hacİm kalipÇiliĞi teknİklerİakademik.duzce.edu.tr/content/dokumanlar/omererkan/... ·...
Post on 02-Feb-2020
20 Views
Preview:
TRANSCRIPT
PLASTİK NEDİR ?
• Plastikler, metal ve tahtalardan değişik
özelliklere sahip, yüksek moleküler ağırlıklı
sentetik maddelerdir.
• Isı ve basınç altında yumuşatılır.
• Jel kıvamı alırlar.
• Kalıba enjekte edilirler.
PLASTİK ÇEŞİTLERİ
• Plastikler iki ana grupta toplanırlar;
1. Termo plastikler
2. Termoset plastikler
TERMO PLASTİKLER
• Termo plastikler, ısı ve basınç altında plastik
özelliklerini korurlar.
• Isıtıldıklarında yumuşarlar.
• Soğutulduklarında sertleşirler.
• Defalarca şekillendirilebilirler.
TERMOSET PLASTİKLER
• Isı ve basınç altında şekillendirildikten sonra,
yeniden şekillendirilemezler.
• Isı ve basınç etkisi ortadan kalktıktan sonra katı,
sert ve plastik olmayan bir madde halini alırlar.
• Sert ve ısıya dayanıklıdırlar.
PLASTİKLERİN ÖZELLİKLERİ
1. Görünüş
2. Sertlik
3. Yoğunluk
4. Mekanik Özellikler
5. Termal Özellikler
6. Elektriksel Özellikler
7. Kimyasal Özellikler
GÖRÜNÜŞ
• Parlak renk, berrak ve çok fazla parlatılmış
yüzey olarak, plastik maddelerin dış
görünümünü tanımlayan özelliktir.
• Renk ve yüzeye yapılan son işlemi de kapsar.
• Polimerlerin renksiz olduğundan istenen renk,
renk verici maddelerle elde edilir.
• Cam gibi şeffaf ve berrak olması istenebilir
örnek: Zımpara taşı talaş koruyucuları
Plastiklerin Özellikleri 1/7
SERTLİK
• Termo plastiklerin sertliği sıcaklığın artmasıyla
düşer.
• Termosetlerde sıcaklığın artmasıyla sertliğin
azalması yok denecek kadar azdır.
Plastiklerin Özellikleri 2/7
YOĞUNLUK
• Plastik maddeler için yoğunluk 0,9 – 2,5 cm3
arasındadır.
Plastiklerin Özellikleri 3/7
Plastik Cinsi Yoğunluk (gr/cm3)
Naylon 1,15
Polietilen 1,04
Etilen vinil asetat 0,94
Polipropilen 1,02
Asetal 1,45
Akrilik 1,20
Polivinillidin florid 1,75
MEKANİK ÖZELLİKLER
• Sıcaklık mekanik özellikler üzerinde en etkili
parametredir.
• Sıcaklığın artmasıyla esneme noktasında,
kopma ve elastikiyet modülünde hızlı bir düşüş
gözlenir ve uzama artar. (Termosetler hariç)
• Şok direnci (çarpma) plastiğin kısa bir süre
içersinde enerji sönümleme yeteneğinin
ölçüsüdür.
Plastiklerin Özellikleri 4/7
MEKANİK ÖZELLİKLER
• Yüksek çekme direnci ve orta derecedeuzaması olan plastiklerin şok direnci iyidir.
• Yumuşak fakat zayıf malzemeler mükemmel şokdirencine sahiptirler. Çünkü şok enerjisini büyükbir hacme dağıtırlar.
• Sıcaklık plastiğin uzamasını artırdığı gibi, şokdirencini de artırır.
• Sıcaklık düşünce kırılganlık artar
• Plastik seçilirken düşük sıcaklıktaki mekaniközellikleri dikkate alınmalıdır.
Plastiklerin Özellikleri 4/7
TERMAL ÖZELLİKLER
Başlıca parametreler;
• Genişleme katsayısı
• Isı iletkenliği
• Özgül ısı
• Isıyla bozulma sıcaklığı
• Isı direnci ve yanıcılığı
Plastiklerin Özellikleri 5/7
TERMAL ÖZELLİKLER
Plastiklerin düşük ısı iletkenlikleri, plastiklere
bazı üstünlükler sağlar,
• Isı yalıtıcı maddeler arasında yer alırlar.
• Yalıtım maddesi olarak kullanılabilirler.
• Bazı plastikler oda sıcaklığında dahi deforme
olurlar.
Plastiklerin Özellikleri 5/7
Plastik cinsi Maks. Kullanım Sıcaklığı
Politetrafloroetilen (teflon) 205 - 260 Co
Poliester 200 Co
Naylon 150 Co
Polivinil Klorür 65 – 80 Co
ELEKTRİKSEL ÖZELLİKLER
• Plastiklerin tümü normal voltaj ve freklanslarda
iyi bir yalıtkandırlar.
• Bir alternatif akım devresinde, güç kayıplarını
azaltmak için düşük dielektrik katsayısı ve güç
faktörü istenir.
• Bu özellikler bakımından plastikler cam ve
seramiklerden üstündürler. Polietilen, teflon ve
polistiren bu özellikleri maksimum düzeyde
karşılayan plastiklerdir.
Plastiklerin Özellikleri 6/7
KİMYASAL ÖZELLİKLER
• Plastikler çeşitli katkı maddeleriyle kimyalarına
katılmasıyla farklı özellikler kazanabilmektedir.
▫ Yüzey özellikleri (renk, berraklık, şeffaflık)
▫ Sertlik dereceleri
▫ Elektriksel özellikleri
Plastiklerin Özellikleri 7/7
ENDÜSTRİDE KULLANILAN BAZI
PLASTİK ÇEŞİTLERİ VE UYGULAMA
ALANLARI1. Asetal Kopolimeri
2. Naylon (Poliamid)
3. Polietilen
4. Polikarbonat
5. Polipropilen
6. Polivinil Klorür (PVC)
7. Poliasetal (Derlin)
8. Akrilonitril bütadien stiren (ABS)
ASETAL KOPOLİMERİ
• Kuvvetli, sert ve kristal olan bir termoplastiktir.
• Elektriksel, mekanik ve kimyasal özelliklerbakımından en iyi plastiklerdendir.
• Özelliğini kaybetmeden çeşitli şartlar altındauzun süre kullanılabilmektedir.▫ Sıhhi tesisat işlerinde, otomobil yedek parçaları
(elektrik düğmeleri, emniyet kemeri parçaları)yapımında.
▫ Oyuncak, kalem ve tükenmez kalem yapımındakullanılırlar
Plastik Çeşitleri 1/8
NAYLON (POLİAMİD)
• Naylon poliamidlere verilen genel isimdir.
• Sert ve dayanıklıdır.
• Naylon6, Naylon66, Naylon610, Naylon11 ve 12
bilinenleridir.
• Naylon 6 ve Naylon 66 en çok kullanılanlarıdır.
• Katkı maddeleri poliamidlerin özelliklerini geliştirir.
• Diğer plastiklere nazaran yağlara ve greslere
oldukça dayanıklıdırlar.
▫ Endüstriyel iş makinelerinin hidrolik – pnömatik ve
yağlama boru sistemlerinde sıklıkla kullanılırlar.
Plastik Çeşitleri 2/8
POLİETİLEN
• C2H4 olarak formüle edilir.
• Kalın parçalar halindeyken opaktır. Film halinegetirildiği zaman şeffaf ve berrak bir şekil alır.
• Kimyasal maddelere karşı dayanıklıdır.
• Çözücüler, organik ve inorganik asitlerdenetkilenmez.
• Suya karşı dirençlidir. Su buharı çok az geçirir(yoğunluğa göre değişir)▫ Ambalaj sanayinde, sera örtüsü olarak kullanılır.
▫ Üfleme kalıplamayla şişeler ve kaplar yapılır.(aşındırıcıkimyasalları ve deterjanları saklamak için)
Plastik Çeşitleri 3/8
POLİKARBONAT
• Mükemmel şok direnci olan, yüksek
performansa sahip bir plastiktir.
• Çok az su emer, kir tutmaz
• Yanıcılığı çok düşüktür.
• Işığı geçirir.
• Kimyasallara ve yağlara karşı sınırlı mukavemet
gösterirler.
▫ Baret yapımında, otomobil aydınlatma grubu
yapında, emniyet gözlüğü yapımında kullanılır.
Plastik Çeşitleri 4/8
POLİPROPİLEN
• Kalıplanabilen, ekstrüzyonla çekilebilen , elyaf ve
film haline getirilebilen yegane termo plastiktir.
• Düşük sıcaklıkta şok direnci düşüktür.
• Nitrik asit ve çok kuvvetli oksitleyici maddelerden
başka kimyasallardan etkilenmez.
• Oda sıcaklığında polipropileni çözebilecek hiçbir
çözücü yoktur.
▫ Aeresol kapağı ve vanası, ayakkabı topuğu, tarak,
oyuncak yapımında. Hastane ve laboratuar
ekipmanlarında kullanılırlar.
Plastik Çeşitleri 5/8
POLİVİNİL KLORÜR (PVC)
• İnce veya kaba partikül halinde bulunurlar.
• Plastifiyan katkı maddesi PVC’ ye kimyasallara
karşı direnç, geçirgenlik ve daha iyi meakanik
özellikler kazandırır.
• Alkoller ve organik asitler PVC’yi etkilemez.
• Bazı asit ve esterler, ketonlar, klorlu bileşikler
PVC’yi etkiler hatta çözer.
• 100 C0’ nin üzerinde bozulma başlar. Renk solar.
▫ Bina pencere kapı sistemlerinde sıklıkla kullanılır.
Plastik Çeşitleri 6/8
POLİASETAL (Derlin)
• En yeni plastiktir.• Büyük mukavemetinden ötürü metale benzer.• Derlinden imal edilmiş ürünler düzgün yüzeye
sahiptirler• Fiziksel özellikleri metale benzediğinden metalin
kullanıldığı yerlerde kullanılabilir.• Güneş ışığından zarar görürler.• Metal bir mil yağlanmaksızın poliasetal yatak
üzerinde çalışabilir. Mil su ile ıslatılarak derlinyatakta yağ gibi vazife yapar.▫ Dişli, yatak, her türlü el aletleri, kasa, yay, pompa
parçaları, kablo kaplamacılığında kullanılırlar.
Plastik Çeşitleri 7/8
AKRİLONİTRİL BÜTADİEN STİREN
(ABS)
• Çok yaygın olarak kullanılan hafif ve sert bir polimerdir.
• Bu malzeme polibütadien içinde stiren ve akrilonitrilinpolimerizasyonu ile elde edilen bir kopolimerdir.
• İçerdiği madde oranları 15% - 35% arası akrilonitril, 5% -30% arası butadien ve 40% - 60% arası stiren olarakdeğişiklik gösterebilir.
• Stiren plastiğe parlaklık ve iyi yüzey verir. Bütadien,kauçuk özelliklerini, düşük sıcaklıkta esnek olabilmeyisağlar.
• ABS, −25 °C ve 60 °C arasında kullanılabilir.▫ Borular, otomotiv parçaları, koruyucu kasklar ve
oyuncaklar (örneğin: Lego) kullanım alanlarında birkaçıdır.
Plastik Çeşitleri 8/8
PLASTİK TÜRÜNÜN TESPİTİ
• Kullandığım ürün termoset mi ?
• Yoksa termo plastik mi?
• Ertime testi;
▫ Plastik ürün bir sac üzerinde ısıtılır.
Yumuşamadan kararır ve bozunursa, bu bir
TERMOSET plastiğidir.
▫ Erir ise büyük bir ihtimal ile TERMOPLASTİKtir.
Kazıma ve Düşürme Testi;
• Mazleme keskin bir bıçakla kesilir.
• Pul, talaş veya toz verirse bu bir termoset
plastiğidir.
• Malzeme yere düşürülür, çınlama yaparsa
termoset plastiktir.
TERMOPLASTİKLER NASIL AYIRT
EDİLİR ?
1. Yakma Deneyi
2. Koku Deneyi
3. Erime Noktası Deneyi
4. Çözünürlük
5. Bakır Tel Deneyi
YAKMA DENEYİ
• Plastikler yandıklarında çeşitli özellikler
gösterirler.
• Bunlar: Yanıcılık, alevin rengi, is, erime şekli ve
kokudur.
▫ Küçük bir parça plastik kesilir, bir ucu maşaya
tutturulur. Diğer ucu aleve yaklaştırılır ve plastik
yanmaya bırakılır.
▫ Plastik yanarken alevin özelliğine bakılır.
Termoplastik tespit deneyleri 1/5
KOKU DENEYİ
• Yakma deneyiyle de koku tespit edilebilir ancak
tüpte ısıtmakla, yakma ile anlaşılmayan kokular
tespit edilebilir.
• 0,1 gram plastik madde bir deney tüpüne konur
ve yavaş yavaş ısıtılır.
• Bozunma oluncaya kadar ısıtmaya devam edilir.
▫ Eğer madde naylon ise yün kokusu, asetal ise
formaldehit kokusu, sellüloz asetat bütrat ise
tereyağı kokusu algılanır.
Termoplastik tespit deneyleri 2/5
ERİME NOKTASI TAYİNİ
• Bu deney Fisher – Johns erime noktası cihazı ile
yapılır.
• Bir miktar plastik madde elektrik ısıtıcısı üzerine
konur.
• Ocak üzerine konulan plastiğin sıcaklığı
dakikada 1 C0 artırılır.
• Termosetler eridikten sonra katılaşır ve tekrar
ısıtmakla yumuşamazlar. Böylece ayırt edilmiş
olurlar.
Termoplastik tespit deneyleri 3/5
ÇÖZÜNÜRLÜK DENEYLER
• Bu deney önceki deneylerin neticelerine göre
yapılır.
• Tüm çözücüleri denemeye gerek yoktur.
• Bir miktar plastik madde bir deney tüpüne konur
ve önceki deneylerin neticelerine göre tüpe
çözücü madde ilave edilir.
• Çözünme durumuna göre değerlendirme yapılır.
Termoplastik tespit deneyleri 4/5
BAKIR TEL DENEYİ
• Bu deneyle polimerin klor içerip içermediği
belirlenir.
• Bakır tel ısıtılır ve kor halindeki tel polimere
dokundurulur.
• Bakır telin üzerinde biriken polimer tekrar aleve
maruz bırakılır.
• Yeşil bir alev klorün varlığını gösterir.
Termoplastik tespit deneyleri 5/5
top related