giai phau tuy song va tham kham

GiGi¶¶I phI phÉÉu chu chøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèng ng

vvµµ øøng dông trong lng dông trong l©©m sm sµµngng

HH­í­íng dng dÉÉn khoa hn khoa hääc: TS. NguyÔn Vc: TS. NguyÔn V¨̈n Huyn Huy

CÇm b¸ thøc

®Æ®Æt vÊn t vÊn ®®ÒÒ

Tuû sèng lµ thÇn kinh TW

Chøc n¨ng dÉn truyÒn

Chøc n¨ng thùc vËt

Mçi vïng c¬ thÓ ®­îc chi phèi bëi mét khoanh tuû nhÊt ®Þnh.

Gi¶i phÉu: kh¸m, ®¸nh gi¸ tæn th­¬ng, sùhåi phôc thÇn kinh, tiªn l­îng chøc n¨ng.

Môc tiªu: M« t¶ gi¶i phÉu chøc n¨ng tuûsèng vµ øng dông trong th¨m kh¸m

HH××nh thnh thÓÓ ngongoµµii

Tñy sèng cã h×nh trô dÑt, mµu tr¾ng x¸m, cã hai chç ph×nh

Ph×nh cæ t­¬ng øng víi nguyªn ñy ®¸m rèi thÇn kinh c¸nh tay

Ph×nh th¾t l­ng - cïng t­¬ng øng víi nguyªn uûcña ®¸m rèi th¾t l­ng –cïng

Bê trªn C1

Bê trªn ®èt L2

HH××nh thnh thÓÓ trongtrong

ChÊt x¸m h×nh ch÷ H gåm: sõng tr­íc, sõng bªn vµ sõng sau.

ChÊt tr¾ng bao quanh chÊt x¸m, cã ba thõng: tr­íc, bªn vµsau; mçi thõng chøa c¸c bã vµ d¶i.

èng t©m tuû n»m gi÷a tuû x¸m

HH××nh thnh thÓÓ trongtrong

Sõng tr­íc chøa th©n cña c¸c n¬ ron vËn ®éng

Sõng sau chøa th©n n¬ ron c¶m gi¸c

Sõng bªn chøa th©n n¬ ron tù chñ

HH××nh thnh thÓÓ trongtrong

C¸c rÔ thÇn kinh tho¸t ra ?

HH××nh thnh thÓÓ trongtrong

RÔ tr­íc lµ rÔ vËn ®éng

RÔ sau lµ rÔ c¶m gi¸c

RÔ vËn ®éng + rÔ c¶m gi¸c = th©n thÇn kinh sèng (hçn hîp vËn ®éng c¶m gi¸c)

Th©n thÇn kinh sèng chia ra hai ngµnh:

Ngµnh tr­íc (cæ, th¾t l­ng, cïng) tham gia t¹o ®¸m rèi, ë ngùc t¹o TK liªn s­ên.

Ngµnh sau chi phèi cho c¸c c¬ vïng sau cña c¬ thÓ

CC¸̧c mc mµµng cng cñña tua tuûû

Mµng cøng (dura)

Mµng nhÖn (arachnoid)

Mµng nu«i (pia)

Gi÷a c¸c mµng cã c¸c khoang, khoang d­íi nhÖn chøa dÞch n·o tuû

ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng

Chøc n¨ng dÉn truyÒn vËn ®éng (cã ý thøc vµ kh«ng cã ý thøc)

Chøc n¨ng dÉn truyÒn c¶m gi¸c

Chøc n¨ng ph¶n x¹

Chøc n¨ng thùc vËt

ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng

1. Ch1. Chøøc nc n¨̈ng dng dÉÉn truyÒn vn truyÒn vËËn n ®é®éngng

§­êng vËn ®éng cã ý thøc, cã hai n¬ ron:

Vá n·o [nr1]

Sõng tr­íc tuû[nr2]

Nh©n tk sä (III, IV, V, VI, VII)

[nr2]

C¬ toµn th©n C¬ ®Çu mÆt

Bã vá nh©nBã vá tuû

ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng

§­êng vËn ®éng kh«ng ý thøc (®­êng ngo¹i th¸p): lµ ®­êng tõ cÊu t¹o l­íi cña th©n n·o ®i xuèng tuû sèng qua c¸c bã l­íi - tuû gi÷a vµ bªn.

Vá ®¹i n·o cã ®­êng liªn hÖ víi cÊu t¹o l­íi cña th©n n·o, chÞu ¶nh h­ëng cña thÓ v©n, nh©n d­íi ®åi thÞ, chÊt ®en vµ tiÓu n·o qua nh÷ng vßng tiÕp nèi phøc t¹p

1. Ch1. Chøøc nc n¨̈ng dng dÉÉn truyÒn vn truyÒn vËËn n ®é®éngng

ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng

2. Chøc n¨ng dÉn truyÒn c¶m gi¸c

Da mÆt (V) NR 1

NR 1 NR 2

NR 2

H¹ch c¶m gi¸c (d©y V)

NR 3

C¶m gi¸c n«ng

NhiÖt

§au

ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng

2. Chøc n¨ng dÉn truyÒn c¶m gi¸c

NR 1NR 2

NR 2

NR 3

C¶m gi¸c s©u ý thøc

Nh©n thon

Nh©n chªm Hµnh n·o

§åi thÞ

ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng2. Chøc n¨ng dÉn truyÒn c¶m gi¸c

NR 1 NR 2

C¶m gi¸c s©u kh«ng ý thøc

Bã tuû-tiÓu n·o tr­íc

Vµo cuèng tiÓu n·o trªn

Bã tuû-tiÓu n·o sau

Vµo cuèng tiÓu n·o d­íi

ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng

Bã chªm

Bã thon

Tuû- tiÓu n·o (l­ng)

14: D¶i tuû-®åi thÞ bªn (§au/nhiÖt); 13 - 15 b¶n thÓ kh«ng ý thøc

3-9 V§ cã ý thøc; 4 V§ kh«ng ý thøc

16:B¶n thÓ cã ý thøc; 17: Xóc gi¸c tinh tÕ

ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng

Chi phèi cho ruét non:

Giao c¶m: T5-T10

Phã giao c¶m: d©y X

Chi phèi cho ®¹i trµng

Giao c¶m: T5-T10, L1-L3

Phã giao c¶m: d©y X, S2-S4

Chi phèi cho bµng quang

Giao c¶m: L1-L3

Phã giao c¶m: S2-S4

3. Chøc n¨ng thùc vËt

X

øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm

Chi phèi

Chi phèi theo khoanh tuû (cord segment)

Nhãm c¬ chung ®o¹n tuû (myotome)

Vïng (khoanh) da chung ®o¹n tuû (dermatome)

øng dông

ChÈn ®o¸n møc tæn th­¬ng (cao, thÊp)

ChÈn ®o¸n ®é tæn th­¬ng (nÆng, nhÑ)

Tiªn l­îng chøc n¨ng: cæ, ngùc, th¾t l­ng, cïng

øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm

Sö dông ph­¬ng ph¸p thö c¬ b»ng tay cæ ®iÓn

Kh¸m ë t­ thÕ n»m ngöa, ®Æt c¸c khíp ë t­thÕ thÝch hîp

Cè ®Þnh phÝa trªn vµphÝa d­íi khíp th¨m kh¸m ®Ó ®¶m b¶o sinh c¬ häc ®óng t¹i c¸c c¬cÇn kh¸m

0 = liÖt hoµn toµn.1 = co c¬ sê thÊy hoÆc nh×n thÊy.2 = co c¬ khi lo¹i bát¸c dông cña träng lùc3 = co c¬ th¾ng ®­­îc søc c¶n cña träng lùc.4 = co c¬ th¾ng søc c¶n nhÑ. 5 = co c¬ th¾ng søc c¶n m¹nh

Th¨m kh¸m vËn ®éng

øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm

Cã hai lo¹i c¶m gi¸c cÇn th¨m kh¸m lµ ®au vµ sê mã.

Thang ®iÓm

0 = mÊt hoµn toµn CG

1 = khiÕm khuyÕt CG

2 = b×nh th­êng

Th¨m kh¸m c¶m gi¸c

Møc c¶m gi¸c (sensory level) ®­îc x¸c ®Þnh lµ ëkhoanh tuû thÊp nhÊt mµ t¹i ®ã c¶ c¶m gi¸c ®au vµch¹m nhÑ vÉn cßn nguyªn vÑn ë c¶ hai bªn c¬ thÓ

Møc vËn ®éng (motor level) ®­îc x¸c ®Þnh lµ ëkhoanh tuû thÊp nhÊt mµ t¹i ®ã chøc n¨ng vËn ®éng cßn b×nh th­êng

øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm

Møc tæn th­¬ng thÇn kinh (neurologic level of injury)lµ møc thÊp nhÊt mµ ë ®ã c¶ vËn ®éng vµ c¶m gi¸c ®Òu b×nh th­êng (ë hai bªn c¬ thÓ)

X¸c ®Þnh møc tæn th­¬ng

øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm

Chøc n¨ng vËn ®éng vµ c¶m gi¸c hoµn toµn b×nh th­êngE

Tæn th­¬ng kh«ng hoµn toµn, chøc n¨ng vËn ®éng ®­îc

b¶o tån vµ bËc thö c¬ lín h¬n 3D

Tæn th­¬ng kh«ng hoµn toµn, chøc n¨ng vËn ®éng ®­îc

b¶o tån vµ bËc thö c¬ nhá h¬n 3C

Tæn th­¬ng kh«ng hoµn toµn, cßn c¶m gi¸c nh­ng kh«ng cßn vËn ®éng d­íi møc tæn th­¬ng kÓ c¶ vïng S4-S5

B

Tæn th­¬ng hoµn toµn vËn ®éng vµ c¶m gi¸c d­íi møc tæn th­¬ng kÓ c¶ vïng S4-S5

A

DiÔn gi¶iASIA

X¸c ®Þnh ®é tæn th­¬ng theo Asia

øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm

øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm

øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm

Héi chøng tuû trung t©m: th­êng x¶y ra ë vïng tuû cæ. L©m sµng thÊy c¶m gi¸c ®­îc b¶o tån, bÖnh nh©n yÕu c¬ chi trªn nhiÒu h¬n chi d­íi

NÆng: chØ b¶o tån c¶m gi¸c

Trung b×nh: b¶o tån c¶m gi¸c, cßn vËn ®éng kh«ng h÷u Ých

NhÑ: b¶o tån c¶m gi¸c, cßn vËn ®éng h÷u Ých

C¸c héi chøng l©m sµng

øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm

Héi chøng nãn tñy

• LiÖt hai chi d­íi

• Rèi lo¹n chøc n¨ng bµng quang vµ ®­êng ruét

• ThiÕu hôt c¶m gi¸c ®èi xøng hai bªn yªn

C¸c héi chøng l©m sµng

øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm

Héi chøng ®u«i ngùa

• B¹i, liÖt hai chi d­íi vµmÊt toµn bé ph¶n x¹, ch­¬ng lùc.

• Teo c¬ hai chi d­íi

• YÕu hai chi d­íi ë nhiÒu tÇng tñy gièng nh­ bÞ tæn th­¬ng ë vÞ trÝ trªn nãn tñy

C¸c héi chøng l©m sµng

øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm

HC Brown-SÐquard

YÕu c¬ vµ thiÕu hôt c¶m thô b¶n thÓ ë mét bªn

MÊt c¶m gi¸c ®au thÊp h¬n mét khoanh tñy ëbªn ®èi diÖn

MÊt c¶m gi¸c nhiÖt thÊp h¬n hai khoanh tñy ëbªn ®èi diÖn

C¸c héi chøng l©m sµng

øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm

Héi chøng tñy tr­íc

C¶m thô b¶n thÓ, c¶m gi¸c sê mã vµ c¶m gi¸c s©u ®­îc b¶o tån

MÊt c¶m gi¸c ®au vµvËn ®éng ë d­íi vÞ trÝ tæn th­¬ng

C¸c héi chøng l©m sµng

TiTiªªn ln l­î­îng chng chøøc nc n¨̈ngng

C1C1--C3C3

TiTiªªn ln l­î­îng chng chøøc nc n¨̈ngng

C1C1--C3C3

C4C4

TiTiªªn ln l­î­îng chng chøøc nc n¨̈ngng

TiTiªªn ln l­î­îng chng chøøc nc n¨̈ngng

C5C5

C5C5

TiTiªªn ln l­î­îng chng chøøc nc n¨̈ngng

TiTiªªn ln l­î­îng chng chøøc nc n¨̈ngng

C6C6

TiTiªªn ln l­î­îng chng chøøc nc n¨̈ngng

C7C7--c8c8

TiTiªªn ln l­î­îng chng chøøc nc n¨̈ngng

§K hoµn toµnb»ng tayCã thÓL¸i xe

Kh«ng thÓ§i

Khung ®øng, KAFO§éc lËp§øng

§Öm chèng loÐt§éc lËpXe l¨n

§Öm chèng loÐt§éc lËpV§ trªn gi­êng

S«ng tiÓu§éc lËpCS Bµng quang

Thay ®æi toilet§éc lËpCS Ruét

§éc lËpH« hÊp

ThiÕt bÞTiªn l­îngChøc n¨ng

T1-T9

TiTiªªn ln l­î­îng chng chøøc nc n¨̈ngngT10-L1

§K hoµn toµnb»ng tayCã thÓL¸i xe

N¹ng, khung tËp ®i, AFO, KAFO

Cã thÓ§i

Khung ®øng§éc lËp§øng

§Öm chèng loÐt§éc lËpXe l¨n

§Öm chèng loÐt§éc lËpV§ trªn gi­êng

S«ng tiÓu§éc lËpCS Bµng quang

Thay ®æi toilet§éc lËpCS Ruét

§éc lËpH« hÊp

ThiÕt bÞTiªn l­îngChøc n¨ng

TiTiªªn ln l­î­îng chng chøøc nc n¨̈ngng

§K hoµn toµnb»ng tayCã thÓL¸i xe

N¹ng, khung tËp ®i, gËy, AFO, KAFO

Cã thÓ§i

Khung ®øng§éc lËp§øng

§Öm chèng loÐt§éc lËpXe l¨n

§Öm chèng loÐt§éc lËpV§ trªn gi­êng

S«ng tiÓu§éc lËpBµng quang

Thay ®æi toilet§éc lËpRuét

§éc lËpH« hÊp

ThiÕt bÞTiªn l­îngChøc n¨ng

L2-S5