ikastetxeetan infekzioak kontrolatzeko gida · gaixotasunak dirauen bitartean. ziurtartu...
Post on 15-Aug-2020
2 Views
Preview:
TRANSCRIPT
IIKKAASSTTEETTXXEEEETTAANN
IINNFFEEKKZZIIOOAAKK
KKOONNTTRROOLLAATTZZEEKKOO GGIIDDAA
EPIDEMIOLOGIA UNITATEA
GIPUZKOAKO OSASUN PUBLIKOKO ZUZENDARIORDETZA DONOSTIA, 2015EKO UZTAILA
2
Egileak:
Juncal Artieda Arandia. Zaintza epidemiologikoko teknikaria. Gipuzkoa. Aintzane Orkaizagirre Gomara. Zaintza epidemiologikoko teknikaria. Gipuzkoa. Kolaboratzaileak:
Mikel Basterrechea Irurzun. Zaintza epidemiologikoko teknikaria. Gipuzkoa. Elena Busselo Ortega. Pediatra. Bidasoako ESIa. Carlos Gustavo Cilla Eguiluz. Mikrobiologia Zerbitzuko medikua. Donostialdea ESIa. Osane Dorronsoro Barandiarán. Lehen mailako Arretako erizaina. Donostialdea ESIa. Rosa Sancho Martínez. Zaintza epidemiologikoko teknikaria. Gipuzkoa. Juan Antonio Tapia Echave. Pediatra. Donostialdea ESIa. Esker-emateak: Mª Visitación de Castro Laiz. Zaintza epidemiologikoko arduraduna. Gipuzkoa. Elixabete Agirre Kerejeta. Itzulpeneko eta normalizazioko teknikaria. Osasun Saila. Gipuzkoako Lurralde Ordezkaritza
KONTSULTAK EGITEKO HELBIDEAK Osakidetzaren herriko Osasun-Zentroko Eskola-osasuneko erizaina. Gipuzkoako Osasun Publikoaren eta Adikzioen Zuzendariordetzako Epidemiologia Unitatea. Telefonoa: 943022751/2.
3
SARRERA Ikastetxeetan gaixotasun transmitigarriak kontrolatzeko eta prebenitzeko 2005ean argitaratu zen Gidaren laburpen eguneratua da dokumentu hau. Edukia hiru ataletan egituratuta dago:
1. Gaixotasun transmitigarriei buruzko oinarrizko informazioa eta haietako bakoitzarekin hartu beharreko prebentzio-neurri zehatzak.
2. Higiene-jardun egokiak.
3. EAEko txertaketa-egutegiaren eguneratzea. Haur-ikastetxe horietan, halaber, umeen osasunaren eta txertaketaren historiari buruzko informazioa edukitzea gomendatzen da, bai eta hezitzaile/zaintzaileena ere; izan ere, egoera jakin batzuek baldintzatu egiten dute nola jokatu gaixotasunen aurrean. Badira haur batzuk, duten osasun-egoera dela-eta, infekzioen aurrean kalteberagoak direnak gainerakoak baino. Leuzemiaren edo beste gaixotasun onkologiko baten tratamendua jaso duten haurrak dira, kortikoideen dosi handiekin eta immunitatea ahultzen dutenekin tratatu direnak. Ikastetxeak jakinaren gainean jarri behar dira horretaz. Egoera berezia gertatzen da langile haurdun bat zenbait infekzioren eraginpean edo haiekin kontaktuan egonez gero; esaterako, barizela, herpes zoster, errubeola, megaeritema infekziosoa eta elgorriaren eraginpean. Egoera horietan bere ginekolologoarekin hitz egin beharko du. Gaixotasun horiei aurre egiteko, ezinbestekoa da hainbat profesionalen eta inplikaturiko erakundeen arteko koordinazioa eta lankidetza.
4
1.
GA
IX
OT
AS
UN
TR
AN
SM
IT
IG
AR
RIE
I E
TA
PE
BE
NTZ
IO
-NE
UR
RIE
I B
UR
UZ
KO
IN
FO
RM
AZ
IO
A
RA
SH
IN
FE
KZ
IO
AK
ET
A D
ER
MA
TO
LO
GIK
OA
K
GA
IX
OT
AS
UN
A
KLIN
IK
A
TR
AN
SM
IS
IO
-A
RR
IS
KU
A
TR
AN
SM
IS
IO
-MO
DU
A
BA
ZT
ER
RA
LD
IA
IR
UZ
KIN
AK
Atl
eta
-oin
a
Exudatu
a o
in a
rtean,
ezkata
, pusla
edo
err
oitzekin
.
Ert
ain
a,
fam
ilie
tan,
eta
txik
ia,
eskole
tan
Larr
uazal in
fekta
tuan e
do
leku h
ezeeta
n
(igerile
kuak…
) egote
n d
iren
onddoak u
kituta
.
Bate
re e
z Tra
tam
endua b
ehar
du
Bariz
ela
Pusla
-eru
pzio
oro
korr
a e
ta
sukarr
a
Oso h
andia
Lagunez lagun e
ta a
irez
barr
eia
tuta
, eztu
l edo
dom
inis
tiku e
gin
duen
pert
sona infe
kta
tu b
ate
tik,
eta
/edo g
aix
o b
ate
n p
usla
k
ukitzeagatik.
Pusla
k legort
u a
rte
eta
, gutx
ienez,
eru
pzio
a h
asi eta
5
egun igaro
art
e.
Saia
tu k
onta
ktu
rik e
z iz
ate
n h
aur
kaltebera
eta
la
ngile h
aurd
uenekin
.
Herp
es s
oila
Sukarr
a,
sum
inkort
asuna,
entz
ieta
ko eta
ahoko
ultzera
-enante
ma,
askota
n
aho inguru
ko lesio
ekin
.
Ert
ain
a
Ahoko jariakin
edo lesio
in
fekta
tuak u
kituta
Bazte
rrald
irik
ez,
salb
u e
sto
matitis
herp
etikodun
haurr
eta
n
Saitau m
usurik e
z e
mate
n e
ta lesio
ak e
z ukitzen P
roze
sua a
rina d
a e
ta o
ro h
ar
norb
era
k
mugatu
a
Erru
beo
la
Exante
ma,
linfa
denopatia
eta
sukarr
a
Ert
ain
a,
txert
orik
hart
u g
abeko
laguneta
n
Lagunez lagun,
eztu
l egin
duen p
ert
sona infe
katu
bate
n a
rnas
jariakin
ekin
kuts
atu
tako a
ire b
idez.
Exante
ma h
asi eta
6
egun igaro
art
e.
Txert
o b
idez
pre
beni daiteke. Kontu
z langile
haurd
unekin
.
Oin
/esku
/ah
o g
aix
ota
su
na
Pusla
k a
hoan,
esku-
ahurr
ean e
ta o
ineta
n
Ert
ain
a
Pusla
k u
kituta
edo lis
tu
bid
ez.
Bate
re e
z Bazte
rrald
ia k
ontu
an e
dukitzeakoa d
a b
ald
intz
a
jakin
batz
ueta
n.
In
peti
go
a
Infe
zkio
zorn
atu
lo
kalizatu
ak e
do
inbaditzaileak
Ert
ain
a
Zauriak u
kituta
Zauriak lehort
u e
do
sendatu
art
e, edo
antibio
tikoa h
art
zen
hasi eta
48 o
rdu igaro
art
e.
Antibio
tikoen t
rata
menduare
kin
zauriak
sendatu
edo infe
kzio
ald
ia a
rindu e
giten d
a.
Elg
orria
Sukarr
a,
eztu
la,
koriza,
konju
ntibitis
a e
ta
exante
ma m
akulo
papula
r erite
mato
soa e
ta
enante
ma
pato
gnom
onik
oa
(m.K
oplik).
Oso h
andia
, tx
ert
orik h
art
u
gabekoeta
n.
Lagunez lagun,
aire b
idez,
gaix
oak e
ztu
l edo
dom
inis
tiku e
gitean
bota
tako t
anta
batz
uk
arn
aste
n b
aditu p
ert
sona
kaltebera
bate
k.
Exante
ma h
asi bain
o 4
egun lehenagotik e
ta
hura
agert
u e
ta 4
egunera
bitart
ean
kuts
atz
en d
a e
lgorr
ia.
Elg
orr
ia d
uen h
aur
bate
k b
este
ikasle
ekin
edo
irakasle
ekin
konta
ktu
rik e
z iz
ate
n s
aitu b
ehar
du.
Mo
llu
scu
m c
on
tag
iosu
m
Kupula
-itx
ura
ko 2
tik 2
0ra
adin
a p
apula
, erd
ian
unbilik
azio
a d
ute
la.
Txik
ia e
ta e
rtain
a,
fam
ilie
tan.
Hura
, zuzenean,
edo
mate
rial kuts
atu
a
ukitzeagatik.
Bate
re e
z N
orb
era
k m
ugatu
a d
a
5
Ezkab
ia
Gorp
utz
eko e
zkabia
: Zauri
ak,
bis
tan d
auden
gorp
utz
-ata
leta
n,
boro
bilxkak,
ert
z
alt
xatu
ekin
eta
gorr
ixka
ilunak.
Ert
ain
a,
fam
ilia
eta
n,
eta
tx
ikia
, ik
asl
eeta
n.
Hura
, zuzenean,
eta
obje
ktu
edo g
ain
azal kuts
atu
ak
ukit
uta
Oro
har,
ez
du
bazte
rrald
irik
eskatz
en
Tra
tam
endua b
ehar
du.
Bat-
bate
ko
exan
tem
a e
do
erro
seo
la
Sukar
handia
3ti
k 7
egun
bit
art
ean,
eta
la
rruazale
ko e
rupzio
a
ham
arr
eti
k k
asu
tik b
itan.
Ert
ain
a
Oro
har,
era
male
edo j
ari
ale
osa
sunts
uen s
ekre
zio
in
fekta
tuak u
kit
uta
(g
ehie
neta
n,
list
ua).
Bate
re e
z Bate
re e
z
Hazte
ria
(eskab
iosia
)
Papula
k,
pusl
a t
xik
iak e
ta
oso
pru
rigin
oso
ak.
Txik
ia e
ta e
rtain
a,
fam
ilie
tan.
Zuzuenean u
kit
uta
.
Lagun infe
kta
tuare
n a
rropa
part
ekatu
ta.
Ezin
da itz
uli lehen
trata
mendua e
gin
art
e
Gert
ueneko k
onta
ktu
ek t
rata
mendua b
ehar
dute
Eskarla
tin
a
Sukarr
a,
am
igdalitisa e
ta
exante
ma e
rite
mato
soa
(liz
paperr
a bezala
).
Txik
i-ert
ain
a
Lagunez lagun,
eztu
l egin
duen p
ert
sona infe
katu
bate
n a
rnas
sekre
zio
ekin
kuts
atu
tako a
ire b
idez.
Ezin
da itz
uli
antibio
tiko e
gokie
kin
tr
ata
mendua h
asi eta
24 h
igaro
art
e.
Era
sandako h
aurr
ei antibio
tikoen t
rata
mendua
em
ate
a g
om
endatz
en d
a.
Meg
aerit
em
a i
nfe
kzio
so
a/
5
. g
aix
ota
su
na/
Parvovir
us B
19
Sukar
arina e
ta m
asail
zapla
sta
tu itx
ura
ko
eru
pzio
a (
gorr
iak)
eta
aho-i
nguru
zurb
ila
Ert
ain
a
Lagunez lagun,
eztu
l egin
duen p
ert
sona infe
katu
bate
n a
rnas
sekre
zio
ekin
kuts
atu
tako a
ire b
idez.
Bate
re e
z Kontu
z h
aur
kaltebere
kin
eta
em
akum
e langile
haurd
unekin
Garatx
o a
rru
nta
Txik
ia
Hura
, zuzenean,
edo
kuts
atu
tako o
bje
ktu
ak
ukituta
.
Bate
re e
z Esta
li e
gin
behako lirate
ke igerile
ku,
gim
nasio
eta
ald
agele
tan ibiltz
eko.
Herp
es Z
oste
rra
Papula
eta
pusle
n e
rupzio
a
min
are
kin
Ert
ain
a
Lagunez lagun a
ire b
idez
edo e
rupzio
a u
kitzeagatik
Soilik
eru
pzio
a
esta
ltzerik e
z b
adago
Saia
tu k
onta
ktu
rik e
z iz
ate
n h
aur
kaltebera
eta
la
ngile h
aurd
uenekin
.
6
BE
HE
RA
KO
A E
TA
GO
RA
KO
A E
MA
TE
N D
IT
UZ
TE
N G
AIX
OT
AS
UN
AK
GA
IX
OT
AS
UN
A
KLIN
IK
A
TR
AN
SM
IS
IO
-A
RR
IS
KU
A
TR
AN
SM
IS
IO
-MO
DU
A
BA
ZT
ER
RA
LD
IA
IR
UZ
KIN
AK
Beh
erako
a e
ta/
ed
o
go
rakoa
Behera
koa e
ta/d
o g
ora
koa
eta
/edo s
ukarr
a
Txik
ia-E
rtain
a
Lagunez lagun,
pers
ona
kuts
atu
bate
n g
oro
zkia
k
edo g
ain
azal kuts
atu
ak
ukitzeagatik.
Elikagai eta
ur
kuts
atu
ak h
art
zeagatik.
Azken b
ehera
koa e
do
gora
koa izan e
ta 4
8
ord
u igaro
art
e
Eskuak
ondo
garb
itu.
Elikagia
k
maneia
tzeko,
pre
sta
tzeko
eta
bilte
giratz
eko
ara
uak
ondo
bete
. G
ain
azala
k
eta
jo
sta
iluak
desin
fekta
tu.
Era
bilera
bakarr
eko e
skuoih
ala
k e
rabili.
Balite
ke b
azte
rrald
i lu
zeagoa b
ehar
izate
a h
aur
hauek:
�
6 u
rtetik b
ehera
koak
Hig
iene-k
ontr
olik g
abeak
E.
Co
li O
15
7 V
TE
C
Behera
koa, kolitis
hem
orr
agik
oa, sin
dro
me
hem
olitiko-u
rem
ikoa.
Ert
ain
a
Sh
igell
a (
dis
en
teria
)
Behera
koa, sukarr
a,
abdom
eneko m
ina e
ta
gora
koa.
Ert
ain
a,
haurr
eta
n
Cryp
tosp
orid
iosis
a
Behera
ko u
rtsua
G
oro
zki-
aho b
idez.
Ur
kuts
atu
a e
danda.
Azken b
ehera
koa
izan e
ta 4
8 o
rdu igaro
art
e
Igerile
kueta
tik b
azte
rtuko d
a, behera
koa
am
aitu e
ta 2
aste
igaro
art
e.
AR
NA
S G
AIX
OT
AS
UN
AK
GA
IX
OT
AS
UN
A
KLIN
IK
A
TR
AN
SM
IS
IO
-A
RR
IS
KU
A
TR
AN
SM
IS
IO
-MO
DU
A
BA
ZT
ER
RA
LD
IA
IR
UZ
KIN
AK
Grip
ea
Sukarr
a, buru
ko m
ina,
ondoeza,
art
rom
ialg
iak,
odin
ofa
gia
, koriza e
ta
eztu
la.
Oso h
andia
Aire b
idez, gaix
oak e
ztu
l edo d
om
inis
tiku e
gitean
bota
tako t
anta
batz
uk
arn
astu
ta
pert
sona
kaltebera
bate
k. O
bje
ktu
kuts
atu
en b
idez.
Gaix
ota
sunak d
irauen
bitart
ean.
Etx
era
bid
aliko d
a s
into
mekin
haste
n d
en
edoze
in h
aur
edo z
ain
tzaile.
Eskuak o
ndo
garb
itu d
itzate
la.
Papere
zko m
ukiz
apia
k o
ndo
era
bili.
Ku
ku
txeztu
la
Eztu
la,
arn
as e
ste
rtore
bere
zia
eta
gora
koa.
Oso h
andia
, in
muniz
atu
gabekoen a
rtean.
Lagunez lagun,
eztu
l egin
duen p
ert
sona infe
katu
bate
n a
rnas
sekre
zio
ekin
kuts
atu
tako a
ire b
idez.
Antibio
tikoekin
hasi
eta
5 e
gun igaro
art
e.
Tra
tatu
gabeeta
n,
3
aste
.
Eskuak o
ndo g
arb
itu.
Pro
tokolo
a a
plikatu
.
Tu
berku
losia
Eztu
la,
hem
opto
ikoa izan
daiteken e
spekto
razio
a e
ta
sin
tom
ato
logia
oro
korr
a.
Handia
, fa
milia
eta
n
eta
leku itx
ieta
n.
Lagunez lagun,
pert
sona
infe
katu
bate
n a
rnas
sekre
zio
ekin
kuts
atu
tako
aire b
idez.
Baziloskopia
positib
oa:
trata
mendua hasi
eta
2 a
ste
igaro
art
e.
Baziloskopia
negatiboa:
bte
re e
z
Gaix
oei tr
ata
mendu e
gokia
jarr
i. I
ndarr
ean d
en
pro
tokolo
a jarr
aitu.
7
BE
ST
E I
NFE
KZ
IO
BA
TZ
UK
GA
IX
OT
AS
UN
A
KLIN
IK
A
TR
AN
SM
IS
IO
-A
RR
IS
KU
A
TR
AN
SM
IS
IO
-MO
DU
A
BA
ZT
ER
RA
LD
IA
IR
UZ
KIN
AK
Konju
ntibitis
a
Begie
tako n
arr
itadura
eta
sekre
zio
a
Txik
i-ert
ain
a
Sekre
zio
ak u
kituta
eta
esk
u
edo t
oaila b
idez
Medik
uak iritz
i bezala
Bi kasu e
do g
ehia
go b
adira.
Mononukle
osi in
fekzio
soa
Sukarr
a, fa
ringitis
a,
linfa
denopatia,
hepato
esp
lenom
egalia e
ta
linfo
zitosia
.
Txik
ia
Lagunez lagun,
pert
sona
infe
kta
tu b
ate
n lis
tu b
idez
Bate
re e
z Eskuak o
ndo g
arb
itu.
Ez p
art
ekatu
jate
ko e
ta
edate
ko t
resnak.
Zorr
iak
Buru
ko a
zkura
Ert
ain
a
Bi buru
k e
lkar
ukituta
Bate
re e
z Tra
tam
endua k
asuei bakarr
ik e
mate
a
gom
endatz
en d
a.
A h
epatitisa
6 u
rtez a
zpik
oeta
n,
%
70ek e
z d
u s
into
marik
era
kuste
n. G
ain
era
koek:
Sukarr
a,
min
horia,
anore
xia
eta
gora
gale
a.
Ert
ain
a
Goro
zki-
aho b
idez.
Jaki edo u
r kuts
atu
ak.
Aste
bete
bakart
uta
, gaix
ota
suna h
asi eta
gero
.
Hig
iene-j
ard
un e
gokia
k (
eskuak g
arb
itu).
Pro
tokolo
a a
plikatu
.
Menin
gitis
bakte
rianoa
Buru
ko m
ina,
sukarr
a,
akid
ura
, la
rruazale
ko
eru
pzio
makulo
-papula
rra
edo p
ete
kia
la.
Txik
ia
Era
male
bate
k e
ztu
l edo
dom
inis
tiku e
gitean
bota
tako s
ekre
zio
ak o
ndo
ukituta
.
Medik
uak iritz
i bezala
O
sasun P
ublikoak indarr
ean d
en p
roto
kolo
a
apliaktu
ko d
u.
Menin
gitis
birik
oa
Sukarr
a, gora
koak, buru
ko
min
a e
ta lepoko
zurr
unta
suna.
Ert
ain
a
Lis
tu,
sudur-
sekre
zio
edo
goro
zkia
k u
kituta
. O
bje
ktu
kuts
atu
en b
idez.
Gaix
ota
sunak
dirauen
bitart
ean.
Ziu
rtart
u h
igie
ne-j
ard
un e
ogkia
k e
gitea (
eskuak
garb
itu e
ta p
apere
zko m
ukiz
apia
k e
goki era
bili)
Gain
azala
k e
ta josta
iluak d
esin
fekta
tu.
Papera
k
Paro
tidare
n a
lde b
ate
ko
edo b
ieta
ko h
antu
ra
Ert
ain
a,
im
muniz
atu
gabeko
laguneta
n
Lagunez lagun,
listu
a e
do s
ekre
zio
ak u
kituta
5 e
gun,
hantu
ra h
asiz
gero
ztik
Txert
o b
idez
pre
beni daiteke.
Am
igdalitisa
Ezta
rrik
o m
in g
ogorr
a,
sukarr
a,
am
igdala
k
handituta
.
Txik
ia,
eta
ert
ain
a
ukip
en h
estu
a b
ada
Lagunez lagun,
eztu
l egin
duen p
ert
sona infe
kta
tu
bate
n s
ekre
zio
ekin
kuts
atu
tako a
ire b
idez.
Bate
re e
z, birik
oa
izate
ko a
ukera
handia
goa d
ago e
ta.
Kausa u
gari d
ago, bain
a o
hik
oenak b
irik
oak
dira e
ta e
z dute
tra
tam
endurik b
ehar.
8
2. HIGIENE-JARDUN EGOKIA
1.- Esku-garbiketa
Har daitekeen neurririk garrantzitsuena da, gaixotasunen tramsmisioa kontrolatzeko. Xaboi likidoa, ur beroa eta paperezko eskuohilak erabiltzea gomendatzen da. Beti garbitu behar dira jan eta elikagaiak maneiatu aurretik, eta komunera joan eta animaliak ukitu ondoren.
2.- Eztula eta doministikuak
Eztul eta doministikuekin erraz barreiatzen dira infekzioak. Ahoa eta sudurra besoarekin estaltzea gomendatzen da, edo parperezko mukizapiarekin, eta eskuak garbitzea hura erabili eta bota ondoren.
3.- Beste neurri batzuk
Ingurua garbitzeko, gainazal, objektu eta jostailuak garbitu behar dira, eta sarri-sarri eta kontu handiz egin behar da, batez ere, haur txikiak zaintzen diren lekuetan. Zorua lixiba diluituarekin edo xaboi-urarekin garbitzea gomendatzen da.
Binilozko edo latexezko eskularruak erabili behar dira, eta plastikozko amantala, baldin eta odol eta/edo beste gorputz-jariakinen batez kutsatzeko edo haiek ukitzeko arriskua badago. Betaurrekoak ere eduki behar dira eskura, aurpegia zipriztintzeko arriskurik badago. Garbiketak elementu kimikoekin egin behar badira, babes pertsonaleko materiala ere erabili behar da.
9
Odol, gorozki, listu, oka eta sudur eta begietako sekrezio guztiak lixiba diluituarekin garbitu behar dira lehenbailehen, edota detergentea eta desinfektatzilea nahasirik dituen beste produkturen batekin, eta eskularruak, aurreko mantalak eta erabili eta botatzeko paperezko eskuoihalak erabili behar dira. Odola eta gorputz-jariakinak eta garbiketan erabilitako materialak bakoitza bere lekura bota behar dira plastikozko poltsan sartuta, ondo itxita, eta edukieraren bi heren baino gutxiago beteta.
Horretarako propio prestatutako instalazio batean garbitu beharko litzateke arropa. Izara zikinak garbitzeko, eskularruak eta behin erabilita botatzeko amantalak jantzi behar dira, eta ur beroarekin garbitu, oihalak jasten duen tenperaturarik beroenean. Haurren arropa zikiña poltsetan jaso behar da etxera bidaltzeko, eta ez da sekula eskuz garbitu behar.
Animaliak eskolan (bertakoak edo bisitan joandakoak)
Animalien bizitegiak ondo garbitzea eta janlekuekin (jangela eta biletegi) zerikusia duten lekuetatik urrun edukitzea bermatu behar da. Hondakinak sarri-sarri kendu behar dira eta haurrek ez ukitzeko moduan eduki. Haurrek ez lukete animaliekin jolastu behar inork gainbegiratu gabe. Albaiteroaren aholkuari jarraitu behar zaio animalien ongitzate eta osasunari buruzkoetan, eta ea maskotatzat edukitzeko egokia den ala ez erabakitzeko: Narrastiak ez dira egokiak maskotatzat edukitzeko, ez eskolan, ez erizaindegian, ezpezie guztiek baitaukate salmonella.
10
3. TXERTOAK
Ikasturte hasieran eta txertaketaldietan aztertu beharko litzateke txetaketa-
egoera. Euren umeei txertoa jar diezaien animatu beharko lirateke
familiak, eta pediatrarenera joan daitezen txerto-dosiren bat falta dela
konturatuz gero, txerto-txartela egokitzeko.
UMEEN TXERTAKETA-EGUTEGIA. EAE, 2015.
Horixe da umeen egutegi unibertsala; dena den, hainbat arrisku-faktore
daukaten haurrei beste txerto gehigarri batzuk jartzea ere eska daiteke.
Eskoletako langileek beraien osasun-egora nolakoa den balioetsi beharko
lukete lanean hasi aurretik; eta txertaketa-txartela aztertu eta egokitu ere
bai, beharrezkoa balitz.
GGUUIIAA PPAARRAA EELL CCOONNTTRROOLL DDEE LLAASS IINNFFEECCCCIIOONNEESS EENN CCEENNTTRROOSS EESSCCOOLLAARREESS
UNIDAD DE EPIDEMIOLOGÍA
SUBDIRECCIÓN DE SALUD PÚBLICA DE GIPUZKOA DONOSTIA-SAN SEBASTIÁN- JULIO 2015
2
Autores:
Juncal Artieda Arandia. Técnico de la Unidad de epidemiología. Gipuzkoa Aintzane Orkaizagirre Gomara. Técnico de la Unidad de epidemiología. Gipuzkoa Colaboradores:
Mikel Basterrechea Irurzun. Técnico de la Unidad de epidemiología. Gipuzkoa. Elena Busselo Ortega. Pediatra de OSI Bidasoa. Carlos Gustavo Cilla Eguiluz. Microbiólogo del Hospital Universitario Donostia. Osane Dorronsoro Barandiarán. Enfermera de OSI Donostialdea. Rosa Sancho Martinez. Técnico de la Unidad de epidemiología. Gipuzkoa. Juan Antonio Tapia Echave. Pediatra de OSI Donostialdea. Agradecimientos:
Mª Visitación de Castro Laiz. Responsable de la Unidad de epidemiología de Gipuzkoa. Elixabete Agirre Kerejeta. Técnico de normalización del euskera. Departamento de Sanidad. Subdirección de Salud Pública de Gipuzkoa.
DIRECCIONES PARA CONSULTAS
Enfermera de Salud escolar del Centro de Salud de Osakidetza local. Unidad de Epidemiología de la Subdirección de Salud Pública y Adicciones de Gipuzkoa. Teléfono: 943022751/2.
3
INTRODUCCIÓN Este documento es una síntesis actualizada de la Guía sobre el control y prevención de enfermedades transmisibles en centros escolares publicada en 2005. El contenido está estructurado en tres apartados
1. Información básica sobre las enfermedades transmisibles y las medidas preventivas específicas para realizar con cada una de ellas.
2. Prácticas adecuadas de higiene.
3. Actualización del calendario de vacunación de la CAPV. Así mismo, en estos centros infantiles se recomienda disponer de información correspondiente a la historia de salud y vacunación de los niños y de los educadores/cuidadores, ya que determinadas situaciones condicionan la conducta a seguir en caso de enfermedad. Hay algunos niños que por sus condiciones de salud son más vulnerables a las infecciones que el resto. Se trata de niños tratados por leucemia u otras enfermedades oncológicas, tratados con altas dosis de corticoides y con condiciones que reducen su inmunidad. Los centros escolares deberán ser informados al respecto. Una situación especial se da en caso de que una trabajadora embarazada esté expuesta o en contacto con determinadas infecciones como varicela, herpes zoster, rubéola, megaeritema infeccioso y sarampión. En estas situaciones deberá contactar con su ginecólogo. Para el manejo de estas enfermedades es imprescindible la coordinación y colaboración entre los diferentes profesionales e instituciones implicadas.
4
1. IN
FO
RM
AC
IÓN
SO
BR
E E
NFER
MED
AD
ES
TR
AN
SM
ISIB
LES
Y M
ED
IDA
S P
REV
EN
TIV
AS
INFEC
CIO
NES
CO
N R
AS
H Y
DER
MA
TO
LÓ
GIC
AS
EN
FE
RM
ED
AD
C
LÍN
ICA
R
IES
GO
DE
T
RA
NS
MIS
IÓN
M
OD
O D
E T
RA
NS
MIS
IÓN
P
ER
IOD
O D
E
EX
CLU
SIÓ
N
CO
ME
NTA
RIO
S
Pie
de a
tleta
Exudado e
ntre
los p
ies co
n
form
ació
n d
e e
scam
as,
am
polla
s o
grie
tas
Modera
do e
n
fam
ilias y
bajo
en
las e
scuela
s
Conta
cto
dire
cto
con h
ongos
que e
sté
n e
n la
pie
l in
fecta
da o
en lu
gare
s húm
edos (p
iscin
a…
)
Nin
guno
Pre
cis
a tra
tam
iento
Varice
la
Eru
pció
n v
esic
ula
r genera
lizada y
fiebre
M
uy a
lto
Pers
ona-p
erso
na y
por
dis
em
inació
n a
ére
a a
partir
de u
na p
erso
na in
fecta
da
que h
a to
sid
o o
esto
rnudado
y/o
por c
onta
cto
dire
cto
con
vesíc
ula
s d
e u
n e
nfe
rmo.
Hasta
que la
s vesíc
ula
s
se h
ayan s
ecado y
al
menos 5
día
s desde e
l in
icio
de la
eru
pció
n
Evita
r conta
cto
con n
iños v
uln
era
ble
s y
tra
baja
dora
s em
bara
zadas.
Herp
es sim
ple
Fie
bre
, irritabilid
ad,
enante
ma u
lcero
so e
n
encía
s y
boca a
menudo
con le
sio
nes p
erio
rale
s.
Modera
do
Conta
cto
dire
cto
con
secre
cio
nes o
lesio
nes
ora
les in
fecta
das.
No e
xclu
sió
n e
xcepto
niñ
os c
on e
sto
matitis
herp
étic
a
Evita
r los b
esos y
conta
cto
con la
s le
sio
nes.
El p
roceso
es le
ve y
genera
lmente
auto
limita
do.
Ru
béo
la
Exante
ma, lin
fadenopatía
y fie
bre
M
odera
do e
n
pobla
ció
n n
o
vacunada
Pers
ona-p
erso
na a
través
del a
ire co
nta
min
ado c
on
secre
cio
nes re
spira
toria
s d
e
una p
ers
ona in
fecta
da q
ue
ha to
sid
o.
6 d
ías d
esd
e e
l inic
io d
el
exante
ma
Pre
venib
le p
or v
acunació
n. P
recaució
n co
n
trabaja
dora
s em
bara
zadas.
Pie
-man
o-b
oca
Vesíc
ula
s e
n la
boca,
palm
a d
e la
mano y
pie
. M
odera
do
Conta
cto
dire
cto
con la
s
vesíc
ula
s o
saliv
a.
Nin
guno
Se d
ebe c
onsid
era
r la e
xclu
sió
n e
n
dete
rmin
adas c
ircunsta
ncia
s.
Imp
étig
o
Infe
ccio
nes s
upura
das
localiz
adas o
invaso
ras
Modera
do
Conta
cto
dire
cto
con la
s
lesio
nes
Hasta
que la
s lesio
nes s
e
hayan s
ecado o
cura
do o
48 h
ora
s d
esd
e la
tom
a
de a
ntib
iótic
o.
El tra
tam
iento
antib
iótic
o c
ura
las le
sio
nes y
re
duce
el p
erio
do in
fecc
ioso
.
Sara
mp
ión
Fie
bre
, tos, co
riza,
conju
ntiv
itis y
exante
ma
maculo
papula
r erite
mato
so y
enante
ma
pato
gnom
ónic
o (m
.Koplik
)
Muy a
lto e
n
pobla
ció
n n
o
vacunada.
De p
erso
na a
pers
ona a
tra
vés d
el a
ire c
uando u
na
pers
ona s
usceptib
le in
hala
la
s g
otita
s q
ue e
xpuls
a u
n
enfe
rmo a
l tose
r o
esto
rnudar.
Se c
onta
gia
hasta
4 d
ías
después d
e la
aparic
ión
del e
xante
ma
Pre
venib
le p
or v
acunació
n. U
n n
iño co
n
sara
mpió
n d
ebe e
vita
r conta
cta
r con
cualq
uie
r alu
mno o
pro
feso
r.
Mo
lusco
con
tag
ioso
Aparic
ión d
e 2
a 2
0
pápula
s e
n fo
rma d
e
cúpula
con u
mbilic
ació
n
centra
l.
Bajo
y m
odera
do
en fa
milia
s Conta
cto
dire
cto
y p
or
fóm
ites (m
ate
riale
s conta
min
ados)
Nin
guno
Es a
uto
limita
do
5
Tiñ
a
Tiñ
a c
orp
oris
: lesio
nes e
n
zonas d
escubie
rtas,
redondeadas c
on b
ord
es
ele
vados y
colo
r rojiz
o
oscuro
Modera
do e
n
fam
ilias y
bajo
en
escola
res.
Conta
cto
dire
cto
y co
nta
cto
con o
bje
tos o
superfic
ies
conta
min
adas
Genera
lmente
no
requie
re e
xclu
sió
n
Requie
re tra
tam
iento
Exan
tem
a s
úb
ito o
Roséo
la
Fie
bre
alta
de 3
a 7
día
s y
eru
pció
n c
utá
nea e
n e
l 20%
de c
asos
Modera
do
Norm
alm
ente
media
nte
conta
cto
con s
ecre
cio
nes
infe
cta
das d
e p
orta
dore
s sanos.
Nin
guno
Nin
guno
Sarn
a (
escab
iosis
)
Pápula
s, v
esíc
ula
s pequeñas y
muy p
ruri-
gin
osas
Bajo
y m
odera
do
en fa
milia
s Conta
cto
dire
cto
Com
partir ro
pa c
on p
erso
na
infe
sta
da
No se
puede v
olv
er
hasta
que s
e h
aya
realiz
ado e
l prim
er
trata
mie
nto
Los c
onta
cto
s estre
chos re
quie
ren
trata
mie
nto
Escarla
tina
Fie
bre
, am
igdalitis
y
exante
ma e
ritem
ato
so
(“en p
apel d
e lija
”).
Bajo
-Modera
do
Pers
ona-p
erso
na a
través
del a
ire co
nta
min
ado c
on
secre
cio
nes re
spira
toria
s d
e
una p
ers
ona in
fecta
da q
ue
ha to
sid
o.
No se
puede v
olv
er h
asta
pasadas 2
4 h
. tras in
icia
r el tra
tam
iento
antib
iótic
o
corre
cto
.
A lo
s niñ
os a
fecta
dos s
e re
com
ienda
trata
mie
nto
antib
iótic
o.
Meg
aerite
ma
infe
ccio
so
/5
ª
en
ferm
ed
ad
/P
arv
oviru
s
B1
9
Fie
bre
leve y
eru
pció
n
“mejilla
s a
bofe
teadas”
(roja
s) y
palid
ez p
erib
ucal
Modera
do
Pers
ona-p
erso
na a
través
del a
ire co
nta
min
ado c
on
secre
cio
nes re
spira
toria
s d
e
una p
ers
ona in
fecta
da q
ue
ha to
sid
o.
Nin
guno
Pre
caució
n c
on n
iños v
uln
era
ble
s y
tra
baja
dora
s em
bara
zadas
Verru
ga c
om
ún
Bajo
Por c
onta
cto
dire
cto
y
fóm
ites co
nta
min
ados.
Nin
guno
Se d
ebería
n c
ubrir e
n p
iscin
as, g
imnasio
s y
vestu
ario
s.
Herp
es Z
oste
r Eru
pció
n p
apulo
vesic
ulo
sa
dolo
rosa
Modera
do
Pers
ona-p
erso
na a
través
del a
ire y
/o c
onta
cto
con la
s
lesio
nes.
Sola
mente
en c
asos q
ue
no s
e p
uedan c
ubrir la
s le
sio
nes
Evita
r conta
cto
con n
iños v
uln
era
ble
s y
tra
baja
dora
s em
bara
zadas.
6
EN
FER
MED
AD
ES
QU
E C
UR
SA
N C
ON
DIA
RR
EA
Y V
ÓM
ITO
S
EN
FE
RM
ED
AD
C
LÍN
ICA
R
IES
GO
DE
T
RA
NS
MIS
IÓN
M
OD
O D
E
TR
AN
SM
ISIÓ
N
PE
RIO
DO
DE
E
XC
LU
SIÓ
N
CO
ME
NTA
RIO
S
Dia
rrea y
/o v
óm
itos
Dia
rrea y
/o v
óm
itos y
/o
fiebre
Bajo
- Modera
do
Pers
ona a
pers
ona p
or
conta
cto
dire
cto
con
heces d
e u
na p
erso
na
infe
cta
da o
por
conta
cto
con
superfic
ies
conta
min
adas. P
or
consum
o d
e a
limento
s
y a
gua co
nta
min
ados.
48 h
ora
s d
esd
e e
l últim
o e
pis
odio
de
dia
rrea o
vóm
itos
Prá
ctic
as co
rrecta
s del la
vado d
e m
anos. S
eguir la
s norm
as
sobre
manip
ula
ció
n, p
repara
ció
n y
alm
acenaje
de a
limento
s. D
esin
fecció
n d
e s
uperfic
ies y
juguete
s. U
tilizar to
alla
s
desechable
s.
Más tie
mpo d
e e
xclu
sió
n p
odría
n re
querir n
iños:
�
Menore
s d
e 6
años.
�
Sin
contro
l hig
iénic
o
E. C
oli O
15
7 V
TE
C
Dia
rrea, co
litis h
em
o-
rrágic
a, s
índro
me
hem
olític
o u
rém
ico.
Modera
do
Sh
igella
(dise
nte
ría)
Dia
rrea, fie
bre
, dolo
r abdom
inal y
vóm
itos.
Modera
do e
n n
iños
Cry
pto
spo
ridio
sis D
iarre
a a
cuosa
Entre
perso
nas y
por
ingesta
de a
guas
conta
min
adas.
48 h
ora
s d
esd
e e
l últim
o e
pis
odio
de
dia
rrea.
Exclu
sió
n d
e a
cudir a
pis
cin
as h
asta
pasadas 2
sem
anas
desde fin
aliz
ada la
dia
rrea.
EN
FE
RM
ED
AD
ES
RE
SP
IRA
TO
RIA
S
EN
FE
RM
ED
AD
C
LÍN
ICA
R
IES
GO
DE
T
RA
NS
MIS
IÓN
M
OD
O D
E
TR
AN
SM
ISIÓ
N
PE
RIO
DO
DE
E
XC
LU
SIÓ
N
CO
ME
NTA
RIO
S
Grip
e
Fie
bre
, cefa
lea, m
ale
sta
r, artro
mia
lgia
s, o
din
ofa
gia
, coriz
a y
tos.
Muy a
lto
A tra
vés d
el a
ire c
uando
una p
ers
ona s
usceptib
le
inhala
las g
otita
s q
ue
expuls
a u
n e
nfe
rmo a
l to
ser o
esto
rnudar. P
or
fóm
ites co
nta
min
ados.
Mie
ntra
s d
ure
la
enfe
rmedad.
Se e
nvia
rá a
casa a
cualq
uie
r niñ
o o
cuid
ador q
ue e
mpie
ce
con s
ínto
mas. A
plic
ar c
orre
cta
s p
ráctic
as d
e h
igie
ne d
e
manos. C
orre
cto
uso d
e p
añuelo
s d
e p
apel.
To
s ferin
a
Tos, e
ste
rtor re
spira
torio
cara
cte
rístic
o y
vóm
ito.
Muy a
lto e
n
pobla
ció
n n
o
inm
uniz
ada
Pers
ona-p
erso
na a
través
del a
ire co
nta
min
ado c
on
secre
cio
nes re
spira
toria
s
de u
na p
erso
na in
fecta
da
que h
a to
sid
o.
5 d
ías d
esd
e e
l inic
io
antib
iótic
o. E
n n
o
trata
dos 3
sem
anas.
Prá
ctic
a co
rrecta
de la
vado d
e m
anos. A
plic
ació
n d
el p
roto
-colo
.
Tu
bercu
losis
Tos, e
xpecto
ració
n q
ue
puede s
er h
em
opto
ica y
sin
tom
ato
logía
genera
l.
Alto
en fa
milia
s
y e
n lu
gare
s
cerra
dos.
Pers
ona-p
erso
na a
través
del a
ire co
nta
min
ado c
on
secre
cio
nes re
spira
toria
s
de u
na p
erso
na in
fec-
tada.
Bacilo
sco
pia
positiv
a:
2 se
manas d
esd
e e
l in
icio
del tra
tam
iento
.
Bacilo
sco
pia
negativ
a: n
inguno
Corre
cto
trata
mie
nto
de lo
s enfe
rmos. S
eguir la
s pauta
s d
el
pro
toco
lo v
igente
.
7
OT
RA
S IN
FEC
CIO
NES
EN
FE
RM
ED
AD
C
LÍN
ICA
R
IES
GO
DE
T
RA
NS
MIS
IÓN
M
OD
O D
E
TR
AN
SM
ISIÓ
N
PE
RIO
DO
DE
E
XC
LU
SIÓ
N
CO
ME
NTA
RIO
S
Co
nju
ntiv
itis Irrita
ció
n y
secre
ció
n o
cula
r Bajo
-modera
do
Conta
cto
con la
s se
-cre
cio
nes y
a tra
vés d
e
manos o
toalla
s
A crite
rio m
édic
o
Nin
guno
Mo
no
nu
cleo
sis in
feccio
sa
Fie
bre
, farin
gitis
, lin
fadenopatía
, hepa-
toesple
nom
egalia
y
linfo
cito
sis
.
Bajo
Pers
ona-p
erso
na a
tra
vés d
e s
aliv
a d
e u
na
pers
ona in
fecta
da
Nin
guno
Corre
cto
lavado d
e m
anos. N
o c
om
partir u
tensilio
s
de c
om
ida y
bebid
a.
Pio
jos
Pic
or e
n la
cabeza
Modera
do
Conta
cto
dire
cto
cabeza
con c
abeza
Nin
guno
El tra
tam
iento
se re
com
ienda s
ola
mente
a lo
s casos.
Hep
atitis A
En m
enore
s de 6
años e
l 70%
no p
rese
nta
n
sín
tom
as. E
l resto
: fiebre
, ic
teric
ia, a
nore
xia
y
nauseas.
Modera
do
Fecal-o
ral.
Com
ida o
agua c
on-
tam
inada.
Ais
lam
iento
de 1
sem
ana d
esde e
l inic
io
de la
enfe
rmedad.
Prá
ctic
as h
igié
nic
as c
orre
cta
s (lavado d
e m
anos).
Aplic
ar p
roto
colo
.
Men
ing
itis bacte
rian
a
Cefa
lea, fie
bre
, postra
ció
n,
eru
pció
n c
utá
nea m
aculo
-papula
r o p
ete
quia
l.
Bajo
Conta
cto
estre
cho co
n
secre
cio
nes q
ue e
xpuls
a
un p
orta
dor a
l tose
r o
esto
rnudar.
A crite
rio m
édic
o
Salu
d P
úblic
a a
plic
ará
el p
roto
colo
vig
ente
.
Men
ing
itis vírica
Fie
bre
, vóm
itos, d
olo
r de
cabeza y
rigid
ez d
e n
uca.
Modera
do
Conta
cto
dire
cto
con
saliv
a, s
ecre
cio
nes
nasale
s o
hece
s. A
tra
vés d
e fó
mite
s.
Mie
ntra
s d
ure
la
enfe
rmedad.
Asegura
r buenas p
ráctic
as d
e h
igie
ne (la
vado d
e
manos y
adecuado u
so d
e p
añuelo
s d
e p
apel)
Desin
fecció
n d
e ju
guete
s y
superfic
ies.
Pap
era
s H
inchazón u
nila
tera
l o
bila
tera
l de la
paró
tida
Modera
do e
n
pobla
ció
n n
o
inm
uniz
ada
Pers
ona-p
erso
na p
or
conta
cto
con s
aliv
a,
secre
cio
nes
5 d
ías d
esd
e e
l inic
io d
e
la h
inchazón.
Pre
venib
le p
or v
acunació
n.
Am
igd
alitis
Fuerte
dolo
r de g
arg
anta
, fie
bre
infla
mació
n d
e
am
ígdala
s.
Bajo
- modera
do e
n
conta
cto
estre
cho
Pers
ona-p
erso
na a
tra
vés d
el a
ire co
n-
tam
inado co
n se
cre
-cio
nes re
spira
toria
s d
e
una p
ers
ona in
fecta
da
que h
a to
sid
o.
Nin
guno p
or la
alta
pro
babilid
ad d
e q
ue s
ea
víric
a.
Hay m
últip
les c
ausas, p
ero
las m
ás fre
cuente
s son
víric
as y
no p
recis
an tra
tam
iento
8
2. PRÁCTICAS ADECUADAS DE HIGIENE
1.- Lavado de manos
Es una de las medidas más importantes para controlar la transmisión de enfermedades. Se recomienda usar jabón líquido, agua caliente y toallas de papel. Se debe realizar siempre antes de comer y de manipular alimentos y tras usar el servicio y haber mantenido contacto con animales.
2.- Tos y estornudos
La tos y los estornudos difunden fácilmente las infecciones. Se recomienda cubrirse la boca y la nariz con el brazo o con un pañuelo de papel y realizar el lavado de manos tras usar y desechar el mismo.
3.- Otras medidas
La limpieza del entorno incluye las superficies, los objetos y los juguetes y ésta debe realizarse frecuentemente y de manera minuciosa, especialmente en aquellos espacios donde se cuida niños pequeños. Se recomienda el fregado con lejía diluida o con agua y jabón.
Se debe usar guantes de vinilo o látex y delantal de plástico desechables siempre que exista riesgo de contaminación o contacto con sangre y/u otros fluidos corporales. Debería haber disponibles gafas si existe riesgo de salpicaduras en la cara. En la limpieza con elementos químicos también debe usarse material de protección personal.
Todos los vertidos de sangre, heces, saliva, vómitos y secreciones nasales y oculares deben ser limpiados inmediatamente con lejía diluida u otro producto que combine detergente y desinfectante y debe usarse guantes, delantales y toallas de papel desechable. La sangre y fluidos corporales y los materiales usados en su limpieza deben eliminarse de manera separada
9
en una bolsa de plástico que quedará cerrada de forma segura y sin sobrepasar dos tercios de su capacidad.
El lavado de ropa debería realizarse en una instalación preparada para ello. Las sábanas sucias deberían manipularse con guantes y delantal desechables y lavarse con agua caliente a la máxima temperatura que resista la tela. La ropa sucia de los niños debe ser guardada en bolsas para enviarla a sus casas y nunca debe ser limpiada a mano.
Animales en la escuela (permanentes o de visita)
Debe asegurarse la limpieza de los habitáculos de los animales y que se encuentren lejos de las áreas relacionadas con la comida (comedores y almacenes). Los residuos deben eliminarse regularmente y mantenerse lejos del alcance de los niños. Los niños no deberían jugar con los animales sin supervisión. Debería seguirse el consejo veterinario sobre bienestar y salud de los animales y la conveniencia de que un animal sea apto como mascota; los reptiles no son aptos como mascotas en escuelas ni enfermerías porque todas las especies portan salmonella.
10
3. VACUNAS
El estado vacunal debería ser revisado al inicio escolar y en los periodos de vacunaciones. Las familias deberían ser animadas a vacunar a sus niños y a acudir a su pediatra en caso de falta de alguna dosis de vacuna para adaptar la cartilla vacunal.
CALENDARIO VACUNAL INFANTIL DEL PAÍS VASCO 2015
Éste es el calendario infantil universal, no obstante los niños que tengan ciertos factores de riesgo pueden requerir la administración de otras vacunas adicionales.
Los trabajadores escolares deberían valorar su estado de salud previa a su incorporación laboral, incluyendo la revisión de la cartilla vacunal y su adaptación si fuera necesario.
top related