g mihaila-contributii la istoria culturii si literaturii romane vechi
Post on 17-Feb-2018
226 Views
Preview:
TRANSCRIPT
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
1/408
0 0 1
G . M i h 5 i I 5
C O N T R I B U T I I
L A I S T O R I A
C U L T U R I I $ 1
L I T E R A T U R I I
R O M A N E
V E C H I
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
2/408
G . M I H A I L A
C O N T R I B U T I I L A I S T O R I A C U L T U R I I
$ 1
L I T E R A T U R I I R O M A N E V E C H I
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
3/408
C o p e r t a : C r i s t e a M u l l e '
B U C U R E $ T I
1 9 7 2
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
4/408
G . M I H A I L A
C O N T R I B U T I I
L A I S T O R I A C U L T U R I I
$ 1 L I T E R A T U R I I R M A N E
V E C H I
*
E D I T U R A M I N E R V A
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
5/408
T o a t e d r e p t u r i l e r e z e r v a t e E d i t u r i i M i n e r v a
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
6/408
C U V I N T I N A I N T E
V o l u m u l d e & f a r e p r e z i n t d o p a r t e d i n c e r c e t d r i l e n o a s t r e
d i n u l t i m i i a n i , e x p u s e i n c a d r u l c u r s u r i l o r s p e c i a l e c o n s a c r a t e
c u l t u r i i
i l i t e r a t u r i i r o m n e v e c h i , ; i n u t e l a I n s t i t u t u l d e
l i m b i f i l i t e r a t u r i s t r d i n e a l U n i v e r s i t 4 i i d i n B u c u r e f t i . U n e l e
d i n e l e a u c o n s t i t u i t , d e a s e m e n e a , o b i e c t u l u n o r c o m u n i c d r i
l a c o n g r e s e f i r e u n i u n i i n t e r n a l i o n a l e .
P r e o c u p a r e a n o a s t r d d e c a p e t e n i e a f o s t d e z v a l u i r e a u n o r
a s p e c t e m a i p u l i n s a u d e l o c c u n o s c u t e d i n e p o c a c e a m a i
v e c h e a c u l t u r a r o m d n e f t i s c r i s e , c a r e E n c e p e d o c u m e n t a r i n
s e c o l u l a l X - l e a , d a r c a p d t d o d e z v o l t a r e a n b p l a f i o r i g i n a l d
d u p e i f o r m a r e a s t a t e l o r f e u d a l e r o n a i n e f t i , i n s e c o l u l a l X I V - l e a .
A n u m i t e I m p r e j u r c i r i c u l t u r a l e , p o l i t i c e
f i r e l i g i o a s e
a u
f a c u t c a a c e a s k i c u l t u r a s d s e e x p r i m e , l a i n c e p u t , c u p r e c d d e r e
i n s l a v o n d , c a r e i n d e p l i n e a i n r d s r i t u l E u r o p e i , a l d t u r i d e
g r e a c a b i z a n t i n d , a c e l a f i r o l p e c a r e - 1 a v e a l a t i n a i n a p u s u l q i
c e n t r u l c o n t i n e n t u l u i . C e r c e t a r e a m a n u s c r i s e l o r u n o r i n s e n i n a t e
t e x t e n a r a t i v e f i j u r i d i c e b i z a n t i n o - s l a v e n e - a d u s l a c o n c l u z i a
e v i d e n t d c a , d i n p u n c t d e v e d e r e a l i n f o r m a r i i , d i r t u r a r i i r o m d n i
d i n s e c o l e l e a l X V - l e a , a l X V I - l e a f i i n c e p u t u l c e l u i d e - a l
X V I I - l e a n u e r a u m a i p r e j o s d e c i t c e i d i n l a r d e v e c i n e , b a
m a i m u l t , d e l a u n a n u m i t m o m e n t a u d e v e n i t e i i n f i f i f u r -
n i z o r i " f i p a s t r a t o r i , p e s t e v e a c u r i , a i u n o r t e x t e l i t e r a r e d e
p r e ; p e n t r u t o a t e p o p o a r e l e d i n a r i a c u l t u r i i r d s i i r i t e n e .
A l d t u r i d e a c e a s t d l i t e r a t u r a , i n s e n s u l l a r g a l c u v i n t u l u i ,
i m p r u m u t a t d , a p a r , o d a t a c a c o n , s o l i d a r e a s t a t e l o r r o m , d n e f t i ,
I n s e c o l u l a l X V - l e a , i t e x t e o r i g i n a l e i n s l a v o n d , u n e o r i f i
5
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
7/408
i n a l t e l i m b i , g e n u l p r e p o n d e r e n t f i c e l m a i v a l o r o s p e n t r u n o i
f i i n d c e l i s t o r i o g r a f i c , c u c e r t e v a l o r i l i t e r a r e . P e n t r u a n u
r e p e t a a i c i c e l e s c r i s e i n a n t o l o g i a d e L i t e r a t u r a r o m a n a v e c h e
( 1 9 6 9 ) f i i n e d i t i a i n v a t a t u r i l o r l u i N e a g o e B a s a r a b c a r e
f i u l s a u T h e o d o s i e ( 1 9 7 0
s i 1 9 7 1 ) , r e a l i z a t e
i m p r e u n d c u
D a n Z a m f i r e s c u f i p r e g e i t i t e a c u m p e n t r u r e t i p e i r i r e , a m i n c l u s
I n a c e s t v o l u m n u m a i p a t r u c o n t r i b u t i i c e a p r o f u n d e a z d u n e l e
c o n s i d e r a t i i e x p u s e a c o l o , i n s o t i n d u - l e d e t e x t e r e e d i t a t e d i n
n o u d u p d m a n u s c r i s ( s o l i a l u i
t e f a n c e l M a r e l a V e n e t i a )
s a u p e n t r u p r i m a d a t a - l a n o i ( c l o u d d i n s c r i e r i l e l u i P e t r a
M o v i l e i ) .
O s e c t i u n e a p a r t e a v o l u m u l u i c u p r i n d e c e r c e t d r i a s u p r a i n -
t e r e s a n t e l o r t e x t e b i l i n g v e s l a v o - r o m d n e d i n s e c o l u l a l X V I - l e a ,
p r e l u d i u a l c u l t u r a f i l i t e r a t u r i i i n l i m b a n a t i o n a l d ( C u r e p r o -
d u c e r e a f r a g m e n t u l u i d e A p o s t o l d i n c o l e g i a l u i N . I o r g a ) ,
p r e c u m f i d a t e n o i d e s p r e l e x i c o g r a f i a r o n g i n e a s c e i v e c h e , a l e
c e i r e i i n c e p u t u r i u r c d p i n d i n s e c o l e l e a l X V - l e a f i a l X V I - l e a ,
p e n t r u a c e l p d t a o a n z p l d d e z v o l t a r e i n s e c . a l X V I I - l e a .
N u p u t e m i n c h e i a a c e s t e r i n d u r i , f d r e i a e x p r i m a
b c r a t i t u -
i n e a n o a s t r e i c o l e g i l o r f i s t u d e n t i l o r c a r e n e - a u a s c u l t a t c u
i n t e r e s , i n c u r a j i n d u - n e i n a c e s t e c e r c e t e i r i , a d e s e a m i g e i l o a s e ,
D i r e c t i e i B i b l i o t e c i i A c a d e m i e i R e p u b l i c i i S o c i a l i s t e R o m e i n i a
f i c o l a b o r a t o r i l o r C a b i n e t u l u i d e m a n u s c r i s e f i c a r t e
r a n i ,
t e z a u r f i l a b o r a t o r d e n e i n l o c u i t p e n t r u o r i c i n e s e a d i n c e f t e i n
l e c t u r a f i s t u d i u l t e x t e l o r v e c h i , p r e c u m , , s i c o n d u c e r i i E d i t u r a
M i n e r v a " f i S e c t i e i d e i s t o r i e f i c r i t i c e i l i t e r a r d
,
c a r e f i - a u
l u a t s a r c i n a a p e i r i r i i a c e s t e i c e i r t i , c e o i n c h i n d m i u b i t o r i l o r
t r e c u t u l u i n o s t r u .
G . M .
1 a u g u s t 1 9 7 1
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
8/408
I
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
9/408
A P A R I T I A S C R I E R I I S L A V E 5 1 P A T R U N D E R E A E I
L A N O R D U L D U N A R I L
R A S P / N D I R E A I N T A R I L E R O M A N E A I Z V O A R E L O R N A R A T I V E
D E S P R E V I A T A
I A C T I V I T A T E A F R A T I L O R
C O N S T A N T I N - C H I R I L
I M E T O D I E
P r i n t r e
a n i v e r s a r i l e c u l t u r a l e o r g a n i z a t e d e C o n s i l i u l
M o n d i a l a l P a c i i v i d e U . N . E . S . C . O . I n 1 9 6 9 s e n u m a r a
c o m e m o r a r e a a 1 1 0 0 d e a n i d e l a m o a r t e a p r i m u l u i c a r t u r a r
s l a y , c r e a t o r u l a l f a b e t u l u i g l a g o l i t i c
i i n t e m e i e t o r u l l i t e r a -
t u r i i v e c h i s l a v e , C o n s t a n t i n - C h i r i l . I m p r e u n a c u f r a t e l e g u
M e t o d i e , C o n s t a n t i n - C h i r i l a d e s c h i s o e p o c a n o u a i n i s t o r i a
p o p o a r e l o r s l a v e , c a r e v i - a u i n t e m e i a t i n a d o u a j u m a t a t e
a s e c o l u l u i a l I X - l e a o c u l t u r a s c r i s a p r o p r i e , i n s t r i n g l e g a -
t u r a C u c e a g r e a c a
i l a t i n a .
F a g i n d o i a l a c u n a s t f e l d e a c t r e v o l u t i o n a r I n c a d r u l
E u r o p e i m e d i e v a l e , I n c a r e , p o t r i v i t t r a d i t i e i , c u l t u r a s c r i g
i n p r i m u l r i n d , c e a e c l e z i a s t i c a e r a e x p r i m a t a i n l i m b i l e
l a t i n a , g r e a c a i e b r a i c a , a f o s t d e s t i n a t s a d e s c h i d a p o p o a r e l o r
s l a v e c a l e a s p r e a s i m i l a r e a a c e s t e i c u l t u r i i s p r e c r e a r e a u n e i
l i t e r a t u r i p r o p r i i . I a t a d e c e n u m e l e c e / o r d o i f r a t i , o r i g i n a r i
d i n S a l o n i c , o r a v b i z a n t i n i n c a r e t r d i a v i o n u m e r o a g p o p u -
l a t i e s l a v a , a u d e v e n i t I n c a d e p e a t u n c i v i a u r a m a s a n i d e - a
r i n d u l , p n a s t a z i , u n s i m b o l a l c u l t u r i i p o p o a r e l o r s l a v e ,
o e Y p r e s i e a e g a l i t a t i i t u t u r o r g i n t i l o r I n f a t a c i v i l i z a t i e i .
C u c i t i v a a n i I n u r m a , I n 1 9 6 3 , s - a s a r b a t o r i t i m p l i n i r e a
a 1 1 0 0 d e a n i d e l a c u n o s c u t a m i s i u n e m o r a l / a c e l o r d o i f r a t i ,
t r i m i v i i n a n u l 8 6 3 d e I m p a r a t u l b i z a n t i n M i h a i l I I I i n M a r e a
M o r a v i e , l a s o l i c i t a r e a c n e a z u l u i R o s t i s l a v , p e n t r u a p r e d i c a
c r e v t i n i s m u l I n l i m b a v e c h e s l a v a . A c e a s t a m i s i u n e a v i
9
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
10/408
I n s e m n a t , d e f a p t , I n c e p u t u l c u l t u r i i s c r i s e a s l a v i l o r 1 . I n
1 9 6 9 , 1 a 1 1 f e b r u a r i e , s - a u i m p l i n i t 1 1 0 0 d e a n i d e l a m o a r t e a
l u i C o n s t a n t i n - C h i r i l , s u p r a n u m i t F i l o z o f u l , a t a , p e n t r u c u l -
t u r a s a
f i l o z o f i c o - t e o l o g i c A ,
c i t
i
p e n t r u c e a f i l o l o g i c o -
l i n g v i s t i c a . I n s A , p o t r i v i t u n e i t r a d i t i i m a i v e c h i , t r a n s f o r m a t
I n e p o c a r e n a t e r i i b u l g a r e I n s A r b A t o a r e a c u l t u r i i , z i v a l u i
C h i r i l i M e t o d i e s e c o m e m o r e a z A , I n c e p i n d d i n 1 8 5 6 , l a 2 4 m a i
( r e s p e c t i v , 1 1 m a i s t i l v e c h i ) 2 .
D a r s A r e a m i n t i m , p e s c u r t , p r i n c i p a l e l e m o m e n t e d i n v i g a
a c t i v i t a t e a c e l o r d o i f r a t i a r t u r a r i , I n p r i m u l r i n d a l u
C o n s t a n t i n - C h i r i l , p e n t r u a f i x a l o c u l p e c a r e - l o c u p A e i i n c u l -
t u r a e u r o p e a n k I n p a r t i c u l a r I n c a d r u l a r i e i s u d i c e
r A s r i t e n e .
N d s c u t i I n f a m i l i a u n u i i n a l t d e m n i t a r d i n S a l o n i c , L e o n ,
c a r e I n d e p l i n e a f u n c t i a d e l o c t i i t o r a l s t r a t e g u l u i ( s e f u l m i l i t a r
D i n b o g a t a b i b l i o g r a f i e c o n s a c r a t l l u i C o n s t a n t i n - C h i r i l
M e t o d i e ,
m e n t i o n l m a i c i :
G . I l i n s k i , O n m r c H c r e m a n n e c x o n K i l p H n n o - M e 4 ) o -
A H e a c K o l l 6 H 6 n H o r p a c i n m , S o f i a ,
1 9 3 4 ; M . P o p r u j e n k o s i S t . R o m a n s k i ,
I C H p H n o - M e r a v e a c K a 6 H 6 n H o r p a i r j n i s 3 a 1 9 3 4 - 1 9 4 0 r o n . ,
S o f i a , 1 9 4 2 ;
F . P a s t r n e k , D i j i n y s l o v a n s k y c h a p o n o l t 2 C y r i l l a a M e t h o d a , s r o z b o r e m a
o t i s k e m h l a v n i c h p r a m e n z t , P r a g a , 1 9 0 2 ; V . J a g i 6 , E n t s t e h u n g s g e s c h i c h t e d e r
k i r c h e n s l a v i s c h e n S p r a c h e , B e r l i n , 1 9 1 3 ;
A . T e o d o r o v - B a l a n ,
K a p n . a H
M e n 3 n H , I I I , S o f i a , 1 9 2 0 - 1 9 3 4 ; F . D v o r n i k , L e s S l a v e s , B y z a n c e e t
R o n z e , P a r i s ,
1 9 2 6 ; I d e m , L e s L g e n d e s d e C o n s t a n t i n e l
M t h o d e , v u e s
d e B y z a n c e , P r a g a , 1 9 3 3 ; P . A . L a v r o v , I C H p i a n o r a M e r o n i t , K i e v , 1 9 2 8 ;
I d e m , M a r e p H a n m H O H C T O p H H B O 3 H H I C H O B e H H 5 I c a a s s m c K o i t n a c b m e H H o c r w .
L e n i n g r a d ,
1 9 3 0 ;
I l i e B A . r b u l e s c u , I s t o r i a l i t e r a t u r i i , s i g r a m a t i c a l i m b i i
b u l g a r e v e c h i , I a s i , 1 9 3 0 ; F r . T r o g r a n 6 i 6 , L e t t e r a t u r a m e d i o e v a l e d e g l i s l a v i
m e r i d i o n a l i ( D a l l e o r i g i n e a l X V s e c o l o ) , R o m a , 1 9 5 0 ; E . G h e o r g h i e v ,
I C H p k i n H M e T O T I H I L O C H O B O T I O R O ) I C H H I M H a a n a s s u i c i a n e i n i r e p a r y p H , S o f i a ,
1 9 5 6 ; I d e m , M i g a n i s M e r o j n i t t
i I I p o H 3 H e , t i e H R H n o c a e - r e H H H a K u p i u l H
M e r o n H ,
I n 1 4 c r o p H s H a 6 1 n r a p c K a r a
s u r r e p a r y p a ,
I ,
S o f i a ,
1 9 6 2 ,
p . 3 1 - 7 6 ( b i b l i o g r a f i a , p . 4 2 7 - 4 2 8 ) ; T . L e h r - S p l a w h i s k i , Z y w o t y K o n -
s t a n t y n a i
M e t o d e g o ,
P o n l a &
1 9 5 9 ; F r .
G r i v e c F r .
T o m 1 i 6 , C o n -
s t a n t i n u s e t M e t h o d i u s
T h e s s a l o n i c e n s e s . F o n t e s ( R a d o v i S t a r o s l a v e n s k o g
I n s t i t u t a " , 4 ) , Z a g r e b , 1 9 6 0 ; F r . G r i v e c , K o n s t a n t i n u n d M e t h o d , L e h r e r
d e r S l a v e n , W i e s b a d e n , 1 9 6 0 ; ) ( H . T u m a E C T O T O A H H H c a m a l = n a c m e H o c r ,
8 6 3 - 1 9 6 3 , S o f i a , 1 9 6 3 ; T m a x e c r B e H a c e c H H 3 a 1 1 0 0 r o x i a r i n u n i a r a H a
c n a H H H o c a r a n H c m e H o c r . 8 6 3 - 1 0 6 3 , S o f i a , 1 9 6 5 ; M a g n a M o r a v i a , P r a g a ,
1 9 6 5 ; K u p f . X X 4 ) K a i M g O o S i s p . . . ( L u i C h i r i l F j M e t o d i e , v o l u m f e s t i v c u p r i l e j u l
c e l e i d e a 1 1 0 0 - a a n i v e r s i t r i ) , S a l o n i c , 1 9 6 6 - 1 9 6 8 ( p a r t e a a d o u a
c u p r i n d e
a r t i c o l e a l e s l a v i s t i l o r
i b i z a n t i n i s t i l o r r o m i n i D . P . B o g d a n ,
M i h a i l D a n , T r . I o n e s c u - N i s c o v , E . T u r d e a n u , I o n P A t r u t s . a . ) ; K o n c m a x -
m u n - K u p u . i O u A o c o f f i .
1 0 6 n n e e H c 6 o r a n f i c . . . ,
S o f i a ,
1 9 6 9 ; K o n c m a n -
m u u - K u p u a O t m a c o 0 . , L 1 o x n a H H O T c H m n o 3 H y m a . . . , S o f i a , 1 9 7 1 ,
2 V e z i V . S i . K i s e l k o v , K H p a r t o m e r o n a e s c i a u r r i c y n r B E w i r a p n g , i n
X u n g z t a H C T O r o a m m . . . , p . 3 3 9
3 5 8 .
1 0
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
11/408
s i c i v i l a l c e a t i i )
C o n s t a n t i n i n a n u l 8 2 7 , i a r M e t o d i e c u
c i t i v a a n i m a i i n a i n t e
,
c e i d o i f r a t i v i - a u I n s u v i t I n c d i n
c o p i l d r i e a t i t l i m b a s l a v a ' , d e l a p a r i n t i i l o r ( c e l p u t i n m a m a
t r e b u i e s f i f o s t s l a v ) , c i t
i c e a g r e a c a , p e c a r e a u i n v a t a t - o
i n o r a v u l n a t a l v i m a i t i r z i u l a C o n s t a n t i n o p o l
i i n a l t e c e n t r e
a l e i m p e r i u l u i . C o n s t a n t i n , i n s p e c i a l , s - a d i s t i n s I n c a d i n
a d o l e s c e n t p r i n t r - o p a s i u n e n e o b i v n u i t p e n t r u s t u d i u ,
d u p d c u m r e l a t e a z d V i t o l u i ( s c r i s d d e u n u l d i n u c e n i c i , d e s i -
g u r s u b s u p r a v e g h e r e a l u i M e t o d i e , c u r i n d d u p . a n u l 8 6 9 ) ,
v e n i n d l a S c o a l a s u p e r i o a r d d i n C o n s t a n t i n o p o l
i d e p r i n z i n d
i n t r e i l u n i g r a m a t i c a , a t r e c u t l a a l t e v t i i n t e . S i a i n v d t a t
p e H o m e r v i g e o m e t r i a l a L e o n ( M a t e m a t i c u l
n . n . ) , i a r
l a F o t i e ( v i i t o r u l p a t r i a r h
n . n . ) d i a l e c t i c a
i t o a t e v t i i n t e l e
f i l o z o f i c e ;
p e d e a s u p r a , r e t o r i c a i a r i t m e t i c a , a s t r o n o m i a
m u z i c a i t o a t e c e l e l a l t e i s c u s i n t e e l i n e v t i . S i p e t o a t e a c e s t e
v t i i n t e l e - a i n v l t a t a t i t d e b i n e , i n c i t p a r e d a r f i i n v a t a t n u m a i
u n a d i n e l e " 1
D u p d i n c h e i e r e a s t u d i i l o r , C o n s t a n t i n i n t r i n c i n u l p r e o -
t e s c v i d e v i n e b i b l i o t e c a r a l c e l e i m a i m a r i b i s e r i c i c o n s t a n t i n o -
p o l i t a n e , S f i n t a S o f i a , d e p e l i n g d P a t r i a r h i e , i a r a p o i p r o f e s o r
l a v c o a l a i n c a r e e l I n s u v i I n v a t a s e . C u r i n d i n g , l a v i r s t a d e
2 4 d e a n i , e s t e t r i m i s i n t r - o m i s i u n e r e l i g i o a g l a a r a b i , i n
c a l i f a t u l B a g d a d ( a . 8 5 1 ) , i a r a p o i , i m p r e u n d c u f r a t e l e
M e t o d i e
c e f u s e s e u n t i m p g u v e r n a t o r a l u n e i p r o v i n c i i
s l a v e d i n I m p e r i u l B i z a n t i n , i a r u l t e r i o r s e g l u g r i s e
l a
h a z a r i , i n o r a v u l C h e r s o n ( i n C r i m e e a d e a s t d z i ) , i n j u r u l a n u -
l u i 8 6 0 . E s t e p o s i b i l c a , l a l n t o a r c e r e , c e i d o i f r a t i s d s e f i
p r e o c u p a t d e r d s p i n d i r e a c r e v t i n i s m u l u i p r i n t r e
s l a v i i d i n
I m p e r i u l B i z a n t i n , d e a l c d t u i r e a a l f a b e t u l u i s l a y v i d e t r a -
d u c e r e a p r i m e l o r c a r t i d e c u l t d i n g r e c e v t e , c a c i n u m a i a v a
s e e x p l i c d e c e , p e s t e d o i a n i , i n 8 6 2 , c i n d s o s e v t e l a C o n s t a n t i -
n o p o l s o l i a c n e a z u l u i m o r a y R o s t i s l a v , i m p A r a t u l M i h a i l I I I
i m p r e u n c u u n c h i u l g u B a r d a s s - a u a d r e s a t p e n t r u i n d e p l i -
n i r e a m i s i u n i i t o c m a i l u i C o n s t a n t i n v i / u i M e t o d i e .
l a t h ' c u m r e d d a c e s t m o m e n t V i a t a l u i M e t o d i e ( s c r i g
d u i : 4 m o a r t e a l u i d e u n u l d i n u c e n i c i , i n s t r i n g d e p e n d e n t ' d
1 T r a d u c e r e a , d u p e d i t i a l u i T . L e h r - S p / a w i n s k i , 2 i n v o t y K o n s t a n t y n a
i M e t o d e g o , P o z n a n , 1 9 5 9 : V i a j a l u i C o n s t a n t i n F i l o z o f u l , c a p . I V , p . 1 1 ,
d u p m a n u s c r i s u l s l a y n r . 1 3 5 a l B i b l i o t e c i i A c a d e m i e i R e p u b l i c i i S o c i a l i s t e
R o m a n i a ( B . A . R . ) , f . 1 2 7 b .
1 1
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
12/408
d e c e a a l u i C o n s t a n t i n - C h i r i l ) : S - a I n t i m p l a t c a , I n z i l e l e
a c e l e a , R o s t i s l a v , c n e a z u l s l a v , I m p r e u n a c u S v a t o p l u k , a
t r i m i t a d i n M o r a v i a l a I m p a r a t u l M i h a i l ( o s o l i e
n . n . ) ,
s p u n I n d a s t f e l : o ( . . . ) A u v e n i t l a n o i m u l t i I n v a t a t o r i c r e t i n i
d i n I t a l i a , d i n G r e c i a i d i n G e r m a n i a , I n v a t i n d u - s e I n f e l u r i t e
c h i p u r i . D a r n o i , s l a v i i , s i n t e m u n p o p o r s i m p l u i n u a v e m
p e n i m e n i c a r e s a n e I n d r e p t e p e d r u m u l a d e v a r u l u i i s a n e
a r a t e I n t e l e p c i u n e a . T r i m i t e - n e , d a r , s t a p I n e , u n a s t f e l d e
b a r b a t , c a r e s a n e l a m u r e a s c a t o t a d e v a r u l . A t u n c i I m p a -
r a t u l M i h a i l z i s e & A r e f i l o z o f u l C o n s t a n t i n : A u z i , f i l o z o f u l e ,
a c e s t e c u v i n t e ? N i m e n i a l t u l n u p o a t e f a c e a c e s t l u c r u I n
a f a r a d e t i n e ( . . . ) T a p e f r a t e l e t a u , e g u m e n u l M e t o d i e , i d u - t e
C a d v o i d o i s i n t e t i d i n S a l o n i c , i a r t o t i t e s a l o n i c e n i i v o r b e s c
c u r a t l i m b a s l a v a " 1 .
C e i d o i f r a t i s e l n d r e a p t a I n s c u r t t i m p s p r e M o r a v i a , u n d e
a j u n g I n a n u l 8 6 3 , d u p a c e C o n s t a n t i n , c a r e a v e a 3 6 d e a n i ,
a l c a t u i s e a l f a b e t u l s l a y i I n c e p u s e t r a d u c e r e a E v a n g h e l i e i .
E s t e e v i d e n t c a a c e a s t a a c t i u n e , c u t o t u l n o u l a p o p o a r e l e
s l a v e , n u p u t e a f i r e a l i z a t a I n m a i p u t i n d e u n a n , d e i c e l e
d o u a V i e t i , c i t a t e m a i s u s , n u n e d a n i n f o r m a t d i m a i p r e c i s e
I n a c e s t B e n s . U n e l e d e t a l i i l e a f l a m I n s a I n c u n o s c u t a a p o l o g i e
a s c r i e r i i s l a v e , i n t i t u l a t a D e s p r e l i t e r e i a p a r t i n l n d c a l u g a r u l u i
H r a b r ( i n c e p u t u l s e c . a l X - l e a ) : D a c a v e i I n t r e b a p e c a r t u -
r a r i i s l a v i , z i c i n d : C i n e v - a f a c u t l i t e r e l e s a u c i n e v - a t l -
m a c i t c a r t i l e ? , t o t i t i u i , r a s p u n z i n d , v o r z i c e : S f I n t u l
C o n s t a n t i n F i l o z o f u l , n u m i t C h i r i l , n e - a f a c u t l i t e r e l e i a t a l -
m a c i t c a ' r t i l e , I m p r e u n a c u M e t o d i e , f r a t e l e s a t ' ;
c a c i s i n t
I n c a I n v i a t a c e i c e i - a u v a z u t ( H r a b r s e r i e p e l a a n u l 9 2 4 ,
n . n . ) .
i d a c a - i v e i I n t r e b a : I n c e t i m p ? , e i t i u i v o r
s p u n e c a I n v r e m e a l u i M i h a i l , I m p a r a t u l g r e c e s c , a l u i B o r i s ,
c n e a z u l b u l g a r , a l u i R a s t i t ( R o s t i s l a v ) m o r a v a n u l i a l u i
K o t e l , c n e a z u l c u r t i i d e l a B a l a t o n , I n a n u l d e l a z i d i r e a l u m i i
6 3 9 3 " ( a d i c a 8 6 3 e . n . ) 2 .
H r a b r n u s p u n e c e a l f a b e t a c r e a t C o n s t a n t i n - C h i r i l , I n s a
m a j o r i t a t e a c e r c e t a t o r i l o r s I n t a s t z i d e a c o r d c a a c e s t a a f o s t
1 E d i t i a c i t a t A : V i a j a l u i M e t o d i e , c a p . V , p . 1 0 7 .
2 T r a d u c e m d u p m a n u s c r i s u l s l a v o - r o n A n a f l a t I n B i b l i o t e c a A c a d e m i e i
d e s t i i n t e a R . S . S . U c r a i n e n e ( f o n d u l B i b l i o t e c i i f o s t e i A c a d e m i i T e o l o g i c e
d i n K i e v , n r . 1 1 6 )
s i r e p r o d u s d e p r o f e s o r u l b u l g a r K . K u e v I n c a r t e a s a
t l e p H o p m e u X p a 6 s p , S o f i a , 1 9 6 7 , p . 2 1 3 - 2 1 7 .
1 2
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
13/408
a l f a b e t u l n u m i t I n t i i n t a g l a g o l i t i c , p d s t r a t i n c e l e m a i v e c h i
m a n u s c r i s e s l a v e 0 u t i l i z a t u l t e r i o r n u m a i I n C r o a t i a . M o d e l e l e
p e c a r e l e - a a v u t I n f a g m a r e l e c A r t u r a r s l a y a u f o s t 0 M i l t
i n c
d i s p u t a t e ,
d a r c r e d e m c a
o p i n i a
p o t r i v i t
c a r e i a
C o n s t a n t i n a s t i l i z a t l i t e r e l e g r e c e 0 i m i n u s c u l e , a d u g i n d u - l e
u n c l e l i t e r e d i n a l f a b e t e l e o r i e n t a l e ( d e e x e m p l u , d i n c e l e b r a i c -
s a m a r i t e a n ) 0 a l t e l e c r e a t e d e e l i n s u 0 , p e b a z a u n o r s i m b o l u r i
g r a f i c e
c r e t i n e , p e n t r u a r e d a s u n e t e l e s p e c i f i c e s l a v e , e s t e
c e a m a i a p r o p i a t d d e a d e v r 1 . U l t e r i o r , u c e n i c i i l u i C h i r i l
0 M e t o d i e , c a r e 0 - a u d e s f 4 u r a t a c t i v i t a t e a l a P r e s l a v , i n
r s r i t u l B u l g a r i e i , l a s f i r 0 t u l s e c . a l I X - l e a i i n c e p u t u l
s e c . a l X - l e a , a u a d a p t a t a l f a b e t u l m a j u s c u l g r e c e s c p e n t r u
s c r i e r e a s l a v , a d d u g i n d u - i u n e l e l i t e r e n o i , p r e l u a t e s a u m o d i -
f i c a t e d i n a l f a b e t u l g l a g o l i t i c . A c e s t a l f a b e t , m a i s i m p l u 0
m a i c o m o d , r d s p i n d i n d u - s e r a p i d , a
c d p A t a t , c u t i m p u l ,
n u m e l e d e c h i r i l i c " , i n t r u c i t c e l v e c h i , c u a d e v d r a t c r e a t
d e C h i r i l , c s d z u s e i n d e s u e t u d i n e I n c e a m a i m a r e p a r t e a O r i l o r
s l a v e .
P e n t r u a c e a s t a c t i v i t a t e a s a d e c r e a t o r a u n u i n o u a l f a -
b e t , a d e c v a t u n e i l i m b i c e n u m a i f u s e s e p i n d a t u n c i f i x a t
I n s c r i s , c a 0 p r i n t r a d u c e r e a d e o m a r e e x a c t i t a t e 0 e l e v a t i e
a r t i s t i c a a p r i n c i p a l e l o r c r t i d e c u l t g r e c e 0 i , C o n s t a n t i n -
C h i r i l , u r m a t d e f r a t e l e s u M e t o d i e , e s t e c o n s i d e r a t , p e b u i l d
d r e p t a t e , p r i m u l f i l o l o g s l a y .
I n e s e n t , s e a d m i t e c d i n c e i a p r o a p e p a t r u a n i c i t a u
s t a t I n M o r a v i a , p r e g a i n d u c e n i c i p e n t r u p r o p a g a r e a c r e s -
t i n i s m u l u i i n l i m b a s l a v a v e c h e , C o n s t a n t i n i M e t o d i e a u
t r a d u s E v a n g h e l i a r u l i a p o i i n t e g r a l T e t r a e v a n g h e l u l , A p o s -
t o l u l , L i t u r g h i a , P s a l t i r e a i a l t e c a r t i b i s e r i c e t i . D u i : 4 m o a r -
t e a l u i C h i r i l , M e t o d i e a c o n t i n u a t c u u c e n i c i i s d i a t r a d u c g
V e c h i u l T e s t a m e n t , N o m o c a n o n u l ( P r a v i l a ) , p r e d i c i , c u l e g e r i
d e r u g a c i u n i 0 a l t e t e x t e n e c e s a r e c u l t u l u i c r e t i n . T o a t e
a c e s t e a n u s - a u O s t r a t I n m a n u s c r i s e l e o r i g i n a l e 0 n i c i m c a r
I n c p i i a p r o p i a t e I n t i m p , c i I n m a n u s c r i s e d a t i n d d e l a s f i r -
i t u l s e c . a l X - l e a i d i n s e c o l u l a l X I - l e a , i a r a l t e l e c h i a r
d e m a i t i r z i u . A s t f e l , p r i n t r e c e l e m a i v e c h i m a n u s c r i s e
s l a v e g l a g o l i t i c e s e n u m r : F o i l e s a u M i s s a l u l d e l a K i e v
i V e z i : I . T a y l o r , T h e A l p h a b e t ,
I I , L o n d r a , 1 8 8 3 , p . 2 0 1 - 2 0 7 ;
I . V . J a g i 6 , T h a r o n m e c i c o e r i i i m m o , S t . P b . , 1 9 1 1 ; V . K i p a r s k y , 0 r i p o -
w c x m i c o . i x e m i l f r n a r o m u w , i n v o l . K r i m m e n - r O x p i t g a c i i , S o f i a , 1 9 6 8 , p . 9 1 - 9 7 .
1 3
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
14/408
( s e c . a l X - l e a ) , c a r e r e p r e z i n t a u n f r a g m e n t d e t r a d u c e r e d i n
l i m b a l a t i n a a u n e i l i t u r g h i i ( m i s s a ) ; T e t r a v a n g h e l e l e d e
l a m a n a s t i r i l e Z o g r a f i S f i n t a M a r i a ( M u n t e l e A t h o s ) ; E v a n -
g h e l i a r u l l u i A s s e m a n i s a u d e l a V a t i c a n ; P s a l t i r e a
i M o l i t -
v e n i c u l d e l a S i n a i ,
C o d i c e l e d e p r e d i c i C l o z i a n u s i a l t e l e
( t o a t e d i n s e c . a l X I - l e a ) . P r i n t r e t e x t e l e s e r s e c u a l f a b e t
c h i r i l i c , d e r i v I n d d i n t r a d i t i a m a r i l o r c r t u r a r i 0 a u c e n i c i l o r
l o r i m e d i a t i , c e l e m a i v e c h i s i n t E v a n g h e l i a r u l l u i S a y a , C o -
d i c e l e d e m i n e e , l e g e n d e i p r e d i c i d e l a S u p r a s l ( P o l o n i a ) ,
A p o s t o l u l d e l a E n i n a ( B u l g a r i a ) i a l t e m a n u s c r i s e f r a g m e n t a r e
d i n s e c . a l X I - l e a .
D i n f e r i c i r e , v e c h i m e a s c r i e r i i c h i r i l i c e e s t e c o n f i r m a t a
d e c i t e v a i n s c r i p t i i d e l a m i j l o c u l i d i n a d o u a j u m a t a t e a
s e c o l u l u l a l X - l e a , d a t a t e s a u c u e l e m e n t e d e d a t a r e , d e s c o p e -
r i t e i n B u l g a r i a , i n M a c e d o n i a i p e t e r i t o r i u l t a r i i n o a s t r e ,
c a d o v a d a a p a t r u n d e r i i t i m p u r i i a n o i i c u l t u r i s c r i s e i n a c e s t e
r e g i u n i . A c e s t e a s i n t I n s c r i p t i a d o b r o g e a n d d e l a _ M i r c e a V o d d ,
c e a m a i v e c h e d a t a t a d i n t r e t o a t e c e l e c u n o s c u t e p i n g . a c u m
( a . 9 4 3 )
i
p a s t r a t a l a M u z e u l a r h e o l o g i c d i n B u c u r e 0 i 1 ;
I n s c r i p t i a l u i M o s t i c i d e l a P r e s l a v ( d a t a b i l a i n t r e a n i i 9 2 7
9 6 9 ) , I n s c r i p t i a t a r u l u i S a m u i l d i n M a c e d o n i a ( a . 9 9 3 ) ,
g r u p u l d e I n s c r i p t i i c h i r i l i c e d e l a M u r f a t l a r ( D o b r o g e a ) ,
a t r i b u i t e d e c e r c e t a t o r i ( p r o f . D . P . B o g d a n 2
a u t o r u l a c e s -
t o r r i n d u r i ) s f i r 0 t u l u i s e c o l u l u i a l X - l e a , i a l t e l e .
R e v e n i n d l a a c t i v i t a t e a c e l o r d o i f r a t i
c a r t u r a r i , v o m
r e a m i n t i c a , p e n t r u
a u t o r i t a t e a i a c a p a t a c o n f i r -
m a r e a a c t i u n i i i n t r e p r i n s e ,
e i
s - a u i n d r e p t a t , i m p r e u n a c u
u c e n i c i i l o r , d u p a o e d e r e i n M o r a v i a d e a p r o a p e p a t r u a n i ,
s p r e R o m a , u n d e f u s e s e r a c h e m a t i d e p a p a N i c o l a e I , c a
u r m a r e a i n t e r v e n t i i l o r c l e r u l u i g e r m a n . I n d r u m , t r e c i n d
p r i n P a n n o n i a d e a p u s , e i s e o p r e s c p e n t r u p u t i n t i m p l a c n e a z u l
s l o v e n K a t e l , c a r e - i p r i m e t e c u m u l t a c i n s t e , d i n d u - l e l a
i n v a t a t u r a c i n c i z e c i d e u c e n i c i . I n c o n t i n u a r e , C o n s t a n t i n
M e t o d i e t r e c p r i n V e n e t i a , u n d e , i n c a d r u l u n e i d i s p u t e
c u t e o l o g i i l o c a l i , C o n s t a n t i n F i l o z o f u l a p a r a d r e p t u l s l a v i l o r ,
D . P . B o g d a n , , 1 1 o 6 p y m i c a n c i c a g H a m m e r . 9 4 3 r . , i n R o r n a n o s l a v i c a , I ,
1 9 5 8 , p . 8 8 - 1 0 4 ; I s t o r i a R o n n i n i e i , v o l . I I , B u c u r e s t i , E d . A c a d . ,
1 9 6 2 ,
p . 3 8 .
2 V e z i : D a m i a n P . B o g d a n , G r a f i t e l e d e l a B a s a r a b i , I n A n a l e l e U n i -
v e r s i l d f i i B u c u r e , s t i , S e r i a S t . s o c i a l e , I s t o r i e , I X , 1 9 6 0 , n r . 1 6 , p . 3 1 - 4 1 .
1 4
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
15/408
c a i a l t u t u r o r p o p o a r e l o r , d e a a v e a o c u l t u r d I n l i m b a
p r o p r i e . M e r i t s r e p r o d u c e m , I n c i t e v a c u v i n t e , a r g u m e n t a -
r e a l u i , & O A , b a z i n d u - s e p e b u n u l s i m t , p e d a t e i s t o r i c e i
p e t e x t e e c l e z i a s t i c e c h i a r , a c e a s t a v a f i r e l u a t a p e s t e c i t e v a
s e c o l e d e c a r t u r a r i i r o m a n i , I n f r u n t e c u C o r e s i , c a r e a u t r a d u s
d i n s l a v o n a i n r o m n d c a r t i l e d e c u l t , p u n i n d t e m e l i a c u l t u r i i
I n l i m b a n a t i o n a l a . F o l o s i m a i c i o v e c h e t r a d u c e r e r o m a -
f l e a s * p r e s c u r t a t a , t i p a r i t a i n a n u l 1 8 1 3 : I n a s f i n t i i i n v a -
V d t o r i s l a v e n e t i a u r a s p u n s u n o r a c a a c e l o r a :
I n t o c m a i
D u m n e z e u p l o a a p r e s t e t o t i q i r a s a r e l u m i n a s o a r e l u i . S i
g r a i a t e i D a v i d : T o a t a s u f l a r e a s l a u d e p r e D o m n u l l ( . . . )
D e v r e m e c e a u v e n i t D o m n u l c a s a m i n t u i a s c a p r e t o a t e n e a -
m u r i l e , d e c i t o a t e n e a m u r i l e c u a l e s a l e g l a s u r i s a s l a v o s l o -
v e a s c a ( s a l a u d e
n . n . ) p r e D o m n u l . " 1
A j u n i l a R o m a , l a s f i r i t u l a n u l u i 8 6 7 , c e i d o i f r a t i i
u c e n i c i i l o r s i n t p r i m i t i d e n o u l p a p a ' , A d r i a n I I ,
c a r e ,
d u p d u n t i m p , r e c u n o a t e i n m o d o f i c i a l l i t u r g h i a s l a v a i
d r e p t u l s l a v i l o r d i n M o r a v i a i P a n n o n i a d e a a v e a e p i s c o p
i p r e o t i i l o r . D a r c o n d u c a t o r u l a c e s t e i m i s i u n i , C o n s t a n t i n
F i l o z o f u l , o b o s i t i b o l n a v , m o a r e a i c i l a R o m a , f i i n d i n
v i r s t a d e 4 2 d e a n i , l a 1 4 f e b r u a r i e 8 6 9 , d u p a ' c e c u p u t i n
t i m p i n a i n t e 1 i l u a s e s c h i m a m o n a h a l a i n u m e l e d e C h i r i l .
E l l a s a f r a t e l u i & A u m a i m a r e m i s i u n e a d e a c o n t i n u a o p e r a
i n c e p u t a :
f r a t e , a m t r a s a m i n d o i l a a c e e a i b r a z d a ,
i a r e u a c u m c a d p e o g o r , s f l r i n d u - s i z i l e l e .
t i u c a . t u i u b e t i
m u l t m u n t e l e ( O l i m p , I n A s i a M i c a , u n d e M e t o d i e s e a f l a s e
I n m a n a s t i r e
n . n . ) , d a r p e n t r u e l n u l a s a i n v a t d t u r a n o a s t r a ,
c a c i p r i n e a m a i m u l t a m i n t u i r e v e i a v e a . " 2
A c e a s t a a c t i u n e i n d r a z n e a t a , c a r e t r e c e a p e s t e c a n o a n e l e
e x i s t e n t e a l e E u r o p e i m e d i e v a l e , a v e a s d i n t i m p i n e i n c o n t i -
n u a r e m a r i g r e u t d t i . L a i n s i s t e n O l e l u i K i f t e l , M e t o d i e i u c e -
n i c i i s a l c a p a t a i n v o i r e a s a - i c o n t i n u e a c t i v i t a t e a i n P a n n o n i a ,
e l i n s u i f i i n d s f i n t i t I n a n u l 8 7 0 . A c e a s t a a a t r a s a d v e r s i t a t e a
c l e r u l u i g e r m a n , c a r e r e u e t e s a - 1 f a c a p r i z o n i e r i s a . - 1 i n -
t e m n i t e z e I n B a v a r i a , t i m p d e d o i a n i i j u m a t a t e . E l i b e r a t
I n a n u l 8 7 3 , l a p o r u n c a p a p e i l o a n V I I I , M e t o d i e s e i n d r e a p t a
s p r e M o r a v i a , u n d e u r m a u l l u i R o s t i s l a v , S v a t o p l u k , I i
s c h i m b a s e a d o u a o a r a o r i e n t a r e a p o l i t i c a , O d a a t u n c i f a v o -
V i e f i l e S f i n f i l o r d i n l u n a / i d m a i , N I & T a s t i r e a N e a m t u l u i , 1 8 1 3 , f . 1 1 7 b .
2 V i a a l u i M e t o d i e , e d . c i t . , c a p . V I I , p . 1 0 9 .
1 5
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
16/408
r a b i l a g e r m a n i l o r , i e r a a c u m i n t e r e s a t I n I n t r i r e a i n d e p e n -
d e a t e i p o l i t i c e i c u l t u r a l e a t a r i i s a l e . M e t o d i e d e v i n e a r h i e p i s -
c o p a l M a r i M o r a v i i , c u r e s e d i n t a l a V e l e h r a d , 0 d e s f o a r a
t i m p d e m a i m u l t i a n i o i n t e n s a c t i v i t a t e r e l i g i o a s a
i
c u l t u r a l a . I n a n u l 8 8 1 m e r g e p e n t r u s c u r t t i m p l a C o n s t a n -
t i n o p o l , u n d e e s t e b i n e p r i m i t d e I m p a r a t i p a t r i a r h , d a r ,
r e i n t o r s I n M o r a v i a , e s t e n e v o i t s a l u p t e d i n n o u i m p o t r i v a
e p i s c o p i l o r g e r m a n i i a l u i S v a t o p l u k l n s u i . D u p a m o a r t e a
s a , l a 6 a p r i l i e 8 8 5 , u c e n i c i i s a i a u f o s t a l u n g a t i d i n M o -
r a v i a , i a r G o r a z d , c e f u s e s e l a s a t d r e p t u r m a , u c i s . C l i m e n t ,
N a u m i A n g h e l a r i e 1 i g s e s c a d a p o s t i n B u l g a r i a c n e a z u l u i
B o r i s - M i h a i l , c a r e a d o p t a s e I n m o d o f i c i a l c r e t i n i s m u l I n
a n u l 8 6 5 . A t t i i a u a j u n s I n C r o a t i a , i a r u n i i c h i a r I n D a c i a " ,
d u p a c u m s p u n e l e g e n d a c o n s e m n a t a I n C e a d e - a d o u a v i a t a
l u i N a u m , s c r i s a d u p g p r i m a j u r n a t a t e a s e c . a l X - l e a 1 .
C i t p r i v e t e s c r i e r i l e o r i g i n a l e r a m a s e d e l a c e i d o i
f r a t i m i s i o n a n , I n s p e c i a l d e l a C o n s t a n t i n - C h r i l , d i s p a r i t i a
m a n u s c r i s e l o r o r i g i n a l e f a c e c a e l e s n u f i f o s t i d e n t i f i c a t e
I n I n t r e g i m e c u t o a t a s i g u r a n t a , d e i c p i i m a i n o i , c u p r i n -
z i n d d i v e r s e t e x t e , 1 1 i n d i c a d r e p t a u t o r p e e l ( d a r n u m e l e
d e C o n s t a n t i n a f o s t p u r t a t c u r i n d d u p d a c e e a d e C o n s t a n -
t i n P r e s l a v s k i , u n u l d i n u c e n i c i i c e l o r d o i f r a t i , i a r m a i
t f r z i u , I n s e c . a l X I V - l e a
a l X V - l e a , d e C o n s t a n t i n K o s -
t e n e t k i , c e e a c e a p u t u t p r o v o c a c o n f u z i i l a c o p 4 t i i u l t e -
r i o r i ) . C u t o a t e a c e s t e a , c i t e v a i d e n t i f i c a r i s I n t s i g u r e s a u
a p r o a p e s i g u r e . A s t f e l , I n u n d o m a n u s c r i s e s l a v o n e t I r z i i ,
s - a p a s t r a t u n C u v i n t l a a d u c e r e a m o a y t e l o r p r e a s l i i v i t u l u i
C l e m e n t ( f o s t p a p a a l R o m e i ) , d e s c o p e r i t e " d e - C o n s t a n t i n -
C h i r i l i M e t o d i e l a C h e r s o n i a d u s e d e e i a p o i l a R o m a .
A u t e n t i c i t a t e a a c e s t e i s e r i e n , r e d a c t a t a d e C h i r i l I n g r e a c a
i . t r a d u s a p o i d e u c e n i c i I n s l a v a v e c h e , e s t e c o n f i r m a t a
d e s c r i s o a r e a l u i A n a s t a s i e B i b l i o t e c a r u l c a r e G a u d e r i c h
d e V e l l e t r i ( c u r I n d d u i : a m o a r t e a d a s c a l u l u i s l a y ) , I n c a r e
A n a s t a s i e v o r b e t e d e s p r e t r e i s e r i e n i a l e a c e s t u i a ( i s t o r i a
d e s c o p e r i r i i m o a t e l o r , c u v I n t u l d e l a u d i
u n i m n I n
v e r s u r i ) c e a u f o s t c o n t o p i t e a p o i I n u n a s i n g u r a , a a c u m
a u p a s t r a t - o m a n u s c r i s e l e s l a v o n e . P e d e a l t p a r t e , V i a t a
i D e a s e m e n e a u n i i s - a u r A s p t r i d i t p r i n M o e s i a , i a r a l t i i p r i n D a l m a t i a
i D a c i a ,
i a u i n m u l t i t c u v i n t u l l u i D u m n e z e u p r e t u t i n d e n i i n s u t i t . " ( V e z i
I o r d a n I v a n o v , E b n r a p c n i c T a p F l l u i H 3 M a K e , g o l i g n , e d . a I I - a , S o f i a , 1 9 3 1 ,
p . 3 1 3 . )
1 6
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
17/408
l u i C o n s t a n t i n F i l o z o f u l c u p r i n d e a t i t d e m u l t e d e t a l i i
r e l a t a r i a l e c u v i n t a r i l o r
i d i s p u t e l o r l u i C o n s t a n t i n - C h i r i l ,
i n c i t s e p o a t e p r e s u p u n e c a l a r e d a c t a r e a e i s - a u f o l o s i t u n e l e
t e x t e s c r i s e d e e l i n s u s i , c a r e s e d o v e d i s e u n m a r e o r a t o r i
u n p a s i o n a t a p a r a t o r a l c a u z e i c a r e i a i s e d e d i c a s e . I n a c e s t
B e n s , p o t f i i d e n t i f i c a t e d i s p u t e l e c u f o s t u l p a t r i a r h i c o n o c l a s t
l o a n V I I G r a m a t i c u l ( e x p u s a i n c a p . V ) , c u s a r a z i n i i ( c a p . V I ) ,
c u h a z a r i i ( c a p . X ) i c u v i n t u l d e a p a r a r e a s c r i e r i i
i c u l t u r i i
s l a v e l a V e n e t i a ( c a p . X V I ) , c e
a i n s p i r a t , d e s i g u r , m a i
t i r z i u p e H r a b r .
L u i M e t o d i e I i a p a r t i n e , d e s i g u r , C a n o n u l s f i n t u l u i D i m i t r i e
d i n S a l o n i c , p a s t r a t i n c p i i d i n s e c o l e l e a l X I - l e a a l X I I - l e a ,
d e s p r e c a r e s e f a c e m e n t i u n e i n V i a t a s a , f i i n d c o m p u s i n u l t i -
m i i a n i a i a c t i v i t i i c u p r i l e j u l i n c h e i e r i i t r a d u c e r i i B i b l i e i ,
d u p a m a r t u r i a a c e s t e i V i e t i , e x a c t l a 2 6 o c t o m b r i e , z i v a d e s a x -
b a t o r i r e a c o m p a t r i o t u l u i i p r e m e r g a t o r u l u i l o r . I n m a r e m a -
s u r a , d e a s e m e n e a , l u i M e t o d i e i s e d a t o r e t e V i a t a l u i C o n s t a n t i n
F i l o z o f u l ,
i z v o r i t d i n n e c e s i t a t e a d e a p e r p e t u a m e m o r i a
f r a t e l u i i n i t i a t o r a l s c r i e r i i
i c u l t u r i i s l a v e , o p e r a ' a c a r e i
i s t o r i c i t a t e e s t e i n a f a r d e o n c e i n d o i a l , c a s i c e a s c r i s a
d e u c e n i c i i l o r a p r o p i a t i i n m e m o r i a s a ( V i a t a l u i M e t o d i e ) .
A c e s t e s e r i e n i o r i g i n a l e
i , p r o b a b i l , a l t e l e , a c a r o r p a t e r n i -
t a t e e d i s c u t a t a , v i n s a s e a d a u g e a c t i v i t a t i i d e t r a d u c e r e
a c a r t i l o r d e c u l t g r e c e s t i i n l i m b a s l a v v e c h e , a c t i v i t a t e c a r e
a p u s n u n u m a i b a z e l e u n e i n o i l i t e r a t u r i , c i i u n e i l i m b i
l i t e r a r e , c e
i n f o r m e e v o l u a t e d e - a l u n g u l t i m p u l u i
a a v u t u n r o l d e o s e b i t i n E u r o p a s u d i c a i r a s a r i t e a n a i n
d e c u r s d e m a i m u l t e s e c o l e .
N u e s t e l o c u l s a p r e z e n t a m a i c i e v o l u t i a u l t e r i o a r a a c u l t u r i i
s l a v e i n B u l g a r i a , a p o i i n C r o a t i a , S e r b i a s i R u s i a , u n d e s - a u
r a s p i n d i t u c e n i c i i c e l o r d o i m a r i f r a t i c a r t u r a r i . E s t e s u f i c i e n t
s s p u n e m d o a r c a , i n B u l g a r i a , e p o c a t a r u l u i S i m e o n ( 8 9 3
9 2 7 ) s i c e a i m e d i a t
u r m a t o a r e s i n t c o n s i d e r a t e s e c o l u l d e
a u r a l l i t e r a t u r i i v e c h i s l a v e s a u v e c h i b u l g a r e . D e a t u n c i ,
p r o b a b i l ,
i p o a t e c h i a r d i n e p o c a c h i r i l o - m e t o d i a n d d a t e a z a
r a s p i n d i r e a , l a i n c e p u t s p o r a d i c a , i a r a p o i m a i i n t e n s a ,
a s c r i e r i i s l a v e
s i a l i t e r a t u r i i
b i z a n t i n o - s l a v e
l a n o r d u l
D u n a r i i , p e t e r i t o r i u l f o r m a t i i l o r p r e s t a t a l e r o m a n e s t i i ,
u l t e r i o r , i n s t a t e l e f e u d a l e T a r a R o m a n e a s c a , M o l d o v a s i
T r a n s i l v a n i a . D e v e n i t a l i m b a a c u l t u l u i r a s r i t e a n , o r t o d o x ,
a l a t u r i d e g r e a c a b i z a n t i n a , d u p a c e m a i i n a i n t e s e f o l o s i s e
2
C o n t r i b u t i i l a i s t o r i a c u l t u r i i
i
l i t e r a t u r i i z o m b i e v e c h i
c . 1 2 9
1 7
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
18/408
p e t e r i t o r i u l
r i i n o a s t r e l a t i n a ( d o v a d a t e r m e n i i d e c u l t
f u n d a m e n t a l i d e o r i g i n e l a t i n a i n l i m b a r o m a n ) , s l a v o n a
a I n d e p l i n i t l a n o i f u n c t i a p e c a r e l a t i n a a a v u t - o i n a p u s u l
s i I n c e n t r u l E u r o p e i , / a p o p o a r e l e c e a d o p t a s e r a r i t u l a p u s e a n ,
c a t o l i c
A d o p t a r e a e i c a l i m b a a c u l t u l u i s i , m a i l a r g , a c u l -
t u r i i s e r s e n u s e d a t o r e s t e v r e u n e i p r e s i u n i p o l i t i c e s a u r e l i -
g i o a s e
c A c i P a t r i a r h i a d i n C o n s t a n t i n o p o l , c a r e a c o n f i r m a t
i n s e c o l u l a l X I V - l e a p r i m i i m i t r o p o l i t i a i T a r i i R o m a n e s t i
s i M o l d o v e i i n d e p e n d e n t e , p u t e a i m p u n e l i m b a g r e a c a
c i v e c i n a t a t i i c u t a r i / e s l a v e , c r e a r i i u n e i t r a d i t i i a l i m b i i s l a -
v o n e , c o n s i d e r a t a c u m e a i n s a ' s i s f i n t a " , a l t u r i d e l a t i n ,
g r e a c a s i e b r a i c . A c e a s t a l i m b d e c u l t u r a ' n - a a j u n s n i c i o d a t a
s a f i e i n s u s i t l a n o i d e p a t u r i l a r g i a l e p o p u l a t d e i , f i i n d d o a r
u n a p a n a j a l c l e r u l u i s i a l c a n c e l a r i i l o r d o m n e s t i , i n c a r e m a i
a l e s r a t i u n i d i c t a t e d e r e l a t i i l e e x t e r n e i m p u r r e a u f o l o s i r e a
u n e i l i m b i d i p l o m a t i c e I n t e l e s e d e v e c i n i
s i a c e a s t a e r a
t o c m a i s l a v o n a , c o n t i n u a t o a r e a l i m b i i l u i C h i r i l s i M e t o d i e ,
f o l o s i t s i i n t e l e a s g . a t i t I n B u l g a r i a , e f t i i n S e r b i a , C r o -
a t i a , R u s i a , U c r a i n a , B i e l o r u s i a , P o l o n i a i
c h i a r
i n t r - o
t a r a . ' n e s l a v a ' c a L i t u a n i a . ( C a n c e l a r i i l e U n g a r i e i s i T r a n s i l -
v a n i e i f o l o s e a u d e a s e m e n e a s l a v o n a i n c o r e s p o n d e n t a c u
t a r i l e s l a v e s i c u
r i l e n o a s t r e . )
T e x t e l e s e r s e I n l i m b a s l a v o n l a n o i , c p i i
i o r i g i n a l e ,
c e n i s - a u p a s t r a t d i n s e c o l u l a l X I I I - l e a p i n a ' i n a l X V I I - l e a
( s i c h i a r m a i t i r z i u ) s i n t d e s t u l d e n u m e r o a s e , r e p r e z e n t i n d :
s c r i e r i r e l i g i o a s e j u r i d i c e ,
i s t o r i c e ,
b e l e t r i s t i c e ,
f i l o l o g i c e
( a p r o a p e 8 0 0 d e m a n u s c r i s e i l a v o - r o m n e s e p a s t r e a z a n u m a i
l a B i b l i o t e c a A c a d e m i e i , i a r c i t e v a s u t e , I n a l t e b i b l i o t e c i d i n
t a r d ' s i d i n s t r i n a t a t e ) , a p o i i n s c r i p i i , c o r e s p o n d e n t a s i a c t e
d i p l o m a t i c e e x t e r n e , a c t e s i s c r i s o r i i n t e r n e ( n u m r u l d o c u -
m e n t e l o r s l a v o - r o m a n e s e r i d i c a l a c i r c a 7 0 0 0 ) , i n s e m n r i
p e m a n u s c r i s e e t c . T r e b u i e s u b l i n i a t c a l n c e p u t u r i l e l i t e r a -
t u r i i r o m n e v e c h i o r i g i n a l e , c a r e d a t e a z d i n e p o c a l u i
A l e x a n d r u c e l B u n s i M i r c e a c e l B d t r i n , s i n t t o c m a i i n
a c e a s t l i m b a d e c u l t u r ' m e d i e v a l , i n c a r e s - a u s c r i s I n
s e c o l e l e a l X V - l e a s i
a l X V I - l e a
o p e r e
c e
c o n s t i t u i e
o
m i n d r i e a t r e c u t u l u i n o s t r u : L e t o p i s e t u l d e a n d s - a i n c e p u t
T a r a M o l d o v e i , r e d a c t a t i n c e a m a i m a r e p a r t e i n t i m p u l
V e z i G h . I . M o i s e s c u ,
t . L u p a
i A l . F i l i p a F u , I s t o r i a b i s e r i c i i
r o n t i i n e , v o l . I ,
B u c u r q t i , 1 9 5 7 , p . 3 6
1 0 6 .
1 8
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
19/408
l u i s t e f a n c e l M a r e , s i
v a r i a n t e l e a c e s t u i a
L e t o p i s e t u l
d e l a P u t n a , i n l i m b a s l a v o n d , i a r i n t r a n s p u n e r i s t r a i n e ,
C r o n i c i l e m o l d o - g e r m a n , m o l d o - r u s i m o l d o - p o l o n ; c r o n i c i l e
i n f l o r a t e a r t i s t i c a l e l u i M a c a r i e , E f t i m i e i A z a r i e , c a r e
a c o p e r d a p r o a p e i n t r e g s e c o l u l a l X V I - l e a m o l d a v ; I n v N -
t u r i l e l u i N e a g o e B a s a r a b c c i t r e f i u l s c i u T h e o d o s i e , c u l m e a
l i t e r a t u r i i i n l i m b a s l a v o n a I n i n t r e g s u d u l s i e s t u l E u r o p e i ;
L e t o p i s e t u l T d r i i R o m i l n e f t i d i n s e c .
a l X V I - l e a , p i e r d u t i n
f o r m a o r i g i n a l , s l a v o n g , d a r p ' s t r a t i n t r a n s p u n e r e a r o m a -
n e a s c A d i n L e t o p i s e t u l C a n t a c u z i n e s c d i n s e c . a l X V I I - l e a , s i
a l t e l e . N u v o m o m i t e , c u a c e s t p r i l e j , a m e n t i o n a , n i c i r o l u l
j u c a t d e t i p o g r a f i i l e d i n p r i l e R o m n e , i n c e p i n d c u a n u l
1 5 0 8 , i n r A s p i n d i r e a l a n o i
i i n V r i l e v e c i n e a c a r t i l o r t i p A r i t e
I n l i m b a s l a v o n , a l c A r o r n u m a r p e n t r u s e c o l e l e a l X V I - l e a ,
a l X V I I - l e a i , p a r t i a l , a l X V I I I - l e a s e r i d i c l a p e s t e 1 0 0 ' .
D i n b i b l i o g r a f i a b o g a a a s u p r a c u l t u r i i
i l i t e r a t u r i i r o m a n e v e c h i
I n l i m b a s l a v o n A , m e n t i o n A m c i t e v a l u c a r i d e s i n t e z d l o a n B o g d a n , S c r i e r i
a l e s e , C u u n c u v i n t l n a i n t e d e E m i l P e t r o v i c i , e d i t i e I n g r i j i t , s t u d i u
i n o t e
d e G . M i h i l , B u c u r e s t i , 1 9 6 8 ; I l i e B 5 s b u l e s c u , C u r e n / e l e l i t e r a r e l a r o m e i n i
I n p e r i o a d a s l a v o n i s m u l u i c u l t u r a l , B u c u r e s t i , 1 9 2 8 ; N . C a r t o j a n , I s t o r i a
l i t e r a t u r i i r o m e i n e v e c h i , v o l . I , B u c u r e s t i , 1 9 4 0 ; T r . I o n e s c u - N i s c o v , T r a d i f i a
c h i r i l o - m e t o d i a n d i n i s t o r i a s l a v i l o r a p u s e n i , B u c . , 1 9 4 1 ;
t . C i o b a n u , I s t o r i a
l i t e r a t u r i i r o m n e v e c h i , v o l . I , B u c u r e s t i , 1 9 4 7 ; G r . N a n d r i s , T h e B e g i n n i n g s
o f s l a v o n i c c u l t u r e i n t h e R o u m a n i a n c o u n t r i e s , I n S l a v o n i c R e v i e w , 6 3 , 1 9 4 6 ,
p . 1 6 0 - 1 7 1 ; D . P . B o g d a n , D i n p a l e o g r a f i a s l a v o - r o m e i n i t
i D i p l o m a t i c a
s l a v o - r o m d n d , e x t r a s e d i n D o c u m e n t e p r i v i n d i s t o r i a R o m i i n i e i , I n t r o d u c e r e ,
v o l . I
i I I , B u c u r e s t i , E d . A c a d . , 1 9 5 6 ; P . O l t e a n u , A u x o r i g i n e s d e l a
c u l t u r e s l a v e d a n s l a T r a n s y l v a n i e d u N o r d e t l e M a r a m u r e f , I n R o m a n o -
s l a v i c a I
1 9 5 8 , p . 1 6 9 - 1 9 7 ; E . T u r d e a n u , L e s P r i n c i p a u t s R o u m a i n e s e t
l e s S l a v e s d u S u d : R a p p o r t s l i t t r a i r e s e l r e l i g i e u x ( S f i d - O s t I n s t i t u t M i i n -
c h e n ) , 3 I t i n c h e n , 1 9 5 9 ; A l . P i r u , I s t o r i a l i t e r a t u r i i r o m a n e . P e r i o a d a v e c h e , e d .
a I I I - a , B u c u r e s t i , E . D . P . , 1 9 7 0 ; P . P . P a n a i t e s c u , X a p a r r e p u m e R e p n a
c n a m n o - p y m b n i c i w i l n w r e p a T y p r A , I n R o m a n o s l a v i c a , I X , 1 9 6 3 , p . 2 6 7 - 2 9 0 ;
I s t o r i a l i t e r a t u r i i r o m t i n e , v o l . I , B u c u r e s t i , 1 9 6 4 ; e d . a I I - a , 1 9 7 0 ( C a p i -
t o l u l d e s p r e c u l t u r a s i l i t e r a t u r a
r o m f i n 6 . v e c h e I n l i m b a s l a v o r a , s e c .
a l X V - l e a
a l X V I - l e a , e s t e s c r i s I n c e a m a i m a r e p a r t e d e P . P . P a n a i -
t e s c u ;
v e z i c o m p l e U r i l e b i b l i o g r a f i c e
I n r e c e n z i a
l u i D a n Z a m f i r e s c u ,
p u b l i c a t 5 . i n L u c e a f d r u l , a n . X I I I , n r . 2 6 ( 4 2 6 ) , 2 7 i u n i e 1 9 7 0 , p . 1 , 7 , s i
n r . 2 7 ( 4 2 7 ) , 4 i u l i e
1 9 7 0 ,
p . 7 ; P . P . P a n a i t e s c u ,
i n c e p u t u r i l e f i
b i r u -
i n f a
s c r i s u l u i
i n
l i m b a
r o m e i n d ,
B u c u r e s t i ,
E d . A c a d e m i e i ,
1 9 6 5 ;
D a n Z a m f i r e s c u , S t u d i i
a r t i c o l e d e l i t e r a t u r d r o m a n i t v e c h e , B u c u r e s t i ,
1 9 6 7 ; P . P . P a n a i t e s c u ,
I n t r o d u c e r e l a i s t o r i a c u l t u r i i r o m d n e f t i , B u c u -
r e s t i , 1 9 6 9 ; L i t e r a t u r a r o m e i n d v e c h e ( 1 4 0 2 - 1 6 4 7 ) , v o l . I I I , I n t r o d u -
c e r e , e d i t i e I n g r i j i t s i n o t e d e G . M i h l i . 1 5 , s ' t D a n Z a m f i r e s c u , B u c u r e s t i ,
L y c e u m " , 1 9 6 9 ; G e o r g e I v a s c u , I s t o r i a l i t e r a t u r i i r o m e i n e , v o l . I , B u c u r e s t i ,
E d . S t i i n t i f i c k 1 9 6 9 .
1 9
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
20/408
F r d i n d o i a l k t o a t e a c e s t e a s i n t b i n e c u n o s c u t e , d a r l e - a m
a m i n t i t a i c i p e n t r u a s u b l i n i a C A , i n v i r t u t e a u n o r c o n d i t i i
i s t o r i c e i c u l t u r a l e s p e c i f i c e , T d r i l e R o m ' a n e a u p a r t i c i p a t
i e l e l a d e z v o l t a r e a t r a d i t i e i c h i r i l o - m e t o d i e n e . M a i m u l t ,
f o n d u r i l e d e m a n u s c r i s e i
t i p A r i t u r i v e c h i s l a v o - r o m a n e
r o m a n e t i n e - a u p i s t r a t n u m e r o a s e m A r t u r i i a l e f a p t u l u i
c A s c r i e r i l e c o n s a c r a t e v i e t i i
i a c t i v i t t i i l u i C o n s t a n t i n - C h i r i l
i a l e f r a t e l u i s A u M e t o d i e s - a u b u c u r a t d e o a s p i n d i r e a p r e -
c i a b i l p r i n t r e v e c h i i c a r t u r a r i r o m f i n i , I n c d p i i c e o c u p 1
u n l o o I n s e m n a t i n t r a d i t i a c u l t u r i i s l a v o n e .
U n e l e d i n c p i i l e r o m A n e t i a l e a c e s t o r s c r i e r i s m n t c u n o s -
c u t e I n l i t e r a t u r a t i i n t i f i c a m a i d e m u l t i a u f o s t p u b l i c a t e ,
a l t e l e s i n t m a i p u t i n c u n o s c u t e s a u a u f o s t s e m n a l a t e a b i a
I n u l t i m u l t i m p ; i n s f i r i t , a l t e l e a u r m a s n e c u n o s c u t e p i n
a c u m c e r c e t t o r i l o r . N i c i o d a t a I n s e l e n - a u c o n s t i t u i t o b i e c -
t u l u n e i p r e z e n t a r i d e a n s a m b l u , p e n t r u a s e v e d e a c o n t r i -
b u t i a v e c h i l o r c r t u r a r i r o m t t n i l a p d s t r a r e a
i r a s p i n d i r e a
s c r i e r i l o r c o n s a c r a t e v i e t i i
i a c t i v i a t i i c e l o r d o i f r a t i c a r t u r a r i ,
l a p e r p e t u a r e a m e m o r i e i l o r I n r i n d u r i l e c i t i t o r i l o r d i n t d r i l e
s u d - e s t u l u i
i r s a r i t u l u i e u r o p e a n .
D i n i n f o r m a t i i l e d e c a r e d i s p u n e m a s t a z i , r e z u l t h " a i n
P r i l e R o m n e a u f o s t c o p i a t e i a u c i r c u l a t p a t r u v a r i a n t e
a l e V i g i i l u i C o n s t a n t i n - C h i r i l F i l o z o f u l c e a c o m p l e t k c e a
s c u r t k s i n a x a r u l s a u p r o l o g u l i o p o m e n i r e "
,
c r o n o -
g r a f i i b i z a n t i n o - s l a v e c u p r i n z i n d t i r i d e s p r e C h i r i l , t r a t a t u l
D e s p r e l i t e r e a l c g l u g r u l u i H r a b r i a l t e s e r i e n i
s i m i l a r e .
h a ' c a r e s i n t a c e s t e s c r i e r i , m a n u s c r i s e l e i t i p r i t u r i l e
r o m a n e t i ( s a u p 6 s t r a t e I n O r a n o a s t r a ) i n c a r e s e g A s e s c e l e :
1 . V i a t a l u i C o n s t a n t i n F i l o z o f u l ( v a r i a n t a c o m p l e t d ) .
P i n a a s t A z i a u f o s t i d e n t i f i c a t e 5 9 d e c p i i a l e a c e s t e i i n s e m n a t e
s c r i e r i d e s p r e v i a t a l u i C o n s t a n t i n - C h i r i l , c o m p u s c u r i n d
d u p m o a r t e a l u i ( a . 8 6 9 ) , p r o b a b i l d e u n u l d i n u c e n i c i i s i ,
1 D u p 5 . M . G . P o p r u j e n k o s i S t . R o m a n s c k i ( B u 6 n t i o r p a c b c n i [ m e -
t . . . n e x t H a C . T l a B A H C I C H T e I C H I D H H C I C H H 3 T O I H H I L H 3 a X C H H O T H H , r t e i r m o c r T a
K u p m n a a M e r o 5 4 a , S o f i a , 1 9 3 5 ) , o n o u l l i s t 5 , a t u t u r o r a c e s t o r s c r i e r i
d u p l c o p i i l e c u n o s c u t e p i n 5 , i n u l t i m a v r e m e a d a t B . S t . A n g h e l o v ,
I n C H a B A H C K H 1 1 3 1 3 0 p H
3 a K i l p a n H M e r o a a t i C a s p a c a m a B a 6 s m o r e i c a
< < B a c a n K o n a p o s L I C l i p m a H
I 4 3 B e c r a a 3 a 1 9 5 5 T . " , S o f i a , 1 9 5 8 ,
p .
1 7 9 - 2 1 5 ) .
2 0
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
21/408
p r i n t r e c a r e c e r c e t a t o r i i i n d i c a I n p r i m u l r i n d p e C l i m e n t
s u b d i r e c t a s u p r a v e g h e r e a l u i M e t o d i e . A c e s t e c d p i i s e r e p a r t i -
z e a z d d e - a l u n g u l a c i n c i s e c o l e , d i n a l X V - l e a p I n d I n a l
X I X - l e a 2 . E d i t a t d e m a i m u l t e o r i d u p a d i v e r s e m a n u s c r i s e
d i n t r e c e l e m a i v e c h i , u n e o r i I n f o r m a r e c o n s t i t u i t d , a c e a s t a
s c r i e r e c o n t i n u a ' i a s t a z i s a s t e a I n a t e n t i a f i l o l o g i l o r - e d i t o r i
a i t e x t e l o r c h i r i l o - m e t o d i e n e 3 .
P r i n t r e c e l e m a i v e c h i s i m a i i m p o r t a n t e c e p i i d i n s e c .
a l X V - l e a ( c i n c i c p i i ) s i a l X V I - l e a ( t r e i c p i i ) 4 , u n a s e A d
I n m a n u s c r i s u l s l a y n r . 1 . 3 5 a l l 3 i b l i o t e c i i A c a d e m i e i R e p u b l i c i i
S o c i a l i s t e R o m a n i a
m a n u s c r i s p r o v e n i t ( I n 1 9 0 0 )
d e l a m a n a s t i r e a N e a m t , ( u n d e a v e a n r . 3 3 ) 5 . M a n u s c r i s u l( h i r t i e , 4 3 0 f . ) e s t e u n s b o r n i c m i s c e l l a n e u , f o r m a t d i n s a s e
p a * , p r o v e n i t e d i n s e c o l e l e a l X V - l e a , a l X V I - l e a s i a l
V e z i , a c u m I n u r m a : K . M e c e v , K I M
n p o c a 3 a a s r o p e r s o r o H a
n p o c i p a H H a r e N a l T H A H a K r i p H a a M e T O B H 1 1 . i n , , 1 4 3 B e C T I O I H a 1 4 H C T a r y -
T a 3 a n w r e p a r y p a " ( B A H ) , x H . X V I . S o f i a , 1 9 6 5 , p . 1 0 5 - 1 2 4 ; E . G h e o r -
g h i e v , C B c r o s u m e H a H a r n i a r a t i p o 6 n e m a r r i x a 0 1 : 0 1 1 0
n w i H o e T r a H a
K n i i m e H T O x p l i n c i m , I n v o l . K i m m e H T O x p H n o c H , S o f i a , 1 9 6 8 , p . 5 0 - 6 1 .
2 V e z i B . S t . A n g h e l o v ; C I I B B A H C K H H 3 B 0 p H . . . , p . 1 8 1 - 1 8 5 ; l i C T O p H a H a
6 1 , n r a p c x a r a n w r e p a r y p a , r , S o f i a , 1 9 6 2 , p . 3 1 - 7 6 ( b i b l i o g r a f i a l a p . 4 2 7 - 4 2 8 ) ;
I v . D u i c e v , K b M m i n c y H a u v r o H a r i p o c T p a i m i r e N C H T H A H a K u p l i n a a M e -
T O M 1 5 1 , i n X H R A B B H C T O r o r o n i n C J I B B A H C I C H T H I C M e H O C T . 8 6 3 - 1 9 6 3 . C 6 o p -
/ M K B n e c T H a K i l l i a n H M e T o n i a t , S o f i a , 1 9 6 3 , p . 9 3 .
3 C f . p r i n c i p a l e l e e d i t i i d i n s e c . a l X X - l e a : F . P a s t n i e k , D e j i n y s l o -
v a n s k y c h a p o g t o l t 1 C y r i l l a a M e t h o d a , s r o z b o r e m a o t i s k e m h l a v n i c h p r a m e n f t ,
P r a g a , 1 9 0 2 ; A . T e o d o r o v - B a l a n , K r i p H i l a M C T O B H , I I I , S o f i a , 1 9 2 0 1 9 3 4 ,
P . L a v r o v , K r i p i t n o T a M e T 0 a i i t n J U B H 1 , 0 - C . T I 0 B B H C b K 0 M y n H c b m e a c m i
K i e v , 1 9 2 8 ; I d e m , M a r e p H a n w n o H c r o p H i i B O 3 H H I C H O B e H a g H p e s H e g r a e i t
c n a w m c x o i t i n i c i s m e H H o c T H , L e n i n g r a d , 1 9 3 0 ; T . L e h r - S p l a w i f i s k i , 2 y w o l y
K o n s t a n t y n a i l i l e t o d e g o ( o b s z e r n e ) , P o z n a f i , 1 9 5 9 ; F r . G r i v e c - F r . T o m 5 i 6 ,
C o n s t a n t i n u s e t M e t h o d i u s T h e s s a l o n i c e n s e s . F o n t e s ( R a d o v i S t a r o s l a v e n -
s k o g I n s t i t u t a " , k n j i g a
4 ) ,
Z a g r e b , 1 9 6 0 ; S a n c t i C y r i l l u s e t M e t h o d i u s .
F i j a e t o p e r a , P r a g a , 1 9 6 3 ; A . V a i l l a n t , T e x t e s v i e u x - s l a v e s , I I I , P a r i s , 1 9 6 8 .
4 V e z i P . D i n e k o v , K . K u e v , D . P e t k a n o v a , X p w r o m a T H H n o c r a -
p o - 6 s n r a p e x a n u r e p a r y p a , e d . a I I - a , S o f i a , 1 9 6 1 , p .
1 0 4 .
V e z i d e s c r i e r e a l a : A .
I .
I a t i m i r s k i , C n a s s a i c i m e a p y c c x n e p y x o -
m i c a p y m t r a c i a t x 6 H 6 n H o T e x ( C 6 o p m a x O P A C , t . 7 9 ) , S t . P b . , 1 9 0 5 , n r . 6 6
( 3 3 ) , p . 7 0 4 - 7 1 5 ; P . P . P a n a i t e s c u , M a n u s c r i s e l e s l a v e d i n B i b l i o t e c a A c a -
d e m i e i R . P . R . , v o l . I , B u c u r e t i , 1 9 5 9 , p . 1 6 3 - 1 6 8 ; B . A n g h e l o v , C n a m i c i a t
H 3 s o p H . . . , p . 1 8 3 ( n r . 3 1 ) . N u a m p u t u t i d e n t i f i c a I n s a o c o p i e d i n s e c . a l
X I X - l e a d u p 5 . u n m a n u s c r i s d i n s e c . a l X V I I - l e a a a c e s t e i s c r i e r i , c i t a t a d e
B . A n g h e l o v l a p . 1 8 5 ( n r . 5 4 ) d u p a o p . c i t . a l u i I a t i m i r s k i , p . 7 4 3 ( l a a c e a s t a
p a g i n a s e a f l a , I n r e a l i t a t e , o a l l & s c r i e r e ,
i n i c i i n d i c e l e n u t r i m i t e l a v r e o
c o p i e d e a c e s t f e l ; p r o b a b i l , e a e s t e m e n t i o n a t a i n t r - o a l t a l u c r a r e a l u i I a t i -
m i r s k i ) .
2 1
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
22/408
X V I I - l e a ; d i n t r e a - e s t e a , p a r t e a a d o u a ( f f . 1 2 5 a - 1 5 3 a )
c u p r i n d e V i a l a l u i C o n s t a n t i n F i l o z o f u l ( v a r i a n t a c o m p l e t ) ,
s c r i s d I n s e c .
a l X V I - l e a , I n r e d a c t i a s i r b d
1
R e p r o d u c e m m a i j o s , p e n t r u e x e m p l i f i c a r e , c i t e v a f r a g -
m e n t e d i n d i v e r s e c a p i t o l e 2 ;
1 1 4 ( c ) u , 4 z i s e ( p ) ,
, 1 , 1 3
1 1 4 M E T K H N C H T T E C k H E H 4 r 0 S L I H T E A M 1 - 1 4 1 1 1 1 1 P 0 K O H [ C ] T t H I T H H 6 4
4 s i e 4 o c o 4 s 4 , n p k g a r o H 4 C T 4 K H H I S 4
C A O I K E F I C K O V H A W K S .
K A ( C ) 1 1 1 1
W i t 5 .
1 . H i : M A ( C ) T H I t h H l i g A p k O H C H A 4 E H O K 4 J H T E 4 3 4 K C I C O , A d S E J W E
A C H C H ( C ) E H H R I L I A H H 1 3 4 3 S ( M ) F E C T H H H 6 1 H F l p H W A H - 1 1 1 K O W E T
c l o t p e v r i e r p t u m p t o r , U k H o u m a * H H C H K O T S , A L I J E H H A M M 1 1 1 3 H -
4 0 1 K H T I I
1 1 4
s n o g o r
N h H E O C T M C A M E ( T )
1 1 3 4 . 1 p o m w ( T ) n a c T l e
O C A t I A M E H T E ( M ) H 1 1 1 1 C 1 1 6 4 4 3 H l t H E A P T I O S H H H H $ H P Y H T H H H O r k l 6 H S T H ,
I l k H a I C 4 M H C ( A ) 0
i t t l d H H P t 4 4 1 1 1 4 H E n p t c T 4 e ( T ) s n r ( A ) T h T g o p t
a d ( m ) A m o r o , t a i c o
H C E 4 3 6 1 3 4 A 4 H C E H A O H r H a , n w r p t e p p e l I C E n p l a g t E
H W H H
0 0 T k p
n p ( o ) p ( o ) s i s e H 7 A O
C H W g l ( C ) A H H i H N H H K 6 1 ,
E I P M E A H I U M H M O V H S H H 0 1 r 4 H T E A H , H A R H O E H ( C ) W ( T ) 4 1 1 1 0 r O M A k K H d -
r o w e r e r a c e r o [ . . . ]
( f . 1 2 5 a , r . 1 - 1 8 ) .
A . I . I a t i m i r s k i d A p e n t r u t o t s b o r n i c u l s e c . a l X V - l e a a l X V I - l e a ;
P a n a i t e s c u d p e n t r u a c e a s t A p a r t e s e c . a l X V I - l e a ( p . 1 5 3 ; l a p .
1 6 8 ,
g r e s e a l l d e t i p a r : s e c . a l X V I I I - l e a , I n l o c d e a l X V I - l e a ) . L o c u l s c r i e r i i
n u s e c u n o a s t e . P a r t e a I i n s l a f o s t s c r i s 5 . I n r e d a c t i a s i r b A d e c A l u g a r u l
A n t o n i e , I n 1 6 2 4 , l a m A r a s t i r e a S f . P a v e l d e l a M u n t e l e A t h o s .
I a t i -
m i r s k i a r e p r o d u s d o u S , m i c i f r a g m e n t e d i n V i a l a l u i C o n s t a n t i n F i l o z o f z t l
I n C n a n a t i c x n e u p y c c i c n e p y t c o r t n a t . . . ,
p . 7 0 5 - 7 0 6 ; M a m m a T e x a n . ' 1 1
3 a m e n u i n o c r a p i n i n o i l C J I M O D I C K O R 1 1 p y c c i c o i l n w r e p a r y p e . X X I X L , S t .
P b . , 1 9 0 2 ( e x t r a s d i n H O P A C , V ,
1 9 0 0 ) , p . 1 0 5 , n o t a 2 .
2
T e x t u l e s t e f o a r t e a p r o p i a t d e c e l r e p r o d u s d e F r . G r i v e c s i F r .
T o m g i 6 ( o p . c i t . , p . 9 5 - 1 4 3 ) d u p 1 1 , m a n u s c r i s u l d e l a H i l a n d a r d i n s e c .
a l X V I I - l e a ( H i l . ) . I n d i c A m i n n o t e v a r i a n t e l e p e c a r e l e p r e z i n t i a c e s t a ,
i a r i n u n e l e c a z u r i v o r n s e m n a l a s i c o i n c i d e n t e l e s a u d i f e r e n t e l e f a t & d e
a l t e m a n u s c r i s e , d u p i e d i t i a c e l o r d o i a u t o r i s i a l u i T . L e h r - S p / a w i f i s k i .
A d o p t A i n i m p A r t i r e a p s c a p i t o l e s t a b i l i t A d e e d i t o r i i m o d e r n i . A i c i
i n c o n t i n u a r e , i n t r a n s c r i e r e a t e x t e l o r c o b o r l m I n r i n d l i t e r e l e s u p r a -
s c r i s e , I n t r e p a r a n t e z e r o t u n d e , d a r n u I n t r e g i m p r e s c u r t A r i l e c a r e s i n t
u s o r d e I n t e l e s , r e n u n t A m l a s e m n e l e d i a c r i t i c e ( d e c e l e m a i m u l t e o r i
f A r A v a l o a r e ) s i a d o p t A m p u n c t u a t i a m o d e r n A .
3 I n d i c a r e a l u n i i
i z i l e i l i p s e s t e i n H i l . ( L a L e h r - S p / . e x i s t A ) .
4 K O N C T e l e r l i N 4
( L e h r - S p / .
K O N C T a N T l i l i a ) .
5
E W O C A O B H ( L e l u - - S p t
- - o T i o u ) .
O K A I I N C , D o t
( L e h r - S p /
K A W K A E ) .
7 4 .
2 2
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
23/408
I I . E l i
G o r t o r u c u , t r p e A t c t n o r m , W k K W
1 ,
A o s p o p o ( A ) h h H
s o r e T h , n i s u n f ( m ) i h a h , n p t A p l o s f C a l k A p a r e p c s h u f 2
[ s i c n o ( A )
c T p e T f i r o m h . f i t m a g A r o s t p u h , c v p a i n s f & C I 3 1 1 1 1 0 1 1 t 4 H C a l H C f l A b l i k ,
1 4 1 1 0 > K E i n f o r ( A ) a 1 w A h . X l i g h l
C ' h n o A p t O s T E ( m ) C 1 1 0 1 1 ( 4 1 ) H p o A n
w T p o g f ( T ) , w ( T ) n n ( K ) , s e S t i n t M A d A t H U I T H C E ( A ) M L I , K O C T A N ,
T H H h 4 S H 4 O C N I S h ,
H A C T A K H H K I I H
O y t I N T E A l t
1 1 4 1 1 1 h
[
I
( f . 1 2 5 b ,
r . 7 - 1 5 ) .
I V . e r ( A ) a D I C E I I P T H A E I C K 1 1 i i r P 4 ( 4 ) r , a l L A d I l l e f r o 0 r t a f T E A H ( 4 ) ,
A d C E
0 1 C 4 H T k . H 6 1 1 , , T O N M ( C ) U M H A K H K E L e p d e t I A T H K T I O H f l p O L I A A C E
I f P k O r t I E N T A . H 1 1 4 0 1 r 1 H I K E c f C . 1 0 , i f f p 8 H r f t v A i n T p T h O 1 1 1 1 6 4 H o r
c I P O T t A r d g f i u , t [ s i c ]
3
H 6 C t M I L * H A O C O 4 S H H C K I g ( M ) o r t i s n i f ( m ) , K ' h
C H M M E H P H T O P H K I I I
H 4 p H 5 1 1 , 4 1 1 1 T H K T H H A C T p O N O M T H H M U C H K H ( H )
B C * M h f l p O l I T H ( M ) E A A H H C I M I ( i 4 )
r s , a 0 m h e T g o ( m ) . T A K o m ( A ) g
4 K I I I 4 E
g C d ,
l a K 0 ( 2 6 ) 6 6 1
E A H H O W ( T ) M i ( ) H A K I I I K H S T H [ .
( f . 1 2 7 b , r . 1 0 - 1 9 ) .
X I V . R E ( C ) 4 1 1 1 1 5
) 1 0
C E
0 W i t 4 S H A O ( C ) 4 S 8 I l d K 1 1 1 A p S r p t g h
n p n c n t H T p 8 A h H E
M i a l i T H f l p l a h 1 1 1 ( X ) .
P A C T H C A d g
C O ,
1 1 / 1 0 p 4 l I C K I s 1
K H E S h , B r - m h O V C T H M I x , C ' h g t T h C ' h T g O p H C K K N I S H C I K O H M H M O -
p 4 g M 2 H H H 1 1 0 C A 4 K 0 1 0 M K - 4 . 1 A S , r i u : 4 1 0 4 f ( M ) 1 1 0 r 4 H C T I l 4 C E
W ( T ) 6 p 1 0 1 1 1 H ( 4 1 ) H n o x P ( C ) T Y 4 H C K k l
C E 3 4 1 : 0 1 1 6 4 4 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 ( m ) , O r 4 H -
T E 4 l a
H E
1 1 4 1 , 1 M h 1
T A K O l t d r 0 4 , M E K H I l h J E h C R O N I f 3 K I K K F I C T O V I O
s t p S r p ( C ) T T A H C K S I O C K d a d d h , 4 4 C E g h 1 0 1 1 H H I l k l C T N I 1 1 6 1 s p a n ' ,
1 1 0 ( A ) 6 H A H N d M k . T O f l O C A N N W , 1 1 4 ( 4 ) 6 0 , 1 4 0 6 0 E 1 d H O r t I H T I A l a T d -
K o a a r o
4 ,
W ( T ) H A C K O N d g e l C T p d H l a A o s p h 3 d K O H 6 H C K O A H T k . G l a -
a p d g
I K E C ' h 6 O p l t 1 4 T 1 I x H I l p H 3 g 4 K O C T M I T H I I A 4 S 1 4 4 0 ( C ) 4 S 4 , H C l a g O p H
C 4 L 1 1 1 1 4 T H
p t o m c T i o . H
T f T P 8 A N d c o m a , 4 S H 4 O C O 2 I S E ,
H l t 1 1 0 T p t g d H ( C ) T i g t T A M O N T H ; C T I O C O p t t i k H E M O M I T k I 1 1 1 1 6
F I N K T O H a l p d g H T H I a K O ( K ) T h l . 6 r ) ( T ) l i t l I l d
4 S H A O ( C ) 4 S h : H T p 8 -
A u k C h i H 6 0 4 1 1 1 k T k A O ( M ) C i s p d A O C T T I O H A S T d M O , a W E H M A I O T h
6 0 1 j K 6 h 1 P h F 1 3 6 1 K I N
C 6 O H . r 4 N o I J k K ' h H N M S : A t A h M O H H
W ( T ) 7 1 - , h M O H H H M I T H M H O S T H H C K A K I l l e T o r o , n t c o r ( T ) o s p t A n , T O
4 3 k m o r 8 T O O g p t C T H ? 1 1 4 1 4 0 ( C ) * M E O H : T O K T O M O N C I ( T )
H A 6 0 4 $ 6 1 C t A 5 N H C A T H H O p E T I M C K 0 H M I C l g t o s p t c T n ? C y 3 ( T ) -
s t o l e
f A n 8 R 4 1 C b J I 4 k H C ' h
l i a p A o l o H
o r m o ( m ) 5
c s o n ( m ) : A W E
2 3
1
w r e n ( L e h r - S p L : F e r r o l . , v a r . i r k r k a i ) .
2 L e h r - S p l . : A o x r a p s c x w a .
3 A T & H a i r ( i n a l t e m s s e : A n s i n e x c e a t , r e c o n s t r . A H 4 A E R 1 1 H 4 1 ) .
4
T A R I M .
5 L a f e l ( L e h r - S p f : G r e e n e . ) .
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
24/408
T h I K O W E W H , T O M O M I T h T E K t E l p m ' ' , H H C I H A A I T K K C t ( M )
H p O C E W H ( i t i ) g i c S m i r k i f f a H W ( T ) a p h S A I T I I T n k K O V W H ( M ) .
I l l 6 ( 4 ) I K E 4 s H 4 0 0 O 2 1 5 k , n o n p h s o m s O W 1 1 4 4 / 0 , H A 4 4 7 1 - T K 8 C l H A A O ) K H
H O C H t W H H K I J . B . 1 1 c s o p t ; s e c e l
e m ( 8 )
f i
t a u ,
n o - ,
c a u t a
C K O H ( C ) p A 6 6 , H A 6 T I C A O ? K H I H I C A U H A H H A t I E T h K 1 C t 4 8
H H C A T H e v ( r ) n c s o v :
H c o p r k s a
2
6 * C A O K O , H C A O K O s t O
E 4 , H
E t C A O H O
H
n p o t n e [
. . ]
( f . 1 4 5 b , r . 9 - 2 5 , f . 1 4 6 a ,
r . 1 - 1 8 ) .
A O W I I ( A ) W O l f C E
L B S i 1 / 1 0 p a K h l
V i & W A H K 0 1 0
4 6 C T T I O
n p T e T k e r o P A C T H C A A K k H O r I E H H K 6 1 C l a S p A R k H G l a A A ( C ) H O r L I H T H
C K O P t I K E K I I C h 4 K M / U t n i A h f l p T H M 6 1 1 , 1 ) r 4 H
l
O r T p l i N H H , H H
4 A C O K . V ( 4 1 ) H K E S U I T H H 0 4 K E ( 4 ) 0 M 4 H H T A H H t H c a a c s t . H w ( T ) s p k -
S O W E C E [ n o ] r i p ( o ) p t i k o c o m s C A O K E C E O V W E C i l r i t S x k l W H O V C A 6 2 1 / 1 4 1 1 1 1
K H H H C H 4 4 M I M A H H 3 1 1 1 K r a c k " s k i ( c ) r o v r n e e s k i ( e ) [ . . . ]
( f . 1 4 6 b ,
r . 1 8 - 2 5 , f . 1 4 7 a , r .
1 ) .
[ . . . ] P o p e & K m ) , K H H r O L I T E H Z I S A p H C I I I H f l 0 K p H T H ( A n u , e -
m t p n ) 3
[ . . . ]
( f . 1 4 9 a , r . 1 0 - 1 1 ) .
X V I I I . [ . . . ]
H T A K O H O L I H
O
l ' i r ,
C h i
A t T O ( A 1 ) ,
A 1 ( C ) U , 4 t i s t s p S e p T a
. - A -
H H A H K T A K T O P H
W ( T ) C ` 1 1 S 4 4 1 1 T 4 4
m e t o . R .
T h e c t k i n t H T p H C T A H
A t ( r )
5 . H
H O K E n t A H ( C ) A H K I I K e t A i k
r p k K O N 1 1 1 , W K E 6 t X 1 3
k P H A l t , T A K O M A E H P H A A A M H O ( A A ) c r k C l i t W A -
M H C i d l l h ( A ) W H A M C E l i t T H H A ( A ) M i "
H C l & T K O p H W E
6
n p o s o m ( 4 ) e -
H T E e m S , l a K O M I D A M E C ' K T K O p H A H M ' O M S n a n E . 6 ( 1 K ) H r k T s o p t e -
w e [ . . . ]
( f . 1 5 2 a , r . 2 1 - 2 5 , f . 1 5 2 b , r . 1 - 3 ) .
H T A K O C l a p A K O K ,
I r k i 1 0 H C H W E
H
e r k r p o s k
o A l c i e S i o
c . r p m e $
O A T A p d K l a
1 1 , P I K H
c 7 r r o 1 { m t m e n T 4 H A I , K E H A L I E W A
e s T e
m o r o 4 1 0 4 I C 4 E i I K A T H , l a N C E W i A t Z W E P H A i n t a H E R O M E C E H p H A O N C H [ W E ] 7
C T , I H t r o H L H 1 C T H , H 1 1 4 1 1 H C 4 W E H K O H I S E V O H A ( A ) r p o s o m k H H A I I E W E
C I A T H T H H A ( A ) I f i l t H
A I l k H H O W k , K K A A E W E l i i ,
H p 0 C n d l i 4 t a l O W A P O
I n m s s . g r e s e a 1 a c o p i s t u l u i : r e .
2 L e h r - S p / . :
H C K 0 1 4 1 1 .
3 A H L E M i p H
e s c r i s d e a s u p r a C u a l t c e r n e a l k u l t e r i o r ; H i l . : I M O R P H T H
( I n u n e l e m s s e : n a u ( m t p H ) .
4 T I C A p H
( L e h r - S O : C * 6 1 1 1 0 p 1 H 1 , 1 2 1 ) .
5 I n H i l . l i p s e s t e , d e a s e m e n e a
( = 7 ) , c a r e e x i s t i n a l t e m a n u s c r i -
s e . D a t a e x a c t a e s t e . x x r c a . ( 6 3 7 7 - 5 5 0 8 - = 8 6 9 ) .
6 L a f e l ( L e h r . S O : c w r s o p i r r e ) .
7 A i c i s i m a i s u s ( r . 1 3 ) ,
c o m p l e t a t d u p . a l t e m s s e .
2 4
www.dacoromanica.ro
-
7/23/2019 g Mihaila-contributii La Istoria Culturii Si Literaturii Romane Vechi
25/408
T i 1 K 0 1 ,
H N S I f r O C A M I T h . T 0 A I 8
o
H ( C ) C A M A H 4 h C T h
U f
f l M ( 1 ) 1 1 . ( f . 1 5 3 a , r . 2 - 1 0 ) 2 .
1 n m s s . g r e 0 t :
T O K O .
2
D a r n a i c i
i I n c o n t i n u a r e t r a d u c e r e a t i t l u r i l o r
i f r a g m e n t e l o r r e p r o -
d u s e I n c u p r i n s u l a r t i c o l u l u i ; I n u n e l e c a z u r i , f o l o s i m p a r a n t e z e l e d r e p t e ,
p e n t r u a e x p l i c a t r a d u c e r e a s a u a c o m p l e t a u n e l e i n f o r m a t i i . i n p a r t i c u l a r ,
o r i e n t I n d u - n e d u p 5 . t r a d u c e r e a I n p o l o n a
i n o t e l e l u i T . L e h r - S p l a w i f i s k i ,
c a r e i d e n t i f i c a p a s a j e l e d i n B i b l i e I n e d i t i a c i t a t a , v o m d a p a s a j e l e r e s p e c t i v e
d u p a t r a d u c e r e a r o m a n e a s c 5 . a B i b l i e i , d a t o r a t a l u i G a l a G a l a c t i o n i V a s i l e
R a d u , B u c u r e 0 i , 1 9 3 8 .
L u n a f e b r u a r i e , 1 4
P o m e n i r e a F
v i a j a f e r i c i t u l u i
i n v e l f d l o r u l u i n o s t r i c C o n s t a n t i n F i l o z o f u l ,
p r i m u l ( l a s c a a l n e a m u l u i s l a v .
B i n e c u a n t e a z d , p ' d r i n t e
D u m n e z e u c e l m i l o s t i v i
d a r n i c , W e p t i n d p o c a i r e a o a m e n i i o r ,
p e n t r u c a t o t i s a . s e m i n t u i a s c a
i s a v i e l a c u n o 0 i n t a a d e v a r u l u i ( I . T i m .
2 , 4 ) c a c i n u v r e a m o a r t e a p a c a t o s u l u i , c i O . s e p o c a l a s c a
i s A f i e v i u ,
c u a t i t m a i m u l t d a c a s e a f l a I n r a u t a t e , n u l a s a n e a m u l o m e n e s c s a c a d a
d i n p r i c i n a s l a b i c i u n i i , s a a j u n g a i n i s p i t a
i s a p i a r a , c i i n f i e c a r e c e a s i
v r e m e n u I n c e t e a z a s A n e f a c a . b i n e i n m u l t e , a t i t m a i i n a i n t e , c i t i p i n a
a c u m , I n t i i p r i n p a t r i a r h i i p a r i n t i , a p o i p r i n p r o r o c i , i a r d u p a a c e q t i a p r i n
a p o s t o l i
. 1
m u c
top related