hük qanunu-labdisk dymo

Huk qanunuYaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçün müxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Huk qanunu

Məqsəd

Bu tapşırıqda məqsəd yayın uzunluğunda baş verən dəyişiklikləri,bununla bağlı fiziki təsiri (kəmiyyəti) və mümkün tətbiqistiqamətlərini araşdırmaqdır. Şagirdlər daha sonra hipotezahazırlayırlar və Labdisc proqram təminatının Dymo qüvvəsensorundan istifadə etməklə testə davam edirlər.

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Biz daim müxtəlif texnikalar yaxud cisimlər üzərində təkmilləşdirmə işləri və ətraflı təhlillər aparırıq. Bunun üçün elastiklik kimi tərkib materiallarının xassələrini bilmək vacibdir. Elastik xassələrə malik bir çox materiallar var və biz bunlardan gündəlik həyatda istifadə edirik. Buna misal olaraq genişlənə və yığıla bilən yayları göstərmək olar. Evinizdəki müxtəlif məişət elektrik cihazlarını yoxlasanız özünüz görəcəksiniz ki, yaylardan tez-tez istifadə olunur.

Müqəddimə və nəzəriyyə

Materialın elastik olduğunu göstərən başlıca xüsusiyyət nədir?

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Bu cür işi yerinə yetirərkən hansı dəyişkənləri müəyyən edirsiniz?

Müqəddimə və nəzəriyyə

Hər hansı bir cismin elastik xassələrini müşahidə etmək üçün hansı işləri yerinə yetirməlisiniz?

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Nəzəri

Biz təcrübi yolla nümayiş etdirə bilərik ki, yayın elastiki qüvvəsinin yaratdığı qüvvəilə uzanma arasında düz mütənasiblik var. Bu hədd yalnız müəyyən uzanmaya kimibaş verir və buna axma həddi deyilir. Bu mexaniki prosesdə bu həddi keçdikdənsonra cisim qalıq (plastik) deformasiya yaxud qırılmaya (kəsilməyə) məruz qalabilər. Yayın qüvvəsi əvvəlki forma və ölçüsünü alma qabiliyyətinə malikdir və onagörə də aşağıdakı bərabərlikdə mənfi işarəsi verilib:

Müqəddimə və nəzəriyyə

Uzanma

Yayın sabiti

Elastik qüvvə

xkF

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Hər bir cisim fərqli elastiki xassələrə malikdir və ona görə də, k sabiti tədqiqolunarkən dəyişir. Uzanma mənfi (sıxılma) və yaxud müsbət ola bilər. Yaydan başqadigər müxtəlif elastik materiallar vardır ki, deformasiyaya uğradıqdan sonra əvvəlkiformalarına qayıdırlar.

Müqəddimə və nəzəriyyə

if LLx

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Müqəddimə və nəzəriyyə

İndi isə şagirdlərə təcrübə vasitəsilə yoxlamaq üçün bir hipoteza irəlisürmələri tapşırılır.

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Əgər iki müxtəlif yay 10 sm-ə kimi və daha sonra 15 sm-ə kimi uzadılsa, yaylarınsərf etdiyi qüvvə hər bir hal üçün ölçülsə hər bir uzanma üçün hansı nəticələrigözləyirsiniz?

Tapşırığın izahı

Şagirdlər iki yayın sərf etdiyi qüvvəni ölçürlər. Onlar 0 sm, 5 sm, 10 sm, 15 sm, 20sm və 25 sm uzanma ilə yayların hər birinin yerinə yerinə yetirdiyi qüvvəni ölçürlər.Bu ölçü işlərini yerinə yetirmək üçün onlar Labdisc proqram təminatının Dymoqüvvə sensorundan istifadə etməlidirlər.

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Labdisc Dymo qüvvə sensoru

USB kabel

Spiral yaylar, 150 və 100 mm

Resurslar və materiallar

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Labdisc Dymo qüvvə sensoru ilə qüvvəyə dair ölçü işlərini toplamaq üçün aşağıdakı addımları izləyin:

Labdisc proqram təminatını açın və Labdisc-i işə salın.

Globilab ekranının sağ küncündə aşağı hissədə Bluetooth piktoqramının üzərindəsiçanın düyməsini sıxın. Hal-hazırda istifadə etdiyiniz Labdisc-i seçin. Labdisc,proqram təminatı tərəfindən tanındıqdan sonra piktoqram boz rəngdən mavirəngə dəyişir.Əgər USB əlaqədən istifadəyə üstünlük verirsinizsə USB piktoqramı üzərində düyməni sıxaraq əvvəlki təlimata riayət edin. Labdisc tanındıqda eyni rəng dəyişikliyini görəcəksiniz.

1

2

Labdisc-in konfiqurasiyası

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Labdisc-in istifadəsi qaydaları

Sensorun konfiqurasiyasını qurtardıqdan sonra üstündə düyməni sıxaraq ölçü işlərinə başlayın.

Ölçü işlərini qurtardıqdan sonra üstündə düyməni sıxaraq Labdisc-i dayandırın.

4

5

Labdisc-in istifadəsi qaydaları

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Yayı Labdisc Dymo qüvvə sensorunda qarmağın üzərinə yerləşdirin.

Dostunuzun köməyindən yaxud laboratoriyada dayaqdan istifadə edərək Labdisc Dymo qüvvə sensorunu saxlayın.

0 sm uzanmadan başlayaraq qrafikdə sabitqiymət təmin olunana kimi belə birmövqedə tutun.

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Eksperiment

Eksperiment

Endotermik və ekzotermik reaksiyalarHansı reaksiyaların istilik buraxdığını yaxud istehsaletdiyini yoxlamaq üçün müxtəlif ölçü işlərinin yerinəyetirilməsi.

Eksperiment

Hər dəfə uzanmanı 5 sm artırmaqla 25 sm uzanmaya kimi yuxarıdakı proseduru təkrarlayın. Alınan qrafiki yaddaşa verin.

Həmin proseduru aşağıdakı yay üçün həmçinin təkrarlayın.

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Qrafiklərin hər birində alətindən istifadə edərək müvafiq momentlərdə yayın əyilməsini göstərin.

Bundan sonra aləti vasitəsilə əyrinin üzərində düyməni sıxmaqla hər bir an üçün qüvvənin qiymətlərini göstərin.

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Nəticələr və təhlil

Hər iki qrafikdə möhkəmlik və uzanmanı nəzərdən keçirin. Bunlarla sizin ilkin hipoteza arasında nə cür əlaqə var?

Əldə olunan iki qrafik arasında nə cür fərqin olduğunu müəyyən edə bilərsiniz?

Qrafikin pilləvari olmasının səbəbi nədir?

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Nəticələr və təhlil

Nəticələr və təhlil

Aşağıdakı qrafik şagirdlərin hazırladıqları qrafiklə eyni olmalıdır.

Endotermik və ekzotermik reaksiyalar

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Nəticələr və təhlil

Aşağıdakı qrafik şagirdlərin hazırladıqları qrafiklə eyni olmalıdır.

Endotermik və ekzotermik reaksiyalar

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Qənaət

Uzanmanın hansı qiymətlər çoxluğunda bu iki yay eyni möhkəmliyə malikdir?

Qrafiki müşahidə edən şagirdlər başa düşməlidirlər ki, bəzən bu iki yay eyni qüvvə ilə işləyiblər. Bu da uzanma ilə bağlıdır. Cavab qiymətlər çoxluğu diapozonunda hər saniyə yayın uzanmasına dair məlumat təmin edilmədən verilməlidir.

Hər bir yay üçün möhkəmliklə uzanma arasındakı həddi hesablayın. Hər bir hal üçün ortalama göstəricini tapın. Yaylardan hansı böyükdür? Bu qiymət nəyi ifadə edir?

Şagirdlər bilməlidirlər ki, yayın sabiti, yəni qüvvə ilə uzanma arasında hədd tərifə əsasən yayın uzanma zamanı davranışını göstərir. Onlar belə bir nəticə çıxarmalıdırlar ki, yayın sabiti nə qədər böyük olarsa bərpa qüvvəsi bir o qədər böyük olur.

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Əlavə təcrübə üçün tapşırıqlar

Bu biliklər kəndirlə tullanma oyununda faydalı ola bilər? Cavab vermək üçün tədqiqat aparın.

Şagirdlər biməlidirlər ki, kəndirlə tullanma oyununu oynadıqda hündürlük və çəki təhlükəsizliyə görə müəyyən olunur. Ona görə də, kəndirlə tullanma oyununda kəndirin uzanmasına səbəb olan qüvvəni hesablamaq mühümdür. Müəllim onlara bunu başa düşməkdə kömək edə və bunun mexaniki enerjinin saxlanması olduğunu, adamın həm düşmə sürəti, həm də çəkisinin kəndirlə tullanma ipinin uzunluğuna təsir etdiyini və beləcə elastik enerji anlayışı haqqında məlumat verə bilər.

Huk qanunu

Yaylarda meydana gələn uzanmanı öyrənmək üçünmüxtəlif ölçü işlərinin yerinə yetirilməsi

Sabit məlum ikən yaya və uzanmaya işləyən qüvvənin hansı olduğunu öyrənmək olar? Cavabınızı əsaslandırmaq üçün qüvvənin diaqramını çəkin.

Şagirdlər öz cavablarını diaqram çəkərək əsaslandırmalı və tətbiq olunan qüvvə ilə yayın qüvvəsinin eyni modula malik olduğunu göstərməlidirlər. Bu yolla Huk qanununa əsasən onlar yaydan dinamometr kimi istifadənin mümkün olduğunu öyrənə bilərlər.