kaynak dökümantasyonu
Post on 21-Feb-2015
1.012 Views
Preview:
TRANSCRIPT
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
1
KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ
VE
EN VE ASME NORMLARINA GÖRE DOKÜMANTASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
2
KAYNAK NEDİR?
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
3
Günümüzün gelişen teknolojik gereksinim ve olanakları doğrultusunda çok karmaşık şekilli konstrüksiyonlar imal edilmektedir. Bu konstrüksiyonların yekpare halde imali ekonomik ve çoğunlukla da mümkün olmayacağından, imalatı gerçekleştirebilmek için kaynak prosesine başvurmak kaçınılmazdır.
KAYNAK NEDİR?
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
4
Teknik anlamıyla kaynak işlemi, farklı malzemelerin ısı enerjisi ve / veya basınç ile, birleştirilen malzemelerin minimum özelliklerini sağlayacak ve sürekli bir iç yapıya sahip olacak şekilde birleştirilmesidir.
KAYNAK NEDİR?
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
5
KAYNAKLI İMALATTA KULLANILABİLEN
MALZEMELERE GENEL BAKIŞ
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
6
KAYNAĞA UYGUNLUK:
Bir malzemenin kaynağa uygun olup olmadığı, o malzemenin özelliklerinin kaynak işlemi esnasında sergilediği değişikliklere bakılarak belirlenir. İmalatı tamamlanan bir yapı elemanında, kaynak dikişi ve HAZ’ın özelikleri yapı elemanında aranılan minimum şartları karşılıyorsa, malzemenin kaynağa uygunluğu yeterli düzeydedir.
KAYNAKLI İMALATTA KULLANILABİLEN MALZEMELERE GENEL BAKIŞ
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
7
KAYNAKLI İMALATTA KULLANILABİLEN MALZEMELERE GENEL BAKIŞ
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
8
Günümüzde (belirli kısıtlamaları olmakla birlikte) aşağıdaki malzeme gruplarına ait malzemelere kaynak işlemi uygulanabilmektedir.
� Karbon çelikleri� Düşük alaşımlı çelikler� Paslanmaz çelikler� Dökme demirler� Alüminyum alaşımları� Nikel alaşımları� Bakır alaşımları� Magnezyum alaşımları� Titanyum alaşımları� Zirkonyum alaşımları� Ve çeşitli plastik malzemeler
KAYNAKLI İMALATTA KULLANILABİLEN MALZEMELERE GENEL BAKIŞ
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
9
KAYNAKLI BİRLEŞTİRMENİN İÇ YAPISI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
10
Bir kaynaklı birleştirmeye ait özellikler, dikişkenarlarının ısıdan etkilenme yüzeyi ve kaynak metalinin kristalleşme türü ile belirlenmektedir.
KAYNAKLI BİRLEŞTİRMENİN İÇ YAPISI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
11
1: Kaynak metali (tek pasolu/çok pasolu)2: Erime çizgisi (kaynak metali ve ana malzeme arasındaki
birleşme yüzeyi)3: Isıdan etkilenmiş bölge (HAZ) (Kaynak dikişinin yan
tarafında kaynak ısısı sebebiyle değişikliğe uğrayan ana malzeme bölgesi)
KAYNAKLI BİRLEŞTİRMENİN İÇ YAPISI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
12
� Eritme kaynağı, ilave malzemenin eritilerek kaynak metaline geçişi- ana malzemenin eritilmesi- kaynak metalinin kısa sürede ana malzemeyle birleşmesi gibi aynı anda meydana gelen kısmi süreçleri kapsar.
� Eritme kaynağında, ark içerisindeki kaynak damlasıfiziksel ve kimyasal yönden etkilenir. (örneğin alaşımın yanması, hidrojen soğurulması)
KAYNAKLI BİRLEŞTİRMENİN İÇ YAPISI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
13
� Kaynak metalinde (sıvı kat ) ve erime çizgisinde (kat sıvı kat ) hal de i iklikleri meydana gelir.
� Kaynak metalinde ve ana malzemedeki erime bölgesi ile s dan etkilenmi bölgede (dü ük/yüksek so uma h z ) farkl iç yap dönü ümleri meydana gelir.
KAYNAKLI BİRLEŞTİRMENİN İÇ YAPISI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
14
Elle ark kaynak yönteminde sıcaklıklar:
1. Elektrot: yaklaşık 20..1600 C2. Ark: yakla k 5600 C3. Damlac k: yakla k 2200 C4. Kaynak banyosu: yakla k 1700 C5. Kaynak metali: yakla k 1600 C ila oda veya ön s tma
s cakl6. Ana malzeme: oda s cakl veya ön s tma s cakl
KAYNAKLI BİRLEŞTİRMENİN İÇ YAPISI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
15
Görüldüğü gibi, kaynak sırasında erişilen sıcaklık değerleri çok yüksek olabilmektedir. Malzeme bu sıcaklıklara kontrolsüz bir şekilde maruz kalırsa iç yapısında istenmeyen metalurjik gelişmeler görülür. Bu da kaynaklıbirleştirmenin beklenen fonksiyonunu kısa veya uzun vadede yerine getirememesine ve yapının beklenmeyen kazalara sebep olmasına yol açar.
KAYNAKLI BİRLEŞTİRMENİN İÇ YAPISI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
16
KAYNAK PROSESLERİ
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
17
Günümüzde, yaklaşık 20 çeşit eritme kaynak yöntemi kullanılmaktadır. Ancak çelik konstrüksiyon alanında genellikle kullanılan kaynak yöntemleri şunlardır:
� Elle ark kaynağı (SMAW)� Gaz altı (masif tel= GMAW /özlü tel=FCAW) kaynağı� Toz altı ark kaynağı (SAW)� Argon kaynağı (GTAW)� Saplama kaynağı (Stud welding)
KAYNAK PROSESLERİ
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
18
ASME SECTION IX VE
EN 288’ E GÖREKAYNAK POZİSYONLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
19
PB
PAPA PB
1-Yatay düzlemsel (Flat),
ASME SECT. IX VE EN 288’E GÖRE KAYNAK POZİSYONLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
20
2-Yanal (Horizontal),
PB PC
PC
PB
PB
ASME SECT. IX VE EN 288’E GÖRE KAYNAK POZİSYONLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
21
3-Dik, aşağıdan yukarıya (Vertical upward),
PF PFPF
ASME SECT. IX VE EN 288’E GÖRE KAYNAK POZİSYONLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
22
4-Dik, yukarıdan aşağıya (Vertical downward),
PG
PB
PG
PG
ASME SECT. IX VE EN 288’E GÖRE KAYNAK POZİSYONLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
23
5-Tavan (Overhead)
PE
PD
PD
PD
ASME SECT. IX VE EN 288’E GÖRE KAYNAK POZİSYONLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
24
6- Eğik
H-L045
J-L045
ASME SECT. IX VE EN 288’E GÖRE KAYNAK POZİSYONLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
25
BİRLEŞTİRME ŞEKİLLERİ
KAYNAK AĞZI DETAYLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
26
BİRLEŞTİRME ŞEKİLLERİ, KAYNAK AĞZI DETAYLARI
Dik kenarlı aralıklı alın Dik kenarlı bitişik alın
V alın Yarım V alın
BAZI ALIN BİRLEŞTİRME ŞEKİLLERİ
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
27
Çift V (X) alın Çift yarım V (K) alın
Y alınÇift J alın
BİRLEŞTİRME ŞEKİLLERİ, KAYNAK AĞZI DETAYLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
28
BAZI KÖŞE BİRLEŞTİRME ÇEŞİTLERİ
T birleşmeBindirme
Dış köşe Haç birleştirme
BİRLEŞTİRME ŞEKİLLERİ, KAYNAK AĞZI DETAYLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
29
KAYNAK KALİTESİNE ETKİEDEN PARAMETRELER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
30
Fonksiyonunu hakkıyla yerine getiren bir kaynak (sound weld), birleştirdiği malzemelerden zayıf olanının minimum metalurjik ve mekanik özelliklerini taşımalıdır. Bu özellikleri etkileyen parametreler de ilerleyen bölümlerde bahsedilecek olan WPS, PQR ve WPQ dokümanları içinde belirtilir.
KAYNAK KALİTESİNE ETKİ EDEN PARAMETRELER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
31
1. KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
Kaynağı yapacak kaynakçının gerekli el becerisine sahip olmasının yanı sıra görme yeteneği de 30- 35 cm mesafeden 0.8 mm uzunluğunda ve 0.1 mm kalınlığındaki harflerden oluşan bir metni okuyabilecek düzeyde olmalıdır.
KAYNAK KALİTESİNE ETKİ EDEN PARAMETRELER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
32
2. KAYNAK AĞZI HAZIRLIĞI, YÜZEY TEMİZLİĞİ
Kaynak ağzının kaynak yapmaya engel teşkil etmeyecek bir geometride (uygun ağız açısı, uygun alın yüksekliği) hazırlanması ve yüzeyinin de kaynak banyosuna çeşitli inklüzyonların girmemesi açısından yağdan (hidrojen çatlağı riski!!) kirden, tufal ve pastan arındırılmış olması gerekmektedir.
KAYNAK KALİTESİNE ETKİ EDEN PARAMETRELER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
33
3. KAYNAK YÖNTEMİ
Kaynak yönteminin kaynak kalitesine etkisi bir çok başlık altında incelenebilir. Yöntem değiştiğinde amper, voltaj, kaynak hızı, sarf malzemeleri (elektrot, gaz veya toz) ve bunlara bağlı olarak ta ısı girdisi değişecektir.
KAYNAK KALİTESİNE ETKİ EDEN PARAMETRELER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
34
4. KAYNAK POZİSYONU
Kaynak pozisyonunun değişmesi ısıgirdisini etkiler. Örneğin yatay oluk pozisyonunda (PA veya 1G) parçaya etkiyen ısı girdisi miktarı aşağıdan yukarıya dikey kaynakta (PF veya 3G) parçaya etkiyen ısıgirdisine kıyasla daha azdır.
KAYNAK KALİTESİNE ETKİ EDEN PARAMETRELER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
35
5. SOĞUMA HIZI
Kalın parçalardaki ısı iletimi, ince parçalardaki ısı iletimine göre daha hızlıdır. Yani 50 mm kalınlığındaki bir plakaya ön ısıtma uygulamadan kaynak yapmaya kalktığımızda, gerek kaynak pasoları arasında, gerekse kaynak metali ile ana malzeme arasında yapışmama hatası ve kabul edilemez sertlik değerleri ile karşılaşmak kaçınılmazdır. Bu sebeple yine kaynak yöntemine bağlı olmak koşuluyla, belirli kalınlık sınırlarının üzerindeki kalınlıklarda malzemeleri kaynak öncesinde ısıtmak ve yine kalınlık sebebiyle kaynaktan sonra (hem sertleşmeyi engellemesi hem de malzeme üzerindeki kaynak sonrasında meydana gelen gerilimleri gidermesi açısından) ısıl işleme tabi tutmak (PWHT) gerekmektedir.
KAYNAK KALİTESİNE ETKİ EDEN PARAMETRELER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
36
6. KAYNAK SARF MALZEMELERİ
Aşağıda yöntemlere göre kullanılan sarf malzemeleri belirtilmiştir.
SMAW – ElektrodGTAW – Dolgu teli, koruyucu gazGMAW / FCAW – Dolgu teli, koruyucu gaz SAW – Dolgu teli, koruyucu toz
Bu sarf malzemelerinin kaynak dolgusunu oluşturmanın dışında, içerdikleri alaşım elementleri vasıtasıyla kaynak metalinin mekanik ve metalurjik özellikleri üzerinde doğrudan etkisi vardır. Ayrıca arkıkorumak, kaynak metalinin kaynak banyosuna geçiş şeklini etkilemek, kaynak dikişinin güzel görünmesini sağlamak vs. gibi görevleri vardır.
KAYNAK KALİTESİNE ETKİ EDEN PARAMETRELER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
37
7. AKIM ŞİDDETİ (A)
Akım şiddetinin büyüklüğü nüfuziyet derinliğini, dolgu metalinin eritme verimini ve dikiş yüksekliğini belirler.
Akım şiddeti
KAYNAK KALİTESİNE ETKİ EDEN PARAMETRELER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
38
8. KAYNAK GERİLİMİ
Kaynak gerilimi genellikle dikiş genişliğini etkiler. Nüfuziyet üzerindeki etki az olmakla birlikte kaynak akım şiddetinin tam tersi bir etki söz konusudur. Gerilimin yükselmesiyle gözenek oluşumuna meyil de artar. Çok yüksek bir kaynak gerilimi köşe kaynak dikişlerinde içe olan kavisi arttırır ve yanma oluklarına (undercut) neden olur. Gerilim çok düşük olduğunda köşe ve alın kaynak dikişlerindeki dış bükeylik artar, kaba görünüşlü bir dikişoluşur ve cürufun temizlenmesi zorlaşır.
KAYNAK KALİTESİNE ETKİ EDEN PARAMETRELER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
39
9. KAYNAK HIZI
Kaynak hızı dikişin oluşum şeklini, ısı girdisini, yanma oluklarını, çatlak ve gözenek oluşumunu etkiler.
Nüfuziyet derinliğinde aşağıdaki diyagram geçerlidir.
KAYNAK KALİTESİNE ETKİ EDEN PARAMETRELER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
40
10. ISI GİRDİSİ
Isı girdisi, kaynak metali ile ana malzeme arasındaki ısıdan etkilenen bölge(HAZ)’nin metalurjik özelliklerini etkileyen önemli bir parametredir.
KAYNAK KALİTESİNE ETKİ EDEN PARAMETRELER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
41
BAŞLICA KAYNAK HATALARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
42
BAŞLICA KAYNAK HATALARI
1. Çatlaklar
a) Boyuna çatlaklar
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
43
2. Gaz boşlukları (gözenekler)
BAŞLICA KAYNAK HATALARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
44
3. Kalıntılar
a) Curuf kalıntıları
-iç curuf kalıntıları
- Dış curuf kalıntıları
BAŞLICA KAYNAK HATALARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
45
b) Dekapan ve kaynak tozu/teli kalıntılarıc) Oksit kalıntılarıd) Ağır metal kalıntıları
4. Yetersiz erime ve nufuziyet azlığı
a) Yetersiz erime (yapışmama)
BAŞLICA KAYNAK HATALARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
46
b) Nüfuziyet azlığı
5. Dış yüzey hataları
a) Yanma olukları
BAŞLICA KAYNAK HATALARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
47
b) Aşırı metal yığma
BAŞLICA KAYNAK HATALARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
48
c) Aşırı dış bükey köşe kaynağı
d) Aşırı iç bükey köşe kaynağı
e) Aşırı sarkmış kök
BAŞLICA KAYNAK HATALARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
49
f) Kaynak metalinin ana metal üzerine yapışmadan taşması
g) Eksen kayması
h) Açısal çarpılma
BAŞLICA KAYNAK HATALARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
50
ı) Yetersiz doldurma
BAŞLICA KAYNAK HATALARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
51
i) Kökün iç bükeyliği
BAŞLICA KAYNAK HATALARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
52
j) Yüzey düzgünsüzlüğü
BAŞLICA KAYNAK HATALARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
53
k) Yüzeyde ark çarpması
BAŞLICA KAYNAK HATALARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
54
TEST PARÇALARINA UYGULANAN
TAHRİBATLI TESTLER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
55
TEST PARÇALARINA UYGULANAN TAHRİBATLI TESTLER
1. Çekme Testi:
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
56
2. Bükme (Eğme) Testi:
TEST PARÇALARINA UYGULANAN TAHRİBATLI TESTLER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
57
3. Sertlik Testi
a) Brinell Sertlik Testi :
TEST PARÇALARINA UYGULANAN TAHRİBATLI TESTLER
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
58
TEST PARÇALARINA UYGULANAN TAHRİBATLI TESTLER
b) Vickers Sertlik Testi:
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
59
TEST PARÇALARINA UYGULANAN TAHRİBATLI TESTLER
c) Rockwell C Sertlik Testi:
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
60
pWPS, PQR (WPAR), WPS VE WPQ NEDİR?
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
61
pWPS (Preliminary Welding Procedure Specification) NEDİR?
Yöntem testine başlamadan önce, testte kullanılacak değişkenlerin, (ana malzeme, kaynak ağzı, pozisyon, kaynak yöntemi, elektriksel değerler, kaynak hızı...vb. gibi) yaklaşık olarak dokümante edildiği taslak haldeki WPAR’dır. Kaynak sonrası test parçasının mekanik ve metalurjik yapısının uygun olduğu belirlendikten sonra, pWPS test raporları da eklenerek WPAR’a dönüştürülür.
pWPS, PQR (WPAR), WPS, WPQ NEDİR?
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
62
PQR (Procedure Qualification Record) / WPAR(Welding Procedure Approval Record) NEDİR?
Kaynağın yapılışı öncesinde ve sırasında var olan ve kaynağın mekanik/metalurjik özelliklerini etkileyen (bunlar ilgili standartlar tarafından belirlenmiştir) tüm parametreler ile, kaynağın bitirilmesinden sonra yapılan mekanik, metalurjik ve tahribatsız testlerin ortam bilgileriyle birlikte sonuçlarının da kaydedildiği bir dokümandır.
pWPS, PQR (WPAR), WPS, WPQ NEDİR?
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
63
WPS (Welding Procedure Specification) NEDİR?
Yapılacak kaynakta kullanılması gereken nesnel nitelik ve parametrelerin gösterildiği bir nevi reçete mahiyetindeki dokümandır. Bu dokümanda belirtilen aralık (range) içinde kalınması halinde referans PQR’daki mekanik ve metalurjik özellikler elde edilir, kalınamaması halinde PQR’daki mekanik ve metalurjik özelliklerden biri veya ikisi birden elde edilemez. Bu durumda kaynağa devam edilmemeli veya risk alınarak kaynak bitirilmeli, kaynağın final kabulü için bu parametrelerle yapılacak PQR’ın sonucu beklenmelidir.
WPS, PQR (WPAR), WPQ NEDİR?
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
64
WPQ (Welder Performance Qualification) NEDİR?
Yöntemi doğrulanmış prosedürlere göre kaynakçıların kaynak yapabilme becerilerinin kontrol edilip onaylandığı, “kaynakçı sertifikası”olarak adlandırılan bir dokümandır.
WPS, PQR (WPAR), WPQ NEDİR?
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
65
KAYNAK DOKÜMANLARININ HAZIRLANMASINDA
BAŞVURULAN STANDARTLAR
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
66
WPS, PQR (WPAR) ve WPQ dokümanlarının hazırlanmasında ASME (American Society of Mechanical Engineers) ve EN (European Norm) uluslararası standartları referans kabul edilir.
KAYNAK DOKÜMANLARININ HAZIRLANMASINDA BAŞVURULAN STANDARTLAR
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
67
İLGİLİ ASME VE EN STANDARTLARI
ASME Section IX :Qualification Standard for Welding and Brazing Procedures, Welders,Brazers, and Welding and Brazing Operators
ASME Section II Part C :Specifications of Welding Rods, Electrodes and Filler Metals
EN 288 - 1 : General Rules For Fusion Welding
EN 288 - 2 : Specification and Approval of Welding Procedures for Metallic Materials
EN 288 - 3 : Welding Procedure Tests For The Arc Welding Of Steel.
EN 288 - 4 : Welding Procedure Tests For The Arc Welding Of Aluminium and Its Alloys.
EN 288 - 5 : Approval By The Use Of Approved Consumables.
KAYNAK DOKÜMANLARININ HAZIRLANMASINDA BAŞVURULAN STANDARTLAR
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
68
EN 288 - 6 :
EN 288 - 7 :
EN 288 - 8 :
EN 287 – 1 :
EN 287 – 2 :
EN 1418 :
KAYNAK DOKÜMANLARININ HAZIRLANMASINDA BAŞVURULAN STANDARTLAR
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
69
EN 288 – 1 Birleştirme kaynağı için genel kurallar : Bu kısım EN 288 standartlar serisini tanıtır, diğer kısımların kısa bir tanımını içerir.
EN 288-2 Metalik malzemeler için Kaynak prosedürlerinin belirlenmesi ve onayı : Standartın bu kısmı bir WPS içerisinde belirtilmesi gereken bilgileri bir liste şeklinde belirtir.
EN 288-3: Çeliklerin ark kaynağı için kaynak yöntem testleri : Bu, kaynak prosedürlerini kalifiye etmede kullanılan en tanıdık ve en geniş kullanım alanına sahip metottur. Tüm gerekli özellikleri ile üretim kaynağını temsil eden bir test parçasının kaynağının nasıl yapılacağını belirtir. Test kaynağının tamamlanmasının ardından parça, zorlu uygulamalarda kaynağın kabul edilebilmesini garanti edecek bir dizi spesifik testlere tabi tutulur.
KAYNAK DOKÜMANLARININ HAZIRLANMASINDA BAŞVURULAN STANDARTLAR
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
70
EN 288 – 4 Alüminyum ve alaşımlarının ark kaynağı için kaynak yöntem testleri: EN 288-3 ün alüminyum versiyonudur.
EN 288 – 5 Onaylanmış dolgu malzemeleri ile onaylama : Bazı malzemelerde ısıdan etkilenmiş bölge, ısı girdisinin verilen sınır değerler içinde kaldığı durumlarda, kesin olarak zedelenmez. Bu çeşit malzemeler için, kaynak dolgularının onaylanması ve tüm büyük etkenlerin geçerlilik alanı içerisinde olması koşuluyla, bir WPS onaylanır.
Kaynak dolgularının kullanımıyla onaylama, dolgu malzemesi kullanılan ark kaynakları ile sınırlıdır.
İlgili tüm test parçalarının kaynağı, muayenesi ve kontrol işleri bağımsız bir kontrolörün veya kontrol makamının sorumluluğundadır. Bu kontrolör veya kontrol makamı, tanınan kaynak dolguları için başlıca etkenlerin büyüklüğünü gözönüne alarak, kabul edilebilir geçerlilik alanını belirler.
KAYNAK DOKÜMANLARININ HAZIRLANMASINDA BAŞVURULAN STANDARTLAR
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
71
EN 288-6 Mevcut kaynak tecrübesiyle onaylama : Eğer aynı kaynak sistemi yıllardır başarılı bir biçimde kaynaklıimalatta kullanılıyorsa, bu şekilde yapılan kaynakların kabul edilebilir olduğu farzedilebilir. Maalesef ki, lineer elastik kırılma mekaniği bilgimiz bize kabul edilebilir bir servis ömrüne sahip kusurlu bir kaynak ile ciddi bir hataya sebep olan arasında sıklıkla çok ince bir çizgi olduğunu söyler. Bu sebeple bu metod büyük bir dikkat ile uygulanmalıdır.
EN 288-7 Standart bir kaynak prosedürü ile onaylama : Karbon çeliği ve paslanmaz çelik gibi kaynaklanması göreceli olarak kolay olan malzemeleri birleştirmek için gerekli olan dokümanlar saygın kuruluşlardan satın alınabilir. Bu yöntem kendi prosedürlerini kalifiye etmekle uğraşak istemeyen kuruluşlar için kullanışlı olacaktır.
KAYNAK DOKÜMANLARININ HAZIRLANMASINDA BAŞVURULAN STANDARTLAR
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
72
EN 288-8 Üretim öncesi kaynak testi ile onaylama :Belirli bir birleşim geometrisi, boyutları ve test gereksinimleri dolayısıyla EN 288-3 veya 4’ün tüm gerekliliklerini karşılayamıyorsa, birleşimi tüm yönlerden temsil edecek ve EN 288-3 ya da 4 tarafından istenen testlere tabi tutulacak benzer bir birleşim türünde özel bir test yapılabiir.
Böyle durumlarda bir veya daha çok miktarda özel test parçası üretilir. Burada amaçlanan, gerekli üretim kaynak birleştirmelerinin benzerlerini (örneğin ölçü, çarpılma, soğuma) bütün başlıca noktalarda elde etmektir. Test, üretim başlamadan önce ve üretim koşullarında uygulanır. Test parçasının denetimi ve muayenesi, bu standartın koşullarısağlandığı sürece (288-3 ve 4) mümkündür. Bu test, gerektiğinde istenilen kaynaklı birleştirmeye uygun özel testlerle genişletilebilir veya değiştirilebilir ve kontrolör veya kontrol makamı tarafından onaylanmalıdır.
KAYNAK DOKÜMANLARININ HAZIRLANMASINDA BAŞVURULAN STANDARTLAR
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
73
EN 288’e göre kaynak prosedürünün aşamalarını aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.
� Tasarım yada proje bölümleri tarafından hazırlanan imalat resimleri ve detay resimler, kaynaklı imalat düşünülerek gözden geçirilmeli, kullanılacak kaynak yöntemleri, kaynak makinaları, kaynakçılar kalifikasyonları ve yeterlilikleri açısından değerlendirilmelidir.
� Eldeki imkanlar ve kalifikasyonlar ile gereksinim duyulan ihtiyaçlar, standartlar ve kabiliyetler gözden geçirilerek listelenir. Tüm bu çalışmalardan sonra yapılacak herbir kaynak için elde onaylanmış gerekli WPS ve WPAR’lar ve bu kaynaklı imalatı yapabilecek sertifikalı kaynakçılar varsa, imalata başlanılabilir. Eğer bu gereksinimlerden biri eksik ise çalışma devam etmelidr.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI EN 288-3
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
74
� İmalat resimleri detaylı olarak incelenir. Resimde gözüken ve gözükmeyen tüm kaynaklar numaralandırılır. Daha sonra “kaynak planı” olarak adlandırılacak olan bir dokümana her bir kaynak numarasına karşılık gelen kaynağın hangi iki malzemeyi birleştirdiği, birleşim şekli, kaynak pozisyonu, birleştirilecek malzemelerin kalınlıkları, malzeme özelliğine ve kalınlığına bağlı olarak ön ısıtma yapılıp yapılmayacağı, pasolar arası sıcaklık kontrolü, kaynak sonrası ısıl işlem gerekliliği ve bu kaynağın gerçekleştirilmesi için seçilen kaynak yöntemi gibi bilgiler girilir.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI EN 288-3
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
75
� Elimizdeki bu kaynak planının bize sağladığı bilgiler ışığında kaynak dokümanlarının hazırlanmasında bir aşama daha ileri gidilerek ihtiyaç duyulacak minimum WPAR adedi belirlenmelidir. Bunun için kaynak planındaki bilgiler gruplandırılır. Aynı gruba dahil olan malzemeler belirlenir. Mümkün olan en zor şartlar altında (ör: tek taraflı kaynaklanmış bir birleşim ile hazırlanmış bir WPAR, çift taraflı kaynağa göre bize daha fazla avantaj sağlar) test parçalarının kalınlıkları, malzemeleri, kaynak ağzı dizaynları vb. parametreler belirlenir.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI EN 288-3
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
76
� Test parçalarının kaynatılmasından önce pWPS denilen taslak WPS dokümanı hazırlanır. Bu dokümanda:
Kaynak metoduBirleştirmenin gösterimiKaynak pozisyonuKullanılacak sarf malzemelerinin tipi ve boyutlarıKaynak banyosu korumasıSarf malzemelerine uygulanacak ön işlemlerKökte oluk açma, kaynak altlığı kullanma gibi ek işlemlerin
varlığıSalınımlı ya da çizgisel paso tekniğiElektriksel kaynak parametreleri (amper, voltaj)Ön ısıtma sıcaklığıPasolar arası sıcaklık limitleriKaynak sonrası ısıl işlem gibi bilgiler bulunmalıdır.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI EN 288-3
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
77
� İmalata verilen bu bilgiler ışığında yapılan kaynaklardan mekanik ve metalurjik test numuneleri alınır. EN 288-3’e göre test parçalarına uygulanacak testlere ait tablo aşağıdadır.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI EN 288-3
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
78
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
79
� Gerekli testler yapılarak kaynak parametrelerinin doğruluğu belgelendikten sonra, hazırlanan pWPS, test raporları da eklenerek, onaylı bir WPAR’a dönüştürülür.
� Onaylı WPAR kullanılarak standardın müsaade ettiği aralıklarda onaylı WPS’ler hazırlanır.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI EN 288-3
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
80
Table 2: Grouping system for steelGroup Type of steel1)
1Steel with a minimum yield strength, ReH, up to 360 N/mm2 and with contents, as percentages, not exceeding the following values: C 0,24 (0,25 for castings) S 0,045 Si 0,60 P 0,045 Mn 1,70 Any other single element: 0,3 (0,4 for castings) Mo 0,70 All other elements: total 0,8 (1,0 for castings)
2 Normalized or thermomechanically treated fine grain steels and cast steels with a specified minimum yield strength, ReH, above 360 N/mm2
3 Quenched and tempered steels and precipitation hardened steels except stainless steels
4 Steels with Cr max. 0,75 %, Mo max. 0,6 % and V max. 0,3 %
5 Steels with Cr max. 10 % and Mo max. 1,2 %
6 Cr Mo V steels with Cr max. 12,2 %, Mo max. 1,2 % and V max. 0,5 %
7 Nickel alloy steels with Ni max. 10 %
8 Ferritic or martensiiic stainless steels with 10,5 % < Cr < 30 %
9 Austenitic steels
10 Austenitic ferritic stainless steels (duplex)
11 Steels not covered by groups 1 to 10 and with 0,25 % < C < 0,5 %1) in accordance with the definition in the material standard, ReH can be used instead of R r
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI EN 288-3
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
81
Existing approved welding procedure test for group of steel or dissimilar metal joints Range of approval
2 2 welded to 1
3 3 welded to 1 3 welded to 2
8 welded to 2 8 welded to 1 8 welded to 2
8 welded to 3 8 welded to 1 8 welded to 2 8 welded to 3
9 welded to 2 9 welded to 1 9 welded to 2
9 welded to 3 9 welded to 1 9 welded to 2 9 welded to 3
NOTE: For dissimilar metal joints, the yield or alloying element criteria given in 8.3.1.1 shall be applied to each material group.
Table 3: Range of approval for dissimilar metal joints
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI EN 288-3
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
82
Table 4: Range of approval for thickness
Thickness of the test piece, t 1)
RANGE OF
Butt, T-butt and branch connections for single run or single run from both sides
APPROVAL 2)
Butt, T-butt and branch connections for welding and all fillet welds
t< 3 0,8 to 1,1 t to 2 t
3 <t< 12 0,8 to 1,1 3 to 2t
12< t < 100 0,8 to 1,1 0,5 t to 2t (max. 150)
t > 100 0,8 to 1,1 0,5 t to 1,5 t1) For multi-run procedures, the recorded thickness contribution of each process
may be used as a basis for the range of approval for the individual welding process.
2) For grades where impact testing is required, when the test Is carried out on a test piece of thickness less than 12 mm, approval is for less than 12 mm without impact testing.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI EN 288-3
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
83
Table 5: Range of approval for pipe and branch connection
Diameter of test piece, D1)2), in mm Range of approval
D < 168,3 0,5 D to 2 D
D> 168,3 >0,5 D and plate 3)
1) D is the outside diameter of the pipe or outside diameter of the branch pipe.2) Approval given for plates also covers pipes when the outside diameter is greater than 500 mm. 3) See also 8.4.2.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI EN 288-3
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
84
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI EN 288-3
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
85
EN 288-3’E GÖRE WPAR TEST PARÇALARININ
HAZIRLANMASI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
86
EN 288-3’ E GÖRE WPAR TEST PARÇALARININ HAZIRLANMASI
WPAR TEST PARÇALARININ HAZIRLANMASI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
87
Test parçalarının boyutlarının belirlenmesinde aşağıdaki standartlara başvurulur.
EN 875 :Destructive tests on welds in metallic materials -İmpact tests - Test specimen location, notch orientation and examination
EN 895 :Destructive tests on welds in metallic materials-Transverse tensile test
prEN 910 :Welding-Welded butt joints in metallic materials-Bend tests
prEN 1043-1 :Destructive test on welds in metallic materials-Hardness testing-Part 1: Hardness test on arc welded joints
EN 288-3’ E GÖRE WPAR VE WPQ TEST PARÇALARININ HAZIRLANMASI
WPAR TEST PARÇALARININ HAZIRLANMASI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
88
EN 287-1 E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
89
Kaynakçı kalifikasyon testi, bir kaynakçının, onaylı bir WPS de belirtilen koşullar ile, kaynak yapabilme becerisinin sınanmasıdır.
Genel bir kural olarak, test parçası kaynakçıyısadece test sırasındaki koşullarda değil, aynızamanda kaynaklanması daha kolay olarak kabul edilen birleştirmelerde de kalifiye eder.
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
90
EN 287’de, onay sertifikası verme yetkisi kontrolör ya da kontrol kurumunun sorumluluğundadır. Kaynakçı sertifikası, uygulama standartının gereklilikleri sağlandığı sürece geçerlidir. EN 287’ye göre, kaynakçı benzer birleştirmeleri başarıyla kaynaklıyorsa, sertifika işveren tarafından 6 aylık aralıklarla 2 yıla kadar uzatılabilir.
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
91
İki yıldan sonra, kaynakçı sertifikasının uzatılması için kaynakçının yaptığı kaynakların başarılı olduğunu kanıtlayan test raporlarının Kontrol kurumu tarafından onaylanması gerekmektedir.
Bunun yanında, EN 287’ye göre 6 aylık döneme ait X-ray, ultrasonik test ya da kırılma testi raporlarının kaynakçısertifikasıyla birlikte “Kaynakçı Geçmişi Listesi” şeklinde dokümante edilmesi ve saklanması gerektiği (kaynakçının kaynakladığı WPAR testlerine ait raporlar yeterli olacaktır) dikkate alınmalıdır.
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
92
SINAV PARÇALARININ SEÇİLMESİ
Kaynakçı tarafından kaynaklanacak sınav parçaları, üretimdeki kaynak işine (Atölyede, şantiyede) göre seçilir. Zor olan kaynak koşulları, yapılışı daha kolay olan kaynak işlerini kapsar.
1.Kaynak yöntemi2.Yarı mamul, parçanın şekli3.Kaynak dikişinin çeşidi4.Çeliğin türü5.Kaynak dolgu malzemesi6.Sınav parçasının kalınlığı (plaka, boru)7.Sınav parçasının çapı (boru)8.Kaynak pozisyonu9.Kaynak detayları
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
93
KAYNAKÇI SINAVININ KISA GÖSTERİMİ
ÖR: EN 287-1 111 P BW 1.1 B t10 PF ss nb
EN 287-1 Standart numarası111 kaynak yöntemi Elle ark kaynağıP yan mamul PlakaBW dikiş çeşidi Alın dikişi1.1 çelik türü Kaynağa uygunluğu iyi
olan yapı çeliğiB dolgu malzemesi Bazik örtülü çubuk
elektrodt10 sınav parçası kalınlığı Plaka kalınlığı 10 mmPF kaynak pozisyonu Dik aşağıSS kaynağın yapılışı Tek tarafı kaynaknb kaynağın yapılışı Kaynak altlığı yok
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
94
1.KAYNAK YÖNTEMLERİ
111 Elle ark kaynağı114 Metal ark kaynağı, özlü tel, koruyucu gaz yok121 Tel elektrotla tozaltı kaynağı125 Özlü tel ile tozaltı kaynağı131 Metal ark asal gaz kaynağı (MIG)135 Metal aktif gaz kaynağı (MAG)136 Metal aktif gaz kaynağı, özlü tel, koruyucu aktif gaz var 141 Tungsten asal gaz kaynağı (TIG)15 Plazma kaynağı311 Oksiasetilen gaz kaynağı
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
95
2.YARI MAMUL, PARÇANIN ŞEKLİ
P PlakaT Boru
3.KAYNAK DİKİŞİ ÇEŞİDİ
FW köşe kaynağıBW alın kaynağı
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
96
4. ÇELİĞİN TÜRÜSyf.1
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
97
4. ÇELİĞİN TÜRÜSyf.2
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
98
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
99
5. KAYNAK DOLGU MALZEMESİ
nm dolgu malzemesi yokA Çubuk elektrod, asidik örtülüB Çubuk elektrod, bazik örtülüC Çubuk elektrod, selülozik örtülüM Çubuk elektrod, metal tozluP Çubuk elektrod, rutil, hızlı katılaşan cüruf S Çubuk elektrod, solid RA Çubuk elektrod, rutil asidik örtülüR Çubuk elektrod, rutil örtülüRC Çubuk elektrod, rutil-selüloz örtülüRR Çubuk elektrod, kalın rutil örtülüV Çubuk elektrod, rutil ya da bazik/floridW Çubuk elektrod, Bazik/florid, yavaş katılaşan cürufY Çubuk elektrod, bazik/florid, hızlı katılaşan cürufZ Çubuk elektrod, diğer tipler
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
100
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
101
6. SINAV PARÇASI KALINLIĞI (PLAKA, BORU)
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
102
8. KAYNAK POZİSYONU
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
103
9. KAYNAK DETAYLARI
ss tek taraflı kaynakbs çift taraflı kaynaklw sola doğru kaynakrw sağa doğru kaynaksl tek pasoml çok paso mb kaynak altlığı varnb kaynak altlığı yok
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
104
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
Kaynak altlığı çeşitleri:
1. Kaynak ağzının altına yerleştirilen ek parça (çıkarılabilir veya sabit olabilir.)
2.Çift taraftan kaynak yapıldığında, kaynak metali
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
105
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
Kaynak altlığı çeşitleri:
3.Köşe kaynağında ana malzemenin kendisi
4.Kısmi nüfuziyetli kaynaklar ya da kaplama kaynağı
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
106
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
107
KAYNAKÇI SINAVI PARÇALARININ HAZIRLANMASI
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
108
EN 287-1’E GÖRE KAYNAKÇI KALİFİKASYONU
NUMUNE TEST METODLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
109
ASME SECTION IX’A GÖRE KAYNAK DOKÜMANTASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
110
ASME Section IX kaynak & kaynakçı ve sert lehim (brazing)& lehimci kalifikasyon ve sertifikasyonuna ait kuralları tarifleyen bir referanstır.
ASME’nin kazan, basınçlı kap, borulama gibi imalat alanlarına yönelik kodlarına göre yapılacak imalatlarda kullanılacak kaynak ve lehim bağlantılarının nasıl yapılacağını ve personelin nasıl kalifiye edileceğini & sertifikalandırılacağınıtarifler.
ASME SECT. IX’A GÖRE KAYNAK DOKÜMANTASYONU
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
111
ASME SECTION IX
TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
112
ARTICLE I ÖZETİ
QW-196 Direnç kayna
�� testi (ekipman ve operatör)
QW-195 PQR ve WPQ S� v� penetrant testiQW-191 Radyografi
QW-194 Görsel muayene
QW-181.2 WPQ kö
�e kaynak testleriQW-181.1 PQR kö
�e
kaynak testleri
QW-170 Çentik-darbe testleri
QW-161 Kep, kök, yan e
�meler; QW-162 Prosedür; QW-163
Kabul
QW-160 E
�me testi (sa
�laml
�k)QW-160 E
�me Testi
(süneklik)
QW-142 Radyografik Test (RT) QW-144 Görsel muayene(VT)
QW-150 Çekme testi numuneleri, prosedür, kabul
QW-140 Testlerin tipi, amaçlar� ve incelemeler
QW-120 Test pozisyonu, QW-461.3QW-110 Kaynak pozisyonu QW-461.1
QW-103
�malatç� testleri gerçekle �
tirecek ve PQR ve WPQ'lar için gereken kay� tlar� tutacakt� r.QW-103.1
�
malatç� WPS'yi kalifiye edecektir.
QW-103.1
�
malatç�
sorumludur.
Dikkat :
�
mal kodlar� n� n s� n� rlamalar� olabilir.QW-100.3 1962 ya da daha sonraki bas� mlar� n gerekliliklerini yerine getiren dokümanlar, sonraki versiyonlardaki gerekliliklere göre güncellenmeseler bile ASME kodlar� na göre imal edilen yap� larda kullan
�
labilirler.
QW-100.2 WPQ'nun amac
�n
�anlat
�r.QW-100.1 PQR'� n amac� n�
anlat� r.QW-100.1 WPS nin amac� n�
anlat� r.(QW-100 tüm dört kolono da uygulan� r.)QW-100 Genel - Section IX kaynakç� kalifikasyonlar� ve ASME kodlar� na göre kulland� klar� prosedürleri (WPS) anlat� r.Di
�
er bilgileriDi
�
er yönlendirmeler
Testleri ve sonuçlar� kaydeder.Testleri ve sonuçlar�Gerekli olmayan de
�
i
�
kenleri
Gerekli de
�
i
�
kenleriGerekli de
�
i
�
kenleri
Kalifiye edilen aral� kTest edilen de
�erGerçek de
�
erleriDe
�
i
�
ken aral� klar� n� Belirler:Kaydeder:Kaydeder:Belirler:
WPQPQRWPS Kaynak uygulaması
QW-196 Direnç kayna
�� testi (ekipman ve operatör)
QW-195 PQR ve WPQ S� v� penetrant testiQW-191 Radyografi
QW-194 Görsel muayene
QW-181.2 WPQ kö
�e kaynak testleriQW-181.1 PQR kö
�e
kaynak testleri
QW-170 Çentik-darbe testleri
QW-161 Kep, kök, yan e
�meler; QW-162 Prosedür; QW-163
Kabul
QW-160 E
�me testi (sa
�laml
�k)QW-160 E
�me Testi
(süneklik)
QW-142 Radyografik Test (RT) QW-144 Görsel muayene(VT)
QW-150 Çekme testi numuneleri, prosedür, kabul
QW-140 Testlerin tipi, amaçlar� ve incelemeler
QW-120 Test pozisyonu, QW-461.3QW-110 Kaynak pozisyonu QW-461.1
QW-103
�malatç� testleri gerçekle �
tirecek ve PQR ve WPQ'lar için gereken kay� tlar� tutacakt� r.QW-103.1
�
malatç� WPS'yi kalifiye edecektir.
QW-103.1
�
malatç�
sorumludur.
Dikkat :
�
mal kodlar� n� n s� n� rlamalar� olabilir.QW-100.3 1962 ya da daha sonraki bas� mlar� n gerekliliklerini yerine getiren dokümanlar, sonraki versiyonlardaki gerekliliklere göre güncellenmeseler bile ASME kodlar� na göre imal edilen yap� larda kullan
�
labilirler.
QW-100.2 WPQ'nun amac
�n
�anlat
�r.QW-100.1 PQR'� n amac� n�
anlat� r.QW-100.1 WPS nin amac� n�
anlat� r.(QW-100 tüm dört kolono da uygulan� r.)QW-100 Genel - Section IX kaynakç� kalifikasyonlar� ve ASME kodlar� na göre kulland� klar� prosedürleri (WPS) anlat� r.Di
�
er bilgileriDi
�
er yönlendirmeler
Testleri ve sonuçlar� kaydeder.Testleri ve sonuçlar�Gerekli olmayan de
�
i
�
kenleri
Gerekli de
�
i
�
kenleriGerekli de
�
i
�
kenleri
Kalifiye edilen aral� kTest edilen de
�erGerçek de
�
erleriDe
�
i
�
ken aral� klar� n� Belirler:Kaydeder:Kaydeder:Belirler:
WPQPQRWPS Kaynak uygulaması
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
113
ARTICLE II ÖZETİ
QW-284 Ekipman kalifikasyonu
QW-284 RW ekipmanlar � QW-283 Buttering tekni
�i
QW-253 SMAW için de�
i �kenlerQW-250 PQR için gerekli de
�i
�kenler
QW-250 Gerekli ve gerekli olmayan de
�i �kenler QW-213'ten 218'e Özel
prosesler
QW-210 Ana ve dolgu test kuponu, tip ve boyutlar
�QW-203 Pozisyonlar�
n limitleri
QW-202.2 Al �n ve kö �e kaynaklar �QW-202 QW-451 uyar
�nca
test tipleri ve say
�lar
�QW-201 Kod kullan �c �s �n �n sorumlulular �QW-200.4 WPS ve PQR kombinasyonlar �QW-200.3 P-Numaralar �, Grup Numaralar �, S-Numaralar �QW-200.2 PQR için içerik, de
�
i
�
iklikler, elde edilebilirlik kurallar
�QW-200.1 WPS için içerik, de
�
i
�
iklikler, elde edilebilirlik kurallar
� Di
�
er bilgileriDi
�
er yönlendirmeler
Testleri ve sonuçlar � kaydeder.Testleri ve sonuçlar �Gerekli olmayan de
�
i �kenleri Gerekli de
�
i �kenleriGerekli de
�
i �kenleri Kalifiye edilen aral �kTest edilen
de
�erGerçek de
�
erleriDe
�
i �ken aral �klar �n � Belirler:Kaydeder:Kaydeder:Belirler:
WPQPQRWPS Kaynak uygulaması
QW-284 Ekipman kalifikasyonu
QW-284 RW ekipmanlar � QW-283 Buttering tekni
�i
QW-253 SMAW için de�
i �kenlerQW-250 PQR için gerekli de
�i
�kenler
QW-250 Gerekli ve gerekli olmayan de
�i �kenler QW-213'ten 218'e Özel
prosesler
QW-210 Ana ve dolgu test kuponu, tip ve boyutlar
�QW-203 Pozisyonlar�
n limitleri
QW-202.2 Al �n ve kö �e kaynaklar �QW-202 QW-451 uyar
�nca
test tipleri ve say
�lar
�QW-201 Kod kullan �c �s �n �n sorumlulular �QW-200.4 WPS ve PQR kombinasyonlar �QW-200.3 P-Numaralar �, Grup Numaralar �, S-Numaralar �QW-200.2 PQR için içerik, de
�
i
�
iklikler, elde edilebilirlik kurallar
�QW-200.1 WPS için içerik, de
�
i
�
iklikler, elde edilebilirlik kurallar
� Di
�
er bilgileriDi
�
er yönlendirmeler
Testleri ve sonuçlar � kaydeder.Testleri ve sonuçlar �Gerekli olmayan de
�
i �kenleri Gerekli de
�
i �kenleriGerekli de
�
i �kenleri Kalifiye edilen aral �kTest edilen
de
�erGerçek de
�
erleriDe
�
i �ken aral �klar �n � Belirler:Kaydeder:Kaydeder:Belirler:
WPQPQRWPS Kaynak uygulaması
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
114
ARTICLE III ÖZETİ
QW-360 Operatörler için de
�
i
�
kenler
QW-350 Kaynakç
�
lar için de
�
i
�
kenler
QW-322 Sürenin dolmas
�
ve kalifikasyonun yenilenmesi
QW-320 Yenilenen testler ve kalifikasyonlar
�
n yenilenmesi
QW-310 Test kuponlar
�
, plaka, boru ve kaynak altl
� � �QW-306 Proses kombinasyonlar
�QW-305 Kaynak operatörleri radyografi ve s
�n
�rlamalar
�QW-304 Kaynakç
�lar
�n radyografileri
QW-303 Pozisyonlar & çaplar
QW-302.4 Görsel muayene
QW-302.3 Boru test kuponlar
�QW-302.2 Radyografi
QW-302.1 Mekanik testler
QW-301.4 Test kay
�tlar
�QW-301.3 Kaynakç
�kimli
�i
QW-301.2 WPQ test kuponlar
�n
�n tan
�m
�QW-301.2 WPS nin izlenmesi zorunlu de
�
i
�
kenleriQW-301.2 Kaynakç
�
lar
�
kalifiye edecekler
QW-300.3 Grup kaynakç
�kalifikasyonuQW-300.3 Kod
kullan
�
c
�
lar
�
n
�
n gruplar
� QW-300.2 Kod kullan
�c
�s
�kaynakç
�lar
�kalifiye etmek için test yapmal
�d
�r.QW-300.2 Sorumluluk
QW-300.1 WPQ de
�i
�kenlerinin genel tan
�m
�Di
�
er bilgileriDi
�
er yönlendirmeler
Testleri ve sonuçlar
�kaydeder.Testleri ve sonuçlar
�
Gerekli olmayan de
�
i
�
kenleri
Gerekli de
�
i
�
kenleriGerekli de
�
i
�
kenleri
Kalifiye edilen aral
�kTest edilen de
�erGerçek de
�
erleriDe
�
i
�
ken aral
�
klar
�
n
� Belirler:Kaydeder:Kaydeder:Belirler:
WPQPQRWPS Kaynak uygulaması
QW-360 Operatörler için de
�
i
�
kenler
QW-350 Kaynakç
�
lar için de
�
i
�
kenler
QW-322 Sürenin dolmas
�
ve kalifikasyonun yenilenmesi
QW-320 Yenilenen testler ve kalifikasyonlar
�
n yenilenmesi
QW-310 Test kuponlar
�
, plaka, boru ve kaynak altl
� � �QW-306 Proses kombinasyonlar
�QW-305 Kaynak operatörleri radyografi ve s
�n
�rlamalar
�QW-304 Kaynakç
�lar
�n radyografileri
QW-303 Pozisyonlar & çaplar
QW-302.4 Görsel muayene
QW-302.3 Boru test kuponlar
�QW-302.2 Radyografi
QW-302.1 Mekanik testler
QW-301.4 Test kay
�tlar
�QW-301.3 Kaynakç
�kimli
�i
QW-301.2 WPQ test kuponlar
�n
�n tan
�m
�QW-301.2 WPS nin izlenmesi zorunlu de
�
i
�
kenleriQW-301.2 Kaynakç
�
lar
�
kalifiye edecekler
QW-300.3 Grup kaynakç
�kalifikasyonuQW-300.3 Kod
kullan
�
c
�
lar
�
n
�
n gruplar
� QW-300.2 Kod kullan
�c
�s
�kaynakç
�lar
�kalifiye etmek için test yapmal
�d
�r.QW-300.2 Sorumluluk
QW-300.1 WPQ de
�i
�kenlerinin genel tan
�m
�Di
�
er bilgileriDi
�
er yönlendirmeler
Testleri ve sonuçlar
�kaydeder.Testleri ve sonuçlar
�
Gerekli olmayan de
�
i
�
kenleri
Gerekli de
�
i
�
kenleriGerekli de
�
i
�
kenleri
Kalifiye edilen aral
�kTest edilen de
�erGerçek de
�
erleriDe
�
i
�
ken aral
�
klar
�
n
� Belirler:Kaydeder:Kaydeder:Belirler:
WPQPQRWPS Kaynak uygulaması
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
115
ARTICLE IV ÖZETİ
QW-492 Kaynak uygulamalar
�na uygulanacak tan
�mlamalar
�kapsar. Section IX için oldukça kullan
� �l
�referanslard
�
r. Bu tan
�
mlamalar AWS tan
�mlamalar
�ndan az da olsa farkl
�olabilirler.
QW-470 Da
�lama proseslerini ve çe
�itli malzemeler için da
�
lama s
�
v
�
lar
�
n
�
belirler.
QW-466 Test çenelerinin boyutlar
�n
�ve her malzeme tipi için kurallar
�
çizimle gösterir.
QW-463 Test parças
�ndan al
�nacak numunelerin kesilme düzenlerini gösterir.
QW-462 Test numunelerinin boyutlar
�n
�ve s
�n
�rlar
�n
�çizimlerle gösterir.
QW-461.9 Kullan
�lan kaynak tipini, test
pozisyonunu ve çap ve pozisyon limitlerini listeler.
QW-461.3 ile QW-471.8 aras
�test
pozisyonlar
�n
�2G, 3F gibi
gösterir.
QW-461.1 WPS de belirtildi
�i gibi ve üretim uygulamalar
�için kaynak pozisyonlar
�n
�düz(F), yatay (H),
dikey (V), tavan (OH) olarak belirler
QW-452 Testlerin tipi ve say
�s
�n
�ve kaynak
metali kal
�nl
� � �n
�n aral
�klar
�n
�
listeler
QW-451 testlerin tipi & say
�s
�n
�ve ana ve kaynak metali kal
�nl
�klar
�n
�n
aral
�klar
�n
�listeler.
QW-441 QW-404.5 'te verilen demir ihtiva eden (ferrous) kaynak metali A-Numaras
�analizinin tan
�mlanmas
�QW-422 A-numaralar
�n
�dolgu tipi ile listeler.
QW-432 F-Numaralar
�n
�ASME Spesifikasyonu ve AWS s
�n
�fland
�rmas
�ile çelik, bak
�r, nikel vb tipleri aç
�s
�ndan belirler.
QW-431 F-Numaralar
�
n
�
ve dolgu malzemelerini gruplama kurallar
�n
�belirler
QW/QB-422 P-Numaralar
�
n
�
, Grup Numaralar
�n
�ve S-Numaralar
�n
�spesfikasyon , tip, grade, UNS No., min çekme kuvveti,
kompozisyon ve ürün formu aç
�s
�ndan listeler.
QW-420.1 P-Numaralar
�
n
�
belirler, QW-420.2 S-Numaralar
�n
�belirler. Bu bölüm ayr
�ca çentik darbe toklu
�u için Grup
Numaralar
�
n
�
da belirler.
QW-402 ile 410 aras
�
WPS, PQR ve WPQ için refere edildi
�inde gerekli, ek olarak gerekli ve gerekli olmayan de
�i
�kenler
QW-401.4 WPS için gerekli olmayan de
�
i
�
kenleri belirler.
QW-401.3 WPS ve PQR için ek olarak gereken parametreleri belirler.
QW-401.2 WPQ için gerekli de
�i
�kenleri
belirler.QW-401.1 WPS ve PQR için gerekli de
�
i
�
kenleri belirler
QW-401 De
�
i
�
kenlerin genel tan
�
m
� Di
�
er bilgileriDi
�
er yönlendirmeler
Testleri ve sonuçlar
�kaydeder.Testleri ve sonuçlar
�
Gerekli olmayan de
�
i
�
kenleri
Gerekli de
�
i
�
kenleriGerekli de
�
i
�
kenleri
Kalifiye edilen aral
�kTest edilen de
�erGerçek de
�
erleriDe
�
i
�
ken aral
�
klar
�
n
� Belirler:Kaydeder:Kaydeder:Belirler:
WPQPQRWPS Kaynak
uygulaması
QW-492 Kaynak uygulamalar
�na uygulanacak tan
�mlamalar
�kapsar. Section IX için oldukça kullan
� �l
�referanslard
�
r. Bu tan
�
mlamalar AWS tan
�mlamalar
�ndan az da olsa farkl
�olabilirler.
QW-470 Da
�lama proseslerini ve çe
�itli malzemeler için da
�
lama s
�
v
�
lar
�
n
�
belirler.
QW-466 Test çenelerinin boyutlar
�n
�ve her malzeme tipi için kurallar
�
çizimle gösterir.
QW-463 Test parças
�ndan al
�nacak numunelerin kesilme düzenlerini gösterir.
QW-462 Test numunelerinin boyutlar
�n
�ve s
�n
�rlar
�n
�çizimlerle gösterir.
QW-461.9 Kullan
�lan kaynak tipini, test
pozisyonunu ve çap ve pozisyon limitlerini listeler.
QW-461.3 ile QW-471.8 aras
�test
pozisyonlar
�n
�2G, 3F gibi
gösterir.
QW-461.1 WPS de belirtildi
�i gibi ve üretim uygulamalar
�için kaynak pozisyonlar
�n
�düz(F), yatay (H),
dikey (V), tavan (OH) olarak belirler
QW-452 Testlerin tipi ve say
�s
�n
�ve kaynak
metali kal
�nl
� � �n
�n aral
�klar
�n
�
listeler
QW-451 testlerin tipi & say
�s
�n
�ve ana ve kaynak metali kal
�nl
�klar
�n
�n
aral
�klar
�n
�listeler.
QW-441 QW-404.5 'te verilen demir ihtiva eden (ferrous) kaynak metali A-Numaras
�analizinin tan
�mlanmas
�QW-422 A-numaralar
�n
�dolgu tipi ile listeler.
QW-432 F-Numaralar
�n
�ASME Spesifikasyonu ve AWS s
�n
�fland
�rmas
�ile çelik, bak
�r, nikel vb tipleri aç
�s
�ndan belirler.
QW-431 F-Numaralar
�
n
�
ve dolgu malzemelerini gruplama kurallar
�n
�belirler
QW/QB-422 P-Numaralar
�
n
�
, Grup Numaralar
�n
�ve S-Numaralar
�n
�spesfikasyon , tip, grade, UNS No., min çekme kuvveti,
kompozisyon ve ürün formu aç
�s
�ndan listeler.
QW-420.1 P-Numaralar
�
n
�
belirler, QW-420.2 S-Numaralar
�n
�belirler. Bu bölüm ayr
�ca çentik darbe toklu
�u için Grup
Numaralar
�
n
�
da belirler.
QW-402 ile 410 aras
�
WPS, PQR ve WPQ için refere edildi
�inde gerekli, ek olarak gerekli ve gerekli olmayan de
�i
�kenler
QW-401.4 WPS için gerekli olmayan de
�
i
�
kenleri belirler.
QW-401.3 WPS ve PQR için ek olarak gereken parametreleri belirler.
QW-401.2 WPQ için gerekli de
�i
�kenleri
belirler.QW-401.1 WPS ve PQR için gerekli de
�
i
�
kenleri belirler
QW-401 De
�
i
�
kenlerin genel tan
�
m
� Di
�
er bilgileriDi
�
er yönlendirmeler
Testleri ve sonuçlar
�kaydeder.Testleri ve sonuçlar
�
Gerekli olmayan de
�
i
�
kenleri
Gerekli de
�
i
�
kenleriGerekli de
�
i
�
kenleri
Kalifiye edilen aral
�kTest edilen de
�erGerçek de
�
erleriDe
�
i
�
ken aral
�
klar
�
n
� Belirler:Kaydeder:Kaydeder:Belirler:
WPQPQRWPS Kaynak
uygulaması
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
116
ASME’nin kaynak dokümanlarının geçerlilik alanlarına yaklaşımı EN’den oldukça farklıdır.
ASME’de değişkenler kaynak yöntemlerine göre farklılık gösteren :
• Gerekli değişkenler (essential variables)• Ek olarak gerekli değişkenler (supplementary essential
variables)• Gerekli olmayan değişkenler (non-essential variables)
şeklinde sınıflandırılır.
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
117
• Gerekli değişkenler (Essential variables)
a.Yöntem açısından: Değiştiğinde kaynağın çentik tokluğu dışındaki mekanik özelliklerini etkileyecek olan kaynak parametreleridir;
Ör: P-No, kaynak prosesi, dolgu metali, elektrod, ön veya son ısıtma.. vb.
b. Kaynakçı performansı açısından: Değiştiğinde kaynakçının sağlam bir kaynak yapma yeteneğini etkileyecek olan parametreleridir;
Ör: kaynak prosesi, kaynak altlığının yokluğu, elektrod, F-numarası, kaynak tekniği.. vb.
Gerekli değişkenlerin tümünün gerçek değerleri PQR üzerinde kayıtlı olmalıve hepsinin kapsama aralıkları WPS üzerinde belirtilmelidir.
Gerekli değişkenlerden biri değiştiğinde, yeni değişkenin PQR tarafından kapsanması durumunda yeni bir WPS yayınlanmalı, PQR’ın kapsama aralığı dışında kalması durumunda ise yeni bir PQR hazırlanmalı ve buna uygun yeni bir WPS yayınlanmalıdır.
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
118
2. Ek olarak gerekli değişkenler (Supplementary essential variables)
Değiştiğinde kaynağın çentik tokluğu özelliğini değiştiren kaynak parametreleridir;Ör: kaynak metodu, yukarı veya aşağı kaynak pozisyonu, ısıgirdisi, ön ısıtma ve / veya son ısıtma, vb..
Bu değişkenler, sadece konstrüksiyon kodu tarafından çentik darbe testi gerektiğinde gözönüne alınır.
Bu değişkenlerin tümünün gerçek değerleri PQR üzerinde kayıtlı olmalı ve hepsinin kapsama aralıkları WPS üzerinde belirtilmelidir.
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
119
3. Gerekli olmayan değişkenler (Nonessential variables)
Değiştiğinde kaynağın mekanik özelliklerini etkilemeyecek olan kaynak parametreleriÖr: birleştirme dizaynı, oluk açma ya da temizleme metodu vb..
Gerekli olmayan değişkenlerden biri ya da daha fazlasıdeğiştiğinde WPS ve/veya PQR’ın değişmesi gerekli değildir.
Gerekli olmayan değişkenlerin tümünün kapsama aralıklarıWPS üzerinde belirtilmelidir.
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
120
P-NUMARALARI
Ana malzemeler kalifikasyon amacıyla P-Numaralarıaltında gruplandırılmışlardır. P-Numaralarının tam listesi QW/QB-422 de bulunabilir. Bu tabloda kaynak ve sert lehim için kullanılan malzemelerin bir arada bulunduğu unutulmamalıdır. QW/QB-422 her bir ana malzemeyi ASTM malzeme spesifikasyon numaralarına göre listeler. ASME kodları bir ASTM malzeme spesifikasyonunu benimsediğinde (söz gelimi bir A-XXX malzemesi), bunu malzemenin ASTM tanımının başına bir S ekleyerek belirtir.(SA-XXX gibi..)
SA işareti malzemenin ASTM A-XXX ile özdeş olabilen, ASME SA-XXX’e uygun olarak üretildiğini belirtir. Ancak, ASME SA-XXX spesifikasyonunun ASTM spesifikasyonundan farklıyönlerinin olabileceği unutulmamalıdır.
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
121
GRUP NUMARALARI
Belirli darbe testi gerekliliği olan demir bazlı metallerin P-numaralarına Grup numaraları da ilişkilendirilmiştir.
Grup numaraları, imalat kodu tarafından darbe testi istendiğinde PQR üzerinde belirtilmesi gereken ek olarak gerekli değişkenlerdir .
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
122
S- NUMARALARI
QW-420.2, S-Numaraları kod kullanıcısının lehine Sect. IX’ın zorunlu olmayan bir ekidir. S-Numaraları ASME B31 basınçlı borulama ya da seçilen kazan veya basıçlı kap kodu tarafından kullanım için uygun olan ancak, ASME Sect. II içerisinde değinilmeyen malzemelerin listesidir.
S-Numaralarının kullanılması için bir zorunluluk yoktur. Bu malzemeler QW-420.1’deki P-numaralarının gruplandırmalarına benzer olarak S-numarası ya da S-numarası artı Grup numarası olarak gruplandırılmıştır.
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
123
F-NUMARALARI
Dolgu metallerinin sınıflandırılmasında kullanılır. QW-432
her bir F-numarasının limitlerini belirler.
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
124
A- NUMARALARI
Kaynak dolgusunun kimyasal kompozisyonundaki elementlerin oranlarının QW-442 uyarınca sınıflandırılması ile belirlenir. Sadece demir bazlı metallere uygulanırlar ve sadece WPS’nin kalifikasyonu için kullanılabilirler. Belirlenme yöntemleri QW-404.5’te açıklanmaktadır.
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
125
MALZEME TANIMLAMA HARFLERİNİN ÖZETİ
SFA, ASME’nin AWS A-XXX dolgu metali spesifikasyonlarını benimsediğini belirtir.
ASME dolgu malzemesi spesifikasyonları
SFA
A-numarası kaynak metali analizine dayanır.Kaynak metalinin ASME gruplandırması
A
F-numarası AWS spesifikasyonu/sınıflandırmasına dayanır.
Dolgu metallerinin ASME gruplandırması
F
S-numarası, ASME B31, kod durumu ve diğer ana malzemelere dayanır.
Diğer ana malzemelerin sınıflandırılması
S
SA ASME’nin ASTM A-XXX spesifikasyonunu benimsediğini belirtir.
ASME ana malzeme spesifikasyonu
SA
P-numarası ASME SA-XXX spesifikasyonlarına dayanır.
Ana malzemelerin ASME gruplandırması
P
Malzeme tanımlamasının temeliAçıklamaMalzeme tanımlama
SFA, ASME’nin AWS A-XXX dolgu metali spesifikasyonlarını benimsediğini belirtir.
ASME dolgu malzemesi spesifikasyonları
SFA
A-numarası kaynak metali analizine dayanır.Kaynak metalinin ASME gruplandırması
A
F-numarası AWS spesifikasyonu/sınıflandırmasına dayanır.
Dolgu metallerinin ASME gruplandırması
F
S-numarası, ASME B31, kod durumu ve diğer ana malzemelere dayanır.
Diğer ana malzemelerin sınıflandırılması
S
SA ASME’nin ASTM A-XXX spesifikasyonunu benimsediğini belirtir.
ASME ana malzeme spesifikasyonu
SA
P-numarası ASME SA-XXX spesifikasyonlarına dayanır.
Ana malzemelerin ASME gruplandırması
P
Malzeme tanımlamasının temeliAçıklamaMalzeme tanımlama
ASME SECTION IX TEMEL KAVRAMLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
126
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI – ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
127
ASME’ye göre kaynak prosedürünün oluşturulma basamakları EN ile aynı temele dayanır. Yani imalat çizimlerinden kaynak planı oluşturma, kaynak planındaki kalınlık, birleşim şekli, kaynak yöntemi gruplarından gerekli olan WPS aralıklarınıbelirleyerek, bu WPS’leri oluşturmamızı sağlayacak PQR parçasıözelliklerini saptama ve tabii ki, imalatı gerçekleştirecek kaynak personelini kalifikasyonlarına göre görevlendirme aşamaları, ASME için de geçerlidir.
Burada farklılığı yaratan WPS değişkenleridir. İmalatta kullanılacak kaynak yöntemi saptandıktan sonra, QW-250 ile başlayan tablolardan uygun olan tablodaki değişkenler, ve bunların Article IV içindeki açıklamaları gözönünde bulundurularak uygun WPS ve PQR dokümanları hazırlanır.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
128
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
129
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
130
WPS VE PQR İÇİN ANA MALZEME KALINLIĞI “T” VE KAYNAK METALİ KALINLIĞI “t”
(5) Tc 3/8 inch (10 mm) ve üzerinde olduğunda gereken kök ve kep eğme testlerinin yerine dört yan eğme testi yapılabilir.
(4) Tc 1 inç(25 mm)'den büyük olduğunda çoklu numuneler hakkında detaylı bilgi için bkz. QW-151.1, QW-151.2, ve QW-151.3
(3) Sadece QW-403.7 deki kaynak prosedürleri için; aksi takdirde Note (1) veya 2Tc ,ya da 2tc 'den hangisi uygulanabilirse.
(2) Kaynak prosedürlerinin kombinasyonu için, bkz QW-200.4
(1) İzleyen değişkenler QW-250'de gözden geçirilmekte olan yöntem için referans gösterildiklerinde bu tabloda gösterilen limitleri kısıtlar : QW-403.9, QW-403.10, QW-404.32, ve QW-407 .4, ayrıca, QW-202,2, QW-202.3, ve QW-202.4 bu tablodaki limitlerin yerine geçen ayrıcalıklar sunar.
Notlar:
tc<3/4(19) olduğunda 2tctc > 3/4(19) olduğunda 8 (200)[ Not(5)]
3/16 (5) 8 (200) [Not (3)] 3/16 (5) 8 (200) [Not (3)]
1 1/2 (38) < Tc
1 1/2 (38) < Tc
tc<3/4(19) olduğunda 2tctc<3/4(19) olduğunda 2Tc
3/16 (5) 2Tc
3/16 (5) 2Tc
3/4 (19) <Tc< 1 1/2 (38) 3/4 (19) < Tc< 1 1/2 (38)
2tc3/16 (5) 2Tc3/8 (10)< Tc< 3/4 (19)
2tc1/16 (1.5) 2Tc1/16 (1.5) <Tc < 3/8 (10)
2tcTc 2TcTc <1/16 (1.6)
Max.Min. Max.
Kalifiye edilen kaynak metalinin kalınlığı (td), in (mm) [Not (1) ve (2)]
Kalifiye edilen ana malzemenin kalınlığı (Tb), in, (mm) [Not (1) ve (2)]
Test parçasının kalınlığı (Tc) , in. (mm)
Kolon 3Kolon 2Kolon 1
WPS üzerinde belirtilebilen Tb (ana malzeme) ve td (kaynak metali) değişkenlerinin aralıkları(Tc) PQR test parçasının gerçek kalınlığıdır
(5) Tc 3/8 inch (10 mm) ve üzerinde olduğunda gereken kök ve kep eğme testlerinin yerine dört yan eğme testi yapılabilir.
(4) Tc 1 inç(25 mm)'den büyük olduğunda çoklu numuneler hakkında detaylı bilgi için bkz. QW-151.1, QW-151.2, ve QW-151.3
(3) Sadece QW-403.7 deki kaynak prosedürleri için; aksi takdirde Note (1) veya 2Tc ,ya da 2tc 'den hangisi uygulanabilirse.
(2) Kaynak prosedürlerinin kombinasyonu için, bkz QW-200.4
(1) İzleyen değişkenler QW-250'de gözden geçirilmekte olan yöntem için referans gösterildiklerinde bu tabloda gösterilen limitleri kısıtlar : QW-403.9, QW-403.10, QW-404.32, ve QW-407 .4, ayrıca, QW-202,2, QW-202.3, ve QW-202.4 bu tablodaki limitlerin yerine geçen ayrıcalıklar sunar.
Notlar:
tc<3/4(19) olduğunda 2tctc > 3/4(19) olduğunda 8 (200)[ Not(5)]
3/16 (5) 8 (200) [Not (3)] 3/16 (5) 8 (200) [Not (3)]
1 1/2 (38) < Tc
1 1/2 (38) < Tc
tc<3/4(19) olduğunda 2tctc<3/4(19) olduğunda 2Tc
3/16 (5) 2Tc
3/16 (5) 2Tc
3/4 (19) <Tc< 1 1/2 (38) 3/4 (19) < Tc< 1 1/2 (38)
2tc3/16 (5) 2Tc3/8 (10)< Tc< 3/4 (19)
2tc1/16 (1.5) 2Tc1/16 (1.5) <Tc < 3/8 (10)
2tcTc 2TcTc <1/16 (1.6)
Max.Min. Max.
Kalifiye edilen kaynak metalinin kalınlığı (td), in (mm) [Not (1) ve (2)]
Kalifiye edilen ana malzemenin kalınlığı (Tb), in, (mm) [Not (1) ve (2)]
Test parçasının kalınlığı (Tc) , in. (mm)
Kolon 3Kolon 2Kolon 1
WPS üzerinde belirtilebilen Tb (ana malzeme) ve td (kaynak metali) değişkenlerinin aralıkları(Tc) PQR test parçasının gerçek kalınlığıdır
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
131
ÖRNEK:1Tb td
Tb = tdSORU: Bir WPS üzerindeki ana malzeme kapsama aralığı1/16<Tb<5/16 , F-no.4 dolgu malzemesi kapsama aralığı tdmax=5/16 ‘tir. Bu durumda PQR’da kullanılması gereken kalınlık değerleri Tc ve tc yi bulunuz.
ÇÖZÜM:
QW-451.1’e göre Tb max =2Tc ve tdmax=2tc’dir. Bu durumda;
Tc= 5/16 : 2=5/8 in. Ve tc=5/16 : 2= 5/8 in. ‘tir.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
132
ÖRNEK:2Tb td
Tb = tdSORU: Bir WPS kullanılarak ¼, 3/8, 5/8, 1 in. kalınlıklarda parçaların kaynaklanabilmesi istenmektedir.kök ve dolgu pasolarda kullanılan F-no.4 dolgu malzemesinin kapsadığı max değer td4 max=1 in. ve kapak pasoda kullanılan F-no.3 dolgu malzemesinin kapsadığı max değer td3 max=1/4 in. ‘tir. Bu durumda PQR’da kullanılması gereken test parçasının ve dolgu malzemesinin kalınlık değerleri Tc ve tc yi bulunuz.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
133
ÖRNEK:2
ÇÖZÜM:WPS’de kapsanması gereken ana malzemenin kalınlık aralığı için
¼<Tb<1 in. diyelim. QW-451.1 uyarınca:
Max Tb=1 in. Tc=Tb:2=1/2 in.Max td3=1/4 in. tc3=td3:2=1/8 in.Max td4=1 in. tc4=td4:2=1/2 in. olur.tc3+tc4=Tc olmalı
1/8 +1/2=5/8 in ≠Tc olduğundan Tc’yi biraz arttırarak Tc=5/8 in.yapmalıyız.
Bu durumda:Tbmax= 2 Tc =5/4 in.Tbmin =3/16 in. (QW-451.1) bulunur.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
134
KÖŞE KAYNAĞI KALİFİKASYONU (PQR)
QW-202.2(a) ya da QW-202.2(b) deki kurallar izlendiğinde, alın kaynağı test parçası kullanılarak köşe kaynağı WPS’leri kalifiye edilebilir. Alternatif olarak, basınca maruz kalmayan köşe kaynakları, kodun diğer bölümlerinde belirtildiği üzere, QW-202.2(c) uyarınca bir köşe kaynağıtest parçası kullanılarak da kalifiye edilebilir.
QW-202.2’deki kurallar gereğince herhangi bir alın kaynağı test parçasının, kullanılan kaynak yönteminin gerekli değişkenlerinin limitleri dahilinde tüm boyutlarda, tüm ana malzeme kalınlıklarında, tüm boru çaplarında köşe kaynaklarını kalifiye etmesine müsaade eden QW-451.4’deki tablo kullanılabilir.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
135
KÖŞE KAYNAĞI KALİFİKASYONU (PQR)
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
136
KAYNAKÇI KALİFİKASYONU (WPQ)
ASME’ye göre kaynakçı kalifikasyon prosedürünün hazırlanma mantığı, diğer kaynak prosedürleri ile aynıtemele dayanır. QW-416 ve diğer yöntemlere bağlıdeğişkenleri gösteren tabloların referans gösterdiği paragraflar uyarınca, hangi değişkenler değiştiğinde yeni bir WPQ yayınlanmasının gerektiği belirlenir. Kaynakçıperformans testleri radyografik test veya mekanik test sonuçları ile onaylanabilir. Bunlardan hangisinin seçileceği üreticinin tercihindedir.
WPQ’nun geçerlilik süresi EN’de olduğu gibi 6 ay’dır. 6 ay veya daha uzun süre boyunca kaynak yapmayan bir kaynakçının yeniden sertifikalandırılması gerekir.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
137
WPQ KONTROL LİSTESİ
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
138
WPQ KONTROL LİSTESİ
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
139
WPQ KONTROL LİSTESİ
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
140
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
WPQ İÇİN MALZEME ARALIKLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
141
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
WPQ İÇİN F-NUMARALARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
142
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
WPQ İÇİN KAYNAK POZİSYONLARI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
143
WPQ İÇİN KAYNAK METALİ KALINLIĞI “t”
Kaynakçı performansının kalifikasyonu için, kaynak metali kalınlık aralıklarını belirleyen QW-452.1 (b) uygulanır.
Alın birleştirmeli kaynakçı testi parçaları kullanılarak kalifiye edilen köşe kaynakları için QW-452.6 tablosu uygulanır.
Burada dikkat edilmesi gereken, QW-351’de belirtildiği gibi, kaynakçının her kaynak yönteminde doldurduğu kaynak metalinin, kep ve kökteki fazlalıkları olmaksızın yaklaşık kalınlığının test kuponu kalınlığı olarak alınacağıdır. Yani, kaynakçı testi kapsama aralığı gerçek test parçasının kalınlığından ziyade yaptığı kaynak metalinin kalınlığına bağlıdır.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
144
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
145
Kaynakçıyı bilinen bir (td) kaynak metali kalınlık aralığında kalifiye etmek için, kaynakçının WPQ test parçasında uygun kalınlıkta kaynak metali doldurabilmesine izin verecek WPQ test parçası(Tc)’nın minimum kalınlığı belirlenmelidir.
Maksimum 1 in. kalınlığında, tek çeşit dolgu metali ve SMAW yöntemi kullanılarak yapılacak bir kaynakçı testinde, test parçası üzerinde doldurulması gereken kaynak metali kalınlığını(tc) bulmak için QW-452.1(b) tablosu kullanılacaktır.
Buradan; td= 1 in. td=2 tc tc=1/2 td tc= ½ in.WPQ test parças kal nl Tc=tc=1/2 in. olmal d r.
Bu durumda, kaynakç bu ½ in. kal nl ndaki kaynak metalini minimum 3 katmanda dolduruyorsa, QW-452.1(b) uyar nca kaynakç n n kaynaklayabilece i kaynak metali kal nl (td) s n rs zd r.
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
146
ÖRNEK WPS (syf.1)
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
147
ÖRNEK WPS (syf.2)
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
148
ÖRNEK WPS (syf.3)
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
149
ÖRNEK PQR (syf.1)
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
150
ÖRNEK PQR (syf.2)
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
151
ÖRNEK WPQ (syf.1)
KAYNAK PROSEDÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI ASME Sect. IX
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
152
ASME SECTION IX’A GÖRE PQR ve WPQ TEST PARÇALARININ
HAZIRLANMASI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
153
Plakalarda numune alım düzeni Borularda numune alım düzeni
ASME SECTION IX A GÖRE PQR VE WPQ TEST PARÇALARININ HAZIRLANMASI
PQR TEST PARÇALARININ HAZIRLANMASI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
154
ASME SECTION IX A GÖRE PQR VE WPQ TEST PARÇALARININ HAZIRLANMASI
WPQ TEST PARÇALARININ HAZIRLANMASI
T.ÖZHAN / 2005 KAYNAKLI İMALATLARDA KAYNAK PROSESİ VE DOKÜMANTASYONU
155
ASME SECTION IX A GÖRE PQR TEST PARÇALARININ HAZIRLANMASI
Çekme, eğme ve çentik numunelerinin hazırlanmasında SA-270 standartına başvurulur. Bununla birlikte, Section II-A içindeki malzemenin kendi standartı gereğince, farklı boyut toleransları ile işleme zorunluluğu söz konusu olabilir. Bu sebeple, işlemeden önce malzeme hakkında yeterli bilgiye sahip olunmalıdır.
top related