jaarverslag 2012 - 2013
Post on 31-Mar-2016
252 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
1
Inhoud
1. Organisatie en structuur ............................................................................................................................... 5
1.1. Missie ............................................................................................................................................................... 5
1.2. Werkingsgebied ............................................................................................................................................... 5
1.3. Erkenning ......................................................................................................................................................... 7
1.4 Evaluatie van de werking RLSD 2011 door Minaraad en ANB, opvolging adviezen ......................................... 7
1.5. Bestuursorganen .............................................................................................................................................. 8
1.5.1. Algemene Vergadering .................................................................................................................................. 8
1.5.2. Raad van Bestuur ........................................................................................................................................ 13
1.5.3. Dagelijks Bestuur ......................................................................................................................................... 16
1.6. Professionalisering van de organisatie ........................................................................................................... 16
1.6.1. Huisvesting .................................................................................................................................................. 16
1.6.2. Personeelbestand voor 2012 ...................................................................................................................... 16
1.6.3. Ontwikkelingen in het personeelsbestand in 2012 ..................................................................................... 17
1.6.4 .Ontwikkelingen in het personeelsbestand in 2013 ..................................................................................... 17
1.6.5 Personeelswerkgroep .................................................................................................................................. 18
1.6.6 Functionering en evaluatie .......................................................................................................................... 18
1.6.7. Teamvergaderingen .................................................................................................................................... 18
1.6.8. Vorming ....................................................................................................................................................... 18
1.6.9 Financieel beleid en organisatie .................................................................................................................. 19
1.7. Overleg en samenwerking met andere actoren ............................................................................................ 20
1.7.1 Vlaamse overheid ......................................................................................................................................... 20
1.7.2 Provinciale overheden ................................................................................................................................. 20
1.7.3 Gemeentelijke overheden ............................................................................................................................ 20
1.7.4 Regionale Landschappen ............................................................................................................................. 21
1.7.5 Landbouworganisaties ................................................................................................................................. 21
1.7.6 Natuurverenigingen ..................................................................................................................................... 21
1.7.7 Wildbeheereenheden .................................................................................................................................. 22
1.7.8 Toerisme en recreatie .................................................................................................................................. 22
1.7.9 Europese samenwerking .............................................................................................................................. 22
1.7.10 Bosgroepen ................................................................................................................................................ 22
1.7.11 NME overleg ............................................................................................................................................... 22
1.7.12 Overige werkgroepen................................................................................................................................. 22
1.7.13 Thematisch overleg .................................................................................................................................... 22
1.8. Communicatie ................................................................................................................................................ 29
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
2
2 Inhoudelijke werking ................................................................................................................................... 31
Natuurbehoud en kleine landschapselementen ............................................................................................ 31
Actie 1 Gemeentelijk subsidiereglement voor huis- en boerenzwaluw ........................................................ 31
Actie 2 Soortgerichte acties huiszwaluw ....................................................................................................... 33
Actie 3 Soortgerichte acties boerenzwaluw .................................................................................................. 36
Actie 4 Soortgerichte acties gierzwaluw vanuit gemeentelijk subsidiereglement........................................ 37
Actie 5 Weidevogelproject ............................................................................................................................ 38
Actie 6 Poelenproject .................................................................................................................................... 42
Actie 7 Slotenproject ..................................................................................................................................... 45
Actie 8 Natuurloket ....................................................................................................................................... 47
Actie 9 Fauna-akkers ..................................................................................................................................... 48
Actie 10 Veilige verbinding voor amfibieën ................................................................................................. 50
Landschapszorg en streekeigen karakter........................................................................................................ 50
Actie 11 Landschapsbedrijfsplanning ............................................................................................................ 50
Actie 12 Landschapsloket .............................................................................................................................. 54
Actie 13 Autochtone bomen en struiken/ Plant van Hier ............................................................................ 59
Actie 14 Houtzoeker ...................................................................................................................................... 62
Actie 15 Herstel van vlasrootputten in Klein-Brabant................................................................................... 63
Actie 16 Intergemeentelijk subsidiereglement voor kleine landschapselementen ...................................... 65
Actie 17 Geïntegreerde gebiedsgerichte werking, bijdragen aan IHD .......................................................... 66
Actie 17 A: Vallei van de Maanbeek- Laresloot ............................................................................................. 67
Actie 17 B: Natuurinrichting Berlarebroek en Donkmeer ............................................................................. 70
Actie 17 C: Kruibeekse Polders, Onthaalplan ................................................................................................ 71
Actie 17 D: voorbereiding Life- aanvraag 'communicatie' ............................................................................ 71
Actie 18 Scheldehelden Schelle 'neuzen in het nautisch verleden' .............................................................. 72
Actie 19 Scheldehelden Bornem 'Wondermooie Wielen' ............................................................................. 73
Actie 20: Buitengewone plekjes .................................................................................................................... 74
Recreatief medegebruik en natuurrecreatie .................................................................................................. 75
Actie 21 Trage wegen doen herleven............................................................................................................ 75
Actie 22 Groene Halte ................................................................................................................................... 82
Actie 23 Stiltegebieden ................................................................................................................................. 83
Natuureducatie en informatie........................................................................................................................ 85
Actie 24 Landschapskrant ............................................................................................................................. 85
Actie 25 Website ........................................................................................................................................... 86
Actie 26 Communicatiemateriaal RLSD ......................................................................................................... 87
Actie 27 Digitale nieuwsbrief ........................................................................................................................ 88
Actie 28 Social Media .................................................................................................................................... 89
Actie 29 NME loket........................................................................................................................................ 89
Actie 29a gezamenlijke communicatie aanbod NME .................................................................................... 90
Actie 29 b Afstemming NME aanbod ............................................................................................................ 92
Actie 29 c Evenementen ............................................................................................................................... 93
Actie 29d Samenwerkingsverbanden andere dan evenementen ................................................................. 95
Actie 29e Gidsenwerking .............................................................................................................................. 97
Actie 29 f Uitleenpost NME materiaal .......................................................................................................... 98
Actie 30 Educatieve ontsluiting Steenovens ............................................................................................... 100
3. Verplichte activiteiten .............................................................................................................................. 103
3.1. Landschapskrant .......................................................................................................................................... 103
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
3
3.2. Publieksactiviteiten ...................................................................................................................................... 103
3.3. Vormingsactiviteiten .................................................................................................................................... 103
3.4. Participatie van doelgroepen en bevolking .................................................................................................. 104
4 Relatie doelstellingen / activiteiten ........................................................................................................... 105
5 Financieel verslag ...................................................................................................................................... 107
5.1. Balans en resultatenrekening 2012.............................................................................................................. 107
5.2. Begroting 2013 ............................................................................................................................................. 107
6 Overzicht bijlagen ........................................................................................................................................... 114
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
4
Regionaal Landschap Schelde –Durme is nu definitief erkend
Trots zijn wij op het feit dat Minister Schauvliege afgelopen decembermaand heeft besloten het Regionaal
Landschap Schelde- Durme definitief te erkennen. De aangevraagde uitbreiding van het werkingsgebied heeft
haar goedkeuring voor vijf gemeenten: Bornem, Kruibeke, Melle, Puurs en Sint-Amands. De gemeente Schelle
wordt per 2014 overgedragen aan onze collega's van het Regionaal Landschap Rivierenland, de gemeente sluit
landschappelijk beter aan bij de andere Rupelgemeenten. Als voorzitter ben ik trots op het geleverde werk en
de erkenning, en besef ten volle dat dit zonder de inzet, bijdrage en betrokkenheid van alle leden niet mogelijk
was geweest! Dank daarvoor, dat geeft kracht voor verdere samenwerking met alle partners.
Graag geef ik u als lezer graag enkele kerncijfers mee:
- Het Landschapsloket verleende in 2012 op aanvraag meer dan 140 keer advies
- 160 ploegen Houtzoekers knotten bomen van 90 aanbieders (boeren, gemeenten, particulieren)
- In 2012 werden 1500 bomen geknot, RLSD heeft op 3 jaar tijd 5000 bomen in cyclisch beheer
gebracht en blijft dit opvolgen!
- Meer dan 18 km kilometer trage wegen werden hersteld en opengesteld er werden 320
straatnaambordjes Trage Wegen geplaatst
- Met meer dan 100 eigenaars, aangelanden en gebruikers werd overlegd gevoerd over de
realisatie van Trage Wegen
- In 2012 werden 40 poelen werden gegraven of hersteld
- 13 kilometer sloten werden geruimd
- 200 mensen doen mee met onze zwaluwacties waardoor de zwaluwen kunnen broeden
- In 5 voorbeeld scholen werd speelnatuur aangelegd samen met meer dan 800 leerlingen en 100
leerkrachten
- En tot slot: het Regionaal Landschap kwam in 2012 voor in 64 persberichten…
Jozef Dauwe
voorzitter Regionaal Landschap Schelde-Durme
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
5
1. Organisatie en structuur
1.1. Missie
Woorden wekken, voorbeelden trekken
De landschaps-, natuur- en erfgoedwaarden van de streek van Schelde en Durme zijn het beschermen waard!
Hiervan wil het Regionaal Landschap Schelde-Durme elke inwoner van haar werkingsgebied overtuigen. Dit
doen wij door de inwoners te betrekken bij concrete acties rond natuur en landschap. Woorden wekken,
voorbeelden trekken!
Streekplatform
Tegelijkertijd ontwikkelt het Regionaal Landschap een platform waar verschillende maatschappelijke groepen
uit de streek elkaar ontmoeten om ideeën uit te wisselen. Landbouwers, natuur- en milieubeschermers,
recreanten, gemeentebesturen en streekverenigingen. Iedereen verdient een stem in de discussie rond de
toekomst van onze streek.
1.2. Werkingsgebied
Het werkingsgebied waarin RLSD in 2012 actief was, strekt zich uit over de volgende 15 gemeenten: Berlare,
Dendermonde, Hamme, Laarne Waasmunster, Wetteren, Wichelen en Zele, Bornem, Kruibeke, Puurs, Schelle,
Sint-Amands, Temse en de gemeente Melle. Dit werkingsgebied omvat ruwweg de gemeenten langs de getij
beïnvloede Zeeschelde en Durme van Melle tot Schelle.
(de diverse kleuren zijn enkel om de gemeentegrenzen beter te kunnen onderscheiden)
In 2012 heeft voornoemd werkingsgebied een totale oppervlakte van 48 153 ha en telt 274 006 inwoners.
Gedetailleerde oppervlaktes en bewonersaantallen per gemeente zijn opgenomen in onderstaande tabel.
Tabel: Oppervlakte en inwonersaantallen per gemeente
Gemeente Oppervlakte (ha) Inwonersaantallen
Berlare 3.782 14.780
Bornem 4.576 20.844
Dendermonde 5.567 44.565
Hamme 4.021 24.564
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
6
Kruibeke 3.207 16.217
Laarne 3.342 12.333
Melle 1.534 11.038
Puurs 3.341 16.940
Schelle 780 8.211
Sint-Amands 1.558 8.129
Temse 3.992 29.089
Waasmunster 3.193 10.634
Wetteren 3.668 24.440
Wichelen 2.287 11.463
Zele 3.306 20.759
TOTAAL sinds 1/3/2012 48.153 274.006
Bron: http://www.ibz.rrn.fgov.be inwonersaantallen per 1 januari 2013
Het werkingsgebied RLSD omvat nagenoeg het volledige door zoet water beïnvloedde deel van het Schelde
estuarium, en vormt dan ook een landschappelijk samenhangend geheel. De regio roept een aantal zeer
karakteristieke beelden van landschappen en biotopen op: zoetwatergetijderivieren met hun slikken en
schorren, dijken, meersen, rivierbegeleidende bossen, rivierduinen, wielen ter hoogte van dijkdoorbraken,
knotbomenrijen, waterplassen en turfputten.Aan dit landschap zijn bovendien heel wat karakteristieke
cultuurelementen verbonden zoals voetveren, griendenteelt, vloeiweiden en rietsnijderijen.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
7
In onderstaande figuur worden een aantal van deze karakteristieke streekbeelden weergegeven.
Figuur: Typische streekbeelden
Het karakteristieke Scheldelandschap met zijn unieke natuurwaarden stopt niet aan de provinciegrens. Het
werkingsgebied RLSD strekt zich dan ook uit over de provincies Antwerpen én Oost-Vlaanderen. RLSD vormt
hiermee het enige provinciegrensoverschrijdende regionale landschap in Vlaanderen.
1.3. Erkenning
In mei 2012 werd de aanvraag voor de definitieve erkenning van het complete werkingsgebied van RLSD
ingediend bij de Vlaamse minister bevoegd voor Leefmilieu. Minister Schauvliege heeft daarop afgelopen
decembermaand besloten het Regionaal Landschap Schelde- Durme definitief te erkennen.
De aangevraagde uitbreiding van het werkingsgebied heeft haar goedkeuring voor vijf gemeenten: Bornem,
Kruibeke, Melle, Puurs en Sint-Amands. De gemeente Schelle wordt per 2014 overgedragen aan onze collega's
van het Regionaal Landschap Rivierenland, de gemeente sluit landschappelijk beter aan bij de andere
Rupelgemeenten.
1.4 Evaluatie van de werking RLSD 2011 door Minaraad en ANB, opvolging adviezen
Er wordt gevraagd de geofficialiseerde ledenlijst te bezorgen aan ANB centrale diensten, dat is inmiddels
gebeurd.
Door de provinciale dienst ANB wordt gevraagd:
- meer aandacht bij acties voor nazorg en meten van de impact op de natuur van afgeronde projecten
- gebiedsgerichte benadering opnemen in kader van IHD
- inbrengen realisaties in GIS omgeving
De Minaraad vraagt:
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
8
- meer aandacht voor IHD (actie 5, 8, 9, 13, 15, 16, 19, 20, 21)
- meer aandacht voor nazorg en monitoring bij de verschillende projecten
- pleiten voor een blijvend Vlaams kader als het gaat om het instrument Regionale Landschappen
Reactie RLSD:
Nazorg en monitoring van gerealiseerde acties/ projecten is opgenomen bij de beschrijving van de
verschillende projectfisches: actie 2, actie 3, actie 4, actie 5, actie 6, actie 7, actie 8, actie 9, actie 10, actie 11,
actie 12, actie 14, actie 15, actie 16, en actie 29.
Bij het ingediende erkenningsdossier (mei 2012) en in het jaarverslag 2012 en jaarplan 2013 wordt aandacht
besteed waar bijdragen aan de instandhoudingsdoelstellingen gerealiseerd kunnen worden. Er wordt
bijvoorbeeld gefocust op gebiedsgerichte geïntegreerde projecten (project gestroomlijnd landschap
Maanbeek- Laresloot/ NIP Berlarebroek en Donkmeer/ Onthaalplan Kruibeekse polders). Bijkomend worden
ook op de concrete bijdrage van reeds lopende projecten (o.a. weidevogelproject, poelenproject, verbindingen
voor amfibieën …) en natuureducatie en sensibilisatie specifiek afgestemd / gefocust op (het draagvlak voor)
IHD en het Natura 2000 netwerk.
Waar mogelijk en waar nuttig is bij verschillende acties (GIS)kaartbeeld opgenomen: actie 2, actie 5 en actie 11.
Eindadvies van ANB over de aanvraag tot definitieve erkenning
- waken voor een evenwichtige samenstelling van de drie doelgroepen in de algemene vergadering,
praktische werking, inspraak en taakverdeling mogen niet in het gedrang komen
Reactie RLSD: dit zal worden bewaakt
- Minaraad beveelt aan snel werk te maken van een Dagelijks Bestuur
Reactie RLSD: is tijdens AV van 6 februari 2013 opgericht
- bosgroepen en landeigenaars opnemen in bestuursorganen
Reactie RLSD: er is nauwe samenwerking met de bosgroepen ontwikkeld bij actie 17 A, actie 17 D en
actie 14. De Bosgroep heeft afgelopen jaar niet gevraagd aan te sluiten in het bestuur van RLSD.
Landelijk Vlaanderen: afgelopen jaar hebben vanuit het Vlaams Overleg Regionale Landschappen
verkennende gesprekken plaatsgevonden met Drh. Casier van Landelijk Vlaanderen, afhankelijk van de
uitkomst van die gesprekken kan Landelijk Vlaanderen in de toekomst aansluiten in de
bestuursorganen van RLSD.
- Minaraad benadrukt dat gebiedsgerichte en thematische activiteiten verder uitgebouwd moeten
worden.
Reactie RLSD: we volgen dit verder op
- Minaraad adviseert om de financiele planning goed voor te bereiden en uit te werken, mogelijkheden
onderzoeken om extra financiering aan te trekken, door bijvoorbeeld een verhoogde samenwerking
aan te gaan met partners.
Reactie RLSD: het RLSD opteert voor een sluitende begroting komende jaren, tekorten en
aangekondigde overheidsbesparingen worden in eerste instantie opgevangen met structurele
maatregelen. Kostenposten worden steeds geëvalueerd en alternatieve financieringsbronnen worden
aangesproken. Ook zal de opgestarte subsidie- en projectadministarie verder verfijnd worden.
- ANB –centrale diensten vindt het opportuun dat het RLSD gebruik zou maken van een analytische
boekhouding.
Reactie RLSD: onze financieel medewerker/ administratieve kracht is afgelopen jaar afwezig geweest
door ziekte, zij werd tijdelijk vervangen. Bij geplande werkhervatting in 2013 zal zij samen met de
coördinator een Regionaal Landschap bezoeken dat al een analytische boekhouding toepast, zodat op
een goede mainier kan worden nagegaan op welke termijn wij tot een analytische boekhouding
overgaan.
- Resolutie Vlaams Parlement betreffende het nemen van maatregelen ter bevordering van de
aanwezigheid van vlinders (november 2012).
Reactie RLSD: zie o.a. actie 12 vlindertuin in Berlare, actie 9 fauna-akkers, actie 13 Plant van Hier.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
9
1.5. Bestuursorganen
1.5.1. Algemene Vergadering
Samenstelling Algemene Vergadering in 2013
Lid Vertegenwoordiger
Effectief Plaatsvervangend
Werkende leden (53)
Groep A: Overheden
Provincie Oost-Vlaanderen Jozef Dauwe (voorzitter)
Goedele De Cock
Jo De Cuyper
Peter Hertog
Provincie Antwerpen Rik Röttger
Mireille Colson
Harry Beuckelaers
Aysel Bayraktar
Gemeente Berlare Steven Vandersnickt Wim Arbijn
Gemeente Bornem Dirk Hoofd Frank Schelfhout
Stad Dendermonde Dirk Abbeloos Martine Van Hauwermeiren
Gemeente Hamme Tom Waterschoot Mireille Vermeiren
Gemeente Kruibeke Erik Blommaert Filip Vercauteren
Gemeente Laarne Dirk Clerick Edith Wylock
Gemeente Puurs Inge Faes Nini Vivijs
Gemeente Schelle Axel Boen Rob Mennes
Gemeente St-Amands Eddy Ceurstemond Jozef De Kinder
Gemeente Temse Hugo Maes Raf Smet
Gemeente Waasmunster Ludo Lenaerts Dirk Hilgert
Gemeente Wetteren Leentje Grillaert Sophie Nicque
Gemeente Wichelen Kristof De Smet
(ondervoorzitter) Ann Van Wesemael
Gemeente Zele Geert Roosenboom Francis De Donder
Gemeente Melle Dirk Gistelinck Anne Dalemans
Groep B: Natuur
Actiecomité ter Beveiliging van het
Leefmilieu op de Linkeroever en het
Waasland vzw
Hans Van Dooren Jenny De Laet
Durme vzw Patrick De Brauwer Franki D'haese
Grenzeloze Schelde vzw Mieke de Leeuw Dolores Baïta
Komitee voor Leefmilieu en
Natuurbehoud vzw (KOLENA) Lieve Van Bockstael André De Rycke
Kruibeeks Natuurbehoud vzw (KruiN) Freddy Moorthamer Gilbert Smet
Leefmilieu Wetteren vzw Patrick Schrooten -
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
10
Koninklijke Vereniging voor Natuur- en
Stedenschoon vzw Rutger Steenmeijer Cedric Vervaet
Natuurpunt vzw Afdeling Boven-Schelde Rudy De Mol Lieve Van Acker
Natuurpunt vzw Afdeling Dendermonding Bart Dierickx Peter De Pinnewaert
Natuurpunt vzw Afdeling Hamme François D'hollander Frans Van Havermaet
Natuurpunt vzw Afdeling Klein-Brabant Paul Segers Erika Van den Bergh
Natuurpunt vzw werkgroep Hogendonk Brian Roelandt Daan Stemgee
Natuurpunt vzw Afdeling Rupelstreek Erik De Keersmaecker Francis Mertens
Natuurpunt vzw Afdeling 's Heerenbosch Graziella De Ros -
Natuurpunt vzw Afdeling Scheldeland Miguel Surmond Robert Jooris
Natuurpunt vzw Afdeling Wase
Linkerscheldeoever Freddy Moorthamer -
Natuurpunt vzw Afdeling Zuid-Waasland Gustaaf Lerno André Van Peteghem
Ons Streven vzw Jef Verspecht Peggy Verdonck
Regionale Aktiegroep Leefmilieu Dender
en Schelde (RALDES) vzw Wouter Jacob Bart Thibau
Vogelbescherming Vlaanderen vzw Marcel De Vriendt Jacques De Moor
Groep C: Landbouw – Recreatie en Toerisme – Wildbeheerseenheden
Landbouw
Algemeen Boerensyndicaat vzw Paul Cerpentier Aloys Van Goethem
Boerenbond Oost-Vlaanderen Stijn De Roo Pieter Van Oost
Boerenbond Antwerpen Evi Van Camp -
Landelijke Gilden Oost-Vlaanderen Diederik De Clercq Tania Vis
Landelijke Gilden Antwerpen Marc Van Praet -
Vlaams Agrarisch Centrum (VAC) vzw Nelis D'Hollander
Recreatie en Toerisme
Toerisme Oost-Vlaanderen (TOV) vzw Pierre Goffaux Katia Versieck
Toerisme Scheldeland vzw Inge Stevens Tamara Corijn
Toerisme Waasland vzw Els Maes Celine de Vliegher
Toerisme Klein-Brabant – Scheldeland Jo De Vriendt Erik Verheyen
Pasar vzw Afdeling Waas en Dender Heidi De Smedt Alain Segers
Wildbeheerseenheden
Wildbeheerseenheid Durmevallei vzw Hugo Geerinck Patrick Van Geyte
Wildbeheerseenheid Scaldiana Willy Van Hoey Walter Vermeire
Wildbeheerseenheid Waas en Durme vzw Paul De Schepper Hubert Elewaut
Toegetreden leden (4)
Provincie Oost-Vlaanderen Dienst
Landbouw en Platteland Didier Huygens Katrien Baetens
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
11
Provinciale Landbouwkamer Oost-
Vlaanderen Katrien Baetens Didier Huygens
Provinciale Landbouwkamer Antwerpen
(sinds 20/01/2010) Te bepalen Te bepalen
Tij vzw (sinds 20/01/2010) Stijn Bogaert Dirk Gorrebeeck
Toerisme Rupelstreek Axel Boen Stijn Bogaert
Adviserende instanties (20)
Afdeling Duurzame
Landbouwontwikkeling Bart Bollen -
Afdeling Land en Bodembescherming,
Ondergrond, Natuurlijke Rijkdommen Paul Kouckuyt Mark Meerschman
Agentschap voor Natuur en Bos – Oost
Vlaanderen Geert Flamand Jan Menschaert
Agentschap Voor Natuur en Bos -
Antwerpen Hans Deschryver -
Agentschap voor Onroerend Erfgoed
Oost-Vlaanderen Jean-Yves De Clippel
Agentschap voor Onroerend Erfgoed
Antwerpen Yasmine Michielssen
Vlaamse Landmaatschappij (VLM) Roland Van Cauwenberghe Martin De Pelsmaeker
Provincie Antwerpen – Dienst Milieu en
Natuur Hilde Van Look Dirk Vandenbussche
Provincie Oost-Vlaanderen – Dienst
Milieuplanning, Milieu ondersteuning en
Natuurontwikkeling
Didier Van Brussel Maja Verbeeck
Gemeente Berlare – Milieudienst Gaby De Bruycker -
Gemeente Bornem – Milieudienst Roland Deurinck -
Stad Dendermonde – Milieudienst Tarcy Verstraeten D'hondt Ingrid
Gemeente Hamme – Milieudienst Dirk Vermorgen Mireille Vermeiren
Gemeente Kruibeke – Milieudienst Katrien Cornu -
Gemeente Laarne – Milieudienst Tim Roels Edith Wylock
Gemeente Puurs – Milieudienst Ronny Segers Etienne Vergauwen
Gemeente Schelle – Milieudienst Britt Mertens -
Gemeente Sint-Amands – Milieudienst Ilse Roelandts -
Gemeente Temse – Milieudienst Franky Eeckelaert Wim Vereecken
Gemeente Waasmunster – Milieudienst Jan Van Herreweghe Katleen Van Rijsseghem
Gemeente Wetteren – Milieudienst Kristel Spruyt -
Gemeente Wichelen – Milieudienst Brecht Looman -
Gemeente Zele – Milieudienst Peter D'haese Marie-Thérèse Poppe
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
12
Jozef Dauwe (Provincie Oost-Vlaanderen, gedeputeerde bevoegd voor leefmilieu) is voorzitter van de
Algemene Vergadering. Kristof De Smet (gemeente Wichelen, schepen bevoegd voor leefmilieu) is
ondervoorzitter van de Algemene Vergadering.
De Algemene Vergadering van 13 februari 2012 nam kennis van de gewijzigde vertegenwoordigingen in de
Algemene Vergadering van de volgende leden.
- Boerenbond: de heer Pieter Van Oost wordt vervangen door de heer Stijn De Roo
- Gemeente Kruibeke: de heer Lardon wordt vervangen door Erik Blommaert
- Gemeente Wetteren: de heer De Geyter wordt vervangen door Leentje Grillaert
- Toerisme Waasland: Sarah van Cotthem wordt vervangen door Els Maes, Liesbeth Fiems wordt vervangen
door Celine de Vliegher
- JNM Durmeland: Heleentje De Brauwer neemt ontslag (vanwege uittreden stad Lokeren)
- gemeente Sint-Amands: Ilse Roelandt wordt vervangen door Kristin Moens
- Algemeen Boerensyndicaat: Alfonds de Cock wordt vervangen door Paul Cerpentier.
De Algemene Vergadering van 6 februari 2013 nam kennis van de gewijzigde vertegenwoordigingen in de
Algemene Vergadering van de volgende leden:
- Agentschap Natuur en Bos Oost-Vlaanderen: voorgedragen wordt plaatsvervanger de heer Jan
Menschaert, ontslag van plaastvervanger Dominique Decleyre
- Gemeente Zele: voorgedragen wordt plaatsvervanger de heer Francis De Donder, ontslag van
plaatsvervanger David De Mets
- Gemeente Schelle: ontslag van bestuurder Nele Moortgat, aangedragen worden schepen Axel Boen
met de heer Rob Mennes als plaatsvervangend lid.
- Afvaardiging Boerenbond de heer Stijn De Roo en plaatsvervanger de heer Pieter Van Oost, ontslag
van plaatsvervanger Tania Vis
- Gemeente Melle: de heer Dirk Gistelinck en plaatsvervanger Anne Dalemans worden voorgedragen
- Gemeente Temse: plaatsvervanger de heer Raf Smet wordt voorgedragen, ontslag van Anne-Marie
Blommaert
- Vlaams Agrarisch Centrum: ontslag van leden AV Hilde Langie en An Van Herck, benoeming van de
heer Nelis D'Hollander
- Ons Streven vzw: plaatsvervanger Ludo boel in AV wordt vervangen door mevrouw Peggy Verdonck
- Natuurpunt Afdeling Wase Linkerschelde-oever: ontslag van dhr. Arno Thomaes en benoeming van
Freddy Moorthamer
- Gemeente Sint-Amands: ontslag van Ilse Roelandt en benoeming van schepen Eddy Ceurstemond
- Agentschap Onroerend Erfgoed: mevrouw Nele Vermaele wordt ontslaan als bestuurde
- Gemeente Hamme: Hilde Landtsheer wordt vervangen door schepen Tom Waterschoot
- Natuurpunt Scheldeland: ontslag van de heer Rudy Clinckspoor, de heer Miguel Surmond wordt
voorgedragen als lid
- Provincie Oost-Vlaanderen: mevrouw Maria Verheirstraeten wordt als plaatsvervangend lid vervangen
door Jo De Cuyper
- Gemeente Berlare: schepen Steven Vandersnickt wordt voorgedragen als lid, plaatsvervanger de heer
Wim Arbijn, ontslag van Anne-Marie De Lausnay (plaatsvervanger in AV)
- Gemeente Kruibeke: ontslag van plaatsvervanger in AV Julien Mertens, de heer Filip Vercauteren
wordt voorgedragen als plaatsvervanger
- Provincie Antwerpen: ontslag van de gedeputeerde Bart De Nijn, benoeming van Mireille Colson als lid
en tevens benoeming plaatsvervanger in AV Aysel Bayraktar.
Samenkomst en agenda
De Algemene Vergadering kwam in 2012 één maal samen op 13 februari. Tijdens deze vergadering werden de
volgende agendapunten behandeld: voorstelling medewerkers, activiteitenverslag 2011 en programma 2012,
boekhoudkundig verslag 2011 en begroting 2012, voorstel aanpassing statuten, wijzigingen leden en
bestuurders, beantwoording gestelde vragen.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
13
De Algemene Vergadering kwam in 2013 alvast één maal samen op 6 februari. Tijdens deze vergadering
werden de volgende agendapunten behandeld: voorstelling medewerkers, activiteitenverslag 2012 en
programma 2013, boekhoudkundig verslag 2012 en begroting 2013, wijzigingen leden en bestuurders.
Het verslag van deze beide vergaderingen zijn opgenomen in Bijlage 1.
1.5.2. Raad van Bestuur
Samenstelling Raad van Bestuur in 2013
Werkend lid Vertegenwoordiger
Groep A: Overheden
Provincie Antwerpen Rik Röttger
Mireille Colson
Provincie Oost-Vlaanderen Jozef Dauwe (voorzitter)
Goedele De Cock
Gemeente Berlare Steven Vandersnickt
Gemeente Bornem Dirk Hoofd
Stad Dendermonde Dirk Abbeloos
Gemeente Hamme Tom Waterschoot
Gemeente Laarne Dirk Clerick
Gemeente Kruibeke Erik Blommaert
Gemeente Melle Dirk Gystelinck
Gemeente Puurs Inge Faes
Gemeente Schelle Axel Boen
Gemeente Sint-Amands Eddy Ceurstemont
Gemeente Temse Hugo Maes
Gemeente Waasmunster Ludo Lenaerts
Gemeente Wetteren Leentje Grillaert
Gemeente Wichelen Kristof De Smet (ondervoorzitter)
Gemeente Zele Geert Roosenboom
Groep B: Natuur
Durme vzw Patrick De Brauwer
Komitee voor Leefmilieu en Natuurbehoud (KOLENA)
vzw Lieve Van Bockstael
Kruibeeks Natuurbehoud vzw (KruiN) Freddy Moorthamer
Natuurpunt vzw Afdeling Boven-Schelde Rudy De Mol
Natuurpunt vzw Afdeling Dendermonding Bart Dierickx
Natuurpunt vzw Afdeling Hamme François D'Hollander
Natuurpunt vzw Afdeling Klein-Brabant Paul Segers
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
14
Natuurpunt vzw Afdeling 's Heerenbosch Graziella De Ros
Natuurpunt vzw Afdeling Scheldeland Miguel Surmond
Natuurpunt vzw Afdeling Rupelstreek Erik De Keersmaecker
Natuurpunt vzw Afdeling Wase Linkerscheldeoever Freddy Moorthamer
Natuurpunt vzw Afdeling Zuid-Waasland Gustaaf Lerno
Vogelbescherming Vlaanderen vzw Marcel De Vriendt
Groep C: Landbouw – Recreatie en Toerisme - Wildbeheerseenheden
Landbouw
Algemeen Boerensyndicaat vzw Paul Cerpentier
Landelijke Gilden Oost-Vlaanderen Diederik De Clercq
Landelijke Gilden Antwerpen Marc Van Praet
Boerenbond Oost-Vlaanderen Stijn De Roo
Recreatie en Toerisme
Toerisme Scheldeland vzw Inge Stevens
Toerisme Waasland vzw Els Maes
Toerisme Klein-Brabant – Scheldeland Jo De Vriendt
Wildbeheerseenheden
Wildbeheerseenheid Scaldiana Willy Van Hoey
Adviserende instantie Vertegenwoordiger
Agentschap voor Natuur en Bos Geert Flamand
Hans De Schryver
Agentschap voor Onroerend Erfgoed
Oost- Vlaanderen Jean-Yves De Clippel
Agentschap voor Onroerend Erfgoed Antwerpen Yasmine Michielssen
Jozef Dauwe (Provincie Oost-Vlaanderen, gedeputeerde bevoegd voor leefmilieu) is voorzitter van de Raad van
Bestuur. Kristof De Smet (gemeente Wichelen, schepen bevoegd voor leefmilieu) is ondervoorzitter van de
Raad van Bestuur.
Volgende bestuurderswissel diende zich aan tijdens de Algemene Vergadering van 13 februari 2012, ten
gevolge van de vervanging van effectieve vertegenwoordigers van rechtspersonen die in de Raad van Bestuur
zetelen:
- Algemeen Boerensyndicaat: Alfonds de Cock wordt vervangen door Paul Cerpentier
- Gemeente Kruibeke: de heer Lardon wordt vervangen door Erik Blommaert
- Gemeente Wetteren: de heer De Geyter wordt vervangen door Leentje Grillaert
- Toerisme Waasland: Sarah van Cotthem wordt vervangen door Els Maes
Deze mensen werden unaniem benoemd als bestuurder.
- JNM Durmeland: Heleentje De Brauwer neemt ontslag (vanwege uittreden stad Lokeren)
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
15
En volgende bestuurderswissel diende zich aan tijdens de Algemene Vergadering van 6 februari 2013, ten
gevolge van de vervanging van effectieve vertegenwoordigers van rechtspersonen die in de Raad van Bestuur
zetelen:
- Gemeente Schelle: ontslag van bestuurder Nele Moortgat, aangedragen wordt schepen Axel Boen
- Afvaardiging Boerenbond de heer Stijn De Roo wordt voorgedragen
- Gemeente Melle: de heer Dirk Gistelinck wordt voorgedragen
- Natuurpunt Afdeling Wase Linkerschelde-oever: benoeming van Freddy Moorthamer
- Gemeente Sint-Amands: ontslag van Ilse Roelandt en benoeming van schepen Eddy Ceurstemond
- Gemeente Hamme: Hilde Landtsheer wordt vervangen door schepen Tom Waterschoot
- Natuurpunt Scheldeland: ontslag van de heer Rudy Clinckspoor, de heer Miguel Surmond wordt
voorgedragen.
- Gemeente Berlare: schepen Steven Vandersnickt wordt voorgedragen, ontslag van schepen Wim
Arbijn
- Provincie Antwerpen: ontslag van de gedeputeerde Bart De Nijn, benoeming van Mireille Colson
Deze mensen worden unaniem benoemd als bestuurder.
Noot: na de Algemene Vergaderingen kwamen door de wisseling van legislatuur nog diverse voorstellen van
bestuurswissels bij ons binnen, door het feit dat schepen van gemeenten werden aangeduid na onze Algemene
Vergadering. Deze kandidaat bestuurders worden op een aparte AV dit jaar (vermoedelijk zomer)
voorgedragen.
Door deze benoemingen bestaat de RvB uit 40 stemgerechtigde leden, waarvan 19 van groep A, 13 van groep B
en 8 van groep C conform het uitvoeringsbesluit, artikel 4§3
De Algemene Vergadering keurde voornoemde bestuurderswissels goed. De wijzigingen zullen, zoals wettelijk
vereist, gepubliceerd worden in het Staatsblad.
Samenkomst en agenda
In onderstaande tabel worden de samenkomsten van de Raad van Bestuur in 2012 opgelijst, telkens met
agendapunten. De verslagen van deze vergadering zijn opgenomen in Bijlage 2
Tabel: Samenkomsten Raad van Bestuur in 2012
Datum en plaats Agenda
27 maart 2012 - Verslag vorige vergadering
- Budget 2012, Overzicht gunning verschillende projectmiddelen
- Projectwerking, presentatie stand van zaken
oLandschapsloket
oTrage wegen
oPoelen
- Stand van zaken indienen aanvraag erkenningsdossier RLSD
o Planning om te komen tot indienen bij Minister in mei 2012
o Delen van de sterkte - zwakte analyse en kansen voor de
toekomst
- Varia
28 juni 2012 - Goedkeuring verslag vorige vergadering
- Aanvraag definitieve erkenning, een korte terugblik
- Witboek interne Staatshervorming
- Budget 2012
- Lopende projectwerking: stand van zaken
- Planning projectwerking 2013
- Varia
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
16
27 september 2012 - Goedkeuring verslag vorige vergadering
- Aanvraag definitieve erkenning, verslag Minaraad te Brussel
- Witboek interne Staatshervorming
- Budget 2012
- Lopende projectwerking: stand van zaken
- Planning projectwerking 2013
- Varia
6 december 2012 - Goedkeuring verslag vorige vergadering
- Lopende projectwerking: stand van zaken
- Planning projectwerking 2013
- Communicatieplan 2013
- Vertoning Landschapsfilm
- Concept Begroting 2013
- Voorbereiding Algemene Vergadering
- Vastleggen vergaderdata 2013
- Varia
- Rondvraag en sluiting
In 2013 zal de Raad van Bestuur op volgende data bijeen komen: dinsdag 26 maart, woensdag 12 juni,
donderdag 19 september, woensdag 4 december.
1.5.3. Dagelijks Bestuur
Artikel 27 van de gecoördineerde statuten van RLSD voorziet de mogelijkheid tot oprichting van een dagelijks
bestuur. De leden die afgelopen jaar in de Stuurgroep hebben gefunctioneerd gaan voortaan het Dagelijks
Bestuur vormen, namens de provincie Antwerpen is dat mevrouw Hilde Van Look, namens de provincie Oost-
Vlaanderen de heer Didier van Brussel, namens de landbouw de heer Paul Cerpentier en de heer Stijn De Roo,
namens de natuurverenigingen mevrouw Lieve Van bockstael, en de heer Marcel De Vriendt, namens de
gemeenten Kristof De Smet (ondervoorzitter) en secretaris Stijn Van Belleghem (RLSD).
Deze mensen werden in de Algemene Vergadering van 6 februari 2013 unaniem benoemd als bestuurder.
1.6 Professionalisering van de organisatie
1.6.1 Huisvesting
RLSD is een streekwerking bij uitstek, en is dan ook in de streek gevestigd.
Het secretariaat van RLSD is gevestigd in de gebouwen in de Hemelstraat 133 A, lokaal gekend als ''t
Hemelken'. Dit gebouw is in eigendom van Stad Dendermonde.
Deze locatie wordt gedeeld met Toerisme Oost-Vlaandereren (TOV) die hier de regiocoördinatie Scheldeland
(Toerisme Scheldeland vzw) huisvest. De gezamenlijke huisvesting van RLSD en de toeristische regiocoördinatie
Scheldeland werkt de inhoudelijke afstemming van de werking van beide organisaties in de hand. Daarnaast
resulteert de gezamenlijke huisvesting ook in een besparing voor RLSD. De algemene kosten verbonden aan het
Hemelken (huur, verwarming, electriciteit, water, telefonie, onderhoud, ICT, alarm, verzekering, …) worden
immers gezamenlijk gedragen door beide organisaties. RLSD beschikte in 2012 over 8 vaste medewerkers (6,5
VTE), Toerisme Scheldeland over drie. RLSD neemt dan ook 80% van deze kosten op zich, Toerisme Oost-
Vlaanderen 20%.
De ontwikkeling van een masterplan voor de stationsomgeving door de stad Dendermonde en de gebrekkige
toestand van sommige lokalen, noodzaakt ons om de in de toekomst een nieuwe locatie te gaan zoeken.
1.6.2 Personeelsbestand 2012
Bij onderstaande oplijsting van het personeelsbestand wordt een onderscheid gemaakt tussen:
- personeel op rol van RLSD
- personeel dat vanuit een derde organisatie (gedeeltelijk) werd toegewezen aan RLSD
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
17
- stagiairs en jobstudenten
- externen die RLSD ondersteunen
Vast personeelsbestand op eigen loonlijst (8 medewerkers: 6,5 VTE)
- Jan Maertens, voltijds medewerker landschappen
- Eliza Romeijn – Peeters, deeltijds (4/5) project medewerker
- Robbert Schepers, voltijds projectmedewerker
- Ann Sels, halftijds NME-medewerker
- Ilse Smitz, deeltijds (4/5) projectmedewerker
- Catherine Tydgat, voltijds medewerker algemene ondersteuning en vanaf medio 2012 tot op heden
vervangen wegens ziekte door Julie Decuyper
- Els Dever, deeltijds (2/5) communicatie medewerker
- Stijn Van Belleghem, coördinator, voltijds
Toegewezen personeel op loonlijst derde organisatie (0,4 VTE)
- Moira Heyn, deeltijds (4/5) stafmedewerker voor de regionale landschappen in de Provincie Antwerpen (op
loonlijst van Regionaal Landschap De Voorkempen, prestaties bij RLSD voor ongeveer 1/5de
VTE
- Silvia Van Houtte, deeltijds (4/5) bedrijfsplanner (VLM personeelslid voor 1/5de
VTE bij RLSD tewerkgesteld
via samenwerkingsovereenkomst)
Stagiairs en vrijwilliger
- Julie Decuyper, stage van 5/3/2012 tot 31/6/2012, voltijdse stage BANABA Landschapsontwikkeling
- Koen de Paepe, stage van 1/5/2012 tot 1/07/2012, voltijdse stage, BANABA Landschapsontwikkeling
Externe ondersteuning
- Leen De Boitselier; Moore, Stephens en Verschelden Accountants (boekhouding)
- Ine Janssens, sociaal secretariaat SECUREX (loonadministratie)
1.6.3 Ontwikkelingen in het personeelsbestand in 2012
In het kader van de VIA-overeenkomst (provincie Antwerpen) hebben de regionale landschappen en de
provincie Antwerpen een voltijdse stafmedewerker (Europese) projecten aangeworven. Moïra Heyn is per 1
april 2012 in dienst getreden.
Zij is verantwoordelijk voor de netwerking m.b.t. de voorbereiding en de redactie van projectdossiers binnen
de Europese of Vlaamse subsidieprogramma’s waarvoor de werkvelden van een regionaal landschap in
aanmerking komen.
Vanuit taken inzake netwerking slaat ze daarbij actief de brug tussen de regionale landschappen en de diensten
van de provincie Antwerpen die raakvlakken vertonen met de werkvelden van een regionaal landschap om zo
partnerschappen te smeden die leiden tot een maximale meerwaarde van projectdoelen- en middelen.
Zij staat in voor het ganse proces, van prospectie tot indiening, van de uitwerking van een aantal concrete
subsidiedossiers die kaderen binnen de doelstellingen van de regionale landschappen en de provincie
Antwerpen. Zij werkt hiervoor nauw samen met de betrokken partners.
1.6.4 Ontwikkelingen in het personeelsbestand in 2013
In 2013 zal Ann Sels zwangerschapsverlof opnemen van juli tot en met december, Julie Decuyper zal Ann in die
periode vervangen. Catherine Tydgat is vanaf medio 2012 tot op heden vervangen wegens ziekte door Julie
Decuyper. Omwille van deze vervangingen is besloten Julie Decuyper een contract aan te bieden tot eind
december 2013 voor 0.8 VTE (vier werkdagen).
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
18
1.6.5 Personeelswerkgroep
Artikel 27 van de statuten van RLSD biedt de mogelijkheid tot oprichting van werkgroepen. In kader van dit
artikel besliste de Raad van Bestuur in 2010 tot de oprichting van een personeelswerkgroep. Gelet op de
uitgebreide samenstelling van de Raad van Bestuur biedt deze beperktere groep de mogelijkheid voor de
coördinator om voldoende flexibel en discreet terug te koppelen met een kern aan bestuursleden alvorens
beslissingen te nemen rond personeelszaken. Volgende bestuursleden zetelden sinds 2010 in de
personeelswerkgroep:
Dirk Clerick (Gemeente Laarne), Diederik Declercq (Landelijke Gilden), François D'hollander (Natuurpunt
Afdeling Hamme), Gustaaf Lerno (Natuurpunt Zuid-Waasland), Freddy Moorthamer (KruiN), Rik Röttger
(Provincie Antwerpen)
In 2012 is de personeelswerkgroep per mail geraadpleegd over hoe om te gaan met de tijdelijke vervanging van
medewerkster Catherine Tydgat, die wegens ziekte lange tijd afwezig bleef. Er is toen besloten Julie Decuyper
aan te stellen met een vervangingscontract.
Ook in 2013 zal de personeelswerkgrep geraadpleegd worden als dat nodig blijkt.
1.6.6 Functionering en evaluatie
Het protocol 'functionering en evaluatie' voorziet naast permanente evaluatie en bijsturing voor alle
medewerkers op loonlijst van de vzw minimum één geformaliseerd functioneringsgesprek per jaar. Bij aflopen
van de proefperiode, wijzigingen van functie of verloning etc. wordt een geformaliseerd evaluatiegesprek
gehouden. Op vraag van het bestuur, de coördinator of de medewerker kunnen steeds bijkomende
functionerings- en evaluatiegesprekken gehouden worden. Voor nadere details bij de functionerings- en
evaluatieprocedure wordt hier verwezen naar het 'protocol functionering en evaluatie' dat op eenvoudige
aanvraag kan bekomen worden op het secretariaat.
Eind 2012 en begin 2013 vonden functionerings- en evaluatiegesprekken plaats met alle medewerkers.
1.6.7 Teamvergaderingen
In de regel gaat elke maand een teamoverleg door. In 2012 ging dergelijk overleg door op 19 januari, 13
februari, 5 maart, 26 april, 5 juli, 4 september, 4 oktober, 8 november en 6 december.
Ook in 2013 wordt maandelijks teamoverleg voorzien.
1.6.8 Vorming
Een overzicht van de in 2012 door de medewerkers gevolgde opleidingen is opgenomen in onderstaande tabel
Tabel: Vorming gevolgd door vaste medewerkers (2012)
datum omschrijving opleiding naam medewerker
15/3/2012 opleiding Q-gis Robbert+Jan+Ilse+Liza
26/4/2012
workshop trage wegendecreet ( vzw Trage
wegen/ Agentschap voor Natuur en Bos) Ilse
18/04/2012 De juiste boom op de juiste plaats Liza
11/05/2012 lezing educatief natuurreservaat, buiten westen, Ann+Julie (stagiair)
4/06/2012 cursus quantum GIS Ilse+Robbert+Liza+Charlotte+Jan
6/06/2012 cursus quantum GIS Ilse+Robbert+Liza+Charlotte+Jan
16/06/2012 Springzaadweekend tweedaagse Ann
22/06/2012 cursus quantum GIS Ilse+Robbert+Liza+Charlotte+Jan
25/09/2012
Vormingsdag Provinciale Landschapsdag
Antwerpen Jan+Kenny (stagiair)
2/10/2012 Vormingsdag Floriade Nederland Stijn+Ilse+Robbert+Liza+Jan+Ann+Els+
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
19
Julie+Kenny (stagiair)
22/11/2012 Studiedag toeristisch recreatieve ontsluiting Liza en Ilse
Uit bovenstaande tabel blijkt dat in 2012 geïnvesteerd werd in vorming en opleiding.
Deze vormingen vormen een gedegen basis voor de verdere professionalisering van deze aspecten van de
werking van RLSD
1.6.9 Financieel beleid en organisatie
We streven naar een verdere professionalisering van het financiële en het administratief beleid. Integriteit
staat centraal; alle beleidsgegevens van de VZW staan dermate in overeenstemming met het afgebeelde deel
van de realiteit. Een transparant beleid, doorzichtig maar toch ook eenvoudig, vergroot een efficiënt beleid.
RLSD voert een dubbele boekhouding. De boekhouding moet zodanig flexibel zijn dat zij de dynamiek van de
werking van RLSD kan volgen. Het grootboeksysteem is, en wordt gedurende het jaar, in die zin aangepast.
Archiefdocumenten, papieren evenals digitale, worden beschouwd als een noodzakelijk kwaliteitsattribuut. Zij
waarborgen authenticiteit en betrouwbaarheid.
Tot op heden werd nog niet gestart met een analytische boekhouding, een gestaafde en geëvalueerde basis
ontbrak. Het analytisch boekhouden is een extra-comptabele verfijning bij het boeken van kosten en/of
opbrengsten. Het voegt informatie toe aan de boekingen in termen van kostenplaatsen en kostensoorten. Het
is extra-comptabel omdat het analytisch uitsplitsen de juistheid en de volledigheid van de boekhouding niet
beïnvloedt. Het genereert alleen meer gedetailleerde informatie over de inhoud van de boekingen. De
denkoefening die vooraf gaat aan het opstellen van een analytisch plan, vergt een duidelijke administratieve en
financiële basis. De optie om al dan niet een analytische boekhouding toe te passen en dit als meet- en
stuurinstrument te gebruiken, moet duidelijk worden gemotiveerd. Niet alleen het registeren, interpreteren,
toepassen, maar ook het verhoogde werkvolume wordt best als criteria opgevat.
In 2011 werd werk gemaakt van eenvoudige en doorzichtige centrale subsidie- en projectadministratie. De
komende jaren zullen deze data verder uitgebouwd en opgevolgd worden, om te kunnen bepalen welke
informatie uiteindelijk gewenst wordt en hoe gedetailleerd die moet zijn. Deze gegevens kunnen dan, indien op
termijn geopteerd wordt een analytische boekhouding te voeren, gebruikt worden als uitgangspunt om het
analytische plan op te bouwen.
Ook in 2013 zal de opgestarte subsidie- en projectadministratie verder verfijnd worden. Naast de coördinator
en de medewerker algemene ondersteuning, hoort het ook dat elke projectmedewerker zich inwerkt in het
financiële en administratieve luik van zijn of haar projectdossier. Elke organisatie heeft behoefte aan, en belang
bij, een goed georganiseerde administratie; archiveren van zowel fysieke als digitale documenten hoort daarbij.
RLSD zal een archiefsysteem integreren dat uniform is in uitvoering en eenvoudig is in gebruik.
Verder in dit jaarverslag onder punt 5 'Financieel verslag', vindt u het resultaat 2012, gestaafd door het
ingesloten accountantsverslag, en de begroting voor het jaar 2013. De werking van 2012 sluit af met een
positief saldo van € 38.144,78. De algemene vergadering van 6 februari 2013 beslist om dit resultaat te
bestemmen als toevoeging aan het eigen vermogen: 'fondsen voor sociaal passief' 20.865,24 euro en 'andere
bestemde fondsen' 17.279,54 euro.
Een doorgedreven budgetcontrole zowel wat de projecten betreft als de algemene kosten, zonder de werking
financieel te beïnvloeden, bevestigt dat voor RLSD een gezond, duurzaam financieel beleid een absolute
prioriteit is.
Op 6 februari 2013 keurde de Algemene Vergadering eveneens een sluitende begroting voor 2013 goed. Noch
tekort, noch overschot worden genotuleerd; de boekhoudkundige reserve en bijgevolg de kredietwaardigheid
van RLSD wordt bewaard.
Tekorten en aangekondigde overheidsbesparingen worden in eerste instantie opgevangen met structurele
maatregelen (zo wordt de oplage en verdeling van de Landschapskrant herzien, wat een blijvende
kostenbespraring oplevert). Kostenposten zullen worden geëvalueerd en alternatieve financieringsbronnen
aangesproken. Ingrepen op financiering en begroting vergen overleg. Ondersteuning van een Dagelijks Bestuur
is hier een meerwaarde.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
20
1.7 Overleg en samenwerking met andere actoren
Volgens het natuurdecreet dient een regionaal landschap gericht te zijn op overleg en samenwerking met de
betrokken doelgroepen ter bevordering van het streekeigen karakter, natuurrecreatie en –educatie, recreatief
medegebruik, natuurbehoud en –beheer en de aanleg en het herstel en ontwikkeling van kleine
landschapselementen. Overleg en samenwerking zijn dus het fundament van de werking van een regionaal
landschap in functie van draagvlakverbreding rond natuur en landschap.
Door veelvuldig overleg streeft RL Schelde-Durme naar een grote betrokkenheid van de participerende
doelgroepen. Dit gebeurt via de formele overlegstructuren waarin alle doelgroepen vertegenwoordigd zijn (AV,
RVB en de Stuurgroep), via structurele overlegmomenten en uiteraard ook door veelvuldig ad hoc overleg in
het kader van het opzetten en de uitwerking van projecten en acties.
1.7.1 Vlaamse overheid
De Vlaamse overheid is vertegenwoordigd in de Algemene Vergadering en/of Raad van Bestuur als adviserend
lid. Er is overleg met de provinciale buitendiensten van ANB en Onroerend Erfgoed omtrent (jaar)planning,
evaluatie, samenwerking en uitvoeren van projecten.
De landschapsanimator en/of de coördinatoren nemen deel aan het structureel Vlaams Overleg van Onroerend
Erfgoed omtrent de werking van landschapsanimator en landschapsteams.
Ook met VLM wordt er nauw samengewerkt in functie van beheerovereenkomsten (bedrijfsplanner) en
inrichtingsplannen in opmaak of voorbereiding door VLM.
1.7.2 Provinciale overheden
Op regelmatige basis wordt met de coördinatoren van de Antwerpse regionale landschappen overlegd over de
projectwerking met de Dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid van de Provincie Antwerpen. Het Antwerps
Overleg Regionale Landschappen (AORL) is een forum tot uitwisseling, afstemming en overleg tussen de
coördinatoren van de Antwerpse regionale landschappen en de Dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid van
de provincie (en bij gelegenheid ook andere diensten), de provinciale buitendienst van het Agentschap voor
Natuur en Bos en van het Agentschap Ruimte en Erfgoed. De vergadering wordt voorbereid door de
stafmedewerker voor de Antwerpse regionale landschappen. Regelmatig worden ook andere actoren
uitgenodigd (ANKONA, Hooibeekhoeve, …).Via de stafmedewerker en op projectmatige basis wordt ook met
andere provinciale diensten overlegd en de werking van de regionale landschappen bekend gemaakt. Tussen
de regionale landschappen onderling (coördinatoren en medewerkers) is er ook frequent informeel overleg.
Ook met de coördinatoren van de Oost-Vlaamse regionale landschappen en de Dienst Duurzaam Milieu- en
Natuurbeleid van de Provincie Oost-Vlaanderen wordt op regelmatige basis overlegd.
1.7.3 Gemeentelijke overheden
Met de gemeenten wordt zowel op bestuurlijk niveau als ambtelijk niveau op regelmatige basis overlegd via de
formele overlegstructuren (AV, RVB) en via structureel overleg (ambtenarenoverleg).
Deze ambtenarenwerkgroep zorgt dat RLSD en alle gemeentelijke (milieu)diensten uit ons werkingsgebied op
de hoogte zijn van elkaars dagdagelijkse werking. De ambtenarenwerkgroep wordt bijeengeroepen wanneer
dit nodig wordt geacht.
In 2012 vond een ambtenarenoverleg plaats op 11 oktober te Dendermonde. Op dit overleg werden volgende
agendapunten behandeld:
1. Welkom en korte kennismaking voor de nieuwe gezichten
2. verslag vorige vergadering (zie bijlage)
3. KLE reglement
4. Trage Wegen
5. Educatie
6. Zwaluwreglement
7. Werk van een bedrijfsplanner
8. Communicatie
9. Plant van Hier
10. Aanvraag definitieve erkenning, verslag van de Minaraad te Brussel
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
21
11. Rondvraag
Ook in 2013 zal er minimaal één keer een ambtenarenoverleg plaatsvinden.
Kernpunten van de overlegmomenten zijn de werking van RL Schelde-Durme, lopende projecten en kansen
voor nieuwe projecten en samenwerkingen. Deze overlegmomenten dragen bij tot de bekendmaking van het
Regionaal Landschap en kunnen inspirerend werken.
Op vraag van de gemeenten geeft RL Schelde- Durme toelichtingen over de werking op milieuraden,
landbouwraden, colleges, commissies en andere vergaderingen.
1.7.4 Regionale Landschappen
Op Vlaams niveau gebeurt uitwisseling tussen de Regionale Landschappen op het VORL (Vlaams Overleg
Regionale Landschappen): gemeenschappelijke problemen, belangen en doelstellingen worden besproken,
ideeën worden uitgewisseld. Er wordt gemiddeld een vijftal keer per jaar vergaderd.
Regelmatig vergaderen de coördinatoren van de Vlaamse regionale landschappen, onder voorzitterschap van
Dirk Cuvelier van RLWH. Doel: bespreken gemeenschappelijke problemen, belangen en doelstellingen;
uitwisselen van ideeën… Vanaf 2007 (voorlopige erkenning) neemt RLGC deel aan het VORL. Tussen de
regionale landschappen onderling is er ook frequent informeel overleg.
Op 9 en 10/01/2012 organiseerde het Vlaams Overleg Regionaal Landschappen een tweedaags conclaaf voor
de coördinatoren in Antwerpen. Hoofdthema van dit conclaaf was de toekomst van de regionale landschappen
i.k.v. de interne staatshervorming en het uitwerken van een ruimtelijk kader waarbinnen regionale
landschappen passen.
Andere vergaderingen van het VORL gingen in 2012 door op 21/03, 09/05, 13/06, 13/08, 12/09 en 17/12. Het
VORL formuleerde in 2012 verschillende adviezen en nodigde diverse partners uit voor overleg, waaronder:
- Naturawal (Wallonië) en Nationale Landschappen (Nederland) (VORL 21/03/2012)
-Bosgroepen: overleg op VORL 09/05/2012 en ter opvolging verschillende overlegmomenten i.v.m.
afstemming standpunten interne staatshervorming en mogelijke gezamenlijke life+ projectaanvraag.
-Overleg met Agentschap Onroerend Erfgoed i.k.v. samenwerking rond de erfgoedbalans (VORL
13/06/2012)
-Overleg met Ward Verhaeghe (ANB) i.v.m. rol regionale landschappen i.k.v. realisatie
Instandhoudingdoelstellingen (VORL 17/12/2012).
- Overleg met Landelijk Vlaanderen m.b.t. samenwerking met de regionale landschappen
Het VORL was als lid van Civilscape (d.i. het netwerk van Europese ngo’s ter ondersteuning van de Europese
Landschapsconventie) vertegenwoordigd op de Algemene Vergadering en is via Pauwel Bogaert ook lid van
de Raad van Bestuur van Civilscape.
Tenslotte organiseerde Regionaal Landschap Meetjesland op 24/08/2012 een persmoment “aanleg 2000ste
poel” in naam van alle Regionale Landschappen. Minister voor leefmilieu Joke Schauvliege nam naar
aanleiding hiervan zelf plaats in de kraan voor uitvoering van de graafwerken.
Tussen de regionale landschappen onderling is ook frequent informeel overleg.
1.7.5 Landbouworganisaties
De landbouworganisaties zijn vertegenwoordigd in de AV, RVB en de Stuurgroep/ Dagelijks Bestuur.
Met de landbouwsector wordt overlegd over de planning en uitwerking van projecten en acties.
1.7.6 Natuurverenigingen
De lokale Natuurpuntafdelingen en andere natuur- en milieuverenigingen worden nauw betrokken bij de
werking van RL Schelde-Durme door inhoudelijk overleg en praktische samenwerking bij de planning,
organisatie en uitvoering van projecten, publieksacties en educatieve activiteiten.
Het overleg gebeurt op projectniveau en via een jaarlijks sectoroverleg.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
22
De lokale natuurverenigingen gaven in het verleden aan dat zij vragende partij zijn voor voorafgaandelijk
inhoudelijk overleg over projecten met een duidelijke ecologische inslag. Dit vanuit de vaststelling dat de
drukke agenda van de Raad van Bestuur niet steeds toelaat om inhoudelijk uitgebreid op de projecten in te
gaan. Het sectoroverleg natuur komt aan deze vraag tegemoet.
In 2012 vond geen dergelijk sectoroverleg plaats, de medewerkers en de coördinator werden individueel
benaderd door mensen uit de sector, waardoor uitwisseling van ideeën plaatsvond. Tevens is er op dit moment
voldoende samenwerking met de sector natuur via de lopende projecten en via alle acties met een ecologische
inslag. Mocht in 2013 blijken dat een dergelijk overleg weer zinvol wordt geacht, dan kan het weer worden
gehouden.
1.7.7 Wildbeheereenheden
Met de wildbeheereenheden wordt overlegd over de planning en uitwerking van projecten en acties. Het
overleg staat in hoofdzaak in functie van de voortgang van het fauna-akkerproject, dat sinds 2012 loopt.
1.7.8 Toerisme en recreatie
Rond bevordering en promotie van natuurgerichte recreatie en recreatief medegebruik wordt samengewerkt
en overlegd met de toeristische verenigingen. Er werd regelmatig afgestemd over concrete acties en projecten:
Trage wegen, Groene Haltenetwerk, Natuur Inrichtingsproject Berlare- Donkmeer etc…
1.7.9 Europese samenwerking
In samenwerking met verschillende partners zijn er verschillende projecten ingediend, uitgevoerd en in
uitvoering voor Europese subsidieprogramma’s ( PDPO).
Via het VORL zijn de regionale landschappen lid van ‘Civilscape’, een Europees netwerk van niet-
gouvernementele organisaties die zich inzetten in het kader van de Europese Landschapsconventie
(www.civilscape.org).
1.7.10 Bosgroepen
RL Schelde- Durme stemt af met de bosgroepen in het kader van mogelijke gemeenschappelijke projecten.
Voor verschillende projecten wordt er samengewerkt, zoals autochtoon plantgoed, bosaanplant,
landschapsbeheer, project Houtzokers, project Gestroomlijnd Landschap, het indienen van een Life-
subsidiedossier rond IHD's onder de noemer Life- communicatie....
1.7.11 NME overleg
In opdracht van de dienst natuur- en milieu educatie van de Provincie Oost-Vlaanderen fungeert RLSD als
streeksteunpunt voor Natuur- en Milieu Educatie (NME) in de regio. In kader van deze opdracht organiseert
RLSD de samenwerking tussen de verschillende NME-actoren in de streek. Indien nodig voorzien we een NME
overleg om tot gezamenlijke standpunten te komen of om samen te werken aan brede publieksactiviteiten.
Op het NME-overleg worden alle NME actoren uit de streek uitgenodigd. In 2012 kwam het NME-overleg niet
lijfelijk samen. Wel werd er vlot afgestemd over de Scheldehappening via mail en werden er lokale
samenwerkingsverbanden opgezet waarvoor wel werd samengekomen (bv inhuldiging speelbos De Vaag in
Waasmunster). Het NME-overleg blijft een instrument dat ook in de toekomst kan worden ingezet wanneer
nodig.
1.7.12 Overige werkgroepen
Indien de nood zich voordoet en/of op vraag van de betrokkenen kunnen in 2012 en de daarop volgende jaren
bijkomende werkgroepen opgericht worden in de schoot van RLSD. Het kan hier gaan over tijdelijke of
permanente en project- of sectorgebonden werkgroepen.
1.7.13 Thematisch overleg
De overlegmomenten waar RLSD zelf als initiatiefnemer fungeert vallen grofweg op te splitsen in
overlegmomenten die aansluiten op de inhoudelijke werking van RLSD (weidevogels, trage wegen,
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
23
landschapsloket, publieksevenementen, …) en overlegmomenten met als doel nadere kennismaking met de
verschillende streekactoren, in het bijzonder in de nieuw aangesloten gemeenten.
thematisch overleg en samenwerking met externen 2012 ( initiatieven RLSD zijn vetgedrukt)
9/1/2012 Overleg bebossing Schelle
10/1/2012 Overleg vlasrootputten Sint-Amands
10/01/2012 overleg stad dendemonde ivm prioriteitenlijst trage wegen Schoonaarde
12/1/2012 Minaraad Temse
13/01/2012 Scheldehelden met VLM
17/1/2012 Overleg evaluatie beheer parking E-17
24/01/2012 overleg gemeente Berlare ivm bebording trage wegen
24/01/2012 Overleg Prov. Ovl ( 3 RL en dienst mobilteit)
24/01/2012 overleg wilde landjes de schorre Sint-Amands
26/01/2012 overleg NME-werking POV
26/01/2012 Overleg in Bornem over Trage wegen brochure Klein-Brabant
26/01/2012 overleg gestroomlijnd landschap POV
27/01/2012 Overleg met Eddy Ceurstemont en Leen Lejon St-Amands ivm project Steenovens
30/1/2012 Overleg bebossing schelle
30/01/2012 contactavond trage weg 31b te Zele
31/1/2012 Overleg weidevogelproject ANB
2/02/2012 nieuwjaarsreceptie antwerpen: netwerken Antwerpse RL'en
2/02/2012 overleg wilde landjes: huveneersschool in wintam
3/02/2012 overleg R-pad Provincie Antwerpen
6/02/2012 contactavond eigenaars TW 21 en TW 23 Kalken (Laarne)
6/02/2012 overleg gemeentebestuur Wichelen: stand van zaken trage wegenwerking
7/2/2012 poelenwerkgroep Temse
8/2/2012 overleg bebossing schelle
8/02/2012 contactavond eigenaars TW 21 en TW 23 Kalken (Laarne)
9/02/2012 overleg prov Oost-Vlaanderen ivm inrichting TW 3A Laarne
9/2/2012 WBE overleg fauna-akkers
9/2/2012 Stuurgroep PDPO project fauna-akkers
13/02/2012 AV RLSD
14/02/2012 overleg internationale scheldeweek
14/02/2012 vlaamse NME dag
16/02/2012 Overleg Onroerend Erfgoed Gent
17/02/2012 Overleg met Casa Blanca ivm Steenovens
27/02/2012 presentatie wilde landjes leerkrachten 'huveneersschool Hingene
28/2/2012 opleidingsavond padvinders Kruibeke
28/02/2012 overleg wilde landjes olvp bornem ism MOS
28/02/2012 overleg wilde landjes de schorre Sint-Amands
29/02/2012 Presentatie HZ op AV van RLVA Ronse
1/03/2012 overleg Rivertours ifv persmoment Scheldehappening
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
24
1/03/2012 gestroomlijnd landschap 'landschapstentoonstelling POV
6/3/2012 Poelenwerkgroep Kruibeke
6/03/2012 overleg wilde landjes: olvp Bornem
7/03/2012 overleg leerkrachten huveneers wilde landjes
7/03/2012 presentatie wilde landjes: ouderraad huveneersschool Hingene
7/03/2012 inspiratiebezoek natuurspeelplaatsen rondom Leuven
8/03/2012 overleg bebordingsplan TW Waasmunster
8/03/2012 overleg gemeentebestuur Zele ifv buurtwegwijziging TW 31B
12/03/2012 presentatie wilde landjes ouderraad de schorre: sint-amands
12/03/2012 overleg wilde landjes OCMW 't pagaderke Bornem
12/03/2012 overleg kinderparticipatie OLVP, bornem
12/3/2012 stuurgroep weidevogelproject
12/3/2012 overleg gestroomlijnd Landschap
13/3/2012 overleg trage wegen Stad Dendermonde: bespreking stand van zaken
13/03/2012 wilde landjes'leerlingenraad OLVP Bornem
19/03/2012 inspirerende bezoeken natuurspeelplaatsen en parken in gent
20/03/2012 observatie + kind als gids wilde landjes huveneersschool Hingene
20/03/2012 Overleg + terreinbezoek Berlare LL (Vlindertuin)
22/03/2012 ouderparticipatie wilde landjes: de schorre Sint-Amands
22/03/2012 Begeleide uitstap voor studenten RU Gent in Berlare
26/03/2012 participatieleerlingen wilde landjes: huveneersschool Hingene
27/03/2012 presentatie wilde landjes kinderverzorgsters 't schorreke Sint-Amands
27/03/2012 persmoment Scheldehappening
28/03/2012 participatieleerlingen wilde landjes: huveneersschool Hingene
29/03/2012 participatieleerlingen wilde landjes: huveneersschool Hingene
3/04/2012 opleiding 'moord in de poel: temse
3/04/2012 overleg natuurleerlpad berlare
3/04/2012 overleg zaadoogst Brabants district west
16/4/2012 contactavond Sterrewegels te Waasmunster
17/04/2012 gestroomlijnd landschap: tentoonstelling
19/04/2012 overleg scheldeproject onthaalpoort Kruibeke
19/4/2012 contactavond Sterrewegels te Waasmunster
22/04/2012 Opening tentoonstelling Berlare
24/4/2012 overleg gemeente Zele: stand van zaken trage wegen
25/4/2012 poelenwerkgroep Temse
26/04/2012 wilde landjes'leerlingenraad OLVP Bornem
26/4/2012 overleg bebossing Schelle
2/05/2012 Overleg met vzw Durme in Lokeren
4/05/2012 Overleg KVNS Steenovens
8/05/2012 inspiratiebezoek: speeldernis rotterdam en andere natuurspeelplaatsen
9/05/2012 Beheercommissie Waasmunster De Vaag
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
25
9/05/2012 overleg Plant van Hier
10/05/2012 Overleg evaluatie Scheldehappening
10/05/2012 overleg wilde landjes de schorre Sint-Amands
13/05/2012 Opening Berlare Vlindertuin
14/05/2012 infoavond Melle
21/05/2012 Overleg Schelle KLE-reglement
24/5/2012 overleg onderhoud vlasrootputten Sint-Amands & Bornem
24/05/2012 Overleg RLDV over HZ
25/05/2012 jeugdraad waasmunster
27/05/2012 Begeleide wandeling Berlare Dag van het Park (110 deelnemers)
29/05/2012 overleg kikvorst
31/05/2012 presentatie wilde landjes leerkrachtenteam de klim Schelle
31/05/2012 Overleg Laarne Gestroomlijnd Landschap
31/5/2012 Werkgroep Maanbeek-Laresloot
1/06/2012 Ontmoetingsmoment HZ in Berlare (21 deelnemers)
4/06/2012 Contactavond Trage wegen Schoonaarde
7/06/2012 overleg opening de vaag Waasmunster
7/06/2012 Overleg Bornem LL (film Massart, 9 deelnemers)
8/06/2012 Overleg OCMW St-Amands ivm Steenovens
11/06/2012 klankbordgroep spelen in bossen
12/06/2012 10 jaar trage wegen (Vlaams parlement)
12/06/2012 overleg wilde landjes + observatie kleuterspeelplaats De Klim Schelle
15/06/2012 Persmoment/ lancering project Steenovens
16/06/2012 speelgroen 2 daagse
18/06/2012 Presentatie op infovergadering Laarne Gestr Landsch (34 deelnemers)
19/06/2012 overleg Berlare stavaza trage wegen
19/06/2012 overleg trage wegen Stad Dendermonde: bespreking stand van zaken
20/06/2012 overleg wilde landjes basisschool de schorre sint-amands
20/06/2012 overleg Dendermonde stavaza trage wegen
20/06/2012 overleg Baeten nv en gemeente Berlare
22/06/2012 jury bachelor landschaps- en tuinarchitectuur Jette
25/06/2012 overleg Laarne en Wetteren maanbeek
26/06/2012 overleg wilde landjes Huveneersschool Hingene
26/06/2012 Overleg Berlare Natuurinrichtingsproject
26/06/2012 Terreinbezoek Schelle HZ
26/06/2012 Presentatie Schelle milieuraad KLE + zwaluwen (6 deelnemers)
28/06/2012 NME overlegplatform
28/06/2012 infoavond trage wegen Bazel-Rupelmonde ( Kruibeke)
28/06/2012 Evaluatie Scheldehappening en planning 2013
2/07/2012 oplevering Warandewegel/Appels baantje met Stad Dendermonde
4/07/2012 opening natuurspeelplaats de Averegten: Heist-op-de-berg
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
26
5/07/2012 Overleg Dendermonde met Ethias over vrijwilligersverzekering
6/07/2012 Overleg Schelle (Scheldehelden)
12/07/2012 Overleg Gent met Bosgroep Midden-OVL
9/8/2012 controlebezoek VLM ifv PDPO-project ' herstel van trage wegen langs Schelde en Durme'
14/8/2012 Overleg mogelijk persmoment Dendermonde: opening trage weg met VPK-fabriek
16/08/2012 overleg buurtwegwijziging Waasmunster
20/8/2012 oplevering extra werken Gaandijk met gemeente Hamme
28/8/2012 oplevering wegje Eetgoed met gemeente Wichelen
5/09/2012 evaluatievergadering melle
6/09/2012 oost-vlaams NME terras
7/9/2012 soortenworkshops Provincie Antwerpen
10/09/2012 Overleg Berlare LL (Vlindertuin)
10/09/2012 overleg Kris Tersago ivm Plant van Hier in Klein-Brabant
10/9/2012 oplevering 'Sterrewegel' (fase 1) met gemeente Waasmunster
13/09/2012 overleg: voorstelling Plant van Hier gemeente Bornem
13/09/2012 Overleg Prov. O-VL Gestroomlijnd Landschap
13/9/2012 overleg op Plukboerderij schelle ifv prospectie openstelling trage weg Schelle-…)
18/09/2012 Overleg Berlare Natuurinrichtingsproject
18/09/2012 overleg diverse stadsdiensten Dendermonde ifv voetweg 23 te Oudegem
20/09/2012 overleg inhuldiging de Vaag Waasmunster
21/09/2012 jeugdraad waasmunster
25/9/2012 poelenwerkgroep temse
26/09/2012 mozaïek workshop in de huveneersschool Hingene ism Beeldend Mozaïekatelier
26/09/2012 Première film Massart Bornem
27/09/2012 Overleg Berlare Infogem
27/09/2012 workshop bijenhotel bouwen op basisschool olvp ism NP Educatie
27/09/2012 mozaïek workshop in de huveneersschool Hingene ism Beeldend Mozaïekatelier
28/09/2012 mozaïek workshop in de huveneersschool Hingene ism Beeldend Mozaïekatelier
29/09/2012 mozaïek workshop in de huveneersschool Hingene ism Beeldend Mozaïekatelier
30/09/2012 mozaïek workshop in de huveneersschool Hingene ism Beeldend Mozaïekatelier
1/10/2012 Overleg Dendermonde LL (landschapsbeheerplan Nieuwdonk)
1/10/2012 overleg stad Dendermonde - Duurzaamheid op school
1/10/2012 mozaïek workshop in de huveneersschool Hingene ism Beeldend Mozaïekatelier
2/10/2012 uitstap met Antwerpse RL
8/10/2012 overleg: voorstelling Plant van Hier gemeente Sint-Amands
11/10/2012 presentatie wilde landjes ouders De Klim Schelle
11/10/2012 Jaarlijks ambtenarenoverleg Dendermonde
18/10/2012 overleg scheldehappening Rivertours
25/10/2012 Overleg met VMM over Scheldehappening 2013
5/11/2012 Overleg trage wegenproject
6/11/2012 Presentatie Dendermonde Internaat LL
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
27
6/11/2012 Evaluatievergadering Bazel/Rupelmonde
7/11/2012 Aanplant KLE Dendermonde Internaat LL
7/11/2012 Overleg met POV, Gemeente Wetteren en Natuurpunt ivm amfibieëntunnel
8/11/2012 Overleg met Danny Vinck ivm persmoment internaat D'monde
8/11/2012 overleg wilde landjes basisschool De Klim Schelle
9/11/2012 Overleg + terreinbezoek Schelle (Scheldehelden)
12/11/2012 overleg ANB wedstrijd scheldelei
14/11/2012 Interview Berlare Natuurinrichtingsproject
15/11/2012 overleg: startvergadering Wondermooie wielen, Bornem
19/11/2012 Interview Berlare Natuurinrichtingsproject
19/11/2012 Oost-Vlaams overleg trage wegen ( 3 RL en dienst mobiliteit)
21/11/2012 Persmoment Dendermonde Internaat LL
22/11/2012 open mina raad temse ivm amfibieën en poelenwerkgroep
22/11/2012 studiedag toeristisch-recreatieve ontsluiting (workshop SIRE/ TPA)
26/11/2012 Overleg Brabants Landschap ivm Oeverzwaluwwanden
26/11/2012 Overleg Maanbeekproject ifv trage wegen ( gemeente Wetteren/Laarne/Prov. Ovl/RLSD)
30/11/2012 haagplantactie basisschool De Schorre Sint-Amands
2/12/2012 inhuldiging mozaÏekbank Huveneersschool Hingene
4/12/2012 overleg Plant van Hier met flora kenners
6/12/2012 overleg ANB: evaluatie step
10/12/2012 Overleg Dendermonde LL (landschapsbeheerplan Nieuwdonk)
11/12/2012 overleg 'terreinbezoek Wondermooie wielen
12/12/2012 Persmoment Wetteren Gestroomlijnd Landschap
13/12/2012 overleg project 'Vrome bomen'
13/12/2012 Oost-Vlaams overleg trage wegen ( 3 RL en dienst mobilteit)
18/12/2012 Overleg Schelle (Scheldehelden)
18/12/2012 overleg Buitebgewone plekjes
19/12/2012 overleg onderhoud vlasrootputten St-Amands
In het kader van de diverse projecten wordt jaarlijks, naast het structurele ook thematisch overleg met
bepaalde doelgroepen en actoren opgezet. Een overzicht van dit thematische overleg is opgenomen in
onderstaande tabel.
Thematisch overleg in 2012
Na
tuu
r
Lan
db
ou
w
Re
crea
tie e
n
toe
risme
Jach
t
NM
E se
ctor
Lok
ale
be
sture
n
Ind
ustrie
Actie 1: gemeentelijk subsidiereglement voor huis- en boerenzwaluw X X X
Actie 2: soortgerichte acties huiszwaluw X X X X
Actie 3: soortgerichte acties boerenzwaluw X X X X
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
28
Actie 4: soortgerichte acties gierzwaluw X X X X
Actie 5: weidevogelproject X X X X
Actie 6: poelenproject X X X X
Actie 7: slotenproject X X X X
Actie 8: natuurloket X X X X X X
Actie 9: fauna akkers X X x x X
Actie 10: veilige verbindingen voor amfibieën X X X
Actie 11: landschapsbedrijfsplanning X X X X
Actie 12: landschapsloket X X X X
Actie 13 autochtone bomen en struiken
Actie 14: houtzoeker X X X X
Actie 15: herstel van vlasrootputten in Klein X X X X X
Actie 16 intergemeentelijke subsidiereglement voor KLE's
Actie 17: geïntegreerde gebiedsgerichte werking X X X X X X X
Actie 18: Scheldehelden Schelle X X X X x
Actie 19: Scheldehelden Bornem x x x x
Actie 20: buitengewone plekjes x x x x x
Actie 21: Trage Wegen x x x x x x x
Actie 22: groene halte X X X X X X
Actie 23: stiltegebieden X X X X X X
Actie 24: landschapskrant X X X
Actie 25: website X X X
Actie 26: communicatiemateriaal RLSD x x x x x x x
Actie 27: digitale nieuwsbrief x x x x x x x
Actie 28: Social Media x x X x X X x
Actie 29: NME – loket + uitleenpost X X X X X
Actie 30: educatieve ontsluiting Steenovens X X X X
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
29
1.8. Communicatie
Instrumenten
In de algemene communicatiestrategie RLSD wordt een duidelijke keuze gemaakt voor het gebruik van een mix
van media die elkaar onderling versterken. Wanneer de boodschap via verschillende kanalen verspreid wordt,
is de kans groot dat het publiek er meerdere keren mee geconfronteerd wordt. Timing, frequentie en bereik
zijn criteria die gehanteerd worden bij de keuze van de kanalen.
De vooropgestelde mix aan communicatiekanalen bestaat ruwweg uit volgende media:
- Landschapskrant
- Website
- Divers communicatiemateriaal: publicaties, roll-ups, infopanelen
- Digitale nieuwsbrief
- Evenementen
- Pers
- Communicatie via partners
- Social media (facebook)
Pers
In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van de in 2012 georganiseerde persacties.
Datum Type actie Thema Meer uitleg
27.3.2012 Persmoment Scheldehappening evenement
15.6.2012 Persmoment Steenovens Lancering project
6.9.2012 persmoment Bebossing Schelle
Organisatie door
gemeente
27.9.2012 Persmoment Wilde landjes Lancering project
20/10/2012 persmoment De vaag inhuldiging
(18.11.2012) persmoment Landschapswandeling Laarne Organisatie door POV
21.11.2012 persmoment Internaatsdomein D'monde landschapsloket
Juli 2012 Persteksten gem.
infobladen Trage wegen Einde project PDPO
September 2012 Persberichten
regionale pers Trage wegen Einde project PDPO
Er werden 5 persmomenten georganiseerd door het regionaal landschap en 9 persberichten over trage wegen
verstuurd in 2012. Dit was minder dan gebruikelijk omdat de communicatiemedewerker maar 2/5 werkte.
Een overzicht van persknipsels is opgenomen in onderstaande tabel. Een selectie van persknipsels is
opgenomen in Bijlage 3
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
30
Overzicht persknipsels 2012
Thema medium
Trage wegen (18) Streekkrant (4) ; GVA (4) ; HLN (5) ; DZ (2) ; HNB (3)
Knothout gezocht (8)
Scheldehappening (12) Natuurblad, NB (4), GVA, DZ, DS mag. RTV, HLN Radio
2, TV oost
De Vaag (Waasmunster) (2) HLN , HNB
Internaat Dendermonde (4) Streekkrant, GVA, HLN, HNB
Kikvorst (3) DS, HNB, GVA
Poelen en vlasrootputten (3) HNB (2), HLN,
Ros Beiaard ruiternetwerk (3) GVA, HLN, HNB
Berrenheibos Schelle (2) HNB, GVA
Steenovens (2) HNB, GVA
Vlindertuin Berlare (2) DZ, HLN
Wilde landjes De streekkrant
Zwaluwen (2) GVA
Gontrode (Melle) HLN
Plant van hier HLN
Aantal artikels / interviews / vermeldingen websites 64 (op 21/12/2012)
Geplande persactiviteiten in 2013
Maart persmoment Scheldehappening
persbericht zwaluwen
April persmoment wilde landjes Schorre
persbericht 'Moord in de poel' in Klein-Brabant
Persbericht weidevogels
Mei persmoment trage wegen Waasmunster
persbericht fauna akkers
persbericht De Vliet, Schelle
Juni persmoment amfibieëntunnels Wetteren
Sept. Persbericht wondermooie wielen
Persbericht zaadoogstactie K-B
Okt persbericht trage wegen Zele
Nov persmoment/ bericht poelen in Kruibeke
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
31
2. Inhoudelijke werking
Thema Natuurbehoud en kleine landschapselementen
Actie 1: Gemeentelijk subsidiereglement voor huis- en boerenzwaluw
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2006, Trekker: Robbert Schepers
Partners
- Gemeentebesturen Berlare, Bornem, Dendermonde, Hamme, Kruibeke, Laarne, Schelle, Sint-Amands,
Waasmunster, Wichelen, Wetteren en Zele.
- Vrijwillige zwaluwcontroleurs aangesloten bij Natuurpunt
Doelgroepen
Particulieren en landbouwers met huis- en/of boerenzwaluw aan hun gevel of in hun stal (hierna: 'gastheren').
Doelstelling
- Behouden van bestaande nesten/kolonies van huis- en boerenzwaluw.
- Vergroten van draagvlak voor huiszwaluw (Rode Lijst) en boerenzwaluw bij gastheren.
Omschrijving
De Vlaamse broedpopulatie huis- en boerenzwaluw gaat sterk achteruit. Uit de gedetailleerde historische
broedgegevens voor huiszwaluw die beschikbaar zijn voor de gemeente Zele en stad Dendermonde blijkt dat
dit zich ook voordoet binnen het werkingsgebied van RLSD. De achteruitgang van de broedpopulatie huis- en
boerenzwaluw is van meerdere factoren afhankelijk. De gastheer kan op dit vlak een rol spelen. De jaarlijkse
subsidie voor bewoonde nesten wil de gastheer aanmoedigen om goed zorg te dragen voor de zwaluwen aan
zijn gevel of in zijn stal.
Verslag werking 2012
- In 2012 werden 191 subsidieaanvragen ontvangen. Dit betekent een lichte daling t.o.v. 2010 en 2011. Fig.1
geeft een overzicht weer van het totaal aantal subsidieaanvragen per jaar. Deze daling is te wijten aan een
sterke daling van het aantal aanvragen in enkele gemeenten. Vermoedelijk heeft dit te maken met een
beperkte communicatie over de subsidie in de betreffende gemeenten. In gemeenten waar wel sterk
ingezet wordt op communicatie wordt zelfs nog een stijging vastgesteld. De verdeling van de aanvragen
over de verschillende gemeenten wordt weergegeven in fig. 2
- In het merendeel van de gemeenten (uitgezonderd Bornem, Sint-Amands en Wetteren) verzorgt RLSD de
controles, lokaal i.s.m. vrijwilligers van Natuurpunt. Dit jaar werd 60,73 % van de aanvragen gecontroleerd.
Tijdens de controles krijgen nieuwe gastheren die dit wensen een zwaluwplaquette overhandigd (zie Actie 2
& 3).
- Op het ambtenarenoverleg van 12 september 2011 werd het subsidiereglement geëvalueerd. Begin 2012
werd het standaardreglement aangepast en werden de deelnemende gemeenten gestimuleerd om hun
eigen reglement op hun beurt aan te passen. Eind 2012 hebben 3 gemeenten het aangepaste reglement
reeds goedgekeurd. Sint-Amands keurde de aanpassingen niet goed. De overige gemeenten bekijken dit
dossier begin 2013 met het nieuwe bestuur
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
32
Fig. 1: Totaal aantal subsidieaanvragen per jaar.
Fig. 2: Aantal subsidieaanvragen per gemeente in de periode 2007-2012
Gepland 2013
- Verder zetten van de actie in de deelnemende gemeenten.
- Gemeenten stimuleren om inwoners te informeren over de subsidies.
- Stimuleren van overige gemeenten om het zwaluwsubsidiereglement te aanvaarden.
Samenwerking en financiering: Deze actie wordt gefinancierd met gemeentelijke subsidies en eigen middelen
van RLSD.
0
50
100
150
200
250
2007 2008 2009 2010 2011 2012
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
33
Gelinkte acties: Overige acties in kader van zwaluwproject: specifieke link naar soortgerichte actie huis- en
boerenzwaluw (Actie 2 en 3), met als doel de bestaande kolonies uit te breiden (waar subsidiereglement in
eerste plaats mikt op instandhouding van bestaande kolonies/nesten), Actie 8: Natuurloket.
Actie 2: Soortgerichte acties huiszwaluw
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2006, Trekker: Robbert Schepers
Partners
- Lokale natuurverenigingen: vogelwerkgroep Durmevallei, lokale afdelingen Natuurpunt, vzw Durme
- Gemeentelijke technische diensten
- Gemeentelijke brandweer
Doelgroepen
Particulieren en overheden die zelf een huiszwaluwnest/kolonie aan hun gevel hebben of in de onmiddellijke
omgeving wonen van een bewoonde huiszwaluwkolonie en een huis bewonen dat bouwtechnisch geschikt is
voor huiszwaluw.
Doelstelling
- Vertragen afname van bestaande kolonies huiszwaluw (Rode Lijstsoort) in de streek.
- Uitbreiden grootte kolonies huiszwaluw in de streek.
- Vergroten van draagvlak bij gastheer, o.m. door beperken van mestoverlast.
Omschrijving
Zoals geschetst onder actie 1 gaat het niet goed met de huiszwaluw in Vlaanderen en in het werkingsgebied
van RLSD. De oorzaken voor de sterke achteruitgang van het aantal broedkoppels huiszwaluw zijn zeer divers
en gedeeltelijk onbekend. Toch leert ervaring elders in Vlaanderen dat het nemen van een aantal gerichte
lokale maatregelen de achteruitgang van een kolonie kan vertragen en lokaal zelfs kan zorgen voor een
uitbreiding van een kolonie tegen een dalende bovenlokale trend in. In het kader van het zwaluwproject neemt
RLSD waar mogelijk een aantal gerichte maatregelen. Deze spelen allen in op een optimalisatie van de
nestbouw van de huiszwaluw. Het betreft concreet: de plaatsing van kunstnesten, steunlatjes, voorzien van
modder (die betere kwaliteit heeft dan rivierslib) en de plaatsing van mestplankjes. Uit de praktijk blijkt dat
voornoemde maatregelen enkel tegemoet komen bij problemen met nestbouw terwijl ook andere factoren
(voedselaanbod, predatie, …) een rol spelen in de lokale achteruitgang van de huiszwaluw. Het uitvoeren van
voornoemde maatregelen resulteert echter wel steeds in een groter draagvlak voor 'hun' zwaluwen bij de
gastheer van een zwaluwnest of –kolonie, en vermijdt zo dat nesten (ook buiten het broedseizoen) verwijderd
worden.
Verslag werking 2012
In 2012 werd proactief gewerkt rond de huiszwaluw in de gemeenten Kruibeke en Bornem. In combinatie met
de aanvragen die we binnenkregen via het natuurloket (actie 8) werden in totaal 43 kunstnesten, 8 steunlatten
en 3 mestplanken geplaatst. Twee mestplanken werden gereinigd. Onderstaande tabel geeft een overzicht van
de uitgevoerde acties per gemeente.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
34
geplaatst gereinigd
gemeente kunstnesten steunlatten mestplanken mestplanken
Bornem 20 5
Kruibeke 11 1 1
Temse 2 1 3
Waasmunster 2
Wetteren 2 1
Wichelen 6 1
totaal 43 8 3 2
Tabel: overzicht huiszwaluwacties per gemeente in 2012.
Bewoners/eigenaars van gebouwen waar huiszwaluwen broeden krijgen onze plaquette voor
'zwaluwvriendelijke gastheren' overhandigd (zie onderstaande figuur ).
Fig.: huiszwaluwplaquette 'zwaluwvriendelijke gastheren'.
Naast deze acties werd ook een uitgebreide inventarisatie van huiszwaluwnesten uitgevoerd in een gedeelte
van ons werkingsgebied. In de gemeenten Melle, Wetteren en Wichelen werd een gebiedsdekkende inventaris
uitgevoerd. Dit betekent dat elke straat in die gemeenten werd onderzocht op de aanwezigheid van
zwaluwnesten. Van elke locatie met zwaluwnesten werd de gps locatie opgeslagen en werden enkele
parameters genoteerd (o.a. aantal echte nesten, aantal kunstnesten, aantal bewoonde kunstnesten, aantal
mestplanken, oriëntatie gevel, gevelkleur, vorm dakgoot,…) Een overzicht van de locaties met bewoonde
nesten in 2012 is weergegeven in onderstaand kaartbeeld. In Waasmunster en Kruibeke werden de bekende
broedlocaties door lokale vrijwilligers geïnventariseerd.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
35
Overzicht van de in 2012 bewoonde nesten voor de gemeenten Wichelen, Wetteren en Melle (lila punten)
In totaal werden in die vijf gemeenten 358 nestplaatsen gevonden waarvan er 207 bewoond waren (58%). In
74 gevallen betrof het een kunstnest. Dit betekent dat 36% van alle huiszwaluwen in deze gemeenten in een
kunstnest broedt. Kunstnesten doen het in het algemeen zelfs beter dan natuurlijke nesten met een
bezettingsgraad van 40% t.o.v. van 35% bij natuurlijke nesten. Deze cijfers zijn mogelijks een onderschatting
aangezien het grootste deel van de inventarisatie in Wichelen, Wetteren en Melle reeds uitgevoerd werd in de
tweede helft van mei. In 2012 arriveerden veel huiszwaluwen later dan gewoonlijk in de broedplaatsen met als
gevolg dat de aantallen in mei mogelijks een ondertelling zijn. Dit wordt geïllustreerd door de resultaten van
een controletelling in Oud Dorp te Wichelen in juni 2012. Hier werden op 24 locaties 48 bewoonde nesten
genoteerd. De bezettingsgraad van kunstnesten bedroeg hier zelfs 53% t.o.v. 36% bij natuurlijke nesten.
Gepland 2013
- Begin 2013 wordt een reiningingsactie gepland van alle mestplankjes in het werkingsgebied. Er zal van de
gelegenheid gebruikt gemaakt worden om op verschillende plaatsen nog bijkomende kunstnesten te
plaatsen.
- In een deel van de kolonies waar nog niet pro actief gewerkt werd (Elversele, Appels, Schoonaarde en
Moleken/Margote te Wichelen) tracht RLSD nieuwe acties te ondernemen in 2013.
- Indien mogelijk (afhankelijk van beschikbaarheid vrijwilligers/stagiairs) wordt de inventarisatie verder gezet
in de gemeenten die nog niet aan bod kwamen.
Nazorg
Hieraan wordt grondig aandacht besteed door de inventarisatie en de reiningingsactie voor mestplankjes.
Daarnaast worden ook alle adviesvragen die ons bereiken via het natuurloket (Actie 7) en NME-loket (Actie 29)
zorgvuldig opgevolgd.
Samenwerking en financiering
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
36
RLSD financiert de hierboven beschreven actie met structurele middelen. De gemeentelijke technische
diensten/brandweer kunnen op bepaalde plaatsen in natura bijdragen door een deel van de werken kosteloos
uit te voeren. Vrijwilligers van lokale natuurverenigingen en vogelwerkgroepen staan mee in voor inventarisatie
en opvolging van het succes van de uitgevoerde werken.
Gelinkte acties: Zie overige acties in het kader van zwaluwproject, Actie 8: Natuurloket en Actie 29: NME-loket.
Actie 3: Soortgerichte acties boerenzwaluw
Idee / Initiatiefnemer: Boerenzwaluw gastheren in de streek / RLSD, Startjaar: 2010, Trekker: Robbert Schepers
Partners
- Landbouworganisaties
- Lokale natuurverenigingen: vogelwerkgroep Durmevallei, lokale afdelingen Natuurpunt en vzw Durme
- VLM
Doelgroepen Landbouwers en particulieren die onderdak bieden aan boerenzwaluwen in hun stal, schuur,
garage, … (hierna: 'gastheren' genoemd)
Doelstelling Vergroten van draagvlak bij gastheer. Indien mogelijk: vergroten populatie boerenzwaluw in de
streek.
Omschrijving Zoals geschetst onder actie 1 gaat het niet goed met de boerenzwaluw in Vlaanderen. De
oorzaken voor de sterke achteruitgang van het aantal broedkoppels boerenzwaluw zijn zeer divers en
gedeeltelijk onbekend. Maar wat betreft een deel daarvan kan de gastheer een rol spelen. De jaarlijkse subsidie
voor bewoonde nesten boerenzwaluw (zie actie 1) wil de gastheer aanmoedigen en ondersteunen om deze
factoren te optimaliseren en zo goed mogelijk zorg te dragen voor de zwaluwen in zijn stal, schuur of garage.
De voorbije jaren kreeg RLSD van diverse landbouwers en particulieren die gastheer zijn van boerenzwaluw
evenwel vragen over het ter beschikking stellen van kunstnesten voor boerenzwaluw. Gezien de grote vraag
was het wenselijk hier op in te spelen. Vanaf 2010 stelt RLSD kunstnesten en mestplankjes kosteloos ter
beschikking aan gastheren die hiervoor vragende partij zijn. In tegenstelling tot huiszwaluw dient de gastheer
zelf in te staan voor de plaatsing van kunstnesten en mestplankjes. Dit is mogelijk aangezien boerenzwaluw zijn
nesten op beter bereikbare plaatsen maakt dan huiszwaluw. Vanzelfsprekend adviseert RLSD de gastheer bij de
plaatsing (waar, hoe, wanneer, hoeveel, …). Het staat vast dat deze maatregel steeds zal resulteren in een
groter draagvlak voor 'hun' boerenzwaluwen bij de gastheer.
Verslag werking 2012 In 2012 werden drie kunstnesten afgegeven bij een particulier in Bornem.
Bewoners/eigenaars van gebouwen waar boerenzwaluwen broeden krijgen onze plaquette voor
'zwaluwvriendelijke gastheren' overhandigd (zie onderstaande afbeelding).
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
37
Nazorg Het gebruik van de kunstnesten wordt sporadisch opgevolgd tijdens de controles voor zwaluwsubsidies.
Daarnaast worden ook alle adviesvragen die ons bereiken via het natuurloket (Actie 8) en NME-loket (Actie 28)
zorgvuldig opgevolgd.
Gepland 2013 Verder zetten van de actie via het natuurloket (Actie 8).
Samenwerking en financiering RLSD financiert de actie vanuit eigen middelen.
Gelinkte acties Overige acties in kader van zwaluwproject, Actie 8: Natuurloket, Actie 29: NME-loket
Actie 4: Soortgerichte actie gierzwaluw vanuit gemeentelijk subsidiereglement
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2006, Trekker: Robbert Schepers
Partners
- Gemeentebesturen Bornem, Dendermonde, Hamme, Kruibeke, Laarne, Schelle, Sint-Amands, Waasmunster
en Wetteren.
- Gemeentelijke technische diensten
- Gemeentelijke brandweer
- Lokale natuurverenigingen: Natuurpunt, vzw Durme, vogelwerkgroep Durmevallei
Doelgroepen Particulieren, bedrijven, … met:
- een gebouw (in aan-/verbouw) dat mogelijkheden biedt voor nestgelegenheid voor gierzwaluw.
- een gebouw waar momenteel gierzwaluwen broeden maar dat verbouwd of afgebroken wordt.
Doelstelling
- Aanbieden van nieuwe nestgelegenheden voor gierzwaluw op geschikte plaatsen.
- Realiseren van alternatieve nestgelegenheid op plaatsen waar bestaande nestplaatsen omwille van afbraak
en verbouwingen dreigen te verdwijnen.
- Inwoners informeren i.v.m. deze uitzonderlijke stadsvogel.
- Vergroten van draagvlak om bij verbouwingen gerichte maatregelen te nemen voor de gierzwaluw.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
38
Omschrijving Gierzwaluwen broeden in Vlaanderen in kernen van steden en gemeenten waar ze
nestgelegenheid vinden in spleten en holtes in hoge, oude gebouwen. Dergelijke oude, wat versleten
gebouwen worden aan een versneld tempo afgebroken of gerenoveerd, waarbij de nestgelegenheden voor de
gierzwaluw verdwijnen. Het RLSD biedt in de kernen van steden, waar nog gierzwaluwen voorkomen, nieuwe
nestgelegenheden aan onder de vorm van nestkasten. Waar de eigenaar de toestemming geeft, kunnen ook
holtes geboord worden in de dakgootbekisting aangezien deze ook een eenvoudige, goedkope en volwaardige
nestgelegenheid bieden. Het gemeentelijke subsidiereglement voor gierzwaluw wil voorkomen dat
nestplaatsen voor gierzwaluw verloren gaan door de eigenaar financieel te stimuleren om bij nieuwbouw of
verbouwingen kunstmatige nestgelegenheid voor gierzwaluw te voorzien.
Verslag werking 2012 In 2012 werd proactief gewerkt rond gierzwaluwen in Kruibeke. Bij deze actie werden 12
nestkasten opgehangen op openbare en particuliere gebouwen.
Bewoners/eigenaars van gebouwen met voorzieningen voor gierzwaluw krijgen onze plaquette voor
'gierzwaluwvriendelijke gastheren' overhandigd (zie onderstaande afbeelding).
Gepland 2013 In 2013 staan nog geen proactieve acties gepland. Aanvragen via het natuurloket (Actie 8)
worden opgevolgd.
Nazorg Er wordt in samenwerking met de gemeente, eigenaar en/of lokale vrijwilligers jaarlijks nagegaan of de
geplaatste nestgelegenheden bewoond worden. Binnengekomen vragen via het Natuurloket (Actie 8) en NME-
loket (Actie 29) worden zorgvuldig opgevolgd.
Samenwerking en financiering De betrokken gemeenten financieren de subsidie. De nestkasten financiert
RLSD uit eigen structurele middelen. De gemeentelijke technische diensten/brandweer dragen in natura bij
door de plaatsing van de nestgelegenheden kosteloos uit te voeren.
Gelinkte acties: Overige acties in kader van zwaluwproject, namelijk Actie 1 tot en met Actie 3.
Actie 5: Weidevogelproject
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2007, Trekker: Robbert Schepers
Partners
- Natuurpunt (diverse lokale afdelingen), vzw Durme, vogelwerkgroep Durmevallei, Natuurpunt Studie,
Landbouwverenigingen: Boerenbond, Landelijke Gilden, ABS, VAC, Gemeenten Berlare, Laarne, Wetteren
en Wichelen, Provincie Oost-Vlaanderen dienst Milieubeleidsplanning, Milieu, WBE's, Agentschap voor
Natuur en Bos, VLM
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
39
Doelgroepen Landbouwers die grasland- of akkerpercelen beheren waarop weidevogels broeden, vrijwilligers
die aan nestbescherming willen doen.
Doelstelling
- Instandhouding en uitbreiding van de broedpopulatie van weidevogels in het algemeen, grutto in het
bijzonder binnen het werkingsgebied van RLSD, met een belangrijk accent op de Sigma gebieden van de
cluster Kalkense Meersen. Naast de grutto zijn de belangrijkste doelsoorten kievit, paapje (Rode lijst),
zomertaling (Rode lijst), slobeend (bescherming i.k.v. Vogelrichtlijn), scholekster, gele kwikstaart,
graspieper (Rode lijst) en roodborsttapuit. Door de bescherming van de slobeend levert het project een
bijdrage aan de IHD.
- Samenwerking tussen landbouwers en vrijwilligers stimuleren, om zo te komen tot een goede relatie tussen
lokale landbouwers en natuurbeschermers/jagers die aan nestbescherming doen.
Omschrijving
1. Situering: Het werkingsgebied RLSD is één van de plaatsen in (Oost-)Vlaanderen waar de grutto
voorkomt. Ook voor andere weidevogels (o.a. kievit, zomertaling, slobeend, scholekster, gele
kwikstaart, roodborsttapuit) zijn de alluviale graslandcomplexen langs Schelde en Durme van belang
als broedgebied. Het voortbestaan van de weidevogels in het werkingsgebied is in sterke mate
afhankelijk van de medewerking van de landbouwers. Omwille van het voedselaanbod verkiezen
weidevogels immers dikwijls de bemeste graslanden boven de verschraalde graslanden in
natuurbeheer. Knelpunt is evenwel dat de graslanden in landbouwgebruik in de regel bewerkt worden
tijdens het broedseizoen (1 april – 15 juni), waardoor de nesten en de jongen vernietigd worden. Op
die manier fungeren de graslanden in landbouwgebruik als een ecologische val. RLSD wil landbouwers
ondersteunen om maximaal rekening te houden met de aanwezige weidevogels.
2. Maatregelen: Met het weidevogelproject geeft RLSD op perceelsniveau invulling aan de bescherming
van de weidevogels door de landbouwer. Hiervoor zijn vergoedingen voorzien. Dit project omvat: de
maatregelen ‘nest- en kuikenbescherming’(vnl. buiten Kalkense Meersen) en ‘gruttobeheer’ (in
Kalkense Meersen), telkens voor één broedseizoen.
Hieronder wordt per maatregelenpakket een onderbouwing gegeven.
Gruttobeheer
In het toekomstige weidevogelgebied van de cluster Kalkense Meersen van het Geactualiseerde Sigmaplan
kunnen op percelen in agrarisch gebruik 'beheerovereenkomsten' worden afgesloten voor de duur van 1
broedseizoen (1 april - 15 juli). De beperking van deze maatregel tot de cluster Kalkense Meersen (KM) vindt
zijn oorsprong in volgende motivatie:
- In cluster KM komen de grootste densiteit aan weidevogels, waaronder ook een aantal kritischere soorten
(slobeend, grutto, zomertaling, watersnip, …) voor.
- In cluster KM zijn er omwille van het Geactualiseerd Sigmaplan voldoende garanties dat het
weidevogelbeheer duurzaam is.
Er worden drie pakketten voorzien: Rustperiode (1 april - 15 juni), Rustperiode (1 april - 1 juni) met vluchtzone,
Extensieve beweiding (1 april – 1 juni).
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
40
Bescherming van nesten en kuikens: In tegenstelling tot gruttobeheer werd bescherming van nesten en kuikens
ter beschikking gesteld over het ganse werkingsgebied RLSD (met uitzondering van de Kalkense meersen vanaf
2010).
Nestmarkeerders: worden vlak voor de bewerking van het gras- of bouwland geplaatst, rondom het nest wordt
een voldoende grote strook tot en met 15 juli onbewerkt te laten.
Nestbeschermers: plaatsing verhinderd vertrappeling van nesten door vee op intensief beweide percelen
Wegjagen: houdt in dat de weidevogelkuikens op een hooilandperceel vlak voordat een bewerking zal
plaatsvinden, worden weggejaagd.
Nesten verplaatsen (enkel kievit en scholekster): hierbij worden nesten vlak voor de bewerking van het perceel
tijdelijk verplaatst
Extra: beheerovereenkomsten VLM: Ten gevolge van de weidevogelwerking van RLSD (vanaf 2008) zijn een
aantal gebieden in het werkingsgebied RLSD (Rijkerskouter te Wetteren, Scheldebroeken te Zele-Berlare, Sint-
Onolfspolder te Appels, landbouwgebied ten noorden van Sint-Anna, Durmen en Zogge te Zele-Hamme en
Pontrave te Waasmunster), afgebakend als weidevogelgebied. In deze gebieden kunnen landbouwers
vijfjaarlijkse beheerovereenkomsten weidevogelbeheer afsluiten met de VLM (zie Actie 15:
Landschapsbedrijfsplanning).
Verslag werking 2012
In 2012 werden op 95,56 ha agrarisch grasland in de Kalkense meersen beheerovereenkomsten 'gruttobeheer'
afgesloten voor de duur van 1 broedseizoen . Ter vergelijking: in 2011, 2010 en 2009 werden respectievelijk op
91,34 ha, 89,16 ha en 55,77 ha beheerovereenkomsten afgesloten. Een overzicht van de
beheerovereenkomsten in 2012 wordt weergegeven in tabel en figuur.
Beheerovereenkomst Aantal
hectare Betrokken landbouwers
Rustperiode 1 april – 15 juni 70,77 ha 13
Rustperiode 1 april – 1 juni 11,21 ha 3
Extensieve beweiding 13,57 ha 2
TOTAAL: 95,56 ha 13
Tabel: overzicht van de verschillende beheerovereenkomsten gruttobeheer en het aantal betrokken
landbouwers in de cluster Kalkense meersen.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
41
Fig.: Overzicht van de verschillende beheerovereenkomsten gruttobeheer in de cluster Kalkense meersen.
Een evolutie van de beheerovereenkomsten sinds 2009 wordt per jaar weergegeven in onderstaande figuur
Figuur : Evolutie van de verschillende beheerovereenkomsten gruttobeheer (in ha) per jaar.
Uit bovenstaande tabel is het stijgende aantal ha met beheerovereenkomsten duidelijk zichtbaar. In
vergelijking met de vorige jaren zien we in 2012 vooral een duidelijke stijging naar het meest intensieve pakket,
met rustperiode tot 15 juni. Het grotere aandeel van percelen dat pas bewerkt wordt na 15 juni zal het
broedsucces van de aanwezige weidevogels zeker ten goede komen.
Naast het 'gruttobeheer' in de Kalkense meersen werd op 6,5 ha landbouwgrond door twee landbouwers en 3
vrijwilligers aan nest- en kuikenbescherming gedaan. De percelen liggen verspreid in de Koningskouter en Kleit
0
10
20
30
40
50
60
70
80
2009 2010 2011 2012
Rustperiode 1 april – 15
juni
Rustperiode 1 april – 1 juni
Extensieve beweiding
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
42
(beiden in Berlare, in de ruime omgeving van de Kalkense meersen). Hier vinden we satellietpopulaties terug
van respectievelijk grutto en kievit.
De belangrijkste kerngebieden van de weidevogels in de Kalkense meersen werden door INBO en RLSD
gemonitord. De gruttopopulatie bleef stabiel met 25 koppels. De kievit deed het in 2012 echter zeer slecht met
slechts 25 koppels.
De resultaten van de beheerovereenkomsten van VLM worden verder besproken (Actie 11).
Gepland 2013 Het weidevogelproject wordt in zijn huidige vorm verder gezet in 2013. RLSD zal de
weidevogelpopulatie blijven opvolgen (o.a. via alarmtellingen). In 2013 wordt opnieuw een inventarisatie
uitgevoerd in samenwerking met INBO.
Nazorg In kader van het weidevogelproject doen zich geregeld onverwachte opportuniteiten voor, zoals een
broedgeval van grutto buiten de perimeter waar gruttobeheer mogelijk is. Om in dergelijke situaties kort op te
bal te kunnen spelen voorziet RLSD ook in de toekomst uit eigen middelen een structureel bedrag voor
tijdelijke ad hoc maatregelen rond soortenbescherming.
Binnen de cluster Kalkense Meersen van het Geactualiseerde Sigmaplan zijn de voorgestelde maatregelen
(aanbieden van pakketten gruttobeheer) op zich tijdelijk van aard. Ze worden hier echter volledig
verduurzaamd door de inrichtingen en het beheer gepland i.k.v. het geactualiseerde Sigmaplan. Voor wat
betreft de cluster Kalkense Meersen gaat het dus om tijdelijke overgangsmaatregelen die als doel hebben de
weidevogelpopulatie (in het bijzonder grutto) hier zo robuust mogelijk te houden zodat bij aanvang van de
realisaties i.k.v. het Geactualiseerd Sigmaplan op het terrein gestart kan worden vanuit een zo optimaal
mogelijke uitgangssituatie (= zo veel mogelijk koppels weidevogels).
Samenwerking en financiering Het project wordt in belangrijke mate gedragen door landbouwers. ANB staat in
voor de financiering van de seizoenscontracten gruttobeheer in de Kalkense Meersen (30 000 €). Ook voor
2013 en later (in principe tot wanneer Sigmaplan in werking treedt) is de werking rond gruttobeheer in de
Kalkense Meersen afhankelijk van middelen van ANB. Vergoedingen voor nest –en kuikenbescherming
financiert RLSD zelf uit structurele middelen.
Gelinkte acties Actie 8: Natuurloket, Actie 11: Landschapsbedrijfsplanning
Actie 6: Poelenproject
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2008, Trekker: Robbert Schepers
Partners Provincies, gemeentebesturen, natuurverenigingen (in bijzonder Hyla), landbouwverenigingen, WBE's.
Doelgroepen Grondeigenaars (landbouwers, particulieren, verenigingen, scholen, …) die vragende partij zijn
om een poel aan te leggen of te herstellen op hun percelen.
Doelstelling Herstel van verwaarloosde/dichtgeslibde poelen. Graven van nieuwe poelen op kansrijke plaatsen
Dit alles met als doel het bevorderen van de populaties amfibieën, macro invertebraten en waterplanten
gebonden aan poelen en oeverzones. In de vallei van de Serskampse beek en de Wase cuesta te Temse en
Kruibeke in bijzonder kamsalamander (Bijlage II & IV Habitatrichtlijn) en rugstreeppad (Bijlage IV
Habitatrichtlijn). In de riviervallei in bijzonder groene kikker. Op die manier levert de actie een bijdrage aan de
IHD.
Omschrijving Een belangrijk deel van de natuurwaarde in het platteland langs Schelde en Durme concentreert
zich ter hoogte van kleinschalige waterlichamen. Deze waterlichamen zijn heel divers naar ontstaan en
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
43
oorspronkelijke functie (veedrinkpoelen, vlasrootputten, bomputten, wielen, hoekputten in bolle
akkersystemen, blusvijvers, …). Op vandaag is de oorspronkelijke functie van deze waterlichamen zeer vaak
weggevallen. Hierdoor worden ze niet meer geschoond, groeien ze spontaan dicht of worden ze dichtgestort.
Veel typische dieren en planten komen in het gedrang en het sfeervolle beeld van een poel in het landschap
gaat verloren. Via het poelenproject wenst RLSD deze teloorgang een halt toe te roepen.
Verslag werking 2012
Begin 2012 werden 21 vlasrootputten hersteld in het kader van het PDPO-project 'Herstel van vlasrootputten in
Klein-Brabant' (zie Actie 15 voor meer info). In het najaar werden nog eens 18 poelen aangepakt (4 nieuwe, 14
hersteld), het merendeel in Temse. Enkele hiervan zijn aanvragen die ons bereikten via het landschapsloket
(Actie 12).Een overzicht van de in 2012 uitgevoerde werken is opgenomen in onderstaande tabel
Gemeente Aantal poelen Toponiem Oppervlakte (m²)
Berlare 1 Broekstraat 390
Berlare 1 Brugstraat 150
Bornem 1 Dijkstraat 300
Bornem 1 Pillaen 660
Bornem 2 Boskant 800
Bornem 1 Molenstraat 125
Bornem 1 Kluisstraat 360
Bornem 1 Bleekput 600
Bornem 1 Luipegem 400
Puurs 1 Scheeveld 875
Sint-Amands 1 Smissen 580
Sint-Amands 1 Nijvendries 150
Sint-Amands 3 Meir 350
Sint-Amands 2 De Wildernissen 560
Sint-Amands 1 Dorekensstraat 480
Sint-Amands 1 Calleboutstraat 250
Sint-Amands 1 Buitenveld 400
Sint-Amands 1 Dam 60
St-Amands + Bornem 1 Kattestraat 140
Temse 1 Lepelstraat 150
Temse 1 Burmtiendestraat 100
Temse 1 St-Jozefstraat 200
Temse 1 Broekstraat 100
Temse 2 Leysenbroek 120
Temse 3 Kerkstraat 650
Temse 1 Steendonkstraat 150
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
44
Temse 1 Veldstraat 200
Temse 1 Sweigers-Zuid 130
Temse 1 Hogenakkerstraat 150
Temse 1 Ruisstraat 130
Wetteren 1 Meerkens 110
Zele 1 Mespeleir 140
Totaal 39 9960
Tabel : Overzicht van de uitgevoerde werken in 2012.
In totaal werden 39 poelen aangepakt met een gezamenlijke oppervlakte van 9960 m²!
- De translocatie van de rugstreeppadden in Temse werd opgevolgd. Spijtig genoeg werden geen legsels of
roepende individuen meer gevonden op de gewezen steenbakkerijsite van AMT. Ook op de Roomkouter
werden nog geen roepende individuen waargenomen. Robert Jooris (Natuurpunt Hyla) vermoedt echter dat
we in de Roomkouter pas roepende mannetjes kunnen verwachten in 2013.
- In mei 2012 organiseerde de milieudienst van Temse samen met RLSD een educatief scholenproject waarbij
alle lagere scholen werden uitgenodigd om onder begeleiding 'Moord in de poel' te komen spelen aan de
educatief ingerichte poelen. Uiteindelijk werden over een periode van 13 dagen 14 klassen (ongeveer 300
leerlingen) ontvangen van 7 scholen, een succes dus. (verdere info actie 28)
- Naast dit educatieve project organiseerde RLSD samen met Inverde een cursus over poelen en natuurlijke
vijvers in Wetteren. Deze cursus ging door in september 2012 te Wetteren. Tijdens de praktijkdag werden
enkele poelen bezocht die door RLSD gegraven en hersteld werden in het kader van het
kamsalamanderproject. Er namen 16 personen deel aan de cursus.
- RLSD ondersteunde de poelenwerkgroepen in Temse en Kruibeke.
- Het wegwerken van een migratieknelpunt voor trekkende amfibieën werd opgestart in Wetteren. (zie Actie
13: Veilige verbindingen voor amfibieën).
- Er werden twee nieuwe projectvoorstellen ingediend om in 2013 de werking rond poelen verder uit te
breiden. Het projectvoorstel 'Stapstenen voor kamsalamander in Kruibeke en de grensregio met Temse'
werd ingediend bij de Provincie Oost-Vlaanderen (soortenbescherming). Een ander projectvoorstel 'Aanleg
en herstel van natuurlijke poelen in Klein-Brabant' werd ingediend (en reeds goedgekeurd) bij de provincie
Antwerpen voor de aanleg van vijf nieuwe poelen en het herstel van een vlasrootput in Klein-Brabant (zie
ook verder bij actie 15).
Gepland 2013
- Verdere ondersteuning poelenwerkgroepen Temse en Kruibeke.
- Opstart van het kamsalamanderproject in Kruibeke en Temse indien het goedgekeurd wordt.
- Uitvoering van het project in Antwerpen (5 nieuwe poelen, 1 herstel)
- Opvolgen aanvragen landschapsloket
- Opleiding Moord in de poel in Klein-Brabant (zie Actie 29)
- Aanleg amfibieëntunnel in Wetteren (zie Actie 10: Veilige verbindingen voor amfibieën voor meer info).
- Opvolgen beschermingsactie rugstreeppad in Temse
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
45
- Meer aandacht besteden aan opvolging onderhoud van reeds gerealiseerde/herstelde poelen in het
verleden.
- Opvolgen van de aanvragen van het Landschapsloket (Actie 12).
Nazorg Een goede nazorg en opvolging is van groot belang voor de duurzame instandhouding van de
uitgevoerde werken en is bovendien cruciaal om de eigenaar/beheerder betrokken te houden bij 'zijn' poel.
Elke eigenaar/beheerder krijgt van RLSD een toegankelijke brochure over de nazorg van poelen. Op deze
manier worden de eigenaars betrokken bij de evolutie en het beheer van hun poel.
In samenwerking met de bedrijfsplanner geeft RLSD ook aan welke financiële ondersteuning (bijv.
beheerovereenkomst perceelsrandenbeheer, BO aanleg en onderhoud van houtkanten, BO onderhoud van
poelen, gemeentelijke subsidie onderhoud KLE, …) de eigenaar/beheerder kan genieten voor de
onderhoudswerkzaamheden die hij zelf uitvoert (zie o.a. ook Actie 11 bedrijfsplanning).
RLSD verbindt er zich toe elk van de sites in overleg met de eigenaar/beheerder minimum om de twee jaar te
bezoeken. Bij dit bezoek wordt de toestand en het beheer van de vlasrootput/poel geëvalueerd. Belangrijk aan
deze bezoeken is dat de eigenaar/beheerder zich hierdoor ondersteund voelt.
Opvolging en monitoring gebeurt ook via de poelenwerkgroepen (bv. in Temse en Kruibeke). Daarnaast
monitort Natuurpunt Hyla (Robert Jooris) ook een deel van de poelen in de omgeving van de Serskampse beek.
Samenwerking en financiering: Het herstel van de vlasrootputten in Klein-Brabant werd gefinancierd via een
PDPO project (zie actie 15voor meer info)
Voor de poelen die buiten specifieke projecten vallen (bv aanvragen via Landschapsloket, Actie 12) wordt een
combinatie aan middelen ingezet. Waar mogelijk gebruiken we de middelen van Agentschap Onroerend
Erfgoed in combinatie met structurele middelen van RLSD, KLE subsidies van gemeenten en een bijdrage van de
eindbegunstigde zelf. In sommige gevallen (zoals Temse) financiert een gemeente zelf ook een deel van de
kosten. Indien mogelijk wordt steeds een cofinanciering van 30 procent gevraagd aan de eindbegunstigde.
Voor de in 2013 nieuw te graven poelen in de provincie Antwerpen werd 12 000 € subsidie goedgekeurd via
dienst Dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid. In Oost-Vlaanderen dienden we een
soortenbeschermingsproject rond Kamsalamander te Kruibeke en Temse in voor 15 000 €.
Gelinkte acties: Actie 7: Slotenproject, Actie 11: Landschapsbedrijfsplanning, Actie 12: Landschapsloket, Actie
15: Herstel van historische vlasrootputten in Klein-Brabant, Actie 16: Intergemeentelijk subsidiereglement voor
kleine landschapselementen, Actie 29: NME-loket
Actie 7: Slotenproject
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2009, Trekker: Robbert Schepers
Partners Provincie Oost-Vlaanderen dienst Integraal Waterbeleid, Provinciale Landbouwkamer,
natuurverenigingen, landbouwverenigingen, VLM, Polders.
Doelgroepen Waterbeheerders, in het bijzonder beheerders (met uitzondering van de Polders) van niet
geklasseerde waterlopen (= aangelanden).
Doelstelling Achterstallig beheer, herstel en ecologische herinrichting van private en niet-geklasseerde sloten
en laantjes op historisch permanent grasland. De vooropgestelde maatregelen hebben een gunstig effect op
een breed scala aan organismen die gebonden zijn aan ondiepe sloten en een nat-droog gradiënt in historisch
permanente graslanden. Het project focust in de eerste plaats op vegetaties van het kikkerbeetverbond, het
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
46
verbond van grote fonteinkruiden en de eendenkroosklasse (Bijlage I Habitatrichtlijn, habitat 3150: van
nature eutrofe meren met vegetaties van het type Magnopotamion of Hydrocharition).
Belangrijke doelsoorten zijn kikkerbeet (Rode Lijst + kensoort habitat 3150), groot blaasjeskruid, kleine
modderkruiper (Bijlage II Habitatrichtlijn), grote modderkruiper (Bijlage II Habitatrichtlijn), bittervoorn
(Bijlage II Habitatrichtlijn), waterspitsmuis (Rode Lijst), glassnijder (Rode Lijst) en variabele waterjuffer (Rode
Lijst). Dit project levert een bijdrage aan de IHD. Als vlaggenschipsoort wordt geopteerd voor paling. Paling is
immers zeer sterk afhankelijk van een fijnmazig net aan goed ingerichte kleine waterlopen én is bovendien zeer
sterk verweven met de volkscultuur in de streek van Schelde en Durme.
Omschrijving De natuurwaarden in de riviervalleien van Schelde en Durme concentreren zich in belangrijke
mate ter hoogte van de talloze sloten die samen een fijnmazig afwateringssysteem vormen in de complexen
van historisch permanent grasland langs Schelde en Durme. In dit kader nemen ook gaversystemen een
bijzondere plaats in. De instandhouding van deze natuurwaarden is in sterke mate afhankelijk van een
regelmatig onderhoud. Dit belangt ook de landbouw aan omdat dit onderhoud de verzuring tegengaat (vnl.
door afvoer van regenwater). De voorbije jaren werd het onderhoud van heel wat niet geklasseerde
waterlopen in de streek achterwege gelaten, met een manifeste daling van de natuurwaarde als gevolg. Deze
sloten zijn in de regel niet geklasseerd, wat inhoudt dat het beheer ten laste van de aangelanden valt.
Via het slotenproject wil RLSD de beheerders ondersteunen bij de ecologische herinrichting, het herstel en het
(achterstallig) beheer van deze niet geklasseerde waterlopen. Binnen reservaatpercelen kan het slotenproject
van RLSD een welgekomen aanvulling betekenen op subsidies die natuurverenigingen kunnen aanvragen.
Concrete maatregelen die zullen genomen worden zijn het achterstallig beheer van sloten (gefaseerd schonen,
ruimen of houtopslag kappen) en laantjes. Het achterstallig onderhoud bestaat uit het verwijderen van de
vegetatie wanneer grote hoeveelheden rottend plantenmateriaal de waterkwaliteit nadelig beïnvloeden en uit
het baggeren van de slib- of bezinksellaag.
Verslag werking 2012
Door een goedgekeurde verlenging van het soortenbeschermingsproject van de provincie Oost-Vlaanderen kon
ook in 2012 verder gewerkt worden aan het slotenproject. RLSD slaagde erin om in 2012 zo goed als het
volledige subsidiebedrag te besteden aan het ecologisch herstel van enkele kilometers waardevolle sloten in
onderstaande zoekzones:
• Vallei van de Maanbeek (Laarne)
• Vallei van de Serskampse beek (Wetteren-Wichelen)
• Donkmeer – Berlare Broek (Berlare)
• Scheldebroeken (Berlare-Zele)
• Sint-Onolfspolder (Dendermonde)
• Relicten van gaversystemen in Zele
Uiteindelijk werden met dit soortenbeschermingsproject in 2012 niet minder dan 8,5 km sloten en laantjes
ecologisch hersteld met schitterende resultaten: in het merendeel van de geruimde sloten werd reeds na 1
jaar massale bloei van de doelsoorten vastgesteld (o.a. kikkerbeet, loos blaasjeskruid)! Daarnaast
ondersteunde RLSD de provinciale landbouwkamer met het herstel van 2 km sloten in het kader van het
Interreg IV a project SOLABIO.
In het kader van het gebiedsgericht project 'Gestroomlijnd Landschap: Maanbeek-Laresloot' nam RLSD in het
najaar ook nog eens het herstel van 3 km sloten en laantjes voor haar rekening (zie actie 17 A voor meer info).
Alles samen ondersteunde RLSD in 2012 het herstel van meer dan 13 km sloten en laantjes in haar
werkingsgebied! Er werd in totaal met een 30-tal landbouwers/particulieren samengewerkt
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
47
Gepland 2013 Opportuniteiten in het projectgebied van 'Gestroomlijnd landschap' kunnen worden uitgevoerd
met het beschikbare budget. Daarnaast beperkt de rol van RLSD zich tot advies en eventueel uitvoering van
werken met de middelen van het landschapsloket (Actie 12). Aanvragen via het landschapsloket worden
opgevolgd.
Nazorg: Na de werken worden de sloten meerdere malen bezocht om het effect van de werken op de
watervegetatie na te gaan.
Samenwerking en financiering
Het financiële plaatje van (kleinschalige) werken aan waterlopen loopt snel op. Voor de realisaties werd dan
ook externe financiering gevonden:
- Soortenbeschermingsproject Provincie Oost-Vlaanderen (2009-2012): 30 000 euro
- Budget gebiedsgericht project 'Gestroomlijnd Landschap: Maanbeek-Laresloot' (zie Actie 17A)
- Projectsubsidies Agentschap Onroerend Erfgoed
- SOLABIO (via Provinciale Landbouwkamer Oost-Vlaanderen) stond in voor de financiering van het herstel
van een tweetal km sloot.
Gelinkte acties: Actie 6: Poelenproject, Actie 8: Natuurloket, Actie 12: Landschapsloket, Actie 17A:
Gestroomlijnd Landschap
Actie 8: Natuurloket
Idee / Initiatiefnemer:RLSD, Startjaar: 2006, Trekker: Robbert Schepers
Partners: Natuurverenigingen, landbouwverenigingen, particulieren, openbare besturen
Doelgroepen Brede publiek
Doelstelling Vervullen van een adviesfunctie rond fauna en flora.
Omschrijving
Bij RLSD komen vaak concrete vragen rond fauna en flora vanuit verschillende doelgroepen (brede publiek,
openbare besturen, …). RLSD wil via het 'natuurloket' deze vragen voor alle soorten op zijn minst
beantwoorden (adviesrol). Voor een aantal soorten(groepen) wil RLSD de doelgroepen via dit natuurloket niet
alleen bijstaan met advies, maar ook met terreingerichte acties. Het betreft hier concreet een aantal dier- en
plantsoorten waarvoor de doelgroepen uit de streek (inwoners, landbouwers, bedrijven, …) vaak zelf relatief
eenvoudige, concrete en nuttige maatregelen kunnen nemen om ze te beschermen. Deze aanpak komt niet
enkel de beoogde soort(engroep) ten goede maar blijkt ook een zeer doeltreffend instrument te zijn om aan
draagvlakverbreding voor natuur te doen.
Verslag werking 2012
In 2012 werd binnen het natuurloket ondersteuning geboden voor de volgende soorten(groepen): huiszwaluw
(zie Actie 1 en 2), boerenzwaluw (zie Actie 1 en 3), gierzwaluw (zie Actie 4), weidevogels (zie Actie 5), fauna en
flora van poelen en sloten(zie Actie 6 en 7), fauna-akkers (zie Actie 9), bijen en ooievaar. In totaal werden 34
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
48
aanvragen ontvangen. Een overzicht wordt weergeven in onderstaande figuur .
Overzicht van het aantal aanvragen via het Natuurloket, opgedeeld per thema.
Nazorg Elke aanvraag wordt beantwoord. Aanvragen waar terreingerichte acties werden uitgevoerd worden
nadien opgevolgd.
Gepland 2013 Aanvragen worden opgevolgd.
Financiering Structurele toelagen, diverse projectmatige middelen
Gelinkte acties
Actie 1 tot 4: Zwaluwenproject, Actie 5 weidevogels, Actie 6: Poelenproject, Actie 7: Slotenproject, Actie 9:
Fauna-akkers, Actie 29NME loket
Actie 9: Fauna-akkers Antwerpen
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2011, Trekker: Robbert Schepers
Partners Hubertusvereniging Vlaanderen (HVV), Agentschap voor Natuur en Bos
Doelgroepen Wildbeheereenheden (WBE's), jachtgroepen, landbouwers en andere landschapsbeheerders met
percelen in eigendom/gebruik waarop een zaadmengsel kan worden ingezaaid.
Doelstelling
- Doelgroepen sensibiliseren.
- Schuil- en voedselmogelijkheden bieden voor verschillende soorten diergroepen (insecten: o.a. bijen;
vogels: o.a. fazant, patrijs (Rode Lijst), zomertortel (Rode Lijst), veldleeuwerik (Rode Lijst), graspieper
(Rode Lijst), gele kwikstaart, kneu, rietgors (Rode Lijst), geelgors (Rode Lijst) en zoogdieren: o.a. ree).
- Kansen creëren voor natuurlijke akkerkruiden.
- Creëren van tijdelijke KLE's en natuurverbindingen
Omschrijving
Fauna-akkers zijn akkers die ingezaaid worden met een mengsel van akkerkruiden, grassen of oude
landbouwgewassen. Ze worden ingezaaid met de bedoeling in elk seizoen voedsel- en schuilmogelijkheden te
creëren voor bepaalde diergroepen zoals vogels, zoogdieren en insecten. Het zaadmengsel van een fauna-akker
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
49
is zo samengesteld dat achtereenvolgens verschillende soorten tot bloei komen (van zomer tot herfst). Fauna-
akkers blijven ook gedurende de winter staan. De klassieke akkers liggen er dan kaal bij, en de dieren profiteren
van het voedsel, de beschutting en verbindingsmogelijkheid die de fauna-akkers bieden. Blijft de akker nog een
tweede jaar staan, dan nemen natuurlijke kruiden het over, samen met de overgebleven zaden die opnieuw
kiemen.
Ondanks het feit dat fauna-akkers tijdelijk zijn, kunnen ze een meerwaarde bieden als klein landschapselement.
In onze streek is het idee rond fauna-akkers nog niet echt wijd verspreid maar er is wel potentieel en interesse
aanwezig om de oppervlakte fauna-akkers uit te breiden. Momenteel worden fauna-akkers meestal ingezaaid
door natuurverenigingen of enkele wildbeheereenheden.
De bedoeling is om meer wildbeheereenheden, landbouwers en andere landschapsbeheerders warm te maken
voor fauna-akkers door hen enerzijds te informeren en te begeleiden en anderzijds gratis een zaadmengsel aan
te bieden. Op deze manier kunnen de klassieke ‘maïs-wildakkers’ vervangen worden door fauna-akkers en
wordt een win-win situatie gecreëerd voor zowel de jagers als de biodiversiteit. Er wordt daarbij op gelet dat
geen graslanden worden omgeploegd of KLE’s worden verwijderd. Bij overleg met WBE’S wordt ook de bredere
ondersteuning vanuit RLSD op vlak van KLE’s aangeboden.
Verslag werking 2012
In 2012 kon via het Antwerpse PDPO project 'Fauna-akkers, tijdelijke natuur op het platteland' rond fauna-
akkers gewerkt worden in het Antwerpse deel van het werkingsgebied. Dit PDPO project wordt uitgevoerd in
samenwerking met de andere Antwerpse Regionale Landschappen om op die manier een gebiedsdekkend
project te realiseren. In het werkingsgebied van RLSD (excl. Schelle, dat voor dit project bediend wordt door RL
Rivierenland) namen twee van de vier WBE's deel aan het project. In totaal werd 2,4 ha fauna-akker ingezaaid
bij vijf jagers. Door het grote succes bij de andere RL is het beschikbare budget reeds grotendeels opgebruikt
en werd een nieuw projectvoorstel ingediend voor 2013.
Gepland 2013
Verder zetten van het project in het Antwerpse gedeelte van het werkingsgebied. Indien het project
goedgekeurd wordt is er budget voor het inzaaien van 20 ha. Om deze oppervlakte te halen trachten we in
2013 een bredere doelgroep aan te spreken: naast jagers ook landbouwers, natuurverenigingen, gemeenten en
particulieren.
Nazorg De aanleg van een faunarand of -akker behelst meer dan het uitstrooien van verschillende zaden en
dan maar wachten wat de natuur doet. Ook het vervolgbeheer en de opvolging vraagt veel aandacht, dit is o.m.
van belang bij de aanwezigheid van veel distels in akkerlandgebied. De fauna-akkers worden samen met
eigenaars/gebruikers tweemaal per jaar bezocht en geëvalueerd. Bij de contacten worden de
eigenaars/beheerders gemotiveerd om hiervan een duurzaam project van te maken en of er kan
samengewerkt worden rond andere thema's (aanplantingen, poelen,…).
Samenwerking en financiering
- Om dit provinciedekkend project uit te voeren wordt samengewerkt met alle Antwerpse Regionale
Landschappen.
- Financiering werd bekomen via PDPO (Prov. Antwerpen). Hiervoor was in 2012 4300 euro beschikbaar voor
RLSD. Het ingediende projectvoorstel voor 2013 voorziet 2300 euro (waarvan 65% gesubsidieerd wordt
door PDPO).
- Bijkomend kunnen wildbeheereenheden bij het Agentschap voor Natuur en Bos subsidies ontvangen voor
biodiversiteitsprojecten in hun jachtgebieden. Met deze projectsubsidies kan een deel van het benodigde
zaadmengsel gefinancierd worden.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
50
Gelinkte acties: Actie 8: Natuurloket, Actie 12: Landschapsloket
Actie 10 Veilige verbindingen voor amfibieën
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2011, Trekker: Robbert Schepers
Partners Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeente Wichelen, Gemeente Wetteren, Natuurpunt (Hyla)
Doelgroepen Gemeenten en andere wegbeherende instanties met migratieknelpunten voor amfibieën binnen
hun werkingsgebied.
Doelstelling Versterken en doen uitbreiden van de amfibieënpopulaties in het Regionaal Landschap Schelde-
Durme met een focus op de kamsalamanderpopulaties (Bijlage II & IV Habitatrichtlijn) in de Vallei van de
Serskampse beek. Op die manier levert de actie een bijdrage aan de IHD.
Omschrijving
In het kader van het poelenproject (zie Actie 6) werden reeds een groot aantal poelen optimaal ingericht.
Dankzij de proactieve benadering van de eigenaars op basis van de goed gedocumenteerde verspreiding van de
doelsoorten konden de werken heel gericht worden uitgevoerd. De eerste resultaten van de monitoring tonen
aan dat de doelsoorten hiervan reeds dankbaar gebruik maken met als gevolg dat de amfibieënpopulaties
aangroeien (pers. med. R. Jooris). Het is uiterst belangrijk om hier de komende jaren verder op in te spelen
door waar relevant te werken aan de sanering van migratieknelpunten. Eén van die migratieknelpunten ligt aan
de Braektestraat te Wetteren (regio Serskampse beek). Op deze plaats wordt een amfibieëntunnel geplaatst
zodat amfibieën een veilige doorgang vinden onder het wegdek. Op deze manier wordt ook de verspreiding
van de doelsoorten naar nog niet gekoloniseerde gebieden gestimuleerd.
Verslag werking 2012 Eind 2012 werd het project opgestart met de partners.
Planning 2013 Het project dient gerealiseerd te zijn tegen 1 oktober 2013. Begin 2013 staat verder overleg
ingepland. De uitvoering zelf in het late voorjaar – zomer.
Nazorg Het project financiert de inrichting van een veilige verbinding tussen verschillende stapstenen. Om deze
inrichtingen te verduurzamen wordt in nauw overleg met de gemeente een duurzaam beheerplan opgesteld.
Een duurzaam beheer vereist een continue opvolging en monitoring. Dit kan mogelijks samen georganiseerd
worden met Natuurpunt.
Samenwerking en financiering: RLSD zorgt voor advies en financiert het benodigde materiaal via een
soortenbeschermingsproject (Prov. Oost-Vlaanderen: 5613 euro). De betrokken gemeenten financieren de
plaatsing van het materiaal.
Gelinkte acties: Actie 6 Poelenproject, Actie 29 NME loket
Landschapszorg en streekeigen karakter
Actie 11: Landschapsbedrijfsplanning
Idee / Initiatiefnemer: Vlaamse Landmaatschappij (VLM), Startjaar: 2007, Trekker: Silvia Van Houtte
Partners: Landbouwverenigingen (lokale afdelingen), gemeentebesturen, Provincie Oost- Vlaanderen
Doelgroep: Landbouwers
Doelstelling: Stimuleren van actieve landschapszorg op landbouwbedrijven in het werkingsgebied RLSD door
het opmaken van bedrijfsplannen in kader van beheerovereenkomsten op niveau van individuele
landbouwbedrijven.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
51
Omschrijving: Landbouwers die vrijwillig inspanningen leveren voor natuur, landschap of milieu kunnen
hiervoor een vergoeding ontvangen door het sluiten van een beheerovereenkomst. Zo kunnen de landbouwers
zelf voor een beter milieu en meer natuur zorgen en bijdragen tot een mooier landschap in Vlaanderen. Omdat
het voor een landbouwer niet altijd gemakkelijk is om na te gaan welke beheerovereenkomsten aangewezen
zijn voor zijn bedrijf, kan er beroep worden gedaan op de bedrijfsplanner. Die bekijkt in samenspraak met de
landbouwer wat mogelijk is op en rond het landbouwbedrijf. De bedrijfsplanner neemt zoveel mogelijk de
administratie in verband met de aanvraag, de opvolging van het dossier en het contract op zich.
Verslag werking 2012: In het voorjaar 2012 is er zoals voorgaande jaren ingezet op het informeren van
landbouwers en leden van landbouw- en milieuraad. Een goede communicatie naar en degelijke sensibilisatie
van landbouwers en landbouworganisaties blijft een belangrijk gegeven bij de uitvoering en het sluiten van
beheerovereenkomsten.
In de loop van 2012 is er aandacht besteed aan verschillende gebiedsgerichte projecten. Er werd o.a. gewerkt
rond soortenbescherming in de weidevogelgebieden Durmepolder (Hamme/Waasmunster) en Waterhoek
(Berlare). Hierbij was het doel de landbouwers te informeren betreffende de verschillende mogelijkheden op
vlak van beschermingsmaatregelen die genomen kunnen worden voor o.a. de Grutto en kievit. Dergelijke acties
zijn van belang om landbouwers bewust te maken dat bepaalde soorten in grote mate afhankelijk zijn van de
landbouwgrond die zij in gebruik hebben en de daarmee gepaard gaande werkzaamheden.
In samenwerking met het regionaal landschap is er gewerkt rond de opvolging van de herstelde vlasrootputten
in Klein-Brabant. In totaal zijn er 13 vlasrootputten in kaart gebracht, op terrein geëvalueerd en aansluitend
werden de aangelanden geïnformeerd over het belang van de bescherming van de putten. Verder heeft de
bedrijfsplanner deelgenomen aan de overlegmomenten ikv het project Gestroomlijnd landschap en zijn er
contacten gelegd met landbouwers binnen het projectgebied met als doel de pakketten botanisch beheer en
perceelsrandenbeheer te promoten. Ten slotte werden de spontane aanvragen, hernieuwingen en
begeleidingen door de bedrijfsplanner behandeld.
De werking in 2012 is in sterke mate beïnvloed geworden door de onzekerheid betreffende de nieuwe
wetgeving voor het PDPO III en de vele speculaties rond het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) na
2014. Deze toekomstige veranderingen zorgen voor heel wat onrust binnen de landbouwsector waardoor de
meeste landbouwers de voorkeur geven deze hervormingen af te wachten.
Voor 2012 werden een aantal concrete acties uitgevoerd:
Inzetten van beheerovereenkomsten in volgende projecten:
• Gestroomlijnd landschap, Maanbeek-Laresloot (promotie beheerovereenkomsten i.k.v. botanisch
beheer, KLE’s en perceelsrandenbeheer).
• Soortenbescherming: weidevogels (Aubroeck in Berlare, Durmepolder in Hamme/Waasmunster)
• Herstel van vlasrootputten in Klein-Brabant
• Landschapsloket: onderzoeken van aanvragen voor aanplant/onderhoud KLE’s bij landbouwers.
Infomomenten 2012:
• 09/02: toelichting beheerovereenkomsten voor landbouwers te Waasmunster
• 21/03: toelichting voor landbouwraad Temse
• 22/03: gidsen van studenten Bio-ir Urgent in Berlare
• 05/04: toelichting voor de landbouwers van Dendermonde in samenwerking met de landbouwraad
van Dendermonde
• 18/06: Voorstellen van beheerovereenkomsten op de infovergadering i.k.v. het Gestroomlijnd
landschap te Laarne
• 19/06: toelichting voor milieuraad Melle
Communicatie 2012:
• Nieuwsbrief RLSD (februari, juni)
• Verspreiding infopanelen beheerovereenkomsten (Bornem en Berlare)
• Artikel in de landschapskrant
Overzicht beheerovereenkomsten 2012 - startjaar 2013.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
52
Ingediende aanvragen: 14
Afgesloten overeenkomsten met startdatum 2013: 10
Waarvan:
- Weidevogelbeheer uitstellen van maaidatum : 2.2 ha
- Weidevogelbeheer nestbescherming : 1 overeenkomst (op bedrijfsniveau)
- Onderhoud houtkanten : 16.71 are
- Onderhoud heg : 100 m
- Onderhoud haag : 115 m
- Perceelsrandenbeheer : 0.25 ha
- Botanisch beheer : 6.32 ha
Berlare: 2 Kruibeke: 1 Schelle: 1 Wetteren: 0
Bornem: 0 Laarne: 1 Sint-Amands: 0 Wichelen: 0
Dendermonde: 1 Melle: 0 Temse: 0 Zele: 2
Hamme: 0 Puurs: 0 Waasmunster: 1 Destelbergen: 1
Hernieuwingen (startjaar 2008 – eindjaar 2012).
In 2012 liep één overeenkomst ten einde bestaande uit vier details.
Mogelijk te hernieuwen detail:
• Onderhoud KLE (heg): 100lm
Reden van beëindiging overige details:
• Onteigening omwille van Sigma
• Niet meer voldoen aan de wetgeving
• Niet meer in gebruik hebben van landbouwgrond
Overzicht actieve beheerovereenkomsten binnen het regionaal landschap Schelde-Durme
Gemeente Dossiers Details
Berlare 8 77
Bornem 5 42
Dendermonde 9 23
Hamme 1 4
Kruibeke 5 11
Laarne 3 11
Melle 3 12
Puurs 1 4
Schelle 1 7
Sint-Amands 2 4
Temse 9 25
Waasmunster 1 3
Wetteren 2 3
Wichelen 4 8
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
53
Zele 12 17
Totaal 66 251
Overzicht actieve beheerovereenkomsten.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
54
Gepland 2013: De werking van de bedrijfsplanners zal in het huidige werkjaar sterk verschillend zijn van de
werking van de voorbijgaande jaren omwille van de hervormingen in de wetgeving en het Gemeenschappelijk
Landbouwbeleid (GLB) na 2014. Wanneer hier meer duidelijkheid over is zullen de aflopende dossiers
behandeld worden In afwachting hiervan zal er meer aandacht gaan naar de uitwerking van nieuwe projecten
en worden de bedrijfsplanners betrokken bij het vorm geven en uitwerken van de nieuwe pakketten in PDPO
III. De betrokkenheid van de bedrijfsplanner in lopende projecten blijft in 2013 gegarandeerd. Dit jaar zal er
tevens meer aandacht besteed worden aan de begeleiding van lopende dossiers.
Nazorg: De beheerovereenkomsten lopen voor een periode van 5 jaar. Na afloop van deze periode worden alle
dossiers opgelijst en wordt er nagegaan welke hernieuwd kunnen worden. De bedrijfsplanner neemt steeds
contact op met het betrokken landbouwbedrijf. Indien er interesse is voor hernieuwing van de bestaande
beheerovereenkomst, wordt een bedrijfsbezoek gepland.
Aangezien er tijdens de looptijd van de beheerovereenkomst op gebied van bedrijfsvoering en op gebied van
wetgeving van de beheerovereenkomsten, heel wat kan veranderen, worden tijdens dit bedrijfsbezoek alle
beheermaatregelen en –voorwaarden opnieuw overlopen. Wanneer het voor de landbouwer mogelijk is om te
hernieuwen worden de nodige documenten in samenspraak met de bedrijfsplanner ingevuld.
Na het sluiten van een beheerovereenkomst worden de landbouwers verder begeleid en ondersteund. De
individuele aanpak en de goede kennis van het terrein, de landbouw en natuur van de bedrijfsplanner, worden
door de landbouwer geapprecieerd. Deze begeleidingen zijn geen controles maar kunnen mogelijke problemen
in de toekomst vermijden.
Begeleidingen in 2012:
• Kleine landschapselementen: 7 dossiers
• Erosiebestrijdingsmaatregelen: 1 dossier
• Perceelsrandenbeheer: 6 dossiers
Samenwerking en financiering: De VLM staat in voor de loonkost en werkingsmiddelen van de bedrijfsplanner.
Gelinkte acties:, Actie 6: Poelenproject, Actie 7: Slotenproject
Actie 12: Landschapsloket
Idee / Initiatiefnemer: Agentschap Onroerend Erfgoed, Startjaar: 2010/2011, Trekker: Jan Maertens
Partners: Agentschap voor Onroerend Erfgoed, (natuur)verenigingen, landbouwers en particulieren
Doelgroepen: Privaatrechterlijke en natuurlijke personen (landbouwers, verenigingen, particulieren)
0
5
10
15
20
25
30
35
2009 2010 2011 2012 2013
Actieve beheerovereenkomsten
Lopende
beheerovereenkomsten
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
55
Doelstelling
- Behoud, herstel en ontwikkeling van kleine landschapselementen en landschapswaarden, bij voorkeur
in prioritaire gebieden (ankerplaatsen, relictzones) en gebiedsgerichte projecten (actie 21)
- Aanzetten van eigenaars/beheerders tot actief beheer van waardevolle gebieden.
Omschrijving: Een aanzienlijk deel van de landschappelijk waardevolle gebieden in de streek is in eigendom
en/of beheer van particulieren of lokale overheden. Via het Landschapsloket wil RLSD deze groep van
eigenaars/beheerders ondersteunen om bij inrichting en beheer van deze gebieden de landschappelijke
waarde te behouden/maximaliseren. Het Landschapsloket wordt gerund door de Landschapsanimator die
instaat voor: communicatie en bekendmaking naar de doelgroepen, contact en overleg met de
eigenaar/beheerder van KLE, opmaak van inrichting- en beheerplan in nauw overleg met eigenaar/beheerder,
begeleiden van uitvoering van eenmalige inrichtings- en beheerwerken (bij voorkeur door sociale
economiebedrijven) en voorzien van de nodige nazorg in nauw overleg met eigenaar/beheerder. Bij het begin
van elk werkjaar wordt de planning in nauw overleg met Agentschap Onroerend Erfgoed in een ‘afsprakennota’
vastgelegd.
Verslag werking 2012:
Het landschapsloket kent sinds de oprichting in 2011 een groot succes, in het startjaar kregen we 130
aanvragen (particulieren en gemeenten) over uiteenlopende onderwerpen. Dit konden we met de toenmalige
bezetting onmogelijk op korte termijn opvolgen. Daarom werd in 2012 geen promotie via de Landschapskrant
gevoerd en wordt de werking sinds september versterkt met 0,2 VTE (= wat OE financiert). Voor zover mogelijk
worden ook stagiairs ingeschakeld (13 augustus – 9 september 2012: Robbe De Beelde van Hogeschool Gent,
faculteit toegepaste bio-ingenieurswetenschappen; 17 september – 21 december 2012: Kenny Stevens van
Erasmushogeschool Brussel Departement Campus Jette). Dit heeft als resultaat dat de achterstand bij de
opvolging van de aanvragen volledig kon worden weggewerkt.
In 2012 werden 144 aanvragen opgevolgd. Het betreft vragen over advies, aanplant of aanleg, herstelbeheer of
onderhoudsbeheer van kleine landschapselementen. De meeste vragen (ongeveer 37%) betreffen houtige
kleine landschapselementen (hagen en heggen, knotbomen, houtkanten, bosjes). Daarnaast waren er ook
vragen naar advies, aanplant of aanleg en beheer van hoogstamboomgaarden (18%), poelen en sloten (3%).
41% van de vragen zijn van algemene aard en betreffen doorgaans de inrichting en het beheer van tuin, park
en openbaar groen.
Onderstaande tabel toont het aantal aanvragen per thema en per gemeente.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
56
Bijzondere projecten
Aanplant Berrenheibos in Schelle
Partners
Gemeente Schelle, Vlaamse Landmaatschappij (VLM), Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), OVAM, IGEAN,
Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV)
Omschrijving
Het is de uitdrukkelijke wens van de gemeente Schelle om met de bebossing van de voormalige stortsite Van
den Bosch (1,9 ha) een eerste stap te zetten in de realisatie van een aaneengesloten wandelbos vlakbij de
gemeentekern (met de mogelijkheid tot ontwikkeling van een aaneengesloten ‘gemeenterandbos’ van 20ha).
Na de stortactiviteit werd het afval geïsoleerd met een afdichtlaag en een eindafdek. In 2004 werden de
saneringswerken afgerond. Het uiteindelijke bebossingsplan is het resultaat van een dialoog tussen RLSD, ANB,
OVAM en VLM. De éénmalige inrichtingswerken bestaan uit twee delen: enerzijds de bebossing zelf, anderzijds
de inrichting van een inkomzone en het plaatsen van recreatieve randinfrastructuur (zitbanken, infobord,
vuilnisbakken,…).
Verslag werking 2012
De voorbereiding werd vooral in 2011 uitgevoerd. In januari 2012 werd het bos aangeplant. De verdere
inrichting vond plaats in het voorjaar met een feestelijke opening met persmoment op 5 september 2012.
Samenwerking en financiering: Dit project kadert in de Quick Wins plattelandsproject van VLM waarvoor RLSD
in opdracht van de gemeente Schelle een projectvoorstel indiende. Het subsidiebedrag bedroeg 38 400 euro.
VLM en de gemeente Schelle financieren elk 50 %. Ter ondersteuning werd bij ANB en bij VBV een
subsidiedossier voor bebossing ingediend. Het project wordt uitgevoerd door de gemeente Schelle onder
coördinatie van het RLSD en ondersteund door VLM en ANB.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
57
Ecologisch maaibeheer parking E-17 in Waasmunster
Op vraag van buurtbewoners krijgt de wegberm langsheen beide parkings van de E17 op grondgebied
Waasmunster sinds 2011 een ecologisch maaibeheer. Dit is een samenwerking tussen de gemeente
Waasmunster, Agentschap Wegen en Verkeer (AWV), Natuurpunt Studie en lokale Natuurpuntvrijwilligers.
Naast sensibiliseren is het doel meer kansen te creëren voor fauna en flora van bloemrijke graslanden, in het
bijzonder dagvlinders en sprinkhanen (snortikker: Rode Lijst). Dit beheer wordt door de vrijwilliger Orwtin
Hoffmann jaarlijks gemonitord en waar nodig bijgestuurd.
Landschapsbeheerplan Nieuwdonk in Berlare
Dit is een integrale visie voor het duurzaam beheren van het recreatiedomein Nieuwdonk in Berlare, een
voormalige zandwinningsput. De krachlijnen voor dit beheer zijn enerzijds het versterken van de
natuurwaarden (met o.a. de inrichting van een oeverzwaluwenwand) en de daarmee samenhangende
biotopen. Anderzijds het verder uitbouwen van passieve recreatie en gevoelig uitbreiden van de educatieve
activiteiten. In december 2012 werd dit dossier met de aanvrager Intercommunale Dender, Durme en Schelde
(DDS) besproken, eerste kwartaal 2013 zal het dossier worden overhandigd.
De Vaag in Waasmunster
'De Vaag' is een terrein van ca 9 ha in gemeentelijk eigendom tussen de Baudelodreef en de E17.
Het terrein is een relict van de aanzienlijke oppervlakte heide die hier vroeger aanwezig was. Samen met 6,5 ha
bos is het al jarenlang in gebruik als speelzone. Door het terrein loopt een uitgestippelde recreatieve wandeling
(het Gerstekotpad). Ism het Regionaal Landschap werd De Vaag ecologisch en cultuurhistorisch heringericht,
met oog voor de sociale functie (winter 2011-2012). Om de heide op lange termijn in stand te houden is het
terrein in beheer gegeven aan Natuurpunt. Tijdens de Week van het Bos werd op zaterdag 20 oktober het
‘vernieuwde’ speelbos officieel ingespeeld (doorheen de dag telden we 700 deelnemers).
Financiering: 50% VLM (Quick Wins plattelandsproject VLM Schelde-Landschapspark), 35% Agentschap voor
Onroerend Erfgoed en 15% gemeente Waasmunster.
Vlindertuin in Berlare
Dit project behelst de herinrichting (2011-2012) van een perceel in eigendom van de gemeente Berlare aan de
oever van het Donkmeer. De site werd deels ingericht als vlindertuin, met respect voor de natuur- en
landschapswaarden van terrein en omgeving en het duurzaam sociaal karakter daarvan. Het RLSD zorgde voor
het beplantingsplan en bereidde het vergunningsdossier voor. Op 13 mei werd de vlindertuin ingehuldigd. In de
winter 2012-2013 werden een aantal planten (twee fruitbomen en enkele streekeigen soorten) die niet
groeiden opnieuw aangeplant. Vzw Durme nam de mogelijkheid tot begeleid bezoek op in haar educatief
programma, in 2012 goed voor 19 groepsbezoeken.
Financiering: 50% VLM (Quick Wins plattelandsproject VLM Schelde-Landschapspark), 50% gemeente Berlare.
Kasteelpark in Berlare
Het Regionaal Landschap Schelde-Durme is betrokken bij de uitvoering van het goedgekeurde parkbeheerplan
voor het kasteelpark in Berlare. In 2012 werden tijdens de inhuldiging op de Dag van het Park op zondag 27 mei
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
58
2012 in samenwerking met de Heem- en Oudheidkundige Kring Berlare drie begeleide wandelingen met
aandacht voor natuur, landschap en cultuurhistorie van het park op touw gezet. Hier namen 110 mensen aan
deel. In de nazomer en herfst 2013 ondersteunt het Regionaal Landschap de ontmoddering van de kasteelvijver
en de monitoring van de vissen.
Internaatsdomein in Dendermonde
Het domein van het internaat van het gemeenschapsonderwijs in Dendermonde kreeg een natuurlijke en
duurzame inrichting. Het Regionaal Landschap Schelde-Durme maakte een plan op, de stad financierde en de
leerlingen en opvoeders hielpen mee streekeigen bomen en struiken aan te planten. Een voetbalveld met een
ecologische rand, een compostbos en een wilgengordel vormen samen een groen speelgebied waar de
kinderen en jongeren kunnen ontspannen na een dag op de schoolbanken, vlakbij de stadsrand van
Dendermonde.
Film ‘Leven in de beelden van Massart’ in Bornem
RLSD werkte mee aan deze film van de Nederlandse filmmaker Barend Hazeleger, in opdracht van de provincie
Antwerpen. Onderwerp is verleden (zoals o.a. vastgelegd door de fotograaf Jean Massart), heden en toekomst
van de polder het ‘Groot Schoor’ in Bornem. De film onderzoekt hoe de mensen die leven langs de dijk daar
tegenaan kijken. Aan het woord komen onder meer ooggetuigen van de watersnoodramp uit 1953, boeren die
hun bedrijf uitoefenen in de polder en de dijkgraaf.
Vrome bomen in het landschap in de provincie Antwerpen
In juni 2011 lanceerde de provincie Antwerpen samen met de Antwerpse regionale landschappen en vzw
Kempens Landschap het project 'Vrome bomen in het Landschap'. In dit project worden inwoners van de
provincie Antwerpen opgeroepen om informatie door te sturen over kapelbomen in hun omgeving. RLSD
lanceerde een eerste oproep in de Landschapskrant 10 (2012) en in 2013 volgt een tweede oproep. Verder
denkt RLSD mee aan een methodiek om de vergaarde info zo optimaal mogelijk te benutten zodat aanmelders
zich gehoord voelen, de kapelbomen extra aandacht krijgen en een maximaal aantal verwaarloosde
kapel(bomen) een onderhoudsbeurt krijgen.
Wondermooie wielen in Klein-Brabant
Dit project richt zich op de wielen in het landschap van Klein-Brabant. Ze herinneren aan vroegere dijkbreuken.
Vooral door voedselaanrijking, 'koterij', het achterwege blijven van beheerwerken en onwetenheid hebben een
aantal wielen hun oorspronkelijke uitstraling verloren. Met dit ScheldeHelden-project (gefinancierd door VLM)
wil RLSD in samenwerking met de gemeente Bornem, Natuurpunt Klein-Brabant, Toerisme Klein-Brabant-
Scheldeland vzw, Polder Scheldeschorren-Noord, de Heem- en Oudheidkundige Kring Klein-Brabant, vzw De
Notelaar en enkele geëngageerde inwoners de wielen opnieuw meer bekendheid geven en enkele
beheerwerken uitvoeren.
Nazorg: RLSD ziet nazorg als een cruciaal punt bij de werking van het Landschapsloket. Uitgangspunt is dat het
Landschapsloket enkel in werking treedt (inrichting, achterstallig onderhoud) mits voldoende garanties voor de
nazorg (overgangsbeheer, regulier beheer). Deze nazorg wordt zoveel mogelijk vastgelegd in een duurzaam
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
59
beheerplan. Voorbeelden: op te stellen beheerplannen door Natuurpunt voor Bosuitbreiding Eetgoed-
Schoolstraat in Wichelen en De Vaag in Waasmunster. In eerste instantie staat de eigenaar/beheerder zelf in
voor de nazorg. Waar nodig/mogelijk ondersteunt RLSD de eigenaar/beheerder bij de nazorg (bvb. via
gemeentelijk KLE-reglement, Actie 14: Houtzoeker, vrijwilligerswerking natuurverenigingen die eigenaar
ondersteunt bij het beheer, enz.) Landschapsteams kunnen ook voor nazorg worden ingezet. Een duurzaam
landschapsbeheer vereist een continue opvolging. RLSD volgt de evolutie in de jaren na de werken op door
regelmatige terreinbezoeken en overleg met eigenaar/beheerder. Op deze manier kan het beheer waar nodig
worden bijgestuurd.
Gepland de komende jaren: Focus op ondersteuning van gebiedsgerichte projecten (Actie 17). Voorlopig wordt
gezien de grote vraag geen promotie in de Landschapskrant voorzien. Er zal ook proactief op zoek worden
gegaan naar mogelijke projecten, zoals via het jaarlijkse ambtenarenoverleg. De definitieve erkenning heeft
voor de werking van het landschapsloket vooral als gevolg dat de projectsubsidies van het Agentschap
Onroerend Erfgoed voortaan over alle 14 gemeenten van het werkingsgebied kunnen worden gebruikt.
Samenwerking en financiering: Loonkost Landschapsanimator, werkingskosten en projectkosten worden
gefinancierd vanuit Agentschap Onroerend Erfgoed. Daarbuiten zijn ook de beheerovereenkomsten (VLM) en
het intergemeentelijke subsidiereglement KLE dankbare instrumenten.
Voor de nazorg wordt waar nodig/mogelijk samengewerkt met landbouwers, vrijwilligers-verenigingen en
particulieren uit de omgeving.
Gelinkte acties: Actie 6: Poelenproject, Actie 7: Slotenproject, Actie 8: Natuurloket, Actie 14: Houtzoeker, Actie
15: Herstel van vlasrootputten in Klein-Brabant, Actie 16: Intergemeentelijk subsidiereglement voor kleine
landschapselementen, Actie 17: Geïntegreerde gebiedsgerichte werking, Actie 29: NME-loket
Actie 13: Autochtone bomen en struiken/ Plant van Hier
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2009, Trekker: Eliza Romeijn-Peeters
Partners: Boomkwekers, overheden, Bosgroepen en Regionale Landschappen die autochtone bomen en
struiken uit herkomstgebied Vlaamse Zandstreek/Brabants District West opkweken en uitplanten.
Doelgroepen
- Doelgroep voor het terreingerichte luik zijn de instanties/verenigingen die in de streek houtige kleine
landschapselement aanplanten. Dit is in eerste plaats RLSD zelf i.k.v. diverse acties (bvb. Actie 16:
Landschapsloket); maar ook openbare besturen, bosgroepen, natuurverenigingen, … Bij voldoende
beschikbaarheid kan het plantenmateriaal op termijn ook ter beschikking gesteld worden van particulieren (via
boomplantactie).
- Doelgroepen voor de sensibilisatie rond streekeigen/autochtone bomen zijn zowel verenigingen, gemeenten
en het brede publiek.
Doelstelling
- Sensibilisatie van instanties/verenigingen/gemeenten die houtige kleine landschapselementen aanplanten
- Sensibilisatie van over streekeigen/autochtone bomen en struiken.
- Opkweken van voldoende autochtoon materiaal zodat aanplantingen van KLE's maximaal met autochtoon
plantgoed kunnen worden gerealiseerd.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
60
- Beschermen en verspreiden van autochtone planten binnen het werkingsgebied van RLSD.
Omschrijving: In het werkingsgebied van RLSD zijn streekeigen houtachtige plantensoorten nog talrijk
aanwezig. Echter, slechts van een beperkt aantal populaties houtachtige planten (ca 5%) is met relatieve
zekerheid geweten dat ze hier vanouds groeien. Veel van deze autochtone populaties zijn bedreigd. RLSD
beoogt de versterking van deze genenbronnen. Daarvoor is de aanplant van autochtone bomen en struiken
(vooral in relictzones, ankerplaatsen en natuurgebieden) van groot belang. Het werkingsgebied van RLSD is
grotendeels gelegen in het ecodistrict Vlaamse Zandstreek en deels in het Brabants District West (vnl. Klein-
Brabant en Schelle). Het aanbod aan autochtoon plantgoed is momenteel zeer beperkt. RLSD oogst dan ook
(i.s.m. een sociaal economie bedrijf) autochtoon zaad om dit via contractteelt te laten opkweken. Bovendien
werkt RLSD actief mee om de kennis over en het draagvlak voor autochtone bomen en struiken te vergroten bij
zowel het brede publiek als bij instantie en verenigingen die regelmatig houtige Kleine Landschapselementen
aanplanten.
Aanleiding in het startjaar 2011
Oogst en opkweek
RLSD nam meermaals deel aan overleg met diverse partners (andere RL'en, ANB, INBO) over onderlinge
afstemming van oogst, opkweek, afname en sensibilisering van het label 'Plant van Hier'.
Voor het vierde jaar op rij oogste RLSD op geprospecteerde locaties in de Vlaamse Zandstreek (door de geringe
beschikbaarheid aan geïnventariseerde autochtone groeiplaatsen in het werkingsgebied werd ook in Moerbeke
en Destelbergen geoogst). Voor het eerst oogste RLSD ook in het Brabants District West. Voor dit ecodistrict
maakt RLSD deel uit van een samenwerkingsverband met bosgroepen, regionale landschappen en IGEMO.
Waardoor de opkweek en verdeling van het plantgoed gecoördineerd verloopt wat de efficiënte ten goede
komt.
Zaden van volgende soorten werden geoogst: Alnus glutinosa (zwarte els), Cornus sanguinea (rode kornoelje),
Corylus avellana( hazelaar), Crataegus sp. (meidoorn sp), Euronymus europaeus (wilde kardinaalsmuts),
Fraxinus excelsior (gewone es), Quercus robur (zomereik), Rhamnus cathartica( wegedoorn), Rhamnus frangula
(sporkehout), Rosa canina (hondsroos), Rosa corymbifera (heggenroos), Sambucus nigra( gewone vlier),
Viburnum opulus (Gelderse roos) en Sorbus aucuparia (wilde lijsterbes). De oogst van zomereik en hazelaar
leverde dit jaar geen zaden op. De oogst in de Vlaamse Zandstreek gebeurde in samenwerking met een sociaal
economiebedrijf. De zaden, totaal 24 kg, werden afgeleverd aan de boomkweker Sylva (Waarschoot).
Het zaad dat in opdracht van RLSD werd opgekweekt door de boomkwekers Sylva (Waarschoot) en B&C Van
Hulle (Maldegem) en dat dit jaar beschikbaar was als bosgoed draagt officieel het label 'Plant van Hier' (zie
www.plantvanHier.be). RLSD is sinds 2011 immers officieel gebruiker van dit label en de zaadoogst en
opkweek gebeurde volgens de voorschriften.
Het plantgoed werd ingekuild op een terrein, ter beschikking gesteld door de stad Dendermonde. Het werd
gebruikt voor eigen acties, nl. een plantactie (eerste fase) op de school De Schorre (Bornem), de aanplant op
het GO!-internaatsdomein (Dendermonde) en het inboeten van een aanplant op de Gaendijk (Hamme). Verder
werd het ook aangeboden aan alle gemeenten en natuurverenigingen uit het werkingsgebied. Er werd
plantgoed afgenomen door Bornem, Dendermonde, vzw Durme en 10 particulieren. Een tweede verkoopsactie
volgt in het tweede deel van dit plantseizoen (jan-maart 2013). Het resterende plantgoed zal worden
overgenomen door de boomkwekers.
Plant van Hier (algemeen)
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
61
RLSD sensibiliseerde door artikels in de digitale nieuwsbrief en de Landschapskrant. Bij adviezen over aanplant
van bomen en/of struiken kader van het Landschapsloket wordt standaard aandacht besteed aan het belang
van autochtone bomen en struiken en het label 'Plant van Hier'. Ook bij adviezen over speelgroen vanuit het
NME-loket en adviezen geformuleerd door het Natuurloket wordt waar mogelijk de link gelegd met autochtone
bomen en struiken.
RLSD stelt een banner over Plant van Hier ter beschikking. Deze banner werd oa gebruikt tijdens de Dag van het
Park (Berlare), de aanplant van een geboortebos (Dendermonde), ECO-EXPO (Lochristi), Scheldehapening (Sint-
Amands), Dag van de Natuur (Hamme). Tijdens dergelijke activiteiten worden ook folders verdeeld.
Verder nam RLSD Plant van Hier op in het voorbeeld KLE-subsidiereglement en spoorde de gemeenten aan om
deze aanpassing over te nemen.
PDPO project Plant van Hier, Platteland van Hier
RLSD deelt dit project met de drie andere Antwerpse regionale landschappen. De hoofddoelstelling is het
veiligstellen van het autochtone genetisch erfgoed van streekeigen bomen en struiken en het verhogen van het
aantal autochtone bomen en struiken op het platteland. Dit willen we realiseren door: (1) sensibiliseren over
en herstellen van bestaande (bedreigde) autochtone restpopulaties in de provincie Antwerpen; (2) verhogen
van het aanbod aan autochtoon plantgoed (via oogst en opkweek); (3) meehelpen aan de erkenning van
autochtone groeiplaatsen in de provincie en inburgering van het label ‘Plant van Hier’; (4) vraag en aanbod in
de provincie op elkaar afstemmen via breed partnerschap; (5) sensibilisatie van grondeigenaars,
grondgebruikers, milieuambtenaren, brede publiek en doorstroming van het plantgoed naar plantacties in het
Antwerpse platteland.
RLSD startte met een grondige prospectie van de autochtone restpopulaties in Klein-Brabant. Op basis hiervan
zullen eigenaars gecontacteerd worden, worden locaties voor zaadoogst geselecteerd en wordt de Inventaris
van Autochtone Bomen en Struiken (INBO) verfijnd. Naast de algemene sensibilisering (zie Plant van Hier
(algemeen) had RLSD tijdens 2012 overleg met de gemeenten van Klein-Brabant over het project en
overtuigde de gemeenten om meer aandacht te besteden aan autochtone restpopulaties, meer te kiezen voor
autochtoon plantsoen en te sensibiliseren over het Planten van Hier. RLSD bood hiervoor de nodige
ondersteuning.
Gepland 2013
Oogst en opkweek: Verder zetten van oogstinspanning in Vlaams Zanddistrict en Brabants District West.
Voorafgaand zal een prospectie van potentiële oogstlocaties georganiseerd worden, zodat de oogst beter
verspreid en meer gericht kan gebeuren. Tijdens deze prospectie zal extra aandacht besteed worden aan de
toestand van de oogstlocaties. Indien nodig/gewenst zal contact opgenomen worden met de eigenaars om hen
in te lichten over het belang van en de eventuele noodzakelijke beheerswerken aan autochtone restpopulaties
in hun eigendom.
Voor het ecodistrict Brabants District West zal de samenwerkingsovereenkomst verder gezet worden. Voor het
ecodistrict Vlaamse Zandstreek zal nagegaan worden of ook een samenwerkinsgovereenkomst kan worden
opgestart voor een gezamelijke contractteelt van de geoogste zaden.
De verspreiding van het autochtoon plantgoed wordt verder op punt gesteld. Dit zal gebeuren door de
organisatie van de verkoop bij te sturen nav de ervaringen opgedaan tijdens de verkoop winter 2012-2013 en
de communicatie hierover op te drijven.
Plant van Hier (algemeen): Verder zetten van overleg over vnl. promotie van het label, website en folder 'Plant
van Hier'. Implementering 'Plant van Hier' in het gemeentelijk KLE-subsidiereglement. Gelijkaardig aan de
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
62
bezoeken van de gemeenten van Klein-Brabant zullen ook Schelle en de Oost-Vlaamse aangespoord worden
om meer aandacht te besteden aan de autochtone restpopulaties en autochtoon plantsoen.
PDPO project Plant van Hier: Gemeente bezoek aan Schelle. Opstarten van overleg met de
eigenaars/gebruikers van autochtone groeiplaatsen in Klein-Brabant met het oog op instandhouding en goed
beheer van deze genenbronnen en uitvoeren van beheerwerken op de meest bedreigde sites. Oogsten van
zaden (zie ook Oogst en opkweek). Verder zetten van het actief sensibiliseren van instanties, verenigingen en
het brede publiek.
Samenwerking en financiering: Op vlak van prospectie, oogst, opkweek en verspreiding van het plantgoed
wordt zoveel mogelijk samengewerkt met andere regionale landschappen, bosgroepen en overheden. Voor het
Brabants District West is deze samenwerking reeds een feit (zie hoger). Voor de Vlaamse Zandstreek dient dit
nog te worden opgestart. Voor PDPO 'Plant Van Hier Platteland van Hier' werkt RLSD samen met drie Regionale
Landschappen uit Antwerpen (Voorkempen, Kleine en Grote Nete, Rivierenland). Deze actie is opgenomen in
de afsprakennota die in overleg met het Agentschap voor Onroerend Erfgoed (gewezen ' Ruimte en Erfgoed)
werd opgesteld en gesubsidieerd.
Gelinkte acties: Het opgekweekte autochtone plantgoed wordt in de eerste plaats gebruikt voor aanplantingen
die RLSD zelf uitvoert i.k.v. diverse acties (bvb. Actie 6: Poelenproject, Actie 8: natuurloket, Actie 11:
Landschapsbedrijfsplanning, Actie 12: Landschapsloket, Actie 29: NME-loket).
Actie 14: Houtzoeker
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2009, Trekker: Jan Maertens
Partners: Gemeenten en middenveldverenigingen actief rond groen- en natuurbeheer (VELT,
landbouwverenigingen, vzw Durme, Natuurpunt, …), NME actoren in de streek, scholen, Agentschap voor
Natuur en Bos, Inverde, Agentschap voor Onroerend Erfgoed
Doelgroepen: Doelgroep aan aanbodzijde: eigenaars/beheerder van houtige KLE's die niet kunnen instaan voor
achterstallig beheer/onderhoud. Doelgroep aan vraagzijde: particulieren die bereid zijn houtige KLE's te
onderhouden in ruil voor het hout.
Doelstelling
- Particulieren betrekken bij landschapsbeheer
- Stimuleren van onderhoud van KLE's, in het bijzonder knotbomenrijen.
- Behoud en waar mogelijk versterking van de populatie holenbroedende vogels (typische soorten zijn o.a.:
steenuil, holenduif, ringmus en de Rode lijstsoort gekraagde roodstaart).
Omschrijving: Knotbomenrijen vormen in de streek typische Kleine Landschapselementen. Maar o.w.v.
verminderd gebruiksnut worden ze vaak niet meer onderhouden en daardoor in hun voortbestaan bedreigd.
Anderzijds zit de interesse voor brandhout de laatste jaren sterk in de lift. Steeds meer particulieren
('houtzoekers') zijn vragende partij om zelf hout te zagen voor hun houtkachel. Via het project houtzoekers wil
RLSD de particuliere vraag naar brandhout en het aanbod aan te onderhouden houtige KLE's op elkaar
afstemmen. Om deze afstemming te stimuleren neemt RLSD volgende taken op zich: communicatie naar
doelgroepen aan vraag- en aanbodzijde, opleiden van houtzoekers, opname van vraag- en aanbodzijde in een
databank, vraag- en aanbodzijde onderling in contact brengen, verzekeren houtzoekers tegen lichamelijke
ongevallen.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
63
Verslag werking 2012: In het najaar 2009 werd de werking rond houtzoekers opgestart. Ondertussen werden 7
opleidingssessies voor de houtzoekers georganiseerd (vanaf 2012 en na overleg met de
verzekeringsmaatschappij aangevuld met nieuwe, ervaren kandidaten) met een pool van ca 160 houtzoekers
als resultaat. Werkwijze: na een eerste contact met de aanbieder wordt (vnl. met het oog op inschatting van
risico's) indien mogelijk een terreinbezoek georganiseerd waarna het contract kan worden afgehandeld. In drie
winters 2009-2010-2011 werden ca 3150 bomen (vnl. knotwilgen, ook houtkanten) onderhouden. Deze winter
2012 wordt gewerkt voor ca 80 aanbieders van hout, wat betekent dat het aanbod blijft toenemen.
Er wordt ook aandacht besteed aan doelgroepspecifieke promotie. Via deze weg werd ons hout aangeboden
van het ANB, W&Z, Intercommunale DDS, de terreinbeherende natuurvereniging vzw Durme en verschillende
gemeenten van het werkingsgebied (in 2012: Berlare, Bornem, Hamme en Waasmunster). In overleg met de
opgeleide houtzoekers werd ook 'proactief ' gewerkt, wat inhoudt dat een aantal potentiële eigenaars op
initiatief van de houtzoekers/het RLSD werden gecontacteerd. Op vrijdag 1 juni 2012 hebben we in het
Donkoeverpark in Berlare i.s.m. de gemeente een ontmoetingsmoment georganiseerd waarop alle houtzoekers
werden uitgenodigd, er waren 21 deelnemers. Op 5 juli 2012 werd op het secretariaat van RLSD met
afgevaardigde van de verzekeringsmaatschappij Ethias Edwin Vangoidsenhoven een (tweede) informatief
overleg gepleegd over de vrijwilligersverzekering.
Nieuw is de samenwerking met Bosgroep Midden-Oost-Vlaanderen, actief in de Scheldevallei en de
benedenloop van de Dendervallei. In het werkingsgebied van RLSD is zij actief in stad Dendermonde en de
gemeenten Melle, Laarne, Wetteren, Berlare, Wichelen, Hamme, Temse en Kruibeke. In 2012 werd de actie
‘aanbieden van veiligheidskledij’ van de Bosgroep ook gepromoot bij de houtzoekers van RLSD (met gering
succes: 2 bestellingen) en is afgesproken om voortaan elk jaar na te gaan of kan worden samengewerkt op vlak
van het onderhoud van bomen. In 2012 werd daartoe een promotie-artikel voor houtaanbieders gepubliceerd
in het tijdschrijft ‘De Bosbode’ van de Bosgroep.
Volgende vormingsdagen werden in 2012 bijgewoond door de landschapsanimator: Quantumgis (15 maart en
4 juni), provinciale landschapsdag Antwerpen (25 september), bezoek Floriade Nederland (2 oktober).
Nazorg: Advies bij aanplant van houtkanten en knotbomen. Advies bij specifiek beheer van houtkanten en van
zowel recent gepote als oudere knotbomen. Dit is een vast onderdeel van de cursus, mailings en het
ontmoetingsmoment. Opvolging van uitgevoerde werken via steekproefsgewijze terreincontrole en navraag bij
de aanbieders.
Gepland de komende jaren: Verder zetten van deze permanent groeiende actie. Aandachtspunten: promotie
tegenover aanbieders vanaf de lente via de gebruikelijke kanalen van RLSD + doelgroepspecifieke promotie,
pro-actieve aanpak, verder onderzoek naar samenwerking met boeren en Bosgroepen.
Samenwerking en financiering: Deze actie is opgenomen in de afsprakennota die in overleg met het
Agentschap voor Onroerend Erfgoed wordt opgesteld en gesubsidieerd. Specifieke kosten: verzekering
houtzoekers, cursus 'veilig omgaan met de kettingzaag'.
Gelinkte acties: Actie 8: Natuurloket, Actie 12: Landschapsloket, Actie 16: Intergemeentelijk subsidiereglement
voor KLE’s
Actie 15: Herstel van vlasrootputten in Klein-Brabant
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2009, Trekker: Robbert Schepers
Partners: Gemeentebesturen Bornem, Puurs en Sint-Amands, Natuurpunt, landbouwverenigingen en
landbouwers, erfgoedverenigingen.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
64
Doelgroepen: Eigenaars en beheerders van een historische vlasrootput in het Antwerps deel van het
werkingsgebied RLSD.
Doelstelling: Herstel van verwaarloosde/dichtgeslibde vlasrootputten in Klein-Brabant.
Omschrijving:
In het landbouwgebied tussen de dorpskernen van Bornem, Puurs en Sint-Amands bevinden zich een 75-tal
gewezen vlasrootputten die zeker dateren van voor 1850. Deze putten vormen een stille getuige van de
belangrijke rol die Klein-Brabant speelde voor de stedelijke linnennijverheid in Brussel en Antwerpen. Door hun
typische, langwerpige vorm en ligging zijn het nu kleine landschapselementen die mee het uitzicht van het
platteland in Klein-Brabant bepalen. Tot op vandaag vormen de putten biotopenrijke omgevingen. Sinds de
teloorgang van de vlasindustrie worden de meeste vlasrootputten verwaarloosd (verlanding, gebruik als
stortplaats). Omwille van hun cultuurhistorische, landschappelijke, ecologische en esthetische waarde loont
het de moeite de vlasrootputten in het Klein-Brabantse landschap te herstellen. Met een PDPO project werden
hiervoor subsidies verkregen.
Verslag werking 2012
Begin 2012 werden de resterende 21 vlasrootputten aangepakt. Een overzicht van deze putten is opgenomen
bij Actie 6 Poelenproject. In juni werden twee vlasrootputten educatief ingericht met een vlonder. Eén ervan
kreeg ook een infobord. Bij de afronding van het project in juni werd een perstekst verstuurd met daarin een
vermelding van de resultaten. Met dit project werd een belangrijk onderdeel van het cultuurhistorisch en
landschappelijk erfgoed in Klein-Brabant hersteld (ongeveer 1/3 van de nog aanwezige vlasrootputten) In totaal
werden 43 eigenaars/gebruikers (waaronder veel landbouwers) betrokken bij het herstel van de
vlasrootputten.
Door het grote succes van de brochure 'fietsen langs vlasrootputten' was er nood aan een herdruk.
Nazorg:
Een goede opvolging en nazorg is van groot belang voor de duurzame instandhouding van de uitgevoerde
werken en is bovendien cruciaal om de eigenaar/gebruiker betrokken te houden bij 'zijn' vlasrootput. Het
Regionaal Landschap verbindt er zich toe elk van de sites in overleg met de eigenaar/gebruiker ongeveer om de
twee jaar te bezoeken. Bij dit bezoek wordt de toestand van de vlasrootput geëvalueerd en wordt bekeken of
het beheer voldoet en nog steeds haalbaar is voor de eigenaar/gebruiker. Belangrijk aan deze bezoeken is dat
de eigenaar/gebruiker zich hierdoor ondersteund voelt.
Het merendeel van de vlasrootputten is in eigendom van de gemeenten Bornem en Sint-Amands. Voor deze
putten wordt i.s.m. de gemeenten en Natuurpunt een duurzaam beheerplan opgesteld zodat dit in de planning
van de gemeentediensten en Natuurpunt kan opgenomen worden. Er zal gewerkt worden met een
peter/meterschap om jaarlijks de toestand van deze vlasrootputten op te volgen.
Voor vlasrootputten op of langs percelen van landbouwers werd er dit jaar door de bedrijfsplanner via overleg
met landbouwers nagegaan of er beheerovereenkomsten (BO's) konden afgesloten worden voor het
onderhoud van een poel/vlasrootput, perceelsranden, botanisch beheer, onderhoud KLE's,… Via
perceelsranden kan bijvoorbeeld inspoeling van meststoffen en bestrijdingsmiddelen beperkt worden wat een
positief effect zal hebben op de waterkwaliteit en biodiversiteit van de vlasrootputten. Van 13 vlasrootputten
werden de aangelanden gecontacteerd, voorlopig echter zonder resultaat (zie ook bij Actie 11
bedrijfsplanning).
Gepland 2013:
Het PDPO project zelf is afgerond. Aangezien één van de biologisch meest waardevolle vlasrootputten niet
hersteld kon worden omwille van slechte weersomstandigheden werd deze opgenomen in een nieuw
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
65
projectvoorstel 'Aanleg en herstel van natuurlijke poelen in Klein-Brabant' dat voor subsidie werd ingediend bij
de provincie Antwerpen. Deze vlasrootput te Sint-Amands (De Wilgskens) wordt in het najaar 2013 hersteld.
Financiering:
De actie rond vlasrootputten werd gefinancierd via PDPO as 3 (project 'Herstel van historische vlasrootputten
in Klein-Brabant').De totaal goedgekeurde projectkost bedroeg 69779,9 euro. Hiervan diende RLSD 35% zelf te
voorzien. De gemeente Sint-Amands en Bornem cofinancierden samen 4836,38 euro.
Gelinkte acties:
Actie 6: Poelenproject, Actie 8: Natuurloket, Actie 12: Landschapsloket
Actie 16 : Intergemeentelijk subsidiereglement voor kleine landschapselementen
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2010, Trekker: Jan Maertens
Partners: Gemeentebesturen, Agentschap voor Onroerend Erfgoed
Doelgroep: Privaatrechterlijke en natuurlijke personen (landbouwers, verenigingen, particulieren), lokale
overheden.
Doelstelling: Optimalisering en onderlinge afstemming van de bestaande subsidiesystemen.
Vereenvoudiging en uniformiseren van procedures en voorwaarden. Afstemming op subsidies hogere
overheden en daarbij horend vermijden van dubbele subsidiëring. Afstemming op de werking van het
Regionaal Landschap en andere organisaties.
Omschrijving: Nagenoeg alle gemeenten van het werkingsgebied van RLSD beschikken over een gemeentelijk
subsidiereglement voor de aanplant en/of het onderhoud van Kleine Landschapselementen. Via deze
reglementen geeft de gemeente zijn inwoners een belangrijke stimulans om op hun privéterrein bijkomende
KLE's aan te leggen en/of om de bestaande KLE's goed te onderhouden. Dit systeem heeft absoluut zijn
deugdelijkheid bewezen. Toch zijn er een aantal verbeteringen mogelijk. Ruimte tot dubbele subsidiëring bleek
immers aanwezig en lang niet alle opportuniteiten werden benut.
RLSD heeft op vraag van de gemeenten en na breed overleg een vrijblijvend maar in detail uitgewerkt voorstel
gedaan om het huidige systeem te optimaliseren. Daarbij vallen voor de meeste gemeenten een aantal nieuwe
elementen op zoals de subsidiëring van het onderhoud van een Trage Weg en het onderhoud van een sloot.
Aan elke toelage zijn bepaalde voorwaarden verbonden. Essentieel onderdeel is de uitgebreide inhoudelijke en
administratieve begeleiding die is voorzien en die wordt verzorgd door RLSD.
Naast het reguliere spoor van uitvoering van werken door de aanvrager tegen een gemeentelijke vergoeding
wordt indien mogelijk een bijkomend spoor aangeboden dat voorziet in uitvoering door RLSD tegen maximum
30 procent van de reële kost. Dit is bijvoorbeeld het geval voor werken in relictzones of ankerplaatsen
waarvoor projectsubsidies van het Agentschap Onroerend Erfgoed kunnen worden aangesproken.
Verslag werking 2012: Ondertussen is het nieuwe reglement al in 10 gemeenten (Berlare, Hamme, Kruibeke,
Melle, Puurs, Sint-Amands, Waasmunster, Wetteren, Wichelen en Zele) goedgekeurd. Elke gemeente die het
nieuw reglement goedkeurde, biedt de door het RLSD samengestelde wervende infobrochure ‘Werk mee aan
een mooier landschap’ over het intergemeentelijk subsidiereglement KLE (gekaderd binnen de totale
landschapswerking van RLSD) aan.
Op 11 oktober 2012 werd tijdens het jaarlijkse ambtenarenoverleg de werking van het nieuwe
subsidiereglement geëvalueerd. Op die basis zal het reglement worden aangepast m.b.t. de subsidies voor de
aanplant en het onderhoud van knotbomen en houtkanten. Voortaan zal via deze weg ook het gebruik van
autochtone bomen en struiken (label ‘Plant van Hier’) worden gepromoot.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
66
Nazorg: Opvolging van het project wordt allereerst verzekerd door de controles (telkens in het zomerhalfjaar)
van elke aangevraagde en goedgekeurde aanplant, aanleg of onderhoud van KLE. In geval van aanleg of
aanplant van KLE worden de aanvragers altijd uitgenodigd om zich ook bij het toekomstig beheer te laten
ondersteunen door RLSD. In geval van subsidieaanvragen wordt dit in de meeste gevallen zelfs door het nieuw
reglement verplicht.
Gepland de komende jaren: Op regelmatige basis wordt bij de gemeenten die het nieuw reglement nog niet
hebben goedgekeurd, geïnformeerd naar hun planning op dit vlak. Gemeentebesturen en gemeentelijke
adviesraden kunnen een uiteenzetting en/of verdere begeleiding over het nieuw reglement aanvragen. Bij de
gemeenten die wel al met het nieuw reglement werken, valt op dat de interesse vanuit de potentiële
aanvragers (veelal particulieren) sterk verschilt. Sommige gemeenten ontvangen opmerkelijk veel, andere
opmerkelijk weinig aanvragen. Daarom zal op regelmatige basis promotie worden gemaakt via de kanalen van
RLSD en de gemeenten zelf.
Samenwerking en financiering: Het project gaat uit van een uitgebreide en permanente samenwerking met de
gemeentelijke milieudiensten. De subsidiëring komt van de gemeenten. Elke gemeente beslist autonoom over
het jaarlijks te begroten budget. Deze actie is opgenomen in de afsprakennota die in overleg met het
Agentschap voor Onroerend Erfgoed wordt opgesteld en gesubsidieerd.
Gelinkte acties: Actie 8: Natuurloket, Actie 21: Trage Wegen, Actie 12: Landschapsloket, Actie 13: Autochtone
Bomen en Struiken, Actie 14: Houtzoeker, Actie 7: Slotenproject, Actie 15: Herstel van vlasrootputten in Klein-
Brabant, Actie 17: Geïntegreerde gebiedsgerichte werking
Actie 17: Geïntegreerde gebiedsgerichte werking, bijdragen aan IHD
Omschrijving
Om soorten te houden in Speciale Beschermingszones SBZ moeten, in ons versnipperd landschap, ook de
randen en de verbindingen kwalitatief zijn. Elk gebied vraagt daarom ook maatwerk. In elk gebied zal het
realiseren van SBZ een werk zijn dat niet door één partner kan worden gedragen en gerealiseerd. Het zal werk
zijn van vele handen en schouders.
Beheer Natura 2000 netwerk
Een deel van het Natura 2000 netwerk ligt in gebieden waar de Vlaamse overheid een eigen bevoegdheid
heeft, bv. een domeinbos of door ANB beheerde natuurreservaten. Andere delen van het netwerk vallen
samen met (erkende) natuurreservaten in beheer bij de terreinbeherende verenigingen. In specifieke gevallen
worden terreinen beheerd via overeenkomsten met ANB of een natuurvereniging, bv. op militair domein. In
deze gebieden is de uitvoering van de IHD’s in principe gegarandeerd vermits het onder het beleid van de
overheid of de vereniging valt.
Echter, grote delen van het Natura 2000 netwerk liggen op gronden van private eigenaars, lokale overheden,
landbouwers, … Voor grote delen van de Natura 2000 gebieden is een duurzaam natuurgericht beheer dus
actueel nog onvoldoende verzekerd. In de belangrijke stukken van ons Natura 2000 gebied die in particulier
bezit zijn, is in de praktijk weinig of geen aandacht besteed aan de Europese doelstellingen, tenzij in het kader
van het vergunningenbeleid. Het behalen van de doelstellingen zal via aankoop of samenwerkingsmodellen
moeten gebeuren.
Diverse beleid en maatwerk
Om de realisatie van het Natura 2000 te halen zal een zeer divers beleid gevoerd moeten worden, waarin niet
enkel de Vlaamse overheid zelf, maar ook vele partners een rol zullen moeten spelen. Elk SBZ gebied is uniek
en heeft zijn eigen (verhoudingen met) actoren en gebruikers. De IHD’s realiseren is daarom in elk gebied
specifiek en maatwerk.
Naast de doelstellingen m.b.t. de IHD is er in het Vlaamse natuurbeleid ook specifiek sprake van de G-IHD
waarbij op gewestelijk niveau doelstellingen worden beoogd m.b.t. soorten en habitats die niet steeds
gebonden zijn aan de SBZ, zoals bv. akker- en weidevogels. In het bijzonder kunnen de RL’en vanuit hun
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
67
platformwerking een belangrijke meerwaarde bieden bij de draagvlakvorming voor deze G-IHD’s, de
ondersteuning van het hiervoor beschikbare instrumentarium (zoals de beheerovereenkomsten) en het
uitvoeren van maatregelen in eigen beheer om de doelstellingen hieromtrent te behalen.
Regionale Landschappen spelen nu reeds een belangrijke rol via hun brede plattelandswerking. Elk RL legt de
focus op samenwerking met doelgroepen en actoren om meer draagvlak voor natuurbehoud te bekomen. Via
vele terreingerichte concrete projecten en acties verhogen zij nu reeds de natuurwaarden in het buitengebied
aanzienlijk, buiten de erkende reservaten en domeinbossen.
Het is duidelijk dat er voor de RL’n daarom een grote opdracht ligt in het creëren van draagvlak voor de Natura
2000 gebieden bij het grote publiek en de betrokken particulieren in het bijzonder. Ook zullen er grote
inspanningen geleverd moeten worden om particulieren daadwerkelijk bij te staan via communicatie, educatie,
concrete ondersteuning en het opzetten van samenwerkingsverbanden. Particuliere eigenaars zullen immers
eerder zelden intrinsiek gemotiveerd zijn voor bescherming van zeldzame dier- of plantensoorten. Hun
medewerking wordt bekomen door hen aan te spreken op andere waarden zoals streekidentiteit,
erfgoedwaarden, beeldkwaliteit (schoonheid-‘properheid’), toeristische potenties e.d. Financiële
ondersteuning en concrete bijstand bij plannen, vergunningen, documenten is bijna steeds noodzakelijk om
medewerking van deze partners te bekomen.
Locale overheden hebben voor het nakomen van hun verplichtingen ook bijkomende ondersteuning nodig. Het
ontbreekt hen immers aan expertise, tijd en middelen.
Expertise Regionale Landschappen
In het proces en het realiseren van het Natura 2000 netwerk kunnen de regionale landschappen dan ook een
belangrijke rol vervullen. Ze beschikken over heel wat troeven om deze taken op zich te kunnen nemen:
- Ze beschikken over de knowhow van soortgericht werken en gebiedsgericht werken;
- Ze zijn aanvaard als gesprekspartner bij vele actoren die eerder huiverig staan tegenover natuurbeheer;
- Ze hebben geen beleidstaken of vergunningsbevoegdheid maar zijn draagvlak- en uitvoeringsgericht;
- Ze benaderen de omgeving via een brede insteek van natuur – landschap – erfgoed;
- Ze beschikken over multi-inzetbare teams met naast biologen en bio-ingenieurs ook
communicatiemedewerkers, erfgoeddeskundigen en educatieve medewerkers;
- Ze spelen vlot in op bijkomende subsidiemogelijkheden als Interreg, Life, PDPO, Leader… waardoor zij een
groot multiplicator effect teweegbrengen en extra middelen kunnen aantrekken;
- Ze hebben een werking die is afgestemd op de specifieke streek en op de kenmerkende actoren van de
streek, ze leveren passend maatwerk.
Het Regionaal Landschap Schelde-Durme zet de komende jaren in op de volgende vier acties (17A, 17B, 17C
en 17 D). Meer informatie hieronder.
Actie 17 A: Gestroomlijn Landschap, Vallei van de Maanbeek- Laresloot
Idee / Initiatiefnemer: Provincie Oost-Vlaanderen, RLSD; Startjaar: 2009, Trekker RLSD: Stijn Van Belleghem
Partners: Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen, VLM, betrokken gemeente (Destelbergen, Laarne en Wetteren)
- en provinciebestuur, lokale organisaties (natuur, landbouw, jacht, polder, …),
Doelgroep: Grondeigenaars en gebruikers in de vooropgestelde gebieden
Doelstelling: Het behouden van biodiversiteit en het verminderen van overstromingsrisico's. Gebiedsgericht
ondersteunen van eigenaars en gebruikers bij het nemen van natuur- en landschapsgerichte maatregelen in de
vallei van de Maanbeek -Laresloot.
Omschrijving: Het valleigebied van de Maanbeek en de Laresloot realiseert een natuurverbinding tussen
enerzijds het bekende wetlandgebied "Kalkense Meersen" en anderzijds in noordwestelijke richting de
"Damvallei". Beide natuurkernen werden aangeduid als onderdeel van het VEN alsook als Europees beschermd
Habitatrichtlijngebied, de Kalkense Meersen bovendien als Vogelrichtlijngebied. Dit levert concreet een
bijdrage aan de IHD. De Maanbeek en de zijbeken Larebeek/ Heusdensesloot en de Sloot vormen de
blauwgroene ruggengraat van het projectgebied.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
68
Eigenaars en gebruikers van de grond in de regio zijn onze belangrijkste doelgroep (bvb. poelen, sloten,
bedrijfsplanning, landschapsloket, weidevogels, …).
Sinds 2009 werkt het Regionaal Landschap samen met de Provincie Oost-Vlaanderen om in een aantal
pilootgebieden in Oost-Vlaanderen een geïntegreerde, gebiedsgerichte samenwerking op te bouwen met
verschillende besturen en lokale partners. Het kader voor deze gebiedsgerichte samenwerking is 'het realiseren
van natuurverbinding gekoppeld aan het beheer van waterlopen, recreatie, mobiliteit,landbouw, educatie,…' In
de streek van Schelde en Durme wordt gewerkt in het pilootgebied van 'de Maanbeek -Laresloot'(gemeente
Laarne en Wetteren).
Verslag werking 2012
Aanplantingen te Wetteren
Na overleg met de provincie Oost-Vlaanderen en met toestemming van het college Wetteren zijn 55
zomereiken aangeplant langsheen de Trage Weg Gereedstraat in Wetteren, geïnspireerd door oude kaarten die
op deze plek een dreef tonen (oa Ferraris).
Wegens de overwegend noord-zuid oriëntatie van de weg is de beschaduwing van de omringende
landbouwpercelen hierbij minimaal.
Het werk werd uitgevoerd door Spoor 2 op 11 en 12 december 2012 en werd gefactureerd voor een bedrag
van 6884,90 euro (btw incl.).
Ondanks de ligging in Relictzone Scheldevallei van Wetteren tot Uitbergen werd geen beroep gedaan op de
subsidies van Onroerend Erfgoed.
Sloten en vispaaiplaatsen
Begin september werd een slootje hersteld bij de inrichting van trage weg 3a (zie verder bij onderdeel 'trage
wegen' voor meer info).
Daarnaast werd het historisch slotenpatroon hersteld in twee deelgebieden. In het deelgebied rondom hoeve 't
Kattenheye, langs de Kolkbeek, werd eind oktober 1800 lopende meter sloten en greppels hersteld. Omdat
verschillende oude duikers volledig defect en dichtgeslibt waren werden er drie vervangen door nieuwe duikers
van 5m lang.
Het vervangen van deze duikers was noodzakelijk om de landbouwer volledig mee te krijgen en had als
resultaat dat we zo goed als elke verlandde sloot rondom de hoeve konden herstellen. Op de kruising van
enkele sloten was een klein poeltje aanwezig dat ook werd hersteld. De herstelde sloten die in verbinding staan
met de Kolkbeek kunnen nu bovendien opnieuw dienst doen als vispaaiplaats.
Later op het jaar in november werd in het deelgebied 'Meerkens' (omgeving van de Kalkense meersen) nog
eens voor 1400 lopende meter sloten hersteld. Hier werd één duiker vervangen en werden er twee geplaatst
die de landbouwers zelf hadden aangeleverd. Op één van de percelen waar sloten werden hersteld bevond zich
ook een verlandde poel van 110m² die in verbinding stond met de 'Sloot'. Deze poel werd hersteld en de
verbinding met de 'Sloot' werd gedicht waardoor geen vuil water vanuit de 'Sloot' in de poel meer terecht
komt. Aangezien de poel dienst doet als veedrinkpoel werd de landbouwer gevraagd om minstens de helft van
de oppervlakte af te zetten met prikkeldraad zodat het vee de poel niet opnieuw volledig dicht loopt.
In totaal werd er voor deze actie met drie landbouwers samen gewerkt.
Naast deze werken werd ook onderhandeld met een particulier om een sloot en een poel te laten ruimen langs
de Maanbeek (tussen trage weg 3a en 'de Kolk'). Deze sloot mondt via een driehoekige verbreding met ondiepe
zones uit in de Maanbeek. Door een ruiming van deze sloot kan deze terug dienst doen als vispaaiplaats.
Momenteel wordt hiervoor nog een slibanalyse uitgevoerd. De werken worden vermoedelijk begin 2013
uitgevoerd.
Deze werken zijn uitgevoerd voor. een bedrag van € 5.242,80.
Verslag herstel Trage Weg 3A
Trage weg 3A vormt een aangename trage verbinding tussen de Schoolstraat en de Meersstraat ten noorden
van het dorpscentrum van Laarne. Het maakt deel uit van een oude kerkwegel die de inwoners recht naar de
kerk leidde. Deze voetweg ligt parallel aan de Lepelstraat/Brandemanstraat en vormt dus een veilig alternatief
hiervoor.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
69
Het is een officiële voetweg (sentier 95 in de Atlas der Buurtwegen) van 1 m breed. Deze trage weg was over
een groot deel niet toegankelijk. Het ontoegankelijke deel was afgesloten door veeafsluitingen en was
ingenomen door weilanden.
TW 3A dwarst de Maanbeek. loopt een zeer rustige en landschappelijk zeer waardevol gebied, nl de
Maanbeekvallei. Door het heropenen van deze voetweg, krijgen de avontuurlijke wandelaars opnieuw de kans
om van deze mooie plek te genieten. Bewoners kunnen deze weg ook gebruiken als trage weg richting
centrum.
Gezien de vochtige graslanden waardoor de voetweg doorloopt, kon een droog pad enkel verkregen worden
door het aanleggen van een vlonderpad. Om de impact op het landschap te beperken en tegemoet te komen
aan de wensen van de betrokken landbouwers, werd er geen vlonderpad aangelegd. Het is bijgevolg een
'laarzenpad' geworden: een wandelpad voor de meer avontuurlijke wandelaar.
De voetweg werd gedeeltelijk verlegd naar de perceelsgrenzen, hiervoor moest een nieuwe voetgangersbrug
geplaatst worden over de Maanbeek. Verder werd de voetweg opgewaardeerd door het vervangen van
veeafsluitingen, het verwijderen van oude en overbodige veedraden en het grondig maaien van het pad. Ter
hoogte van de weide met vee werden twee voetgangerssluizen geplaatst. Tenslotte werd een gracht geruimd
en een duiker geplaatst.
Deze werken werden uitgevoerd door AgroAanneming en kosten in totaal € 10.714 (incl BTW):
a. Plaatsen 2 voetgangerssluizen: €721
b. Verwijderen oude brug + plaatsen nieuwe brug met leuning: €5079
c. Vervangen schrikdraad: €3688
d. Egaliseren pad: €237
e. Transportkosten: €532
f. Leveren van een duiker tussen twee weilanden: €457 (de gracht werd verder hersteld op
kosten van het slotenproject.
Financiering herstel TW: de kosten voor de inrichting van de trage weg worden gefinancierd door de gemeente
Laarne (15%) en projectmiddelen van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (65%). De
resterende 20% wordt, zoals afgesproken, gefinancierd door Gestroomlijnd Landschap (20%): €2142.80.
Gepland 2013:
Er zal in de eerste plaats geïnvesteerd worden in de uitvoering van het project 'Gestroomlijnd Landschap.' Het
Regionaal Landschap en de bedrijfsplanner zullen - in opdracht van de Provincie Oost-Vlaanderen- - zich
inzetten om acties uit te voeren die betrekking hebben op landschapselementen op particulier terrein.
Concreet zullen volgende maatregelen uitgevoerd worden in het projectgebied 'Maanbeek –Laresloot': Herstel
van beekbegeleidende bomenrijen en houtkanten, Inrichten vispaaiplaats, Optimaliseren wandelnetwerk,
Herstel Slotenpatroon, Onderhoud en (her)aanleg specifieke dreef, bomenrij, houtkant. Deze acties leveren
concreet een bijdrage aan de IHD. Beide genoemde natuurkernen die we willen verbinden werden aangeduid
als onderdeel van het VEN alsook als Europees beschermd Habitatrichtlijngebied, de Kalkense Meersen
bovendien als Vogelrichtlijngebied.
Samenwerking en financiering: Het project 'gestroomlijnd landschap' wordt gefinancierd door de Provincie
Oost-Vlaanderen (dienst Milieubeleidsplanning,- Ondersteuning en Natuurontwikkeling) en wordt uitgevoerd in
samenwerking met verschillende partners.
Gelinkte acties: Actie 6, poelenproject, Actie 7, Slotenproject, Actie 12: Landschapsloket, Actie 13 autochtone
bomen en struiken, Actie 14 Houtzoeker, Actie 16: intergemeentelijk subsidiereglement voor KLE's.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
70
Actie 17 B: Natuurinrichting Berlarebroek en Donkmeer
Idee / Initiatiefnemer: VLM en ANB, RLSD, Startjaar: 2011, Trekker: Stijn Van Belleghem
Partners: VLM, ANB, gemeente Berlare, intercommunale DDS, vzw Durme
Doelgroep: Bewoners van de streek, met name de inwoners van gemeente Berlare
Doelstelling: Het Natuurinirichtingsproject (NIP) beoogt de volgende doelstellingen:
- zoeken naar structurele oplossing voor de (ruimtelijke en functionele) versnippering: zonering natuur en
recreatie
- wettelijke en beleidsmatige bescherming zoals VEN, Natura 2000, beschermd landschap, duurzaam
bosbeheer, integraal waterbeleid,…optimaal implementeren op terrein, waardoor landschaps- en
natuurwaarden kwantitatief en kwalitatief worden verhoogd. Een belangrijke doelstelling is het behouden,
versterken en ontwikkelen van Europees belangrijke habitats (onder andere elzenbroek, laagveen,…) en
soorten (moerasvogels, vissen,…) binnen het SBZ. Dit levert een bijdrage aan IHD.
- uitwerken van een duurzame oplossing voor hydrologische vraagstukken in het gebied voor de functies
natuur, bosbouw en recreatie.
Concrete doelstelling voor RLSD: Gebiedsgericht ondersteunen van de gemeenteen DDS bij het nemen van
natuur- en landschapsgerichte maatregelen in het projectgebied.
Omschrijving: Het RLSD is stuurgroeplid van het project en is betrokken bij de werkgroep Landschap, natuur en
bos. Tevens ook actief in de werkgroep Natuureducatie en recreatie. Vanuit die organen brengen we onze
kennis in (adviesfunctie). Indien het project in uitvoeringsfase komt zal het RLSD daarin een rol spelen.
Verslag werking 2012: In 2012 heeft het Regionaal Landschap de overlegmomenten bijgewoond op het
gemeentehuis van Berlare en het kantoor van de VLM in het kader van geïntegreerde gebiedsgerichte werking.
Ook zijn de diverse werkgroepen gestart om tot de mogelijkheden van een verkorte procedure natuurinrichting
(getrokken door de VLM en het ANB) te verkennen en bespreken met alle betrokken eigenaren. Er vonden ook
terreinbezoeken plaats, ook voorbeeldprojecten weren bezocht (Stropersbos) om een beeld te krijgen van de
mogelijkheden na realisatie van het project.
RLSD adviseert en stelde het document ‘de vissen van Donkmeer en Reservaatzone Donkmeer’ (verzamelde
historische en actuele gegevens over + enkele voorstellen tot inrichting en beheer) samen, op basis van de
monitoring-gegevens van vzw Durme (2006 en 2008) en het INBO (2008) en de informatie van lokale vissers.
Verder schreef RLSD het Landschapsbeheerplan Nieuwdonk in Berlare, dit is een integrale visie voor het
duurzaam beheren van het recreatiedomein Nieuwdonk in Berlare, een voormalige zandwinningsput. De
krachlijnen voor dit beheer zijn enerzijds het versterken van de natuurwaarden (met o.a. de inrichting van een
oeverzwaluwenwand) en de daarmee samenhangende biotopen. Anderzijds het verder uitbouwen van
passieve recreatie en gevoelig uitbreiden van de educatieve activiteiten. In december 2012 werd dit dossier
met de opdrachtgever Intercommunale Dender, Durme en Schelde (DDS) besproken, het eerste kwartaal 2013
zal het worden overhandigd.
Gepland 2013: De komende jaren zal in de eerste plaats geïnvesteerd worden in de werkgroepvergaderingen
en de stuurgroepbijeenkomsten. Aangezien ook een verkorte procedure natuurinrichting zeker vijf jaar zal
duren vooraleer de werken uitgevoerd zijn, zal het RLSD betrokken blijven als adviesorgaan en later ook een rol
krijgen in de uitvoering.
Samenwerking en financiering: VLM en ANB zijn de instanties die middelen hebben gezocht voor dit
natuurinrichtingsproject.
Gelinkte acties: Actie 12: Landschapsloket, Actie 29 NME loket, Actie 21 Trage wegen
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
71
Actie 17 C: Kruibeekse Polders: Onthaalplan
Idee / Initiatiefnemer: ANB, W en Z, RLSD, Startjaar: 2011, Trekker RLSD: Stijn Van Belleghem
Partners: ANB, gemeente Kruibeke, Toerisme Vlaanderen, W en Z
Doelgroep: Bewoners van de streek, met name de inwoners van gemeente Kruibeke en omliggende
gemeenten
Doelstelling:
- een actieve bijdrage leveren aan het Europees project STEP (Sustainable Tourism in Estuary Parks) door mee
te werken aan het communicatieplan rond biodiversiteit en duurzaam toerisme.
Een belangrijke overkoepelende doelstelling van het project is het behouden, versterken en ontwikkelen van
Europees belangrijke habitats en soorten binnen het SBZ. Dit levert een bijdrage aan IHD.
- uitwerken van een duurzame oplossing voor vraagstukken in het gebied voor de functies natuur, recreatie en
en veiligheid.
Concrete doelstelling voor RLSD: Gebiedsgericht ondersteunen van de overheden (o.a. gemeente) bij het
nemen van natuur- en landschapsgerichte maatregelen in het projectgebied.
Omschrijving: Ter hoogte van Kruibeke mondt de Rupel uit in de Schelde. Op deze strategisch gekozen plek
wordt gewerkt aan het grootste gecontroleerd overstromingsgebied Kruibeke-Bazel- Rupelmonde (GOG KBR),
dat ruim 600 ha telt. Een gedeelte van het overstromingsgebied herbergt straks getijdennatuur, een ander deel
wordt wetland. Zo geeft het project KBR een boost aan authentieke Scheldenatuur: liefst 300 hectare slikken
en schorren, 150 hectare weidevogelgebeid en 92 hectare elzenbroekbossen komen erbij.
Verslag werking 2012: In 2012 heeft het Regionaal Landschap de overlegmomenten bijgewoond en zijn we met
het ANB in gesprek over onze toekomstige taak en rol. RLSD zit o.a. in de jury voor de ontwerpwedstrijd
'onthaalsite'.
Gepland komende jaren: De komende jaren zal in de eerste plaats geïnvesteerd worden in onze afbakening
van onze rol en taak, met oog op het betrokken blijven als adviesorgaan. Later beoogt het RLSD ook een rol in
de uitvoering.
Samenwerking en financiering: ANB en Wen Z de instanties die middelen hebben gezocht voor dit project.
RLSD levert een bijdrage door inzet van personeel.
Gelinkte acties: Actie 12: Landschapsloket, Actie 29 NME loket, Actie 17 A en 17 B. Actie 17 D: voorbereiding Life aanvraag 'communicatie'
Initiatiefnemer/trekker: Vlaamse Koepel Bosgroepen en Vlaams Overleg Regionale Landschappen
Contactpersoon RLSD: Stijn Van Belleghem Partners: Bosgroepen, regionale landschappen, ANB
Doelgroepen: Particuliere (bos-)eigenaars
Doelstelling: Het faciliteren van het leveren van een bijdrage door private eigenaars aan de realisatie van de
instandhoudingsdoelstellingen in Vlaanderen
Omschrijving: Bosgroepen en regionale landschappen ambiëren de indiening van een LIFE+-project in juni
2013. Het faciliteren van het leveren van een bijdrage door private eigenaars aan de realisatie van de
instandhoudingsdoelstellingen in Vlaanderen is hierbij het leidmotief.
Inmiddels is reeds een intern voortraject doorlopen waarbij bosgroepen en regionale landschappen een
onderwerp hebben afgelijnd, een werkwijze hebben vastgelegd en kwamen tot een voorstel van structuur voor
de projectorganisatie.
Vertrekpunt in het voorgestelde project is het nemen van (communicatie)acties op het terrein om een
effectieve, wezenlijke en zichtbare bijdrage te leveren aan het implementeren van de IHD op private gronden.
Hierbij willen we vertrekken vanuit een coherente visie.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
72
Het generieke idee is om op private eigendommen op grote schaal kleine, maar zinvolle
(communicatie)maatregelen te nemen ten behoeve van het biotoopsverbetering van amfibieën en vleermuizen
die tot doel zijn gesteld voor Speciale beschermingszones in Vlaanderen.
Om de samenwerking van bosgroepen en regionale landschappen maximaal tot expressie te laten komen, is
het de bedoeling dat beide organisaties in de geselecteerde focusgebieden maatregelen plannen die elkaar
wederzijds versterken.
Om die reden worden acties voorbereid rond soortgroepen die gebaat zijn bij de combinatie van rijk
gestructureerde overgangen tussen bos en open landschap en waar (de som van vele) kleine maatregelen een
echte meerwaarde zijn. Haast vanzelf kwamen we zo bij vleermuizen en amfibieën waarvoor gerichte realisatie
van ‘kleine maatregelen’, geconcentreerd in NATURA2000 gebieden (of afgebakende delen ervan), erg
waardevol zijn.
Verloop actie: Uitgevoerd 2012: Voortraject: projectdefinitie en overleg VORL, bosgroepen, ANB, kabinet en
VVP
Gepland 2013
- Januari-april 2013: verdere uitwerken van projectaanvraag + begroting + engagementen
partners/eigenaren,
- Mei 2013: Partnerverklaringen en financiering officieel laten goedkeuren
- Juni 2013: LIFE dossier indienen
Samenwerking en financiering: 50% financiering vanuit Europa, 50% cofinanciering vanuit de partners
Gelinkte acties: Actie 10. Veilige verbinding voor amfibieën, Actie 16 Kleine Landschapselementen, Actie 8
Natuurloket
Actie 18: Scheldehelden Schelle 'Neuzen in het nautisch verleden'
Idee / Initiatiefnemer: Toerisme Rupelstreek-Vaartland, Startjaar: 2012, Trekker: Stijn Van Belleghem
Partners: Gemeentebestuur Schelle, AGB Fluctus (Gemeente Schelle), Gemeentebestuur Hemiskem,
Natuurpunt Rupelstreek, Heemkundige kring Schelle, Heemkundige kring Hemiksem, Projectvereniging Erfgoed
Rupelstreek – werkgroep nautisch project, Padvinders project Trage Wegen Schelle-Hemiksem, IvebIC
(intergemeentelijke cultuurdienst Hemiksem-Schelle), Gilliot- & Roelants Tegelmuseum, Ergoed- en
Landschapshuis Rupelstreek, Strategisch Project Rupelstreek (gebiedsgerichte werking PROVANT), Toerisme
Rupelstreek-Vaartland VZW.
Doelgroepen: Alle omwonenden omgeving Schelle
Doelstelling: Het plan is om de natuur- en landschapswaarde van de vallei van de Benedenvliet op de grens van
de gemeenten Schelle en Hemiksem te versterken met aandacht voor het nautisch verleden van deze site.
Omschrijving: Het project beoogt de herinrichting van de linkeroever van de Benedenvliet, met oog voor de
versterking van:
(1) De huidige natuur- en landschapswaarden van de Benedenvliet beter zichtbaar te maken (en
verbeteren) vanop de Trage Weg
(2) Zichtbaar maken en ontsluiten nautisch erfgoed langs de Benedenvliet (onder meer slib ruimen,
vrijmaken van deze cultuurhistorische relicten incl. meerpalen, plaatsen infobord met duiding,
plaatsing audiozuil met verhalende linken naar de verdwenen scheepswerven, …)
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
73
(3) De natuurwaarden langs de Benedenvliet versterken (door middel van vb. aanleg
oeverzwaluwenwand, aanplantingen, bestrijding invasieve exoten: Japanse duizendknoop en de
Reuzenbalsemien)
(4) Totaalbeleving versterken van Benedenvliet voor gebruikers van de Trage Weg (door middel van een
betere landschappelijke integratie van bestaande storende elementen zoals omheining van het Park,
de achterzijde van de sporthal, het pompstation… en het plaatsen van een infobord op de hoek tussen
de Schelde en de 'Dörf am Fuss'/een beeld van het schilderij van Jan Breugel de Oude (1568-1625) met
als thema: Sint-Petrus en Pauluskerk Schelle (met scheve toren). We voorzien ook in de plaatsing van
een kleiner infobord ter hoogte van de sluis aan het pompgemaal van VMM. Dit heeft een belangrijke
functie in de waterhuishouding waarvan maar weinig mensen op de hoogte zijn.
Verslag werking 2012: Er hebben verschillende terreinbezoeken en overleggen plaatsgevonden tussen de
partners, om zo de concrete realisaties voor te bereiden voor het jaar 2013. (opstart project)
Gepland 2013: Alle realisaties genoemd in de omschrijving / projectplan voltooien en project afronden.
Samenwerking en financiering: Samenwerking: zie alle partners, financiering: VLM
Gelinkte acties: Actie 12: Landschapsloket, Actie 8 Natuurloket, Actie 29 NME loket, Actie 21 Trage Wegen
Actie 19: Scheldehelden Bornem 'Wondermooie Wielen'
Idee / Initiatiefnemer: Natuurpunt Rupelstreek, Startjaar: 2012, Trekker: Stijn Van Belleghem
Partners: Gemeentebestuur Bornem, Natuurpunt Klein-Brabant, Toerisme Klein-Brabant-Scheldeland VZW,
Polderbestuur Scheldeschorren-Noord, Francis Peeters (lokale kunstenaar/dichter), Heemkundige kring Klein-
Brabant, VZW De Notelaer
Doelgroepen: Alle omwonenden uit de regio Klein-Brabant
Doelstelling: Natuurlijk oeverherstel langs de Wielen met aandacht voor recreatie, landschap en
cultuurhistorie.
Omschrijving: Het project sluit aan bij de vraag naar betere samenwerking tussen de verschillende
verenigingen die aan het beheer doen in deze natuurlijke vijvers. Aandacht voor ecologisch beheer.
(1) Inventarisatie bestaande natuurwaarden
(2) Nagaan welke maatregelen mogelijk / noodzakelijk zijn voor het herstel van water- en
oevervegetatie, in overleg met de partners uitvoeren van die maatregelen. Voorbeeld:
exotenbestrijding (voor invasieve soorten) toepassen.
- Recreatieve ontsluiting van de wielen verbeteren, met aandacht voor educatie
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
74
(3) Ontsluiting van de wandelknooppunten langs enkele openbaar toegankelijke wielen, er wordt een
nieuwe wandel / fietsbrochure gemaakt (naar voorbeeld van de uitgave 'fietsen langs
Vlasrootputten in Klein-Brabant).
(4) Het aanleggen van 1 of 2 houten vlonders voor wandelaars / vissers / fietsers.
(5) Er worden enkele infoborden gemaakt die geplaatst worden (bijvoorbeeld bij vlonders) bij de
toegankelijke wielen die deels heringericht zijn, of al aantrekkelijk zijn. Hierop is uitleg te vinden
over de ontstaansgeschiedenis, natuurwaarde, oude foto's en kaarten, onderscheid visput en
wiel, enz.
- Publieksparticipatie
(6) Er wordt een educatieve ochtend / causerie georganiseerd met presentaties over ontstaan en
waarde van wielen, film over overstromingen (beschikbaar in paviljoen De Notelaer). In de middag
zijn er excursies voor het brede publiek met bezoek aan wielen enz.
Verslag werking 2012: Er hebben verschillende terreinbezoeken en overleggen plaatsgevonden tussen de
partners, om zo de concrete realisaties voor te bereiden voor het jaar 2013. (opstart project)
Gepland 2013: Alle realisaties genoemd in de omschrijving / projectplan voltooien en project afronden.
Samenwerking en financiering: Samenwerking: zie alle partners, financiering: VLM
Gelinkte acties: Actie 12: Landschapsloket, Actie 8 Natuurloket, Actie 29 NME loket, Actie 21 Trage Wegen
Actie 20: Buiten-gewone plekjes
Idee/Initiatiefnemer: RLRL (hoofdpromotor) i.s.m. Antwerpse Regionale Landschappen, Startjaar: 2012,
Trekker: Eliza Romeijn-Peeters
Partners
Provincie Antwerpen, RL de Voorkempen, RL Schelde-Durme, RL Kleine Grote Nete, Landschapspark Zuidrand,
Antwerpse gemeenten, overige instanties, brede publiek…
Doelgroepen
Brede publiek (gemeenten, open ruimte gebruikers, andere instanties, …)
Doelstelling
Door opknappen en vergroenen willen de Antwerpse regionale landschappen 50 locaties in de provincie
Antwerpen transformeren tot “buiten-gewone plekjes”. Dit door een participatieve benadering waarbij het
brede publiek een centrale rol speelt in het project. Zij zorgen voor het aanmelden van locaties en kunnen ook
ingeschakeld worden bij de opknapwerken. We willen aantonen dat je met vele kleintjes een groot verschil kan
maken. Volgende doelstellingen staan hierbij voorop:
- Een rechtstreekse kwaliteitsverbetering van de leefomgeving in de Antwerpse gemeenten
- Een verhoging van de beleefbaarheid van woon- en werkomgeving
- Een verhoogde betrokkenheid van gemeenten en inwoners
- Draagvlakvergroting voor het belang van groen, ook de kleine plekjes
- De buiten-gewone plekjes fungeren als demonstratieprojecten waarmee een katalysator-effect wordt
beoogd om bijkomende locaties aan te pakken
Omschrijving
Via dit project zullen in heel de provincie Antwerpen zo’n 50 locaties opgefleurd worden. Dit is niet alleen ten
voordelen van de natuur maar ook ten voordelen van de openruimte gebruikers van deze locaties. Er zijn
zoveel plekjes en hoekjes in de provincie die tussen de mazen van het net glippen. We zetten daarom ook
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
75
vooral in op de sociale betekenis van het groen om zo een breed publiek aan te spreken en een mooie
samenwerking tussen mens en natuur tot stand te brengen die ook na het project nog blijft voortbestaan.
Door het opknappen van deze plekjes tonen we aan het brede publiek dat je met relatief kleine ingrepen
(zonder vergunningplicht) grote veranderingen kan maken.
Het project werkt daardoor mee aan landschapszorg maar speelt ook een belangrijke rol in de sensibilisatie van
het thema.
Verslag werking 2012:
Het Projectvoorstel PDPO Buiten-gewone plekjes werd opgemaakt en ingediend door de provincie Antwerpen.
Op 18 december 2012 vond de startvergadering plaats. Het project gaat pas echt van start in januari 2013.
Gepland 2013
Uitvoering van het project door de Antwerpse regionale landschappen volgens de vooropgestelde planning in
het projectvoorstel:
- Informeren en sensibiliseren van de gemeenten met de vraag hen mee te engageren voor het project. Dit
vooral voor de communicatie naar hun inwoners toe alsook financiëel indien de gekozen locatie op
gemeentelijke grond ligt.
- Informatiecampagne naar het brede publiek dmv opmaak projectwebsite, affiche en flyer. Er worden
zoveel mogelijk informatiekanalen aangesproken om een zo breed mogelijk publiek aan te spreken.
Zoektocht 50 geschikte locaties in de provincie Antwerpen: Deze zal starten vanaf het voorjaar 2013.
- Fase 1: aanmelden van verrommelde locaties door het brede publiek waarbij de projectwebsite als eerste
aanmeldpunt fungeert
- Fase 2: er wordt per gemeente een shortlist (3-5 plekjes per gemeente) samengesteld van alle
aanmeldingen waarop iedereen kan stemmen om zo tot 50 locaties te komen
Ontwerp en aanleg Buiten-gewone plekjes komend winterseizoen. Buurtbewoners, jeugdbewegingen, scholen,
andere verenigingen en openruimte gebruikers worden betrokken bij ontwerp en aanleg. Dit kan gaan van het
maken van een insectenhotel tot het aanplanten van een boomgaard. Er zal vanuit RLRL ook getracht worden
om gevarieerde ontwerpen te maken zodat er een aantal demonstratieprojecten zijn om achteraf te gebruiken
bij de stimulatie bijkomende plekjes aan te pakken. Na de werken worden de realisaties in de kijker gezet, oa
op de projectwebsite.
- Fase 3: opzetten van publiekswedstrijd waarin het brede publiek kan stemmen op het mooiste buiten-
gewone plekje. Er worden 3 plekjes verkozen die dan een publieksevenement verdienen.
Organisatie van een publieksevenement bij de 3 winnende plekjes in samenspraak met de gemeenten om de
locatie en het projectthema in de kijker te zetten bij het brede publiek.
Nazorg en opvolging
RLSD zal de opgeknapte plekjes na 2 en na 5 jaar gaan bezoeken ter ondersteuning van de eigenaar. Hier kan
de landschapsanimator ook bijspringen indien de locaties in ankerplaats of relictzone gelegen zijn.
Samenwerking en financiering
Personeelskost (0.1 VTE) per plekje waarvoor RLSD verantwoordelijk is voor de uitvoering.
Financiering opknap- en ingroeningswerken 50 plekjes: € 65% door PDPO en 35% door eigenaar
Gelinkte acties
Actie 12: Landschasploket
Actie 13. Autochtone bomen en struiken
Recreatief medegebruik en natuurrecreatie
Actie 21: Trage wegen doen herleven
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2008, Trekker: Ilse Smitz, Eliza Romeijn-Peeters
Partners
� Gemeentebesturen van het werkingsgebied van RLSD
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
76
� Provincie Oost-Vlaanderen (dienst Mobiliteit; dienst Milieuplanning, Milieu ondersteuning en
Natuurontwikkeling; cel GIS; dienst Integraal Waterbeheer; dienst Landbouw en Platteland; provinciale
werkgroep natuur en sport)
� Provincie Antwerpen (dienst Duurzaam Milieu en Natuurbeleid - Team Natuur en Landschap, cel GIS)
� Toerisme Oost-Vlaanderen
� Toerisme Provincie Antwerpen
� Toerisme Scheldeland
� Toerisme Klein-Brabant
� Toerisme Rupelstreek- Vaartland vzw
� Intercommunale IGEMO
� Lokaal middenveld (milieu- en natuurverenigingen, landbouwverenigingen, recreatieve en vrije
tijdsverenigingen, wijkraden, socio-culturele verenigingen, jeugdverenigingen, lokale adviesraden, VVV’s,
heemkundige kringen, …)
� vzw Trage Wegen
Doelgroepen
� Brede publiek, gemeentebesturen, eigenaars, gebruikers en aangelanden
Doelstellingen
� Versterken van het maatschappelijke draagvlak voor trage wegen
� Bekomen van een inventaris van de trage wegen in het werkingsgebied RLSD
� Bekomen van een maatschappelijk gedragen trage wegenplan in het werkingsgebied RLSD
� Realisatie van dit trage wegenplan, enerzijds op het terrein en anderzijds op het niveau van het wettelijke
statuut van betreffende trage wegen.
Na realisatie wordt een trage wegennetwerk bekomen dat maximaal voldoet aan de huidige maatschappelijke
behoeften op het vlak van mobiliteit, recreatief gebruik, landbouwgebruik, natuur- en landschappelijke
beleving.
Omschrijving
De term 'trage wegen' is de verzamelnaam voor het uitgebreide en kleinschalige wegennetwerk dat gebruikt
wordt door 'trage' weggebruikers zoals wandelaars, fietsers, ruiters, … Trage wegen vervullen een breed scala
aan functies. Ze bieden de mogelijkheid tot een duurzaam en veilig verplaatsingsgedrag en nemen vaak ook
een groot deel van het recreatieve trage verkeer op zich. Daarnaast vervullen trage wegen een belangrijke rol
als toegangs- en doorgangsweg voor landbouwverkeer. Ten slotte fungeren heel wat trage wegen als drager
van diverse ecologische, landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Trage wegen krijgen niet steeds de
aandacht die ze verdienen. Om hieraan tegemoet te komen, stelt het RLSD een trage wegenplan op i.s.m.
gemeentebesturen, bewoners en lokale middenveld -organisaties. In elk van de deelgebieden (= een
deelgemeente of een duidelijk afgelijnd gebied) worden volgende fases doorlopen:
Fase 1 - Opmaken van een werkkaart. Dit cartografisch overzicht geeft weer welke trage wegen er strikt
juridisch gesproken op het terrein aanwezig zouden moeten zijn.
Fase 2 - Opmaken van een evaluatiekaart. Deze stap omvat het toetsen van de werkkaart aan de werkelijke
situatie op het terrein. Op de evaluatiekaart wordt onderscheid gemaakt tussen de toegankelijke en de niet
toegankelijke trage wegen. Dit gebeurt in samenwerking met vrijwilligers ('padvinders') uit de streek.
Fase 3 – Rondvraag bij de bevolking. De evaluatiekaart vormt het vertrekpunt voor een publieke rondvraag
over de functionaliteit en de toekomst van het trage wegennetwerk. Zowel actieve gebruikers, eigenaars en
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
77
aangelanden maar ook occasionele gebruikers worden uitgenodigd voor een bevraging. In samenwerking met
het gemeentebestuur worden twee overlegavonden georganiseerd:
� Infoavond: we lichten thema en de te hanteren methodiek toe. Alle aanwezigen krijgen na deze
bijeenkomst een vragenlijst mee waarin ze elke trage weg kunnen evalueren (huidige toestand, wenselijke
ingrepen, ...).
� Evaluatieavond: op basis van de ingevulde vragenlijsten komen we samen tot een breed gedragen voorstel
waarin per trage weg de functionele meerwaarde en de uitdagingen beschreven zijn samen met concrete
suggesties.
Fase 4: Opmaken en goedkeuren van een maatschappelijk gedragen trage wegenplan. Na afloop van de
rondvraag wordt per deelgebied een trage wegenplan opgemaakt, onder de vorm van een adviesnota en een
wenselijkheidskaart. RLSD legt deze ter goedkeuring voor aan de gemeenteraad en/of college van
burgemeester en schepenen.
Fase 5: Opmaken van het inrichtings- en/of beheersplan. De gemeenten stellen - samen met het RLSD- een
prioriteitenlijst op. Voor deze selectie van trage wegen worden inrichtings- en beheersmaatregelen uitgewerkt
door het Regionaal Landschap. Hierbij worden eigenaars, gebruikers en aangelanden nauw betrokken. De
ondersteuning van het RLSD in deze fase kan bestaan uit: het geven van juridisch en/of technisch advies en/of
het overleg opstarten met betrokkenen.
Fase 6: Uitvoeren van het inrichtings- en/of beheersplan. Na goedkeuring van deze maatregelen door de
betrokkenen, wordt overgegaan tot de effectieve werkzaamheden op het terrein. De ondersteuning van het
RLSD kan bestaan uit: de zoektocht naar subsidies voor uitvoering, de aanvraag van de nodige vergunningen,
het opmaken van bestekken en de opvolging van de aannemers op het terrein.
Fase 7: Regulier onderhoud, nazorg en opvolging RLSD maakt voor de trage wegen -die ze samen met de
gemeentebesturen ingericht hebben- een beknopt beheersplan op. De uitvoerende diensten van de gemeente
staan in voor het reguliere beheer van de trage wegen. RLSD stelt zijn kennis en ervaring rond het thema ook
na opmaak van het beheersplan ter beschikking van de gemeente. RLSD moedigt de gemeenten aan om
geleidelijk het volledige trage wegenplan uit te voeren. Voor de trage wegen die het RLSD mee ingericht heeft,
gaat het RLSD op zoek naar peters of meters om deze trage wegen op regelmatige tijdstip af te wandelen.
Indien er problemen zich voordoen dan melden zij dit aan de gemeente of het RLSD zodat er snel kan
ingespeeld worden op hindernissen en beschadigingen.
Verslag werking 2012
RLSD streeft naar een gebiedsdekkende trage wegen werking. In 9 (van de 15) gemeenten werkte het RLSD het
voorbije jaar actief rond trage wegen nl. in de gemeente Berlare, de stad Dendermonde, de gemeente Hamme,
de gemeente Kruibeke, de gemeente Laarne, de gemeente Melle, de gemeente Waasmunster, de gemeente
Wichelen en de gemeente Zele.
We maakten werk- en evaluatiekaarten, organiseerden rondvraagprocessen, stelden inrichtings- en
beheersplannen op, begeleidden gemeentebesturen bij de uitvoering op het terrein en huldigden de eerste
realisaties in. Voor een aantal deelgebieden stelden we ook bebordingsplannen op. Voor het behoud van het
trage wegennetwerk is het van groot belang dat de trage wegen regelmatig worden gebruikt. Het plaatsen van
naambordjes draagt bijgevolg in grote mate bij tot de bekendmaking van de trage wegen en dus ook tot het
onderhoud ervan.
Onderstaande tabel geeft een stand van zaken van het beleidsproces per gemeente. Per deelgebied wordt er
specifiek aangeduid wat in 2012 is gebeurd.
Ge
me
en
te
De
elg
eb
ied
We
rkk
aa
rt
Ev
alu
atie
ka
art
Ro
nd
vra
ag
TW
-pla
n
Inrich
ting
spla
n
Re
alisa
ties
Op
vo
lgin
g
be
bo
rdin
gsp
lan
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
78
Ge
me
en
te
De
elg
eb
ied
We
rkk
aa
rt
Ev
alu
atie
ka
art
Ro
nd
vra
ag
TW
-pla
n
Inrich
ting
spla
n
Re
alisa
ties
Op
vo
lgin
g
be
bo
rdin
gsp
lan
Berlare Berlare X X x X x x x
Overmere X X x x x x x
Uitbergen X X x x x
Dendermonde Mespelaar X
Oudegem X X x x x x
Schoonaarde X X x x x x x
Grembergen X X x x
Baasrode X
Hamme Hamme-centrum X x x x x x x
Moerzeke X x x x x x x x
Hamme Zogge X
Hamme Sint-
Anna
X
Kastel X
Kruibeke Kruibeke X
Rupelmonde en
Bazel
X x x x
Laarne Kalken X x x x x x x
Laarne X x x x x X x
Melle Gontrode X x x x
Melle X x x x
Puurs Breendonk x
Liezele x x x x x
Temse Temse heeft op eigen kracht een trage wegenplan opgemaakt X
Waasmunster Waasmunster
Noord
X
Waasmunster
Zuid
X x x x x x x
Wetteren Wetteren heeft op eigen kracht een trage wegenplan
opgemaakt
x x
Wichelen Serskamp X x x
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
79
Ge
me
en
te
De
elg
eb
ied
We
rkk
aa
rt
Ev
alu
atie
ka
art
Ro
nd
vra
ag
TW
-pla
n
Inrich
ting
spla
n
Re
alisa
ties
Op
vo
lgin
g
be
bo
rdin
gsp
lan
Wichelen X X x x x
Zele Zele Oost X
Zele West X X x X x x
Onderstaande tabel geeft een overzicht van belangrijkste indicatoren die een beeld geven van het resultaat
die het Regionaal Landschap dit jaar behaalde op het terrein:
Resultaatsindicatoren Resultaat
Aantal km trage weg dat hersteld is (= inrichting en/of achterstallig beheer) 13
Aantal km trage weg dat opnieuw is opengesteld (= voordien was het niet toegankelijk) 5,5
Aantal geplaatste recreatieve randinfrastructuur (zitbanken, brugjes, trapjes, slagboom,
voetgangersluis,…)
19
Aantal geplaatste straatnaambordjes trage wegen 321
Aantal eigenaars, gebruikers, aangelanden waarmee overlegd wordt voor de realisatie 115
Meer in detail. In totaal zijn acties ondernomen- met positief resultaat- ter hoogte van 25 trage wegjes
- Berlare:
- Heropening van TW 13A (deelgebied Overmere)
- Inrichting van TW 14A (deelgebied Overmere)
- Herstel en inrichting van TW 16A (deelgebied Overmere)
- Herstel van TW 21A (deelgebied Overmere)
- Herstel van TW 5A (deelgebied Uitbergen) (wordt gefinancierd door gemeente)
- Dendermonde:
- Herstel en inrichting van ‘het Appels baantje’ (deelgebied Oudegem)
- Herstel en inrichting van ‘de Warandelwegel’ (deelgebied Oudegem)
- Heropening en inrichting van TW 5D en 5F (deelgebied Schoonaarde)
- Herstel van TW 10D (deelgebied Schoonaarde)
- Heropening van TW 13C (deelgebied Schoonaarde)
- Hamme:
- Herstel en inrichting van TW 1B (deelgebied Hamme centrum)
- Herstel van TW 3C (deelgebied Hamme centrum)
- Inrichting van TW 7A en 7B (deelgebied Hamme centrum)
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
80
- Herstel van TW 9F (deelgebied Hamme) (uitgevoerd en gefinancierd door gemeente)
- Inrichting van TW 11A (deelgebied Hamme centrum)
- Herstarten debat omtrent heropenen TW 12d (deelgebied Hamme) (gemeente trekt)
- Herstel van TW 13C (deelgebied Hamme) (uitgevoerd en gefinancierd door gemeente)
- Laarne:
- Openstelling en inrichting TW 3A (deelgebied Laarne)
- Herstel TW 4A (deelgebied Kalken)
- Herstel TW 12B (deelgebied Kalken)
- Herstel TW 22A (deelgebied Kalken)
- Wichelen:
- Inrichting wegje Eetgoed (deelgebied Serskamp)
- Waasmunster:
- Heropening en inrichting van ‘de Houten kruiswegel' (deelgebied Waasmunster ten Z E17)
- Heropening en inrichting van ‘de Sterrewegels’(deelgebied Waasmunster ten Z E17)
- Inrichting van TW 32A ‘oude Durmedijk’ (deelgebied Waasmunster ten Z E17)
In totaal werd actie ondernomen bij 2 trage wegjes die voorlopig niet verder uitgewerkt worden omwille van
gebrek aan politiek draagvlak:
- Eén dossier in Kalken (Laarne) (heropening van de cluster trage wegen TW 21A, TW 23A, TW 23B en
TW 23C)
- Eén dossier in Zele (heropening van TW 31B)
Er zijn 3 acties opgestart in 2012 waarvan gestreefd wordt naar uitvoering in 2013.
- Zele:
- Aanleg nieuwe trage verbinding tussen TW21A en TW 21B (deelgebied Zele ten W van de N47)
- Dendermonde:
- Inrichting van de TW 20 E te Oudegem
- Waasmunster:
- Openstelling en inrichting van de Sterrewegels (fase 2)
Om trage wegen bij het brede publiek meer bekendheid te geven, organiseerden we evenementen,
verstuurden we persteksten, organiseerden persmomenten, publiceerden artikels in de Landschapskrant,
gemeentelijke infobladen, namen deel aan ‘de Dag van de trage weg’ en plaatsen we naambordjes langs trage
wegen. We stelden ook 2 uitgebreide trage wegenbrochures samen met een 6-tal wandelingen verspreid over
de twee provincies: ‘Wandelen langs trage wegen in Berlare, Wichelen en Hamme’ en ‘Wandelen langs trage
wegen in Klein-Brabant’. De brochures werden beiden gedrukt op elk 7000 exemplaren.
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste communicatieve resultaten die we dit jaar
behaalden met de trage wegenwerking. Een aantal indicatoren geven ook een beeld van het maatschappelijk
draagvlak.
Resultaatsindicatoren Resultaat
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
81
Aantal georganiseerde publieksevenementen (Scheldehappening 9/4/2012 en
Landschapswandeling Gestroomlijnd landschap 18/11/2012)
2
Aantal officiële persmomenten (Scheldehappening 27/03/2012, Houten Kruiswegel
24/06/2012)
2
Aantal aanwezigen op de publieks- en persmomenten trage wegen (Scheldehappening
9/4/2012,Landschapswandeling Gestroomlijnd landschap 18/11/2012, Scheldehappening
27/03/2012, Houten Kruiswegel 24/06/2012)
7370
Aantal verstuurde persberichten 13
Aantal verschenen artikels over trage wegen: in gemeentelijke infobladen,
persitems,artikels in ledenbladen sectororganisaties, eigen nieuwsbrieven RLSD,
landschapskrant,…
50
Aantal deelnemers op de opleidingen padvinders, lokale info- en discussievergaderingen,
contactavonden,…
-contactavond TW 31B (Zele- 30/1/2012)
-contactavonden Kalken (Laarne 21/2/2012 en 23/2/2012)
-opleiding padvinders (Kruibeke- 28/2/2012)
-contactavond Sterrewegels (Waasmunster- 16/4/2012 en 19/4/2012)
-infoavond Melle (Melle- 14/5/2012)
-contactavond Schoonaarde (Dendermonde- 4/6/2012)
-infoavond Bazel en Rupelmonde ( Kruibeke- 28/6/2012)
-evaluatieavond Melle (Melle- 5/9/2012)
-evaluatieavond Bazel en Rupelmonde ( Kruibeke- 6/11/2012)
764
Trage wegenbrochures met uitgestippelde wandelingen (oplage van
2 X 7000 exemplaren)
2
Afgelopen jaar stelde het Regionaal Landschap ook zijn opgebouwde kennis en expertise beschikbaar aan
derden. Het RLSD nam deel aan de expertenwerkgroep van vzw Trage wegen, aan de jaarlijks weerkerende
studie- en praktijkmomenten georganiseerd door de Provincie Oost-Vlaanderen (dienst mobiliteit) ( 21 maart
2012), de overlegmomenten met de andere Oost-Vlaamse Regionale Landschappen en de Provincie Ovl. De
ervaring van het RLSD (nl. opmaak inrichtings- en beheersplannen, de opmaak van bebordingsplannen, overleg
met eigenaars,…) is complementair aan de juridische kennis van vzw Trage wegen.
Gepland 2013
- Opvolging van het onderhoud van de herstelde trage wegen uit het Plattelandsproject (opmaken van
onderhoudsplannen, opstarten en coördineren van het peter en meters systeem, coachen
gemeentediensten,…)
- Mee promotie voeren zodat de herstelde trage wegen gebruikt worden (o.a. gemeentediensten aansturen om
trage wegen op te nemen op het gemeentelijk stratenplan, gemeenten stimuleren om deel te nemen aan de
‘Dag van de trage weg ’, stimuleren van andere actoren tot organiseren van landschapswandelingen langs de
aangepakte trage wegen, een publiekshappening mee organiseren, mee stimuleren en samenwerken dat trage
wegen ontsloten worden in een wandelnetwerk ' Kalkense meersen' en de uitbreiding van het wandelnetwerk '
In het land van Stille Waters',…)
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
82
-Proefproject opstarten met een voorbeeldgemeente om het goedgekeurde trage wegenplan digitaal te
ontsluiten (bv via Route You)
- Trage wegenwerking opbouwen in 7 deelgebieden. Dit zijn de: de gemeente Zele (uitvoering/communicatie),
de gemeente Waasmunster (uitvoering/opmaak trage wegenplan/ communicatie), de gemeente Hamme
(uitvoering/ opmaak trage wegenplan), de stad Dendermonde (uitvoering/communicatie), de gemeente
Kruibeke (uitvoering), de gemeente Melle (uitvoering) en de gemeente Puurs (uitvoering)
-Uitwerken van een beheersbaar GIS-loket voor trage wegen
-Mee invulling geven aan het Provinciale trage wegenbeleid in Oost-Vlaanderen en Antwerpen.
-Kennisuitbouw en –delen door actieve deelname aan de expertenwerkgroep Trage wegen, aan studie- en
praktijkmomenten,…
Samenwerking
Gemeentebesturen zijn omwille van hun wettelijke bevoegdheden rond trage wegen vanzelfsprekende
partners. Het welslagen van het project is voor een groot deel afhankelijk van de medewerking van de
gemeenten. De gemeentebesturen (politiek en ambtelijk verantwoordelijken, adviesraden) worden dan ook
van zeer nabij betrokken bij elke stap van het trage wegen tracé. De medewerking van het lokale middenveld is
van groot belang, dit in het bijzonder in de stappen van inventarisatie en rondvraag. De eigenaars (
landbouwers, landeigenaren,…) zijn de sleutelfiguren bij uitvoering.
De Provincie Oost-Vlaanderen en Provincie Antwerpen zijn belangrijke partner in de bovenlokale afstemming
tussen de uitvoerende partners, in het geven van juridisch advies en GIS- ondersteuning. Vzw Trage wegen
blijft een belangrijke partner in uitwisseling van kennis en expertise.
Financiering
In 2013 wordt de personeelstijd ( 1 voltijds equivalent) deels betaald met
-structurele middelen van het Regionaal Landschap en
- met budget van de Provincie Oost-Vlaanderen ( dienst mobiliteit). Regionaal Landschap zal een subsidie -
aanvraag indienen voor de begeleiding van 4 deelgebieden ( 2 opmaak trage wegenplan, 2 uitvoering trage
wegenplan) (3500 euro per deelgebied)
Voor de uitvoeringen op het terrein worden waar mogelijk projectmiddelen gezocht en ingezet.
- Quick -win Scheldelandschapspark ‘Mooie en veilige wandel- en fietsverbinding tussen Zele en Berlare’ (8650
euro)
-Via budget van Onroerend Erfgoed indien in ankerplaatsen en relictzones ( 70% van de totale kosten)
-Via subsidie -aanvraag van de Provincie Oost-Vlaanderen ( 30% van de totale kosten)
-Via eigen middelen van de gemeentebesturen.
Gelinkte acties
Actie 12 Landschapsloket, Actie 16 Intergemeentelijk subsidiereglement voor KLE's, Actie 17 Geïntegreerde
gebiedsgerichte werking en Actie 22 Groene Halte
Actie 22 : Groene Halte
Idee / Initiatiefnemer: Trein Tram Bus, Startjaar: 2009, Trekker: Ilse Smitz en Els Dever
Partners:
� Trein Tram Bus
� Toerisme Scheldeland
� Toerisme Klein-Brabant -Scheldeland
� Provincie Oost-Vlaanderen dienst mobiliteit
� Provincie Oost-Vlaanderen dienst Milieuplanning, Milieu ondersteuning en Natuurontwikkeling
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
83
� Toerisme Oost-Vlaanderen
� Provincie Antwerpen Dienst Recreatie, Sport en Toerisme
� lokale natuurverenigingen
� Gemeentebesturen uit het werkingsgebied van het RLSD
� De Lijn
� NMBS-groep
Doelgroepen: Brede publiek, met bijzondere aandacht voor natuurliefhebbers en wandelaars.
Doelstelling: Stimuleren van de rol van het openbaar vervoer als modus in het voor- en natransport van
recreatief wandelen
Omschrijving: Het Groene Halte concept combineert wandelen met openbaar vervoer. De wandelaar reist met
het openbaar vervoer naar groene halte A, waar een wandeling "in rechte lijn" vertrekt. Op het eindpunt van
de wandeling stapt de wandelaar aan groene halte B terug over op het openbaar vervoer. De Groene
Halteroute dient te voldoen aan een aantal normen:
- de wandelafstand ligt tussen 7 en 15 km (verkortingsmogelijkheden kunnen aangegeven worden)
- de wandelroute is een lijnwandeling: begin- en eindhalte zijn verschillend
- de bus, tram (of trein) die stopt bij een groene halte heeft een minimale frequentie van 1 uur, ook in het
weekend of op vakantiedagen
- de Groene Halte-wandelroute wordt beschreven in een kwalitatieve brochure
- Groene Halte-informatie wordt aan de groene haltes aangebracht
In Vlaanderen startte Trein Tram Bus met het concept Groene Halte. (o.m. in de Kalkense Meersen, In het land
van Stille Waters). TTB is de instantie die het Groene Halte-label toekent in Vlaanderen.
Gepland 2013:
� RLSD zal de bestaande Groene Halte wandelingen (In het Land van Stille Waters en de Kalkense meersen)
evalueren en waar nodig verbeteren en -samen met de partners- het beheer coördineren
� RLSD zal -waar er draagvlak is- nieuwe Groene Halte wandelingen ontwikkelen in de streek
� RLSD zal partners stimuleren om het principe van Groene Halte concept te integreren in nieuwe toeristisch-
recreatieve producten (o.a. het wandelnetwerk)
Samenwerking: Voor de realisatie van de Groene Halte wandeling 'In het Land van Stille Waters' werd intens
samengewerkt met Trein Tram Bus; Toerisme Oost-Vlaanderen, Toerisme Scheldeland, Toerisme Waasland;
Toerisme Klein-Brabant – Scheldeland en de betrokken gemeenten.
Financiering: De Groene Halte wandeling ' In het land van Stille Waters' werd gerealiseerd met financiële steun
van de Provincie Oost-Vlaanderen (dienst milieuplanning- Milieuondersteuning en natuurontwikkeling, dienst
mobiliteit) en Toerisme Oost-Vlaanderen. Voor de ontwikkeling van nieuwe Groene Haltewandelingen dient er
gezocht te worden naar externe financiering: projectfonds Toerisme Vlaanderen, via de Provincies, Toerisme
Oost-Vlaanderen, Toerisme Provincie Antwerpen, PDPO-as 3, toeristische organisaties,…
Actie 23: Stiltegebieden
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2009, Trekker: Ann Sels
Partners: Gemeente Bornem, Stilteplatform Bornem, Provincie Antwerpen Dienst Milieu en Natuur, Provinciaal
Instituut voor Hygiëne (PIH), lokale middenveldverenigingen, natuurpunt Educatie. Gemeenten Berlare, Laarne,
Wetteren en Wichelen, ANB; Provincie Oost-Vlaanderen dienst Milieuplanning, Milieu ondersteuning en
Natuurontwikkeling, Provinciaal Centrum voor Milieuonderzoek, lokale middenveldverenigingen
Doelgroepen: Omwonenden en bezoekers van de potentiële stiltegebieden
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
84
Doelstelling: In de kijker brengen van stilte en rust als één van de kwaliteiten van het buitengebied. Bekend
maken van de Kalkense Meersen (na afloop sigmawerken vermoedelijk 2014) en de Scheldepolder te Bornem
als stiltegebied
Omschrijving: De Kalkense Meersen en de Scheldepolder te Bornem zijn aangeduid als potentieel stiltegebied.
RLSD wil deze potenties de komende jaren samen met een breed aantal lokale partners valoriseren. Concreet
zal RLSD werken aan de officiële erkenning (kwaliteitslabel) van de potentiële stiltegebieden en aan de
integratie van het thema stilte en rust in de lokale gemeenschap. Het project kan voor de lokale overheden een
hefboom zijn om ook in de omgeving van de stiltegebieden stilte bevorderende acties te ondernemen. Dit
project kan een voorbeeldstellend project zijn, waarvan de methodieken naderhand ook in andere 'stille' delen
van RLSD kunnen toegepast worden.
Verslag werking 2012
Het resultaat van een actieve werking rond de integratie van het thema stilte en rust in de lokale gemeenschap
van Bornem werpt zijn vruchten af. De stiltegidsen die RLSD in 2011 opleidde gingen in 2012 actief aan de slag
en begeleidden in het totaal 17 stiltewandelingen. Van deze wandelingen werden er 5 georganiseerd ism
gemeente Bornem. Deze seizoenswandelingen werden op voorhand gecommuniceerd en stonden open voor
spontane deelnemers. De andere 12 wandelingen vonden plaats op vraag van groepen (klassen, wandelclubs,
verjaardagen,…) en werden begeleid door stiltegidsen binnen de werking van De Notelaer, De Zilverreiger
en/of Natuurgidsen Klein-Brabant. In het totaal stapten 434 deelnemers mee in een stiltewandeling. Tijdens 13
wandelingen werd gebruik gemaakt van de stiltekoffer. De overige wandelingen waren ingevuld met een
thema (bv poëzie, volksverhalen,…) binnen het stilteverhaal.
We kunnen concluderen dat de lokale NME-organisaties stilte als een deel van hun werking zijn gaan
beschouwen. Bovendien worden op deze manier veel stiltezoekers bereikt. RLSD heeft in het verleden door
middel van buurtwandelingen, brochure "wandelen in het stiltegebied", stiltehappening, opleiding stiltegidsen
en de aanmaak van een stiltekoffer een goede basis gelegd voor deze werking. De NME-actoren werden goed
ondersteund en werken nu op zelfstandige basis verder aan het stilteverhaal.
Planning 2013
• RLSD blijft stilte promoten via zijn communicatiekanalen. Indien er vragen komen naar
stiltewandelingen wordt er doorverwezen naar één van de lokale NME organisaties in het stiltegebied
Bornem. Indien nodig (als geen van de lokale NME-organisaties een aanbod kan doen) zorgt RLSD voor
een opgeleidde gids. Dit past binnen de lijn van onze algemene gidsenwerking. Groepen betalen 35
euro voor een gegidste themawandeling. De gids ontvangt hiervoor een vrijwilligersvergoeding.
• Op te volgen indicatoren:
aantal wandelingen per jaar: streefdoel minimum 5.
Aantal deelnemers aan stiltewandelingen: streefdoel minimum 100
Aantal keer dat de stiltekoffer gebruikt wordt: streefdoel minimum 2
• Binnen het stilteplatform zijn een meter en een peter aangeduid die regelmatig terugkomdagen
organiseren ism RLSD voor de groep stiltegidsen. Zo blijven ze elkaar inspireren en wordt de link met
het stiltegebied behouden.
• De brochures worden blijvend verspreid. Nieuw is dat ze gratis zullen verspreid worden.
De geluidsmetingen voor het behalen van het stiltelabel kunnen in de Kalkense Meersen pas opgestart worden
van zodra het akoestisch klimaat in het gebied genormaliseerd is (dus na uitvoering van de werken van het
Geactualiseerd Sigmaplan). Tot dan wordt ook de werking rond stilte in het gebied in de koelkast gehouden,
het behalen van het label is immers een cruciale voorwaarde voor het opzetten van een maatschappelijke
werking rond stilte in de Kalkense Meersen.
Samenwerking
- Het Provinciaal Centrum voor Milieuonderzoek (Kalkense Meersen) engageert zich om bijkomende
geluidsmetingen, nodig voor het behalen van de erkenning als stiltegebied uit te voeren (toekomst na
uitvoering van het sigma-plan)
- De gemeenten worden nauw betrokken bij het project en staan in voor het nemen van
stiltebevorderende maatregelen.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
85
- Samen met de middenveldverenigingen in de omgeving van het projectgebied wordt gewerkt rond de
integratie van het thema stilte en rust in de lokale gemeenschap.
- Samenwerking rond de stiltegidsen: natuurpunt educatie, natuurpunt klein-brabant, de notelaer, de
zilverreiger, gemeente Bornem, stilteplatform Bornem, natuurgidsen Klein-Brabant.
Financiering
- Vrijwilligersvergoeding van de stiltegidsen tijdens de seizoenswandelingen wordt betaald door
gemeente Bornem
- Stiltewandelingen op aanvraag: binnen de normale werking van De Notelaer, De Zilverreiger of
Natuurgidsen Klein-Brabant. Indien geen van deze lokale NME-organisaties kan ingaan op een vraag
geldt de algemene gidsenregeling van RLSD: groep betaalt 35 euro waarmee de vrijwilligersvergoeding
bekostigd wordt.
Natuureducatie en informatie
Actie 24: Landschapskrant
Idee / Initiatiefnemer RLSD Startjaar 2006 Trekker Els Dever
Doelgroepen
- Alle inwoners van RLSD
- Verenigingen en besturen actief in het werkingsgebied van RLSD
- Geïnteresseerden van buiten de streek
Doelstelling
- Het verhogen van het draagvlak voor natuur en landschap bij de inwoners van het werkingsgebied en
geïnteresseerden van buiten de streek
- Het kenbaar maken van:
• De doelstellingen en de werking van RLSD
• De karakteristieke natuur- en landschapswaarden van de streek
• De projecten rond natuur, landschap, landbouw, erfgoed en (zachte) recreatie uitgevoerd in de regio
van Schelde en Durme
• Brede publieksactiviteiten m.b.t. natuur, landschap, landbouw, erfgoed en (zachte) recreatie
georganiseerd langs Schelde en Durme.
Omschrijving
De Landschapskrant is hét communicatiemiddel bij uitstek van RLSD. De krant verschijnt twee maal per jaar. Ze
wordt binnen het werkingsgebied RLSD verspreid, en gericht opgestuurd naar geïnteresseerden. Op de website
kunnen de verschillende edities van de Landschapskrant gedownload worden.
De Landschapskrant bevat artikels over natuur, landschap, landbouw, erfgoed en (zachte) recreatie in de regio
van Schelde en Durme. De foto's en teksten voor de Landschapskrant worden samengesteld door de
medewerker communicatie.
De Landschapskrant bestaat uit een recto-verso gedrukte A2, die wordt geplooid tot A4-formaat via kruisvouw.
Ze wordt gedrukt op chloorvrij gebleekt recyclagepapier (Cyclus Offset 115 g/m²) op een oplage van 20 000
exemplaren.
Verslag werking 2012
In 2012 verschenen twee nummers van de landschapskrant: één in het voorjaar en één in het najaar. Beide
nummers werden op 20 000 exemplaren gedrukt en verdeeld via publieke en commerciële verdeelpunten
(gemeentehuizen, culturele centra, bibliotheken, bakkers, Aveve winkels, plantenwinkels, natuurwinkels…). Er
werd ook een mailing opgezet naar individuele personen. De verspreiding van de landschapskrant werd
aangevuld met een uitgebreide communicatiemix: artikels in gemeentelijke infobladen, persberichten naar
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
86
regionale pers, vermelding op websites, verwijzing in digitale nieuwsbrief (+/- 1000 abonnees), verwijzing op
facebookpagina en verspreiding van de krant tijdens evenementen van RLSD.
Het aprilnummer had ‘erfgoed in het landschap’ als thema. Als typisch voorbeeld van erfgoed in het landschap,
stond er een pagina in over trage wegen, invalshoek voor de Scheldehappening, die ook erfgoed als thema had.
Verder stonden er korte artikels in over vlasrootputten, sloten, fauna-akkers, knotactie en plant van hier. De
krant bevatte ook een antwoordcoupon om gratis de brochures over ‘wandelen langs trage wegen in Berlare,
Hamme en Wichelen’ en ‘wandelen langs trage wegen in Klein-Brabant’ op te vragen. Van de brochure O-VL
werden 103 exemplaren opgevraagd van de brochure Klein-Brabant 90 exemplaren.
De rugzijde van de krant vermelde een greep uit het aanbod van activiteiten op Scheldehappening.
Het oktobernummer zette speelnatuur in de kijker met een groot artikel over de opening van het speelbos De
Vaag in Waasmunster. Andere artikels handelden over beheerovereenkomsten (op verzoek van VLM), Plant
van Hier en over het afgeronde PDPO project ‘trage wegen’. De rugzijde vermeldde zoals gebruikelijk een
aantal activiteiten die plaatsvonden in het najaar. De krant bevatte ook een antwoordcoupon om gratis de
brochures over ‘wandelen langs trage wegen in Berlare, Hamme en Wichelen’ en ‘wandelen langs trage wegen
in Klein-Brabant’ op te vragen. Van elke brochure werden telkens 94 exemplaren opgevraagd.
Het vroegere systeem voor de verspreiding van de landschapskrant bij een ruim publiek, zijnde een bus aan bus
bedeling via BPost was zeer duur en bovendien weinig doelgroepgericht. Elke inwoner van het werkingsgebied
krijgt de krant, ongeacht of de boodschap of het thema voor hem / haar bedoeld is of niet. Uit contacten met
bewoners van ons werkingsgebied dat veel mensen de krant ontvangen zonder die werkelijk te lezen. Een
verspilling dus van papier en middelen.
Het nieuwe verdeelsysteem is beduidend goedkoper.
Na evaluatie van dit nieuwe systeem moeten we voor 2013 een keuze maken voor het meest kostenefficiënte
systeem.
Gepland 2013: Er wordt naar voorbeeld van andere Regionale Landschappen voor kleiner formaat gekozen in
handige display die tevens kan dienen als verpakking
Actie 25: Website
Idee / Initiatiefnemer RLSD Startjaar 2006 Trekker Els Dever
Doelgroepen
- Brede publiek woonachtig binnen én buiten de grenzen van RLSD
- De verenigingen en besturen actief binnen én buiten de grenzen van RLSD
Doelstelling
- Mensen naar de organisatie/streek brengen en informeren over de organisatie/streek door het kenbaar
maken van:
• De doelstellingen en de werking van regionale landschappen in het algemeen en RLSD in het bijzonder
• De karakteristieke natuur- en landschapswaarden van de streek van Schelde en Durme
• De projecten rond natuur, landschap, landbouw, erfgoed en (zachte) recreatie uitgevoerd in de regio
van Schelde en Durme
• Brede publieksactiviteiten m.b.t. natuur, landschap, landbouw, erfgoed en (zachte) recreatie
georganiseerd in de regio van Schelde en Durme.
• De contactgegevens van RLSD
- Het verhogen van het draagvlak voor de karakteristieke natuur en landschapswaarden langs Schelde en
Durme
Omschrijving
De website van RLSD is toegankelijk via de URL www.rlsd.be. Naast een toelichting over RLSD (streek,
vereniging) en de projecten die door RLSD op poten gezet worden, bevat de website een centrale
activiteitenkalender waarin de verschillende activiteiten in de streek door de verenigingen worden ingegeven.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
87
Daarnaast ontsluit de website de verschillende publicaties waaronder de Landschapskrant. Ten slotte is op de
website een uitgebreide ledenpagina (extranet) voorzien waar de leden toegang hebben tot relevante
documenten (verslagen van AV en RvB, statuten, ledenregister, …).
Verslag werking 2012
- De website wordt – onder meer dankzij de inhoudelijke input van de projectmedewerkers – in de
mate van het mogelijke geactualiseerd.
- De website wordt gepromoot via de landschapskrant, digitale nieuwsbrief en onze facebookpagina.
Ook via de websites van de 15 gemeenten in ons werkingsgebied.
tot toename
absoluut
%
2009 17.658
2010 16.728
2011 24.205 7.477 44,70%
2012 26.989 2.784 11,50%
In 2012 werden per dag 74 pagina's geraadpleegd op onze website!
Hieronder vindt u de 10 meest populaire pagina's voor de periode van 1/1/2012 – 12/12/2012.
1. Home (8157 maal bezocht)
2. Activiteiten in de regio (3805 maal bezocht)
3. Wie zijn we? (3670 maal bezocht)
4. Wat doen we? (3041 maal bezocht)
5. Schelde en Durme in beeld (2102 maal bezocht)
6. Publicaties (2029 maal bezocht)
7. Team (1978 maal bezocht)
8. Wat kan jij doen? (1916 maal bezocht)
9. 2012.11.16 (1106 maal bezocht)
10. Situering (1019 maal bezocht)
Gepland 2013 In 2013 wordt de website online gehouden en blijvend (minimum eens per maand)
geactualiseerd. We streven naar een toename van het aantal bezoekers van 5 %.
Actie26: Communicatiemateriaal RLSD
Idee / Initiatiefnemer RLSD Startjaar 2009 Trekker Els Dever
Doelgroepen brede publiek
Doelstelling Promotie over RLSD
Verslag werking 2012 Volgende materialen werden ontwikkeld:
Publicaties
Twee brochures: ‘wandelen langs trage wegen in Berlare, Hamme en Wichelen’ en ‘wandelen langs trage
wegen in Klein-Brabant’
Gepland 2013 nog te voorzien drukwerk, infoborden
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
88
Financiering Structurele middelen RLSD, projectmiddelen
Gelinkte acties Actie 24: Landschapskrant
Actie27: Digitale nieuwsbrief
Idee / Initiatiefnemer RLSD Startjaar 2010 Trekker Els Dever
Doelgroepen
Selectie van geïnteresseerden binnen brede publiek; abonnees te werven via Landschapskrant, website, …
Doelstelling
Doelgroep van geïnteresseerden op regelmatige basis informeren over:
- natuur en landschap in de streek
- de werking van RLSD en partners
- de activiteiten in de regio
Een bijkomende doelstelling is meer bezoeken genereren aan onze website.
Omschrijving
Regelmatige digitale nieuwsbrief (richtfrequentie: maandelijks). In eerste instantie wordt gestart met één
nieuwsbrief, op termlijn kan die aangevuld worden met thematische nieuwsbrieven over de verschillende
aspecten van de werking RLSD.
Verslag werking 2012
Verstuurde nieuwsbrieven:
- februari: Landbouwer als landschapsbouwer ; Tel dit weekend de vogels in jouw tuin ; Trage weg aan
de Scheve villa van Berlare is opnieuw vlot toegankelijk ; Boeiende akkers
- maart: De nieuwe landschapskrant is uit ; kom wandelen op de Scheldehappening ; kom op
paasmaandag naar de Steenovens in St-Amands ; Weidevogels in de Kalkense meersen
- april: stort wordt bos in Schelle ; trage wegen in Melle ; Jagers zaaien bloemen ; aanbieders knothout
gezocht
- Juni: Landbouwers werken mee aan mooier landschap ; bezoek eens een vlasrootput in Klein-Brabant
; nieuwe woningen voor zwaluwen in Kruibeke ; bezoek gratis de Steenovens met audioguide ; geniet
deze zomer van ons landschap
- Juli: Kom spelen in de Vaag ; Houten Kruiswegel hersteld en gevierd ; ravotten op een ‘wild landje’ ;
test je natuurkennis en win een mooie prijs
- Augustus: terug naar school langs trage wegen ; kom naar de ‘dag van de landbouw’ ; 2000 poelen in
Vlaanderen
- September: De nieuwe landschapskrant is er ; iedereenwelkom tijdens de week van het bos ;
fluistertocht in de Hemelse Rij in Berlare
- Oktober: Kom morgen spelen in de Vaag (Waasmunster) ; Trage wegen in Waasmunster ; in de bres
voor poelen ; Dag van de trage weg
- November: Kom zondag wandelen in Laarne ; dag van de natuur ; maak zelf je wilgenhut ; meters &
peters gezocht ; Bornem vroeger en nu
- December: eindejaarswensen, badge een boom, planten van hier te koop, sluit het jaar af met een
stiltewandeling
Aantal abonnees eind 2012: 1.036
Gepland 2012
Ook in 2012 zullen we maandelijks een digitale nieuwsbrief versturen.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
89
Gelinkte acties Landschapskrant (actie 24), website (Actie 25) ,
Actie 28: Social media
Idee / Initiatiefnemer RLSD Startjaar 2010 Trekker Els Dever
Doelgroepen
Mensen die onze facebook pagina 'leuk' vinden en zo op de hoogte blijven van ons nieuws
Doelstelling
Momenteel heeft het RLSD enkel een Facebookpagina. Op andere sociale media zoals twitter zijn we (nog niet)
actief. Doelgroep van geïnteresseerden op regelmatige basis informeren over korte weetjes, evenementen.
Een bijkomende doelstelling is meer bezoeken genereren aan onze website.
Omschrijving
In de mate van het mogelijke probeert de communicatiemedewerker wekelijks een bericht te posten op de
faceboekpagina van RLSD
Resultaten in 2012 (op datum van 20/12/2012)
Totaal aantal vind-ik-leuks 108
Planning 2013 Verder zetten van berichtgeving zoals in 2012.
Actie 29 NME loket
Idee / Initiatiefnemer: Provincie Oost-Vlaanderen dienst NME, RLSD, Startjaar: 2007, Trekkers: Ann Sels,
Catherine Tydgat, Els Dever, Julie Decuyper
Partners: Alle NME actoren in de streek
Doelgroepen: De NME actoren uit de streek zijn de doelgroep voor het proces rond NME netwerking. Het
brede publiek is de doelgroep voor de producten die door het proces gegenereerd worden. Afhankelijk van
product tot product kan de doelgroep specifieker omlijnd worden (bvb. leerlingen basisonderwijs,
natuurgidsen, bezoekers streek, …).
Doelstelling
- Coördineren en promoten van het bestaande natuur- en milieu educatief aanbod in de regio.
- Stimuleren en ondersteunen van onderlinge samenwerkingsverbanden tussen de verschillende NME
actoren in de streek.
- Functioneren als aanspreekpunt voor vrijwilligers; organiseren van vorming, bijscholing en inzetbaarheid
voor vrijwillige educatieve krachten.
- Uitbouwen van een informatiepunt waar geïnteresseerden terecht kunnen voor info en documentatie,
advies, uitleenmateriaal, ondersteuning bij streekinitiatieven, …
- Verzorgen van de contacten, vertegenwoordiging en samenwerking met de verschillende streekcentra en
met de NME actoren buiten de streek.
Omschrijving
In het werkingsgebied van RLSD worden op heden door verschillende NME actoren reeds tal van initiatieven
ontwikkeld rond NME. Deze initiatieven zijn in de regel zeer waardevol. Tussen de verschillende actoren zijn er
evenwel niet altijd contacten en wordt er niet vaak onderling overlegd of samengewerkt. Zo gaat veel kostbare
tijd en energie verloren.
De opstart van de NME werking van RLSD vormde hét moment om aan deze problematiek tegemoet te komen.
In plaats van hals over kop van start te gaan met een eigen aanbod aan educatieve activiteiten en zich op te
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
90
werpen als een bijkomende NME actor wenst RLSD in de eerste plaats in te zetten op samenwerking,
afstemming en planning van NME in haar werkingsgebied.
Na de individuele gesprekken worden de verschillende actoren een eerste maal samen geroepen. Bedoeling is
dat uit deze (en volgende) samenkomst concrete acties groeien die voornoemde taken mee realiseren.
Volgende concrete acties kwamen uit de brainstorm en werden als prioritair bestempeld:
- Een gecentraliseerde NME kalender
- In de kijk zetten van de NME actoren in de Landschapskrant
- Educatieve projecten/activiteiten waar samengewerkt word tussen de diverse NME actoren uit de streek
- Samenwerken aan brede publieksevenementen
- Gezamenlijke publicaties
- Ondersteuning van NME-actoren met veldwerkmateriaal
Verslag werking 2012
Na de eerste uitbouw van het NME netwerk werd aan het netwerk gewerkt door uitbouw van de concrete
prioritaire actiepunten zoals de materiaaluitleenpost, en een gedeelde activiteitenagenda.. Deze acties zitten
nu ingebed in onze algemene werking. In dit verslag geven we een overzicht van alle gedane acties en zullen we
dieper ingaan op de nieuwe activiteiten die dit NME-netwerk en NME in de streek ondersteunen. Per actie
wordt ook een vooruitblik naar 2013 gegeven.
Samenwerking en financiering: De realisatie van voorliggend project is zeer sterk afhankelijk van de
medewerking van en de onderlinge samenwerking tussen de betrokken NME actoren. De visie op de NME
werking van RLSD werd vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst met de dienst NME van de Provincie
Oost-Vlaanderen. Via deze samenwerkingsovereenkomst verleent de provinciale dienst NME aan RLSD een
jaarlijkse ondersteuning van € 20.000 voor de realisatie van het NME netwerk in de streek. In overleg met het
PIME zal RLSD zoveel mogelijk samenwerken met NME-actoren in concrete projecten in Klein-Brabant.
Aangezien het PIME zelf met het ANNET zorgt voor NME-netwerking op provinciaal niveau moet deze taak niet
opgenomen worden door RLSD. Wat niet wegneemt dat er geen samenwerking is natuurlijk.
Nazorg: NME netwerking is een dynamisch gegeven. De netwerking vormt de kern van de NME werking van
RLSD. RLSD engageert zich dan ook om het netwerk blijvend te ondersteunen en actief te houden.
Gelinkte acties: Alle volgende NME activiteiten waar RLSD in participeert
Actie 29 a Gezamenlijke communicatie NME aanbod
Idee / Initiatiefnemer: NME actoren uit de streek / RLSD, Startjaar: 2009, Trekker: Ann Sels, Els Dever, Partners:
NME actoren uit de streek, Provincie Oost-Vlaanderen dienst NME
Doelgroepen: Brede publiek
Doelstelling: Gezamenlijk communiceren over het NME aanbod in de streek om het brede publiek zo efficiënt
mogelijk te bereiken.
Omschrijving: RLSD communiceert op regelmatige basis over het aanbod van alle NME-actoren. Dit gebeurt
enerzijds via bestaande communicatiemiddelen zoals de landschapskrant of de website. Anderzijds kunnen
hiervoor ook nieuwe initiatieven genomen worden zoals een gezamenlijke wervende folder, de aanmaak van
flyers, een extra digitale nieuwsbrief of de coördinatie van ingave in cultuurdatabank of prettig geleerd
Verslag werking 2012
- Website: Alle NME actoren worden voorgesteld op onze website:
- Gemeenschappelijke, digitale activiteitenkalender van de streek:
Elke NME-verantwoordelijke van een vereniging heeft een eigen login om activiteiten in te voeren op de
gemeenschappelijke kalender. In 2010 werden 224 activiteiten ingevoerd, in 2011 waren dit 222 activiteiten
en in 2012 werden 164 activiteiten ingevoerd. Het aantal ingevoerde activiteiten ging dus naar beneden zie
onderstaande figuur. Maar het online bezoekers aantal van de kalender bleef behouden (2010: 1804; 2011:
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
91
4286; 2012: 4164). Ondanks een nieuwe vorm van verspreiding van de landschapskrant blijft onze site en
met name de digitale activiteitenkalender trouwe bezoekers hebben. Bezoekers zien op onze hompage
onmiddellijk de mogelijkheden om deel te nemen aan een activiteit. De pagina "activiteiten in de regio" is
dan ook na de "home pagina" de meest bezochte pagina van onze website.
Verder worden de evenementen die we zelf (mee)organiseren gepromoot via de kalender van Uit in
Vlaanderen en via de websites van de NME-partnerorganisaties.
- Landschapskrant:
Telkens wanneer een nieuwe landschapskrant uitkomt, roepen we alle NME-verantwoordelijken op om
activiteiten in te voeren in de online agenda. Immers vlak na het verschijnen van de landschapskrant kent
de site altijd een piek in bezoekersaantallen. Zo kunnen alle activiteiten in de kijker komen te staan.
In de landschapskrant zelf blijft nog steeds 1 pagina voorbehouden voor de NME-actoren in de regio. Om
een selectie in de veelheid van activiteiten te maken werken we regelmatig met een thema:
In 2012 stelden we enkel in de lente een thema voor waarbinnen mogelijke activiteiten geselecteerd
werden om op deze pagina gepromoot te worden. De lente-editie zette de Schelde in de kijker. Aanleiding
hiervoor was de Scheldehappening waar vele NME-actoren actief aan deelnemen. In de landschapskrant
0
1000
2000
3000
4000
5000
2010 2011 2012
aantal bezoekers op de digitale
kalender
aantal bezoekers op de
digitale kalender
0
50
100
150
200
250
2010 2011 2012
Aantal ingevoerde activiteiten
Aantal ingevoerde
activiteiten
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
92
werden hun activiteiten in de kijker gezet. De herfsteditie had voor de verandering geen echt thema zodat
vele NME-actoren een kans hadden om een activiteit naar keuze te promoten.
- Digitale nieuwsbrief: op vraag kunnen we evenementen van NME-actoren promoten in de digitale
nieuwsbrief. De evenementen die we zelf (mee)organiseren, worden altijd in de digitale nieuwsbrief
aangekondigd
- Flyers:
Voor brede publieksactiviteiten verspreiden we regelmatig flyers in samenwerking met partners.
- De Scheldehappening (2012) werd eveneens gepromoot met een flyer (26 000 ex) die op
kosten van Rivertours wordt gedrukt en verspreid en waarin het volledige programma van de
dag staat opgenomen.
- Speelbos De Vaag werd ingehuldigd tijdens de week van het bos. Op deze manier konden we
in de huisstijl van "week van het bos" gratis 1500 flyers versprieden onder alle lagere school
kinderen in Waasmunster.
Gepland komende jaren
Elk van deze communicatiemiddelen blijkt zeer waardevol. In de toekomst zullen we blijvend zo breed mogelijk
communiceren over de diverse NME-activiteiten in de regio. Het aantal activiteiten in de online agenda blijkt
licht te dalen. In 2013 zullen we de verschillende verenigingen aansporen om dit medium nog beter en
frequenter te gebruiken. Zodat het aantal activiteiten constant blijft of kan stijgen.
Financiering: Samenwerkingsovereenkomst Provincie Oost-Vlaanderen dienst NME, projectmiddelen,
betrokken gemeentes
Actie 29 b : Afstemming NME aanbod
Idee / Initiatiefnemer: NME actoren uit de streek / RLSD, Startjaar: 2009, Trekker: Ann Sels, Partners: NME
actoren uit de streek, Provincie Oost-Vlaanderen dienst NME, Doelgroepen: Brede publiek
Doelstelling: Onderling afstemmen van de NME activiteiten in de streek.
Omschrijving: In het werkingsgebeid van RLSD ontwikkelen verschillende NME actoren al tal van initiatieven
rond NME. Deze initiatieven zijn in de regel zeer waardevol. In het verleden bleken er tussen de verschillende
actoren niet altijd contacten te zijn, waardoor er weinig onderling werd overlegd of samengewerkt. Hierdoor
gingen heel wat kansen verloren. Van bij de start van het proces rond netwerkontwikkeling organiseerde RLSD
overlegmomenten en werden de activiteitenkalenders actief opgevraagd om overlap na te gaan. In de
beginjaren was dit echt nodig. Nu blijkt dat er door de werking van RLSD een klimaat tot stand is gekomen
waarbij de verschillende verenigingen vaak informeel en tijdens projecten met elkaar in contact komen.
Verslag 2012
Door de goede werking van RLSD en meer specifiek de NME-netwerking van de afgelopen jaren bleek er nog
maar zeer weinig problematische overlap in 2012 tussen de verschillende NME-activiteiten in de streek.
Integendeel er wordt steeds meer samengewerkt aan diverse projecten en de Scheldehappening in het
bijzonder. Het doel is om dit evenement samen uit te dragen tot hét natuurrecreatieve evenement van de
streek. Door iedereen van het prille begin bij dit evenement te betrekken, zorgen we ervoor dat 1) de
verenigingen elkaar beter leren kennen en samenwerking opzoeken en 2) dat er tijdens de rest van het jaar
geen problematische overlap is wat betreft grote en brede publieksactiviteiten.
Zo legden we in 2012 de contacten met Scaldwin om te komen tot een samenwerking in 2013 tussen de
'internationale Scheldeweek' en de Scheldehappening. Zie ook volgende actie voor meer informatie.
Gepland 2013
RLSD wil de Scheldehappening i.s.m. Scaldisnet in de toekomst jaarlijks organiseren met een breed netwerk aan
lokale NME-actoren. In het kader van netwerkontwikkeling is de doelstelling: zorgen voor het cement tussen al
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
93
deze partners. We zullen steeds alert zijn voor mogelijke samenwerkingspartners en zullen open staan voor
ieders relevante inbreng.
Actie 29 c : Evenementen
Idee / Initiatiefnemer: NME actoren uit de streek / RLSD, Startjaar: 2008, Trekker: Ann Sels en Els Dever
Partners: Provincie Oost-Vlaanderen dienst NME, Middenveldverenigingen actief in de streek (Natuurpunt,
Landelijke Gilden, Toerisme Scheldeland, vzw Durme, Toerisme Waasland, VVV's, KVLV, heemkundige kringen,
Pasar, Gezinsbond, gemeentes…)
Doelgroepen: Brede publiek
Doelstelling: Brede publiek op laagdrempelige manier laten kennis maken met het streekeigen karakter
(natuur, landschap, folklore en traditie, erfgoed, …)
Omschrijving
Om erkend te blijven, dient RLSD jaarlijks 3 evenementen te organiseren (of mee te organiseren) waaraan
telkens minimum 100 mensen deelnemen. Deze evenementen groeien in de regel vanuit spontane oproepen
van lokale organisaties opgenomen in het NME streeknetwerk. Doel van evenementen is niet zozeer RLSD
bekend maken, wel mensen sensibiliseren voor de natuur en het landschap in de streek. Heel vaak wordt met
deze evenementen ingepikt op thematische dagen (bvb. dag van de aarde 22 april, dag van de biodiversiteit,
open monumentendag, dag van de trage weg, week van het bos, dag van de landbouw, dag van het park, dag
van de natuur, …)
Verslag werking 2012
In 2012 was RLSD organisator en/of medeorganisator van vier evenementen voor het brede publiek.
- Scheldehappening op paasmaandag 9 april:
Omschrijving en doelstelling:
RLSD zorgt voor het inhoudelijk aanbod rond Schelde en natuur door alle NME-verenigingen uit te
nodigen tot deelname aan dit evenement. In 2012 was het thema "natuur en erfgoed". Hierbij is het
varen op de Schelde aan 1 euro een echte publiekstrekker. Met de organisatie van de
Scheldehappening willen we de mooie getij-beïnvloedde Scheldenatuur in de kijker zetten.
Evaluatie en indicatoren:
De editie van 2012 op paasmaandag 9 april kreunde onder het gure weer. Felle wind en buien
teisterden deze editie. Tegen de verwachtingen in kochten nog 5200 mensen een bootticket en lokten
voornamelijk de musea en de wandelingen toch nog heel wat bezoekers/deelnemers. We schatten dat
ongeveer 7000 mensen deelnamen aan deze scheldehappening.
Het programma was dan ook nog uitgebreider dan tijdens de tweede editie. 66 verschillende
verenigingen/gemeentes/ organisaties/musea zorgen voor een aanbod of medewerking aan het
evenement.
RLSD voorzag verschillende activiteiten in het kader van het Trage Wegen project in de Steenovens in
Sint-Amands. Meer info zie actie 21 trage wegen.
Indicatoren:
In de figuren x en y ziet u de evolutie van de afgelopen 3 edities van de Scheldehappening. De eerste
twee edities kenden prachtig zomers weer en voornamelijk de editie 2011 werd daardoor een
overrompeling. Ondanks het gure weer viel en bezoekersaantal toch niet volledig in het water en
verkochtten we zelfs nog meer boottickets (zeer betrouwbare indicator) dan in 2010. Ook de evolutie
in deelnemende verenigingen stemt hoopvol dat we op weg zijn naar een traditie die jaarlijks herhaald
kan worden dankzij de inzet van vele streek organisaties.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
94
- Inhuldiging Kasteelpark in Berlare: 27 mei 2012, Dag van het Park
Het Regionaal Landschap Schelde-Durme is betrokken bij de uitvoering van het goedgekeurde
parkbeheerplan voor het kasteelpark in Berlare. Tijdens de Dag van het Park werden in samenwerking
met Heem- en Oudheidkundige Kring Berlare drie begeleide wandelingen met aandacht voor natuur-
landschaps- en cultuurhistorie van het park georganiseerd. Hier namen 110 mensen aan deel.
- Opening speelbos De Vaag in Waasmunster: 20 oktober 2012
RLSD zorgde eind 2011 begin 2012 mee voor de herinrichting en
achterstallig natuurbeheer van het speelbos De Vaag in Waasmunster.
Op 20 oktober werd het speelbos officieel ingespeeld en werd de nieuw
aangelegde vuurput op een mysterieuze manier ingehuldigd. Het
programma was heel divers van herders tot saptrappen van
boswachters met weetje over het bos tot bosvrouwtjes die creatief aan
de slag gingen met bos. Natuurlijk was er veel ruimte voor vrij spel. Met
een woudloperskeuken georganiseerd door de lokale jeugdbewegingen
liep de namiddag vlot over naar het avondgedeelte waar de
0
2000
4000
6000
8000
10000
2010 2011 2012
Aantal bezoekers op de
Scheldehappening
aantal geschatte extra
bezoekers (te voet, met
de fiets)
aantal verkochtte
boottickets
0
10
20
30
40
50
60
70
2010 2011 2012
aantal deelnemende organisaties aan
de Scheldehappening
aantal deelnemende
organisaties
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
95
Vuurmeesters voor een mystieke vuuranimatie zorgde en iedereen kon genieten van een groot
kampvuur. RLSD trok dit evenement waaraan vele lokale partners mee hielpen: Natuurpunt Zuid-
Waasland, gemeente Waasmunster, VVV Waasmunster, Agentschap voor Natuur en Bos (ANB),
Vlaamse Landmaatschappij (VLM), Onroerend Erfgoed, provincie Oost-Vlaanderen, Natuuratelier
Sombeke en de lokale jeugdverenigingen. Naar schatting kwamen er in de namiddag een 400'tal
kinderen en gezinnen spelen en 's avonds genoten 300 mensen van het kampvuur. In het totaal
verwelkomden we 700 bezoekers.
Foto' s en meer info vind je hier:
http://www.rlsd.be/wat_doen_we/natuureducatie/speelnatuur/spelen_op_de_vaag
- Landschapswandelingen Gestroomlijnd Landschap: Maanbeek, Laarne 18 november 2012
De vallei van de maanbeek en de Laresloot vormt de natuurlijke verbinding tussen de Kalkense
Meersen en de Damvallei. In het project Gestroomlijnd Landschap werkt RLSD mee aan de versterking
van deze natuurverbinding, een betere waterhuishouding en de herwaardering van de waterlopen in
het landschap. Tijdens een geleide wandeling kunnen bewoners en geïnteresseerden deze
natuurverbindingen ontdekken. De basisscholen uit de buurt lieten zich inspireren door "het leven in
en rond het water" hun land-art kunstwerken worden tentoongesteld langs het wandelparcours. Na
afloop van de wandelingen was er randanimatie op het domein van 't Kattenheye. RLSD was
medeorganisator van het evenement. We verwelkomden 125 wandelaars.
Gepland 2013
1 april: Ook in 2013 zal RLSD opnieuw de Scheldehappening organiseren samen met Scaldisnet. Het thema
voor 2013 is "vissen". In 2013 zal de scheldehappening het slotevenement zijn van de "internationale
Scheldeweek van Scaldwing". De Scheldehappening wordt een traditie en een jaarlijks weerkerend evenement.
23 april: wilde landjes opentuin dag De Schorre.
26 mei: Project Scheldehelden ‘De Vliet’ inhuldiging op Dag van het Park in Schelle (door cultuurdienst Schelle –
Hemiksem)
22 september: ‘Wondermooie wielen’ publieksdag Bornem (door dienst toerisme Bornem)
Datum onbekend: evenementen rond trage wegen in Oost-Vlaanderen
Financiering: Structurele middelen RLSD, eventuele cofinanciering vanuit (toeristische, gemeentelijke)
projectpartners, eventuele projectfinanciering
Actie 29 d : Samenwerkingsverbanden andere dan evenementen
Idee / Initiatiefnemer: Op vraag van NME actoren kan RLSD ondersteuning bieden of als trekker optreden om
projecten met een duidelijke natuur educatieve invalshoek mee te ondersteunen, Startjaar: 2011, Trekker: Ann
Sels
Partners: Provincie Oost-Vlaanderen dienst NME, Middenveldverenigingen actief in de streek (Natuurpunt,
Landelijke Gilden, Toerisme Scheldeland, vzw Durme, Toerisme Waasland, VVV's, KVLV, heemkundige kringen,
Pasar, Gezinsbond, …)
Doelgroepen: Brede publiek
Doelstelling: Brede publiek op laagdrempelige manier laten kennis maken met het streekeigen karakter
(natuur, landschap, folklore en traditie, erfgoed, …)
Omschrijving: De beste manier om NME-actoren binnen onze streek meer met elkaar in contact te brengen is
door het ondersteunen en stimuleren van samenwerkingsverbanden rond concrete projecten. Binnen het
NME-loket krijgen we regelmatig de vraag tot ondersteuning van samenwerkingsprojecten. Indien het
financieel haalbaar is gaan we hier steeds op in om zo het NME-netwerk in de streek al doende te verstevigen
en zorgen voor een solide basis in de toekomst.
Verslag werking 2012:
- Wilde landjes in Klein-Brabant:
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
96
Met dit project wil het Regionaal Landschap Schelde-Durme scholen ondersteunen in de aanleg van
een "groen schoolplein". Een groen schoolplein is zo ontworpen dat er "wilde landjes" aanwezig zijn.
Het gaat hier om speelnatuur dat het vrij spel van kinderen en natuur stimuleert. Vanzelfsprekend
biedt de aanwezigheid van natuur op school ook educatieve kansen. Leerkrachten zullen met de
natuur nabij veel makkelijker met de kinderen naar buiten trekken voor een leerwandeling of een
andere natuureducatieve activiteit.
RLSD bood ondersteuning dmv expertise, begeleiding en middelen aan het schoolteam en de
trekkersgroep wild landje op 4 verschillende scholen en 1 crèche in Klein-Brabant. In samenwerking
met Natuurpunt Educatie werd een workshop bijenhotel georganiseerd op OLVPLS in Bornem. Op de
Huveneersschool realiseerden de trekkersgroep ism het Beeldend Mozaïekatelier een 10-meterlange
mozaïekbank ontworpen en gemaakt door alle kinderen van kleuter tot 6e leerjaar. De workshop
bouwen met wilg werd verzet naar januari 2013. Deze zal doorgaan op de Schorre in Sint-Amands.
Financiering: provincie Antwerpen
Partners: provincie Antwerpen, Mos Antwerpen, gemeentes sint-amands, Bornem, Puurs en Schelle,
lokale verenigingen (natuurpunt, JNM, VELT,..), natuurpunt Educatie, Beeldend Mozaïekatelier, de
deelnemende scholen.
Foto's en meer info vind je hier:
http://www.rlsd.be/wat_doen_we/natuureducatie/speelnatuur/wilde_landjes_klein_brabant
- Begeleiding Kikvorst, Kruibeke:
RLSD ondersteunde het jeugdatelier Kikvorst bij het participatieproces en het ontwerp van hun
verwaarloosd stukje wilgenbos. Een masterplan werd uitgetekend waarmee Kikvorst in zijn werking
verder aan de slag kan om natuur en cultuur met elkaar te verbinden in een speelse, avontuurlijke en
natuurlijke omgeving. Meer info: http://jeugdatelierkikvorst.wordpress.com/speelbos-groeit/
- Vergroening Internaatsdomein, Dendermonde
In het najaar van 2012 gingen de kinderen van het internaat van Dendermonde aan de slag om het
groene domein rond de gebouwen op een duurzame manier in te richten. Het Regionaal Landschap
tekende de plannen, begeleidde de werken en de stad Dendermonde voorzag logistieke en financiële
steun. Zie ook actie landschapsloket
Gepland 2013
- Wild Landje op de Schorre:
Opvolger van het project Wilde Landjes in Klein-Brabant. De Schorre was één van de deelnemende
scholen aan dit project. Zij hebben een groot terrein met heel veel potentieel voor speelnatuur.
Provincie Antwerpen zorgde voor subsidies van 8000 euro, de oudervereniging cofinancier het project
met 1000 euro. RLSD trekt de uitvoeringswerken: haagplantacties, speelbos aanplanten, graven poel,
aanleg speelheuvels, wilgenhutten-bouwen-workshop,…
- Jury wedstrijd Scheldelei: Kruibeke
RLSD maakt deel uit van de ontwerpwedstrijd van de toegangspoort van het GOG Kruibeke. RLSD zit in
deze jury met het oog op de beoordeling van de kansen voor natuurbeleving en speelnatuur in het
ontwerp. Dit is een samenwerking met ANB.
- Ondersteuning natuurinrichtingsproject Berlare Broek-Donkmeer. In dit project is er een zone waar
ruimte is voor wilde speelnatuur. RLSD zal de gemeente ondersteunen bij het participatieproces en
advies verlenen bij het ontwerp en inrichting.
Meer info zie actie gebiedsgeïntegreerde werking.
- toekomst: vrij spel voor natuur en kinderen
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
97
Als regionaal landschap krijgen we regelmatig de vraag samen te werken rond speelbossen en
vergroening van speelplaatsen/terreinen. We willen in de toekomst graag blijven ingaan op deze
vragen. NME gaat immers verder dan een begeleide wandeling en veldwerkmateriaal. Kinderen van nu
zijn de volwassenen van later. Jeugdherinneringen gaan heel vaak terug naar het vrij rondscharrelen in
de natuur. Van hieruit groeit het respect voor natuur en landschap. Door kinderen de ruimte te geven
om in een natuurlijke en avontuurlijke omgeving vrij te kunnen spelen, werken we dus actief aan
draagvlakverbreding in de toekomst. Dergelijke projecten zijn tijdsintensief wegens de noodzakelijke
zorg voor participatie van alle betrokken actoren. Bovendien zijn er ook aanzienlijke kosten verbonden
aan de uitvoering. We hopen in de toekomst hier middelen voor te vinden.
Financiering: Structurele middelen RLSD, eventuele cofinanciering vanuit (toeristische, gemeentelijke,
educatieve) projectpartners, eventuele projectfinanciering
Actie 29.e : Gidsenwerking
Idee / Initiatiefnemer: RLSD, Startjaar: 2008, Trekker: Catherine Tydgat, Ann Sels, Partners: Provincie Oost-
Vlaanderen dienst NME, Doelgroepen: Gidsen in de streek, Groepen en Scholen in de streek
Doelstelling: Organiseren van vormingen voor gidsen in de streek. Thematische aanvullingen bieden op het
NME-aanbod in de streek. Als NME-loket zorgen voor een link tussen vragers en aanbieders van een gegidste
wandeling volgens een bepaald thema op maat van de groep.
Omschrijving
De gidsenwerking groeide in de schoot van Zwaluwen op school. Er bleken in Vlaanderen geen specifieke
educatieve wandelingen te zijn waarbij een gids op bezoek bij de boer(en)zwaluw ging met een klas. Daarom
organiseerden we een opleiding tot zwaluwgids. Een aantal jaren was het mogelijk voor scholen om gratis een
zwaluwgids aan te vragen. Ondanks herhaaldelijke promotie bleek deze formule niet aan te slaan. We moeten
het over een andere boeg gooien. Vanaf 2013 zullen we onze zwaluwgidswerking intens promoten gedurende
een bepaalde periode (1 à 2 weken) in één bepaalde gemeente. Jaarlijks kiezen we een andere gemeente.
Scholen kunnen gedurende die periode een zwaluwgids boeken. In het kader van andere projecten organiseren
we in de streek vormingen voor gidsen: bijvoorbeeld stiltegidsopleiding en moord in de poel. Ook deze
themawandelingen met gidsen kunnen door groepen aangevraagd worden. Promotie gebeurt via onze site en
de sites van partners. Praktisch: de groepen reserveren bij het NME-loket, de groep betaalt 35 euro voor 1 gids.
De gids ontvangt van RLSD een vrijwilligersvergoeding en is verzekerd.
Verslag werking 2012
- Opleiding Moord in de Poel, in Temse: Volledige dag: 3 april 2012, 12 deelnemers, Partners: gemeente
Temse, vzw Mondina, Financiering: structurele middelen RLSD
- Moord in de poel voor alle 5e
en 6e leerjaren in Temse: van 14 tot 25 mei kregen alle 5
e en 6
e leerjaren
in Temse de kans om met een opgeleidde gids het spel "Moord in de poel" te spelen aan één van de
educatief ingerichtte poelen door RLSD. 15 klassen bezochten de plaats van de moord, 218 kinderen
gingen op zoek naar de moordenaar. 10 verschillende gidsen begeleidden de groepen en deden
ervaring op in het begeleiden van "moord in de poel".
- Werking Zwaluwgidsen: We legden de focus op het aanbod zwaluwgidsen en het huisbezoek of bezoek
aan de boer dat een lagere school in onze regio kan ondernemen. Het regionaal landschap zorgt voor
de match tussen gids, boer en school zodat het bezoek op een vlotte manier kan plaatsvinden. In 2012
gingen 2 scholen op bezoek gingen bij de boer(en)zwaluw.
- Werking Stiltegidsen:
De stiltegidsen begeleiden 17 wandelingen bereikten in het totaal 434 stiltezoekers en gebruikten
regelmatig de stiltekoffer.
Meer info: zie actie 23: stiltegebieden
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
98
Gepland 2013
Vanaf 2013 zullen we onze gidsen actief en doelgericht er op uit sturen: zwaluwen op school in Dendermonde:
april tot juni, moord in de poel in Sint-Amands en Hamme, stiltegidsen in Bornem. Alle gidsen zijn ook door
groepen vrij te reserveren op een moment naar keuze. In 2014 evalueren we deze manier van werken. We
willen alleszins de gidsen in onze streek blijvend ondersteunen en op vragen van scholen en groepen kunnen
inspelen. In Bornem draait de stiltewerking zeer goed binnen de lokale NME-organisaties. Dit is een sterkte die
we niet willen ondergraven.
Samenwerking: Gemeentes, stilteplatform Bornem, natuurpunt educatie, lokale natuurpuntafdelingen
Financiering: Structurele middelen, sponsoring, project middelen
Gelinkte acties: Materiaaluitleenpost
Actie 29 f: Uitleenpost voor NME materiaal
Idee / Initiatiefnemer: NME actoren uit de streek / RLSD, Startjaar: 2009, Trekker: Catherine Tydgat
Partners: NME actoren uit de streek, Provincie Oost-Vlaanderen dienst NME, PIME, verschillende NME centra
binnen en buiten de regio die hun materiaal ter beschikking stellen van de uitleenpost
Doelgroepen: Doelgroepen zijn verenigingen, NME actoren en gidsen; scholen en particulieren en
milieudiensten van stad en gemeenten.
Doelstelling: De verschillende doelgroepen ondersteunen in hun NME-werking door gratis uitleenbaar
educatief veldwerkmateriaal in hun streek te voorzien.
Omschrijving
De uitleenpost stelt een ruim aanbod aan NME materiaal ter beschikking, gaande van klein educatief materiaal
(schepnetten, vlindernetten, loupepotjes, zoekkaarten, fluovestjes, verrekijkers, …) over groter en kostbaarder
materiaal (batdetector, nachtvlinderval, volgspot op batterij, binoculair, flexcam, kit voor chemisch
wateronderzoek, kit voor bodemonderzoek, grondboor, decibelmeter, telescoop, …) tot meer thematisch en
gespecialiseerde zaken zoals thematische koffers (waterkoffer, bodemkoffer, boskoffer, weidevogelkoffer, …),
natuureducatieve spelen en educatieve tentoonstellingen (fototentoonstelling, zwaluwtentoonstelling, …).
Het volledige aanbod en de uitleenvoorwaarden staan in de digitale catalogus op onze website onder de
rubriek 'Wat kan jij doen? – materiaaluitleenpost'. Alle ontleningen gebeuren via reservatie en met een
overeenkomst. Met uitzondering van de door De Kaaihoeve ter beschikking gestelde koffers zijn de ontleningen
gratis; wel wordt voor sommige stukken een waarborg gevraagd.
Verslag werking 2012
Na het voorbereidende werk van 2009 werd in september 2010 de materiaaluitleenpost officieel gelanceerd. In
de loop van 2010 werd al het NME materiaal verzameld, werd een praktische regeling opgesteld ter ontlening
van het NME materiaal en werd een promotiecampagne naar verenigingen, gidsen en leerkrachten opgezet. Er
werd een mailing gedaan naar het NME-netwerk, naar alle gidsen en naar alle scholen via het adresbestand van
MOS. Op dit momtent loopt de reguliere werking van de materiaaluitleenpost goed, met jaarlijks meer dan 50
ontleners die langskomen om hun gereserveerde veldwerkmateriaal op te halen.
In 2012 werden twee nieuwe "natuur-werk-koffers" toegevoegd aan de materiaaluitleenpost:
De “bijenhotel-bouw-koffer” ( snoeischaren, takkenschaar, bankvijzen, bankschroef, boormachine, houtboren,
oorbeschermers) en de "bouwen-met-wilg-koffer" (snoeischaren, takkenscharen, ijzerzagen, houtzaag, spade,
grondboren). Financiering gebeurde door Provincie Antwerpen binnen het project "wilde landjes in Klein-
Brabant.
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
99
In 2012 bereikten we ongeveer evenveel ontleners als in 2011. We voerden geen speciale promotiecampagnes.
Het lijkt er dus op dat de materiaaluitleenpost redelijk gekend is in de streek en dat men de weg ernaar kan
vinden. Ook blijkt hieruit dat de materiaaluitleenpost tegmoet komt aan een vraag naar educatief
veldwerkmateriaal in onze regio.
0
10
20
30
40
50
60
2010 2011 2012
Aantal ontleners per jaar
aantal ontleners per
jaar
37%
25%
14%
10%
14%
Wie ontleende educatief
veldwerkmateriaal in 2011?
verenigingen
gidsen
stad /
gemeenten
scholen
anderen
41%
7%
17%
17%
18%
Wie ontleende educatief
veldwerkmateriaal in 2012?
verenigingen
gidsen
stad /
gemeenten
scholen
anderen
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
100
Interessant is het om te kijken naar de doelgroepen die we bereiken. We zien dat de NME-actoren
(verenigingen) procentueel nog steeds de grootste groep is. Positief is dat we meer scholen en steden en
gemeentes kunnen bereiken. Individuele gidsen bereiken we dan weer minder.
In 2011 waren ontlener voornamelijk geïnteresseerd in het los veldwerkmateriaal. In 2012 merken we op dat
de verdeling tussen de verschillende ontleenbare types veldwerkmateriaal mooi verdeeld is. De helft van de
ontleningen zijn los veldwerkmateriaal, de andere helft is mooi verdeeld over tentoonstellingen, educatieve
pakketten en spelen en thema materiaalkisten. We kunnen dus concluderen dat ver verschillende types
materiaal in de materiaaluitleenpost regelmatig ontleend worden.
Gepland 2013
De reguliere werking wordt verder gezet.
0
5
10
15
20
25
verenigingen gidsen stad /
gemeenten
scholen anderen
Wie ontleende educatief
veldwerkmateriaal?
2011
2012
17%
4%
9%
70%
Welk materiaal werd ontleend in 2011?
tentoonstelling
en
educatieve
pakketten en
spelen
materiaalkisten
27%
8%
15%
50%
Welk materiaal werd ontleend in
2012?
tentoonstellin
gen
educatieve
pakketten en
spelen
materiaalkist
en
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
101
Financiering: Samenwerkingsovereenkomst Provincie Oost-Vlaanderen dienst NME, Financiering in natura via
ter beschikking stellen van materiaal door NME centra binnen en buiten de regio
Gelinkte acties: Actie 29 e NME loket: gidsenwerking
Actie30 : "Educatieve ontsluiting Steenovens "
Idee / Initiatiefnemer RLSD Startjaar 2010 Trekker Els Dever
Partners Vereniging voor Natuur- en Stedenschoon vzw (Kvns)
Doelgroepen
bewoners van de regio, toeristen, scholen uit de regio
Doelstelling Educatief aanbod uitwerken voor deze site
Omschrijving
Het project Steenovens in Sint-Amands is een multifunctioneel en inclusief project, opgezet rond een
historische site met een hoge erfgoedwaarde. De Steenovens hebben een verleden dat ver in de geschiedenis
teruggaat en hebben achtereenvolgens en/of tegelijk gefungeerd als veer over Schelde, handelsplaats, plek van
veldovens (steenovens), blekerij en tenslotte, sinds de 16de
eeuw, als boerderij. Verlaten in 1937, kwam het
verval van de gebouwen langzaam te verkommeren tot een ruïne in de jaren 1980. In de loop van de jaren
1990 werd de site aangekocht en de omliggende gronden in erfpacht genomen door KVNS.
KVNS startte de ontwikkeling van een breed inhoudelijk verhaal en werkt samen met partners aan een zinvolle
inhoudelijke invulling van het project. Daarnaast werkt KVNS aan de restauratie van de site.
De KVNS staat in voor de volledige coördinatie van de restauratie van de site en voor de ontwikkeling van een
breed inhoudelijk verhaal. De pijlers van dit verhaal zijn gesteund op vier doelstellingen: sociaal, cultureel,
toeristisch en educatief. Voor het educatieve aspect werd door KVNS een PDPO dossier ingediend. RLSD
engageert zich om de educatieve doelstelling mee te realiseren.
Verslag werking 2012
Na de voorbereidende stappen – gerealiseerd in 2011 - kwamen we tot de conclusie dat we grotendeels
zouden afstappen van het initiële idee om een permanente tentoonstelling uit te werken voor de Steenovens
en wel om volgende redenen:
- de site is onvoldoende 'klaar' voor het opstellen van een tentoonstelling: dit vergt openingsuren, een
onthaalfunctie, een degelijke tentoonstellingsruimte en zo meer.
- de site is nog volop in evolutie en een tentoonstelling kan minder inspelen op veranderingen op de
Steenovens
- een tentoonstelling is een eerder 'passieve' belevenis van een site en het omringende landschap. We
streefden naar een actieve belevenis met doe-opdrachten die het voor kinderen én volwassenen interessanter
en tot een beklijvende ervaring maakt!
Verdere stappen:
• Opmaak van een conceptnota: als basis voor de briefing voor het uitvoerende bureau
• Opmaak van een stappenplan: om de verdere werking te concretiseren
• Schrijven van eerste basisteksten: als basisinformatie voor het uitvoerende bureau
• Voorstelling van het project aan een klankbordgroep bestaande uit kenners van cultuur en erfgoed in
Sint-Amands die voeling hebben met de site: aan hen werden het stappenplan, de conceptnota en de
basisteksten voorgelegd om deze verder af te toetsen voor finalisering.
• Oplijsten van mogelijke uitvoerders van educatieve aanbod / tentoonstelling en contactopname voor
het indienen van een voorstel en offerte
• Keuze van uitvoerend bureau
We hebben gekozen voor de vzw Casa Blanca
• De samenwerking met Casa Blanca vzw bestond uit:
- Vergaderingen op 15/11/2011, 17/2/2012 ; 27/4/2012 en 13/6/2012
- Een ontwikkelingsdocument waarin een volledige planning en afspraken voor samenwerking staan
opgenomen
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
102
- Een nota voor de ontwikkeling van de website en de huisstijl voor de Steenovens
Opvolging van de productie van de educatieve pakketten en de website.
• Lancering van het project
In het laatste stadium werd een lanceringsevenement georganiseerd op 15 juni 2012 voor partners
van het project, hoogwaardigheidsbekleders en de pers. Er was ook een klas (3de
leerjaar) uit Sint-
Amands aanwezig om het project voor de aanwezigen te demonstreren.
Naar aanleiding van deze lancering werden ook:volgende zaken gerealiseerd:
- 2 infoborden aangebracht aan de toegangspoorten van de site
- 3000 folders
- 100 affiches
- 500 uitnodigingskaarten
Er waren een 40-tal deelnemers aan dit evenement en er verschenen artikels in GVA, Nieuwsblad en
gemeentelijk infoblad Sint-Amands. Ook wordt het project gepromoot via de websites van Sint-Amands, RLSD
en via onze digitale nieuwsbrief en facebookpagina.
Huidige fase: Het project is nu afgerond: gezinnen en klassen kunnen het materiaal ontlenen en de site
bezoeken na reservering.
Gepland 2013 Dit project is afgerond voor het RLSD en loopt nu autonoom verder via de vzw Steenovens
Nazorg Geen verdere nazorg vereist.
Samenwerking en financiering
In het PDPO dossier was budget voorzien voor de betaling van het loon voor 1 werkdag per week van de
communicatiemedewerker.
Gelinkte acties Actie 12: Landschapsloket
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
103
3. Verplichte activiteiten
3.1 Landschapskrant
In 2012 verschenen twee edities van de Landschapskrant. Meer informatie hieromtrent is opgenomen in actie
24
3.2 Publieksactiviteiten
Een overzicht van de publieksactiviteiten is opgenomen in onderstaande tabel
Tabel: Brede publieksactiviteiten
Datum Omschrijving Aantal
deelnemers Rol RLSD
9 april Scheldehappening
Totaal 7000
mensen
(300 aan
onze stand)
medeorganisator
27 mei Begeleide wandeling Berlare Dag van het
Park
110
personen medeorganisator
1 juni Ontmoetingsmoment Houtzoekers Berlare 21 personen organisator
18 juni Presentatie op infovergadering
Gestroomlijnd Landschap
34
deelnemers medeorganisator
18 juni Officiële opening houten Kruiswegel
Waasmunster
75
deelnemers organisator
20 oktober Inhuldiging De Vaag 400 organisator
18 november Geleide wandeling start project
Gestroomliind Landschap 100 medeorganisator
Uit bovenstaande tabel blijkt dat RLSD in 2012 betrokken was bij 7 brede publieksactiviteiten, waarbij het voor
3 activiteiten als organisator optrad. Met deze brede publieksevenementen op initiatief van RLSD werden in
totaal naar schatting meer dan 500 deelnemers bereikt.
De Scheldehappening was opnieuw een overweldigend succes. Er waren meer dan 7000 deelnemers. De
happening is heel professioneel georganiseerd en voorziet ook in een grote publiciteit en mediapartnerships
die een grote ruchtbaarheid geven aan het evenement tot in Nederland. Wij ontvingen een 300-tal personen
aan onze stand.
3.3 Vormingsactiviteiten
Een overzicht van de georganiseerde vormingsactiviteiten is opgenomen in onderstaande tabel.
Tabel: Vormingsactiviteiten
Datum Omschrijving Aantal deelnemers Rol RLSD
28 februari Opleiding Padvinders Kruibeke 35 Organisator
3 april Opleiding Moord in de Poel, Temse 15 Organisator
September Curus poelen en natuurlijke vijvers 16 medeorganisator
26 sept +
1 okt Mozaikworkshop 240 Organisator
27 sept. Workshop bijenhotel bouwen 70 Organisator
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
104
Uit bovenstaande tabel blijkt dat RLSD in 2012 betrokken was bij 5 educatieve activiteiten, waarbij het in 4
activiteiten als belangrijkste initiatiefnemer optrad. Met deze educatieve activiteiten werden in totaal meer
dan 350 deelnemers bereikt.
3.4. Participatie van doelgroepen en bevolking
In 2012 ontplooide RLSD volgende activiteiten en initiatieven die de participatie van de doelgroepen en de
bevolking aan het beheer, het herstel, de aanleg en de ontwikkeling van kleine landschapselementen en het
natuurbehoud bevorderen.
Natuurbehoud en kleine landschapselementen
Actie 1 Gemeentelijk subsidiereglement voor huis- en boerenzwaluw
Actie 2 Soortgerichte acties huiszwaluw
Actie 3 Soortgerichte acties boerenzwaluw
Actie 4 Soortgerichte acties gierzwaluw vanuit gemeentelijk subsidiereglement
Actie 5 Weidevogelproject
Actie 6 Poelenproject
Actie 7 Slotenproject
Actie 8 Natuurloket
Actie 9 Fauna-akkers
Actie 10 Veilige verbinding voor amfibieën
Landschapszorg en streekeigen karakter
Actie 11 Landschapsbedrijfsplanning
Actie 12 Landschapsloket
Actie 13 Autochtone bomen en struiken/ Plant van Hier
Actie 14 Houtzoeker
Actie 15 Herstel van vlasrootputten in Klein-Brabant
Actie 16 Intergemeentelijk subsidiereglement voor kleine landschapselementen
Actie 17 Geïntegreerde gebiedsgerichte werking, bijdragen aan IHD
Actie 17 A: Vallei van de Maanbeek- Laresloot
Actie 17 B: Natuurinrichting Berlarebroek en Donkmeer
Actie 17 C: Kruibeekse Polders, Onthaalplan
Actie 17 D: voorbereiding Life- aanvraag 'communicatie'
Actie 18 Scheldehelden Schelle 'neuzen in het nautisch verleden'
Actie 19 Scheldehelden Bornem 'Wondermooie Wielen'
Actie 20: Buitengewone plekjes
Recreatief medegebruik en natuurrecreatie
Actie 21 Trage wegen doen herleven
Actie 22 Groene Halte
Actie 23 Stiltegebieden
Natuureducatie en informatie
Actie 24 Landschapskrant
Actie 25 Website
Actie 26 Communicatiemateriaal RLSD
Actie 27 Digitale nieuwsbrief
Actie 28 Social Media
Actie 29 NME loket
Actie 29a gezamenlijke communicatie aanbod NME
Actie 29 b Afstemming NME aanbod
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
105
Actie 29 c Evenementen
Actie 29d Samenwerkingsverbanden andere dan evenementen
Actie 29e Gidsenwerking
Actie 29 f Uitleenpost NME materiaal
Actie 30 Educatieve ontsluiting Steenovens
4 Relatie doelstellingen/activiteiten
De relatie tussen de uitgevoerde/geplande activiteiten en de doelstellingen van RLSD wordt weergegeven in
onderstaande tabel
Tabel: Relatie doelstellingen-activiteiten
Omschrijving actie
Doelstelling
Stree
keige
n
karakter
Natu
urb
eh
ou
d
en
KLE
's
Natu
urre
creatie
en
recre
atief
me
de
geb
ruik
Natu
ure
du
catie
en
info
rmatie
Draagvlak
Natu
urd
ecre
et
Do
elgro
ep
en
Actie 1: Gemeentelijk subsidiereglement voor huis- en
boerenzwaluw
X X X
Actie 2: Soortgerichte acties huiszwaluw X X X
Actie 3: Soortgerichte acties boerenzwaluw X X X
Actie 4: Soortgerichte actie gierzwaluw vanuit
gemeentelijk subsidiereglement X X X
Actie 5: Weidevogelproject X X X X
Actie 6: Poelenproject X X X X
Actie 7: Slotenproject X X X X
Actie 8: Natuurloket X X X
Actie 9: Fauna-akkers X X X
Actie 8: Natuurloket X X X
Actie 10 veilige verbindingen voor amfibiën x
Actie 11 Landschapsbedrijfsplanning x x X
Actie 12: Landschapsloket X X X X
Actie 13: Autochtone bomen en struiken X X X X
Actie 14: Houtzoeker X X X X
Actie 15: Herstel van vlasrootputten in Klein-Brabant X X X X X
Actie 16: Intergemeentelijk subsidieregeling KLE x x X
Actie 17: geïntegreerde gebiedsgerichte werking X X x X X
Actie 18: Scheldehelden Schelle X X X X X
Actie 19: Scheldehelden bornem x x x x X
Actie 20: Buitengewone plekjes X X X X X
Actie 21: Trage wegen doen herleven X X X X
Actie 22: Groene halte X X X X
Jaarverslag 2012 – Jaarplanning 2013
106
Actie 23: Stiltegebieden X X X X
Actie 24: Landschapskrant X X
Actie 25: Website X X
Actie 26: Communicatiemateriaal RLSD X X
Actie 27: Digitale nieuwsbrief X X
Actie 28 Social Media x x x x x
Actie 29: NME loket X X X
Actie 30: Educatieve ontsluiting Steenovens X X X X X
Jaarverslag 2012 – Jaarprogramma 2013 107
5 Financieel verslag
5.1 Balans en resultatenrekening 2012
De werking van 2012, gestaafd door het ingesloten accountantsverslag, sluit af met een positief saldo. De
algemene vergadering van 6 februari 2013 beslist om dit resultaat te bestemmen als toevoeging aan het eigen
vermogen: 'fondsen voor sociaal passief' 20865,24 euro en 'andere bestemde fondsen' 17279,54 euro.
Budgetcontrole zowel wat de projecten betreft als de algemene kosten, zonder de werking financieel te
beïnvloeden, bestendigt dat voor RLSD een gezond, duurzaam financieel beleid een absolute prioriteit is. De
balans en resultatenrekening zijn opgenomen in het accountantsrapport voor 2012 in Bijlage 6
5.2 Begroting 2013
Ook in 2013 zal de opgestarte subsidie- en projectadministratie verder verfijnd worden. Naast de coördinator
en de medewerker algemene ondersteuning, hoort het ook dat elke projectmedewerker zich inwerkt in het
financiële en administratieve luik van zijn of haar projectdossier. Elke organisatie heeft behoefte aan, en belang
bij, een goed georganiseerde administratie; archiveren van zowel fysieke als digitale documenten hoort daarbij.
RLSD maakt verder werk van een archiefsysteem dat uniform is in uitvoering en eenvoudig is in gebruik.
De algemene vergadering keurde op 6 februari 2013 een voor 2013 sluitende begroting goed.
De boekhoudkundige reserve en bijgevolg de kredietwaardigheid van RLSD wordt bewaard.
De meerinkomsten van de definitieve erkenning generen meer uitgaven. Deze besteding wordt toegewezen,
met goedkeuring van de algemene vergadering van 6 februari 2013, aan zowel projectmiddelen, algemene
kosten en lonen. De mogelijkheid in te zetten op personeel resulteren in een verhoging van voltijdse
equivalenten (VTE). Voor 2012 noteren we 6.6 VTE’s; voor 2013 worden 7,1 VTE’s begroot.
De begrote inkomsten voor 2013 zijn opgenomen in onderstaande tabel.
Tabel: Begrote inkomsten 2013
Grootboek Omschrijving Absoluut (€)
Structurele middelen Vlaams gewest 172000
701 001 Agentschap voor Natuur en Bos 120000
702 002 Agentschap Onroerend Erfgoed Landschapsanimator 52000
Structurele middelen provincies 183439
701 020 Provincie Antwerpen - Structurele toelage 42000
701 010 Provincie Oost-Vlaanderen - Structurele toelage 74500
710 000 Provincie Oost-Vlaanderen - tussenkomst loon coördinator 66939
Structurele middelen gemeenten 100698
701 100 Gemeente Berlare 9290 5433
701 101 Gemeente Bornem 2880 7874
701 102 Stad Dendermonde 9200 16460
701 103 Gemeente Hamme 9220 9046
701 104 Gemeente Kruibeke 9150 5918
701 105 Gemeente Laarne 9270 4542
701 114 Gemeente Melle 9090 4057
Jaarverslag 2012 – Jaarprogramma 2013 108
701 106 Gemeente Puurs 2870 6180
701 107 Gemeente Schelle 2627 2987
701 108 Gemeente Sint-Amands 2890 3006
701 109 Gemeente Temse 9140 10684
701 110 Gemeente Waasmunster 9250 3854
701 111 Gemeente Wetteren 9230 8800
701 112 Gemeente Wichelen 9260 4174
701 113 Gemeente Zele 9240 7683
Projectmatige tussenkomsten lonen 47546
703 013 Provincie Oost-Vlaanderen - rondvraag trage wegen 7000
703 013 Provincie Oost-Vlaanderen - uitvoering trage wegen 7000
702 010 Provincie Oost-Vlaanderen - Dienst Natuur- en milieu-educatie 20000
746 000 VIA uitbreidingstewerkstelling 2013 13546
Diverse tussenkomsten 2040
708 000 gebruikersovereenkomst Toerisme Scheldeland 2040
Projectmiddelen goedgekeurd of in aanvraag 189047
702 002 Agentschap Onroerend Erfgoed - Landschapsanimator 53000
703 001 Agentschap voor Natuur en Bos - weidevogelproject 30000
703 021 PDPO ANT - Fauna-akkers 2013 2300
703 020 Provincie Antwerpen – DMN 'wild landje op de Schorre' 9000
703 020 Provincie Antwerpen - DMN poelen in Klein-Brabant 12000
703 000 Quick-Win Scheldelandschapspark ' veilige en mooie
fietsverbinding Zele' 8650
703 010 Provincie Oost-Vlaanderen - soortenbescherming kamsalamander 15000
703 010 Provincie Oost-Vlaanderen - inrichting amfibieëntunnels 5613
703 000
Quick-Win Scheldehelden - Neuzen in het nautisch verleden van
de Schelde 7500
703 000 Quick-Win Scheldehelden – Wondermooie wielen in Bornem 6400
703 012 Gestroomlijnd Landschap P OVL 2013 20000
707 000 Cofinanciering landschapswerken eindbegunstigde 17554
703 021 PDPO plant van hier 2030
TOTALE INKOMSTEN 694770
Een verhouding van de begrote inkomsten is weergegeven in onderstaande grafiek:
Structurele
middelen
Provincies
26%
Structurele
middelen
Gemeenten
15%
Begrote inkomsten 2013
Jaarverslag 2012 – Jaarprogramma 2013
Een verhouding van de begrote inkomsten is weergegeven in onderstaande grafiek:
Structurele
middelen Vlaams
gewest
25%
Projectmatige
tussenkomst
lonen
7%
Diverse
tussenkomsten
0%
Projectmatige
middelen
goedgekeurd
27%
Begrote inkomsten 2013
109
middelen Vlaams
Projectmatige
middelen
goedgekeurd
27%
Jaarverslag 2012 – Jaarprogramma 2013 110
De begrote uitgaven voor 2013 zijn weergegeven in onderstaande tabel.
Tabel: Begrote uitgaven 2013
Grootboek Omschrijving Absoluut (€)
Algemene werking 43150
612 001 GSM 700
612 020 Postzegels 1500
612 040 Kantoorbenodigdheden 3600
Meubilair in afschrijving 0
Aankoop copiër/ICT-materiaal in afschrijving 0
612 041 Boeken, tijdschriften en documentatie, publicaties voor derden 500
612 050, 612 051, 612 052 Onderhoudsproducten, verpakkingsmateriaal, klein materiaal 250
612 054 Veldwerkmateriaal 500
613 020
Erelonen accountant, incl. niet aftrekbare BTW en
administratiekosten 2600
613 050 Kost seminaries en opleiding 3500
613 051 Erelonen docenten 0
613 060 Lidgelden 1000
613 070 Wettelijke bekendmaking 200
614 030 Relatiegeschenken 500
614 000, 614 010, 614 020 Representatie (divers), onthaal-receptiekost 2000
618 600 Vrijwilligers 200
613 071 Vergunningen 1000
613 080, 613 082, 613 084 Octrooien, (software)licenties, merken, Reprobel 3500
657 000, 659 000 Bankkosten 100
659 000 Intrest 0
612 060 Werkkledij voor zagen en aanplanten 2500
63 Afschrijvingen 19000
Vervoer 8700
611 060 O & H personenwagen 1000
611 050 O & H fiets 200
612 013 Brandstof 3000
616 000 Verplaatsing personenwagen 2000
Jaarverslag 2012 – Jaarprogramma 2013 111
616 001 Reis- en verplaatsingskost 1500
640 001 Verkeersbelasting 1000
Verzekeringen 5250
613 010 Brandverzekering - inhoud-diefstal 1000
613 011 BA (ook bestuurders) 1000
613 012 Lichamelijke ongevallen Rvb + VW 650
613 013 Verzekering personenwagen 1700
613 014 Verzekering dienstverplaatsing 900
623 000 Wetsverzekering - AO begrepen in brutolonen 0
Huisvesting en burelen 22200
610 020 Huur gebouwen 7100
611 020 O & H gebouwen 3300
611 030 O & H installaties, machines, gereedschappen, copiër 500
610 030, 611 030, 611 230 Leasing multifunctional 1600
612 000 Telefoon en internet 4000
612 003 Telebewaking 700
612 010, 612 011 Water en gas 5000
Personeel 376676,00
62 Bruto bezoldigingen
62 Coördinator
613 040 Erelonen sociaal secretariaat inbegrepen in brutoloon
613 041 Erelonen maaltijdcheques 0,65
620 290 Patronaal deel maaltijdcheques 4,91 inbegrepen in brutoloon
623 000 Arbeidsongevallen inbegrepen in brutoloon
623 200, 623 410 Externe medische dienst inbegrepen in brutoloon
Groepsverzekering
613 015 Hospitalisatieverzekering begrepen in brutoloon
623 500, 623 800 Woon-werkverkeer
Communicatie 32600
612 021 Kosten LK 16000
612 030 Druk- en kopieerwerk algemeen 3000
Jaarverslag 2012 – Jaarprogramma 2013 112
613 030 Erelonen lay-out 1100
612 002 Hosting website en nieuwsbrieven 2000
613 081 Fotolicenties 500
615 021 Infoborden 3000
614 Persmomenten 1000
615 100 Branding 2000
610 000 – 619 000 Evenementen (met viering erkenning) 4000
600 100 tot 600 400 en 61 Projectkosten 202623
Agentschap Onroerend Erfgoed - Landschapsanimator 53000
Agentschap voor Natuur en Bos - weidevogelproject 30000
PDPO ANT - Fauna-akkers 2013 3105
Provincie Antwerpen – DMN 'Wild landje op de schorre' 9000
Provincie Antwerpen – DMN voor poelen Klein-Brabant 12000
Quick-Win Scheldelandschapspark 'veilige en mooie
fietsverbinding Zele' 8650
Provincie Oost-Vlaanderen – soortenbescherming
kamsalamander 16500
Provincie Oost-Vlaanderen – inrichting amfibieëntunnels 6174
Quick-Win Scheldehelden - neuzen in het nautisch verleden van
de Schelde 7500
Quick-Win Scheldehelden – Wondermooie wielen in Bornem 6400
Gestroomlijnd Landschap P OVL 2013 20000
Cofinanciering landschapswerken eindbegunstigde 17554
Soortenbescherming RLSD 5000
Middelen voor NME (materiaal, moord in de poel, speelnatuur) 3000
PDPO plant van hier 2740
Route You Trage wegen 2000
TOTALE UITGAVEN 691199
Een verhouding van de begrote uitgaven is weergegeven in onderstaande grafiek:
Algemene werking
6%
Communicatie
5%
Projectkosten
29%
Jaarverslag 2012 – Jaarprogramma 2013
Algemene werking
6%Vervoer
1%
Verzekeringen
1% Huisversting en
burelen
3%
Personeel
55%
Begrote uitgaven 2013
113
Personeel
55%
Jaarverslag 2012 – Jaarprogramma 2013 114
6. Overzicht bijlagen
Bijlage 1: Verslagen van de Algemene Vergadering
Bijlage 2: Verslagen Raad Van Bestuur
Bijlage 3: Persknipsels
Bijlage 4: Landschapskranten 2012
Bijlage 5: Accountantsrapport
top related