hava yolu prosedÜrlerĠ havayolu tıkanıklığı...
Post on 18-Mar-2019
251 Views
Preview:
TRANSCRIPT
20.01.2010
1
HAVA YOLU PROSEDÜRLERĠ
Yrd. Doç. Dr. Halil KAYAHarran Üniversitesi Tıp Fakültesi
Acil Tıp AD
GĠRĠġ
-Havayolu tıkanıklığı nedenleri
-Havayolu açıklığı sağlama teknikleri
-Temel havayolu tekniklerine yardımcı malzemeler
-Ventilasyon teknikleri
-Alternatif havayolu araçları
-Ġleri havayolu açma teknikleri
HAVAYOLU KONTROLÜ
Kritik bir hastanın hızlı değerlendirilmesi ile birlikte havayolunun kontrolü ve yeterli ventilasyonun sağlanması, beyin ve diğer vital organların sekonder hasarlarını önleyebilir.
Havayolu prosedürlerinin amaçları;
Havayolu açıklığını sürdürmek,
Aspirasyondan korumak,
Oksijenasyon ve ventilasyon,
Sekresyonların kontrolü,
Bazı ilaçların uygulanması (Adrenalin, Atropin, Lidokain,
Vazopresin )
Havayolu tıkanmasının nedenleri;
-Dilin geriye kaçması ( kardiak arrest, koma, travma )
-Dil ödemi, larengeal spazm ( Anaflaksi, irritanlar )
-Larengeal, trakeobronşial obstrüksiyon (yb. cisim)
-Larengeal hasar ( Travma )
-Larengeal ödem ( infeksiyon , anaflaksi )
-Bronkospazm ( astım, irritanlar, anaflaksi )
-Pulmoner ödem ( infeksiyon, kalp yetmezliği, şok )
HAVAYOLU TIKANIKLIĞININ TANINMASI
Bak
Dinle
Hisset
20.01.2010
2
HAVAYOLUNU AÇIK TUTMA TEKNĠKLERĠ
Malzemesiz havayolu:
Head tilt-Chin lift (BaĢ geri-Çene kaldırma) Jaw thrust (Çene itme)
Basit malzemeli:
Orofaringeal airway Nasofaringeal airway
Ġleri teknikler:
Endotrakeal entübasyon Laringeal mask airway (LMA) Özafagotrakeal kombitüp (ETC)
Cerrahi Yöntemler:
Ġğne krikotiroidotomi Trakeostomi
Head tilt- chin lift manevrasıAmaç:Dil kökünü kaldırmaktır
BaĢ bir elle alından geri itilirDiğer elle çene kaldırılır
Jaw-thrust (çene itme) manevrası; servikal
yaralanma şüphesinde yapılabilir. Çene her iki elle angulus mandibuladan öne doğru kaldırılır ve baĢparmaklarla ağız açılır
Çocuklarda 2 yaĢından büyük çocuklarda
oksiputun altına,
daha küçük bebeklerde ise omuzların altına rulo Ģeklinde bir havlu konarak baĢın fleksiyonu önlenebilir.
Çocuklarda hiperekstansiyondan kaçınılmalı, (hava yolu kapanabilir.)
Süt çocuğunda boyun nötral pozisyona getirilirse omuzun en üst kısmı ile tragus aynı hizaya gelir ve havayolu rahatlar
TEMEL HAVA YOLU TEKNĠKLERĠNE YARDIMCI MALZEMELER
Orofarengeal tüp
Nazofarengeal tüp
Oksijen
Aspirasyon-aspiratör
Kendiliğinden ĢiĢen balon – maske
OROFARENGEAL TÜP
20.01.2010
3
EriĢkinlerde; önce kanül ters tutularak ağız içine sokulur ve yumuĢak damağa değinceye kadar itilir, damağa dayandığı hissedilince açıklığı öne bakacak Ģekilde çevrilerek itilir ve yerine yerleĢtirilir.
OROFARINGEAL TÜP Çocuklarda; yumuĢak damak daha hassas olduğundan
travmaya neden olabileceğinden dolayı, kanül ağza direkt
düz sokularak ve aĢırı güç kullanmadan iterek yerine
yerleĢtirilir.
NAZOFARENGEAL TÜP NAZOFARENGEAL TÜPEndikasyonları:
Orofaringeal havayolunu tolere edemeyen yarı bilinçli hasta,
Gag refleksi olan, Trismusu olan, Ağız etrafında masif travması olan
Teknik: Uygun ölçüdeki tüpe kayganlaĢtırıcı sür Burundan yavaĢça sok ve posterior farinkse doğru
ilerlet Gerekirse hafifçe rotasyon yap
Zararları: Uzun özafagus Nazal mukozada yaralanma ve kanama, Laringospazm Kusma
NAZOFARENGEAL TÜP OKSĠJEN MASKELERĠ
DüĢük Akımlı Oksijen Sunumu
Nazal kanüller
Basit yüz maskeleri
Rezervuar balonlu maskeler
Yüksek Akımlı Oksijen Sunumu:
Venturi maskeleri
20.01.2010
4
NAZAL KANÜL
Akım hızı
(lt/dk)
FiO2
(%)
0 21
1 25
2 29
3 33
4 37
5 41
6 45
NAZAL KANÜL
Akım hızı > 4 lt/dk Nazal iritasyon
NAZAL KANÜL
Vital bulguları normal olan hastalar: Postoperatif hastalar
Oksijen satürasyonu hafif düĢük hastalar
Evde uzun süreli oksijen tedavisi alan hastalar
BASĠT OKSĠJEN MASKESĠ
6-10 lt/dk = % 35-60 FiO2
BASĠT OKSĠJEN MASKESĠ
FiO2 düĢüklüğü:
Maskenin yüze iyi
oturmaması
Maske içine oksijen
akım miktarının düĢük
olması
REZERVUAR BALONLU YÜZ MASKESĠ
12 - 15 lt/dk = % 90 - 100 FiO2
20.01.2010
5
YÜZ MASKELERĠ
Yüksek oksijen konsantrasyonu gerektiren hastalar: Ciddi astma
Akut sol ventrikül yetersizliği
Pnömoni
Travma
Ciddi sepsis
VENTURĠ MASKESĠ
Kontrollü oksijen konsantrasyonları gerektiren hastalar: Kronik obstrüktif akciğer hastalıkları
2-12 lt/dk = % 24 – 60 FiO2
VENTURĠ MASKESĠ
Renk Akım hızı
(lt/dk)
FiO2
(%)
Mavi 2 24
Beyaz 4 28
Sarı 5 35
Kırmızı 8 40
YeĢil 12 60
HANGĠ HASTA –HANGĠ MASKE ?
Maske Hasta
Nazal kanül Vital bulguları normal hasta
Basit yüz maskesi
Rezervuar balonlu maske
Yüksek oksijen konsantrasyonu gereken hastalar
Venturi maskesi Kontrollü oksijen tedavisi gereken hastalar
VENTĠLASYON TEKNĠKLERĠ
Ağızdan ağıza
Ağızdan buruna
Ağız- maske
Kendiliğinden ĢiĢen balon - maske
AĞIZDAN AĞIZA VENTĠLASYON
20.01.2010
6
AĞIZDAN BURUNA VENTĠLASYON
AĞIZ-MASKE VENTĠLASYONU
KENDĠLĠĞĠNDEN ġĠġEN BALON –MASKE ĠLE VENTĠLASYON
(Bir kiĢi)
KENDĠLĠĞĠNDEN ġĠġEN BALON –MASKE ĠLE VENTĠLASYON
(Ġki kiĢi)
ALTERNATĠF HAVAYOLU TEKNĠKLERĠ
Laringeal tüp
Kombitüp
Ġleri havayolu açma teknikleri
LARĠNGEAL MASKE KULLANIMI
Bilinci kapalı hastalarda laringoskop kullanmadan hava yolunun açılmasını sağlar
Bir tüp ve tüpün ucunda maske şeklinde bir kaftan ibarettir
Orofarinksten hipofarinkse doğru itilir
Kaf şişirilerek hipofarinksin kapanması sağlanır
Böylece maskenin açık tarafı glottik açıklığa doğru yerleşmiş olur.
20.01.2010
7
LARĠNGEAL MASK AĠRWAY
Körlemesine
ETE yapılamazsa,
Hızlı, basit ve kolay
Komplikasyon:
Mide regürjitasyonu ve aspirasyon
Laringospazm ve
Yüksek havayolu basıncında hava kaçağı Sıklıkla çocuklarda uygulanır
LMA UYGULAMASI
LARĠNGEAL TÜP (Doğru Pozisyon)
Epiglot
Trakea
Özofagus Maske
LARĠNGEAL MASK AĠRWAY
Boyutlar: No
5 kg altı 1
5-10 kg 1,5
10-20 kg 2
20-30 kg 2,5
30-50 kg 3
50-70 kg 4
70 kg üzeri 5
LMA Fastrach ETT
LMA’dan farkı; Ġçinden endotrakeal tüp geçirilerek
ETE yapılır
20.01.2010
8
-Ġki lümenli iki kaflı bir tüpdür.-Tüpün proksimalindeki geniş kapasiteli (100mL) kaf balonu
şişirildiğinde faringeal kaviteyi doldurarak ağız ve burun boşluklarını aşağıdan izole eder.
-Distaldeki küçük balon şişirildiğinde (10 mL) tüpün lokalizasyonuna göre trakea ya da özefagusu izole eder.
-Bu balonlar arasında larenks açıklığına bakan delikler bulunur.-Ventilasyon için ucunun trakea veya özofagusa girmesinin
önemi yoktur.-Özefagusa yerleşti ise (çoğunlukla) ventilasyon; tüp
üzerindeki deliklerden, trakea yerleşiminde direk lümenden sağlanır.
ÖZEFAGOTRAKEAL KOMBĠTÜP
Endikasyon:
Endotrakeal entübasyon zorsa
Boynun hareket ettirilmesinin mümkün olmazsa
Kontraendikasyon:
Öğürme refleksi varsa
YaĢ < 16
Kostik madde zehirlenmesi
Ciddi orofaringeal travma
ÖZEFAGOTRAKEAL KOMBĠTÜP
ĠLERĠ HAVAYOLU AÇMA TEKNĠKLERĠ
Endotrakeal entübasyon
Ġğne krikotirotomi
Cerrahi krikotiroidotomi
ENDOTRAKEAL ENTÜBASYON
Mekanik ventilasyonun en güvenilir ve en etkili yöntemi
Hava yolu selektif olarak trakea içine doğru açılmıĢtır,mide distansiyonu olmadan yeterli ventilasyon veoksijenasyon sağlanır,
Mide içeriğinin trakeaya aspirasyonu riski azalır,Hava yolundaki sekresyonlar kolayca aspire edilebilir,
Ventilasyonla birlikte göğüs kompresyonu yapıldığındaventilasyonun etkinliği bozulmaz,
ENDOTRAKEAL ENTÜBASYON ENDĠKASYONLARI
-Apne-Kardiak arrest-Hipoksemi-Üst havayolu obstrüksiyonu-Havayolunun aspirasyondan korunması-Solunum yetmezliği-ArtmıĢ kafaiçi basınç tedavisi-Gögüs duvarı travması-Hemodinamik bozukluk
ENTÜBASYON YOLUNUN SEÇĠMĠ
Oral yol seçilmemeli !!
Servikal vertebra yaralanması
Mandibula fraktürü
Trismus
Öğürme refleksinin olması.
Nazal yol seçilmemeli !!
Kanama eğilimi
Artmış intrakranial basınç
Kafa tabanı kırığı
20.01.2010
9
Hızlı EntübasyonEkipman Listesi
1. En az 2 adet fonksiyonel laringoskop
• Macintoch ve Miller
2. Her bir laringoskop için 2 adet bıçak
3. Entübasyon tüpü
4. Yüze uygun maske
5. Çalışan bir ambu
6. Magill forceps
7. 10 cc enjektör
8. Ġlaçlar
9. Apiratör
10. Airway
11. Stile
ENDOTRAKEAL ENTÜBASYON
Endotrakeal tüp ölçüleri (2.5-9.5):
Tüpün iç çapının mm olarak ifadesidir Erkekler için: 8.0 - 8.5
Kadınlar için: 7.5 - 8.0
Çocuklar için :
Kafsız tüp çapı : YaĢ/4 + 4 mm
Kaflı tüp çapı : YaĢ/4+3 mm
Pratik olarak küçük parmak
Tüp derinliği: YaĢ/2 +14 cm
ENDOTRAKEAL ENTÜBASYONAHAZIRLIK
-Gerekli tüm malzemeleri kontrol et
-BaĢı koklama pozisyonuna getir
-Ağız ve farenksi gerekiyorsa temizle
-Balon-valf-maske ile %100 O2 vererek ventile et
-Gerekiyorsa premedikasyon yap: Lidokain 1.5 mg/kg ĠV
Fentanil 3 µg/kg ĠV
Vekuronyum 0.01 mg/kg ĠV
Midazolam 0.1 mg/kg ĠV
Süksinil kolin 1-1.5 mg/kg ĠV
Trakeal Tüp
EriĢkinlerde kullanılan tüplerde kafı ĢiĢirmek için bir valf, bir pilot balon, ince bir ĢiĢirme tüpü kaftan oluĢan bir sistem vardır.Kaf trakeanın iç yüzeyi ile tüpün dıĢ yüzeyi
arasındaki aralığı kapatarak aynı zamandaaspirasyon riskini de azaltır.
Çocuklarda kafsız tüp kullanımı kaf basıncınıntrakeaya yapacağı zararı önler.
20.01.2010
10
Hızlı Entübasyon
Entübasyon için bazı önemli noktalar: Mümkün olduğunca erken yapın
En deneyimli personel yapsın
Hasta yeterince gevĢek değilse denemeyin
Entübasyonda deneyiminiz azsa ambu-maske ile ventilasyon-oksijenizasyon sağlayın
30 sn’den fazla zaman harcamayın• Ambu-maske uygulayın
Direkt Laringoskopi ve Entübasyon Tekniği
BaĢarılı entübasyon hastaya iyi pozisyonverme ile olasıdır.
BaĢın altına yastık konması, boyunfleksiyonu ve atlanto-oksipital ekleminekstansiyonu entübasyonu kolaylaĢtırır.
En iyi görüĢü sağlamak için hastanın baĢıuygulayıcının ksifoid çıkıntısı ile aynıdüzeyde olmalıdır.
DĠREKT LARĠNGOSKOPĠ VE ENTÜBASYON TEKNĠĞĠ
Direkt laringoskopi ,yumuĢak dokuları iterek ağız ve yutak yolundan larinksin görülmesini sağlar.
2 yaĢından büyük ve travması olmayan çocuklar için en uygun pozisyon boynun hafifçe önde ve baĢın hafifçe ekstansiyonda olduğu pozisyondur. Bunu sağlamak için baĢın altına ince bir yastık konabilir.
2 yaĢından küçük çocukların oksiputları belirgin olduğundan ayrıca yastık koymaya gerek yoktur, baĢın hafif ekstansiyonu yeterlidir.
Entübasyon
Laringoskobu sol elinizle tutun, dilin sağından yavaĢça ilerleyin, dili sola ittirin
Entübasyon
20.01.2010
11
Direk Laringoskopi ve Entübasyon Tekniği
Eğri olan spatülün ucu valleculaya, düz spatülün ucu epiglotun arka yüzüne yerleĢtirilir. Mandibula öne (yukarı) doğru çekilerek kord vokallerin görünmesi sağlanır.
DĠREKT LARĠNGOSKOPĠ VE ENTÜBASYON TEKNĠĞĠ
ĠĢlemler sırasında bir baĢka kiĢinin trakeaya dıĢarıdan hafifçe bası uygulamasıyla vokal kordlar daha iyi bir Ģekilde görülür.
Tüpü trakeaya sokarken görüntü kaybedilmemeli ve tüpün vokal kordlar arasından içeriye girdiği mutlaka görülmelidir.
Tüp kafsız ise vokal kord çizgisine kadar, kaflı ise kaf vokal kordu geçene kadar ilerletilmelidir.
Laringoskop diĢlere zarar vermemeye çalıĢılarak çıkarılır.
Tüpün trakeada olduğu doğrulanır.
Primer Doğrulama Yöntemleri;
1. Solunum seslerinin oskültasyonla iki taraflı olarakeĢit duyulması,
2. Solunum seslerinin mide üzerinde duyulmaması,
3. Göğüs hareketlerinin yeterli ve simetrik olması,
4. Ekspiryum sırasında tüp içinde buhar oluĢması,
5. Oksijen saturasyonunun artması, renginpembeleĢmesi.
Sekonder Doğrulama Yöntemleri;
1. Akciğer Grafisi. (tüp trakeadaysa konumunu belirlemek için)
2.Ekspiryum havasındaki CO2 monitorizasyonu: Ekspiryum havasındaki CO2 kolorimetrik aletler veya devamlı kapnografi ile ölçülebilir. Acil durumlarda sıklıkla kolorimetrik CO2 dedektörü kullanılmaktadır.
3.Direkt laringoskopi.
20.01.2010
12
ZOR ENTÜBASYON
Çenenin küçük ve geride olması Kısa boyun Çıkıntılı kesici diĢler Dar ve küçük ağız Yüksek kavisli damak Hareketsiz boyun Ağıziçi kitle Trismus Travma:
Hematom Trakea deviasyonu vs.
NAZOTRAKEAL ENTÜBASYON Laringoskop kullanılamıyorsa, Krikotiroidotomi yapılamıyorsa, Nöromuskuler blokaj zararlıysa, Ciddi dispne var, uyanık ve yatırılamıyorsa:
KKY KOAH Astım gibi
Orofaringeal-Laringeal aksı birleĢtirmede sorun varsa: Artrit Masseter spazmı Temporomandibular dislokasyon Yeni ağıziçi cerrahi geçirme Trismus Tetanoz Dekortike veya deserebre rijidite
NAZOTRAKEAL ENTÜBASYON
Teknik:
ETT’den 0,5-1 mm küçük tüp
Topikal vasokostrüktör
KayganlaĢtırıcı jel
Bir elle tüpü iterken diğer elle larinksi sabitle
Nefes alırken tüp itilir
Burun giriĢinden mesafe:
• Erkek 28 cm
• Kadın 26 cm
VĠDEOLARĠNGOSKOPLA ENTÜBASYON
VĠDEOLARĠNGOSKOP BLADE’LERĠ
20.01.2010
13
CERRAHĠ YÖNTEMLER
Krikotiroidotomi (Koniotomi)
Ġğne krikotiroidotomi (10-12 yaĢ altı)
Cerrahi krikotiroidotomi (12 yaĢ üzeri)
Perkütan Trakeotomi
ĠĞNE KRĠKOTĠROĠDOTOMĠ SETĠ
Tiroid kartilaj
Krikotiroid
membran
Krikoid kartilaj
Omuzların altına rulo konarak baĢ hiperekstansiyona ve larinks öne doğru getirildikten sonra tiroid ile krikoid kıkırdak arasında yer alan krikotiroid membran palpe edilmelidir.
Ġğne Krikotiroidotomi Tekniği
Bir enjektöre bir miktar izotonik çekilir, ucuna intraket takılır.
Bu Ģekilde krikotiroid membrana girilirken bir taraftan da enjektör çekilerek kontrol edilir. Sıvının içinde hava kabarcıkları görüldüğünde trakeaya girdiğimizi anlarız.
Trakeaya girildikten sonra iğne intraketten çekilir ve intraketin ucuna trakeal tüp adaptörü takılır.
Enjektöre 12-14 G katater tak ve ciltle 90º açı yapacak Ģekilde enjektörü aspire et
Enjektöre hava geldikten sonra katater ucunu 45º açı ile trakeaya doğru yönlendir ve ilerlet.
Kataterin iğnesi ve enjektörün pistonunu çıkar, kateterle pistonsuz enjektörü tekrar birleĢtir.
Enjektörün içine 7 mm endotakeal tüp yerleĢtirip kafı ĢiĢir. Oksijen kaynağına bağlanmıĢ balon-valv-maske ile solut. Aralıklı pozitif basınçlı jet ventilasyon vermek için endotrakeal tüpe Y konnektör bağla ve konnektörün açık ucunu 1 saniye veya göğüs kafesi yükselinceye kadar kapat,
4 saniye havanın boĢalmasına izin ver.Bu teknikle havayolu sağlandığında bize yaklaĢık 45 dakika kadar
bir zaman tanır. Bu süre içinde cerrahi krikotiroidotomi veya trakeostomi planlanıp yapılmalıdır.
CERRAHĠ KRĠKOTĠROĠDOTOMĠ
20.01.2010
14
12 yaĢ üzeri
kiĢiye iğne krikotiroidotomi gibi pozisyon
boyun povidon iyotla temizlenir.
Krikoid membranın yeri belirlenir.
Sonrasında krikoid membran, bistürinin yarısı girecek Ģekilde yataylamasına kesilir.
Krikotiroid membran açıklığını geniĢletmek için bistürinin sap kısmı kullanılır.
GeniĢletme iĢleminden sonra buradan 6 mm endotrakeal tüp veya trakeostomi kanülü geçirilir ve sabitlenir.
%100 oksijene bağlanmıĢ balon-valv-maske ile solutulur.
CERRAHĠ KRĠKOTĠROĠDOTOMĠ
ÖZET ANATOMĠYĠ KONTROL ETMEDEN ENTÜBASYONA
GĠRĠġMEYĠN
HASTAYA POZĠSYON VERMEYĠ ĠHMAL ETMEYĠN
EKĠPMAN EKSĠĞĠNĠZ OLMADIĞINA EMĠN OLUN
ASLA ELDĠVENSĠZ ÇALIġMAYIN VEETRAFINIZDAKĠLERĠ UYARIN
BAġARISIZ DENEMEDEN SONRA ISRAR ETMEYĠN
Maske ile solunumu destekleyin ve tekrar deneyin
ĠLK KEZ ENTÜBASYON YAPANLARDA BAġARISIZ ENTÜBASYON NEDENĠ
Yetersiz ekipman ve yetersiz pozisyondur
top related