genel makro ekonomİk deĞerlendİrme ve 2009 yili bÜtÇesİ

GENEL MAKRO EKONOMİK DEĞERLENDİRMEVE

2009 YILI BÜTÇESİ

HASAN BASRİ AKTANMALİYE MÜSTEŞARI

30 Ocak 2009 – İSTANBUL

T.C. MALİYE BAKANLIĞI

2

Gündem

• Dünyadaki Son Ekonomik Gelişmeler

• Türkiye’deki Son Ekonomik Gelişmeler

• 2008 Yılı Bütçe Gerçekleşmeleri

• Merkezi Yönetim Bütçe Performansı (2002-2008)

• 2009 Yılı Bütçesi

• Varlık Barışı

DÜNYA EKONOMİSİ

DÜNYADA BÜYÜME

DÜNYADA ENFLASYON

DÜNYADA CARİ İŞLEMLER DENGESİ

YÜKSELEN PİYASALARA SERMAYE HAREKETLERİ

DÜNYADA İŞSİZLİK

DÜNYADA BÜTÇE DENGESİ

TÜRKİYE EKONOMİSİ

MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE AÇIĞI

BANKACILIK SEKTÖRÜ

KREDİ HACMİ

MEVDUAT HACMİ

KREDİ MEVDUAT ORANI

KAMU BORÇ YÜKÜ MAASTRICHT KRİTERİ

DÜNYADA BORÇ GÖSTERGELERİ

KAMU BORÇLARI DÖVİZ RİSKİ

BÜYÜME

GSYH Büyümesi(Yüzde)

BÜYÜME

BÜYÜME

DIŞ TİCARET

CARİ İŞLEMLER DENGESİ

ENERJİ İTHALATI

HAM PETROL İTHALATI

Ham Petrol İthalatı (Bin $)

Ham Petrol İthalatı (Ton)

Ton Fiyatı ($) Varil Fiyatı ($)2002 Fiyatları İle

Ham Petrol İthalatı (Bin $)

Fiyat Artışının Ek Maliyeti (Bin $)

2002 4.087.775 23.707.589 172,4 23,4 4.087.775 0

2003 4.776.536 24.028.667 198,8 26,9 4.143.136 633.399

2004 6.091.544 23.917.019 254,7 34,5 4.123.886 1.967.659

2005 8.649.477 23.389.647 369,8 50,1 4.032.954 4.616.524

2006 10.706.466 23.786.875 450,1 61,0 4.101.446 6.605.020

2007 11.784.210 23.445.764 502,6 68,1 4.042.630 7.741.581

2008 Ocak-Eylül 13.836.599 17.711.486 781,2 105,9 3.053.898 10.782.701

Ham Petrol İthalatı

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE GİRİŞİ

UZUN VADELİ KREDİ KULLANIMLARI

MERKEZ BANKASI REZERVLERİ

POLİTİKA FAİZ ORANLARI

2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri

3131

2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri

Artış Oranı (%)

Bütçe Giderleri 204.068 225.967 10,7

Faiz Hariç Giderler 155.315 175.306 12,9

Faiz Harcamaları 48.753 50.661 3,9

Bütçe Gelirleri 190.360 208.898 9,7

Vergi Gelirleri 152.835 168.087 10,0

Özel Bütçeli İdarelerin Öz Gelirleri 3.972 4.369 10,0

Düzen. ve Denet. Kurumların Gelirleri 1.585 1.740 9,7

Bütçe Dengesi -13.708 -17.069 -24,5

Faiz Dışı Denge (Maliye Tanımlı) 35.045 33.592 -4,1

Milyon TL 20082007

3232

2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri

Artış Oranı (%)

Bütçe Giderleri 204.068 225.967 10,7

Faiz Hariç Giderler 155.315 175.306 12,9

Personel Giderleri 43.569 48.825 12,1

Sosyal Güv.Kur. Devlet Primi 5.805 6.402 10,3

Mal ve Hizmet Alımları 22.258 23.941 7,6

Cari Transferler 63.292 70.116 10,8

Sermaye Giderleri 13.003 18.441 41,8

Sermaye Transferleri 3.542 3.173 -10,4

Borç Verme 3.846 4.411 14,7

Yedek Ödenekler 0 0

Faiz Harcamaları 48.753 50.661 3,9

Milyon TL 20082007

3333

2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri

Artış Oranı (%)

Bütçe Gelirleri 190.360 208.898 9,7

Genel Bütçe Gelirleri 184.803 202.790 9,7

Vergi Gelirleri 152.835 168.087 10,0

Teşebbüs ve Mülkiyet Geliri 8.239 7.297 -11,4

Özel Gelirler ile Alınan Bağışlar ve Yardımlar 1.845 869 -52,9

Faizler, Paylar ve Cezalar 15.706 17.026 8,4

Sermaye Gelirleri 6.080 9.105 49,8

Alacaklardan Tahsilat 98 405 314,6

Özel Bütçeli İdarelerin Öz Gelirleri 3.972 4.369 10,0

Düzen. ve Denet. Kurumların Gelirleri 1.585 1.740 9,7

Milyon TL 20082007

3434

2008 Yılı Vergi Gelirleri

Artış Oranı (%)

VERGİ GELİRLERİ 152.835 168.087 10,0

GELİR VERGİSİ 34.447 38.028 10,4

KURUMLAR VERGİSİ 13.751 16.905 22,9

MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ 3.521 3.944 12,0

DAHİLDE ALINAN KDV 16.793 16.799 0,0

ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ 39.111 41.832 7,0

İTHALATTA ALINAN KATMA DEĞER VERGİSİ 26.493 29.968 13,1

DAMGA VERGİSİ 3.642 3.945 8,3

HARÇLAR 4.744 5.043 6,3

DİĞER VERGİLER 10.333 11.623 12,5

Milyon TL 20082007

Merkezi Yönetim Bütçe Performansı (2002-2008)

3636

BÜTÇE AÇIĞI

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

26.913

45.167 45.836

29.138

13.99616.830 17.997

40.184 40.210

29.173

6.9034.643

13.70817.069

BÜTÇE AÇIĞI HEDEF-GERÇEKLEŞME(Milyon TL)

Hedef Gerçekleşme

3737

BÜTÇE AÇIĞI

2002 2008

11,5

1,7

BÜTÇE AÇIĞININ GSYH'YE ORANI(%)

3838

FAİZ DIŞI FAZLA

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

11.543

18.317

27.318

38.77741.320

35.04533.592

FAİZ DIŞI FAZLANIN GELİŞİMİ(Milyon TL)

3939

FAİZ YÜKÜ

2002 2008

14,8

5,1

FAİZ GİDERİNİN GSYH'YE ORANI(%)

4040

FAİZ GİDERLERİ VE VERGİ GELİRLERİ

2002 2008

85,9

30,1

FAİZ GİDERLERİNİN VERGİ GELİRLERİNE ORANI(%)

4141

SAĞLIK HİZMETLERİ

2002 2008

537

4.031

YEŞİL KART ÖDEMELERİ(Milyon TL)

4242

ÇİFTÇİ DESTEKLERİ

2002 2008

1.868

5.809

TARIMSAL DESTEKLEMELER(Milyon TL)

4343

VERGİ GELİRLERİ

2002 2008

75,8

80,5

VERGİ GELİRLERİNİN BÜTÇE GELİRLERİNE ORANI(%)

2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi

4545

2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi

Bütçe Giderleri 259.156

Faiz Hariç Giderler 201.656

Faiz Harcamaları 57.500

Bütçe Gelirleri 248.759

Vergi Gelirleri 202.090

Özel Bütçeli İdarelerin Öz Gelirleri 3.878

Düzen. ve Denet. Kurumların Gelirleri 1.924

Bütçe Dengesi -10.397

Faiz Dışı Denge (Maliye Tanımlı) 47.103

Milyon TL 2009

4646

2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri

Bütçe Giderleri 259.156

Faiz Hariç Giderler 201.656

Personel Giderleri 57.211

Sosyal Güv.Kur. Devlet Primi 7.243

Mal ve Hizmet Alımları 25.454

Cari Transferler 87.956

Sermaye Giderleri 14.839

Sermaye Transferleri 2.825

Borç Verme 4.661

Yedek Ödenekler 1.468

Faiz Harcamaları 57.500

Milyon TL 2009

4747

2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri

Bütçe Gelirleri 248.759

Genel Bütçe Gelirleri 244.171

Vergi Gelirleri 202.090

Teşebbüs ve Mülkiyet Geliri 7.362

Özel Gelirler ile Alınan Bağışlar ve Yardımlar 2.460

Faizler, Paylar ve Cezalar 19.120

Sermaye Gelirleri 13.139

Alacaklardan Tahsilat 600

Özel Bütçeli İdarelerin Öz Gelirleri 3.878

Düzen. ve Denet. Kurumların Gelirleri 1.924

Milyon TL 2009

4848

2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi Vergi Gelirleri

VERGİ GELİRLERİ 202.090

GELİR VERGİSİ 45.253

KURUMLAR VERGİSİ 20.148

MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ 4.700

DAHİLDE ALINAN KDV 19.974

ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ 49.376

İTHALATTA ALINAN KATMA DEĞER VERGİSİ 38.500

DAMGA VERGİSİ 4.717

HARÇLAR 5.970

DİĞER VERGİLER 13.452

Milyon TL 2009

49

VARLIK BARIŞI

5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması

Hakkında Kanun

50

5811 sayılı Kanun

22/11/2008 tarihli ve 27062 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren bu Kanunun amacı,

Yurt dışında bulunan;

-bazı varlıkların Türkiye’ye getirilerek & transfer edilerek,

-taşınmazların ise kayda alınarak

ekonomiye kazandırılmasını,

Türkiye’de bulunan ancak işletmelerin özkaynakları içinde yer almayan

bu türden varlıkların sermaye olarak konulmak suretiyle işletmelerin

sermaye yapılarının güçlendirilmesini

sağlamaktır.

Kanuna ilişkin Genel Tebliğ 6/12/2008 tarihli ve 27076 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

51

Kapsam

1/10/2008 tarihi itibarıyla yurt dışında sahip olunan ve yurt dışında bulunan;

Para, Döviz, Altın, Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları, Varlığı kanaat verici bir belgeyle ispat edilen taşınmazlar

Türkiye’de bulunan ancak 1/10/2008 tarihi itibarıyla işletmelerin özkaynakları içinde yer

almayan; Para, Döviz, Altın, Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları,Taşınmazlar

Yurt dışı Türkiye

52

Kapsam

•Yurt dışı iştirak ve şubelerden elde edilen kazançlar,

•Yurt dışı iştirak hisselerinin satışından doğan kazançlar,

•Yurt dışında bulunan kurumların tasfiyesinden doğan kazançlar

Bir kısım İstisna kazançlar

53

Taşınmaz ifadesi

Kanun uygulamasında taşınmazlar

Medeni Kanunun 704 üncü maddesinde belirlenen;

Arazi, Tapu siciline ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar, Kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler

54

Yurt dışındaki varlıklar için bildirim/beyan ve ödeme

Gerçek veya tüzel

kişi

Bankalara bildirim (Form: Ek.1) (Tüm varlıklar)

Aracı kurumlara bildirim (Form: Ek.3) (Menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları)

Vergi dairelerine beyan (Form: Ek.2)

Varlıklar(TL) değeriyle

%2 oranında vergi

Bankalar ve aracı kurumlar sorumlu sıfatıyla izleyen ayın

15’ine kadar ödeme

Beyanda bulunanlar izleyen ayın sonuna kadar ödeme

2 Mart 2009 Pazartesi akşamına kadar2 Mart 2009 Pazartesi akşamına kadar

2 Mart 2009 Pazartesi akşamına kadar

Beyan ve bildirim üzerine herhangi bir belge istenmeyecek, taşınmazlarla ilgili, yurt dışında sahip olunduğuna ilişkin

belgenin ibrazı yeterli olacaktır.

55

Türkiye’de bulunan varlıklar için beyan ve ödeme

Gelir veya kurumlar vergisi

mükellefleri

Bağlı olunan vergi dairesine beyan

(Form: Ek.2)Varlıklar

(TL) değeriyle

%5 oranında vergi

İzleyen ayın sonuna kadar ödenecektir.

2 Mart 2009 Pazartesi akşamına kadar

56

Bankaların ve Aracı kurumların yapacakları işlemler

Bankalar

Müşteri adına açılan hesaba kayıt edecek ve müşteri portföyüne dahil

edecekler

Aracı kurumlar

Bildirim tarihinden itibaren 1 ay içinde Türkiye’ye getirilen &

transfer edilen

VarlıklarıMenkul kıymet ve diğer sermaye

piyasası araçlarını

Bildirim değeri üzerinden %2 oranında hesaplanan vergi, izleyen ayın 15’ine kadar kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine yatırılacaktır.

57

Bildirilen/beyan edilen yurt dışı varlıkların kayıtlara intikali

Gerçek ve tüzel kişilerce;

Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler,Yasal defterlerine kaydedebileceklerdir.

Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler,

Yasal defterlerinde gösterebileceklerdir.

Yasal defterlere kaydedilen bu varlıklar, Dönem kazancının tespitinde gelir unsuru olarak dikkate alınmayacaktır.

58

Beyan edilen Türkiye’deki varlıkların kayıtlara intikali

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince;

Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler

Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter

tutan mükellefler

Yasal defterlere kaydedilen bu varlıklar, Dönem kazancının tespitinde gelir unsuru olarak dikkate alınmayacaktır.

Defter tutma yükümlülüğü bulunmayanlar

59

Bildirim ve Beyanın Vergi İncelemesi Karşısındaki Durumu

Doğrudan inceleme Diğer nedenlerle inceleme

Bildirim & Beyandan hareketle 1/1/2008 tarihinden önceki

dönemlere ilişkin vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacaktır.

Diğer nedenlerle 1/1/2008 tarihinden önceki dönemlere ilişkin olarak vergi incelemesi

yapılması halinde; beyan edilen tutar, gelir, kurumlar ve

KDV’den mahsup edilecektir.

22/11/2008 tarihinden önce başlamış incelemeler ile 1/1/2008 tarihinden sonraki dönemlere ilişkin incelemeler ise kapsam dışı.

60

5811 sayılı Kanun kapsamında istisna kazançlar

Yurt dışı iştirak hisselerinin satışından doğan kazançlar

Yurt dışı iştirak kazançları

Yurt dışı şube kazançları

Yurt dışı tasfiye kazançları

1

2

3

4

61

5811 sayılı Kanun kapsamında istisna kazançlar

İstisna uygulamasından yararlanılabilmesi için

22/11/2008 tarihi ile 30/4/2009 tarihleri arasında elde edilen; Yurt dışı iştirak kazancının, Yurt dışı iştirak hissesi satış kazancının ve Yurt dışı şube kazancının31/5/2009 tarihine kadar Türkiye’ye transfer edilmiş olması gerekmektedir.

Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumların tasfiyesinden doğan kazancın ise;31/10/2009 tarihine kadar Türkiye’ye transfer edilmiş olması gerekmektedir.

62