ferhat uzaktaş trt bilgi teknolojileri dairesi … uzaktaş.pdfyayın format ses uydu karasal...

Ferhat UzaktaşTRT Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkan Yardımcısı

EBU TLO ( Technical Liaising Officer)

16 kasım 2018

ülkemizin kamu yayıncısı olan

TRT ve

avrupa kamu yayıncıları birliği olan

EBU da

teknoloji alanındaki mevcut durum ve gelişmeler

Yayın Format Ses Uydu Karasal Verici Platform

1 TRT 4K UHD 5.1 TÜRKSAT -- TURKCELL + TV

2 TRT-WORLD(İngilizce)

SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT/ HOTBIRD/ ASTRA/ ARABSAT /ASYASAT/ INTELSAT/OPTUS D3

-- DIGITURK/ DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA

3 TRT 1 SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT 715 ad. DIGITURK /DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA

4 TRT HABER SD – HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT 707 ad. DIGITURK/ DSMART /TİVİBU/ TELEDÜNYA

5 TRT SPOR SD – HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT -- DIGITURK /DSMART/ TİVİBU /TELEDÜNYA

6 TRT BELGESEL

SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT/ GALAXY 19 -- DIGITURK/ DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA

7 TRT ÇOCUK SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT/ YAMAL/ GALAXY19

505 ad. DIGITURK/ DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA

8 TRT MÜZİK SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT/ GALAXY19 -- DIGITURK/ DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA

9 TRT AVAZ SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT/ YAMAL -- DIGITURK/ DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA

10 TRT KURDİ(Kürtçe)

SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT/ NİLESAT 18 ad. DIGITURK/ DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA

TRT TELEVİZYON YAYINLARI:

sıra Yayın Format Ses Uydu KarasalVerici

Platform

11 TRT EL ARABIA(Arapça)

SD - HD 2 ch TÜRKSAT /NİLESAT/ ARABSAT -- DIGITURK/DSMART/TİVİBU/TELEDÜNYA

12 TRT TÜRK SD - HD 2 ch TÜRKSAT/EUTELSAT/ASTRA/ YAMAL/OPTUS D2/GALAXY 19

-- DIGITURK/DSMART/TİVİBU/TELEDÜNYA

13 TRT OKUL SD 2 ch TÜRKSAT/EUTELSAT -- DIGITURK/DSMART/TİVİBU/TELEDÜNYA

14 TRT-3 SPOR/ TBMM TV SD 2 ch TÜRKSAT/EUTELSAT 673 DIGITURK/DSMART/TİVİBU/TELEDÜNYA

TRT TELEVİZYON YAYINLARI:

TRT RADYO YAYINLARI:

Sıra

Yayın Ses Uydu Karasal Verici

Platform

1 TRT RADYO-1 2 ch TÜRKSAT 385 ad. DSMART/ TELEDÜNYA

2 TRT-FM 2 ch TÜRKSAT/ YAMAL/ OPTUS D2 584 ad. ---

3 TRT RADYO-3 2 ch TÜRKSAT 41 ad. DIGITURK / DSMART/ TELEDÜNYA

4 TRT RADYO HABER 2 ch TÜRKSAT 77 ad. ---

5 TRT NAĞME 2 ch TÜRKSAT 283 ad. DIGITURK / DSMART/ TELEDÜNYA

6 TRT TÜRKÜ 2 ch TÜRKSAT / YAMAL 311 ad. DIGITURK / DSMART/ TELEDÜNYA

7 TRT WORLD RADYO (İngilizce) 2 ch TÜRKSAT 3 ad. DAB+ TELEDÜNYA

8 TRT RADYO 6 (KÜRDİ) 2 ch TÜRKSAT 14 ad. DSMART

9 TRT GAP DİYARBAKIR RADYOSU 2 ch TÜRKSAT GM-FM ---

10 TRT ANTALYA RADYOSU 2 ch TÜRKSAT GM-FM ---

11 TRT ÇUKUROVA RADYOSU 2 ch TÜRKSAT GM-FM ---

12 TRT ERZURUM RADYOSU 2 ch TÜRKSAT GM-FM ---

13 TRT TRABZON RADYOSU 2 ch TÜRKSAT GM-FM ---

TRT RADYO YAYINLARI:

Sıra Yayın Ses Uydu Karasal Verici Platform

14 TSR TÜRKÇE 2 ch TÜRSAT/ ASTRA /GALAXY 19/ OPTUS D2

KISA DALGA DSMART

15 VOT WORLD 2 ch TÜRKSAT /GALAXY 19 KISA DALGA ---

16 VOT WEST 2 ch TÜRKSAT KISA DALGA ---

17 VOT EAST 2 ch TÜRKSAT KISA DALGA ---

18 TRT MEMLEKETİM FM 2 ch TÜRKSAT -- ---

19 TRT DIŞ YAYIN ARAPÇA 2 ch TÜRKSAT 1 ad. GM ---

TRT KARASAL TV YAYINLARI:

- 2618 adet TV vericisi

- Televizyon vericilerimizin tamamı analog

- Digital karasal TV yayını için frekans spectrumu düzenlemesi

bekleniyor

TRT KARASAL ANALOG RADYO YAYINLARI:

- 1698 adet FM radyo vericisi

- 6 adet GM orta dalga vericisi

İzmir-Antalya-Çukurova-Diyarbakır-Erzurum-Trabzon

- 5 adet kısa dalga vericisi

Ankara-Konya yolu emirler mevkisi

(37 dilde dünyanın her kıtasına yayın)

TRT KARASAL DİGİTAL RADYO YAYINLARI:

- DAB+ Test yayınları yapılmaktadır.

- 2002 de ilk defa DAB yayınına Ankara’da başlanmıştır.

- 2007’de sonlandırılmıştır.

- 2015 yılında tekrar DAB+ olarak deneme yayınları başlamıştır.

- 8 radyo yayını mevcuttur.

TRT DAB+ RADYO YAYINLARI:

- TRT Radyo 1

- TRT FM

- TRT Radyo 3

- TRT Nağme

- TRT Türkü

- TRT Radyo Haber

- TRT Radyo World

- TRT Arapça

TRT DAB+ DİGİTAL RADYO VERİCİLERİ:

-İstanbul / Çamlıca – 1kw

-Ankara / Dikmen- 250 w

-Bursa / Gündoğdu- 150 w

-Kocaeli -150 w

Yayın frekansı : VHF III.Band – 12. kanal B segmenti –

225,648 MHZ

TRT DRM YAYINLARI:

- Şu anda yapılmamaktadır.

- TRT nin 6 adet GM orta dalga vericisi DRM yayınına uygundur.

- Antalya GM orta dalga vericisinden geçici bir süre deneme

yayını yapılmıştır.

DÜNYADA DİGİTAL RADYO YAYINCILIĞI:

- DRM (digital radio mondiale)

. DRM + : FM veya VHF bandını kullanır

. DRM 30 : orta dalga bandını kullanır

- DAB (digital audio broadcasting)

. DAB : MPEG 2 codec

. DAB+ : MPEG 4 HE AAC v2 audio codec kullanır

- ISDB (integrated service digital broadcasting) Japonya

- DMB (digital multimedia broadcasting) güney kore

- HD radio (analog sinyal yanında digital – GM/FM - ) Amerika

(mevcut analog yayın yanında 3 digital yayın)

TRT STÜDYO ALT YAPISI:

- TRT nin Ankara, İstanbul, İzmir, Erzurum ve Diyarbakır

da bulunan bütün yayın ve prodüksiyon stüdyoları HD

altyapıya sahiptir.

- HD yayınlarımız 1080 i/50 formatındadır.

(50 field - 25 frame )

TRT STÜDYO ALT YAPISI:

- TRT 4k yayınımız

UHD/SDR 2160 p/50 formatındadır

5.1 surround ses

Türksat 3A üzerinde 25 Mbps kapasite

8 set 4k kamera seti

3 set 4k kurgu seti

TRT Hbb TV UYGULAMASI/ TRT artı:

- Hbb (hybrid broadcast broadband)

TRT 1

TRT haber

TRT spor

TRT belgesel

Kanallarında mevcut

TRT Hbb tv YAYINI:

TRT artı uygulaması

TRT Hbb tv YAYINI:

TRT artı uygulaması

TRT ACCESS SERVİCES:

- Engelsiz TRT (engelsiztrt.tv veya trt.net.tr)

.işitme engelliler için işaret dili ve alt yazı

.görme engelliler için AD (Audio Description)

dizi ve filmler.

EBU HAKKINDA:

- EBU (Avrupa Yayın Birliği) dünyanın en büyük kamu yayıncı

birliğidir.

- Avrupa’da 56 ülkede 73 üyesi vardır.

- Avrupa dışında da 34 ek üyesi vardır.

- Yayın hakları konusunda anlaşmalar yaparak üyelerine kolaylık

sağlamaktadır.

- News Exchange birimi, haber alış verişi yapmaktadır.

EBU HAKKINDA:

- Radyo, Televizyon, Haber, Spor ve Teknik komite gibi komiteler

vardır

- Bu komitelerin altında strateji ve proje grupları bulunmaktadır.

- Bu gruplar çeşitli tavsiye raporları, teknik raporlar,

oluşturmakta ve yayınlanmaktadır.

- Çeşitli eğitimler ve workshoplar düzenlenmektedir.

- Eurovision şarkı yarışması organizasyonu ve yayını

EBU TARAFINDAKİ GELİŞMELER:

Dünyada ilk defa :

.UHD (Ultra HD)

.HDR (High Dynamic Range)

.HFR (High Frame Rate)

.NGA (Next Generation Audio) kapsamlı bir

canlı yayın gerçekleştirilmiştir.

EBU TARAFINDAKİ GELİŞMELER:

- Bu yayın 5 EBU üyesi kuruluş ve 19 teknoloji firmasının

katılımı ile Ağustos 2018 tarihinde Berlin’de ve

Glasgow’da düzenlenen Avrupa Atletizm Şampiyonasında

gerçekleştirilmiştir.

İNGİLTERE

İTALYA

ALMANYA

EBU TEST YAYININA KATILAN KURULUŞLAR:

- BBC (İngiliz Yayın Kuruluşu)

- France Television

- IRT (Alman Araştırma Enstitüsü)

- RAI (Alman Yayın Kuruluşu)

- ZDF (Alman Yayın Kuruluşu)

EBU TEST YAYININA KATILAN TEKNOLOJİ PARTNERLERİ:

- ATEME - LG

- Dolby - Rohde&Schwarz

- Ericson - Sony

- EVS - Solid State Logic

- Fraunhofer IIS - TPC

- NTT

- Qualcomm

YAYINDA KULLANILAN PARAMETRELER

-UHD = 2160 p/100

-HDR = HLG / ITU-R BT2100

-HFR = 100 fps

-NGA = Next Generation Audio

YAYINDA KULLANILAN TECHİZATLAR

-Sony HDC-4300 camera

-Canon lens

-Sony XVS 7000 resim masası

-Sony BVM-x300 monitor

-Sony HDRC-4000 converter

-SSL ses masası

-Ana format 2160p/100 olmasına rağmen converterlar

yardımıyla aşağıdaki sinyaller de üretilmiştir:

1- 1080 p/100 HLG/ITU-R BT 2100

2- 1080 p/50 SDR/ ITU-R BT 709

(İtalya Aosta’ya-RAI’nin merkezine gönderiliyor aynı

zamanda 5G dağıtım için test yapılmıştır.

3- 1080 i/25 SDR/ITU-R BT 709

Sesleri de dahil edilip 3 Ana Stream elde edilip

dağıtılmıştır:

-2160 p/100 + streo AAC-LC

video bitrate = 28 mbps

audio bitrate = 192 kbps

-1080 p/100 NGA

video bitrate = 15 mbps

audio bitrate = 384 kbps / Mpeg-H audio

576 kbps / AC-4

- 1080 p/50 + streo AAC-LC

video bitrate = 6 mbps

audio bitrate = 192 kbps

Bu sinyallerin tamamı multiplex edilip aşağıda ki

modülasyon parametreleri ile fiber üzerinden Glasgow’a

uydu üzerinden İtalya’ya gönderilmiştir:

Modülasyon parametreleri

-DVB-S2; QPSK; symbol rate 41.60595 Ms/s

FEC:¾

-Toplam stream rate: 60.416 mbps

HDR (High Dynamic Range) ALANINDA YAŞANAN GELİŞMELER:

HDR:

.yüksek parlaklık ve kontrast oranı

.parlak ve canlı renkler

.karanlık ve gölge alanlar için ilave detaylar

HDR (High Dynamic Range) ALANINDA YAŞANAN GELİŞMELER:

- SDR (Standart Dynamic Range):

.Maximum 100 nit

.8 bit derinlik

HDR (High Dynamic Range) ALANINDA YAŞANAN GELİŞMELER:

- ITU-R BT 2100 de tanımlanmıştır.

- iki farklı EOTF (elctro optic transfer fonction) tanımlıyor:

PQ transfer fonksiyonu

HLG transfer fonksiyonu

HDR (High Dynamic Range):

-DOLBY VISION

-HDR 10

-HDR 10 +

-HLG (Hybrid Log Gamma)

-Advenced HDR

DOLBY VISION

- Dolby vision chip gerekmektedir. (hardware)

- Üreticiler bunun için Dolby’ye Lisans ücreti ödemek zorundadır.

- 12 bit renk derinliği kullanılmaktadır.

- 10 000 nit parlaklığa kadar desteklemektedir.

HDR 10:

- 10 bit renk derinliği

- 4 000 nit parlaklığı destekliyor.

- Çok sayıda üretici tarafından desteklenmektedir.

HDR 10+:

-Samsung ve Amazon tarafından geliştirilmiştir.

-Dolby’ye alternatif olarak geliştirmişlerdir

HLG (Hybrid Log Gamma):

-İngiltereden BBC ve Japonya’dan NHK yayın kuruluşları

tarafından geliştirilmiştir.

-Geriye dönük uyumludur.

-SDR bir televizyonda SDR olarak

HDR bir televziyonda HDR olarak çalışabilir

ADVANCED HDR :

-LG ve Technicolor tarafından geliştirilmiştir.

-Sinema sektöründe Dolby Vision

-Stream Service ve blu-ray lerde HDR 10/Dolby Vision

-Televizyon yayıncıları ise HLG kullanlacak gibi görünüyor.

İYİ BİR GÖRÜNTÜ İÇİN 5 BİLEŞEN:

1. Resolution / çözünürlük 4k için 3840x2160

2. Bit depth / 8 bit 16,7 milyon - 10 bit 1,07 milyar renk

3. Frame rate (saniyede ki resim sayısı)

4. Wide color gamut

5. Brightness / parlaklık (dynamic range)

NEXT GENERATION AUDIO:Şu an kullanılan channel-based audio

NEXT GENERATION AUDIO:Object based audio

MPEG H AUDIO

metadata

Channel basedaudio

Object based audio

Scene based audio

NEXT GENERATION AUDIO:

NEXT GENERATION AUDIO:

MPEG-H 3D Audio sadece yeni bir codec değil yepyeni bir ses

sistemidir.

OBA Yeni interaktif özellikler getirmiş olup dinleyiciler

dinleyecekleri şeyleri özelleştirebimektedirler.

Sesle birlikte gönderilen metada bileşenlerinden neyi dinlemek

istiyorsa onu seçip ayalarlayabilmektedir.

LIVE IP PRODUCTION / REMOTE PRODUCTION

tarafında yaşanan gelişmeler

LIVE IP PRODUCTION / REMOTE PRODUCTION

- Artık niçin IP diye sorulmuyor

- Ne zaman ve nasıl diye soruluyor

LIVE IP PRODUCTION:

- ASPEN (Adaptive Sample Picture Encapsulation):

evertz, sony, for-a, aja, hitachi, vizrt…

- AIMS (alliance for IP media solutions):

Imagine Communications, Grass Valley (Belden), Cisco,

Arista Networks, Snell Advanced Media, EVS Broadcast …

LIVE IP PR0DUCTION:

- SMPTE 2022 (eski)

- SMPTE 2110 (yeni)

- IEEE 1588 (precision time protocol)

LIVE IP PR0DUCTION:

Avantajları:

- Yüksek bant genişliği sıkıştırmasız çalışma

- Standart network yapısı ve basitliği

- Daha az kablo yükü ve miktarı

- Çift yönlü veri akışı

- Formattan bağımsız, sadece IP bloklar

- Naklen yayınlarda uydu ve up-link maliyeti yok düşük

personel gideri

TEŞEKKÜRLER