juzna Аmerika

JUŽNA AMERIKA

- Evropski kolonijalni posedi Gvajana i S Am republike Venezuela i Kolumbija

- Prostor je jače povezan sa Srednjom Amerikom nego sa Južnom

- Velika, nenaseljena i neprohodna prašuma Amazonija

- Prema srednjeameričkom Mediteranu otvaraju meridijanski, lepezasto rašireni lanci severnih Anda, severne

padine Gvajanske visije, velika dolina Orinoka, doline andskih reka (Rio Magdalena, Cauca) i prostrana

Marakaibska potolina

- Istorijski razvitak, sastav populacije, savremena ekonomska situacija i saobraćajne veze - izraziti u pravcu N

nego prirodni elementi

- E, pa GB, NL i F kolonijalni uticaji - pečat periferne regije velikog kolonizacijskog kotla

- Prodor N Am imperijalizma i Panamski kanal - smernice ekon. života ka N

- Jak udeo crnaca i mulata - odaje vrlo žive veze sa Antilskom Amerikom

SEVERNE TROPSKE ZEMLJE

Venezuela

- 4 S Am države - 4°- 56° JGŠ (Ekvador, Peru, Bolivija i Čile)

- Jedino Bolivija ne izbija na Pacifik - u ratu sa Čileom izgubila primorje sa lukom Antofagastom (1883) - ali ekon. i

saob. smernice gravitiraju tom primorju

- Ekvador i Peru - podeljene na primorje, pl. i E niziju (Costa, Sierra, Oriente)

- Boliviji nedostaje primorje - najviše se prostrla u istočnu niziju

- Čile nema istočne nizije, ima najdužu obalu i primorje

- Preko 52 širinska stepena uzrok velikih klimatskih razlika

- Andi - protivteža tim razlikama - klimatska ujednačenost u visinskim krajevima

- Velika prevaga Indijanaca i mestica, pod uticajem drevne civilizacije Inka

- Privredni razvitak na primitivnom je stupnju

- Posledica slabe naseljenosti, oskudice radne snage, prirodne izolovanosti i slabe saobraćajne povezanosti

- Jedino je Čile odmakao u razvitku

- Strani kapital (SAD) - za rude i naftu

- Težnja ka privrednoj i spoljnopolitičkoj samostalnosti

PACIFICKE ZEMLJE

La Paz

- E, atlantska fasada umerenog pojasa

- Argentina i Urugvaj

- Slične po prirodnim osobinama, stanovništvu, privredi

- Najbolji deo južnoameričke stepe sa vrlo plodnim tlom

- Blago umerena - kišovita klima

- Izbijaju na veliki vodeni put La Plate - transatlantski saobraćaj

- Oaza belog stanovništva

- Starosedeoci gotovo iščezli

- Razgranala se savremena evropska kolonizacija

- Agrarne zemlje, sa velikim tržišnim viškovima žita i mesa

- Siromašne rudama

- U unutrašnjosti – Paragvaj - po st. i privredi u sklop andskih zemalja ili unutraš. Brazila

- Položaj, prirodne osobine i orijentacija prema Atlantiku, preko dolina i plovnih puteva reka Parane i Paragvaja -

vežu za N Argentinu

ATLANTSKE ZEMLJE

Paragvaj

ARGENTINA

- 2 776 000 km2

- 20 005 000 (1960), 21 079 000 (1961) – 2 SAm, iza Brazila

- 36,260,130 (2001) – 30.

- U umerenom pojasu (težište između 30° i 40° JGŠ)

- Stanovništvo - skoro u celini evropskog porekla (97%)

- Došlo u doba moderne kolonizacije, od kraja XIX veka

- 1. sv. izvoznik prehrambenih produkata

- Nastojanja da se otrese tutorstva SAD

- Sopstveni krug uticaja, čine je pomalo vođom tog južnog dela sveta

ARGENTINA

- Poč. XVI i u doba konkvistadora - retko naseljena indijanskim plemenima

- 1526. - E uporište na La Plati - prethodnik B. Airesa, zemlja dugo ostala pusta

- Centralno i primorsko područje Pampa - ekonomsko i pop. žarište države

- E interesi - za Au i Ag bogate krajeve u Andima, u Peruu

- U velikoj ravnici Pampa nije bilo ruda

- Spuštajući se iz Perua, E doseljenici najpre naselili po E andskom podgorju

- Niz veštački navodnjavanih oaza i naselja - i danas pečat starije E kolonizacije

- Odatle je vodio stari put preko Tukumana i Kordobe do uporišta na La Plati

- E obalom S Am vladali - Portugalci (Brazil)

- E monopolizam - izbegavao upotrebu tuđih luka i tuđih brodova u trgovanju

- Preko Perua i Kolumbije ka Evropi

- Posle 1778. - pomorske veze La Plate sa Evropom, a s njima jačala je i kolonizacija argentinskog primorja i

Pampa

- Priticanje evropskih doseljenika – u 2.1/2 XIX veka i po 90 000 ljudi

- U XX veku, do pred prvi svetski rat – i do 300 000

ISTORIJAT KOLONIZACIJE I DRUŠTVENE POLITIKE

1840. starosedeoci Patagonije, u blizini Magelanovog prolaza

- Velika svetska ekonomska kriza - kriza agrarne proizvodnje zbog smanjene kupovne moći spoljnih tržišta -

smanjila useljavanja - ojačala reemigracija

- Razvitak mehanizacije u poljoprivredi - ograničava upotrebu radne snage

- Od 2.1/2 XIX veka - najviše I (39%) i E (37%), a zatim Rus. i Polj. (13%), F (3%), GB, Škota (3%), D (2%) i

Jugosloveni (oko 90 000) najviše u S Am

- Starije stanovništvo - kreoli, mestici (na W naseljavaju oaze u podgorju Anda)

- Starosedeoci – uništeni (još oko 50 000) – u Gran Čaku, Patagoniji i na Ognjenoj zemlji

- Gl. argentinskog st. – E i I doseljenici i potomci

- Svega 7% nepismenih

- Mešavina feudalnih ostataka na španskoj kolonijalnoj tradiciji i na eksploataciji tla, buržoasko društvo koje se

razvija

- Zemlja krupnog agrarnog poseda, malobrojni veleposedniki (posedi 500 ha)

- Drže 85% obradivog tla, (oko 500 porodica - 18% obradive površ.)

- Žive u gradu, kapitalom prodiru u industriju, veletrgovinu, bankarstvo

- Na posedima (estancijama) - luksuzno uređeni dvorci

ISTORIJAT KOLONIZACIJE I DRUŠTVENE POLITIKE

Tierra del Fuego (Argentina) ranč sa ovcama, 1942.

- Imanjem i proizvodnjom upravljaju nameštenici

- Klasa izrabljivanih peona - nemaju svoje zemlje - pod zakup uz vrlo teške uslove (daju vlasniku 30%—50%

žetvenog prinosa) - 80% agrar. st.

- Životni standard je nizak, žive u kućercima razbacanim po posedu

- Veleposedi sa mehanizacijom i malim fabrikama za

- Radnici za nadnicu, bolji od položaja zakupca

- Do 20% zemljoposednika - mali vlasnici (do 50 ha) - drže 15% obradive površ.

- 68% st. u gradovima, koji naglo rastu, iz inostranstva i iz unutrašnjosti

- Podrška veleposednicima - komandni kadar armije - potiče iz istih druš. klasa

- Dobro organizovan proletarijat sa jakim uticajem na politički život zemlje

- Napredan sistem socijalnog osiguranja i radničko zakonodavstvo

- Životni standard radnika - ispod evropskog proseka

- Uređenje države zasniva se na principima buržoaske demokratije

- Argentina - federativna država sa 23 federalne provincije i 1 federalni distrikt

ISTORIJAT KOLONIZACIJE I DRUŠTVENE POLITIKE

Konfesionalna struktura:

- Roman katolici 70%

- Protestanti 9%

- Muslimani 1.5%

- Jevreji 0.8%

- Druge religiozne grupe 2.5%

- Nedeklarisani 16.2%

Etničke grupe:

- Evropski doseljenici (uglavnom Španci i Italijani) 97%

- Mestici (Evropljani+potomci ameroindijanaca)

- Ameroindijanci i druge grupe

- Natalitet 17.43 ‰ (2006)

- Mortalitet 7.54 ‰ (2006)

Starosna struktura:

- 0-14 godina: 24.9%

- 15-64 godina: 64.4%

- 65 +: 10.7% (2007)

Bazilika Naša dama od Luhana

Ruska pravoslavna crkva Svetog Trojstva Hram slobode, Centralna sinagoga zajednice Jevreja BA, 6 po veličini u svetu

Islamski centar Kralja Fahd-a u BA –najprostranija džamija u Latinskoj Americi

Katedrala Metropolitan u BA

- U privrednom razvitku Argentine - osobitu ulogu društveno-istorijski momenti

- Politička konsolidacija zemlje - u drugoj polovini XIX veka

- Posle trzavica između ranije koloniziranog kreolskog W (andsko podgorje) i

- Novog dinamičkog kolonizacijskog područja E (Pampe i primorje)

- Stvorila je uslove za brz razvitak proizvodnih snaga u miru

- Priticanje kolonista iz mediteranskih zemalja Evrope i kapitala iz W Evrope

- Pojačanje pomorskih veza i nova tržišta u Evropi

- Pojačano unutrašnje tržište - snažni impulsi privrednog razvitka

- Iz zemlje ekstenzivnog stočarstva i skromne zemljoradnje

- U zemlju intenzivnog stočarstva i razvijene agrarne proizvodnje na osnovi komercijalnih monokultura

- Strani kapital prodro je, najpre, u agrarnu proizvodnju

- Zatim inicirao razvitak industrije i trgovine

- Gl. uloga - britanski kapital - vodio privredni razvitak Argentine

- Usko povezan sa veleposednicima i trgovačkom buržoazijom

- Podupirao je njihova velika izvoznička društva

- Izgradio je železnice i postao njihov vlasnik

- Za industriju - malo interesa

PREGLED PRIVREDE

Buenos Aires

- U XX veku – 2 jaka takmaca - SAD - velika ind. prerade mesa (frigorificos)

- D kapital - gradio metalnu, hemijsku i građevinsku industriju

- Jačanje domaćeg kapitala i domaće buržoazije

- Pred drugi svetski rat (1938) - strani kapital držao najvažniju industriju, transport, banke i kreditni sistem

- GB kapital - 60% od svih stranih investicija u Argentini

- Posle rata - mala revolucija

- Država je nacionalizovala železnice, plativši stranim vlasnicima punu odštetu

- Stvorena su nova državna pomorska društva sa svojim brodovljem

- Regulisan je način investiranja i delatnost stranog kapitala

- Nacionalizovana je Centralna banka

- Uvedene su zaštitne carine za mladu domaću industriju

- Država je preuzela eksploataciju naftonosnih polja

- Počela da izgrađuje nova industrijska preduzeća

- Veleposednici morali da prodaju državi agrarne proiz. po utvrđenim cenama

- Država prodavala na spoljnom tržištu

- Akumulisane profite - upotrebila na podizanje sopstvene industrije, otplatu železnica i spoljnih državnih dugova

- Konfiskovala sve investicije nemačkog kapitala

- Posle 1947, pokušaji privrednog planiranja

PREGLED PRIVREDE

- Različiti prirodni uslovi - poljoprivredna proizvodnja raznolika

- Komercijalizacija poljoprivrede - rejoniziranje i oblik obimnih monokultura

- Pšenica, lucerka, kukuruz, lan za seme, šećerna trska, pamuk, vinova loza i povrće

- Proizvodnja u pojedinim godinama količinski jako koleba

- Klimatski faktori (suše)

- Povoljan odnos između prehrambenih, krmnih i industrijskih kultura

- Pšenica, kukuruz i lan (seme) daju 30% argentinskog izvoza

- Po svojoj stočarskoj proizvodnji Argentina je među prvim zemljama na svetu

- U Pampama i oazama starije stočarstvo ekstenzivnog tipa i slabijih pasmina zamenjeno je intenzivnim

stočarstvom selekcioniranih pasmina

- Krmnim kulturama, lucerka, stajsko i polustajsko stočarenje

- Ekstenzivno stočarenje po perifernim regijama (Patagonija)

- Priroda i stočne bolesti ne dozvoljavaju odomaćivanje selekcioniranih pasmina (argentinski Severoistok)

POLJOPRIVREDA

Žitna polja Argentine kod BA

Konji Goveda Koze

Svinje Ovce

- U stočarskom fondu - ovce na 1. mestu

- U Pampama - tovne ovace za meso, u Patagoniji - zbog vune

- Goveda - tovna, pa mlečna - naročito oko velikih gradova

- Radna goveda - na perifernim regijama ekstenzivnog stočarenja

- Argentina je zemlja poznata po dobrim konjima - zob

- Radna funkcija – važna – poljop. nedovoljno mehanizovana

- Uprkos velikih količina i kukuruza - svinjogojstvo se nije znatnije razvilo

- Meso, vuna i koža – osnova za prehrambenu, tekstilnu i kožnu ind

- 46% od celokupnog argentinskog izvoza

- Šumarstvo – kebračovo drvo za železničke pragove, telefonske stubove, ostalu gradnju i gorivo, ali je

proizvodnja tanina od tog drveta velika

- Ona podmiruje potrebe domaće kožne industrije

POLJOPRIVREDA

Distribucija farmi za proizvodnju mesa Distribucija farmama za proizvodnju jaja

Distribucija uzgojne farme

Hladnjače sa kozama

Hladnjače sa konjima

Hladnjače sa svinjama

Hladnjače sa ovcama

Hladnjače sa teladima

- Eksploatacija ruda u Argentini nije napredovala

- Manja nalazišta C otkrivena su na jugu Patagonije (Santa Cruz, Rio Turbio)

- Nemaju značaja za argentinsku industriju zbog udaljenosti

- Argentina ugalj uvozi iz Engleske i Čilea

- Od metalnih ruda dobija se Pb, Zn, Mn i tungsten na NW, u Andima i predandskim Sierama

- Nafta - jedino rudno bogatstvo koje se obilno eksploatiše

- Gl. nalazišta su u Patagoniji

(blizu Rivadavie i u dolini Rio Negra)

i u podgorju Anda (oko Mendoze i Salte)

- Uglavnom se troši u zemlji

- Proizvodnja elektroenergije,

na hidroenergetskoj osnovi

(na pl. rekama Anda)

RUDARSTVO

Jacireta kompleks HE je drugi po veličini u svetu

- Laka ind. (veliki mlinovi i frigorifikosi, fabrike vunenog tekstila, kože i obuće, lanenog ulja i tanina) - dobro razvila

- Teška industrija (metalurgija, metalna ind. i mašinogradnja) - u zaostatku

- Nedostatak sirovina i investicionih kapitala

- 75% svojih potreba podmiruje uvozom

- Čeličane rade sa uvezenom sirovinom i sa uvezenim ugljem

- Neke grane industrije dobile poleta u modernim preduzećima za proizvodnju: gume, papira, nekih hemikalija,

manje komplikovanih mašina, brodova

PRERAĐIVAČKA INDUSTRIJA

- Najduža železnička (46 000 km) i drumska mreža (570 000 km) u S Am

- Plovni putevi – Parana - omogućuje plovidbu brodovima daleko na N

- Obalne pomorske linije povezuju velike argentinske luke sa najudaljenijim krajevima Patagonije

- To ne zadovoljava potrebe Argentine za dobrim povezivanjem njenih velikih prostranstava i proizvodnih područja

razbacanih po dalekoj periferiji

- Zadovoljavajuću saobraćajnu mrežu – imaju samo Pampe

- Železnička mreža povezana je, na W, sa Bolivijom i Čileom, na E sa Brazilom

- Ne podmiruje potrebe za brodskim prostorom velike izvozničke zemlje

SAOBRAĆAJ

Pogled iz starog Patagonija Ekspresa

- Struktura proizvodnje diktira Argentini povezivanje sa spoljnim tržištima

- Izvozi 1/3 proizvodnje

- Neprerađeni ili prerađeni agrarni proizvodi

- Na listi velikih svetskih izvoznika (1948) – 6. mesto

- Konjunktura za životne namirnice na tržištima ratom iscrpljene Evrope

- Evropske zemlje su i pre rata preuzimale skoro 70% argentinskog izvoza

- GB (33%), D, I i F

- SAD u izvozu pred rat - 12%

- Argentina uvozi: C, derivate nafte, mineralna ulja, pamuk, rude metala, mašine, saobraćajna sredstva i dr

- Najjači uvoznik pred rat bila je GB (20%), SAD (17%) i D, manje I i F

- Posle rata prilike su se promenile u korist SAD

- % udeo SAD u spoljnoj trgovini Argentine daleko niži nego dr. državama S Am

- Značajni su: D, Brazil, Venezuela i I

- Argentina nastoji da poveća trgovinske veze sa S Am (naročito sa Brazilom, Venezuelom, Čileom i Bolivijom)

SPOLJNE VEZE

Teretni brod ispred Rosario - Viktorija mosta

- Od visokih snežnih vrhova Anda na W do ravnica Gran Čaka, Pampa i Patagonije, sa dugim Atlantskim

primorjem na E

- Od tropskog pojasa na N do krajnjih delova Patagonije i Ognjene zemlje u subantarktičkoj zoni na S

- Razlike u geografskom položaju

- Razlike u nadmorskoj visini

- Razlike u klimatskim odnosima

- Razlike u prirodnom i kulturnom pejzažu

REGIONALNI PREGLED

ARGENTINA

CENTAR NW NE JUG

Jezero Nahuel Huapi, blizu Bariloche, Argentina

- Južno od reke Kolorado pa do Magelanovog prolaza

- Zemlja vrlo prostranih visoravni - prosečne visine od 1 000 m

- Postepeno spuštaju sa podnožja južnih Anda prema Atlantiku

- Na Atlantiku se završavaju strmom odsečnom obalom - teško pristupačnom

- Primorske ravnice – samo uz ušća reka

- U klimatskom pogledu - sušna i hladna zemlja

- I primorje - zbog hladne morske struje sa polarnim vodenim masama

- Jaki hladni vetrovi duvaju kopnom i morem

- Dižu velike talase koji se razbijaju o strme obale - još teže pristupačne

- Ne primamljivo za ljude

- Patagonija - oko 650 000 km2, ali svega oko 400 000 st.

ARGENTINSKI JUG ILI PATAGONIJA

Površina Stanovništvo Gustina

Argentina 786,983 km2 1,738,251 2.2 st/km2

Čile 256,093 km2 261,289 1.0 st/km2

Ukupno 1,043,076 km2 1,999,540 1.9 st/km2

- Sastav st: noviji doseljenici iz GB, Škoti i Velšani

- Doseljenici iz Čilea

- Gl. zanimanje – ovčarstvo - pase preko 12 miliona ovaca - daju ½ vune arg.

- Pašnjaci su siromašni - zato potrebne vel. površ. za ishranu golemih stada

- Stada 50 000 - 100 000 ovaca, 100 000 - 300 000 ha pašnjaka

- Najbolji su pašnjaci na podnožju Anda

- Vuna je po kvalitetu ravna australijskoj

- Hladna klima utiče povoljno na rast runa

- Zemljoradnja - po veštački navodnjavanim oazama uz neke reke

- U dolini Rio Negro - oaze pšenice, vinove loze, povrća, voća i sa poljima lucerke, na kojima se zasniva gajenje

goveda

- Manje izdašne oaze u dolini reke Čubut

- Na obali - oaze sa oskudnim kulturama i stočarstvo oko gradića i luka

- Rawsona i Commodoro Rivadavia

- U blizini Rivadavie - nafta i jaka ekstraktivna ind.

ARGENTINSKI JUG ILI PATAGONIJA

Rawson

Commodoro Rivadavia

- E deo Ognjene zemlje (21 500 km2)

- U prirodnom pogledu - nastavak Patagonije

- I tamo pasu stada ovaca

- Gradić Ushuaia, na S obali Ognjene zemlje

- Izvozi vunu prema N

- To je najjužnije stalno naselje na svetu

ARGENTINSKI JUG ILI PATAGONIJA

ARGENTINA