hamid algar - vehabizam: kritički osvrt

VEHABIZAM, osebujno tumačenje islamskog učenja i običaja koje se prvo pojavilo u Arabiji sredinom osamnaestog stoljeća, ponekad se smatra jednostavno ekstremnim ili beskompromisnim oblikom sunitskog islama. To je krivo, jer su ondašnji vodeći sunitski učenjaci na samom početku pokret obilježili kao zastranjivanje jer je odbacivao mnoga tradicionalna vjerovanja i običaje sunitskog islama i proglasio dopustivim rat protiv svih muslimana koji dovode u pitanje vehabijski nauk. Vehabizam se ne može smatrati ni pokretom "pročišćenja" ili "obnove", niti vrelom istinskih obnoviteljskih gibanja koji su trajali u to vrijeme. Vehabizam nije imao odjeka izvan Arapskog poluotoka sve dok njegovim promicateljima nije stavljen na raspolaganje novac od saudijske nafte. Autor raspravlja o usponu vehabizma djelovanjem Muhammada b. 'Abd al-Vahhaba, podrijetlom iz Nedžda u istočnom dijelu Arapskog poluotoka, učenjima koje je on razradio kako bi poslužila kao osnova vehabijskoj sljedbi, i savezu koji je sklopio s obitelji Sa'ud, tadašnjim vladarima pokrajine al-Dir'ija. Prvi učinak ovog saveza bilo je polagano osvajanje Arapskog poluotoka, pogrešno nazvano džihad, čiji je vrhunac pljačkanje osvojenog grada Ta'ifa i okupacija Meke 1803. godine. Ova prva vehabijska okupacija Meke bila je kratkotrajna, ali je vehabizam 1925. godine opetovano trijumfirao osnutkom Kraljevine Saudijske Arabije. Među pojavama širenja vehabizma izvan Arabije mora se ubrojiti izopačeni i krvoločni režim talibana u Afganistanu. | HAMID ALGAR, rođen 1940. u Engleskoj, diplomirao je islamske studije na sveučilištu Cambridge gdje je 1965. godine i doktorirao. Od te godine predaje na kalifornijskom sveučilištu Berkeley.