hrana lekovi interakcije 3 - show

INTERAKCIJA HRANE I LEKOVAdr Sonja Stanković

Svaki lek je otrov, ovisno o

dozi.

Paracelsus

Neka hrana bude tvoj lek; a lek tvoj hrana

Hipokrat

Hrana  može uticati na apsorpciju, distibuciju, metabolizam i ekskreciju leka

Istovremeno  lek možeuticati na digestiju, metabolizam, apsorpciju i ekskreciju hranjivih sastojaka.

opšta pravila 

kod upotrebe

hrane i  lekova :

•pravilo fastinga•uzimati lekove  sa puno vode•ne mešati  hranu  sa lekovima•ne mešati lekove sa  toplim napicima  i •ne uzimati  lekove sa alkoholnim pićimima•izbegavati uzimanje vitamina ili minerala u isto vreme kada se uzima lek•ne rastvarati kapsule i ne mešati njihov sadržaj sa hranom

Intereakcija hrane i lekova  može biti• individualana  i   vrlo različita. •vazni su sledeći faktori : •hemijski sastav, •doza  i •ekspozicija nekog leka, •hemijski  sastav i struktura hrane   •starost pojedinca, • pol,• telesna masa veličina tijela, • nutritivni status, •opšte zdravstveno stanje,  •poroci -pušenje, kafa, alkohol, droga  i sl.   •deca – beba •veoma stare osobe•vrlo pothranjene•vrlo debele osobe, •kod osoba koje boluju od raznih hroničnih bolesti.

uticaj hrane na neke lekove

PREVENTIVNI CENTAR ZAISHRANU ZDRAVIH I BOLESNIH LJUDI

Coffea arabicaCoffea robustaKAFA

Caffeine -kofein pojačava stimulativno dejstvo analeptika, a smanjuje sedativni efekat trankilizera.Oxalic acid →vezuje Ca++TaniniSucroseUlja 1500 hemijskih jedinjenja

KAFA

Najpoznatije je svojstvo kafe da stimuliše organizam. Kafa podstiče koncentraciju, kognitivne procese, ubrzava procese obrade informacija u mozgu, ublažava glavobolju i podiže raspoloženje. Poslednja istraživanja otkrivaju da su, osim kofeina, za to zaslužni i hemijska jedinjenja zasad nepoznatog sastava koji podstiču adrenalin i kortizon.Za kofein je potvrđeno da podstiče pamćenje tako što veže moždane receptore, a blokira smirujuće delovanje neurotransmitera adenozina. Količina adenozina raste tokom dana, a osobito je visoka kod starije populacije. Zanimljiva je istorijska činjenica da je neko vreme konzumiranje kafe bilo čak kažnjivo smrću jer je podsticalo na greh. U Turskoj se u 15. veku žena mogla razvesti od muža ako joj nije dao dnevnu dozu kafe!

KAFA "Kafa bi trebala biti crna kao pakao,

jaka kao smrt i slatka kao ljubav". Napitak Količina kofeina

Cola pića - 1 l 130 mg

Kava espresso - tehnika kapanjem 170 ml

115-175 mg

Kava espresso - standard 45 ml 100 mg

Kava turska - velika šalica 170 ml 80-135 mg

Kava instant - velika šalica 170 ml 65-100 mg

Kava bez kofeina - šalica 3-4 mg

Ledeni čaj - limenka 340 ml 70 mg

Indijski čaj iz vrećice - 170 ml 40-60 mg

Čokoladno mlijeko - 28,3 ml 1-15 mg

Tamna čokolada - 28,3 g 20 mg

KAFAUmereno pijenje 2-3 šalice dnevno, ↓smanjuje rizik od pojave mnogih savremenih bolesti:↓ rizik od pojave dijabetesa, za 54% kod ♂ i 30% kod ♀↓za 80% manja verovatnoća razvitka Parkinsonove bolesti, ↓25% manji rizik od pojave raka debelog creva, ↓80% manju mogućnost ciroze jetre i ↓50% manji rizik pojave žučnih kamenacaKafa uz cigaretu može smanjiti rizik od pojave srčanih bolesti i oštećenja jetre. 4x više antioksidanasa od čajaAntimikrobno dejstvo u usnoj šupljini (↓karijes)

KAFA A coffee a day keeps the doctor away

Benefiti kafeKao stimulans i za popravljanje raspoloženja Promene na nivou krvnih sudovaDiuretično dejstvoNeželjena dejstva kafeStimulacija sekrecije HCl u želucu↑cholesterola i ↑homocysteine u plazmi(diterpeni: cafestol i kahweol)=unfiltered coffeesMoguće povećan rizik za miscarriagePovećan rizik za gorušicu/acid refluxMaskira poremećaje spavanjaWithdrawal symptoms - headache, irritation) if you stop using it!

Dokazano je da kofein djeluje kao: stimulans, diuretik, blagi laksativ, ulazi u sastav nekih lekova protiv migrene. Kofein utjece na:↑ pojačano lučenje hormona gušterače i ↑ želučane kiseline, sprečava stvaranje bubrežnih kamenaca, ↑stimuliše rad srca, ↑pojačava brzinu i intenzitet disanja i ↓ smanjuje osećaj umoradeluje diuretično ubrzava bazalni metabolizam

Lekovi koji otežavaju metabolizam coffeina. Neki lekovi usporavaju metabolizam kofeina, i pojačavaju njegov stimulirajući efekat: cimetidin (Tagamet), disulfiram (Antabuse), estrogeni, fluoroquinolone antibiotics (e.g.,ciprofloxacin, enoxacin, norfloxacin), fluconazole (Diflucan), fluvoxamine (Luvox), mexiletine (Mexitil), riluzole (Rilutek),terbinafine (Lamisil), verapamil (Calan).

Lekovi koji ispoljavaju neželjene efekte uz veće doze kofeina:metaproterenol (Alupent), clozapine (Clozaril), ephedrine, epinephrine, phenylpropanolamine, theophylline. Lithium↓apsorbciju ampicillin, erythromycin, griseofulvin, penicillin, i tetracyclines ↓ efikasnosti antiulkusnih lekovaIron (Fe) supplements (2 h appart)birth control pils →stimulacija kofeinom 12 h!!!MAOI- kofein je sličan tiraminu-hypertenzivna krizanonprescription drugs containing caffeine (cold remedies, diuretics, pain relievers, stimulants, and weight-control products )Sedatives

ČAJCamelia sinensis

300 aktivnih materijaJedna šolja zelenog čaja = 50-100 mg kofeina + 300-400 mg polifenolaE vrednost 1 šolje čaja =2 kcal FLAVANOLI : katehin, epikatehin (EC), galokahetin epikatehin- 3- galat (ECG) epigalokatehin (EGC) epigalokatehin-3- galat (EGCG) FLAVONOLI: kvercetin, kempferol, mirecetin L-teanin

Alkaloidi čaja:CofeinTeobrominTeofilin TANINI Ca,Fe,B1,B12Oxalic acid

"Bolje biti bez hrane tri dana, nego bez čaja jedan".

ČAJAntioksidativni efekat↓LDL holesterola, ↓triglicerida i ↓fibrinogena poboljšavajući odnos LDL i HDL holesterola→↓rizika za aterosklerozuAntikancerogeno delovanje –epigalokahetin blokira urokinazuImunostimulatornoAntivirusno Antiagregaciono Neuroprotektivno (↓rizika za Alzheimer i Parkinson)Normalizacija krvnog pritiska↑osteljivost na insulin i↑toleranciju glikozeBoost memory (L-teanin)Poboljšava cirkulaciju, regeneriše kožu

ČAJL-teaninpovećava sposobnost učenja, poboljšava koncentraciju, deluje antagonistički na visoke koncentracije kofeina, čime ublažava njegov negativan učinak, smiruje nervnu napetost, pogoduje sniženju krvnog tlaka, ublažava simptome PMS.

Prema laboratorijskim istraživanjima teanin ima ovakve učinke zbog njegovog delovanja na povećanje nivoa gama-aminomaslačne kiseline (GABA) važnog inhibitornog transmitera u mozgu. Čini se da teanin utiče i na povećanje nivoa dopamina, koji utiče na emocije, a porast njegovog nivoa doživljavamo kao prijatnost, zadovoljstvo.

Drugs that make it harder to metabolize caffeine cimetidine (Tagamet), disulfiram (Antabuse), estrogens, fluoroquinolone antibiotics (e.g., ciprofloxacin, enoxacin, norfloxacin), fluconazole (Diflucan),fluvoxamine (Luvox), mexiletine (Mexitil), riluzole (Rilutek), terbinafine (Lamisil), and verapamil (Calan).

Drugs whose adverse effects increase due to consumption of large amounts of caffeinelithium,clozapine (Clozaril), ephedrine, epinephrine, metaproterenal (Alupent),monoamine oxidase inhibitors, phenylpropanolamine, and theophylline

AllopurinolAntibiotics: ↓ ampicillin, erythromycin, griseofulvin, penicillin, and tetracycline.AnticoagulantsAntiulcer medicationIron supplements - 2hNonprescription drugs containing caffeineMonoamine oxidase (MAO) inhibitors: Caffeine has some similarity to tyramine –hypertenzivna kriza TheophyllineSedativesNSAILs

ČOKOLADATeobroma cacao"hrana za bogove"

Teobromin, kofeinPhenylethylalanineAnandamide P, Fe, Zn, K, Mg, Ca, Na B9, B1, B2, B5, B6, vit. E, β-karoten

The Maya and the Ka'kau'  (Cacao)

1 small rabbit = 30 cacao beans 1 turkey egg = 3 cacao beans 1 large tomato = 1 cacao bean

OLMECI

MAJE

ASTECI

ČOKOLADAfeel good

mood altering chemicals :Phenylethylalanine and Anandamide.

Phenylethylalanine is found in the blood of people in love.

Anandamide stimulates areas of your brain also affected by the active ingredients in marijuana.

ČOKOLADAStimuliše dobro raspoloženje, podstiče stvaranje serotonina (hormona "dobrog raspoloženja") osećaj prijatnostiNakon konzumiranja čokolade se oslobađaju endorfini. (unutrašnji ili endogeni opijati) = prirodno smirujuće i antidepresivno dejstvo Mood elevator. Possible heart health benefits. – cathechins Possible slowing of the aging process MAOI

ČOKOLADA

Polifenoli su glavni antioksidansi u čokoladi ili "hvatači slobodnih radikala" koji sprečavaju da holesterol oksidiše u krvi i začepi krvne žile. ometaju nastanak upalnih procesa u organizmu i pojavu reume, dermatitisa i astme. Jedna "kockica" tamne čokolade sadrži jednaku količinu fenola kao i čaša crvenog vina.

Studies have demonstrated benefits of dark chocolate consumption on blood pressure, insulin sensitivity, lipids, and endothelial function; there is observational evidence of a beneficial effect on susceptibility to heart disease.

ORAC scores for the Top 10 Antioxidant Foods (per 100 grams) 1) Raw cocao powder* 95,500

1) Raw cacao nibs* 62,100

2) Roasted cocoa powder 26,000

3) Goji Berries* 25,300

4) Acai Berries* 18,500

5) Dark Chocolate 13,120

6) Prunes 5,770

7) Raisins 2,830

8) Blueberries 2,400 9) Blackberries 2,036

10) Kale 1,770

Source: US department of Agriculture/Journal of American Chemical Society *Brunswick Laboratories MA, USA

ČOKOLADA

Of particular interest is variation in chocolate craving associated with the menstrual cycle. This has been linked to biologically active constituents of chocolate, including methylx-anthines, biogenic amines, and cannabinoid-like fatty acids, along with a potential influence on levels of both serotonin and dopamine (1). Rozin et al. (2) found evidence of stronger chocolate craving in females than males, with menstrual cycle variation. Their work suggests that it is the sensory properties of chocolate, rather than neurochemical effects of its xanthine constituents, that account for the cravings it elicits. Because chocolate craving is apparently both potent and rather common, whatever the mechanism, the identification of healthful formulations of chocolate is of genuine clinical significance.

ČOKOLADADark chocolate with 60% cocoa or higher is the most concentrated food source of antioxidants readily available

health benefits: reduced inflammation, inhibition of atherogenesis, improved endothelial function, reduced thrombosis, and interference with cellular adhesion molecules. In general, such effects have been seen with between 150 and 500 mg of flavonoids. This translates into between 1 and 3.5 cups of tea and from 40 g to 125 g of flavonoid-rich chocolate.

CRVENO I CRNO VINO

ResveratrolDokazano je da je resveratrol, kao prirodni sastojak voća (dud, kikiriki), grožđa i vina, i do deset puta prisutniji u crnim (oko 5 mg/l) u odnosu na bela vina, odgovoran za redukciju rizika raznovrsnih oboljenja, a ponajviše kardiovaskularnih.Uz resveratrol crno vino sadrži i obilje drugih fenolnih tvari – flavonoida (oko 100 mg/l) koje djeluju kao jaki antioksidansi.

CRVENO I CRNO VINO

Acetaminophen (Tylenol) PARACETAMOLAnti-alcohol abuse drugs (disulfiram [Antabuse])Anticoagulants (blood thinners)Antidepressants MAOIAspirin, ibuprofen, ketoprofen, naproxen and nonsteroidal anti-inflammatory drugs NSAILsInsulin and oral hypoglycemics

Sedatives and other central nervous system depressants (tranquilizers, sleeping pills, antidepressants, sinus and cold remedies, analgesics, and medication for motion sickness).

PIVOksantohumol ♀

Acetaminophen (Tylenol) Disulfiram (Antabuse)Anticoagulants.Sedatives and other central nervous system depressants (tranquilizers, sleeping pills, antidepressants MAOI, sinus and cold remedies, analgesics, and medication for motion sickness). Aspirin, ibuprofen, ketoprofen, naproxen, and nonsteroidal anti-inflammatory drugsInsulin and oral hypoglycemicsAntidepressants MAOI (tyramine)

ALKOHOLAcetaminophen (Paracetamol)Anti-alcohol abuse drugs (disulfiram –Antabuse)Anticoagulants. Antidepressants.Aspirin, ibuprofen, ketoprofen, naproxen and nonsteroidal anti-inflammatory drugsInsulin and oral hypoglycemicsMAO inhibitorsSedatives and other central nervous system depressants (tranquilizers, sleeping pills, antidepressants,sinus and cold remedies, analgesics, and medication for motion sickness).

ALKOHOLalkohol se ne preporučuje niti u jednoj kombinaciji s lekovima. posebni naglasak:•metronidazol i •grizeofulvin, •Kodein, a osobito lekovi za lečenje dijabetesa: • klorpropamid glibenklamid glikvidon tolbutamid hipoglikemijaAntihistaminiciAntidepresiviAnalgetici

ALKOHOL• Akutno unošenje uglavnom inhibira biotransformaciju lekova koji se metabolišu u jetri sistemom monooksigenaza.• Naročito su nepovoljne kombinacije alkohola i sledecih lekova: barbiturata, tegretola, hloralhidrata,disulfirama, insulina, meprobamata, metotreksata, morfina i narkotičnih analgetika, antibiotika, sulfonamida, miorelaksanasa, nitrata i nitrita, sedativa i hipnotika, tricikličnih antidepresiva i dr.Letalna doza za barbiturate je skoro 50% manja u prisustvu etanola.• Kod hroničnog unošenja zbog indukcije mikrozomalnih enzima jetre povećava se metabolizam pentobarbitala, meprobamata, aminopirina, tolbutamida, doksiciklina, varfarina i teofilina, ali su prisutne velike interindividualne razlike.• oštećenje jetre može da rezultira smanjenjem metabolizma nekih lekova _ duže se zadržavaju i mogu dodatno da oštete jetru (tetraciklini, nekipenicilini ).

ALKOHOL

Disulfiramska reakcijaDisulfiram i neki antibiotici (cefalosporini, metronidazol, hloramfenikol, sulfonamidi), ukombinaciji sa alkoholom dovode do ispoljavanja toksičnih efekata.• Simptomi: napadi toplote, glavobolja,znojenje, povraćanje i tahikardija• Antibiotici iste grupe nemaju svi podjednaku sklonost ka izazivanju ove reakcije npr. neki cefalosporini (cefaleksin, cefoksitin, cefpirom) ne izazivaju disulfiramsku reakciju.• Preporuka: u toku antibiotske terapije kao i 3-7 dana posle terapije ne konzumirati alkoholna pića

Coca-ColaCola acuminata

fam.Sterculiaceaekofeinski napici mogu u kombinaciji s neurolepticima(flufenazin, haloperidol, droperidol i dr.) sprečiti njihovu apsorpciju i terapijsko delovanje.

oprez –teofilin!!!

Coca-ColaFENILALANIN (Phenylalanine) ↑ SEROTONINFOSFORNA KISELINA (Phosphoric acid) E 338NATRIJUM CIKLAMAT (Sodium cyclamate) - E952 ACESULFAM K (Acesulfame potassium) - E950 ASPARTAM (Aspartame) - E951 KOFEIN (Caffeine) NATRIJUM CITRAT (Sodium citrate/Trisodium citrate)NATRIJUM BENZOAT (Sodium benzoate) - E211 ??? Cola vera, Cola acuminata???CocaUrođenici žvaću sveže semenke i cene ih kao sredstvo za jačanje, kao hranu i lek.Žvakanje svežih semenki tj. uživanje droge, čini covjeka izdržljivijim u radu. Uzrokuje laganu euforiju. U farmaceutskoj praksi upotrebljava se kao tonik – sredstvo za jačanje,stimulans, diuretik i adstrigens.

Coca-ColaWILKIPEDIA:When launched Coca-Cola's two key ingredients were cocaine (benzoylmethyl ecgonine) and caffeine. The cocaine was derived from the coca leaf and the caffeine from kola nut, leading to the name Coca-Cola (the "K" in Kola was replaced with a "C" for marketing purposes).A can of Coke (12 fl ounces/355 ml) has 39 grams of carbohydrates (all from sugar, approximately 10 teaspoons), 50 mg of sodium, 0 grams fat, 0 grams potassium, and 140 calories.

Coca-ColaStudies have shown that regular soft drink users have a lower intake of ↓calcium, magnesium, ascorbic acid, riboflavin, and vitamin AFizička zavisnostOsteoporoza u ženaCSE found that the Indian produced Pepsi's soft drink products had 36 times the level of pesticide residues permitted under European Union regulations; Coca-Cola's soft drink was found to have 30 times the permitted amount.

Illex paraguariensis

GUARANA

Guarana je energetski napitak koji sadrži 3-5% kofeina. Kada se konzumira zajedno sa lekovima ili pićima koji sadrže kofein, može nastati nesanica, drhtanje, anksioznost, palpitacije (lupanje srca), češće mokrenje i hiperaktivnost

PREHRAMBENA VLAKNApektin, hemiceluloza, celuloza

žitarice, povrće, voće

biljna vlakna, a posebno pektin, usporavaju apsorpciju većine lekova. To naročito važi za digoksin i acetaminofen

Oprez i kada je reč o integralnom hlebu, musliju i sirovom voću i povrću. Velika količina vlaknastih materija u GIT-umože da oslabi ↓dejstvo antibiotika, analgetika i antidepresiva.Reduced absorption of some vitamins and minerals,including iron, has been reported in subjects on high-fiber diets.

JABUKE

Digoxin (Lanoxicaps, Lanoxin). pectins may bind to the heart medication digoxin, so eating apples at the same time you take the drug may reduce the drug’s effectiveness.

STARI SIREVI

TetracyclineMonoamine oxidase (MAO) inhibitorspojedine vrste sireva (chedar, parmezan) mogu kočiti djelovanje antidepresivnih lijekova, što je posebice izraženo u slučaju lekova temeljenih na delovanju monoaminooksidaza. Takvo ometanje pre svega izaziva delovanje aminokiseline tiramin, koju, osim u pojedinim vrstama sireva, možemo pronaći u namirnicama kao što su fermentisani mlečni proizvodi, haringa, bakalar, feferoni, pileća jetra itd.

STARI SIREVI

tiramin>200 namirnica

MLEKO I MLEČNI PROIZVODI

TetracyclinesAntacids containing calcium carbonate

JAJA

Sensitivity to vaccinesAntikoagulansi (žumance) zbog vit K

The egg yolk is a rich source of the yellow-orange carotenoid pigments lutein and zeaxanthinodličan izvor P, Se, vit. B2, B5, B12, A i D. dobar je izvor Fe, Zn, vit B6 i B9osrednji je izvor Ca, Mg, K, vit. B1 i E.

IZNUTRICEMAO inhibitorsTetracycline antibioticsJuneća jetra (vit K!) : Anticoagulants (to thin blood):Coumadin, Dicumarol, Panwarfarin, PhenindioneLevodopa

retinol (“true vitamin A”)vitamin DB vitamini (B12!!!)heme-Fe

DIMLJENA RIBA

Monoamine oxidase (MAOI) inhibitors

CRVENI GREJPbioflavonoidi i furanokumarini iz soka grejpfruta inhibiraju enzim CYP 3A4 smanjenje metabolizma nekih lekova npr. diazepama i karbamazepina.Grejpfrut usporava raspad leka, što dovodi do veće koncentracije i različitih zdravstvenih problema. Naranče mogu imati sličan učinak. Oštećenje jetre i, u retkim slučajevima, teška oštećenja bubrega i mišića mogu biti posledica.Pink and red grapefruits also contain lycopene, a red carotenoid (plant pigment), a strong antioxidant that appears to lower the risk of cancer of the prostateNARINGENIN antivirusno dejstvo (virusni hepatitisi)BERGAMOTIN cytochrome P450 3A4

CRVENI GREJPAspirinNSAILAntihistaminiciBenzodiazepiniBlokatori Ca++ kanala (felodipine, nifedipine)CiklosporinTeofilinAmiodaroneAtrovastatin, Lovastatin, Simvastatin, Sildenafil (Viagra)Methadone

BERGAMOTIN inactivate cytochrome P450 3A4

“grapefruit effect”

AVOKADO Persea gratissima

MAO inhibitors (tyramine!)False-positive test for tumors (serotonin!)beta-karoten lutein+zeaksantin beta-sitosterolmononezasićena oleinska kiselina

BANANEMusa sapienta,

M. nana, M. paradisiaca

MAO inhibitors(tyramine)False-positive test for tumors (serotonin, dopamine)

Namirnice bogate kalijumom (banane, paradajz, krompir) ne bi trebalo konzumirati u većim količinama kad se koristi diuretik koji "štedi kalijum", jer dolazi do prevelikog nakupljanja tog minerala u organizmu.

KAVIJARSOJA SOS

MAO inhibitors

ZELENO POVRĆE

tamnozeleno povrće, zbog toga što je bogato vitaminom K, koči hipoprotrombinemijski efekat oralnih antikoagulansa, (varfarin, pelentan, heparin i sl.)Anticoagulants (to thin blood):Coumadin, DicumarolPanwarfarin, Phenindioneoksalna kiselina HOOC - COOH

MASTI I MASNA HRANA

masna hrana usporava pražnjenje želuca mnogo jače nego li proteinska ili ugljenohidratna hrana. Zato će u slučaju konzumiranja masnije hrane lek biti duže izložen delovanju pepsina i HCl nego kad bi taj isti lek bio uzet između dva obroka. Lekovi (npr. antibiotici) koji su osetljiviji na delovanje HCl u tom primeru mogu biti puno pre razgrađeni nego stignu u tanko crevo kako bi se apsorbirali, pa se stoga njihovo delovanje time može značajno umanjiti. Nasuprot tome, postoje lekovi kojima ovakav tretman pogoduje (npr. grizeofulvin) pa se delotvornost lekova time pospešuje.masnoće povećavaju koncentraciju teofilina

Ugljeni hidrati

Bronhodilatatori na bazi teofilina osetljivi su na delovanje ugljenih hidrata (hleba, pirinča, testenine). Kombinacija nije opasna za život, ali znatno je smanjena delotvornost leka zbog njegove usporene apsorpcije.

Poluživoti nekih lekova (antipirin, teofilin) su veci kada su osobe na visoko ugljenohidratnoj - niskoproteinskoj dijeti (npr. vegetarijanci). Kod ovih osoba potrebne su manje srednje dnevne doze lekova koji se metabolišu hepatičnomoksidacijom

Proteini

hrana bogata proteinima može imati, slično kao i masna hrana, pozitivan ili negativan učinak, ovisno o vrsti leka. Neki lekovi, ako se uzmu s hranom bogatom proteinima, se mnogo bolje apsorbuju (npr. propranolol), a neki puno slabije (npr. metildopa i levodopa).Pri nedovoljnom unošenju proteina znatno je ↓smanjen nivo plazma-albumina ↓deficitarnost u mestima za vezivanje leka.– veća koncentracija leka je u aktivnom (nevezanom) obliku– njegov farmakološki efekat je ↑pojačan, ali je eliminacija ↑ubrzana.

BELI LUKAllium sativum

Anticoagulants (blood thinners)Aspirin NSAILPentoksifilinInsulinPeroralni antidijabetici hypoglikemiaAntihipertenzivi ↓Oralni kontraceptivi ↓IzoniazidSvež luk sadrži alicin, koji ima antibakterijsko, antivirusno i antifungalno dejstvo, S –alil-cistein :antihiperlipidemijskoantitrombocitno dejstvo

BELI LUKAllium sativum

STATINI:•Atorvastatin [Lipitor], •Fluvastatin [Lescol]•Pravastatin [Pravachol]•Simvastatin [Zocor]•Gemfibrozil [Lopid]•Fenofibrate [Tricor] •Niacin [Niaspan]

•their effects may be increased.

•

BRUSNICAVaccinium macrocarpon

Brusnica se koristi kod urinarnih infekcija, a mehanizam delovanja ostvaruje acidifikacijom urina, formiranjem hipurične kiseline (raspadom benzoinske i hine kiseline), koja deluje bakteriostatski, i inhibicijom adherencije Escherihiae coli za epitelne ćelije urinarnog trakta.

Pošto menja pH urina, brusnica može da poveća eliminaciju nekih lekova koji se izlučuju urinom, kao i apsorpciju vitamina B12. Brusnicu bi trebalo izbegavati ako se koristi varfarin jer postoji rizik od ozbiljnog krvarenja. Interakcija između soka od brusnice i varfarina teoretski je moguća jer brusnica sadrži antioksidanse, uključujući i bioflavonoide, za koje se zna da su inhibitori enzima citohrom P450.

PEČURKE

Alcohol/disulfiram interactionFalse-positive test for occult blood in the stool.

KUPUSBrasica oleacea

AnticoagulantsMonoamine oxidase (MAO) inhibitorsThyroid medication

Anticoagulants (to thin blood): Coumadin, Dicumarol, Panwarfarin, PhenindioneIndoli (brokoli, kupus, karfiol)indukuju hepatične enzime i ubrzavaju metabolizam nekih lekova npr.oksazepamaindoles, isothiocyanates, glucosinolates, dithiolethiones, and phenols reduce the risk of some cancersSulforaphaneThiocyanateIsothiocyanate

PARADAJZLycopersicon lycopersicum

red carotenoid (pigment) lycopene, a strong antioxidant that may reduce the risk of some forms of canceralfa-karoten, beta-karoten, lutein, zeaksantin i likopen False-positive test for carcenoid tumors (serotonin)

Namirnice bogate kalijumom (banane, paradajz, krompir) NE bi trebalo konzumirati u većim količinama kad se koristi diuretik koji "štedi kalijum", jer dolazi do prevelikog nakupljanja tog minerala u organizmu. Oko 600 različitih karotenoida :α-karoten, β-karoten, lutein, zeaksantin i likopen

JAGODEFragaria vesca

Jagode i maline sadrže oksalnu kiselinu koja može smanjiti apsorpciju Fe i Ca u crevima.↓ apsorpcija Fe↓ apsorpcija CaAli sadrže i elagičnu kiselinu koja uništava enzime koji hemikalije pretvaraju u karcinogene i podstiče stvaranje enzima koji te karcinogene uništavaju. Neke studije pokazuju da jogode štite i od mentalnog popuštanja koje dolazi sa godinama.

Flavonoidi (kvercetin, kemferol) → LDL

STOP DEMENTIA

MALINERubus ideus

antocijani: kvercetin kempferol cijanidin-3-glukozilrutinozid cijanidin-3-rutinozid pelagonidin glikozid.

MALINERubus ideus

Antimikrobna + antifungicidna svojstvaNajveći dio antioksidativnog kapaciteta pripada elagitaninima, koji se gotovo isključivo nalaze u malinama i prema istraživanjima imaju antikancerogeno djelovanje. U dodacima prehrani malina je izvor fitonutrijenta elagične kiseline, koja sprječava štetno djelovanje slobodnih radikala

antioksidativna aktivnost maline za 50% veća od antioksidativne aktivnosti jagode, 10 puta veća od rajčice i 3 puta veća od kivija.

MALINERubus ideus

↓ apsorpcija Acetaminophen with Codeine↓apsorpcija Atropine↓ apsorpcija Cardec DM(carbinoxamine, pseudoephedrine, dextromethrophan) , ↓apsorpcija Codeine↓apsorpcija Ephedrine and Pseudoephedrine ↓apsorpcija Theophylline/AminophyllineStrawberries, Raspberries, Spinach, and Rhubarb: These contain oxalic acid, which can aggravate kidney and bladder stones in susceptible people, and reduce body's ability to absorb iron and calcium.

Kvercetin AntiinflamatornoAntineoplastično delovanjePrevencija i terapija malignih bolestiprostatitisabolesti srcakatarakte alergiija/zapaljenja , i respiratornih bolesti (bronchitis i asthma). ANTIDEPRESIVNA SVOJSTVA Interakcije sa antibioticima (fluorohinoloni!)Potentni inhibitor CYP3A4

Kvercetin Foods rich in quercetin :

JABUKE, ČAJ, LUK, CRNO GROŽĐE,

CITRUSNO VOĆE,

PARADAJZ, BROKOLI,

ZELENO LISNATO POVRĆE,

TREŠNJE, MALINE, BRUSNICE,

ARONIJA

ARONIJAAronia melanocarpa

Antocijani hepatoprotektivnigastroprotektivniantiinflamatorniantiviralniantiagregacijski imunomodulatorni efektinormalizuju metabolizam UGHPreliminary results of studies on the aronia berry have found possible protection against colorectal cancer, cardiovascular disease, chronic inflammation, peptic ulcers, eye inflammation, and liver failure.

DRENJINECornus mas

Verbenalin,  Ursolic acid Irodiod ghycoside (morroniside, loganin), cornusin Acornusin Bcornusiin Ccornusiin Ggallic acid; malic acid; tartaric acid, betulic acid, urosolic acidtellmagrandin I, tellmagrandin IIKardiovaskularni efektiEfekti na imuni sistemAntibakterijski AntiinflamatorniAntioksidantni efekatAntilipemični efekat

DRENActions: anhidrotic, antiallergic, antibacterial, antihistaminic, antihypertensive, anti-inflammatory, antimicrobial, antiseptic, astringent, decreases menstrual flow, diuretic, hemostyptic, hepatic, immunostimulant, kidney alterative, tonic, urinary antiseptic, vermifuge Indications: allergies, arthritis, bed-wetting, blurred vision, cancer, dermatophytosis, diabetes mellitus, dizziness, excessive menstruation, excessive perspiration, headache, hepatitis, hypertension, impaired hearing, impotence, incontinence, intestinal worms, kidney disorders, liver disorders, low sperm count, lumbago, malaria, metrorrhagia, night sweats, nocturnal emission, polyuria, premature ejaculation, spermatorrhea, tinnitus aurium, urinary calculi, vertigo.

DREN interakcije • ↑rizik za toxičnost anti-inflammatornih analgetika• mogući antagonisam sa antiarrhythmicima (u slučaju hipokalijemije)• ↑ pojačano dejstvo mišićnih relaksanata; • antagonizovanje hypoglycemijskih lekova; • mogu potencirati dejstvo antihypertensiva; • mogu potencirati lithium therapy; • kada se uzima sa corticosteroidima postoji rizik od hypokalemie; •može potencirati druge diuretike i ↑rizik za hypokalemiu. • zajedno sa anesteticima hipotenziju

CRNI DUDMorus nigra

Hipoglikemijski efekatAntidijabeticimedications used for diabetes :Glimepiride (Amaryl)Glyburide = Glibenclamide (Glibenklamid, Daonil, Maninil), insulin Pioglitazone (Actos), Rosiglitazone (Avandia)Chlorpropamide (Diabinese)Glipizide (Gucotrol)Tolbutamide (Orinase),

GLOGCrategus sp.

Glikozidi digitalisaMAOIAntihipertenzivni lekoviAntihistaminiciAntikonvulzantiBenzodiazepiniAntipsihotici

BELA VRBASalix alba

Sumeri

Stari Egipat

Grčka - Hipokrat

BELA VRBASalix alba

deluje slično kao i aspirin Ekstrakt se tradicionalno koristi za lečenje groznice, glavobolje i reumatskih bolova. Kada se upotrebljava istovremeno sa aspirinom dejstvo aspirina se može pojačati i nastati krvarenje u želucu (glavno neželjeno dejstvo aspirina).

KANTARIONHypericum perforatum

Antidepresiv - antidepresivno djelovanje je poznavao već u srednjem veku- ParacelsusSedativAntibiotikAntivirotikHipericinHiperforinKantarion sprečava razgradnju neurotransmitera serotonina, dopamina, norepinefrina, koji su odgovorni za dobro raspoloženje i na taj način smanjuje simptome depresije. Na isti način deluju i antidepresivni lekovi SSRI (selektivni inhibitori preuzimanja serotonina), MAO-inhibitori. antibakterijsko, antiviremijsko dejstvo

KANTARIONsistem citohrom P450 nivo antiretroviralnih lekova, varfarina, ciklosporina, digoksina, teofilina, irinotekana, imatiniba, efekte oralnih kontraceptiva KANTARIONOVE BEBESerotoninski sindrom – povećava nivo serotonina (neurotransmiter koji je povezan sa dobrim raspoloženjem) u mozgu. Ako se kantarion uzima istovremeno sa antidepresivima (Flunisan, Flusetin, Prozac, Flunirin, Palix, Seroxat, Zoloft...) može dovesti do prekomernog povećanja serotonina, a to predstavlja rizik za razvoj serotoninskog sindroma. efekat NSAIL-a, COX2 inhibitoraFotosenzitivnostKonfuzija, agitacija sa LOPERAMIDOM, i lekovima protiv glavobolje iz grupe triptana (naratriptan, rizatriptan, sumatriptan, zolmitriptan)

KANTARION

može koncentraciju omeprazola, kofeina, dekstrometorfana, feksofenadina, karbamazepina, cimetidina...

- sa digoksinom, može da dovede do sniženja koncentracije digoksina i smanjenog terapijskog efekta -Doksiciklin fotosenzitivnosti - pri normalnoj izloženosti suncu javljaju se opekotine i kožni osip -kombinacija kantariona i elanaprila, povećava potencijal za fototoksičnost 

KANTARIONdejstvo simvastatina ( Cholipam, Vasilip, Simvor, Zocor, Hollesta),

triciklicnih antidepresiva,

teofilina, varfarina, digoxina, levotiroxinanekih antivirotika pojačava sedativno dejstvo narkotika

koncentraciju imunosupresora

GINKOGinkgo biloba

AspirinVarfarin Pentoksifilin (Trental) NSAILTiazidni diureticiCiklosporinPeroralni antidijabeticiAntikonvulzivi, antiepilepticiInhibitori MAOVitamin Kantiagregacione i antikoagulantne lekove (varfarin, acetilsalicilna kiselina, klopidogrel, tiklodipin, dipiridamol, heparin) zbog potenciranja krvarenja.

NeuroprotektivnoRetinoprotektivnoKardioprotektivno

ginkgolides, bilobalides

GINKO Ginkgo biloba

LEK REZULTAT INTERAKCIJE

Antikoagulansi ↑povećan rizik od krvarenja

Inhibitori agregacije trombocita

↑povećan rizik od krvarenja

NSAIL ↑povećan rizik od krvarenja

Insulin Hipoglikemija

Oralni antidijabetici Hipoglikemija

Tiazidni diuretici Hipotenzija

MAOI Potenciranje dejstva MAOI

Sildenafil Povećan efekat sildenafila

Donepezil potenciranje holinergičkih efekata

Takrin potenciranje holinergičkih efekata

5 FU Smanjenje nefrotoksičnosti 5FU

Ciklosporin Smanjenje nefrotoksičnosti ciklosporina

ŽEN-ŠEN Panax ginsengPanacea

Aspirin↓Furosemid↑Insulin↑Peroralni antidijabetici ↓opioidni analgetici↑Inhibitori MAO antihipertenziviLitijum ↑NSAIL↑Sedativi kafa↑Varfarin zeleni čaj↑Estrogeni↑Kortikosteroidi

SLATKI KORENGlycyrrhiza glabraglicirizin - deluje protivupalno, ekspektorantno, antivirusno, spazmolitički, imunostimulirajuće.

↑kardiotonični glikozidi (Digoksin, Dilacor); ↓tiazidni diuretici (Lometazid, Lasix, Yurinex); ↑kortikosteroidi (Dexason, Hydrocortison); ↓laksativi koji dovode do gubitka kalijuma (Panlax, Dulkolaks); antikoagulansi (varfarin, derivati kumarina).oralni kontraceptivi

KAMILICAMatricaria chamommila

Use with caution in patients taking other sedating medications because of possible excessive sedation, drowsiness, loss of coordination, and trouble driving or operating machinery. An active ingredient in chamomile is coumarin.It is unknown whether chamomile affects coagulation and if there is significant interaction between chamomile and warfarin.↓apsorpcija non-heme FeKamilica ima antikoagulantno dejstvo, kao warfarin, pa je ne treba koristiti zajedno sa warfarinom jer se povećava rizik od krvarenja. Kamilica ima dejstvo kao barbiturati (fenobarbiton) i drugi sedativi pa može intenzivirati dejstvo sedativa. Kamilica može smanjiti apsorpciju gvožđa iz GIT-a pa je ne treba uzimati sa preparatima gvožđa

ĐUMBIRZingiber officinalegingerol, zingeron i shoagolkurkumin

antikoagulansi antilipemiciNSAIL antihistaminiciantacidi hemoterapeuticiH2 blokatori za ttinhibitori proteinske pumpeinsulinioralni antidijabeticimiorelaksansiimunosupresoriβ-blokatori i kardiotoniciaktivne tvari gingeroli imaju analgetske, sedativne, antipiretske i antibakterijske učinke.

KARImešavina 5-30 različitih začinakorijander, kurkuma, kim i piskavica, čili, đumbir, češnjak, komorač, klinčić, gorušica, kardamom, muškatni oraščić, cimet, crveni i crni papar.

BIBERPiperidinePiperineanti-inflammatory, antioxidantno, analgezijsko dejstvo - oprez sa lekovima istog dejstva!

može inhibisati acetylcholinesterasu – oprez kod holinergijskih agonista mešaju se u biotransformaciju lekova kroz sistem cytochrome P450 dovodeći do povećanog nivoa u plazmi i jačeg dejstva i potencirajući neželjenea dejstva

BIBERcholinergic agonists, cyclosporine A, digoxin, cytochrome P450 metabolized agents, herbs or drugsphenytoin, propranolol, rifamipicin (rifampin)antibioticitheophylline

↓smanjuje dejstvo blokatora Ca++ kanala

PAPRIKA

tiramin - koči delovanje antidepresivnih lijekova (MAOI), (feferoni) Capsaicin+ captopril , enalapril,lisinopril or other angiotensin-converting enzyme (ACE) inhibitors may cause or exacerbate ACE inhibitor-induced coughNonheme iron absorption may be inhibited by concomitant chili consumption.Blood thinners – aspirin, warfarin and heparin) and herbs (such as ginkgo, ginger, ginseng, and garlic).Stomach acid reducers - cimetidine (Tagamet), famotidine (Pepcid), ranitidine (Zantac), omeprazole (Prilosec), and esomeprazole (Nexium). theophylline

PAPRIKAU sastavu 100 g čilija nalazi se 34 g dijetalnih vlakana, 15 mg beta-karotena, 83 mg fitosterola, 310 μg luteina i zeaksantina, 21 μg likopena i 2,7 mg betaina.

Vit CCapsaicinSupstanca PAntiinflamatorno, analgezijsko, antilipemijsko, antiagregaciono, fibrinolitičko dejstvo čili papričica

KROMPIRSolanum tuberosum

Namirnice bogate kalijumom (banane, paradajz, krompir) ne bi trebalo konzumirati u većim količinama kad se koristi diuretik koji "štedi kalijum", jer dolazi do prevelikog nakupljanja tog minerala u organizmu. α-solaninα-kakonin

EHINACEAEchinacea purpurea

ImunosupresoriKortikosteroidi

Može doći do smanjenja protivupalnih svojstava ehinacee kod istovremene upotrebe sedativa, hipnotika, beta blokatora.metotreksat, amiodaron, ketokonazol, anabolni steroidi

TREŠNJEPrunus avium

antocijanidi i

proantocijanidi

NE PRE OBEDA – ALKALNA REAKCIJA – KOČI IZLUČIVANJE DIGESTIVNIH SOKOVA, OTEŽAVA VARENJE MESAnakon trešanja ne treba piti vodu, a pogotovo pivo ili alkoholna pića!!!peteljke - tanini, gorke materije, organske kiseline, flavonoidi, šećer i minerali.-u narodnoj medicini koristile za diuretične čajeve koji podstiču izlučivanje mokraće i izbacivanje kamenaca iz bubrega i mokraćne bešike

TREŠNJE

flavonoidi (antocijanidi i proantocijanidi) - protivupalna sredstva, ublažavaju simptome alergija i astme, jačaju kolagen, - anthocyanini (crveni pigmenti) blokiraju aktivnost 2 enzima: COX-1 i COX-2, bitna za produkciju prostaglandina, koji su uključeni u inflammatorni odgovor Antocijanini se ponašaju slično Aspirinu i NSAIL↓ CRP

ANTIREUMATSKO DEJSTVO

LUBENICACitrullus lanatus

Curcubocitrin TA

Citrulin Arginin ↓ TA, ↑ osetljivost na insulinVitamin CLikopenβ- karoteni

SLADOLED

Tetraciklini

EFEKTI LEKOVA NA UNOS HRANE I

NUTRICIONI STATUS• Triciklicni antidepresivi (amitriptilin) dovode do sušenja usta i kiselog ili metalnog ukusa.• Neki antidepresivi (npr. fluoksetin) mogu da prouzrokuju anoreksiju i gubitak težine.• Većina antipsihoticnih lekova (npr. tioridazol) i triciklični antidepresivi pojačavaju ↑apetit i mogu da dovedu do gojaznosti.• Antipsihotici, antidepresivi i antihistaminici usporavaju peristaltiku creva i dovode do konstipacije.• Nesteroidni antiinflamatorni lekovi (acetilsalicilna kiselina, ibuprofen i naprosin) iritiraju mukozu želuca i mogu da dovedu do mucnine, refluksa, povracanja i ulceracije.•Hormonski preparati (estrogeni, gestageni) dovode do osecaja mucnine i povećanja telesne težine.•

EFEKTI LEKOVA NA UNOS HRANE I

NUTRICIONI STATUS• Antihipertenziv kaptopril dovodi do poremecaja percepcije ukusa.• Antibiotik klaritromicin se sekretuje u salivu dajuci joj gorak ukus.• Klindamicin i linkomicin izazivaju mučninu, povraćanje i neprijatan metalni ukus u ustima.• Aminoglikozidni antibiotici (streptomicin, gentamicin, amikacin) i eritromicini izazivaju mučninu, povraćanje, glavobolju.• Hinolonski antibiotici (ciprofloksacin, norfloksacin, moksifloksacin) prouzrokuju mučninu, povraćanje, dijareju i abdominalne bolove.• Antibiotici uništavaju crevnu floru i mogu da dovedu do nastanka kandidijaze• Osobe preosetljive na pojedine sastojke hrane mogu da ih unose lekovima 

HVALA