İhsan esen fırat Üniversitesi tıp fakültesi Çocuk …kisi.deu.edu.tr/ihsan.esen/konjenital...

Konjenital hipotiroidi

İhsan ESENFırat Üniversitesi Tıp Fakültesi

Çocuk Endokrinolojisi

Erken tanı neden önemli?

TedavidenÖnce Sonra

Erken tanı neden önemli?

J Neuroscience, 2003

Tiroid hormonu ile muamele edilen ve edilmeyen sinir hücresi

KonjenitalKonjenital HipotiroidiHipotiroidi

• Sık görülür: 1/3000-1/4000

• Erken tanı ve tedavi zeka geriliğini önler

• Yenidoğan döneminde klinik tanı güçtür (< % 10)

• Tedavisi ucuz, basit, kolay uygulanabilir ve etkindir.

• Tarama yöntemleri yeterince duyarlı ve özgüldür

• Yarar / maliyet oranı yüksektir (10/1)

Tarama Nasıl Yapılır?

• Taramanın ilk aşaması yenidoğan döneminde topuktan

kapiller kan örneği alınmasıdır.

– Önce bilgi formunu doldurunuz.

– Sonra kan örneğini alınız

Bilgi Formu

• Doğru, okunaklı ve eksiksiz doldurulmalı

• TC Kimlik (anne) ve telefon numaraları iki kez kontrol edilmeli• TC Kimlik (anne) ve telefon numaraları iki kez kontrol edilmeli

• Tekrar ya da ikinci örnekse belirtilmeli (TEKRAR yazılmalı)

Bilgi Formu

El yazısı Matbaa harfi

Tarama Nasıl Yapılır?

• Topuktan kapiller kan örneği alınması.

• Tüm topuk kanı örnekleri 4’lü daire içeren standart kan örneği kağıdına,

• Bir yüzden ve öbür tarafa tam olarak geçecek ve daireyi iki yüzden de kaplayacak biçimde emdirilmelidir.

!!!!!!

Topuk kanı ne zaman alınmalıdır?

• İdeal olan yaşamın 3-5. günlerinde

• Yenidoğan bebek sağlık merkezinden taburcu edilmeden hemen önce MUTLAKA kan örneği alınmalıdır

Dikkat edilecek noktalarDikkat edilecek noktalar

• Hasta bebekler

• Prematüre bebekler

• Sağlıklı doğan bebeklerden

Kan örneği alınmalıdır!

Hasta bebekler nakledilecek ise nakilden önce• Hasta bebekler nakledilecek ise nakilden önce

Kan örneği alınmalı, çıkış özetinde belirtilmelidir!

• Nakil gelen bebeklerde çıkış özetinde not yoksa

Kan örneği alınmalıdır!

laboratuvar

• Ölçüm (TSH) yapılır

• Sonuçlar en kısa zamanda web tabanlı olarak duyurulur

Topuk kanında kapiller TSH

TSH < 5,5 mU/L TSH 5,5-20 mU/L TSH > 20 mU/L

Kapiller TSH yinelenir

TSH > 5,5mU/L

Kapiller TSH (mU/L)

TSH < 5,5 mU/L

Geri çağrılırSerum T4, TSH

NORMAL

TSH > 5,5mU/L

SERUM T4 , TSH N

NORMAL

TSH < 5,5 mU/L

NORMAL

Serum T4 ↓↓↓↓, TSH ↑↑↑↑Konjenital Hipotiroidizm

• Taramada (tam kanda) TSH ≥ 40 mU/L ise aynı gün venöz

sonuç çıkmayacaksa tedavi başlayın

• TSH < 40 mU/L ise venöz sonuçlar için ertesi gün beklenebilir

Venöz kanda TSH – sT4

sT4 düşük TSH > 20 mU/L TSH ≥ 6-20 mU/LsT4 normal

Görüntüleme

Tedavi başla

Kontrol 1-2 hafta sonra

Görüntüleme

****

**** Görüntülemede tiroid disgenezi bulgusu veyasT4 düşük-normal ise tedavi başlanılması lehine

İkinci tarama

• Birinci taramada şüpheli sonucu olanlar

• Preterm bebekler

• Düşük doğum ağırlıklı ve çok düşük doğum ağırlıklı bebekler

• Yenidoğan yoğum bakım ihtiyacı olan hasta bebekler

• İlk 24 saatte kan örneği alınmış olanlar

• Çoklu doğum, özellikle aynı cinsiyette olan bebeklerin

İkinci bir taramalarının yapılması gerekir.

Topuk kanı tekrarında !!!!

• Tekrar örnekleri zaman yitirilmeden alınıp laboratuvaragönderilmelidir.

• Örneğin bilgi formuna TEKRAR yazılmalıdır

• Birinci ayını dolduran bebeklerde topuk kanında TSH • Birinci ayını dolduran bebeklerde topuk kanında TSH ölçümünün DEĞERİ YOKTUR!!

• Koldan kan alınmalı ve serum sT4-TSH ölçülmelidir

bilgilendirme

• Taranan hastalığın tiroid bezinin çalışması ile ilgili olduğunu

• Yenidoğanda bebeğe bakarak kolay anlaşılamayacağını, o nedenle tarandığını

• Testin sonucuna göre • Testin sonucuna göre

– Testin tekrar edilmesi (TSH: 5,5-20 olanlara)

– Bir kez de koldan kan alarak ölçüm yapılması gerektiğini (TSH >20 olanlara)

TSH: 5,5-20 mIU/L

Bebeğinizde yaptığımız tarama testi hafif bir

yükseklik göstermekte Bunu TEMİZE Bunu TEMİZE ÇIKARMAK için topuk kanını tekrar etmemiz gerekiyor

TSH: > 20 mIU/L

Hipotiroidi erken tanı almadığı takdirde zihinsel gelişmeyi

olumsuz etkiler

Ancak erken tedavi ile bunu önlemek mümkün olduğundan bu hastalığı tarıyoruztarıyoruz

Bebeğinizin sonucu yalnız HASTALIK ŞÜPHESİNİgösterir; başka testler

yapmak gerekir

bilgilendirmebilgilendirme

• Hastalığın adını söyleyiniz

• Ölçülenin TSH olduğunu ve

• Sonucunu (rakamsal değerini) yazdırıp

NOT ETMELERİNİ ve gittikleri sağlık personeline göstermelerini İSTEYİNİZgöstermelerini İSTEYİNİZ

• Koldan kan alınması gereken bebeklerde

– T4 ve TSH ölçümü yapılmasını isteyiniz (yazdırarak)

bilgilendirmebilgilendirme

• Hastalığın adını söyleyiniz

• Yenidoğan taramasında taranan hastalıklar

– Konjenital hipotiroidi (2007)

– Fenilketonüri

– Biotiniaz eksikliği

– Kistik fibroz

Santral Primerhipotiroidi hipotiroidi

konjenital primer hipotiroidi

• Sıklık

– 1:2000-4000

• Cinsiyet

– Kızlarda 2x sık – özellikle disgeneziler

– İkizlerde daha sık

• Etnisite (örn: hispanik >beyaz >afro-amerikalılar)

konjenital primer hipotiroidikalıcı nedenler -1

– Tiroid disgenezi (%80-85)

• Ektopi %66 1:5000

• Atirozis %33 1:15000

� Tiroid dishormonogenezis (%20)Otozomal resesif, normal tiroid bezi, 1:30000

� Tiroglobülin

Non-sendromik nedenler

• Atirozis %33 1:15000

• Hipoplazi

� Tiroglobülin

� Tiroid peroksidaz

� Pendrin (Pendred sendromu)

� Dual oksidaz 2; dual oksidaz maturationfaktör 2

� Dehalogenaz sistem

� Sodyum-iodit simporter

DuOX2

TPO

TSHR

TSH

DehalogenaseI- I-

MITDIT

– Tiroid disgenezi

• GNAS mutasyonu (Albright’in herediter osteodistrofisi)

Konjenital primer hipotiroidikalıcı nedenler -2

Sendromik nedenler

• PAX8 mutasyonu (böbrek agenezisi / diğer genitouriner

anomaliler)

• TTF-1/NKX2-1 mutasyonu (akciğer bozuklukları, koreathetozis,

konj kalp hastalığı ve ateş atakları)

• TTF-2/FOXE1 mutasyonu (yarık damak, dik dik saçlar, bifid

epiglottis, koanal atrezi)

• GLIS3 mutasyonu (neonatal diyabet, sağırlık, konj. glukom)

– Maternal nedenler

• İyot eksikliği

• Aşırı iyot maruziyeti

• Blokan TSH reseptör ankorları

Konjenital primer hipotiroidigeçici nedenler

• Blokan TSH reseptör ankorları

– Fatal anormallikler

• Konjenital anormallikler

• Sendromik bozuklar (Down sendromu gibi)

– Postnatal problemler

• Perinatal hastalıklar (hipoksi, sepsis, kan değişimi gibi)

Belirti ve bulgular

%95 vakada klinik yok

• Açık arka fontanel

• Kaba sesle ağlama

� Kuru cilt

Hipotermi• Kaba sesle ağlama

• Beslenme güçlüğü

• Kabızlık

• Büyük dil

• Umlikal herni

� Hipotermi

� Uzamış sarılık

� Letarji

� Hipotoni

� Guatr (nadir)

Laboratuvar

• TSH ↑↑

• Serbest T4 ↓↓

• Tiroglobülin• Tiroglobülin

• TSH reseptör antikoru

Görüntüleme

• Tiroid USG

• Tiroid sintigrafisi• Tiroid sintigrafisi

• Diz grafisi

Tedavi

• Erken ve uygun tedavi

• Levotiroksin 10-15 µg/kg/gün • Levotiroksin 10-15 µg/kg/gün

• Termlerde 50 µg/gün

izlem

• Tanıdan 2-4 hafta sonra

• 1-6 ayda 1-2 ayda bir

• 6 ay -3 yaş arası 3 ayda bir

• 3-6 yaş arası 4 ayda bir • 3-6 yaş arası 4 ayda bir

• >6 yaş 6 ayda bir

Doz değişikliklerinden 2-4 hafta sonra kontrol

Santral Primerhipotiroidi hipotiroidi

Konjenital santral hipotiroidi

• Kalıcı

– Panhipopituitarizm

• İdiyopatik panhipo

• Septooptik displazi

• PIT-1 eksikliği• PIT-1 eksikliği

– İzole TSH eksikliği (çok nadir)

• Geçici

– İdiyopatik

Laboratuvar

• Serbest T4 ↓

• TSH ↓ veya normal

Görüntüleme

• Hipofiz Magnetik Rezonans (MR)

Tedavi

• Primer hipotiroidideki gibi

• Ek hipofizer hormon eksikliği varsa onların da yerine

konulması lazım

Büyüme hormonu

ACTH

TSH

FSH/LHPRLAVP

Soru ve katkılar lütfenSoru ve katkılar lütfen

Dr. İhsan ESENFırat Üniversitesi Hastanesi

Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı

http://kisi.deu.edu.tr/ihsan.esen/