gazetecilik etiği ve toplumsal sorumluluk prof. dr. mine gencel bek konu : gazetecilik ve etik

ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

GAZETECİLİK UZAKTAN EĞİTİM TEZSİZ YÜKSEK LİSANS BÖLÜMÜ

Gazetecilik Etiği ve Toplumsal Sorumluluk

Prof. Dr. Mine Gencel BEK

Konu : Gazetecilik ve Etik

ARZU ÖZERÖğrenci No:13933235

17 Aralık yolsuzluk haberlerinde medyanın haberleri veriş biçimleri gazetecilik ve etik üzerine değerlendirilmesi...

Konu ve Amaç

Gazetecilik Etiği

Haberi oluşturan en temel unsur kamu yararıdır.

Demokrasilerde, kamuoyunu yönlendirebilen ve toplumu bilgilendirme görevi olan medya, bu görevini yaparken her şeyden önce toplumun güven ve saygısına sahip olmalıdır.

Haberi oluşturan en temel unsur kamu yararıdır.

Gazeteci bilgiyi, belgeleri ve iddiaları, sanki haberin konusuyla ilk kez karşılaşıyormuş gibi titizlikle gözden geçirmelidir.

Gerçeği eksiksiz ve yalın bir şekilde yansıtmak gazetecinin temel görevidir. Bilgileri net bir şekilde ortaya koymalı, soru işaretlerine, kafa karışıklığına ve manipülasyona yol açabilecek karışıklıktan uzak durmalı.

Kamu yararı, kişilik haklarından daha üstün tutulabilir. Bu seçim açısından en önemli koşul, haberin verilmesinde bir kamu yararı bulunmasıdır. Kamu yararı yoksa gazeteci için "haber verme hakkından söz edilemez."

Gazetelerde haber başlıklarının önemi…

Basının görevi yasama, yürütme, yargı yanında 4.güç olmak ve bunları denetlemek ve halkı bilgilendirmektir.

Kendimizi lunaparktaki galaksilere benzer bir medyatik ortamda buluyoruz. Gazeteleri elimize aldığımızda farklı farklı haberler yada aynı haberlerin farklı çeşitle görüş ve bakış açısıyla ele alındığını görüyoruz.

Gazetecilik okullarında verilen haber yazma dersinde deniliyor ki “ne anlatırsan anlat karşındakinin algısıyla sınırlısın”. Yani haber, herkesin anlayabileceği dilden yazılmalı.

Gazetelerin genel yayın politikalarının hükümetçe belirlenmesi, bürokrasinin ve politikacıların karıştıkları yolsuzlukların haberleştirilmesine elbette engel olacaktır.

Basının görevi yasama, yürütme, yargı yanında dördüncü güç olmak ve bunları denetlemek ve halkı bilgilendirmektir.

Oysa ki basın 4.güç olarak nitelendirilir ama görünen o ki bağımsız olmayı tercih etmiyorlar.

Gazetelerin “Yolsuzluk” olayında ilk Manşetleri…

Gazetelerde 17 Aralık yolsuzluk manşetlerine baktığımızda.

Zaman: Türkiye’yi Sarsan Rüşvet ve Yolsuzluk Operasyonu.

Sözcü: Tayyip Bu Pisliği Temizle Veya İstifa Et Git.

Milliyet: Şok Operasyon.

Sabah: Kaset Olmadı Dosya Verelim. Operasyonun Amacı: Siyaseti İtibarsızlaştırmak.

Hürriyet: 3 Bakan Oğlu Rüşvet Bombası.

Star: Seçim Ayarlı Operasyon.

Cumhuriyet: Pimi çektiler cemaat “şah” dedi.

Vatan: Kilit isim Zarrab.

17 Aralık yolsuzluk haberi yani tek bir olay ama farklı farklı yorumlarla bize yani halka aktarıldığını görüyoruz.

7 Aralık yolsuzluk haberlerini veren iki gazete olarak sabah ve hürriyet karşılaştırmasından edindiğim bilgilere göre;

Hürriyet Gazetesi

1 Mayıs 1948’de okuyucusuyla buluşan Hürriyet, ilk günden bu yana "Tarafsız ve kaynağından doğru haber" ilkesinden ödün vermeksizin yayın yaşamını sürdürmekte, sektörünün öncü ve örnek gazetesi konumunu daha

Hürriyet gazetesinin ideolojisi ve misyonu;

da öteye götürerek küresel bir medya markası olma iddiasıyla geleceğe uzanmaktadır. Siyasi görüşü, Ulusalcılık, milliyetçilik, Atatürkçülük;

Hürriyet gazetesi manşetinde; 3 Bakan Oğlu Rüşvet Bombası haberiyle yayın yapmıştır.

Hürriyet gazetesi ise gezi olaylarında tavrını belirledi ve 17 Aralık yolsuzluk olayından sonra tavrı netleşmeye başladı. Tutumunda açıkça haberler daha çok yer almaya başladı. Kullandığı dil yolsuzluğu öne çıkaran sözcüklerdir; rüşvet, operasyon, bomba, vb

Hürriyet gazetesi; Tarafsız gazetecilik etiğine uygun olarak halkı bilgilendirmek doğru haberi yapmak tavrını korumaya çalışıyor. Kuruluş misyonuna uygun hareket etmeye çalıştığı gözle görülüyor.

Sabah Gazetesi

Sabah gazetesinin ideolojisi ve misyonu; Türkiye'de 22 Nisan 1985'te yayımlanmaya başlanan günlük gazete. Sabah gazetesinin Sloganı “Türkiye'nin en iyi gazetesi”dir.

 Sabah Gazetesinin Mevcut Siyasi Yönelimi: Liberal demokrat - Merkez Sağ görüşlü

17 Aralık yolsuzluk haberi Sabah gazetesinin manşetinde; Kaset Olmadı Dosya Verelim. Operasyonun Amacı: Siyaseti İtibarsızlaştırmak haberiyle yayın yapmıştır.

Sabah Gazetesi, yolsuzluk operasyonu haberlerini okurlarına ne kadar yansıtıyor? Asıl yanıtlanması gereken ve gazetecilik tarihinde özel bir yer kaplayacağına inandığım soru bu.

Sabah Gazetesi Ankara temsilcisi ile görüşmemde pek açıklayıcı bilgiler alamadım ve üstü kapalı anlatım olduğu için kendi yorumlarımı katarak anlatacağım.

17 Aralık yolsuzluk haber manşetinde kuruluş misyonuna ters düşerek iktidar yanlısı olarak tarafını belli edecek tarzda haber yaptığı görülüyor. Haberde Kullandığı dil daha çok koruyucu savunucu türden.

Yolsuzluk haberlerine daha az yer verdiği ve detayına inmeden iktidar kontrolünde haber yapıldığı görülmektedir.

Sonuç ve Değerlendirme… “F.BİLDİRİCİ 18 Aralık-28 Aralık Değerlendirmesi”

Yapılan gazete haber manşetleri istatistiklerine göre Hürriyet, Habertürk, Milliyet, Vatan gazeteleri eşit değerde habere konu ettiği tarafsız şekilde yayınladığı; Sabah, Akşam, Star ve Yeni şafak gazeteleri ise sadece iktidar yanlısı iktidar doğrultusunda haber yaptığını gösteriyor.

Hürriyet gazetesi Erdoğan, Kılıçdaroğlu ve Bahçeliye yönelik haberlerde eşit şekilde manşetlerine yansıtmış tarafsız şekilde her yönden ele aldığı görülüyor.

Sabah gazetesi ise tek kaynak diyeceğimiz tarzda sadece taraflı ele almış, tek referans olarak Erdoğan’ı ve onun bakışını kabul etmiş haberlerine.

İstatistik sonucuna göre iktidar politikası tarafından basına sansür uygulandığı gözle görülüyor. Medya; istedikleri gibi özgürce haberlerini yazamıyor.

Genel medyaya baktığımızda Türkiye de iktidara karşı konumlanmış ciddi değişimleri görüyoruz. 17 Aralık öncesi bu kadar net değildi.

Gezi olayları ve özellikle 17 Aralık yolsuzluk gündeminden sonra Medya 4’e bölündü; “F. Bildirici”

1-İktidar yanlısı; Sabah-Akşam-Star

2-Cemaat yanlısı; Zaman – Bugün

3- İktidar-cemaat ikilemi dışındakiler; Hürriyet-Vatan-Milliyet-Radikal

4-İktidar karşıtı; Cumhuriyet-Sözcü-Taraf gazeteleri.

17 Aralık yolsuzluk haberleri ana akım medyada milat dönemi oluşturmuştur.”F. Bildirici”

Medyanın tavrı gezi olaylarında oluşmaya başladı 17 Aralıktan sonra medyanın tutumu netleşti.

Genel kural olarak baktığımızda ister devlet denetiminde olsun isterse özel mülkiyet rejimi altında, her medya kuruluşu bir ticari işletmedir. Bu da gelirleri ve yayın politikaları arasında doğrudan bir bağın olması gerektiği anlamına gelir.

Özellikle teknoloji ve içerik maliyetlerinin hızla artışı ve sürekli yenilenme ihtiyacı, medya işletmelerini büyüyememeleri hâlinde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bırakır.

Bu nedenle Finansal olarak devlete, dolayısıyla hükümetlere bağımlı bir basının, üstelik yüksek tirajlara da ulaşamıyorsa yolsuzlukları haberleştirerek kamuoyuna sunması beklenemez.

Gazetelerin genel yayın politikalarının hükümetçe belirlenmesi, bürokrasinin ve politikacıların karıştıkları yolsuzlukların haberleştirilmesine elbette engel olacaktır.

Aslında geleneksel medyanın– sahip olduğu en büyük sermaye ise kendisinden beklentilerin hala bir şekilde sürüyor olması.

Ama görünen o ki medya bağımsız olmayı tercih etmedi edemiyorlar...

Çünkü patronları bizatihi büyük şirketlerdir.

Sayın Faruk BİLDİRİCİ’ ye Teşekkür ederim…

Yardımlarından ve önerilerinden dolayı…

http://www.medyadernegi.org/turkiyeli-gazeteciler-icin-etik-ilkeler/

http://globalmediajournaltr.yeditepe.edu.tr/hakemli%20yazilar%20pdf/04Nejdet%20ATABEK.pdf

http://irfanerdogan.com/makalelerson/medyaveetik.pdf

http://www.gazeteport.com.tr/yazar/25/zafer-arapkirli/1955/gazeteci-ve-sosyal-medya-bir-etik---kural-tartismasi-_2_

http://sosbilder.igdir.edu.tr/Makaleler/703770100_03_Ozkir_(45-70).pdf

DURSUN Çiler -Gazetecilik ve Habercilik (2005)

DEMİR Vedat -Medya Etiği (2007)

BİLDİRİCİ Faruk -Hürriyet Gazetesi (02.04.2014 görüşme)

ÇAVDAR Ayşe - Medya neden yolsuzlukla mücadele edemez. (İş Ahlakı Dergisi-Makale Sayı 06/2010 )

Kaynak