finanse i prawo finansowe -...
Post on 27-Feb-2019
214 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Finanse i prawo finansowe
Prof. SGH dr hab. Artur Nowak – Far
System finansowy
• mechanizm umożliwiający uzupełnienie oferty
świadczeń koniecznych do prawidłowego
funkcjonowania społeczeństwa
• mechanizm umożliwiający krążenie siły
nabywczej w gospodarce, a przez to zapewniający
określony poziom jej efektywności
Podstawową funkcją systemu
finansowego
• ograniczenie kosztów transakcyjnych
powstających w procesie gospodarowania
(D. North))
System finansowy:
dwusektorowość
• sektor prywatny (oparty na mechanizmie
rynkowym)
• sektor publiczny (oparty na mechanizmie
interwencyjnym)
Prywatny (rynkowy) system
finansowy
• Instrumenty finansowe
• Rynki finansowe
• Instytucje finansowe
• Zasady działania instrumentów, rynków i i
instytucji
Najważniejsze rodzaje
instrumentów finansowych
• O charakterze własnościowym i
wierzycielskim (akcje, obligacje, inne
papiery dłużne)
• Dochodu stałego bądź zmiennego
• Zróżnicowanego terminu zapadalności
• Zróżnicowanej struktury wewnętrznej
wartości (pierwotne i pochodne)
Rynki finansowe: najważniejsze
rodzaje
• Pierwotne i wtórne
• Transakcji powszechnych i
zindywidualizowanych
• Pieniężne i kapitałowe (tu: giełdowe i
pozagiełdowe)
• Hurtowe i detaliczne
• Krajowe i międzynarodowe
• Kasowe i terminowe
Podmioty rynku
• Instytucje redystrybucji instrumentów
• Instytucje tworzenia instrumentów
– niepieniężnych (towarzystwa ubezpieczeniowe,
fundusze emerytalne, venture capital, banki
inwestycyjne)
– pieniężnych (tworzące pieniądz): banki
centralne i banki komercyjne
Publiczny system finansowy
• Instytucje budżetowe (rząd, samorząd,
fundusze celowe, ew. instytucje planowania
gospodarczego)
• Instrumenty fiskalne (dochodowe i o
charakterze transferów)
• Publiczne instrumenty finansowe (np.
obligacje publiczne)
• Instytucje fiskalne (różne oblicza statio
fisci)
Krążenie pieniądza w gospodarce: model
superuproszczony
Gospodarstwa domowe
Rynki kapitału i produktów
Budżety jednostek finansów
publicznych
Przedsiębiorstwa
Rynek innych czynników produkcji
Dobro publiczne
Czyste dobro publiczne to takie którego
spożycie jest całkowicie nierywalizacyjne i
egalitarne.
Merit goods
• dobra o właściwościach odbiegających od
właściwości dóbr publicznych
• świadczone w dostatecznej do potrzeb ilości
• spożycie przymusowe
Podejmowanie decyzji
publicznych
• gotowość do ponoszenia wydatków na
dobro publiczne – kwestie opodatkowania
• wybór polityczny – decyzje zbiorowe
• wybór związany z interesami grupy
• efektywność a sprawiedliwość – w wyborze
dóbr publicznych
Kwestia 1: Market failure
(zakłócenie mechanizmu
rynkowego)
• dla dóbr nie istnieje wystarczający rynek
• konsumenci lub producenci nie zachowują
się konkurencyjnie
• równowaga mechanizmu nie spełnia
wymogów optimum Pareto
Kwestia 2: Efektywność
mechanizmu
• w podstawowym ujęciu mierzona
możliwością zapewnienia nadwyżki
konsumentów
• optima i równowagi
Równowaga Pareto
• choć jedna osoba: lepsza sytuacja
• inne osoby: sytuacja niepogorszona
Ulepszenie Hicksa-Kaldora
• wynagrodzenie polepszenia sytuacji przez
jej beneficjentów
Dobro publiczne: jego wytarzanie
i podział
• wybory powszechnie – niska skuteczność
wpływu wyborcy na podział dóbr
publicznych
• grupy interesu – wyższa skuteczność
wpływu na podział dóbr publicznych
• zagadnienie platformy politycznej i jej
kształtowania
Qb N
E Z
• L
• Q
P
• S
i
0 F D Qa
Komentarz: Optimum Pareto –
efektywne świadczenie i rozdział
dóbr (prywatnych)
• wybrano do produkcji strukturę Z
• jak rozdzielić to co się w tej strukturze
wytworzy?
• rysunek przedstawia efektywne możliwości
rozdziału dla dwu różnych konsumentów o
różnych preferencjach spożycia (w
gospodarce dwutowarowej)
Indeks użyteczności i
A
U
ia B
ib U1 indeks użyteczności B
Wyjaśnienie
• rysunek przedstawia wybór dystrybucyjny
(podziału świadczeń publicznych na 2
konsumentów)
• każdy z nich ma własny wzorzec malejącej
użyteczności konsumpcji dobra A lub B
(złożenie obu tworzy granicę użyteczności)
• Punkt B wyznacza efektywność Pareto
Efektywność działania sektora
publicznego
• efektywność a sprawiedliwość społeczna
• użyteczność a efektywność
- ile byli by w stanie wydać na usługę jeżeli była by płatna
• efektywność a wybór społeczny
Podstawowe modele rewizji planu usług
Obecne Nowe
Potencjalni
Usługi
Klienci
Rozwój rynku lub
doskonalenie usług
Urozmaicenie usług
i pozyskiwanie
nowych klientów
Penetracja rynku lub
wycofywanie się
Rozwój usług lub
zastąpienie innymi
Obecni
Diagnoza stanu potrzeb
Sfera
publiczna
Sfera
prywatna
Polityka świadczeń
Potencjalna podaż usług
Podaż usług
Potrzeby zaspokojone przy wykorzystaniu zasobów własnych
Potrzeby niezaspokojone przy wykorzystaniu zasobów własnych
Popyt
uświadomiony Potrzeba
nieuświadomiona
Sprawiedliwość dystrybucyjna
• Element podstawowej rozterki: czy w
polityce świadczenia dóbr publicznych
wpierw brać pod uwagę alokację czy
dystrybucję?
Najpewniejsza odpowiedź:
• zagadnienia są równoległe i powiązane:
– wielkość świadczenia dóbr publicznych zależy
od poziomu ich finansowania
– wykorzystanie zasobów w świadczeniu dóbr
publicznych determinuje jednak kształt alokacji
zasobów
Determinanty dystrybucji
• pierwotne uposażenie w czynnik produkcji
(endowment): zasadniczo kapitał i praca
• wielkość możliwej sprzedaży zasobu
(uzyskanie dochodu)
• przychody ze sprzedaży zależą od
krańcowej produktywności zasobu…
• ale także innych kwestii, np. struktury płac,
presiżu danej pracy itd.
Alternatywne kryteria
sprawiedliwości dystrybucyjnej
• Kryteria oparte na uposażeniu:
– pozostawienie dochodu z rynku
– pozostawienie dochodu z rynku
konkurencyjnego
– pozostawienie dochodu z pracy
– Pozostawienie dochodu z rynku
konkurencyjnego ale jedynie wtedy, gdy
wszyscy mieli równe szanse
Alternatywne kryteria
sprawiedliwości dystrybucyjnej
• Kryteria utylitarne:
– maksymalizacja całkowitego dobrobytu (bez
względu na to, komu on przypada)
– maksymalizacja średniego dobrobytu
Alternatywne kryteria
sprawiedliwości dystrybucyjnej
• Kryteria egalitarne
– maksymalizacja dobrobytu
– maksymalizacja dobrobytu najbiedniejszych
– zapewnienie świadczeń rzeczowych wedle
zasad opierających się na kategoryzacji grup
społecznych
Alternatywne kryteria
sprawiedliwości dystrybucyjnej
• Kryteria mieszane (przykłady):
– ustanowienie minimum dobrobytu z
uzupełniającym kryterium uposażenia
(endowment)
– maksymalizacja dobrobytu z wykorzystaniem
wag uwzględniających pozycję/znaczenie
społeczne poszczególnych grup społecznych
Dokładniejsza analiza kryteriów
utylitarnych
• Równa alokacja jedynie wtedy, gdy
krańcowa użyteczność dochodu równa
MUI
M C T dochód A M D dochód B
Nierówność alokacyjna w
koncepcji utylitarnej
A i B mają różne poziomy użyteczności (różnicuje
się też dolegliwość utraty użyteczności) MUI
dochód A dochód B
M S T M V T
Wnioski
• 1 rysunek: A i B mają takie same
preferencje/użyteczność
• całkowity dochód do podziału wynosi T
• w warunku równowagi MUI – dochód
alokowany będzie równy: dla A: MC, dla B:
MD
• przy różnych MUI, dcohód A: MS i
mniejszy dochód B: MV dają tę samą
użyteczność
Zagadnienie równości
międzygeneracyjnej
• musi być brane pod uwagę bo:
– dorobek fizykalny „ojców” wzbogaci „synów”
– wynalazki dokonane teraz będą
wykorzystywane potem
– „ojcowie” ponoszą koszty pełnej aktywizacji
ekonomicznej „synów”
– „ojciowie” mogą zużyć środowisko naturalne
Ograniczenie dystrybucji
• najważniejszym kanałem dystrybucji
budżety publiczne (darowizny marginalne
znaczenie)
• zagadnienie krzywej Laffera (podstawowa
interpretacja: koincydencja efektu
substytucyjnego i dochodowego)
• Koszty wydajnościowe (efficiency costs)
Efficiency costs
• uszczuplenie dobrobytu A na rzecz B może
prowadzić do większej utraty dobrobytu u
A niż przyrostu dobrobytu u B
• przysporzenie B może być związane z
kosztem biegu jałowego (deadweight loss)
• stąd pomiędzy wydajnością systemową a
sprawiedliwością dystrybucyjną istnieje
odwrotna zależność
Wydatki publiczne: funkcje
polityki budżetowej w kontekście
przychodów
• redystrybucyjna
• alokacyjna
• stabilizacyjna
• (zewnętrzna)
Miary dynamiki wydatków
• ujęcia względne
• elastyczność w odniesieniu do PKB –
procentowy wzrost wydatków publicznych
w stosunku do procentowego wzrostu PKB
• krańcowa skłonność wydatkowa – wzrost
wydatków publicznych jako procent
wzrostu PKB
Dwie istotne kwestii w analizie:
• wzrost wydatków na finansowanie
świadczeń publicznych
• wzrost kwoty transferów
– ponieważ różne są determinanty tych wzrostów
Wzrost wydatków na
świadczenia (1)
• przyrost wartości/wielkości świadczeń wynika z
przyrostu dochodów (w ujęciu zagregowanym a
zwłaszcza w ujęciu per capita)
• konsekwencje teorii Engla: w miarę wzrostu
dochodów indywidualnych udział w dóbr
konsumpcyjnych w koszyku konsumpcji
relatywnie maleje – wzrasta także znaczenie
dóbr/usług publicznych (w tym publicznych dóbr
kapitałowych)
Wzrost wydatków na
świadczenia (2)
• zmiany technologiczne (prowadzące do
zmiany znaczenia świadczeń, w których
korzyści są zewnętrzne i muszą być przez to
świadczone przez rząd)
• zmiany demograficzne
• zmiany w relatywnych kosztach
świadczenia publicznego (świadczenia
publiczne kosztowne)
• urbanizacja
Wydatki na spożycie prywatne i publiczne
1870-1913 (Carreras, Jospherson 2010)
Państwo
Spożycie pryw
Spożycie publ Inwestycje
1870 1913 1870 1913 1870 1913
Dania
Finlandia
Francja
Niemcy
Włochy
Hiszpania
Wielka
Brytania
83,6
77,8
80,9
72,2
83,2
86,0
82,6
82,1
84,3
82,8
66,3
72,9
77,1
76,2
6,2
6,4
9,0
6,1
9,1
9,1
4,8
6,3
6,3
7,1
8.9
9,4
9,7
7,5
8,0
12,4
10,3
20,8
8,8
5,2
7,7
12,5
12,0
12,2
23,2
17,7
12,2
7,5
Spożycie prywatne jako % PKB
(GUS 2010)
Państwo Spożycie
Dania
Finlandia
Francja
Niemcy
Włochy
Hiszpania
Wielka Brytania
Polska
48,5
52,1
58,2
57,5
60,5
57,7
64,4
61,2
Transfery
• kształt polityki redystrybucyjnej:
determinanty obiektywne i subiektywne
• dostępność punktów wpływu (tax handles)
• efekty progowe i efekty finansów stanów
nadzwyczajnych
Kwestia podmiotowego kanału
wzrostu wydatków publicznych
• budżet centralny a budżety
poniżejcentralne (rozdział źródeł własnych,
subwencje, dotacje, transfery, np. niem.
Finanzausgleich)
• budżet wydatków cywilnych a budżet
wydatków wojskowych
• wydatki w formie transferu a wydatki na
zakup konkretnych dóbr
Zmienny zakres transferów
• transfery nabrały znaczenia z uwagi na
trendy demograficzne (starzenie się
społeczeństwa i wzrost obciążenia
demograficznego systemu)
• pierwotna forma systemowa transferów:
samofinansowanie
• obecne formy systemu: komponenty
redystrybucyjne
Główny problem systemu
trasnferów: sprawiedliwość
• pierwotne różnice uprawnień do
określonych transferów determinują zakres
koniecznych dostosowań redystrybucyjnych
• …ale te nie występują w koniecznym
zakresie (dystrybucja dochodów utrzymuje
się na w miarę stałym poziomie)
Zasady oceny polityki
wydatkowej
• jak ustalić części składowe budżetu o
określonej wielkości
• jak rozdzielić nakłady budżetowe na
konkretne tytuły wydatkowe
Podstawowe parametry oceny: podzielność
tytułów wydatkowych: wielkość budżetu
stała
Krańcowe korzyści Krańcowe korzyści
A Wydatki na A B
Wydatki na B
Podzielność tytułów/zmienna wielkość
budżetu (decydujemy o wielkości
budżetu)
• dokonuje się wydatku kolejnego złotego
publicznego aż do momentu, w którym
korzyść z niego wyrówna się korzyściami
z wydatkowania złotego prywatnego
• uzasadnienie: każdy złoty publiczny
oznacza utratę korzyści ze złotego
prywatnego (opłacalność wypchnięcia
wydatku prywatnego ma granice)
Projekty (tytuły wydatkowe) niepodzielne
(lumpy projects) przy stałym budżecie
• sposób 1: ułożenie projektów według stosunku
korzyści do kosztów (projekt za projektem)
• sposób 2: wybór takiej kombinacji projektów,
która daje największą korzyść netto
• sposób 3: wybrać takie projekty, które pozwalają
na maksymalizację korzyści z kwoty, która by
pozostała po zastosowaniu sposobu 1 lub 2
Jakie są korzyści i koszty z wydatków
budżetowych ?: przykład nawodnienia/melioracji
Realne Pieniężne
Materialne:
-zwiększeni
e
produkcji
rolnej
Niematerial
ne:
zwiększenie
walorów
estetycznyc
h
Wyższe
dochody
budżetowe
wyższe
dochody
branż
wspierając
ych
bezpośred
nie pośrednie
Materialne:
ograniczeni
e erozji
gleby
Niemateria
lne:
Utrzymani
e spójności
lokalnej
społecznoś
ci
Zagadnienie dyskontowania
wartości przyszłych korzyści
• dyskontuje się o dominującą
(przewidywaną) stopę dyskontową (jak w
formule NPV)
• kwestia wyboru pomiędzy stopą prywatną a
publiczną (w publicznej usuwa się iluzję
przeceniania bieżącej konsumpcji i
niedowartościowania oszczędności)
Wybór stopy dyskontowej
• „stopa społeczna” (niższa niż prywatna) z
preferencją dla inwestycji
• stopa odzwierciedlająca koszt alternatywny
spożycia
• stopa odzwierciedlająca koszt alternatywny
zaniechania inwestycji (= niemożliwej do
osiągnięcia przyszłej konsumpcji korzyści z
inwestycji)
Opodatkowanie: cechy podatków
(Smith 1954)
• Obowiązkowy
• Określone modalności (termin, sposób
zapłaty, suma, zakres podmiotowy…)
• Nieuciążliwy
• Nieekwiwalentny
Opodatkowanie: podatki
• Obrotowe, dochodowe majątkowe
Od dochodu
w fazie
powstawania
Od dochodu
osiągniętego
Od dochodu w
formie
zakrzepłej
Inna klasyfikacja podatków:
• stosowane na rynku produktów lub
czynników produkcji
• stosowane po rynkowej stronie sprzedawcy
lub kupującego
• nakładane na gospodarstwa domowe lub
przedsiębiorstwa
• stosowane wobec źródeł dochodów lub
sposobów ich wykorzystania
Inne klasyfikacje
• Osobiste i rzeczowe (in rem)
• Bezpośrednie i pośrednie
• Od posiadania i od transferu bogactwa
Struktura:
• podmiot podatku
• przedmiot (przybierający postać podstawy)
• stawka
• modalności – zwykle przejaw tzw. erozji
podstawy
Zagadnienie ekwiwalencji
podatków
• podatek od sprzedaży = podatek od zakupu
• podatek od funduszu płac = podatek od
płacy uzyskanej przez pracowników
• ogólny podatek od zakupu czynników
produkcji = ogólny podatek od dochodów z
czynników produkcji = ogólny podatek od
zakupów produktów
Zagadnienie równości
podatkowej
• równość pozioma
• pionowy aspekt równości
Struktura podatku: zasadnicza
kwestia podstawy i stopy
• podstawa
• stopa (stawka)
Zagadnienie ekwiwalencji ciężaru przy
zróżnicowanej budowie: który podatek jest
większy?
stopa:50%
wąska podstawa
stopa 23%
szeroka podstawa
Co nadaje się na podstawę?
Proszę rozważyć interes Państwa:
• dochód osobisty
• fundusz płac
• konsumpcja
• majątek (w tym oszczędności)
• transfery międzypokoleniowe
– wszystkie? zróżnicowane stawki?..
Skale podatkowe
Zagadnienie ciężaru
podatkowego
• należy mierzyć całościowo (chodzi o ciężar
całego systemu)
Opodatkowanie w zależności od
korzyści
• należy znaleźć właściwą „cenę” korzyści
podatnika z państwa
Zagadnienie zdolności płatniczej
• Podstawa opodatkowania
• Kwestia wyborów metod określania
zdolności płatniczej
Zagadnienie ładu gospodarczego
• definicja
Główne zasady
• rozdzielenie sektora prywatnego i publicznego
• ograniczenie transferów do sektora prywatnego
(zakaz pomocy publicznej)
• równość podatkowa
• międzypokoleniowy rozkład korzyści i kosztów
systemowych
• planowanie przepływów finansowych (prognozy
cash-flow)
Przykłady rozwiązań:
• ustawa o finansach publicznych (PL)
• prawodawstwo UE o pomocy publicznej
• struktura systemu podatkowego:
zróżnicowanie stawek VAT
• zarządzanie długiem publicznym
• Pakt Stabilności i Wzrostu UE
Przegląd szczegółowych
konstrukcji
• definicja sektora publicznego
• procedura ostrożnościowa i sanacyjna UFP
• procedura PND PSiW
• mechanizm neutralności podatkowej VAT i
jego struktura
• struktury podatku od osób fizycznych
Zagadnienia administracji i
kontroli
• administracji
• podatników
Koordynacja polityki fiskalnej i
pieniężnej w UE
• aspekt koordynacyjny kryteriów
konwergencji
• Mechanizmy Paktu Stabilności i Wzrostu
• Sześciopak
• Dwupak
• Traktat Fiskalny
Kryteria konwergencji
• Prawne: niezależność banku centralnego
• Ekonomiczne:
– Budżetowe: planowany i rzeczywisty deficyt +
dług publiczny
– Monetarne: inflacja, długookresowe stopy
procentowe, stabilność kursu walutowego
PSW
• PWM
• PND
Sześciopak
• PNM
• PKN
• przejrzystość statystyczna
Tfiskalny
• wzmocnienie mechanizmów koordynacji
dla strefy euro
• „budgetary anchor”
• proces decyzyjny
Materiał dodatkowy
Budżet strategiczny/zadaniowy
• Sankcjonuje istniejące i identyfikuje nowe inicjatywy
konieczne do zlikwidowania luki między pożądanymi
przełomowymi rezultatami, a tymi, które można osiągnąć
dzięki ciągłemu doskonaleniu dotychczasowej działalności;
• środki umieszczone w budżecie, przeznaczone na
strategiczne inicjatywy są zarządzane niezależnie od
kosztów pozostałych pozycji w budżecie
PO
ŻĄ
DA
NE
REZULTATY
CZ
YN
NIK
I S
TY
MU
LU
JĄ
CE
ZM
IA
NĘ
PERSPEKTYWA
FINANSOWA
Jak będą nas postrzegali
nasi "akcjonariusze" jeżeli
nam sie powiedzie ?
STRATEGIA WZROSTY,
POPRAWY EFEKTYWNOŚCI
- oglądana z perspektywy
"akcjonariusza"
PERSPEKTYWA
KLIENTA
Jak musimy postrzegać
swoich klientów aby
zrealizować swoja wizję ?
STRATEGIA TWORZENIA WARTOŚCI
Z PERSPEKTYWY KLIENTA
PERSPEKTYWA
OPERACYJNA
(wewnętrznych
procesów)
W jakich procesach
musimy osiągnąć
dosponałość aby
zadowolić swoich
klientów ?
Perspektywa odzwierciedlająca
wewnętrzne procesy urzędu,
sprawność i efektywność procesów
przyczyniających się do zadowolenia
klienta i "akcjonariusza"
PERSPEKTYWA
INNOWACYJNA
(wiedzy i rozwoju)
Jak moja organizacja musi
się uczyć i doskonalić aby
zrealizować swoją wizję ?
Perspektywa odzwierciedlająca
tworzenie klimatu sprzyjającego
zmianom organizacyjnym,
nowatorstwu i rozwojowi
TEMATY
STRATEG.
PERSPEKTYWA
KLIENTA
Zadowolenie klienta
(interesanta)
PERSPEKTYWA
FINANSOWA
PERSPEKTYWA
OPERACYJNA
(wewnętrznych
procesów)
PERSPEKTYWA
INNOWACYJNA
(wiedzy i
rozwoju)
Obniżenie kosztów
administrowania
Wzmoncnienie nadzoru i
koordynacji funkcjon.
adm. zespolonej
Poprawa efektywności
planowania i realizacji
budżetu wojewody
Poprawa jakości
pracy Urzędu
Wzrost poczucia
bezpiecz. prawnego
obywateli
Zaufanie do urzedu
(wizerunek)
Poprawa skuteczności
działania inspekcji i
słuzb adm. zesp.
Obniżenie kosztów
bieżących
funkcjonowania
urzędu
Poprawa efektywności
administrowania
(obniżenie jednostk.
kosztu załatw. spraw)
Poprawa
efektywności
wykorzystania
majątku
Poprawa ściągalności
podatków i opłat
Zwiększyć wartość dla klienta Osiągnąć doskonałość operacyjną
Dostosować
wyposażenie
organizacyjno-
techniczne oraz
lokalowe do
faktycznych potrzeb
# Dostęp do informacji publicznej
# Zrozumiałe procesy załatwiania
spraw w urzedzie;
# Rozstrzygnięcia zawsze zgodne
z prawem;
# Idealny dokument;
# Poprawić organizacje i funkcjonow.
urzędu;
# udoskonalic procedury kontroli
i nadzoru;
# Usprawnić procedury załatwiania
spraw w urzedzie;
# Idealne doręczenie
MOTYWOWANI I PRZYGOTOWANI PRACOWNICY
KOMPETENCJEKLIMAT TECHNIKA
Przyciagać i zatrzymywać kwalif. fach.
Usuwać braki umiejetności
Podnosić umiejetności zarządzania
wiedzą
Zwiększać uprawnienia prac.
Osiagać pozytywna atmosferę
Powiązać cele z nagrodami
Wzmacniac zarządzanie
informacją;
Wdrażać systemy do analizy
procesów i monitorowania
realizacji zadań
Ewaluacja – kryteria oceny
- skuteczność,
- efektywność,
- trafność,
- trwałość,
- użyteczność.
Ewaluacja wskaźniki
Wskaźniki finansowe
- pieniężny pomiar kosztów, zaangażowania środków,
płatności
Wskaźniki produktów/wyników
- pomiar działań (kilometry dróg, miejsca pracy)
Wskaźniki rezultatów
- uzyskane skutki (wydajność, wykonanie)
Wskaźniki oddziaływania
- ogólne konsekwencje (krótko i długoterminowe)
Efekty (uzyskiwane produkty) po realizacji projektu
Efekty (uzyskiwane
produkty) przed realizacją
projektu
Różnica w efektach
Przed projektem
Efekty (produkty) uzyskane
bez udziału projektu
Efekty (produkty) uzyskiwane
w wyniku projektu
Efekt projektu
W czasie projektu Po projekcie
Efekty możliwe do
uzyskania
top related