fİdan dİkİmİ ve meŞe tohumu ekİmİnİn pratİk esaslari

Niçin Fidan Dikiyoruz ?

Temiz hava ve bol oksijen için.

Küresel ısınmayı önlemek için.

Toprak oluşumunu hızlandırmak için.

Erozyon ve çölleşmeyi önlemek için.

Su kaynaklarımızın kurumasını önlemek için.

Odun hammaddesi üretimi için

Binlerce aileye iş imkanı yaratmak için.

Niçin Fidan Dikiyoruz ?

Kişi başına düşen orman alanını sabit tutabilmek için.

Daha düzenli bir iklim ve yağış düzenine sahip olabilmek için

Ormanlarda yaşayan canlılara yaşam ortamı sağlamak için.

Biyolojik zenginliğimizi korumak için.

Gelecek nesillere sağlıklı bir ortam bırakmak için

Üretiminden sorumlu olacağımız Karbondioksit tüketmek için kaç fidan dikmemiz gerekir?

Bir yörenin ağaçlandırılmasında, güvenilir orijin denemeleri sonuçları elde edilinceye kadar, yalnızca lokal ırklardan elde edilen tohumlar kullanılmalıdır. Aksi halde Türkiye ormanları, bu hızla giden ağaçlandırma faaliyetleri karşısında, kısa süre sonra lokal ırkları ortadan kaldırılmış, onun yerine biyolojik uyum değerlerinin ne olduğu bilinmeyen ağaçlarla dolu genetik bir çöle ve biyolojik kaosa dönüşebilir.

Tür Seçimi

Kaynak: Çevre Sorunları, Biyolojik Çeşitlilik ve Orman Gen Kaynaklarımız. Prof. Dr. Kani IŞIK, TEMA Vakfı Yayınları No:25, s. 145.

Fidanı Tanıyalım

TepeTomurcuğu

Yan Sürgünler

Kök Boğazı

KÖ

KG

Ö V

D E

Tepe Sürgünüucu

Gövde

Kök Boğazı

Kök

Sist

emi

KÖ

KG

Ö V

D E

Adi Çukur Dikimi

Diri Örtüden Temizlenen Kısım

Çapı 25 - 40 cm.

80 - 100 cm.

80 - 100 cm.

Çukur Açılacak

Kısım

MineralToprak Humuslu

Üst Toprak

Adi Çukur Dikimi (Tüpsüz Fidan)

Çukur Derinliği Yaklaşık :İğne Yapraklılarda : 30 cm’dir.Geniş Yapraklılarda : 80 cm’dir.

Kök Boğazı 1 veya 2 cm. Toprak içinde kalacak

Can suyuverilir.

Adi Çukur Dikimi (Tüpsüz Fidan)

Tüplü Fidan Dikimi

Tüp içindeki toprak nemli değil ise, tüpten çıkarırken köklerin etrafındaki

toprak dağılır. Tüpü çıkartmadan önce

tüpün içindeki toprağı mutlaka ıslatınız.

Tüplü Fidan Dikimi

Fidanın Tüpten ÇıkarılışıCan suyu

verilir.

Dikim Mevsimi

Yörelere ve iklim koşullarına göre değişmekle birlikte genellikle;

İğne yapraklı ağaçlarda (Bazı türler hariç) :

15 Kasım’da başlar, 15 Mart’a Kadar devam eder.

Tüplü Fidanlarda; İLKBAHAR, SONBAHAR ve KIŞ mevsimlerinde dikilir.

Geniş yapraklı ağaçlarda:

3 yaşına kadar çıplak köklü (tüpsüz) dikilebilir.3 yaşından sonra tüplü dikilir.

Dikim Terasları Yapılması

2 - 3 m.

80 cm

30 cm

Genel olarak yurdumuzda meşe tohumları Ekim ve Kasım aylarında olgunlaşır. Olgunlaşma palamutların dökülmeye başlamasıyla anlaşılır. Meşelerde bol tohum yılları periyodiktir. Hava şartlarına göre 3 - 4 yılda bir bol tohum oluşur.

Tohumun Olgunlaşması

Bazı meşe türlerinde çimlenme yetenekleri farklıdır. Örneğin; sapsız meşe rutubetli ortamda çok çabuk çimlenme belirtileri göstermesine rağmen, saplı meşede çimlenme çok zayıftır.

Saplı Meşe (Q. robur)Sapsız Meşe (Q. Petraea)

EKİM

1

2 3 4 5 6 7 8

9 10 11 12 13 14 15

16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 29

Pt. S. Ç. P. C. Ct. Pz.

KASIM

1 2 3 4 5

6 7 8 9 10 11 1213 14 15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25 26

27 28 29 30

Pt. S. Ç. P. C. Ct. Pz.

20 21 22

30 31 Yörelere göre ARALIK başına uzar.

13 14 15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25 26

27 28 29 30

Dökülmenin çok yoğun olduğu zaman, olgunlaşma zamanı için en uygun zamandır.

Olgunlaşma zamanında yere dökülen tohumlar toplanır. Hasatta en önemli husus olgunlaşma zamanını iyi tayin etmektir. Öncelikle erken dökülen tohumlar kurtlu ve kötü nitelikli olabilir. Dolayısıyla Ekim sonu ve Kasım ayı başında toplama en uygun zamandır. (Ege Bölgesinde Eylül sonu, D. Anadolu Bölgesinde Aralık başı olabilir.)

Tohum Hasadı

Tohum Hasadıİki yılda olgunlaşan meşe türlerinde, ikinci yıl sürgünlerinde oluşan tohumların toplanmamasına dikkat edilmelidir. Zira bu tohumlar bir yıl sonra olgunlaşacak olan “koruk” lardır. (Olgunlaşan tohumlar kahverengi bir renk alır.)

Toplanan tohumların (palamutlar) kızışmalarını önlemek için havadar hangarlarda 15 - 20 cm kalınlığında serilerek ilk günlerde en az iki defa karıştırılarak en fazla 8 - 10 gün sonunda torbalara alınmalıdır.

Tohumların Saklanması (1)

Eğer tohumlar bekletilecekse , küçük küçük kanaviçe çuvallar içinde, havadar sıcaklığı +6° ile 8°C yi geçmeyen zemini toprak ve beton bodrumlarda saklanabilir.

068

+ºC

Araştırma sonuçlarına göre :İdeal saklama; 10 litrelik galvaniz kaplarda ortasına delikli metal boru sokularak yapılır.

Tohumların Saklanması (2)

Bu şekilde saklamalarda mantar oluşarak tohumlara zarar vermesini önlemek için kullanılan en kolay metotlardan biri de ; seçilmiş tohumların süzgeçli tenekelerde, +4°C sıcaklığındaki su içinde 2,5 saat tutulmasıdır. Bu sudan çıkarılan tohumların yüzeyi, delikli yürüyen bant üzerinde kurutulur. Veya mantar ilacı ile muamele edilir.

Eğer uzun süreli saklamak gerekiyorsa; mantara karşı tedbir alınmış tohumlar açık plastik kaplar içerisinde -1° ile -2°C derecesinde %90-100 nispi rutubetli olan depolarda 1 yıl saklanabilir. En önemli husus tohum rutubetinin %25’ten aşağıya düşmemesidir.

Tohumların Saklanması (3)

Arazinin Hazırlanması (1)

Makineli çalışmanın uygun olmadığı yerlerde (meyil, taşlık, gibi olumsuz faktörlerle, toprağın cepler şeklinde yer yer uygun olan yerlerde) elle dikim çukurlarının açılması

Arazinin Hazırlanması (2)

Varsa yüzeysel taşlılık, ocak açılacak yerde temizlenir ve açılacak ocağın alt bölümünde düzgünce yığılır.

Önce ocak açılacak yer yüzeysel olarak her türlü işlenmeyen maddelerden temizlenir.

80 cm

80 c

m

Derin toprak işlemesi çok önemlidir. Böylece ekilecek tohuma iyi bir yetişme ortamı hazırlanır.

HumusluÜst Toprak

Ekim Ocaklarının AçılmasıBu işlem yapıldıktan sonra sivri uçlu kazma ile yetişme şartları uygun olan üst toprak (yaklaşık 10 - 20 cm) kazılarak bir kenara yığılır.Sonra 30 cm’ye kadar toprak derinlemesine çukur tabanı kazma ucu ile kazılarak gevşetilir. Gevşetmenin çok iyi yapılması gerekir.

30 c

m.

Tohum SeleksiyonuToplanan tohumlar su dolu bidonlara atılır. Üstte yüzenler alınarak imha edilir. Çünkü bu tohumlar kurt yeniği, çürük veya çimlenme yeteneği çok düşük veya olmayan tohumlardır. Dibe çöken tohumlar çimlenme yeteneği yüksek, sağlam tohumlardır.

Eğer arazi hazırlığımız yapılmış ise ve tohumlar hemen ekilebilecekse, sağlam tohumlar hemen araziye intikal ettirilerek ekilir. Sudan çıkarılan tohumların yüzeylerinin kurutulması mutlaka gereklidir. Çünkü araziye taşıma sırasında bile bu su, kızışmalara sebep olabilir.

Atılacak

Ekilecek

Ekim Öncesi Muamelesi

Tohumları ekmeden önce fare, köstebek, sincap ve

domuzlara karşı tiksindirici önlem olarak, %10 oranında

mazot karıştırılmış suya batırılır.

Meşe Tohumunun Ekimi

Tohum, ekim yastıklarına konulurken yan yatırılması en uygun şekildir.

Tohumun üst tarafı (sivri ucu) kesinlikle aşağıya bakacak şekilde ekilmemelidir. Bu şekilde ekilen tohumlardan çıkacak kök ve gövde sürgünleri kendi doğal istikametlerini bulmak için birbirine dolanacak ve ileride fidanların kendi kendine boğulmasını meydana getirecektir.

Meşe Tohumunun Ekim Şekilleri

Doğru

Yanlış

Doğru Ekim (yatay) Doğru Ekim (eğik)

Dikine Ekim, tepe yukarıda yapılmamalı

Dikine Ekim, tepe aşağı yapılmamalı

Tohumların Ocağa Yerleştirilmesi

10 cm.

10 cm.10 cm.

Kuşbakışı Görünüm

Hazırlanan ocağa meşe tohumları önceki açıklamalarda belirtildiği şekilde yerleştirilir.Üzerine humuslu toprak serilir. Genellikle ekim derinliği tohum çapının 2 katıdır. 2 cm lik bir tohum için ekim derinliği maksimum 4 cm dir.

Meşe Tohumunun Ekimi

HumusluÜst Toprak

20 c

m.

30 c

m.

Meşe palamudunun ekim derinliği kuraklığa, toprak yapısına ve iklime göre değişir. Kurak yörelerde tohum çapının en az beş katı toprakla örtülmelidir.

1. YIL Ot Alma - Kaymak Kırma : Fidan çevresinde en az 1 m2 ’lik bir alanda, otsu ve odunsu bitkiler temizlenir.Toprak yüzeyi çapanın ağzı ile hafifçe kırılarak, kırıntı bünye verilir (Kaymak Kırma).

2. YIL Ot Alma - Çapa - İçten dışa doğru : Çapa ile derinlik en azdan en çoğa doğru çapalanır. Fidan çevresindeki yabancı, otsu ve odunsu bitkiler alınır. Fidan çevresinde 10 cm çapındaki alanda çapa kullanılmamalıdır. Fidan gövdesi, tepesi ya da kökleri zedelenebilir. Burada olabilecek otsu bitkiler el ile alınmalıdır.

Ot Alma - Çapa : Çapalama dıştan içe doğru yapılır. Çalışma sırasında çapalama derinliği fidan çevresine yaklaştıkça azalır.

3. YIL

Bakım (1)

Bakım (2)

4. YIL Sürgün Kontrolü : Eğer gerekiyorsa fidan etrafında ve fidan sıraları arasında, fidana baskı yapan yabancı bitkiler alınır. (Tahra, Balta, Gürebi gibi el aletleri kullanılır.)

5. YIL Sürgün Kontrolü : Fidan etrafında ve fidan sıraları arasındaki yabancı bitkiler alınır.

Herhangi bir işlem yapılmaz.6. YIL7. YIL Fidan etrafında ve fidan sıraları arasındaki fidana baskı

yapan yabancı bitkiler alınır.

Genel prensip olarak sürgün kontrolü çalışması, 1 yıl atlayarak yapılır. (4. Yıl boş, 5. Yıl sürgün kontrolü, 6. Yıl boş, 7. Yıl sürgün kontrolü yapılır.)

Koruma

Yapılan çalışmalar sonucu fidanlar,

insan ve hayvan baskısından

korunmalıdır. Bunun için çalışma

alanının etrafı dikenli tel, kafes tel ile

çevrilerek koruma altına alınmalı ya da

bekçi, köy korucusu, Orman Muhafaza

Memuru ile korunmalıdır.

Türkiye Çöl Olmasın !

Kaymak Kırma (1)

Kaymak Kırma (2)

Kaymak Kırma (3)

Kaymak Kırma (4)

Kaymak Kırma (5)