johannes duns scotus opera omnia volume 7, part 2
Post on 29-Oct-2014
169 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
JOHANNES DUNS SCOTUS
OPERA OMNIA
VII. 2
A>i-I non habeat rationem lcgis , aut prohinis,,
proprer illam abfurditatcm , illud iudicium non dcberct eflc Icx rcfpcduDci , quamuis cflet lex
ralet.
rcfpcdu hominum, quos legibus aftringi noninconucnicns.:
cft
nec fit lex , aut prohibitio } fed ccrte in hocmodo loquendi videtur eire manifefta conbitionis,
tradidio.
Cn^rm.
%.
C4p.s.
Confirmatur fecundo , quia ipfe probat eoJem lcgcm naturalcm cflc rationem,quia lex na-
Obiicies fecundo pro eodcm illud quod eft contra lcgem naturalcm , neceflario eft contra ObieHio x.in veram Icgem, prohibitioncm alicuius fupcrio- eo qued lex
&
risrergo lex naturalis inuoluit iuflionem aliquam
naturalit dt-
turalis eft in,
hominc quia non;
eft;
,
inquit
,
in
Deo cum temporalis
fit ,
& creata
nec eft extra
Dei, cumnullus alius fuperior poflic aflignari cuiusluflionem inuolucret.tra
beat
tfft
/tBut
fufenerit.
homines , quia non cft fcripca in tabulis , fed in corde ; & non eft ipfa natura hominis immediate,vt oftcndit contrate,quiaciiis
Probax antecedens cx Auguftino lib. ii.conFoHlltm , cap. xj. dcfinicnte peccatum cfle di,
Vafquem ; nec eft in voluntanon pendet ex voluntate horoinis,fed poeft vt fit in ratione.
illam ligat : ergo necefle
x hoc difcutfu haberaus legem naturalem fecundum Suarem non eflc in Deo, ciim fit temporalis,
fed efle in ratione
;
crgo ciim c/^ite/e^uemi
dicit
qudd confiftat
in iufllone Dei,
quz
iuflio
concupitum contra Icgem zteraddente legem ztcrnam cJfe rationem, vel .volumatem Dei fcntit ergo , inquit Suarez, de ratione pcccati efTc qucd fic contra legcm propriam alicuius fupcrioris. Vnde lih. 1. de pectat. mer. (jrrem ,cap. 16. aii idem Auguftinus Neque peccatum erit ^jlcjHid erit^fi mn diuinitHs iubeatur,(Slum, fa6):um,vel
nam
&
:
:
eft in ipfo
Deo ,
&
dum
dicit
iegem naturalemfibi.
Z)t
non
fit
,
&
infra.
Gjiupmodo dimittitur per
Dei
hon efle in ratione,omnino contradicitOhitSi.
Obiicies pro Suarez prim6,fi lcx naturalis nonconfifteret/ifteret
mifiricordiam ,fi peccatum nen efi , aut tjnomodo non vetaturper Deiiunitiam,fipeccatHm efi ? &c. Addic
ultem partialiter in iufllone Dei, conin folo iudicio rationis ; fed hoc eft faltale,
fum. Prim6 , quialct,
iudicium non poteft diciinquit,
pro confirmatione definicioncm illam Ambrofij dc Parad. c 8. Teccatum efi le^tf diuina prttuaricatio, coclefiium inobedientia mandaiorum, & illudjib.
&
vt per fcconftat
&
ex dcfinitione
FauU Rom,
4. f^ii non cfi lex
,
necproHaricatio.
Vcriim
Dift.An Ux nstltralm dth*atti.
XXXVII.go lex
QujEft.vnic.
86iitt-
Verura hxc obicAio eft parai prorfiu nonen* Vnde rerpondeo in fonni. negahdo antece dens pro fecunda parte ; ad cuiusprobacionera tffi ttBmfmdico , primam authoricacem non e(!e ad proppfiftritrit. tum,quia non eft fenrus qa6d nihil C\t peccatum, nifi quatenus eft prxcise coatra legem accernam, feu voluntacem diuinam a;ternam,& neccdadam, vt manifeftum eft , quandoquidetp alilks non daExfiHtstur I. recur peccatum contra legempefitiuamdiuinam, loftt. aut humanam contra Suarem , omnes. Senfus flHtmtitftettuS tfi ttm- ergo eft , qu6d omne illud fit peccatum, quod eft tr U{im t- contra lcgem zternam ; prohibitiuam voUinttrmMtn, tatem Dei , & qa6d nihil fit peccatum, quod non iit contra illam Toluntatem : fcd hinc non requiturquin aliqua fint peccataprzfcindendo^^ lcge illa zterna , ac voluntate Dei , imo ^Sua-
obligari vi authoritatis fuat ad illa feraanda : ernaturalis eft proprie lex pracceptiua,feu
finuatiua proprij prarccpti.
Refpondeo negando confequentiamSuarij.ica fciiicet, vt inuoluat iuflionem
in fenfu s.iipimjU.
aliquam
patticularem Dei jnam quz prehibcntur pet legem pofitiuam, prohibentur txti per legem ctecnam Dei , & tamen neroo dixerit qu6drex pofiti*
&
&
ua inuoiuat iufllonem attetnam , & neceflariam Dei ergo quamuis omniaqux praecipiuntur per LithpnhiH' iegem naturalem , prccipiantor etiam pc^cvoli* (" Uiinscionem aliquam particuiatem Dei;tamen non *^/^,^f^*':
propterea iex naturalis inuoiuit voiitionemI
il-
,^1*^'*'ttrmmjumtM'imjptmfDii.
Vk
Negaui aarem confequentiam foiummod6 infenfu Suarijiquianegoquin lex naturalispriifllmc prxcepciua;
fic
pro-
qu6d aliqua (int mala antecedenter ad quamcunque iuflienetn , fea yoluntatem Dei, faltem incomplet^ ; ergo oronis marez ipfe fatecurlitia
fed
qu6d non,
fic
ica
prx-
cepciua, vc inuoiuac parciaiicer
aut toMliter iuf-
nondebet defumi per ordioem prxcifum ad
fionem aliquam , qux fit adus voluntatis diuinx. Riff>tm/!i md Per hxc patet ad confirmationem Suarij n. lo. t*^m.
iuflionem Dei.
nimirum qu6d in Scripcura dicatur,qux funt conlcgcm naturalcro eflecontraJegem Dei. Vndc Anfelmus luicttn^ legi natHr*U obtuM , Dei vUtntttttm nonftrtuu. Ad hanc , inquam , confirmationem patet exdidlis refponfio, quiaquamuis rocum fic verum , non fequicur legem naturalem efle , aut includere voiitionem diuinam effentiaiitcr ficut nec ex eo qu6d qux prohibentur iege humana , prohibemur etiam iege diuina , fequitur iegera humanam inclnderc iegem diuinam , aut velitionem aliquam Dei. Dico fecund6,Iegem nacuralem non confifteretra: :
Confirmatur,non obftante iIladefinitione,aliquid poteft eftc peccatum , ez eo qu6d fit contra legem pontiuam, qu2 non eft lex zterna, aut iuffio aliqua neceftaria Dei ergo non obftantc illa definicione aliquid poceft elle peccatam ex eo qu6d eftet contra legem naturalem, quz non cft:
lex astetna , aut iu(Co aliqua Dei. Ad aliud ytth quod infert Suarez, nempe Aui6. Aniirmtimt guftinum fencice quod de ratione peccati fic efle ftttstifit tjft contra legem pcopriam Superioris , iii primis re(intrtt Ugtm fpondeo cx pratdidlis vet bis non colligi hoc,
nifi
' 9*
fnftritrit.
quod de racione peccaci ficeffe contra legem scernam fed manifeftum eft quod non (it ica deracione peccaci eftecontra legem zternara , vc opp onitur lex zterna legi pov ntiuc , &c vt non poflit aliquid efte peccacum ex alio capice , nimirum ex eo quod e(Iet contra lcgem pofitiuam ergo non poteft colligi quodfitexillis colligatuc::
in nacura racionali.neque vt prxfcindit k poten- '^^'"J'*^, tia intellcftiua , neque vt dicit iilam potentiatn. ,,^!m*,
communiflim^ mmtmrmlii * contra quartam fententiam Vafquez,& quoad fe- aMur rmtii' curidam partem eft communior comra authores "^'partemeft
Hxc quoad primam
/,,
deratiune peccati
effe
concra legem ternam,
fic
vt noi^ poflit efte peccatum.quatenus eftct contra
quintx fcntentix. Probatur prima pars , prim6 , quia ipfxmet ^*" 'i0*t aAiones , qux funt^inalx , aut bonx independen- '* '^"'*/*^ r emmdmft etn\ LL /T-L ter a lege pouciua, non habent etle bonac,aut ma- fidtrmtm,t
legem naturalem , vt lex naturalis diftinguiturlege cterna.
ji
Ix ex natura rationali : fed eatenus natura rationalis, vt antccedit foas potentias elTet lex naturaiis,
Refpondco fecundo ad idem illatum, quamuis concederetur non facere ad rem.quia lex natur^r lis eft propria lex,& quidem lex Dei,qui eft Supefed e^hoc non fequitur qu6d debeat inuoluere aliqaam iuf-
quatenus ab ea , vt':
fic iftx
adiones habcrenc
efle
riornofter,atque aded iex Superioris
;
bonx , aut malx ergo vt fic, non eft iex naualis. Minor , & confequentia fuht notx. Probacur maior , quia fi non eflet aliqua ratioaAionemaIa,&nifi,
ASiimit hi.**(f
particolarisinaet defumi inalicra,aut boni-
i8.OUtBii}.
oraniA qtuE pcohil>entitf pec legcm iMtucaiem , prohibentac \ Deo fpeciaii,
Obiicies teni^
qu^m ^ natura rationaii;ergo natonon eft iiiod , vnde habeat adlioacf eflebon,aut nMix lyrc confeqoenter eft lex^^ra rationalinuraiis.
pnccepto,& voiuatate,qavuic nosteiieri>5c
Confic
.
862ctnfirm, %.
Lib. 1 1 1. Sententiarum, vt i|c oftenfi vt praecedic,
quas inter probandum primam coociufidnis partem leiecimus.Probatur ergo minor quia natura fic , etiam eftpotentia,'^c lex nacuralis
m
oftdnfiua bonitatisftibus,
,
& malitiaB
;
qtue eft in
a^o-
p rtem. Probatur aurem prima pars,quia aiSiones iilz, quz func malz , auc bonz independencer^ lege pofitiua func cales ancecedenccr ad omnera adlum inceile^us diuini , auc humani : ergo lex nacuraiis nonconfiftic ih vllo ai^u incellc^us aiiuni,auc humfni.-Probacui: confequencia,quia lex naturaiis eft , qua a^iohes , quz funt bonz , aut maiz
^*''"*
quae funt bonae, 8c rtalx dependenter k le*,
ge pofitiuaedtusVjltKCis,,
& t^tmcnnon proptereaeft lx, quaqn6daut intcifit
{jrohibcntnr iftx adiones : ergo
aiK natura rationalis aut malicik,
oftehfiua
bo'atti
independcnier^ lege pofi(iua, funt
talcs
;
& con^
non fufficit vt,
dicac#r lex.
fcquenc^er fi^ilik adlienes habea,nc efle taies ante-
14.
l^robatur fecOBd^
quia idc6 inteiieftas
Cedemec ad iOtm ^oofcunque inteile&us, iex -*-^-^-'ri naturalis
Dift.XXXVILnatutalts erit tntececknsad Hios aAus, 6cconfiftec inillis.
Quaeftvnic.:
865Smmw^-l^','^^,
fic
non
mh
ergo lex naruralis in ea
cOifflftir.m'.
Probturamecedem.^jqui propterea rncelledus tudtcar iH^ WliDnes eflebor nas , aut maUs ; quiaitafe habent cx natora fua. propterea iHc a^ones:^eccrmivel alionde ,
&
Probatnr minor, qnia poiiti ifti conuenientiS, aat difconuenientiacrunr adhones prohibitx,auc prxcepcx,quVmuis nihil aliud ponereturi& ea ablaca non ellent Gcf6c prcterea itb conuenientia,aut difconuenicntiialicuius alcerios;
**' *S*' *'"*^
X
difeenuimitm.
Xj,CtnfiHh.X.
nant incelledum poti^t qtAm alix adiones,qui4habent altqoaro racionora raaliciz , adc bonitatis obic^huz , quacB ncm habent aliatadiones. Conitrmatur prim6 , quia fequeretur omnera lcgem confiftere in iudicio jcacionis , proptet cunfirea quxdixi num.t^. in probatione ,
non
coinpetrt ipiis ration^ fdl SitmOm
&
Ctfim.
1.
maiione Tecundc partis conciuftonis praM;edcatis , illa enim facilcapplicari polfunt ad ptobandum hanc conclunonem. Confirmatuc fecundd^, contra eos qui dicerenc
ergo ab illa fola babenrcfte pet ^*'*'T ^* """^ fe prim6 prxceptx ^ut prohibitx , loquendo de prxcepcione,'aut prohibit1one,qux coropetit ipfis independenter a lege poiitiua. Coniirmatur , quia illa conaenientia , aur dif- ctm$nigHtt , difcnui~ coniienientia, priuscoropetit adionib^M, quam fit aliqsid aliud,in quo poflittromaiode ftatui lex "?""* *^.'
&
natoralis;ergopotius inilladebfct conftitui letnaturalis,
quam
in aliquo alio.Hxc fufiicientifli;
^'^'^^ /,^^ ^^.
quod
confifterent in iudicio
,
aut
adu aliquo
in-
meprobanc concltrfionemhgacur,
fed vtjnelii^s intel'' rmUmt.
Kmfcinttt
eognt-
quamuis non darccur Dcus, modo darencuc bomines, aliqux adiones coiiuenirenc ipHs, & quidem nOtabilicer,& aliqux difconuenirent etiam netabiliieri& cercam eil quodtclledlus diuini; qutarnulti cx hts.qui.
Vium
non credunc Deum eiTciudicanc
fciut aliquiu 3ton*s tljt
malas indetjn^g^ aliquas aftioneseflc bonas , ^ 1 r Icgcpoliciua : ergo lcx nacuraboniu,aliq$4M pcnaenccr etiam a lis , qua habenc illx adiones elle bona; , aut mamaliu.> I i
&
Aduertendum eft qoandoquidem pcr Irgem i \, non intelligacur illud per quod haberec aflio eftc AduiHtntim bona , aut mala quomodocumque , fed per quod md inttiuaithaberet aftio eife facieuda,aut non facicnda cum """. *""' aliqua obligatione , ita fcilicet , vt fi non fieret 7,*^,^, ptr*6t\o,
qux
pet legem ftatueretur eile facienda,eo ugl hhit ijfi
ipfo male quis ageret, cfsecque merico punibibs; in
htus,
Ix,2.g.Prohati t.
non
conHftic in ahi tliquo incellcdus diuini.
& prxterca quandoquidem ad inducendamgacionem opcrandi nonnitas operationis,, ,
obli-
& nU.
iidac in habicu fuperaddico
fartU
,
quoi
^ffl'"'"l^' '"
non concom , quia quamuis nulliw fuperaddcrctut , adhuca&iones aliquae effent bonas , & malx ; cum , quia ante acquifitiol^robatur fecunda pars,qu6d fcilicec;
tM*Antietdenter tnl tmnl hhitum aio-
"^
habicus talis dcbec prxcedere iudicium de bonicace,aut malicia adionum,ad quod iudicium dcccrminacur , aut facilitatur incelledluspgf habitum,
fufficiat quxcumque bonam opcMtiones confilij , vc feruare virginicacem func bonx & camen qui eas facere omitteret , etiam cum commode poffet , non inale faceret poficiu^ , nec eiTet punibilis,
vc pacet
:
quamuis fortc ad inducendam obli-
gacioneni
fed in illo priori
,
illa:
adlioncs
tfmnU
lunt prohibit,aut prxceptz pcr lcgera natu-
non opcrandi fufliciac quxcumque maliciaoperationis quandoquidem , inquam , hoc ira fchabec quando diximus legem naturalem; ,
ralem
:
ergo lex nacuralis non confidit inlex
tali
confiftere in conuenientia,aut difconnenicncia
habitu.
operacionum humanarum non debcc hoc incel,
ConHrmatur, quia fequerecur qu6d
huma-
ligi
na contifteret io tali habitu a paricacerationis,fed hoceft abfurdum :ergo & quod lex naturalis m tali connileret. Obicdliones , quc contta hanc Conciu(ionem proponi folenc , lolum conriilunt in hoc,qu6d non poOic oftendi,in quo alio confiftac
ligi
de quacumque conueniencia, fed dcbet intelde conoeniencia tali,qux decerminaret inteitalero
ledum ad iudicadum quod omiccereeilet
zCtam
Icaque quociefcumque incellcdus habec fufficiencia principia ad iudicandum qu6dabio fic tam conueniens naturx rationali independenter k lcge pofitiua, vr roale fa-
malum,
& punibile.
lex naturalis
,
fed oftendcmus ftacim id ciTc
falfum.
ceret,illam,curalex naturalis coniiilit inilla
eam
faceie poftet.omittere,
tum
19.jjfettio4.
Dico quarc6 , qu6d
conuenientia particularis
eft lex naturalis
toPll,tineon-
ipfamcc conuenienti, aut difconucniencia ationum humanarora ad naturam racionalcm , quam ]^^\^^n^ ^ f^ jpf;, (^^ ^^^^^^ fuj^ ,ntrinfeca inutntentt* ,cr '. . / , , n r.. difconuenit- dcpcndcncer a lcgc vlla poiinua Dei,auc homtnis. ti* maienum, HxcTidctur mihi coincidere cum fencencia cerciaLexnaturnlit
prxcepciua:& quotiefcumque determinatur ad concipiendam talem difconuenientiam inadlione aliqua,vt iudicaret efte malum,& punibileillara
jn^mm
.
i
acftioncm exercere,illa difconuenientiapar-
ticularis talis haberet
rarionem lcgis naturalis
jut txfe iffit ftatuente legem naturalem in propofitionibusebfunt boHt , cr ic^uis.qux detcrminant intclledum ad iudicium
prohibitiux,feu inhibitiux.
ferendum de conuenientia , aut difconuenientia adltonum aliquarum independenccr k lege poficiua i nam re vera illx propoficiones non uinc alix,
Aducrtendum vlcerius,qu6d dc hac conuenien3 1. tia,aucdifconuenientiapoflitquis philofophari Aliamdmtttt'dupliciter.
Primo, dicendo qu6d
fit
refpedus
ali-
"* *^ *^*^.*f.
?|uis,fiueracionis ,fiuerealisadualis, auc tran-
*/j.V
quim ipfxraec adionesjvt conuenientes,Ttebntitt.
aut dif-
ccndcntalis.
Secundo,dtcendoquod non5
cflet
cinuer.initi*
eonuenientcs. Probatur autemconcluiio hxc,primo,quiani'hil aliud aflignari poieft,in qtio confiftit,vt patec
re vera refpcdbus formalis vllus
fcd ipfamct en- siHnSmr''*
titasabfolucaadlas ,aucaliqua formalicas abfoluca confticutiua ipfius.qux formalitas, quia nonpoflct intclligi,
f'""*'"
& f-"**^''*
ex o.
AiCtis.
vt habcc racicnero,
Probatnr fecond& , quia illud eft lex naturalis ^quapcr fc primo habent iftx adiones efte proTrohati* i. LixnMtHr*U* hibitx,aut prxceptx:(icut cnim lex humana con|"* ****"/ fiftit in illo i quo aftiones habcnt eiTc prohibitx tutunisptrf* \ y f r '^ P"itio virtutelcgts humanxcttalcx naturaprimh prohi' P" hiri, 4MI fr*' Hs dcbct ftatBi in eo,^ quo habent a&iones , qux eifi. funt prohibitx , aut prxceptx fine legc huroana, efTe prohibitx>aut prxceptx: fed certi^m eftquod ab illa difconuenientia , aut conuenientia habent eife prohibitx , aut prxcepcx per fe pti.
tix
,
nifi
per
modum rcfpedlus,
eflet
conucnien confequen,
ter refpedlus
non tamen formalis
fed fecun-
d^m dici.x his amem diuetfis fententiiji, qux verior fit non eft huius loci , fed potiiis pertinct ad difputacionem de relationibuspeteft declarari;
1.1
abiftius difficulcatis decifione,
vnde indepcndenccr , condufio noftra33.
& dcfendi.
Nam
fi
quis primo modo phiLofophandum ar-
Sctti eper.
Tm. FII.
Fttrs
1 1.
biuetur,qaandoqaidcm omniscefpcdlus fotmalit X
864lil (
Lib.lll. Sententiarumnon qoatenus ipfamet
(jp%os
raltem noti extrinfecus adaeniens , qualis renon poteft etTe illa conupnicntia aut dif-
eonuenlentia
a&ionum >;vt fcienti natoram ifto)
rum:
reijpeftuum Tatis patec
fiuc ^ationisj, liue
lex formaliter eiTet inHta cordibus v,fed quatenus vnufquifque habet propehiionem naturaletti,& facilitatem ad eam cugnofcendam. Confirmatut hxc refboniio , quia
realistUue tranfcendcatalis. aut aptitudinaiis t*M mum- praBfapponat liquid i ^d quod necelTatib fequiUt fmmndm ^^^ ^t omnes fatentur conuenientia, aut difconucnieni Ja aftioilum > in quibus ftatuiraus iii conmt m fmti Umttli,m ^j^ jj^g lcgcm naturalcm, non debet inteliigi de conuenicntia,'aut dirconuenicntia formali ; fed*fi
quando dicituc qu6d
lex naturalis
iit,
indita cor-
dibus hominum, id in fenfu pi aut prohibita per ipfam conuenienriam , aut difconuenientiam formalem ; ne-
qu6d lex naturalis
natura rationalis
;
fiiie
cum
que enim vlla prorfus efttueretur prohibita,
ratio
,
cur
non
confti-
aut prxcepta per illam for-
tnalitatem fundamsntalem : vnde cum illa Rz prior,qu^m refpcdu$ fequentes , prii^s per illaractyiftituetor
Auerfa qu6d (tt potentia intellcus vllis obiediuis:ergo noftra cdnclufio eft contra dibas auftorirates., confequenter jM3tr$tmt*s UQ^ linenda. Porr6 auftorftaics ill funt Ikb. ^'"^'^ 1'** ^S!"*' "* ^i^"* fjaturaliter , /4 , ^u* UrlnmtHrmUm
qukm gentes non habentes lcgem pohod eft,fine
mulltritatit.
Mofaicam,quantum ad
gi,de quibus loquebaracnaturaliter
reuelatione fupernaturali illa,quacfiebatMoifi,
& ludaeis
,
mediante lumine naturs , & beneficio
&
intelledusac gratiaDdi, fine qua nulla cognitio prabica conducens ad exercitium virtutis haberi poteft , vt fuppono ex nMteria de gratia aduali )cognouiiTe ea,quaB per legem illam pofitiuam Decalogi ordtnabantur,& in hoc fenfu eas fibi fuiilc legem:quia fcilicet quemadmodum lcx illaDccalogi proponebatludxis ea quz erant facienda , non facienda, ita Gentcs per lumen naturale pro-
tfftinditMh'
imm^m*
{** fitnti fHCiuni , eiu/rnedi legem rton hubentes ipfi Jiki fimt Itx , tjui oBendnm optu legu firiptum in cordihtu fiiitrttm.,
tefHtnomHm roMtntez.
illu confiientia ip/o-
&
Roman.
^mosienMt
nohis
bona? pgHa-
tum tfi fltper nos lumtn vulttu tui Domine. Pfalm. 4. Jjtx Dei mentem nofham ittcendens eam adfipertrakit , ctnfiientiamtfut noHram velUcat , tjua , f^ ipfit Dttmisiuflraltxdicitur. Damafcenus lib.^.cap.i). ffulU anima tfi , ^m ratiocinari pojftt , in cuitu confiitntia ntn loeptitttr Dettt. ,Quu enim legem naturaUmtnctrdibushomirmmfiribit, nififiltuDeui. Auguftinus lib.i. de fermone Domini in monte. EaItx nonfirflritur ,fidintiafiitur , ntc ali^apercipitur
ponebanteranr.
fibi ipfis,qua:
facienda,
& non faciendai.Bx;iliemtit.,
Secundus Ibcus ex Pfai.nihil facit ad rem;quia manifeft^agitdepropofitioncboni,autmali;non ver^delege.Toium quod diciiur in tertio loco cx propric conucnit;im6 magis Damaic.tam benc
}.Exfllemti.
&
propiie propofitionibus obieiiuis,feu ac^ionibns
conuenientibus
,
ac difconucnientibuSi
quam vel
natar2,velinrelle(%ui,vel cognitioni.vcl habitui.
txprittutur.
ltHout\fid prifluo tfuodam naturafonte in fingulfi Ambrbnus lib.5 . epift. 4 1 . Efl ^uidem
Nam certum eft illas
ptopofitiones vellicarccon-
fcientiam incendereque
mentem , eimque ad
fe
Vtra Ux rella ratio natttra etngrutns diffkfit in omnes,
pertrahere,3c efle Icgem Dei,ae etiaro mentis:func
ad efficium, iubendo,veLadantius lib.^.c.S.ex Cicerone in lib. de Repnbl. ) f, tL*ffo)tfi. Reipondetor , quamuis exprefs^ haberetur ex lu9fnpltM priediais au^oritatibos qa6dlex naturalis eiTetCtnflans /impittrrta,lurisefret
fL-at,&
mens Scoci,&
ipfa vericas,in
impugnacio-
.
Stni F*ri tU
ne huius Authoris aliquanculii eft immorandum. Icaque hic Aurhor fupra mni. oi.dicic Scocum ^'^Pf c^sc cenece illam fuam fenccjiciam, quia in 4.i
adhuc cuntrarietas ad alteram przceptum naturz eilet tacio fufficiens cur peccacumpeccatum.
Fundamenturo autem intelligendi Scoti verbaaliquo cx his duobus modis,
Rmti ixfliCMtioni* frtt-
hert.
tiifi.^o^.Sic ergaimeSigenda ^tuBionem,ntfm.9. aic:
8c
non
vt intelligit
xi>li^ur I. tjuodcHnijtte peccMim idei ejipeecatum, ^uia efi centttt l*'-^'yf*- prttceptum dikimims fedfacillimccxplicari poceft*""' /untgitbro. '
hic locus Scoci dupliciter
,
itafi
vt
non
faueat vllo
modo
Fabro. Prim6,quidem
dicatur
quod nonfolum-
fntelligatur
prcceptum diuinum eo
loci
rpfum Fabcr,eft optimum. Prim6,qu6d vcrba exhibeaut illos fen(us tam bene,quiMyi4^4rrtf,habetfuamTeiitacemabimelle-
Aucliuino,nechoceftconcraScotum,licct i.d.i6. habece poflibilit"atem ab iniellcwUmm^Iu. ^^^*^ creaturas * dudiuinoialiucleftenimdepoflibilitacecceaturacum ; aliud devcritatcpcopofiiionum coroplexacum VI omiitam modd , quolfenfu dicat Scotus cceatucas habece pofllbilitatem ab intelledlu diulna, dequo aliis contca fenfum Fabci,& aliotum aliquocum Scotiftarum fententiam , Deo
Deindequ6di^fquia hon
eft
potioc cacio cncha-
fria ad ^uatuar , tion itafe
Mtft quatHor ad quinejue, Quod
fuhiem.
Dift.Qnbdfi
XXXVII.
QujEftvnic.,
869
velit
Fabcr qa6ari ftteft
Scotiftarum , qu^d aftus, quem eliceret, efTet fic indifferens. t fan^ credo tieminem pofle de
ad motiuum illatum aliarum virtutum
vt
nltm
indijft-
hoc dubitaro ;fufBceret,
ficut,
enim
exiftimatio probabitis
tnnt IX tfi' niont frthtt'
vi
a^s
qui reuera efTet malus , efTet:
m.
bonus, tamen propter iftam exiftimationemfine dubio poffet fufficcre,vt adus qui reueraefTec indifterens ^ parce rei,
ita
non
non fttfficeret motiuum charitatis,& ciim noh fequatur maius emolumentnm ex natura phyfica, aut morali paenitentiz,vetbi gratia,fatz exmotiuo poenitentiz virtutis , qu^m fiCtx ex motiuo charitatis , valde durum , & inconueniens videtur qu6d przceptum natusale obligaret ita determinat^ ad pocnitentiam facicndam ex moti-
eflectati
camen
indiffe-
rens moralicer eiictenci
cum
exiftlmatione:
crgo iuxta hzc princlpia Auerfx poflet quis obnunc, nullam {crQretotam legera naturz hic
uo pcenitentiz,quintiuo charitatH.
fufficeret
cam faccreex mo-
&
Con^t
,
Dift.90.Coajirmxth,
X XX VII.&::
Qu^ft. vnic.cepca iliacum virtutum.
875
PnueipmiJsmfnetrtntfr*ee/>tit firefttirtrftitr
Confirmatuc hoc, quia fi requircretur ad obferuantiam talium prajccptorum aftus formalcs illarum virtuturo fcqucrctur pauciffimos vnfanquam fatisfacetc etiam ex mcliotibus , dliotibus obligationi iftorum prxccptorum hoc
ad fuam natnram illos habere : htnc dicuntur pcccepta.quibus leoetuc ad illos adus, eife piac-
aStu/irm*les
autem
cflet
abfurdiffimura
crgo. l^robatur le-
quela maioris , quia vi ciiccreniur iili adtus fotfrutftDrum. maiiter , oportcrct cognofccre honcftatcs partivirtutun*
x his autem adibus quot quot excecni func , ptzcequtrunc neceflari6 adlum intecnum, quo libeco, & humano modo fianc vnde ex eodcm capice , ex quo obiigabicur quis ad adtum exccrnum,obh'gabitur etiam:
cularcs illacumfea
inutum
,
vt diftinguuntur intec:
& ab aliarum virtutum honcdattbusillis
ad internum,, fine quo fierinon poffit ; fed quia iuantum md ebtigationem omnis adlus extetnus , qui fit de fa^o , poflec aBtu exteminis
hoc au-
faccre poflunt nifi dodiorcs.&ipfimct dodlinontambcncidcognorcuntquin intcr fe
lem nulli
imperari pec adus intetnos diucrfiffimz ratio- perinde efti ortam ex aAu qua virtute , quantiim ad obligationem
di^entiant intct fpcciatim
honcftatibus,affignadis,vt pa-
non eiferis.Alij
dc pocnitcntia, quam aliqoi putanc virtutem particulate didindlam aczte-
externo , peiinde piorius eft , qualis fit adus intcrnus , mod6 fit talis , vt ab eo proueniat adus externus , fed cuiufcuraquc tamen rationis formaiisfit ,|poteft dici ex obiedbo fuo e(fe adtus illius virtutis, cnius dicitur adtus externus eflc,
proueniat.
dicunt eflc particularcra,fcd in cius rationc formali affignanda muitii inter fc diflentiunt. Confirraacurfecund6,qaia fi quis voucret eliccre adlum lliberalitatis formaliter fatisfacerct
quia
peranduminterhi,
habet proobiedo, circa quod im, adum iilum cxteinum. Simiiitet ex pczdiftis adibus quot quot funtfciiicet
verfatuc
91.Praceptumiurie
voto eliciedo adumcharitatis petfediGrem, ncc vi voti obligaretur ad adum liberalitatis formalem fi vellet clicerc aftum chatitatis formalem, vt fuppono ex communi dodtina in maieiia dc voto. crgo quaifjuis qus obligatctur przccpto naturali ad adum iibetalitatis poflet fatiffaccreiili praccepto peradionera charitatis perfedliiorera \ paritate rationis.
iicct refpiciant
per fe talia particularia
, tamen quia poflunt illa rcfpiccre ex vantn obligat motiuis formalibus , iicct ifta prxcepta iuris ad affiu /naturaiis obiigent ad illos adlus particulares, temos ex tali quatcnus refpiciunt talia obiedta particularia; vel tali dt-
obicdlatiis
natur*
Dixi autem in conclufione prater prdceptHmfrteeptumehnritatit
chdritatutiUT)
,
-
adualiter eo ipfo die,quo teneretur ex pra:ceptoiuris naturac
Quzres quinto, /m Itu vtttHrale obliget ad modum eperandiex dile^ione Dei,feH charitate? Rcfpondcobrcuiter
96.
Ah
lex
naobli-
non cognofcens tum adu
currcre
cum D.Th.^,
i
oo.
no ex legepofitiua,'qu9uisenim
tur,adhuc cognofcercrui diligcndus:eigoex lege nacura
Dift.quz opponiturlegt
X XX Vll.
Qu^ft. vnic:
87700.
Ugem mitnrdUm pro ea pontiue.Qu6quar ibi przcipiuncur,habenc bonicacem formalcm,quae fccundum fe ordmaca eft ad finem vlcimum, vcper illa homo conuercacur ad illum fincm, Sc confequacur ipfum. Similicer omnia, quxibi prohibencur, habencmaliciam formaicm fiuercencem a 6nt vlcimo ica qu6d ibi przcepca func bona, non cancum,quia prxcepca: fed idc6 prsecepca , quia fecundum fe bona. Siroilicer ibi prohibica func mala,non can^
,f,
tum
quia prohibica:fed idco prohtbica,quia mala.
''
i^
Ec cunc vidccur confcquentcr ciTc diccndum ad primum argumcncum , qu6d Dcus fimplicicer non poceft difpenfarc in calibus quod enim ex fe eft illicicuro, non videcur po^c ^eri licicuro per aliquam voluncacem vc fic occidere ex hoc, quod cftadus cran(iens fupcr calem maceriaro, fcilicec proximum,e(l adus malus, ftancc illa caufa fcmper (tric malus:Sf ica nuUum t/^^r,quod eft excra racionem illorum ccrminorum,poccft faccre,qu6d fic bonus ,& cunc oporccc cxponere audoricaces,quac videncer dicere Deum in:
>
calibus difpenfafTe,fiGtuva in
& exponuncur vno modo
,
qu6d
lic^c pofrcc (icri difpcnfacio ciccaica
gcncre a(9cus,non camen circa ipfum inquancuro eft prohibicus,& rra prohibitioncm,Alicer dicicur ,
nec con-
quod at^us manens inordinacus non
poccft
ficri
ordinacus
:
adus au-
xcta inquancuim cH- concra prohibicioncm, cft inordinacus,ide6illo
non
poteft difpenfarc in
inquancum cH contra prohibitioncm.
COMMENTARjyS.'O^t P Tff' dtcitMrqHodJtc. Proponii hic PoiStor Smt*ntUD, j^ Xfentcticiam D.Thom.quant^madparteni P^Jncipalc buius qu^ftionis,quat pars eftanom^ltrtceftm DteJogi "'* praccpta Decalogi fint de lege natur^?Qu.am fintturis na- parif refplutc S.Dodloraffirmatfu^ quta omnta, fitr. qa2 in Dccalogo przcipiuntur,habent ex fe ipfis " *'^*^ bonitatem, quat vcl ex tcrminis immediatc patec Cuilibet apprehendemi ipfoc.vcl dcduciturmani,
leniadfecrc fcquaces
iftfus
fentcnrijc.Vna cxpo- ^xponh mm-
Htioeft qu6d-quandoapparet
Deum
difpenraire
ltrittes ep-
in aAibusptohtbitis inDecalogo}n6difpcnrauit
pofiftf fiti.
raraen in iflts.quatcnus prohibtti funt, nec con- i-f*?*/"^' fequenter quatenus continentut in Dccalogo,fcd quod difpci^auic in iis, quatenus funt adbus , ab-
ftrahendo k tatione illa,fcciidumhibiti.'
quam
funt prox.Zxfefitit.
fefte ex principiis per fc
quztcm9.tf!{e4 een-
notisi& firoilitcr orani^ in Dccalogo prohibcntur, habcnt malitiarf)
Alia expoficio eft,in rc parum,auc nihil k priori diftans , quod non difpenfaucrit vnquam
appatcntcm immediatcextefminis ,vel fequenneccftari 6 cx prfncipjis pr fc notis.fi
Qi^od
obiiciatut huic fcntentix.primum ar-
^*h*>teftnfUamfmtiont4e fa il0tiff
giimchtum principalc,ncmpe
Dcum altquando
dtfpenfafrcinaliquibuspr^ceptisDccalogijidautcni fieri non po(rc,fi cx fe praeccpta omnia circnt bona,aut raala,quia (i cx fe eft raalura,& tllicitura occiderc innoccntem , non poteft fieri qu6d pcr vllam volicioncra diuinam non fic illicicum , ic
iOu.
in aAu , quatenus inordinatus, nec confequentcf quatenus prohibitus , aut contcntus in Dccalogo.quia prohibetur , continetut in Decalogo, quatcnus inordinatus. Cura hisduabuscxpofittonibusconucnit illa, AUa expofiquam S.Thom.habci^.too.rr.8.ad tcrtium,vbi ti cum frtdicit quod illa,qu5 prohibcntur in Dccalogo,pof ^*'*" f*"""*" '* '** funt confidcrari duplicircr vno raodo.quatcnus habent inordination|,& malitiam, alio modo, i{U2itnvii noiVhabenc maliciam, auc inordinatio-
Dcus
&
:
&
confequcntcr non poteft in occtfione tali Deus difpcnfarcquia fi difpcnfarct,tura facctct pcr voIttionem qua difpcnrarct.vt non eftet malura.autfUtfionfi
auftoritate pqblica,&-vt
ncm.verbigratia, occifio potcftconfidcrari vt fit fit auAoritate priuata, fi
D.
jlltcirii
occidcrc.Si hoc,inqiiam,obiiciatut, dicit
^t^nfusmdtfrtLetptii
Thom Deum t>otox confequcntcr ad D,Th. fcntgciam neganiatn cffe qnbd Dem vnquara difpenfauit,aui diDe- 'pcniarc poflct tnillts
modo ,cft mala inordinata, ac prohibita in Decalogo. Si fccondo niodo,non cft ncc mala, ncc inordinata,ncc prohibita in Decofidcratur ptimo
&
pracceptis
, ct
authoritatcs
calopo.Dicit crgo S.Doftor, qu$ difpenfauit.
non
velint
qu6d
AlHgnat autcm if fe duas expofitiones,quas fo-
aliquacircumftantia^quiaftie^anon habetrationem illara inordinatioois , ob quara prohibetur
S
C H O L
I
V M.ex terminis , velex
fxflietntquid^t 4i^ffin.iofrofrie,imfroyandoexpoftiones D.Thom. Seturtdo refutatqued
D.Thom. ait omni frdceft/t Decalogi&frd{{ici contra diSta q. ^frot.luntat Dei determinaretiir
httbere 'veritatem neceffariam
kit^er necejfariamtonfe^uentiam. Primo^quia intelle^us Dei neceffario affrehederet ea,
& voluntas Dei
rteceffario
conformaretur eii.Seeundo,v
ad extra neceffario.Triafraceftajpe^antia ad Deumfuiffe iAu^uf. in Exod.\6.D.Thom.\.z. q. loo.art.^,i o.
frima taiplat&I.
relicfua infecunda^tenet
f^ communisjicet Hier.in Ofea
aliter numeret frapefta.
^
nr
V ittl. d1.$'
^^^ '^*pcumt
'
cxpofitiones(qux forcfe rcdcunc in idcm) non vidcncur faluare propoficum:cft faccrc,
ODifpcnfarc cnim non
quod ftancc prjcccpco
liceac facere concra praccc-
5j.f. dejicunda.
fed difpenfarc eft rcuocare przcepcuro , vel dcclararc qualiccr dcbeat incelligi.\MX,\i
Eft cnim dupiex difpenfacio ,fcilicet luris reuocacio,&
dcblaracio.
Quarro
.
'
Dift.,,
X X X V II.,
Qusft. vnic.
879
Quzro an ftancibus omnibus circunftanciis eirdemin iftoadu,qui eft occidcre homincm variaca fola circumftancia prohibici, & non -prohibici, pofTec Deus faec* re quod ille adus qui cum cahbus circumftanciis ahis cft ahquando prohibicus ,ah^t,
effcc
non prohibicus
fed iicicus
?
Si fic
,
igicur fimphciccr poccft difpcnfare
,
ficuc
fim-
quancum ad cxrcmonialia, quando dedic nouam; non quidemfaciens qudd manencc prxcepcode cxremonialibus ,illa non cflcnc feruaada fed faciens quod adu illo manehcc codem non cenebacur quis ad illum ficuc prius. haeciam difpenfac quicumquc legiHacor fimpliciccr quando reuocac prxce^ ^JU^ipcum lurispoficiui fadi abeosnon quidem facicns,qu6d ada prohibico , vcl prx- /^ f^' cepco manence fccundum fe, aufcracur racio illicici & fiac licicum. Si aucem Deus non pocell facerc de ifto adu , qui cum cahbus circumftamiis erac prohibicus, quddmanencibus eifdcm circumftanciis prioribus de prohibicione non fic prohibicus igicur non poccft facere quod occidere non fic prohibicum cuius oppoficum manifeft^ pacec de Abraham. Przcerea qux func vera cx Cerminis,fiuc finc necejGTaria ex cerminis,fiuc confe4.phcicer mucauic legem veccrcm:
,
,
,
,
f
:
;
:
,
quencia ex calibus neceftariis , prxcedunc in vcricacc omnem adum voluncacis , vel falcem habenc vericacero fuam circumfcripco pcr iropofiibile omni veUe igicur fi prxcc:
pca Dccalogi
,
vcl propoficiones pradicx
,
qux pofi*enc formari ab
eis
,
habcrcnc calem
nccefiicacem
,
puca
efifncienium ,ita
qu6d hzc efiec nccefiaria '.prtximM non efi occidendus ^furtum non quod circumfcripro omni velle apud incclledura apprehendenccm,,
calcscomplcxioncscirencfi&nocx, incelledus diuinus apprchcndcns calia neccfiari6 apprehendcrcc ca canquam ex fevcra,& cunc voluncas diuina oeccfiarid concordarcc iftis apprchcnfis , vel ipfa non cficc reda ica cfiec poncre in Deo racionem fcieacix pradicx quod ncgacum eft in primo. Efiec cciam poncre qu6d voluncas eius fim:
&
:
erit,& reli^^^^ff^fi^f^y^^^^ftfiftitUamprorfuihHTnanacUfpen/atio'*>'*
i pr*etptis mlijuiiMt Ii*taUg$.
^dmittity ntc ctti^am hominum ex hit,
defilftere aut licuit
ant licebit
,
alitjHo moDomintu tamen ali-
^^-^ horum
& tjued voluit & auando voluitfiUiit ,/iue;
ifrit/tt*.
cum Hcbraii fygyptiot exfpoliari yjiue ijuande Pro~ fbetam cum muliere fornicaria mifieri pracepit. luorum vtitfue alterum tjuid nifi graue furtifaeiniu alterum tptoi nijiflagitif turpitudo reputareturfinon excHfitffet,
omnjbus circumftantiis,quibus rcdditur iUicita , hoc , inquam , non valct , nam fic etiam dicere poiTum quod vna ex circumftantiis, obquas habet comeftio carnis die Vcncris cfle illicita, fit qu6d non praccipiaiur a Superiore,auc qu6d ipfe non confulat , aut liccntiam det alicui comederc ; & confequenter poteft dici , qu6d quando Superior prarciperei ,aut' confulcret illam , vel licentiam eius conccderet , non difpenfaret in przcepto dc comcftioneleretur,
fic
tol-
omnis difpenfatio
,
quod
eft
contraret
omnes , etiam
aducrfarios. Itaque vt oftendant luiA proha-
vtrunujue faSium autboritas imperantii
?
&
Deum nongi
pofle difpcnfare in prxccpto Dccalo,
Deumnidij^eit-
infra. Deinde tjuod inuielabile neminaui, ittud inteUi-
ge
non ah hemini traditum ,fid diuinitm premulgatum, nifi a Dee, ^uitradidit mutari emnino nen,
tjHod
potcftPapa difpenfare in octilarein przcepto de comeftione carnis , oporrct fione tX beiii eos oftciiderc quod fit aliqua circumftantia ex qna itt viO'ficut
denon occidendo
pojfe
patitur,vt txemplicaufa nen eeeides
,
nec maechaberitt
nonfurtumfaeieSi&iLe^mpoaiutrfiritrtim.Reijcitur.>.
reliijua illim
tahuU.
parte occifionis przter negationem praEcepti,aut confiUj,aut liccnti^ diumz,ob quam fit ita iUicita vt
l*tioHe ieilt-
Aduerfarij fatentnr
Bernardum noftrx fencutr.
Deus non pofKt ncc
tcnti fauere.fed explicam tamen
de di-
fulere,
praccipcre cam,ncc c6nec iiccntiam cius faciendx conccdcre, vt
Btmardui
fpenfatione improprie difta
,
fcd contra explica-
afiicitur illn
circumftantia;
&qu6d non
fit
vUa
ii prtpridilpenfntioTu
tionem primo facit qu6d nihil impediat quomiminus dc propria loquatur, & deinde qu6d in il\o libro ex profeftb agat de difpcnfatione proprie difca ; ergo de ea debet intcUigi, Prxterca
circumftantia, przter circumilantiam negationis przcepti, confili), aut licentiz Papa; ex partc
k^uitm.
comeftionisfit
,
ob quam circumftantiam non pof:
talem difpenfationem concedit
Deo
,
qualem
Papa cdendi licentiam darc fed hoc non poffunt vUo modo faccrc:ergo debcnt concedcre
negathominibus, fedfecundiim multos ex aduerfariishomines poftuntin przccptis inris natnrx difpenfare difpenfatione impropric didla,
qu6d Dcus
difpcnfarc poffit in occifione,ficuc
Papain comeftione. Confirmatur,quia
afcus,qui eft,
prohibus,mafe
109.Confirmatio.
&
107,Jtrebatit x.t
raticnt.
fluid rtquiritur
vt
Dtiu iifpenftt la ^a loqui ergo talem difpenfationem propric didara debcnt fecundum Bernardum conccdere Dco, Probatur fecnnd6 ratione , vt Deus difpenfet in prxcepto , vetbi gratia , non occidendi innocentems fufficit qu6d afcu fuo poiCt cfficcre vc occifio iUa afifediaomnibus circumftantiis intrinfec>s,& cxtrinfecis , praeter circumftantiam zCtw iftius diuini , \ quibus Kaberct efie prohibita , tnala , nun fit pruhibita, ncc mala : nam ideo poteft Princeps aliquis dii^enfarcinfualege pofitiua , verbi gratii , ide6 poteft Pontifex dilpenfare in eomeftione carnis dic Veneris,quia poteft 6hi fuoe^ccre, vt comcftioiUa eftet licita in pmnibus ilHscircumftaniiis, in quibus aUas eficc iUicita praeter circumftantiam iftius a6lus quo id dGceret : ergo fi Deus poteft a^u fuo facere , vtfi:
rerialiter confideratus
poteft
duobus mpdis
habere, Prim6 fic vt afHciatur aliqua circunftan- AStts prohitia,
ob quam,
fiuc pattialiter, fiue totaliter
habcc
IX fi duahus meditbituipoteft
prohiberi. Secundo ,ita vt afficiatur aliqua cir-
confi-
cumftantia
in
qua rcuera non
erit
prohibitus,
derari.
quia fcilicet ob illam circumftantiam habet aUam rationem moralcm ab iila , quam habet inillis
circumftantiis, in quibus crat prohibitus.,
Rutfustia
hzc circumftantia,
,
quam habet
,
obiliii
quam non eft prohibitusi.tam,
poteft cfle circumftan-
&
alus particularis Superioris prohibentis
quo przciperet , v'cl confuleret aifium illum,quemali^s prohibuic,vel licentiam darcc
eum faciendi; aut
aliqua alia circumftantia concomitans illum aAum,veI dependens ab illo ; vel poteft efle aliqua alia circumftantia independens ab adfcu tali , verbi gratii , comeftio carnis , quae eft prohibitain Quadragefima, potcftconfiderari vt prouehiens a fano homine,cui non eft ncccf-
Triflicitirpoteftconfi-
derari come-
Qccifio aliqua affedia
iis
circumftantiis
,
in qui-
bus%x,
eftet
prohibita per Decalogum, non fitiUici:
omnino poteft proprie difpenfare fed poteft Deus id facere im6 de falo id fecit ergo de; ;
comeftio,& vt ficeftprohibirafine dubio ifta comeftio;& poteft confiderari vc prcuieniens ab homine infariaaliquaparticulari rationeifta
JHo.I.
Modo
ifi
prohibita.
firmo
,
cui valde neceflaria eft ad
fafbo difpenfaaitfpenfare.
,
ic confeqaentet poteft di-
dam
illa
comeftio
,&
ficnoneft prohibita
mortem vitannam;
t.Modo non.}.
Modo ttiXefi.
non
Probatur fnbfumptam , nam fi confiderentur onines circumftantiac occifionis Ifaac, prartcr cir-
ccrtum cft lcge ilU pofitiua non efle prohibitum quod fumme neceflariumcftad vitam confcruandam ; & poteft denique confiderari , vt proueniens ab homine fano ,cui dedit legiflator licen*riain
cumftanti^m iUam prxcepti diufhijnuUaprorfgis
.
Dift.&
XXXVII.&Silibere fiat
QusEft.vnic.fcilicet fecrete
88iquod non facithabet Princeps
tiam comedendi , vt fic etiam comeftio non eft prohibira , quia alias elTet prohibita , non cdet prohibicanmul, quod iroplicat in cafupropofico. Si priorimodo connderemus comeftionem,nullaalia circumftantia connderata, cer-
tenus
auferenfur,
ad rem.
autem fecundoiile
modolicicusalias,
fe
tum adus
non:
fic
difpenfacionemeius
nam
per propriam quando Papa prccinifi
tum eft eamx.Ntitem.liberate. Si
ciTe
malam , raod6
&
de-
perct comeftionem carnis in Quadragefima, auc
fccundo
modo con(ideretur,non mi-
nus certum eft eam non e^Te malam ; fed qu6d non Ht mala non prouenic ab aliqua difpenfatione,ir*c
quandoquidem non proueniat id ab
vllo
a&uhoc
libero legiflacoris ,aucalterius habentis adttrtie
comedendac daret licentiam , non difpenfafed mutaret tancum materiam , feu nacuraai moralem adlus , quod eft abfurdum fccundutn omnes. Hoc fuppofito, fic argumentor de fado Deusret,:
1 1 1j>eiu fr^rii
auchoricacem.Si denique confiderecur ccrcio do,
mo-
prxcepit Abrahae intcrficere filium in
illis cir-
eciam Hne dubio mala, fed id habe, quia id habebit przcisc ab adtu libero legiflatoris. Occlfi Ifs4t Hoc fuppoHco fic argumencor occiHo iila bshuit m- Ifaac, quam incendebat cfHcaciccr Abraham,hani rtqmfit bebat omnes circumftantias , ob quas occiHo efterit
mtdo.
non
bic ex propriifllma dirpenratione
cumftanciis, in quibus feclufo prxccpcopeccarct dnf^fauit eum occidendo,nec fecic vllam mucacionem mo- """ -^^*'
:
vteJfetmaUtxctptdi.
ralem ex parcc iftius aftus pracer mutacioncm ^'^faiwwf' illam, quae defumebacur ex illo prccpco,vc pr- / cepcum eft : ergo per vcram difpenfacionem , non per mucationem aliquam aliam fecit, vt illa
&
prohibica in Decalogoflio
^enfiuitne.
hominis
fani,
non minus , qu^m comecum quo Ht dirpcnfacio, habet
occifio eflet licita, quas alias cfTct iliicica.
Qi^d fi dicerecur pratcepcum nonre racionem difpenfacionis,,
pofle habe-
Relponfit.
omnes
circumflancias, in quibus prohibcrur i Ic-
quia difpenfacioRe^cituri.
& non habet vllam circumftanciam independencem ab adbu libero Dei pra:cipienci$ ipfam , ob quam deberet cenferi non cflc prohibita in Decalogomagis quamcomeftio illa hogiflacore,,
non obligat ad adum faciendum ficut prxccpcum non toUit difficulcacem :prim6,quia difpcnfatio, vt difpenfatio, nec habcc obligare,nec
IIO.Ctafirmtio.
minis fani haberec ergo ficut comeftio illa hominis fani habct folum non eflc mala ob difpenfationcm,& ficuc illcai0/r ,. / 1 t r n \r ellec Iicica ; fed tamcn id radtum eftc non prr , rmraU,
'"'''
difpenfacionem
fed per
mncationem materix. dlRinBtm difpefMtim*.
xModta,frime modinon fierit difiinfatii.
Deus nec prxciperet , nec confulerec illam ablationem,nec poficiue daretlicentiam ius. Alio modo,quacenus ille Princeps prxcisc pra:ciperetilli,
confirmandura dicit Auerfa non quamcumqueoccifionera vetari ptarccpto Dccalogi, r . r ledoccifionem e a.i
Ad quod
^^*^'*jfuerf ctn-
fadtam, priuataaufhoritate.
i
Vn-
tranos.
aut confuleret illum aftumipfi
,
vel jpofitiuc
,
&
de , inquit , de fa6to Principes farcularcs danc faculcaccm inccrficiendi , ncc difpenfanc in illopraecepto.
formalicer daret
licenciam
eum,
faciendi. Si
primo- modo
fc
haberet Princeps,
tum non
di-
quo prohibebatur aftus; fed ita muiaret paturam aftus , vt non haberet illam racionem moralcm , ob quam prohibebatut nara certum eft quod pratcepto illo Decalogo , nmfwtum faciet. Non prohibeatur ablatio fecreta bonorum propriorum aufercntis , fedfpenfaret in prccpto:
nam certum
At non vidco quomodo hoc faciat ad rem, eft quod illi Principcs non poflunc
R'ecalogo
quia Dccalogus
non prohibet nifi occifione iniaftam,aut occifionem,qux fieret priuata auftoritatcaut fine fufficicmi occafionc,qu6dc6fcquenteriuffio diuina
*>L #lu
;/.
abfque peccato poffintturx,
fierijalia
ver6,
fint talis na-
pofiat
D*o
iubente
fieri, aliqtti,
iftiffopnt.
io quibus non abfquc malitia f^Q^^\{ ^ Dcus aliqua fua voluntate poffit facere, ^^ abfque morali malitia committantur.fed certc totum hoc adaeifarij ncceflario fateri debentjQavt in iifdem circumftantiis
polTenc a(%iones|iis prohibitx
ficti
propter qua licebat Abtahx,non erat difpenfatio proprie difta,aut relaxatio prcepti:itaetia poffei quis dicere qu6d comeftio carnis in Quadra-
gefima ex voluntate Superioris non cflct comcftio prohibita per legem de iciunada Quadragefima, quia illa lcx n6 ptohibet nifi comeftioneminiuftam.
-
Dift.
XXXVII. Qu2ft.vnic.calogi incelligaturilla
88 jnaturali
iniufta.autquac ficret abfquc fufficicnti cauft.aut
Confirmatur fecund6,quiafi in prceptis Dc- CSfim^tioxclaufulaibi,
audlGritate.&confequcntcr quod voluntas Superioris, ratione cuius liccrct ifta comcftio.no cflctdifpenfatio propric dida, aut rclaxatio legis, fed
quud cx
rationeadus,ijadus,qui
funiprohibiti, vcl
hoc117.iMCttitt.
vnde fequitur. Nec minus parui moracnti cft quod idem Caeft
abfurdum-, crgo
& illud
ietan.fubiungit,nempe
quemadmodum hxc pro-
poCnioiAfortui mnpeJfHnt refHrgtre\ cft necefTaf ia, ita vt nec de pocencia abfoluca poffit faluHcati, intelligcndo pcr \ypojfunt potentiam naturalcm,{\c fcilicet
przcepti,fianc,aut non fiant.etiS in pnccptis humanis,cadem claufula intcltigi dcbcc candem ob rationem,& confcquetcr fi Principc imperante vt non gcftarcntur arma nolu,Deus ca gcftandi liccnciam concederct,non difpelaret,quia liccc ob
vt fenfus fit,qu6d mortui
refurgere vlla potcntia nacurali:itapofitio noneji
eccidendum
,
in
non poffint hzc atia profenfu , in quo eft
illam licenciam poflent geftari finc culpa , tamcn non geftarcnturex natuiali ratione,fcd cx diuina, & fic Dcus non poflct difpenfare in prarccptis hu-
praecepcum Decalogi, fcilicet priuata audloritate cum caeteris conditionibus, eft propofitio fimpliciter necefTaria , nec de potencia abfoluta potcft falfificari,quamuis enim dc potctia abfoluta poffit ficri occifio innocentis,obairftoriiatcm fcilicct diuinam , non tamcn ob audloritatcm priuatam.Vnde additorania ptaccepta Decalogi fubintellc(5lam
manis, pofitiuis. ' J Obiicies.Dcus noti potcft mutare naturas rcrii, '^* *' fed ea quae prohibenturin Decalogo ex natura fua habcnt cflTc mala, quat prscipiuntur,boiia; */* i;"(, ergo Dcus non poteft facere quin.quz prohiben- mutre ntur,fint mala,& confequentcr no poteft difpenfa- tur renm.
&
&
rc in illis,ali
dcpcndent abiila
illa,in
quibus potcft difpcna voluntaic diui-
tum.inuoluant ordincm iuftitix,& fint indifpenfabilia :& hoc quidem verumcft ; fcd faifum eft qu6d pra:cepta feciidar Dccalogi tabula: fint talia. Secundo.poteft intelligi fic,vt vclit qu6d praccpta omnia,qua: prohibent illa,qua: funt indcbita;fcd habcnt tame k folo prtcepto cfle indcbita, contincant intrinfece ordine iuftitiac,& praetcreafunt indifpcnfabilia,& in hoc fcnfu manifeftiicft
1. Stnftu,
vUo moio 4 farcinpluribusauteii Dccalogi ptqceptisncquicvotuntatetutn.
difpcnfare;vnde
hoc
modo./-
illam
dodrinam efTequoadillud
faLram,fiue
quoad hoc quodiuftifint in-
^^ ^^^ dependent quo.id fuam malitiam.Obiicies tcrtiocft S.Thom. /pr^4.8.. .
talia praecepta intrinfecefi
inuoiuat ordinem
ObieSio.
^5 4't.-ri.
c
erdine iuHitit
pracccptacontmcrent mirileccin leordinem lu' Tnomt ex \ -.11 ti-n \-r 'i'"* virtuti$,in illis non pollct Dcusdiipcn-
^.
' r
qui
tiac,fiue
alterBm,nempe quod
j
difpenfabilia,namali^snullum praeceptum etiampofitiuum,fiuc humanum,fiue diuinii,eflct difpcfabilc c6tra omncs:na omne praeceptii pofitiuum prohibcs refpicit aliquid quod habet cfl^e indebicum ab ipfomec praeccpto illo pofitiuo , vt pater. Tcrtio deniquc poteft intclligi illud quod dicic
&
iswUto
faicrfcd in przceptis
omnibus Decalogi
,
pra:ter
1 prf^eptttDetttiogl.
tcrtium falic,inirinfece continctur ordoiuftitia*, virtutis: ergo in iis non poreft Dcus difpenfa-
^
rc.Probaturm'nor,quia pi^ccptum.quod datctur de Facicndo main,& indebico,intrinlccccontincc ordincmiuft't], fcd pracccpta Decaiogi pracipiunt id quod cft bonum debitum,& prohibec
137}.Senfiu.
S.Th.fic vcfcnfus fit,qu6domnia pra;cepta
quz
&
id
quod
eft
malum, & indcbitum uam praccepca;
prohibent ea qnae funt prohibita ,& indebitacx natura fuaal Tquc vllaJcgc poficiua contincanr incrinfecc ordincm iuftitiae , atque adeo fintindifpen
Dift.
XXXV
1 1.
Quxa vnicdifficultas illafit
887,
indifpenfabilia>&inhoc fcnfu.fifintaliqiia, quac
currit difficultas huius obiedionis contra ad-
{uDcex natara iua indebita independcnter ii lege pofitiua>fed poiTunc fieri tanen nonindebitaper mzceptum,conrilium,aDtlicentiamdiuinam,dodrina Diui Thomae non erit Vera,nimitum quod prxcepta,quz verfantut circatalia indebita,concineant intrinfecc oidinem iuftitiae,sintque indi-
uerfarios.quam concranos:vndcnon video quo>
modopoffit
praccipua,
quac vrgeri
contra noftram dotrinam
vi diucrla eft
i do^rina aduerfariorum.
Ad ipfius autem difiicultatis folutioncm.quatcnusnobiscumaduerfafiis,cftcoromunis. Dico,
'
4'
^'^"'f"> ^
fpenfabiliaivndcquia fecnndum nos,aliqua,qu9 prohibentur per przcepta fecundas tabulae , func talia , propterea manifeftc patet rationem Diui Thomat non concludere quod prxcepta > quibus prohibentuijfint indifpenfabilia.quidquid fit an intrinfece contineant ordinem iuftitiat.nifi oftendat fandus Dodlor illa , quat prohibentar in fccunda tabula,n6 eflc talia,quod non credo oftedi
po(rc,&
fic
eneruatur tota vis rationis D.Thomx.
.58.
quod ratio D.Thoms non concludac illa prscepta non efte difpenfabilia , quidquid fit an'Dixi
m cafu, quo difpenfationem , aut faculta- g^g^j^ /j tcm illam fpecialem, quam Deus conceflit ad in- gtrere deb*terfe^ionera,aut alicnofii bonoruro ablacioncm ret imterfieif' noncognofccrcntij.quicflcnt inccrficicndi.aut a '^*' '" "f" "" quibus bonaefTentaufcrenda , non efTc dubium V" . Jpenjaret ex r /r* r quin iure refiftere poffint & aggredi inualorcs, ,rordinarti quamuis hietiam iure eosaggrtdcrcncur atquc ad eimt interadcoineo cafubellum vttinquefuturumiuftu;at /'^""'^ ttm* "^'' interueniret tamen in hoc cafu ignorantia parcis * inuafac,quz fupponitur no cognofcerc difpcnfatione,aut liceciam concedam a Deo inuaforibus.i
,
,
includant intrinfccc ordinem iuftitis,quiaan includant illa pr^cepta huc oidincm,nccne,videcur proptcrca indemiht elfe qiueftio de nomine , pendenter ab ea pofte Sc dcbere folui prxfencem
Quod fi difpcnfacio, auttatio materiae
facultas illa, auc
mu-
cam extrahens abcft
obligacionc iu-
&
ris naturalis fufficicnccr conftat
vcrique parci,iflafa-
tum confidcrandumfacultaccm
qua racione decur
difficulcatem.namtefti intrimfeci includere
fi
praccptum
illud dicacur in-
culcas,an przccpciue,an ver6 perconfiIium,auc
trinfecc includerc ordine iuftitiac,
quod prohibet
indebitn.fiue illud indebitii cx fe habeat efTe cale,fiue
erdinem iufiitidf
ab ipfo pratcepjOjtumiuftitiac;
illa
prscepta.vt
& om-
nia etia iuris pofitiui, inti infecc contincbunt or-
dinemfint
non propterea fequitur quod indifpenfabilia,ficuc non fequitur qu^dprzfed
cum quancc praeceptum , hecconfilium coniungerecur, vt fi diccrei Deus, ego non imputabo tibi pro peccaco fi interfeceris Petru, aut abftulcris eius bona.eo infcio, fed tamen ncc praccipio,ncc confulo tibi vt id facias; fi facultas illa dctur cum przcepto , vidcretur dicendumqu6dpars inuafa
^Hfi f*r*t'''^*/^"'
f
"/'
cepta iuris poficiui finc indifpenfabilia.Sipratcepta fola,
vero ca
non
pofTct refiftere
,
quia
non
& omnia dicucur intrinfece incluquae prohibent illaqua: funt
dere ordine
iuftitiae,
dcbercnt impedite execucionem pracccptidiuini: ac ex alio capice videri pofTct adhuc quod pofTcc
indebita antecedenter ad pracceptum pofitiuum,
refiftercquantum intari
fe efTctjquia poflet
interpre-
tum illa praEceptaintrinfece cocinebunt ordinem iuftitiae, fed non proprerea erunt indifpenfabilia,quia aliqua pofliinte(l!
ad obfequen^um , 8c reuera probabile eft eos it^ teneri,etiam iu cafu,quo per patticularem fcientiam aliqui ex iilis cognofcercnt fuum Rcge habereex parte fuainiuftitiamimodo tamen id pubiicc no eflitcompertum,nec ipfi poJfent id pcrAiadere rationibus opportunis,certu,inquam,aut faitem nimis probabile eft in taii cafu bellum interillos miiitcs vtritique fuiurum iuftum abfque viia ignorlcia e^ parte ipforum,quia vcrique poffunt cognofcere quod belium iufte inferat alteri, Itaque Ifcet bellum ipforum ^ parte rei non fuiflet iuftum vtrinque.tamen raoraiiter fine dubio eftet iuftum.qu6d Ci riioraliter fiat de fafto iuftqm Ttrinque , non videtur cfle diificiic quin non folum moraliter , fed ^ parte rei poftct efte iuftum inter aliquos in aiiquibus cafibus de porentia extraordinaria, vt in cafu propofitocafu,,
vt
eam
haberet.
146. Obiicies deniqpe ex Molina de ittrifdiSlione traii. fy.hxc principia funt cuidcnter nota lumi- Obitaio yex
nc naturz , Deo,parentibus,& proximo non efTc c i j raciendam iniuriam ita vt nec de putcntia T>>
" ?''"""' fitfa. (iendt.
,
Dci
^bfoluta pofHccipiis his,
ipfis irtogari iniuria
:
fed ex prin-
omnia quz prohibencur in fecunda rabula fcquunrur crgo qon potcft Dcus faccre vt:
licitc
quis ea poflji facerc.
Rcfpondeo,difiinguendomaiorera ,quanrum Relponfit. ad iniuriam facicndam parentibus , proximis, S^omodonov "cft notum lumine narurz non effc facienda ipfis M"J'"'
& -,"louoluit mo... iniuiiam,quarenus erreptiQ loiuriz dumiliicirum, & peccaminofum operandi circa1
""'*
litit),
ipfos,conccdo maioremriz przfcindit ktali
;
quatcnus cffedioiniu-
aut clarius in(c in-
inuoiuit foium iiraodo, lationcm nocumenti temporalis , auc fpirituaiis,
&
quo Deus prxcipcret duobus aggredi:
conafi fc intcrficerc, vt fine dubio poffet facere ex quo patet apertc non efle tam difiiicem,5irficiie iiii^tis
quodcx natura rcinon dcberemus inferrc ipfij, nifi Dcus fpecialiter id przciperet nobis , negomaiorera.ritate eius
& concefla roinori,quidquid,
fit
de ve-
de belio vtrinquc iufto,
,
quam a
raul-
diftinguo fimiiiter confequens
putatur efte
Sc
hzc
fufEciant
modo
de cafufiac
poteft
Deus
efficere vt licite quis faciat ca
''
primis
fei>tit
/jw cttufM.. ,
Icgem nacurz,fcd pocius iuxca cam quod fuperioPrincipes poflinc difponcre de bonis parcicularium,rpcandum quod melius cedcc in bonum Rcipublicac ; vnde quia melius eft,aut falccm melitis exiftimaiur cfTe quod res alias alicfiae in cafu vfucapionis,& praifcripcionis non finc alicnz, optimc poccrac ftacui lex , vc in cali cafu uon cenies,3 bus obligaret ius naturale ad id non faciendum,.'.\
bo
friam dif^uffatitntm.
difpenjitionis in cafibus iuris naturalis,
bus agimus.
Aliquando ver^
pri^ A\Ctmfitpr4 explicatam
difpcnfationem proin hocfenfu non ,
&
vtitur Pontifex verbo dilpen/ationis in
illis cafi-
bus.
Nec refert quod
fimpliciter vtatur ifto ver-
%
,-;.
nifi
adueniret voluntas Pontificis
:
fi fit
talis caU'!-
fajergo
non efiet
neceiTari^,
recurrepdum ad Pon-
tificem pro difpenfationczini
quod
eft
contra pra-
boaequ^inilliscafibus ,ac in aliis|iuris pofitiui humani ,inquibus proprie eo vtitur, qu6d non poflit ex natura verborum coUigi eum non
&
cpmmunem Ecclefiac..
eodem
f^ttiu
di-
ffifMFtntif. %n vet ,atuiit'Mmltai-
Refpondeo, perfiftcndo adhuc in praemifia do^jjnj. ^ caufani effe talcm , ob quam non oblica? * .' r ^ "*' naturat (ed nego quod propterea non debeat,, 1
fcnfu eo vti in vtrifque cafibus ; nam non colligimus exnatura vcrborum diuerfitatcm acceptionis in illis cafibus , fcd cx natura rei fr.bie, nimiri^m quia materia cafuum iuris pofitiui humani eft itafubieifla Pontifici,vt poilit abfque vlla caufa antecedcnte fuam volitionem dare licentiara in ea opetandi, vel non operandi,quod
:
tx
fum
itu n*tM-
recurri ad Pontificem
,
quia
id pollet efle neceifa-
fMhnonthligatMdittt.
rium,vt decUraret caufam eflle talem caufam: quetnadmodum enim licpt aliquis eflet cerius femni ad' ^^^^ "^" aliqua eflet fua , noti poflet tamen alit.tntif.qMn- quando ipfam fibi vindicarc propria audoricate,di^Hti^(iai\
eft
proprie pofte difpenfare
,
proptere^ dicimuslicentiara;
eumtifexti
proprie difpenfare,
dum dat
quia
feddcberetexpedlare fentcntiam Iudicis,itafimiliter licet aliquis eilet certiis
vef6 materia
iuris naturae eft talis
naturs,vt Pon-
quod caufa
cfiet le-
gitima caufa, ob quaim non obligaret hic,& nunc ius naturale , tamen non deberet proptia au^toritate facere illam rem ; fed dcberet expeftate declarationemeorum fuperiorum , quibus ea facultas declarandi ellet concefia prxfertim cijm abfque grauiijlmo damno fuo , vel aliorum poiTec expcdaro.
non pofllt fine caufa rationabili antecedenfuam voluntatera, date licentiam eam opcrandi , fi fit prohibita aut non opcrandi , fi fit prxcepra, proptereadicimus quod quando dat faculcatem opcrandi,interueniac calis caufa,atqus;
Ad qua: addendum eft qu6d fortaffis quando,
adco propricnondifpenfet:vtiturautemiftomodo loqucndi tum > quia perinde eft quantiim ad praxim fidelium ; tum , quia msgis conducic ad timoratorum fimpliciuro fcrupulos tollendos,;
conftaret caufam eile talemcircunftantiis,
,
(pedlatis
omnibus
quemadmodum d.it laepifllmc priuilegium facienmulta in cafibus , in quibus alias licerct ea fa, & confequenter in quibus re vera non dac verumpriuilcgium , vt fcilicet timbratorum-condi
ob quam Pontifex daret difpenfafionem,tutn exnaturarei non ciTet petenda- difpenfatio nifi vcl ob confuerudinem , vcl ob legem poficiuam & ordinationem Ecclefiae , quz, ,
cerc
fciemiis
,
qui dubitarcnr , aut timerentcohfulac, dc
fibi
ea fa-
fuificienter colligitur ex^.^V
coramuni praxi omnium
cere
non licere ,
quo Authores com-
recurrentium fcmper ad Pontificcm, vel alios fuperiores pro difpenfatione invotis,&non infringentium ea ^ nifi ea obtenta, etiam ex mul-
niuniter.
&
tis
particularibus ftatutis
,
& lcgibus.
I_|^|t*/>/>V
Quod tnaximeaucem
contrahanc dodlrinam
prt- ficit cft , qa6d fecundtim eam Pontifex non tam ttpua *x tp difpenfaret, qu^m declararet, aut fententiaret le-
180. Ad fecundam probationem minoris refpondeo primo, falfum fupponi tam in ca, qu^m in exem- Rtffofiomdx. froiationtm plo vltirao contra noftram conclufionem propofninoris. coUigi quod * Cont.Tri' fito, nempe ex Concilio Tridcntino Epifcopi teneantur de iure natutx refidere in fuis dtntino nonDicecefibus;
nam in/ff. 1 3
.
cap.
i .
de reformatione,
tottigitMr rtfi-
^Hoi vtAtHr gctn naturalemfffofi/** W
quii,yj'"'
non obligatc in circunft.intiis , in conceditur difpenfare fed hoc non vjde:
vbi de hoc agit, dicit tantijm eifc praeceptura di- ditim EpifcoforMm tfftih uinum , vt Epifcopi faciant mulca , quae nifi aiHiurtntMrti.
^UAtnkndi.
"* elTe.primi^quia ipfc
vtitur dum
fic
diipen-
fterentfuis gregibus,non poflcnt facere. Curpprtt, ditiino mandatum /it omnihu* , tjuibtu animarum cura commijfa eft ouesfuM cogno/cere , pr
fat,
verbo tUifen/itiwis fimplititer, non fccus
ceptOf inquit
ac quandore veradifpcnfat inlcge pofitiua fua, nec cx naturadifpenfationis , quatenus exprimitur perverba Pontificis,
,
his /acnficium offerre
,
verht^ue diuini prtidicationey,
aut fcripta, poteft defu-
Sacramentorum adminifiratione
ac honorum omnium
mi vlla prorfus diifcrentia in vtroque illo cafu,& quando fcilicet dirpenfat in lege naturali , & quando difpcnfat in lege pofitiua:ergo dicendum eft , vcl quid in ncutro , vcl quod in vtroque di^ts.i,*4i
operum exemplo pafiere , pauperum, aliartimque mifirahilium perfinarum curam fatemam gerere , in catera munera palioralia incumhere, ^a omnia ne^ua-
&
^amah
iispraflari
,
c^*
impleri poffunt
,
^ gregifuo
fpcnfatcafu. Secundo ,quiamanifeftum vidctuc
quod nort ficliget
talis occafio, aut caufa,)
(
feclufa vo-
non inuigilant,nejue ajfiflunt ,fid mercenariorum more hortade/erunt :/acre/itnQa Synodtu eos admonet,
&
luntate Pontificis
ob quara ius naturaie non obadrefidentiam Epifcoporum ad quam ali^s,
tur
,
t/t
diuinerum praceptorum memores ,faitquefor,
ma gregis,in iudiciofed cxhis nailoeftec
ac veritate pafiant ,
& reganf,rcfidenciafic
quoties Pontifcx datlicentiam Epifco^i!s non rcfidendi ergo vere , proprie dipbligatet,:
modohabctur qu6d'""-'
&
de iurc naturx , quamuis focte habetur quodV^'
Dift.XXXVII. conceptum verum fi exprimeret , verum loquc-
ditur conceptus
ille
dicendo quod Pctrus
quod Petrus fit domi ; crgo eft domi non dicit contra,
&
mentem. Itaque vt aliquis dicat contra roentem, fufficit quod fignificet externcaliquod iudicium complecum , & abfolutum , qualc internc nonhabet ; fic autem fc habct qui loquitur rcftri&c: ergo fi non liccat loqui contra meniem , non licet fic loqui.
.' ipfo , an habeat frumentum, poteft abfolute,'&'fimpl|citcr dicere quod non habcat , intendendo qu6d non habeat frumentum vcnale ; nec eft neceiTe vj addat illa verba : nm h^heo ^uod vemUm; nam excircumftantiis id intcUigitur .eum veliecienter.fuffi-
intclligi quod non modo. At fi interrogaretur an habcrct frumentum vcnale,& rcfpondcret negatiuc intclligcndo quod ngn haberet frumentum vcnalcinterroganti , licct habctft iltud vcnalc aliis , exiftimo quod fplendidc mentirctur quia intcrrogatio illa non
cumuantiz
,
ob quas darctur
ficeflct intcliigenda,fcd alio
,
,
intelligitpr
excommuni modo loqucndi dc
fru-
menco venali interroganti,fed fimplicitci dc venali vnde etiam relponfiode tali intclligendai
venir ,atqaeadc6eft falfa,&
illicita.
Hoc excmplum
tradit vniuerfaliter
adpmncs
cum dobita caufa: exiftimat enim quod quemadmodum iiueliigirurlocutioncs rcftri6las,qu2 fiunt
ex circumdantiahuius refponfionis, qut^dintcllig^t de frumento venaii,ita femper quotics quisloquitur, aut dicit aliquid cHe,'vel
non
ciTe
,
dc-
Vndedircftc ad propofitum rcfpondcoin forma ad confirraationcm.conccdcndo maiorcm, & diftinguendo minorcm,fi vcrum cft quod fupponitprobatiominoris {^tclligi ficrefponfionem ex^iuscircumftantiis,concedominorcm,& ncgo id eflc contra condufioncm, aut ad fenfum controucrfiic , qua non eft de oratione rcftricta,,
^elfcnfodttecin
ad
frdrr.sjfam
confirmgtitnern.
bcat inteliigl quod id
non dicat,nifi
rn fcnfu ali-
cuius rcftric^io cx circumftantiis innotcfcit
;
fed
quo
vcro.fiue iIio,q)ieni exprimit,fiue alio,
quem
niente premit,
& non tcnetur ob legitimara caufam exprimerc. Vnde viderur fibi conciiiare in rc Authoresfecundz &:tcrtix fcntemiz , quia dum Authorcs fccundsc fcntcntiac affirmantricerere(Iriifbionem , quando fignifieatur liquo modo extcrius,& dum AuthorcsceKiz fcntetiz jQtegantliccrc rcftridlionem, nifi
quandoel^ caufa iegi
mendum
eft
quod honrncs non
finc
mali
,
ncc
ora
tioiieitjtiiaa
M4Hijponfio j. d iilud deCenftjfttriofjf reo.
debcremus dicere quod non peccarenc mentiehdo, quia fi eiTcnc femel poflefli hac dodtina , facile vitarcnt incommodaillafine peccato. Itaque quemadmodum aduerfarij negarent eflemehus dare ipfis viam euadendi ifta incommoda per licentiam mentiendi nos dicimusetiam non eifc tnelius dare ipfis talem viam perlicentiam orationjs reftridls fola enim illa via eft danda, qua: Jjoteftiniriabfque peccatovllo talis fecundum hos non eft via orationis reftridta , (icuc ncc eft fecundum vllos viamendacij. Refpondeo tetcio particularius,quociefcumque, ::
operencur male ,nifi fuflicienrer apparcac quod finctales,aucqu6dcaliterofcrcntur; vndcfialiquis pecerec a me , vc irem curn ipfo quoc iimque fimpliciter idpiomicvellec , poflec abfolute , cere , fed (\ poftea fignificarcc fe vclle vc ircra ad
jineiltftfi
fre,hir.cftra
'f,ponii:re.I
quiti ini
quocumque
iii
quod aliquomodoteriiis;
fignificiret confcfllonc:-.! alillis,
p,r\ai'.it rr.tr-
s
vc c J ccieincfiofi: vidiccic:>!ffiiofic vt
Uictte,
ctiam vcrc
poffm dicedebcam Aice!..:.
adhuc pauci ciedcrent,
& darcnt ocmcntiendi inpcccata*,
tuiitir'^*"
,
aut
c.iK'.)ncm aliis malis
houiinilnis
'"fil-t"^" :"'*'"
nam
c]iiai!do :3cn potcft cjuis a!ii^i.iid
ic,
conf-iTlone
& no:i fignificinJi O
fur'.
vc
^
...
'f feci:um
,
Dift.XXXVIII.fcilicet idem diccrctur a ConfcfTario de ipfi$, quodfaccrenttalia.vel talia opcra bona,& iju6d nonpeccaucrint,& lie repucarentut boni. Sed pratcipue n^oueor ad hoc fcntiendum , quia co ipfo ,quo ConfeiTarius folcrct diccre de aliquibus quod ipfi non peccauetint mortaliter,toto eo tempore quo ipfe audiuit eorum confefliones, & non diccrct hoc de aliis,eo, inquam, ipfo fignifitalis
Qusft.vnic.adhiberi.:
^yj?
non deberct fides ipfi
Quxcnim vxor confcia ralis criroinis vcllet illud fatcti Hc ctiam refponfio eflet commoda Marire mi, cur raedc hoc inrertogas?putafne mc aut vUam aliamquod
caret qu6dalij peccauerint mortaliter,& ficrc-
uelaretur aliquo
modo aliorum confeflio
:
poilet
enim vnufquifque formarc apud fe hunc difcurfum cur illc Confcflatius dicerct Pctrum fibi confitcntcm tanto tcmporenon peccafTc mortalirer,& non diceret idcm dc Paulo,nifi quia Paulus cft ipfi confciTus diqua peccata raortalia, nonj
criminisconfciam , fafluram illud ; an non talia crimina difiiculter confiteamut ipfi Deo Jquid crgo putas nos ea faflbras exrra confcflioncra,& qnidem maritis,quibus minime omnium ca vellcmus eflc comperta. Ha:c ergo,& fimjli aliquo modo abfque mendacio , aut tcftridkione dcberet fc extricare ,& fi(cAs
non poflet,patienda eflcnt omnia.
Ego
vltro fateor pauciflimas fore mulieres,
14.
ver6 Petrus. Itaque confultum omtiino exiftimo Confcffariis, vt non folum non agant de pcccatis particularium perfonarum , fed nec ctiam de virtutibus,tanquam in confcflione cognitis ; fed quantiimadfcientiam habitam in confcflione eodem
qux, quarauisconfcicriminis , dequo interio- Rar* funt gantur ^ raarito , non ftatim id negabunt fc vn- qufi r.tr. nhquara feciire,& fi quse fit,quae id non npgr>bit,.de fetuti mentianturin ilU ea po fle dici raerito:^* efi hac,& laudabimus eam, laf.fecit
enim mirahilia ia vitafta , quod dc viro iuftc,;
& conreraptore diuiiiaruracr/n dijMiiiocare,tqHiuo-
Qjjod tamen non
intelligendum
cft
,
vt
(i
iuiai ct abfolutc,
& iimpliciter fc non xquiuocaS
, & reftriftione mentali, ad quas addi debent , qux poftca dicemus inter folucnda argumenta principalia. Nunc tepetcndus eft Scotitex.us.
ciant de xqiiiuocacione
C H O L
I
V
M.ejfe
piufdit mendacium in perrticiofum,offciofum.,rjfemortale. Imfugnntin imperfecHs7TJ itAcxvertiicio,;
& iocofum, & explicatJinguU. Primum docetmortatia^non tame
D Bon/iu
quatenus ait aliaduoinperfeiis
quiaperfelit nonfe obligarunt ampltusfic
quam alij.Sc licct diftinguatur
^Ecundo ^ videnduin eft qualc peccatum v3ciplex mcndaeium ad propofitum, ramen niciorum,officiorum,& iocofum.Pcrniciofum11
mendacium,
mul"
fufficit
diftindio trimcmbris, Tcilicet pcr-
fiyn^
ojjicio-
fitm ,drto- tior,&:cojitm.
Ptiniciefitrnefi
fnorult.
cft, ^ quod cft nocioum cx fe vel nocet cui mentior vel de quo mennocumentum cft quantum ad religionem Chriftianam puta circa fidem vcl morcs tunc cft pcccatum mortalc fi quancum ad vitam corporalcm, vcl quantijm ad fidem coniugalcm non feruandam fibi:vcl quantum ad prolem,vcl perfonas quantumcunquc, vcl qualitercunque fibi coniundas aufcrcndastvel quantum ad aiia bona temporalia fccundum quod plus & minus nocet quod penfatur ex bono cuius eft ablatiuum;fccundum hoe penfatur grauius,& minus grauc:& vniuerfaliter omne talc mcndacium cx dclibcrarione didum ,eft peccatum mortalecuicunque Prohibetur cnim, , ,
,
,
:
,
,
,
Exed.io.
Rm^lickci: iWo prxcepto Non ioquerii contraproximum tuum falfum teflimonium. Non cnimteftimonium cftpraecis^in iudicio.fed quandoaliquisexcerta diliberationeaffcrit quod ignorat, vel cuius oppofitum fcit. Quicunquc igitur cum intentione decipicndi illum', cui profert oppofitum eius quod feit vel credit cfTe verum &: fic dicendo intcndit nocerc illi cui loquitur, vel dcquo loquitur;dicit falfum teftimonium contra:
,
,
prox.-mum.8.
Virnmautcmcft ^,
indeliberatio excufct,tangeturquajftioncfcqucnti.,
Qid menduiinmiocofitm?of-
quod nulli nocct & .ilicui vrilc eft. locofum autem non cft nrc fabulam de qua omncs audicnres fciunt quod non cft verum nec narraturOfficiofum',
narran-
fidofiim (^
verum.vbi ncc audicns dccipitur,nec Ibqucns intendit decipcre,ncc fermo eft dc eft talis, qui fit narus credi ab audientibus, fed magis vt fciatur Q,(\c didum fine opinionc facienda alicui de vcritate:fed mendacium iocofum eft,quando aliquis iocando intcndic decipcre ita quod deccptusvcie decipitur nontamenc\\y?.vn
fc
dcceptiuus:quia non
,
,
:
in aliquo, in
quo
fibi
nocumcntum magnum
inferatur
;
in
quo etiam iocantur
illi,
qui
Dift.XXXVIII.ceptione,&: timorc.qucm incurrerunt dccepti"^ :
Qusft.vnic.
955
qui fciunt ipfum decipi.Etfimiliter potcftipfc iocari,qucmadmodum dicit Auguftinus fuiftedcmendaciolofeph, quivcraciter voluit dcciperefratresfuos in vcrbjsfuis, dicens:ExplorAtores ^i?jf,&c.tamcn ipfc,qui fciuit vcritatem,iocari potuit dc ipforum dc- Gen.^i.
& fi qui alij hoc fciuiflcnt pcrccpiflcnt tandem ipfum non (eriosc,fcd iocose fuiflc locutum. De iftis duobus ofiiciofo & iocofo, conccditur communiter quod ncutrum cft peccatum mortale in viris impcrfcdis quia ncutrum cx fe cft contra charitatcm ncc contraaUquid de fe rcquifitum ad ftatum tahum pcrfonarum. Sed in viris perfedis dicitur a quibufdam vtrumquc eflTe peccatum mortale quia auferunt eis auftoritarcm ne credatur cis & in hoc faciunt ftatum fuum vilcfccre &, ,: , '
S.Bonau.pr^tfiiiti
,
,
,
etiam obfuncaudicntibus proptcr fcandalum. Contrailludfccundumarguitur, quia nullacircumftantia facic quodcft vcnialc in vno,cflc mortalc in aho,nifi illc ahus neccffario obhgctur ad i!lud,ad quod non obhgatur a!tcr:fcd vir perfcdus nonobligauitfcadvcritatcm fcruandatn invcrbis,aliqiio voto, vcl iuramcnto, plus quam quicunque Chriftianus igitur circumftantia pcrfona: , cx quo ipfa non cft fpecialiter obligata,non transferc vcniale in mortale.:
COMMENTARIP^S,'4J'^ ^Ecundovide>idumefi,8cc.Sa^1^oCiioexptxex natara fua,
pcr hoc quod oftendcrctur quale,
Occdcncibus quod omne n-.cndacium fit pcccatum examinaturus iam qualc pcccatum fit.an,
fcihcct raortalc.vei venialc.vt videatur an aliqua inedacia fint venialia, &aliqua mortaliaian vcro
qoando ficrct ob tales ,ac tales occidcndum ,aut potandum,aut fubuenicndum paupcri;aut qucndu fiepeccatumfines,
effet
vcrbi gratia,ad
rct in citcumftantiis,in
quibus
talcs, vcl talcs ef-
omniafint mortalia,vcl omnia venialia,optimeDiutfit
fedius fequerentur,
& confequcnter non fatisfa-
men. diuidit mendHcinm, vt fic,in tria genera,offi'
nimirum
cerc
Doftorcm propofitar difiicultati.oftcndcndo
d*e^
in
\n perniciofiim,
officiofium,
& iocofium. nam cum nul-
qualia peccata funt mendacia iocofa,ofiiciola, Scpctniciofa.
"fum",'ttrni-
Wfl/xw.
fit mendacium , quod ad aliquod cx rcducatur ex ratione peccati anncxi his tribus generibus , patet fufficicnter qualc pecca-
^""^ prorfus
^" ""
tum fit omne mcndacium, & confequenter qualepeccatum fit mcndacium vt fic. namfiillatria mcndacia fint peccata mortalia , mendacium , vt fic,erit mortalc,& fi illa tria fint venialia,mendacium vt fic,crit vcniale fi vcro aliqnod mcmbrumexhiseftpeccatum vcniale,& aliud mor:
Refpondeo eo ipfo,quo oftcndit Dodor mendacium aliquod in particulari coniuntti.m cum tali fine, aut cffeftu, non cfic peccatum mortale,fcd vcniale,
Re^on/if.
fufficicntcr
mendaciumtale,
,
vt
fic
,
ex fc,
cum oftci.dcrc quod non (jtpcccatum morpcccatum,qnatenus
fed vel veniale
vcl certc talc
quodhabet
abftrahit a venialitatcefie
& mort.ilitate,& nonnifi
nec mortalc,nec vcnialc,
taie.tum
mendacium
vtv^fic,
abftraheta mortali,
coniungiturcum
fine, aiit tffcftu tali, vcl tali.
Et
& veniali.Hanc eandem diuifionem mendacij habct SandusThomas^.i 00.4.1, pro caquc citat gloffamin illud Pfal.y.
fanc ficetiam olicndcretur fiifHciecer an furrum,
vrfic, ex natura fua cffttjnortalG ,vel venialc,
oftendcndo inparticulari quodticularia,
oiiiuia fuita p.ir:
Perdes omnes
,
^ui loijuuntur
quje polfunt
ficri
,
cffcnt talia
hoc
cft
ifnii4cTO,eamqueapprobflntDo6l:oresiiiter,
commu-
valdc idonea eft ad folutionem propofitx iam difficultatisrnam cum hsc diuifio fit racndacijpcr ordincm ad fincm , quem habct mcn-
&
crgo intentum Do(3:oris,qui,quia ha:c diuiiio ad hoc ipfi fufficiebat , optimc ontittit aiias nicndacijdiuifioncs,tanquam propofito fuonon ncccfarticulo fupradido.Ethic. II.
profercndum mendacium ,aut adeffcdum cius , & cum ccrtum fit quod finis & effc",: ;
quosIlUfoteftdiuifi
folet fieri.fi
dicit
,
aut laudabuia, qu.x inlunt
,
ncgat.
Vcrum
,-^
Quodcx co,
cui di fpl icet trimembris
hsc
diuifio,
reduct
ad
tritnem-
quod putct omncm diuifioncm bonam dc-
brtm.
bere
cifc
bimcmbrcm quidquid,
fit
fententia,qiiod
omnis
diuifio talis
de hac ipfa efTe dcbeat.de
quo
Logica jfacile potcrit haecdiuifioad bimembrcm reduci, diuidendo mendacium, vt Cic, primo in petniciofum poftea fubdiuidendo mcndacium non peiniciofum in iocofiim, & ofin,
&
Auihores conimui.itcr, non eft adarquata diuifio mendacij , & fic qnandoquidcm non comprehendat mendacia , quibus quis ncgaret aliquem cfie domi , qni rcuera cft domi, &infinitaalia; fcdcomprehcndit tainiim mendaciaalicuius,fpe6kantiaad laudcm fiii. Secunda diuifio eft cx Auguftino//^. ^f wfMUtit,5c quantiim ad torcs,Dudores,ac ConfcHarios , cft Sayri lUt.ii. cap.t.^hi plures alios citat. Quant^m vet6 ad lu-
dd
non debet dubitari an hic docendum , fed debec , & confequenter non perdic audoiitatem cigo fimilitei quamuis non obli- Mmtimtfi'nunc mentiatur prarfumi qu6d non6c:
inter
gaietuinialitei
, ,
nifi
&
fub vcniali, lic^t poiTet peccaic ve- tmlaut iti' mmfituira' alib etiam fic peccaiet ,non debeuitirfiu*/ir-
diccs,non eft^tamHb.ii.cap.i.
communis , im6 idcmiis
Sayr.vi-
detur oppoiitum dc
docere,
& Azorius i.p*rt.
161,Vr*i>^tHr
Probacurautem concluiio quia vnufquifque,
tenetur fnb morcali vicare
pnrt affirtn'
per
fe
fequi
naium
eft
omne illud , cx quo magnum decrimentumi
dicendo , 8c confe- mtir ninpirm quentei ad confeiuandam audoiitatem in di- dit II ipfi cendo , non eft necelTe induceie obligationcm auSiritatim non roentiendi fub peccato rooitali. Piobatac in dicmd. vltima hzc confequenti.a,quia talem poterit habere per obligationem non mentiendi fub pecret peideic auftoiitatcm in
^t
fedlinon vitarcnt buiufmodi homincs mendacia in fifnilibus adibus , fcquerctur maximum decrimcntum : ergo fub moiiali debcnt vitare mendacia in umilibus adlibus. Probatur minor, co ipfo,quo cognofceretui qu6dintaUbusa(^ionibiis mcntirentu^ttolletetur aufloritas
cato veniali.
eorum
Confirmatur (ecund6 , quiade fadlo credimus multa hominibus,quos aUquando mentiri folere cognofcimus : ergo non perdit authoritatem dicendi qui aliquandomentitur. Secand6,facit contra eandem dolrinam qu6dlicct quis
X^f.
diccndo,& dubitari poifet vtriim vnquam proponerent ver.um,aut faltem dubitari poffet quando id pioponcrent ,& fic nccquidem , quando proponcrcnt veram, & neceftariant do&rinam,in
perderet auftoritatcm dicendi
fi
tnen-
non
quantum ad ca ,qax , tamen non perderct eam quoad ea , quz cftent prziudiciofatiretur iocosc,aut officiose,
cfient perniciofa audicntibus
crcdcreturCtnfimtatU,
illis.
quiaeft
licct polTet
abfque peccato moitali mcntiii
Confirraat hoc Scotus perftini
inEpifiiUi. quae
doAtinam Auguad Hieronymum , ex
iocose,& officioscnontamcn peiniciosc ; neque enim qui audiret aliqaem menticntcm ofHciosc,
qua non Verba , fed fcnfum proponit. Qacmadmodum enim fi admitteretur vnicum meiidacium , vcl officiofum , vel iocofum reperiti inScriptura , nihil in ea fojiditatis remanerct , quiapoftet quis dicerc,'pracfertim pauca,& iocofataut officiofa.-
duobus genetibus vidc-tur peccatum mortalcquia proponit aliquid tanquam materiam forrox Sacramenti,quod reucra noneft materiaeius , quod vidctur racrilcgiura. Confirmatur ,quia orancs concedontquud fifola talia peccata proponercttcr,
qudd non. x his qu6d ptimum cfleC
>
peccaret mortati-'
171.
Quzri
poirec hic an
mendaciumnonfit
leae in con-
propter rationem iam datam :ergo vidctut
A
fittnd-
feflionedidkum,fit peccatum raortalc.
Commualiquicitan-
tiurn ItHt inettiftfttnt
,quamuis oppofitum teneant. Autores pro Sc contriinior fententia cflqu6dtur a SayroiSc Azoiio/ipra.
tffifft^C*-
tum Tntrtalt,MtitdjK ium leitt que mU'^uit dutrtt/tfteijft ftt-
Mihires diftinguenda videtur.namduogencmendaciorum alias leuium poflcnt dici in con* fcfllone vnum eorum quibus proponcrewrin confrfllune aliquod peccatum , quod reuera iionraj ,
idcm dicendum, fi fimulcumaliis pcccatis illa proponant, quia vt quis peccarct mortaliter proonendo panemaueiiaceum fulum cbnfccrationi 1uchariftiz,itapeccatct proponcndo fimul cura triticeo talem pancmjcrgo idem in propoficodi-
cendum.fecundo genere mendaciorum roaius eft aHm tiuiuU' "* '"" "* , ic mihi videtut probabilior pars negatiua.nitnkum qutid per talia mendacia lcuia non 'S"*""**''*'
De
dubium
catum quedHon ftfittiftlimqut pre.
erat
coramiflum
,
vt
fi
diceret quts aduertentet
pmtrtt tbft'iutieH','Jftt
qu6d furatus flt aliquid parui momenti , quod reuera non erat furatu$;aliud eorum>quibus nonproponeret aliquid talcConfeflarias,
peccaretur niortalitertcncc fententiapitej,
fed
fi
quscreret ab ipfo
\ tum quia iia communioc tum quia non video ex quo cafcquerecur malitia monalis in illis men-
tntrtmlt fre-
Miiittf,
>ancommircnt faccam leue,aut an
daci is.
S
C H O L
I
V M.tfa/tc
Aifritnum^eitcufnt AirMham amendacio\ciuiafperMHit
refufcitandum. Ita Augujt.
ferm.jt.de temf.& fer.de ohUt.lfaac. Adfecundum,non effe Uborandum vtfnluetur lacob k mendacio , tamenfaluari fotefi.quia habuit im frimogenttura Genef.t S.& ea rs,
tionefotuit dicerefe
Jiam effetertium
Efau, dr primogenitum ,Jicut Chrijlus Matth. 1 1. dicit BaptiEliam. Ita Ambrof.l. 1 .de lacob. Augufi. 1 6 Ciuit j 7 Chryf. hom. y j .in Gen. Adeffe.
.
,
lofeph fo*te iocose mentitum,fed Alenf^part. ^.37.
^ex Augufl.l. contramendacium caf.xo.,,
membr.6. etiam hocnegat. Vide fitigian.\hU art.i^.Maior htc quttft.^.,
mit eum irenice fuijfe loquutum quando dixit Exploracores cftis vos. Adquartum^on excufm Raab,Rachetem necobJietrices,idquedocet AuguJl.L contra mendacium cap. 10.
(^ Gregor.it. mor.inidleb 16.in eod.caf.j.
Donec
(iypcreikhsMius.fedRufertwtuetur
objietrices
*. Ad primum clico,qu6cl Abraham nort diJcit contra illud,quod hali. mentcmam ficut rcfcrc Ipfcphus in lib.Antiquit.dom irct folus cum filio rc- Ad arg. 1 Excufat lidis pueris informapit cum qualitcr fucric miraculose conccptus & qualitcr efict Abrabam k immolatus,Dcus eum miraculosc rcrufcitarct:& hoc crcditur firmitcr expc^afle quia
ADnon
argumcnta,
buic in
,
,
fi
,
peccatodacij.
dubitauit dc promifl^one Dei
ni-
:
In Ifaac vocabitur tibifemen. Ipfc igitur lic^t intcn-
deret immolarc IfaaC)Crcdebac camcn illum miraculosc refufcirandum a Dco, & fccum Gtn.xit teucrfurum ad pucros. Vndc ctiam cum d\\\i,reuertemur ad 'i;w,dixic quod habuic in corde.Ncc eft imponendum faciiiter mendacium aliquod Abrahx cuius vita fuic valdecxemplaris. A^ illud dc lacob ^,lic^c aliqul conentur multiim (aluare cum, aliquos Patres veteris Tcflamcnti non fuiflc mentitos , cum tamcn in aliis concedanc cos habuiflc lc2). Ihom. legcm kabcmus pcr- & Henrict gcm impcrfcftam , gratiam modicam refpcftu noftri qui fcdam & gratiam fupcrabundantetB & dc noftris non ncgatur aliquando mcntiri, AJi. vclfuiflc mcntitossnon vidctur ratrltum rationabilc ncgar^^illos quandoquc fuifTe Non excu~, ,
&
&
,
&
,
;
menritos, vel potuiflc-cnentiri.}
Quod
fi
ica eft
,
ccfi
laudcmus hona fzQtz eorumjj
,
& illa
fat lacob
fumamus in excmplum mala autem nec recipimus in cxemplum ncc pertinaciter cxcufamu^ dicitur tamen quod calcs fcrmones poflunc figuraciuc incelligi vcl fub alio intclledu,quamvcrba prim6 cxprimaRc fcd circa cales incelledus non oporccc; :
peccatodadj.
k mi"
immorari.
Ad illud tamcn dc lofeph()u6d ciusfinc
'4^,quia ipfc erat perfet^us rcruatot legis diuinx, poteft dici Ad^.fuit nifi
mcndacium contra fratrcs non:
iocofum quod patet cx euentu;
:
in
gintrt Lj-
cnim apcruit fratribus veritatcm,& intcrim dum terruit cos.puniuic eos fecundum Ad^. quod mcruerant puniri illa cnim proditio qua vendiderunc cum in iEgyptum , ben^ NoTt excurocruit.non tantum illo timore,fed maiori poena pupiri. fat Raab, Ad aliud dc Raab,&: Rachclc ' & obftetricibus non oportct cas excufare Tnon cnim ntc Rache^ ltm,necobin Scriptura commcndatur fadum carQm) quantum fcilicct ad mendacium , liccc prufietrices k dsncia ipfius Raab,qua fibi,5 fuis procurauic raIuccm,commendctur. mendaciot {( ) S(otioper.7om.FILParsIL Quod,
rmtim.
,
964funt opinioncs,
Lib.III. Sententiarum*
Quod autem dicitur dc obftctricibus quod Deus zdificauitficut recitatillas
cis
domum. Dc hoc
probabilior,qux dicit{Eternahter.
fortc ilia cft Magifter hiftoriarum fupcr illum loeum , propter illum remunehabuifle bonum motum pictatis ,
&
&
rauiteasDcustcmporaliter ,quia peccatum annexum demeruit nc rcmuncrarentuif Vcl probabiHus diei potcft qu6d mcndacium illud fuit officiofum , quiai Deum rcmuneraftc eas vtilc fld falutem paruulorum Iuda:orum &: nulli nociuum ; pro bono motu,&; camen non abnegaftc cis vitam zternam pro illo pcccato , quod erac, ,
&
ineis vcnialc.
motu
Sed tunc eflet dubium^fi quandoquc eligendum fit mendacium venialc cura magno pietatis,an fimul vtrumquc fugiendum ? Sccundum videtur , quod venialc nullo
modo cft eligcndum. Primum
videtur probari , quia vcniale delebitur qualitcrcunquc, vclin vitaifta, vclp6ft: motusautem magnus, quicft magnuromcritum.merctur ali-
qucm gradum pra:mij,qui crit actcrnus:fed proptcr qualecunque malum, quod eft ex fe remporale non videtur omittendum aliquid quod cft cx fc caufa aetcrni boni. Hanc quzftioncm dimitto. Dcobftctricibus autem tcneri poteft adpropofi
top related