freiburg, duurzame stad - pagina's - default
Post on 12-Sep-2021
9 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Alex Verhoeven (VVSG), Ann Tack (WVI), Jan Van Alsenoy (VVSG) en Nathalie Garré (WVI) - november 2009
Freiburg, duurzame stad
Freiburg, duurzame stad �
Inhoud
Vaubaninspireert 5
WijkVauban(enaansluitendSolarsiedlung) 9
ToespraakvanendialoogmetschepenmevrouwStuchlik(2008) 13
MobiliteitsbeleidvanFreiburg 15
Wandelinglangsenkelemarkantegebouwen 19
WijkRieselfeld 21
Solarfabrik(zonnecellenfabriek) 25
Voetbalstadion 27
Gerenoveerdeappartementsblokken 29
EnkeleandereweetjesoverFreiburgalsduurzamestad 30
Contact:begeleidersVVSG-studiebezoeken 30
In2008organiseerdedeVVSGtweestudiebezoekenaanFreiburg.Degegevensindezebrochurewerdennaarbestvermogencorrectgenoteerdtijdens de geleide bezoeken.
� Freiburg, duurzame stad
Alex
Ver
hoev
en
Freiburg, duurzame stad �
Freiburg is een stad met bijna 220.000 inwoners en 30.000 studenten, een beetje te vergelijken met Gent. De voorbije kwarteeuw maakte het bestuur van duurzame ontwikkeling een krachtige beleidsprioriteit. Energie-, milieu- en klimaatbeleidsplannen volgden elkaar op. Ondertussen kwamen er allerlei kleine en grote realisaties tot stand. De Vlaamse gemeenten gingen al twee keer op werkbezoek naar Freiburg. Onze gids is Roland Veith, stedenbouwkundige bij de dienst stadsontwikkeling. Hij laat ons in enkele hoofdlijnen de Vauban-wijk zien, wellicht het belangrijkste project van de stad.
DeVVSG-busparkeertaandebuitenkant.Ietsverderopstaatdeslogan:‘Wijcreërendewereldzoalswijhemwillen.’DevoormaligeFransemilitairebasisisnueennieuwestedelijkewoonwijkmetbijna5300inwoners.Eeneersteopvallendeindruk:heelveelgezinnenmetjongekinderendievrijuitspelen.Debijnaautovrijewijkishundomein.Hetlijktweleenperfecteomgeving.Detramdoorkruisthetmiddenvandewijkenbrengtdebewoners snel, op tien minuten, naar het stadscentrum. Voetgangers, fietsers en openbaar vervoer krijgen zichtbaar prioriteit.Groenisdedominantekleur.Dewijkoogtstedelijk maar het landschap blijft heel open. ‘Wij zijn metdeplanninggestartin1993.EenjaarvroegerkochtFreiburgdezekazernevandeDuitseoverheid.In1997zijnwe effectief beginnen te bouwen. Het groene bewustzijn, dat in Freiburg heel sterk leefde als gevolg van de acties tegeneengeplandekerncentrale,hebbenweindezewijkproberentevertaleninduurzamestadsontwikkeling,’zegtonzegidsRolandVeith.‘Metdeverkoopvandegrondenheeft het stadsbestuur de basisinfrastructuur van deze wijk kunnen financieren: de sanering van de bodem, de bouwvanscholenenkinderopvang,deontwikkelingvanhetopenbaarvervoer.70procentvandebebouwingisparticulier, 200 sociale woningen liggen verspreid over dehelewijk.Erstaateenhuisvoor600studenten.Indeparticuliere bouw kwamen veel woningen tot stand als een onderdeelvaneenbouwblok:gezinnenverenigdenzichineenbouwgroepdiesamenmeteenarchitecthetbouwblokontwierp.Dewoningenkregeneenindividueleinvulling.’
Autoarme groene stadswijk
Vaubaniseenwijkzonderhoogbouwenmetveelgroeneenopenruimte.Wezienookheelweinigauto’s.RolandVeith:‘Hoewelhetgaatomeenstedelijkewijkisdemaximalehoogtevandebebouwingslechts13meter.Erzijnookgeenafzonderlijkekelders,welzienweperbouwblokeengemeenschappelijkeruimte,bijvoorbeeldvoor fietsen of voor het bewaren van wijn.De open en groene ruimte heeft te maken met de inrichting vanhetpubliekedomein.Elkewoningiswelbereikbaarmetdeautomaardeparkeergaragesliggenaandebuitenkant.Tussendewoonblokkenkwamenveelgroeneplekken voor ontmoeting en spel tot stand. Het oude bomenbestandhebbenwebehouden.’Buitendecentraleverkeersaswaardetramineengroenebeddingloopt,zijndestratennietergbreed.Zelatenveelplaatsvoortussenliggendeopenruimte.Wandel-enfietspaden leggen de band met de natuur en met het openbaarvervoer.Slechts40procentvaneenbouwperceelmag bebouwd worden aan een nuttige oppervlakte vanmaximaal1.4.Opeenperceelvan1000m²isdatmaximaal400m².Detotalebruikbareoppervlaktevanalleverdiepingensamenisdan1400m².Deopenruimtevanhet bouwperceel voegt zich meestal zonder afsluitingen toe aandepubliekeruimtewaardoorhetgroenekarakternogversterktwordt.‘Het autobezit in Vauban geeft de verandering mooi aan: slechts een op tien inwoners heeft een eigen auto, in heelFreiburgisdateenopvier.Degezinnenkiezenhiervoorveelveiligespeelruimtevoorhunkinderen,eencomfortabelemaarenergiezuinigewoningeneensnelle,gemakkelijke verbinding met tram of fiets naar het centrum vandestad,’zegtRolandVeith.
Energievriendelijk bouwen
Eenanderopvallendaspectishetveelvuldigegebruikvanzonnepanelen.RonaldVeith:‘TochzijndiezonnepanelenniethetbelangrijksteaspectinhetenergieverhaalvanVauban.Hetgebruikvanzonne-energievoorwarmwater
Vauban inspireert
� Freiburg, duurzame stad
of elektriciteit was zelfs geen verplichting maar wordt welaangemoedigd.Eenstrengeenergienormstondwelvoorop.Hetmaximaleenergieverbruikvoorverwarming(21°C)was65kWh/m²/j.DenorminDuitslandwasbijdestart eind jaren negentig 100 kWh/m²/j. U ziet het grote verschil. Bij de constructie van elke woning is met deze normrekeninggehouden.Ookiselkplatdakeengroendaken worden terrasconstructies los van de woning gebouwd omkoudebruggentevermijden.’‘Jevindthierookveelpassiefwoningen:inheelFreiburggaathetomvierhonderdhuizen.Dewoningenverbruikenslechtseenvijfdeaanenergievaneennormalewoning.Een passiefhuis met vier inwoners heeft een jaarlijkse energiefactuurvannoggeen100euro.’‘Zoalsuzietkentdefotovoltaïschezonneenergieindezewijkeendoorgedrevengebruik:bewonersmakenerwinstmeeenhettotalevolumekomtovereenmethetenergiegebruikvan250gezinnen.NogeenbelangrijkenergieaspectishetstadsverwarmingsnetdathoutsnippersuithetZwarteWoudverwerkt.Decentralekomttegemoetaan de behoefte van 700 gezinnen.’
Engagement van bestuur en bewoners
DeVaubanwijkisnetjes.Vandalismeisnauwelijkstezien.Destraatlevertooksteedseenzelfdebeeldop:veeljongegezinnen,geenouderenofarmen,geenmensenvanandereorigine.RonaldVeith:‘Milieubewusteburgershebbenzichzowelbijdetotstandkomingalsbijhetbeheervandewijksterkgeëngageerd. De inrichting van de publieke ruimte kwam met veel overleg en veel aandacht voor specifieke groepen –bijvoorbeeldspeelruimtevoorkleineofgrotekinderen–totstand.Ookdebouwgroepenhebbengoedmeegepraat.Erisveelzorgvooronderhoud.Daardooriserweinigvandalisme.Ookhetaantalverhuizingenisbeperkt:deafgelopen tien jaar zijn maar dertig woningen van bewoner gewisseld.Natuurlijktrekjeeensoorthomogeniteitaan:gezinnenmetkinderendiegraagindestadwonen,komenhierhelemaalaanhuntrekken.’
Vier succesfactoren ‘VierpijlersdragenhetsuccesvanFreiburg.Eerst
envooraliserdeintegralevisieopduurzameontwikkelingdiedelaatstekwarteeuwiskunnengroeienenwaarbijecologieeneconomiehandinhandgaan.Eenruimeconsensusbijalle politieke partijen over de strategie van duurzameontwikkelingiseentweedeelement.Ookhetsterkenetwerkvanheeluiteenlopendestakeholderszoalsbedrijfsleven,universiteit,verenigingen,bestuurenburgershebbenhiertoebijgedragen.Entotslotenvooral:hetengagement,de steun en de participatie van heel veel inwoners.’
De Freiburgse burgemeester Dieter Salomon in Brussel tijdens een presentatie over Freiburg – Green City. De aanleiding was de nominatie van Freiburg als een van tien kandidaten voor de titel van Europese Groene Hoofdstad. (meer informatie: www.europeangreencapital.eu)
Elektrische bussen in Brugge ‘Hetbeeldvandiemooiegroenestadswijken
dieheelgoedmetopenbaarvervoerbereikbaarzijn, blijft zeker bij. Je merkt ook dat wij bij ons nog een belangrijke stap moeten zetten naar passiefbouwen.OokvoorzonnepanelenineenmonumentenstadalsBruggemoetenwenogoplossingenzoeken.Elektrischebussenindestad,datstaatookopmijnagenda.’
Jean-Marie Bogaert, schepen van Toerisme van Brugge
Bottomup ‘Zekervooreenduurzaamheidsambtenaariseen
bezoekaanFreiburgmeerdandemoeitewaard.Develeprojectengeveneensterkeimpressieoverdemanierwaaropzo’nontwikkelingtotstandkomt.WatmeheelsterkisbijgeblevenisderolvandebewonersindeVaubanwijk:demensendie zelf initiatieven hebben genomen, de bottom-up-benaderingbijdeopbouwvandewijk,desamenwerkingmethetbestuur.’
Sven Lins, duurzaamheidsambtenaar van Merelbeke
Freiburg, duurzame stad �
Clementwijk,Sint-Niklaas:opVlaamseleest ‘FreiburgenVaubanhebbenonssterkgeïnspireerd
omdeClementwijknaareenduurzaammodelte kneden. Eerst en vooral heeft het autoarme aspect en de mobiliteits- en parkeerorganisatie vanVaubanonssterkaangesproken.DeparkeeroplossinghebbenwewelopVlaamsniveaumoetenterugbrengen:inplaatsvantweeparkeergebouweninderandvandewijkzoalsinFreiburgbundelenwedeparkeerplaatsenindeClementwijkperwoonblokofwoonveld.Maarhetresultaatisevengoed.Wecreëreneenaangenameverblijfsruimte.’
‘WebouwenwelminderpassiefdaninVauban,maardeClementwijkwordteenheelgroenewijkmeteengrootpark.Hethuidigegrachtenstelselblijft behouden.’
‘IkwilnogevenzeggendathetheelaangenaamenleerrijkwasomFreiburgmetcollega’svananderestedenengemeententekunnenbezoeken.Wehebbenveelervaringenengedachtenuitgewisseld.’
Bart Van Lokeren, adviseur ruimtelijke ordening Sint-Niklaas.
De Clementwijk is een stadsvernieuwingsproject met een subsidie uit het Vlaamse stedenbeleid.
Groepsbouwrendeertmeer ‘WijbouweninVlaanderennogteveelindividueel
wanneerhetgaatompassievewoningen.Freiburglaatziendatgroteprojecten,groepsbouweengroterrendementhebben.Wesprekenhiermeestalovereenextrainvesteringvoorpassiefbouwenvan25procent.InFreiburggaathet
om10procent.Wanneerjeeengroepsbouwrealiseertmetbijvoorbeeldachtwoningenzitdeenergiewinstindebuitenschil.Individueelbouwenheeft een groter verlies.’
‘WenemendeideeënmeeinHoeilaart.Zobereidenweeenpps-woonprojectvoorwaarinpassiefbouwenisopgenomen.OokdeenergienormvoorsocialeverkavelingenhebbenwealverscherptnaarE60terwijlVlaanderenE100voorschrijft.’
Koen Geers, schepen en OCMW-voorzitter van Hoeilaart
Zelf aan de slag ‘DeontwikkelingvandewijkenVaubanen
Rieselfeld biedt heel veel inspiratie voor de wvi. Vooralhetenergie-enmobiliteitsbeleidblijvenmebij,ookdebetrokkenheidvandebewonersbijdetotstandkoming.’
‘DewviwerktnusamenmetdestadIeper,desocialehuisvestingsmaatschappij Ons Onderdak endeprovincieaandevoorbereidingvaneennieuwewijkIeperOostsector.Hetplanpastinhet Interreg-project Future Cities, dat steden en gemeentenbegeleidtindeaanpassingaandekomendeklimaatverandering.InIepergaathetomeenwoonwijkvanietsmeerdantweehonderdwoningen.Eenbredebenadering–devierP’s–staatvoorop:Planet(stedenbouw&milieu),People(sociaal),Prosperity(economisch)enProcess(aanpak).’
Nathalie Garré, stafmedewerker West-Vlaamse Intercommunale
(meer informatie: www.wvi.be)
� Freiburg, duurzame stad
Alex
Ver
hoev
en
Freiburg, duurzame stad �
Projectomschrijving
- Voormaligekazerne,verlatenin1992,aangekochtdoorstadFreiburgvandeDuitseoverheidvoor40miljoenDM (= 20 miljoen €)
- Groenbewustzijnisontstaanindejaren80naaraanleidingvanprotesttegeneengeplandekerncentraleindebuurt
- Groen was in die periode de op één na sterkste politieke partij, momenteel de sterkste partij. Maar over de partijgrenzen heen is er vrij grote consensus over algemenedoelstellingvanvooruitstrevend,‘duurzaam’beleid.
- Planningwijkgestartin1993,bouwgestartin1997- Stad heeft het gebied stuk voor stuk verkocht en
hiermee volgende zaken gefinancierd: kinderopvang, scholen,saneringbodem,openbaarvervoersnetwerk,…
- Oppervlakte:41ha(noot:opwebsitesendergelijkeis38havermeld)
- Momenteel:±5.000inwoners(=120inw/ha)en600-taljobs
- Verkoopprijs grond: 450 €/m²- Huurprijs ±10 €/m²- 70%individueelgebouwd,daarnaast200sociale
woningenverspreidoverdegansewijk;enkelevroegerekazernesomgebouwdnaargemeenschapshuizen(gekend als het S.U.S.I.-project, zie ook http://www.susi-projekt.de);studentenhuis(600studenten).
- Individuelebouwomvatvaakbouwvia:meerderegezinnenverenigenzichtoteenbouwgroep(Baugruppe)diei.s.m.eenarchitecteenbouwblokontwerpenenbouwen,meteenindividueleinvulling
(Stedenbouwkundige)voorschriften/randvoorwaarden
- Huizenmaximaal13mhoog(kan1grotewoningzijn,kanookappartementzijn)
- Geenafzonderlijkekelder.Erzijngemeenschappelijkevoorzieningenvoorwatmensennormaliterinkelderopslaan: fietsenstallingen, ruimte voor het bewaren van wijn,...
- Alle dakconstructies toegelaten; indien gekozen voor platdak:verplichteaanlegvangroendak
- Geen verplichting tot gebruik van zonne-energie, weldevoorwaardevoormax.energieverbruikvoorverwarmingvan65kWh/m²/jom21°Ctebereiken(eindjaren90!)
- Maximaaltebebouwenoppervlakteperperceelis40%; nuttige oppervlakte is max. 1.4 x aangekochte oppervlakte.Voorbeeld:op1.000m²magmax.400m² bebouwd worden en bedraagt de max. nuttige oppervlakte1.400m²
Energie
- Vereiste:max.energieverbruikvoorverwarmingom21°Ctebereiken:65kWh/m²/j;denorminDuitslandwas100kWh/m²/j
- > 400 passiefhuizen in Freiburg, hier ook aanwezig (bvb. 50 rijwoningen nabij het Sonnenschiff)
- Heeft slechts 1/5 van het energieverbruik van een normalewoning(voorbeeld:passiefhuismet4inwoners: energiefactuur = 90€/j!)
- Maxenergieverbruikvoorverwarming15kWh/m²/j(21°C)
- Warmwaterwordtgeproduceerdopzonne-energie - Terrasconstructie (balkon) staat los van woning om
koudebruggentevermijden - Gemiddeldemeerkostvoorhetbouwenwordtge-
raamdop7à8% - De overtuiging leeft dat passiefhuizen de standaard
moetenenkunnenworden- Onderzoeksprojectpassiefhuis(tevindenviagoogle
metdetrefwoorden“Vaubanwohnenarbeiten): - Ondergrondsebiogascentraleproduceertgas
voordekeuken,dezewerktophetGFT-afvalenhettoiletafval(vacuüm-afzuigingmetslechts1/2lspoelwater,vgl.principeWCopvliegtuig)
- Gefinancierd door hogere overheid- 250-talenergie+woningen(producerenmeerenergie
danzeverbruiken)- Doorgedrevengebruikvanzonne-energie: - Nietverplichtopgelegd
Wijk Vauban (en aansluitend Solarsiedlung)
10 Freiburg, duurzame stad
- Voor warm water- en elektriciteitsproductie - Allegeproduceerdeelektriciteitmoetverplichtop
hetnetgebrachtworden(dusnieteerstindeeigenwoningtegebruiken).Hiervoorwordtdeinwonervergoedaan50centperkWh.Voorhetverbruikvanelektriciteitwordt30centperkWhaangerekend.Zodoendemaaktdeinwonerwinst.
- Inequivalentenuitgedruktkanhettotaleenergieverbruikvan250gezinneninVaubangeproduceerdwordenmetdefotovoltaïscheenergie
- Indieninwonersdeinvesteringnietkunnenopbrengenvoorhetplaatsenvanzonnepanelen,gebeurt dit door firma’s die het dak van de woning gebruiken
- Delevensduuris25jaar- Stadsverwarmingsnet: - WKK-centraleophoutsnippers - In equivalenten is er voldoende productie voor de
behoefte van 700 gezinnen- Sonnenschiff = Zonnekantoren (zie ook http://www.
sonnenschiff.de): - ArchitectRolfDisch - Energie+gebouw:produceertmeerenergiedan
het verbruikt (met SOBIC = Solar Building Innovation Center)
- Gebruikvangeothermischeenergievoorverwarming:op80mdiepteisereenconstantetemperatuurvan12°C,ditwordtviaeenwarmtewisselaaruitgewisseldmetdeaangezogenlucht die in het gebouw wordt gebracht als ventilatie-verwarming). Het ventilatiesysteem is ingebouwd achterdegekleurdepanelen.
- Koeling in hete zomer. Muren gevuld met paraffine-capsules om warmte te bufferen: de paraffine smelt bij25°C,waardoordemuurzooverdagtot5xmeerenergie(warmte)kanopslaandaneengewonemuur.Dezewarmtewordt’snachtsafgegeven.
- InhetcomplexishetSolarInfocentrumingericht:hetinformeertenbegeleidtbewoners,besturenenprofessionelenovergansEuropa.
- Innovatie in de sector is enorm snel. Voorbeeld: isolerende beglazing: Thermopane (o.a. productie vanramen)evolueerdevanglasmet2-lagennaar3-lagenenterugnaar2-lagen(waarbijdezelfdewaardenalsbij3-lagengerealiseerdworden)
- Gebruik van vacuümmuurisolatie; duurder maar moderneruitzicht.
Mobiliteit
- autobezit - Vauban:1autoper10inwoners. - Freiburg:1autoper4inwoners.- Autoluwewijk: - Prioriteit aan voetganger, fietser en openbaar
vervoer - Allewoningenbereikbaarmetauto,maarinhet
merendeelvandewijkiserverbodopindividueleparkingbijdewoning.
- Parkeren - Bewonersindeparkeervrijezonedieeen
autohebben,moeteneenparkeerplaatsindegemeenschappelijkegarage(Solargarage)kopen
- Bezoekerseninwonerskunnenbetalendparkerenindecentraleas(Vaubanstrasse),daarnaastzijner50betalendebezoekersplaatsenindeparkeergarage
- Stratenindeling - Centraleverkeersas: - Afzonderlijketrambeddingaangelegdingras.De
grasstrook komt ten goede aan de infiltratie van hemelwater,hetuitzichtenhetbeperkenvangeluidshinder en trillingen doordat de vibraties beteropgevangenworden(wordenbijverhardingimmersmeerdoorgegevennaardewoningen)
- Autoverkeerenlangsparkerentoegelaten - Leefstraten:4mbreed,sharedspaceprincipe,alslus
aansluitendopcentraleas - Wandelpaden:linknaarnatuurenopenbaarvervoer - Fietspaden- VerbindingmetstadscentrumvanFreiburgmet
buslijnenentram(±10à15min.)
Water
- Dakwaterwordtafgevoerdnaareenwadi,vollediglokale infiltratie, geen afvoer naar waterloop
- Infiltratie van hemelwater in de trambeddingen- AfvalwaterwordtgezuiverdinRWZI- Regenwater van de wegenis ? volgens sommige notities:
80% lokale infiltratie.
Freiburg, duurzame stad 11
Groen/natuur/landschap
- Behoudoudbomenbestand- Tussenwoonblokkendiversegroenelobben,ingericht
voor ontmoeting en spel
Sociaal
- Socialemix:70%individuelebouw,200socialewoningen(verspreidingeplant),vroegerekazernesomgebouwdnaargemeenschapshuizen,studentenhuis(600studenten).
- Aantalinwonersjongerdan18jaar:30%- Huizenmaximaal13mhoog(omdatuitstudiesblijkt
dathoogbouwvakermetsocialeproblemengepaardgaat)
- Levenslang wonen wordt nagestreefd door installatie van lift en loopbrug bij een aantal blokken
- Modulairbouwen(bouwblokvolumekaningevuldworden naargelang de behoefte van de bewoner)
- Geenkelders,maargemeenschappelijkeruimtevooropslag van wijn e.a., fietsenstalling
- Publiekegroeneruimtes,ingerichtmetveelinspraakvanbewonersenvoordiversedoelgroepen(bvb.speelruimtegerichtnaarkleinerekinderen,speelruimte
gerichtnaargroterekinderen,ruimtemeteenbroodbakoven,…).a vandalisme relatief beperkt.
- Buurtpleinmetgemeenschapsgebouw(café,kinderopvang,gemeenschapszalen,wekelijksemarkt),gekomenopvraagvandebewoners
- Bepaaldbouwblokmetafzonderlijksoortgemeenschappelijkegastenkamer(ontvangenfamilie,feestje…)zodatindividuelewoningenerkleinerkunnen
- Centrummetwinkels- Intensievedialoogmetdeinwoners- Indeafgelopen10jaarzijnnogmaar30woningenvan
bewonergewisseld
Varia
- Naar schatting ±10.000 bezoekers per jaar.- Indebuurt:watbuitennissighuisvanarchitect
Disch,helehuisdraaitmeemetdezon,vooropvangzonnewarmteinhuis+opgrootzonnecellenvlakopdak.
12 Freiburg, duurzame stad
Alex
Ver
hoev
en
Freiburg, duurzame stad 1�
Voortraject
- Freiburg:210.000inwoners+30.000studenten- DoordeligginginhetZwarteWoud(groeneomgeving)
zijnmensenbewustervoormilieu-ennatuuraspecten- uitenquêtebijinwonersmetvragenwaaraandestad
meerenmindermiddelenmoetuitgevenblijken2duidelijkeprioriteiten:
- 63%wildatdestadinvesteertinfamilies,kinderen(opvang,vervoer,…)
- 58%vindtdatdestadmoetinvesterenindebeschermingvanhetleefmilieuenhetklimaat
- energieprijzen blijven spectaculair stijgen
Beleid
- Uit een studie blijkt dat volgens de huidige werkwijze eendalinginCO2-uitstootvan10%wordtgerealiseerd,destadwilechter25%bereikeng evaluatie van wat goedennietgoedisinhetbeleid.
Indienallesopallesgezetwordt,kantegen203040%reductie in uitstoot bereikt worden (intussen door gemeenteraadbeslist,weliswaarvoorlopignogmetkanttekening ‘mits de economische toestand het toelaat’).
- Vrijmakenvanmiddelenvoorduurzaamenergiegebruik: - Warmtevraagvangebouwenreducerenmet50% - Inzetten op zonne-energie- Verlenenvansubsidiesdoordestad(bovenop
eventuelesubsidiesvandestaat): - geen subsidies voor nieuwe passiefhuizen:
meerkostbedraagttussen5à10%maarissnelteruggewonnen
- wel subsidies voor renovatie: 10 % van de totale bouwkost, met max. 10.000 €/woning; budget van 450.000 €/jaar. (totale stadsbudget is ±700 mln €, voorzoverdeschepenzichuithethoofdwistteherinneren)Schepenbeklemtoontbelangvandathetgeenfinancieringssysteem is, maar baar geld in handen vanburger.
- 150 € voor vervangen koelkast (is grote
energieverbruikerindewoning)- Inwonersdieomwillevanbeschaduwingdoorbomen
geenPVcellenkunnenplaatsenophundak,kunneneenstukvaneenPVdakopgemeentegebouwenoverkopen
- Mobiliteit:autoverkeerreducerendoorkorteafstandenmet de fiets nog meer haalbaar te maken
- Meer investeren in communicatie, sensibilisatie, campagnevoering:
- Belangrijkitemisdemobiliteit - Belangrijkedoelgroep:leerlingen - Onderzoeknaarwatkanvoorsociaalzwakkeren:
opleidenvanwerklozen(50–60jarigen)totenergiedeskundige,dieinstaanvoorindividueelbezoekvandewoningenenhetuitvoerenvankleineenergiebesparendeingrepen(noot:tevergelijkenmetonzeenergiesnoeiers)
- partners/netwerkvanoverleggroepenuitdiversesectoren:
- kamervankoophandel(gebruikvanzonne-energieomgebouwtekoelen)
- wetenschappelijk instituut - hogeschool - kerken(sic) - SolarFabrik
VoorbeeldfunctiedoorstadFreiburg
- Binnenhalen en/of bijscholen gekwalificeerd personeel- Realisatie van verlaging energieverbruik bv. door
computers- Normvoornieuwegebouwenvandestad:vanaf2009
passiefgebouw;ookgemeentelijkescholen.- Normopbouwgrondenvandestad - vandaag=max.energieverbruikvoorverwarming
(21°C):40kWh/m²/j - 2011=max.15kWh/m²/j(passiefgebouw) - sterke overtuiging dat passiefhuizen op korte termijn
destandaardmoetenwordengstadonderzoektoferookdergelijkenormenkunnenopgelegdwordenopprivategronden
- Aanpakhistorischegebouwen:technischeoplossingen
Toespraak van en dialoog met schepen mevrouw Stuchlik (2008)
1� Freiburg, duurzame stad
zoekenvoorhetisolerenbvb.plaatsenvaneen2deraamachterdehistorischeglasramen
- Scholendietotenergiebesparingkomen,mogendatbudgethoudenvooranderezaken.
- ClimapuntFreiburg:opvolgenvandeCO2-reductie via een digitaal registratiesysteem, door het invoeren vanverbruiksgegevens(noot:tevergelijkenmetonzeenergieboekhouding).DitsysteemwordtookinNederlandenBelgiëgebruikt(netwerkvoorsteden).
- pesticidenbeleid - reeds15jaarverbod - meermanueelwerk,gebruikvanverschillende
mechanischetechnieken - hogere tolerantiegrens voor ‘onkruid’- gebruik strooizouten: enkel in extreme situaties
Freiburg, duurzame stad 1�
Algemeen
- Holdingdieinstaatvoortransport:FreiburgerVerkehrAG
- Motivatie voor het mobiliteitsbeleid van Freiburg: - autoverkeerneemt10xmeerplaatsindanopenbaar
vervoer
- 1989: cybernetics mobility concept (niet enkel auto weren,maaralletransportvormenintegreren)
- Uitbouw netwerk openbaar vervoer - Promotie fietsverkeer - Verkeersregeling/beperkinggdoel:geendoorgaand
verkeerinwoonkernen(inDuitslandwerdindejaren’80inwoonkernenoveralzone30ingesteld)
- Kanaliserenindividueelgemotoriseerdverkeerg3typesstrateninFreiburg:
- Zone30 - Zone50 - Snellerverkeer(gebundeld) gInFreiburgiser650kmstraat,slechts160km
daarvan zijn voor bundeling snelverkeer! (notities verschillen:iemandnoteerde160kmzone30…)(Freiburg heeft ook meer dan 400 km fietspaden.)
- Parkeerplaatsmanagement (in kern tot 2 €/uur)
Historiekvanhetopenbaarvervoerindestad:
- Tot1984:ingewikkeldtariefsysteemvoorhetopenbaarvervoer(diversezones,doelgroepen,…)
- Aantal ritten vanaf 1980 tot 1984 constant (27,3 tot 29 miljoen ritten per jaar)
- Na invoering eenvoudig tarief in 1984 sterke stijging van het aantal ritten per jaar, nu al boven 70 miljoen! Dit zijn 200.000 ritten per dag (incl. zondag) voor 215.000inwoners
- De “financiële minus” steeg niet mee, bleef constant ondanks hoger aantal ritten
- 1984: invoer van de Freiburger Umweltschutzkarte =maandabonnementopenbaarvervoerindestad=milieuticket
- Bewusteenaansprekendenaam(‘Milieukaart’)enlogo
- Tot30%goedkoper - Overdraagbaarnaaranderen(waseisvan
gemeenteraad,nietvanautonoomgemeentebedrijf),d.w.z.jekanjekaartgewoonaaniemandandersgevenofuitlenen.
- Inhetweekendbruikbaaralsfamiliekaart(met1
Mobiliteitsbeleid van Freiburg
Figuur:hoewijonsverplaatsenenwatditbetekentquaruimtegebruik.Slide1:baanvakkeningenomendoorauto’s,slide2:zelfdemetenkeldechauffeurs, slide 3: zelfde met evenveel mensen die de bus nemen.
- geluidshinder - luchtverontreiniging(20%vandeCO2-uitstootin
Duitslanddoorautoverkeer) - mobiliteitiseentaakvandelokaleoverheid
Problematiek
- heropbouwvanhetstadscentrumna2deWO(werd voor 80% vernietigd) gebeurde volgens het middeleeuwsplan,dusweinigplaatsvoordeauto
- autoverkeernamenormtoeenveroorzaakteveelhinder
Historiek van de mobiliteit in de stad:
- tot1972:autoinhetstadscentrum- 1973:invoeringvoetgangerszoneenplaatsingvan
fietsenstallingen gstads-,levens-enmilieukwaliteitverbeterde
without their
Meer info: http://www.sakura.cc.tsukuba.ac.jp/~eeeforum/2nd3EF/IS3_Freiburg.pdf)
1� Freiburg, duurzame stad
maandkaartmogendan2volwassenenen4kinderenrijden)
- tot’84bleefhetaantalgebruikersvanhetopenbaarvervoerconstant,doordezemaatregelensteeghetaantalgebruikers
- 1991:maandkaartnietenkelmeervoorFreiburg,maarvoorderuimereregio:
Regio (Umwelt)Karte = maandabonnement op openbaarvervoerineenstraalvan50à60kmrondFreiburgvoorhetgebiedtussenFrankrijkenhetzwartewoud
- Groot aantal verschillende firma’s betrokken, werken met1tarief
- 1prijs,ongeachthoeverjerijdtinderegio - Nog altijd overdraagbaar - 44 €/maand (jaarabonnement = prijs van 10
maanden)(stadenomliggendeLandskreisenbetalen 9 mln €/jaar om tekort te dekken (vgl. zware overheidstoelageDeLijn))
- Voor een dagticket blijven er 2 tarieven (enkel Freiburg,ofgansderegio)
- 60.000mensenpendelendagelijks(voorwerk,boodschappen,…)
- Studievoorenna1jaarinvoeringRegiokaart:28.500autoritten per week zijn overgestapt naar openbaar vervoer
- Capaciteitvanhetnetmoestonmiddellijknainvoeralsterkuitgebreidworden,zowelnaaraantalwagonsals naar aantal ritten
- >90%vandeklantenhebbeneenmaand-ofjaarabonnement
Voorwaardenvooreengoedopenbaarvervoer:eenvoudigetarifering en goedkoop ticket werken, maar het openbaar vervoermoetookaantrekkelijkzijnopvlakvansnelheid,frequentie en nabijheid- Snelheidsmaatregelen: - Steedsvoorrangaantram,behalveopeenpaarte
drukkekruispunten - Lageopstapbevordertop-enafstapsnelheiden
maakt vervoer toegankelijk voor bv. rolstoelpatiënten - Tram heeft eigen bedding- Frequentiemaatregelen - Tram:iedere7.5min. drukstebuslijnen:iedere15min. Anderelijnen:iederhalfuur gwiskundigmodelomzekertezijndatgebruiker
altijd een aansluiting heeft (2 x 7,5 = 15; 2 x 15 = 30) - Hogere frequentie in de spits - Opvrijdagenzaterdag: - ’snachtsblijven5buslijneninhetstadscentrum
actief. Moet je voorbij de eindhaltes zijn, kan je naarjeeindbestemmingmeteentaxidieaandeeindhaltewacht
- Bijopstappengeefjeaanwaarjewilzijn,buschauffeur verwittigt taxidienst (8 plaatsen per taxi)
- Busom1h30,2h30,3h30,4h30 - Prijs voor de busrit: 2 € voor houders van een
maandabonnement, 4 € voor de overige reizigers. Bijkomend 1 € voor de taxi
- Omliggendezonesaanstadscentrumbetalenderestvandekostvoordetaxiaanhettaxibedrijf,evenredigvolgenshetaantalinwoners
- Ditwordtgecompenseerddooraantoonbaredalingvandekosteningevolgeweekendongevallen
- Nabijheidsmaatregelen - Net=35kmlang - 80%vandeFreiburgerswoontop<500mvaneen
tramhalte - Zoneringsplan- Overigerandvoorwaarden: - Kostenloze “park and ride” plaatsen verspreid over
hetgebied - Verbinding met hoofdstation van de Duitse
easy understandable – fare system
Freiburg, duurzame stad 1�
spoorwegen:verbindinglangeafstands-enregionaalverkeer:
- Heeft 3 parkeerniveaus ondergronds en overdekte fietsenstalling
- Ligt naast centraal busstation - Sluitaanop3tramlijnen - Ticketvoorevenementen:openbaarvervoeris
inbegrepenindekostprijs(zieinfra‘voetbalstadion’)
Voorbeeld: wijk Rieselfeld
- 75ha;gepland:12.000inwoners- Tramlijn=centraleas - Opendein1997,toenerslechts1.000inwoners
waren - Redenen van bewust vroegtijdige aanleg: - goeduitgerustegrondkanaanhogereprijs
verkochtworden(enmetdeverkoopvandegrondenwordengemeenschapsvoorzieningenbetaald)
- vermijdendatgezinnentweedewagenaanschaffen
Losse bemerkingen
- Laatstetramom0.30uur.- Bussendienenvooralvoorrandenverdere
woonkernen.Eensaanrandwordenmensentoegeleidnaardetram,endietramisindekernstadsneller.Bijvroegereveranderingenvanbusnaartrambleekeenreizigerstoenamevan20tot40%.
- Hettramnetis35km.
1� Freiburg, duurzame stad
Alex
Ver
hoev
en
Freiburg, duurzame stad 1�
Mobiliteitscentrale
Waar?WentzingerStrasse15Wat?markantgebouwmetmarkant,cirkelvormigzonnecellenvlak(34m2,2.000kWh)fietsen huren, tot 1.000 fietsen stallen, fietsherstellingsdienst, automaat met fiets-binnenbanden, autoparking, info over en aankoop van tickets of abonnementenopenbaarvervoer,café-bistro(metwarmwatervanzonnecollectoren),…
Torengebouwentreinstation(‘Solartower’)
Waar?Bismarckallee9Wat?optweetorengebouweneenwandvanzonnepanelenover19verdiepingen,geïnstalleerdmetsteunvandestadFreiburg.Capaciteit36kWp(dezuidelijketoren)resp.21kWp.Het van 2001 daterende gebouwencomplex van het station (32.000m2) is niet louter station, maar is multifunctioneel dienstverleningscentrummetkantoren,kleinhandel,horeca, praktijken van advocaten, dokters e.a. Het heeft op een geslaagde manier de sterke activiteit van de binnenstad verruimdnaardezewestelijkekantvanFreiburg.Dezonnepanelenwerdenspeciaalvoorditprojectontwikkelddoor de Solarfabrik. De stationstoren won ±2000 de zonne-architectuurprijs van het land Baden-Württemberg. (http://www.bahnhofszeile.de/ )
Zonne-leerpadbijschool
Waar?Friedrichstrasse51Wat?- scholengroepmetondermeertechnischeopleidingen
energie(middelbaarenhogeschool)- Buitenvrijtoegankelijke12infopanelenoverhet
nutvandezon,vanfotosynthesetotfotovoltaïschetechnologie.
- een ‘zonnetoren’ voor praktijklessen met simulaties van reëleenergiebeheersystemen,totstandgekomenmedemethulpvandestadFreiburg
- samenwerkingmetdelokaleKamervankoophandel
voor gespecialiseerde, praktijkgerichte zonne-energie-opleidingen
- diverse soorten zonne-installaties zichtbaar, gebruikt inonderwijs,enondermeervoorwarmwatervoordesporthal
- ookanderetechnieken,zoalswatermolen(12kW)en geothermische installatie (waarvan warmtepomp aangedrevenmetzonneënergie)
- De2scholenwonnenin1998deDuitseZonneprijsvoorhunengagement.
Moderne handelszaak met zonneënergie-gevel
Waar?ModehausKaiser,Kaiser-Joseph-Strasse172-178(déwinkelwandelstraatvanFreiburg)Wat?Grotekledingzaak.Sedert1999een18meterlangeglasgevelmet63transparantezonnepaneleninveiligheidsglas(4,1kWp).
Stadhuis
Iseeneeuwenoudgebouwwaarnietzomaarallesgemakkelijk energetisch optimaal kan gemaakt. Sedert 2004 zonne-installatie op ’t dak (16,8 kWp). Om redenen vanmonumentenzorggeenklassiekeblauwe,maarspecialeantracietkleurigezonnecellen-weliswaardaardoorietsjesminder energetisch performant (140 m2,14.500kWh).
Internaat met zonnefacade
Waar?Kartäuserstrasse41Wat?eenwatmonotonegevelvandejaren60,in1999gerenoveerd.Dewandenvandeterrassenzijnnu308zonnecelmodules(samen230m2,23kWp).Klassiek neveneffect: bij hoogstaande zon (zomer) vormen depaneleneenzonneweringvoordeachterliggendevensters.
Wandeling langs enkele markante gebouwen
20 Freiburg, duurzame stad
Alex
Ver
hoev
en
Freiburg, duurzame stad 21
Historiek
- Freiburg=153km²=15.300ha- Problematiek eind jaren ‘80 – begin jaren ‘90:
Freiburgerswijken20-30kmuitbuitencentrumomwillevandehogegrond-enhuurprijzen
- 320hawaarinnuRieselfeldligtwerdsederteind19eeeuw gebruikt voor het infiltreren van het huishoudelijk afvalwatervanFreiburgviaeengrachtennet.Dergelijkemaniervanwerkenstondhaaksophetgroenbewustzijndatontstaanisindejaren’80(naaraanleidingvanprotesttegeneengeplandekerncentrale)
- DitgebiedkwamvrijnahetaansluitenvanhetafvalwatervanFreiburgopeenRWZIop25kmafstand.78hamochtbebouwdworden(Rieselfeld)alsderestnatuurbeschermingsgebiedwerd
- Grondenwarenverontreinigddoorhethuishoudelijkafvalwater:
- Debovenste40cmwerdenoverde78haafgegravenenafgevoerdnaarhetaanpalendeennieuwgecreëerdenatuurgebied.
Projectomschrijving
- 78ha,geplandvoor11.000inwoners(=14.000inw/km2,140inw/ha).Opvandaagwonenerreeds8.400inwoners
- Ontwerpviawedstrijd.Keuzevoorconceptmetcentraleas=trambedding(2deprijsgingnaarconceptmetgroenevingers,3deprijsgingnaarconceptmetcentralegroeneruimte)
- Eerstebebouwingin1996- Ontwikkeldin4grotedelen,omde2jaarwordteen
nieuwdeelontwikkeld.‘Lerendeplanning’=telkensbijlerenuitvorigefaseenvolgendefasebijsturen(zoookVauban).
- Verkoopvangronden: - Inkleinestukkenomgroteprojectontwikkelaars
tegentehouden - Verkoopprijs grond: 320 à 350 €/m² (in Vauban meer
dan 400 €/m²) - Metgrondverkoopwerdenvolgendezaken
gefinancierd: kinderopvang, school, openbaar vervoersnetwerk(m²prijsgrond>m²kostprijstram),…
- Gemiddelde kostprijs per woning: 2.000 €/m², alles inclusief(ookstudiewerk)
- Huurprijzen: geen systematische gegevens vernomen, wel een voorbeeld van 510 € huur voor ±60m2.
- Individuelebouwomvatvaakbouwvia:meerderegezinnenverenigenzichtoteenbouwgroepdiei.s.m.eenarchitecteenbouwblokontwerpenenbouwen,metveelvrijheidvoorindividueleinvullingvanstructuurvandeelruimtesvandeeigenwoning.Hierdoorwordtdekostprijsgedrukt.Vergtwelveelonderlingecommunicatie.
- Ruimte-inname - Openbaargroen 13.2% - WonenenKMO 50.4% - Straten/pleinen/… 27.4% - Openbaregebouwen 9%- Aantalinwonersjongerdan18jaar:33%(inVauban:
30%)
(Stedenbouwkundige)voorschriften/randvoorwaarden
- Keuzevoorbouwblokkeninhetvierkantmetmaximaal4 verdiepingen (tussenoplossing tussen energetisch interessantehoogbouwdieechterwelwarmteverliezenheeft langs 4 zijden en sociaal beter scorende individuelewoningen)
- Nagenoeggeenvrijstaandeeengezinswoningen,welkoppelbouw;zeerdichtebebouwing
- Bouwblokkengrenzendaanhetnatuurgebiedzijnminderhoog(ruimtelijkeovergang)
- Max.energieverbruikvoorverwarming(21°C)=65kWh/m²/j
Energie
- Max.energieverbruikvoorverwarming(21°C)=65kWh/m²/j
- Meerkostvoorpassiefwoning:10%(kostprijswoning
Wijk Rieselfeld
22 Freiburg, duurzame stad
= 2.200 €/m²); energie+ woning*: 20% (kostprijs woning tot 2.800 €/m²) (* = woning die meer energie produceertdanverbruikt)
- Gunstiger kredietvoorwaarden voor degenen die betere waardenhalendandestandaardvereisten:Kfw40enKfw60huizen(verbruikenresp.max.40en60kWh/m²/jvoor verwarming én warmwaterproductie)
- Een aantal passiefhuizen - Max.energieverbruikvoorverwarming(21°C)=15
kWh/m²/j - Inblokkenvanminimaal4woningen - Overtuigd dat passiefhuis zo snel als mogelijk de
standaardmoetworden gnietenkeluitecologischstandpuntmaarook
uit politiek standpunt (meer onafhankelijkheid van landen die fossiele brandstoffen leveren bvb. Rusland)
- Stadsverwarmingsnet: - Voor2wijken:Rieselfeld11.000inw.enanderewijk
van12.000inw. - WKKopaardgas - Aansluitingsplicht, omwille van rendabiliteit, uitz.
voor passiefhuizen- Ook hier leeft de overtuiging dat je eerst een goed
thermischgebouwmoetbouwen(bvb.opvlakvanisolatie) en dat pas dan kan geïnvesteerd worden in gebruik van zonne-energie als “kers op de taart”
Mobiliteit
- Autoluwewijk: - Prioriteit aan voetganger, fietser en openbaar
vervoer - Creëertspeelstraten - Trambeddingincentraalgelegenhoofdstraat - Vaninbeginalaangelegdengeopend-hoewel
aanvankelijkslechts1.000inw.-omtevermijdendatbewonerseen(1eof2de)autoaankopen.Zoookvaninbeginkinderopvang.
- Bovendienkangoeduitgerustegrondaanhogereprijsverkochtworden(metverkoopvangrondwordengemeenschapsvoorzieningenbetaald)
- ligtingrasstrook,ditkomttengoedeaaninfiltratie, het uitzicht en het beperken van hinder (vangt vibraties beter op dan verharding)
- Dehandelszakenzijngegroepeerdopdiecentraleax.
- Carsharingproject- autobezit - Freiburg:35personenwagens/100inwoners(nadeel
inF:geenscholen,opvangindebuurt) - Rieselfeld:28.5personenwagens/100inwoners.
Geenautovrijezone. - Vauban:16personenwagens/100inwoners - (decijfersverschillenwel’sbeetjealnaardebron) gkanenkelbijuitgebouwdopenbaarvervoeren
aanbodvanvoorzieningen- met fiets stadscentrum bereikbaar met onderweg
slechtséénverkeerslicht
Water
- Algemeen:regenwatervanhetdakwordtlokaalgeïnfiltreerd
- Regenwatervanhetdakvandesporthalwordterhergebruikt(inlagereschoolmochthetnietvandegezondheidsinspectie)
- ZwartwaterwordtgezuiverdineenRWZI25kmverderopgelegen
- Grijswaterenregenwatervandewegenis: - Zuiveringviarietveldgelegeninhetnatuurgebied - 4.300m² - Voorafgegaandoorbezinkingsbekkenaangelegdmet
geotextiel - leem - zand dat jaarlijks 2 maal geruimd wordt.
- Drinkwaterverbruik - inDuitsland:140l/inw/d - inFreiburg:99l/inw/d
Groen/natuur/landschap
- Doorintensiefruimtegebruikwerdeendeelvanhetgebiedvrijgehoudenenomgevormdtoteennatuurgebied
- De recreatiedruk op het natuurgebied wordt gekanaliseerdviaeenbeperktaantalingangen,wandelpaden, goed ingeplante infoborden (educatie), uitzichtspunt,…
- Tussenwoonblokken:diversegroeneruimtes,ingerichtvoor ontmoeting en spel
- Centralenietafgeslotenvijver: - Staat in voor de infiltratie van het hemelwater - Bewustnietafgeslotenvoorspelendekinderen: - Omkinderentelerenomgaanmetdenatuur
Freiburg, duurzame stad 2�
- Iedereendientverantwoordelijkheidtenemen(moetomgaanmetderealiteit)
- Onderzoek heeft aangetoond dat op “veilige speelplaatsen” kinderen toch avontuurlijk en inventief willen zijn waardoor ze tot handelingen komendieveelonveiligerzijndanbijbvb.eenvijver
- Perkjesronddestraatbomenwordenhierendaaronderhoudendoorbewoners,hiertoewordteenovereenkomstafgeslotenmetdestad(stadplantdeboom)
Sociaal
- Hogewoondichtheidwasexplicietedoelstelling(woonnood).
- Keuzevoorbouwblokkeninhetvierkantmetmaximaal4 verdiepingen (tussenoplossing tussen energetisch interessantehoogbouwdieechterwelwarmteverliezen
heeft langs 4 zijden en sociaal beter scorende individuelewoningen)
- Socialemix:25%socialewoningenoverganshetproject (één van de vier bouwdelen heeft zelfs 50%), bouwgroepen,privatebouw;stedenkunnennuookaanspraak maken op subsidies voor integratieprojecten
- zonevoorkleinhandelendienstenzoalsbank,warenhuis, brandweer, politie, … (idee van zelfvoorzienendewijk,maarvolledigetewerkstellinginde eigen wijk blijft theorie)
- centraleasmetschool,kinderopvang,sporthal,kerk(katholiekeenoecumenischekerkonder1dak,gescheiden door flexibele wanden om 1 ruimte te kunnenvormen),park,marktplaats,….
2� Freiburg, duurzame stad
Alex
Ver
hoev
en
Freiburg, duurzame stad 2�
- Waar?MunzingerStrasse10.- Opgericht in 1996 voor de productie van PV cellen
(mede gefinancierd door de chocoladefabriek Ritter, die volopdekaartvanhernieuwbareenergietrektnadatproblemenontstondenomhazelnotentekrijgennaderampinTjernobilgbewustwording)
- Jaarlijksegroei>30%,behoorttotdewereldtop,beursgenoteerd(AG)
- 2002-2004: problemen om voldoende grondstoffen tekrijgengonderneminggekochtinKualaLumpur,recycling bedrijf in India en productie in Singapore
- Niche voor Freiburgse vestiging: samenstelling van modules, leveren kwaliteit (geen massa-productie)
- GebouwisCO2-neutraal,nul-emissie-industriegebouw - Inkomenburelengeoriënteerdopdezon(grote
voorhal in glas), productie-eenheid in het noorden ggebruikvanpassievezonne-energie
- Grotethermischemassabvb.gebruikvanbeton,graniet met biotiet (donkere kleur)
- Interne winsten (warmte-afgifte door mensen en machines)
- VerwarmingviaWKKopkoolzaadolie - PV-cellenopluifelsdienenookalszonneweringinde
zomer(indeherfst-winterkandelaaghangendezonwelbinnen)
- Terinfoinderand: - Eenzonnepaneelvan8m²levertbijinstralingvan
1 kW/m² (?) een productie van 1.100 kWh/j (?); kostprijs: 4.500 €, garantie: 25 jaar
- Om de geproduceerde stroom om te zetten tot wisselstroomdieophetnetkaniseenconvertornodig, garantie daarop: 10 jaar
Solarfabrik (zonnecellenfabriek)
2� Freiburg, duurzame stad
Alex
Ver
hoev
en
Freiburg, duurzame stad 2�
- bestaandstadion,1995vernieuwingdak - 2.300m2PV-panelen - zonneboiler-installaties voor douches - ±160 fans investeerden mee via club + kregen gratis
abonnement voetbalseizoen; samen zo’n 500.000 €; 90.000 kWh/j, ±10 jaar terugverdientijd, berekend over langere tijd geeft hen gegarandeerd rendement van5à6%overvastgelegdelangereperiode.
- totale elektriciteitsproductie ongeveer gelijk aan verbruikstadion
- drinkbekers in het stadion: statiegeld- proefopstelling en gebruik van Stirling motor; mogelijk
grotetoekomst,maarvoorlopignognietvoldoendestabiel
- parkingiszéérklein,veelextratramszorgenvoorpiekafvoerfans(metbuskanzoietsniet)
- voetbalticket = tegelijk ticket openbaar vervoer - financiering: 1 % meerprijs toegangstickets - 26.000plaatsen;±10à15.000komenmetdetram
Voetbalstadion
2� Freiburg, duurzame stad
Alex
Ver
hoev
en
Freiburg, duurzame stad 2�
- Energiebehoefte ter verwarming bedroeg vóór de renovatie 105 kWh/m2a, na de renovatie nog 64,5 kWh/m2a.
- Vroegereterrassenomgevormdtotwintertuin.Alzovoorverwarmingluchtdiedaarnaindewoonkamerkomt.
- Gepland voor nabije toekomst : renovatie van anderappartementsgebouwvanjaren70toteenpassiefgebouw!(doel±15kWh/m2)
- Voor renovaties kan geput uit subsidies van KFW (Kreditanstalt für Wiederaufbau).
Gerenoveerde appartementsblokken
�0 Freiburg, duurzame stad
- In2010vindtdewereldexpoplaatsinShanghai,metals thema “de stad”. Daartoe heeft Shanghai de stad FreiburguitgenodigdomopdeexpodewijkVaubantekomenvoorstellen.Freiburgishiermeeéénvande20uitverkorenstedenopdeexpo.
- Beginfebruari2009wasFreiburgéénvande35geselecteerdeEuropesestedenwaarvanereindfebruariminstenséénzouuitgekozenwordenals‘Groene Hoofdstad van Europa’ - een titel die beoogt hetzelfde prestige te hebben als Culturele Hoofdstad vanEuropa.Belgischestedenkomenernieteensaantepas…(www.europeangreencapital.eu)
- OverheelFreiburg±80.000m2zonnepanelen
- NaarverluidtzoudenallezwembadeninFreiburgovereenWKKbeschikken.
- In Freiburg kunnen burgers ook participeren in windmolens. De subsidies (vgl. stroomcertificaten)
hiervoorliggenlageromdatwindsystemenopzichalveel productiever zijn dan zonne-systemen. Duitsland heeft dus gekozen niét voor het korte-termijn economisch optimum, maar voor het stimuleren van eenmixaanenergiebronnen,opdatDuitslandopmiddellange termijn niet meer afhankelijk zou zijn vanéénofenkeleenergiebronnendiehetduurmoetbetalen aan de Poetins, Ahmadinnejads en Wahabieten vandezewereld.
- Is de energiebalans voor zonneënergie wel positief? M.a.w.,wordternietméérenergieverbruiktvoorproductie van zonnecellen e.d., dan wat ze aan energie opbrengen?Overdedoorsneelevensduurgerekendleverteenfotovoltaïsche installatie ongeveer vier tot achtmaal zo veel energie als voor haar productie nodig is. (bron: brochureSolartoureninFreiburg,2004)(AV:volgensdiversebronnenkomtdieverhoudingintussenalweernog een stuk gunstiger uit)
Enkele andere weetjes over Freiburg als duurzame stad
Contact: begeleiders VVSG-studiebezoeken
Privébureaudatstudiebezoekenbegeleidt,metruimaanbodvantopics:Hans-Jörg Schwander (en Steffen Ries)CEO Innovation Academy(begeleidinginDuits,Engelsmogelijk)schwander@innovation-academy.de(49)761/4004481
ContactpersoonstadFreiburg:PetraHeßGreen City Freiburg, Referat für Internationale Kontakte, Department International Affairs, Rathausplatz 2-4, 79098 Freiburg,Telefon:+49(0)7612011025,E-Mail:greencity@stadt.freiburg.de
Colofon
redactie Alex Verhoeven (VVSG) Ann Tack (WVI), Jan Van Alsenoy (VVSG) en Nathalie Garré (WVI)
vormgeving:NicoleVanWichelen
foto’s:AlexVerhoeven
v.u.:MarkSuykens,directeurVVSG
top related