filogenetski razviak života · •zglavkari, vode porijeklo od neke izumrle grupe...

• Filogenija pručavaevolucijske odnose između taksonomskih razina organizama.

• Govori o postanku svih živih bića od jedinstvenog pretka.

Filogenetski razviakživota

Porijeklo i nastanak života

• Vjeruje se da prvi organizmi nisu bile ni biljke ni životinje. Od tih prabića, kao direktni potomci, nastale su bakterije i modrozelene alge.

• Kao rodonačelnik (ishodište) svih ostalih živih bića, kako se pretpostavlja, bili su jednoćelijski prabičari.

• Od jedne grupe autotrofnihbirača nastale su biljke, a od grupe heterotrofnih bičaranastale su prve najprimitivnije životinje. Pikoplankton Ostreoccocus,

najmanja poznata nezavisna

eukariota.

Deinococcus

radiodurans, prokariot

• Počeo prije oko 4 milijarde godina

• Pojava prokariota i eukariota

• Pretpostavlja se da je u jednom davnom trenutku prve faze razvitka Živog svijeta došlo do razdvajanja (diferencijacije) na dva osnovna stabla: - na biljno i životinjsko carstvo.

• Tragovi zajedničkog porijekla biljaka i životinja sačuvani su do današnjih dana. I danas živi jedna relativno velika skupina jednoćelijskih organizama - bičara, koji imaju sposobnost autotrofne i heterotrofne ishrane (i kao biljke i kao životinje). To, van svake sumnje, ukazuje na zajedničko porijeklo biljaka i životinja od nekog davnog zajedničkog prapretka.

Porijeklo i nastanak života

Istraživanja pokazuju da porijekla biljaka i živog

svijeta uopšte, pokazuju da biljke i životinje imaju zajedničkog pretka, prabičara koji je bio

veoma nalik na današnju zelenu Euglenu.

Filogenetski razvitak glavnih organizacionih tipova biljaka

• Bakterije i modrozelene alge najvjerovatnije direktni potomci praćelijskih živih bića.

• Sve ostale skupine biljaka su vjerovatnopotomci prvobitnih jednoćelijskih biljaka, prvobitnih autotrofnih bičara. Pretpostavlja se da su od njih nastali današnji bičari (autotrofni), a od njih su nastale sve ostale biljke.

• Razvoj biljaka od samog početka tekao je u više smjerova, pa su se na taj način razvile veoma odvojene skupine biljaka koje se međusobno znatno razlikuju.

- Zelene i modrozelene alge -prve autotrofne biljke

Filogenetski razvitak glavnih organizacionih tipova biljaka • Vjeruje se da su Alge

od prvobitnih bičarana samom početku se diferencirale u razne grupe algi: modrozelene, silikatne, crvene, mrke i zelene alge.

• Od prvobitnih bičaša, ili neke grupe najprimitivnijih algi, nastale su gljive, koje su se prilagodila na heterotrofni način ishrane.

• Heterotrofni način ishrane kod gljiva je, prema tome, sekundama pojava. Posebnu grupu predstavljaju lišaji, koji sačinjavaju simbiozu između gljiva i algi.

Filogenetski razvitak glavnih organizacionih tipova biljaka

Filogenetski razvitak glavnih organizacionih tipova biljaka

papratnjače golosjemenjače skrivenosjemenjače

milioni godina430

Mahovine i prve šume

• alge naseljavaju područja plime i oseke prve kopnene biljke

Mahovine, kako većina današnjih botaničara vjeruje, vode porijeklo od nekih nepoznatih višećelijskih zelenih algi.

• Daljnji korak u osvajanju kopna predstavljaju paprati. One predstavljaju viši stupanj u razvoju kormofita(stablašica).

• Najprostije paprati i ujedno prave kopnene biljke bile su izumrle psilofite. Imale su osobine mahovina i paprati, pa se zbog toga vjeruje da sve paprati vode porijeklo od mahovina.

Filogenetski razvitak glavnih organizacionih tipova biljaka

Paprati (Psilophytatae)

• prije 400 miliona

• nisu imale listove i korijen

• naseljavaju područje uz vodu

jer imaju rizoid

Rhynia - dihotomski razgranata stabljika

Prelazni oblik između algi i kopnenih biljaka

sporangij

- Psilofite – pokrile priobalne delove

- Diferencijacija korijena, stabla i lista

Korasto drveće – Lepidodendron

- kameni ugljen - pronađen i na sjeveru

Filogenetski razvitak glavnih organizacionih tipova biljaka

• prije 300 milijuna godina pojava velikih paprati i prvih sjemenjača

• “paprati sjemenjače”• prve sjemenjače imale sjeme i

sposobnost sekundarnog rasta u debljinu

• prije 250 miliona godina krajem karbona klima postaje suha i počinju dominirati igličaste i peraste golosjemenjače

• prije 130 milijuna godina javljaju se skrivenosjemenjače

• Sjemen paprati javljaju se u devonu prije 410 do 360 miliona godina

• sa preslicama stvaraju šume u karbonu (360 do 300 milijuna godina)

• izumiru potkraj karbona zbog zahlađenja

papratnjače golosjemenjače skrivenosjemenjače

milioni godina430

Mahovine i prve šume

• Prije 130 milijuna godina javljaju se skrivenosjemenjače. To su najsloženije biljke, koje danas predstavljaju dominantnu grupu u biljnom

svijetu.

Filogenetski razvitak glavnih organizacionih tipova životinja

• Prvu fazu evolucije u životinjskom svijetu predstavljaju jednoćelijske životinje (praživotinje, protozoa). One su nastale od prvobitnih heterotrofnih bičara.

RAZVOJ MNOGOSTANIČNIH ORGANIZAMA

(METAZOA) ?

• u moru, u prekambrijskoj prošlosti Zemlje

→ prije 1,7 milijardi godina

• iz protoktista

– heterotrofni eukariotski organizmi

• Najjednostavnije višećelijskeživotinje, sunđeri i dupljari, gotovo je sigurno da vode porijeklo od nekih izumrlih kolonijalnih bičara.

Filogenetski razvitak glavnih organizacionih tipova životinja

Filogenetski razvitak glavnih organizacionih tipova životinja

HIPOTEZE O POSTANKU VIŠEĆELIJSKIH ŽIVOTINJA

❖ Kolonijalna ili Haeckelova teorija

- razvoj višećelijskih životinja iz kolonijanog bičara

- pojedine stanice kolonijalnog bičaste protozoe izgubile su

bičeve i postupno se specijalizirale za pojedine funkcije

- podjela rada među stanicama → prvi korak prema višećelijskim

organizmima

❖ Sincitijalna ili Hadžijeva teorija

- razvoj višećelijskih životinja iz višejedarnih protozoa, poput trepljaša.

- jezgre se više puta podjele, a tijelo je pritom ostalo nepodijeljeno

→ nastaje jedinstvena masa s mnoštvom jezgri (sincitij ili plazmodij)

- s vremenom su oko jezgri okruženih citoplazmom nastale stanične membrane

• Daljnji proces evolucije životinjskog svijeta odvijao se putem razvoja dvobočne (bilateraIne) simetrije tijela. Vjeruje se da je neka grupa davnih, izumrlih dupljara, mogla biti rodonačelnik u daljnjoj evoluciji životinja. Iz te su se grupe, kako izgleda, prvo razvili najprimitivniji oblici pljosnatih glista, oblici slični današnjim virnjacima(turbelarijarma). Pojava ovih, prvih bilateralnih životinja, veže se za kambrijski period.

Filogenetski razvitak glavnih organizacionih tipova životinja

Dvobočna ili bilateralna

simetrija

• Slijedeća faza u evoluciji živog svijeta je pojava valjkastih i prstenastih glista. One vode porijeklo od starih, izumrlih turbelarija

• Valjkaste gliste se specijaliziraju na parazitski način života usljed čega im se građa ne usložnjava.

• Golema i raznovrsna skupina mekušaca vodi porijeklo od neke prastare, izumrle skupine prstenastih glista, koje su bile slične mnogočekinjašima.

• Zglavkari, vode porijeklo od neke izumrle grupe (mnogočekinjastih) prstenastih glista.

• Bodljokošci, također vade porijeklo ad nekih skupina prstenastih (mnogočekinjastih) glista. Na ovaj zaključak upućuje oblik njihove larve, koja je upadljivo slična larvi prstenastih glista.

Filogenetski razvitak glavnih organizacionih tipova životinja

Filogenetski razvitak glavnih organizacionih

tipova životinja

• Prema jednoj hipotezi, Hordativode porijeklo od veoma starih, izumrlih prstenastih glista.

• Neki podaci ukazuju na zajedničko porijeklo hordata i bodljokožaca. Larve bodljokožaca i larve najprimitivnijih hordata su vrlo slične

• Cjelokupni životinjski svijet u grupi kičmenjaka dostiže najveći stupanj svog evolutivnog razvoja.

Filogenetički dijagram ili rodoslovno stablo – pokazuje evolucijski odnos između pojedinih

skupina organizama.

na temelju: fosilnih nalaza

simetrije tijela

embrionalnog razvoja

analize rRNA i drugih makromolekula

Grafički prikaz filogeneze živog svijeta kroz evolucju