konaklama İŞletmelerİnde İŞ gÖren tatmİnİnİ...
Post on 17-Oct-2019
7 Views
Preview:
TRANSCRIPT
KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GOumlREN TATMİNİNİ
ETKİLEYEN FAKTOumlRLER (BANDIRMA VE ERDEK OumlRNEĞİ)
Prof Dr Edip OumlRUumlCUuml
Arş GoumlrFuumlsun ESENKAL
OumlZET
Bu ccedilalışmanın amacı Şehir ve kıyı otellerini birbirleriyle
kıyaslamak suretiyle konaklama işletmelerinde iş goumlren tatminini etkileyen
faktoumlrleri ortaya koymaktır Bu amaccedilla şehir oteli oumlrneği olarak Bandırma
ve kıyı oteli oumlrneği olarak Erdekte birer konaklama işletmesi ele alınmış ve
bu konaklama işletmelerinde iş goumlren tatminini etkileyebilecek faktoumlrlerin
neler olabileceğine dair bir oumln araştırma yapılmıştır Bu araştırmadan elde
edilen veriler ışığında her iki otelde bir anket uygulaması
gerccedilekleştirilmiştir Anket sonucunda elde edilen veriler SPSS 115 istatistik
programında analiz edilmiş ve bu analiz sonucunda iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden ailevi ilişkiler ve mesleki bağlılık faktoumlrlerinin her
iki otelde etkili olduğu ancak oumlduumlllendirme faktoumlruumlnuumln şehir oteli oumlrneğini
oluşturan Bandırmada etkili olduğu goumlruumlluumlrken kıyı oteli oumlrneğini oluşturan
Erdekteki otelde etkili olmadığı aynı şekilde fiziki koşullar ve mesleki
Balıkesir Uumlniversitesi Bandırma İktisadi ve İdari Bilimler Fakuumlltesi Youmlnetim ve Organizasyon Ana Bilim Dalı Balıkesir Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml İşletme Ana Bilim Dalı
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 142
eğitim faktoumlrlerinin kıyı oteli oumlrneğini oluşturan Erdekteki otelde etkili
olduğu ancak şehir oteli oumlrneğini oluşturan Bandırmadaki otelde etkili
olmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Anahtar Kelimeler İş tatmini hizmet kalitesi kalite youmlnetimi
THE FACTORS WHICH EFFECT JOB SATISFACTION OF
EMPLOYEES IN ACCOMADATION ORGANIZATION
(THE EXAMPLE OF BANDIRMA AND ERDEK)
ABSTRACT
The main aim of this study is to investigate the factors that affect the
job satisfaction of employees who are working in hotels For this purpose it
is made a preinvestigation to determine the factors which affect the job
satisfaction of employees work in hotels that are in Erdek and Bandirma in
the light of the results from the preinvestigtion a questinory form vvas
developed As a conclusion it is been detected that as factors affecting the
employee satisfactionfamily relations and professional commitment are
effective at both of the hotels however awarding(gratification)factor is only
effective at the Hotel in Bandırma but not at the hotel in Erdek similarly
factors as physical conditions and on the job training are effective at the
Erdek while they are not effective at the hotel in Bandırma İn this study it is
emphasised that the obligation of the elimination of these negative factors
and some suggetions are made about this
Key Words Job satisfaction hospitality management service quality
Sosyal Bilimler Dergisi 143
lGİRİŞ
Duumlnyadaki son 10-15 yıllık suumlrece bakıldığında bilim ve teknolojide
hızlı yenilikler yaşanması nedeniyle buumlyuumlk değişimlerin olduğu goumlruumlluumlr
Tuumlm bu değişimler işletmeleri guumlccedilluuml bir rekabet ortamına suumlruumlklemiştir
Konaklama işletmeleri de bu yarış ortamından yeterince etkilenmektedir
Ccediluumlnkuuml muumlşterilerin seccediltiği tatil tuumlruumlne goumlre (dağ deniz kuumlltuumlr vb) tatil
yapabilecekleri uumllke seccedileneği ve buna bağlı olarak bu tip hizmetleri
sunabilecek konaklama işletmesi seccedileneği ccedilok fazladır Bir muumlşterinin bu
kadar işletme arasından bir konaklama işletmesini seccedilmesi seccedililen işletme
accedilısından ccedilok iyi değerlendirilmesi gereken bir şans olarak goumlruumllmelidir
Konaklama işletmelerinin bu şansı en iyi biccedilimde değerlendirmesi ise
beklentileri her geccedilen guumln artan memnun edilmesi guumlccedilleşen ve isteklerini
kabul ettirme guumlcuuml artan muumlşteriler başta olmak uumlzere iş goumlrenler youmlre halkı
gibi grupları anlama guumlcuumlne bağlıdır
Ancak muumlşterinin memnun edilmesi kolay değildir Ccediluumlnkuuml
konaklama işletmeleri hizmet uumlretmenin gereği olan guumlccedilluumlklerle karşı
karşıya kalmaktadır Bunlardan en dikkate değer olanı uumlretim ile tuumlketimin
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 144
aynı zamanda olmasıdır1 Ccedilalışanın gerccedilekleştirdiği anlık olumsuz bir
davranış muumlşterinin beklentisini olumsuz etkileyebilmektedir
Oumlrneğin bir guumlnluumlk beğenilmeyen konaklama hizmetinin otele geri
verilip yenilenmesinin yada onarılmasının istenmesi soumlz konusu değildir
Dolayısıyla konaklama işletmelerinin hizmet uumlretimini muumlmkuumln olduğunca
sıfır yanlış ile gerccedilekleştirmesi gerekir
Oumlte yandan makineleşme oranının yuumlksek olduğu işletmelere goumlre
konaklama işletmelerinin uumlretimde yanlış yapma olasılığı daha yuumlksek
olmaktadır Ccediluumlnkuuml bu işletmelerdeki uumlretim buumlyuumlk oumllccediluumlde insan emeğine
dayanmaktadır ve bu durumda muumlşteriye standart hizmet sunulması
guumlccedilleşmektedir Bir konaklama işletmesinde aynı iş goumlren tarafından verilen
aynı tuumlrdeki hizmetler bile birbirinden farklılık goumlsterebilmektedir Ccediluumlnkuuml iş
goumlrenin iş doyumu hizmeti verdiği sırada taşıdığı duygu ve duumlşuumlnceleri
hizmetin kalitesini etkileyebilmektedir Dolayısıyla konaklama
işletmelerinde iş goumlrenin iş doyumu ile muumlşterilerin memnuniyeti(yada
hizmetin kalitesi) ve işletmenin başarısı arasında doğru orantılı bir ilişki
bulunmaktadır diyebiliriz4
Araştırmamızda iş goumlren tatmininin ne olduğu ve iş goumlren tatminini
etkileyebilecek faktoumlrlerin neler olabileceğine dair bir literatuumlr araştırması
1 Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel Uygulamaları ve
Sorunları httpiktisatulndağedutrdergi3karakoc html adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005) s 1 2 Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml Kalitesine
Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II Ulusal Orta Anadolu
Kongresi Niğde Uumlniversitesi Niğde s411 3 Karakoccedil age s 1 4 Karakoccedil age s 1
Sosyal Bilimler Dergisi 145
yapılmıştır Bu araştırma sonucu elde edilen verilere dayanarak ccedilalışmanın
ilk kısmı olan araştırmanın kuramsal boumlluumlmuuml oluşturulmuştur
İkinci boumlluumlmde Bandırma ve Erdekteki iki otelde gerccedilekleştirilen
alan araştırmasının verilerine yer verilmiştir Ccedilalışmanın son kısmı olan
sonuccedil boumlluumlmuumlnde daha oumlnce elde edilen tablolara dayanarak yorumlamalar
yapılmış ve ccediloumlzuumlm oumlnerilerinde bulunulmuştur
2 ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN LİTERATUumlR TARAMASI
21 İŞ GOumlREN TATMİNİ
Motivasyon kişinin belli bir amacı gerccedilekleştirmek uumlzere kendi arzu
ve istekleri doğrultusunda davranma olayıdır Bu da ancak işgoumlrenin
beklentilerinin karşılanması yani iş tatminin sağlanması ile muumlmkuumln
olabilmektedir5 İş goumlrenin iş tatminin sağlanması iş goumlren tarafından
verilecek olan hizmetin kalitesinin yuumlkseltilmesinde buumlyuumlk oumlnem taşır Zira
iş tatmini iş goumlrenin işine ve iş ortamına karşı olan olumlu tutumudur ve
eğer iş goumlren uumlzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek olan hizmetin
kalitesinin duumlşmesi kaccedilınılmaz olacaktır Bu anlamda iş tatmini ccedilalışanların
performansını işgoumlren devir hızını oumlrguumltuumln buumlyuumlme hızını verimliliğini
nihai olarakta karlılığını etkileyen oumlnemli bir oumlğedir6 Willa M Bruce ve J
Walton Blackburnunda ifade ettiği gibi iş goumlrenlerin iş tatminini
yuumlkseltmesindeki en buumlyuumlk etken onlar iccedilin ideal bir ortamın
5 Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İlBF Oumlrneği) İktisat İşletme ve Finans Sayı3Ciltl6 s12 6 Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi s254
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 146
yaratılmasıdır Boumlylelikle iş goumlrenlerin daha yuumlksek performansla ccedilalışması
sağlanacak ve buna bağlı olarak verilecek olan hizmetin kalitesi yuumlkseltilmiş
olacaktır7
Bu durum guumlduumlleme kavramının guumlndeme gelmesine neden olur
Guumlduumlleme oumlrguumltuumln bireylerin ihtiyaccedillarını tatminle sonuccedillandıracak bir iş
ortamı yaratarak bireyin harekete geccedilirilmesi ve desteklenmesi suumlrecidir
Bu suumlrecin sağlıklı bir şekilde yuumlruumltuumllebilmesi iccedilin oumlncelikle iş
goumlrenin işyerinden duyduğu beklentilerinin ne olduğunun tespit edilmesi ve
bu beklentilerinin ne oumllccediluumlde karşılandığının yada aşıldığının belirlenmesi
gerekir9 Bu amaccedilla yapılan araştırmalar işgoumlrenin birincil ikincil ve genel
guumlduumller olmak uumlzere uumlccedil tip guumlduumlnuumln etkisi altında olduğunu goumlsterir Birincil
guumlduumller kişinin yaşar halde kalması iccedilin organizması iccedilin gerekli olan yeme
iccedilme nefes alma duumlzenli bir vuumlcut ısısı sağlama cinsellik gibi guumlduumllerdir
İkincil guumlduumller ise sonradan oumlğrenilmiş guumlccedil basan elde etme ait olma gibi
guumlduumllerdir Genel guumlduumller ise ne birincil ne de ikincil guumlduumller sınıfına
sokulabilen guumlduumllerdir Bir diğer ifadeyle oumlğrenilmemiş ve fizyolojik koumlkenli
olmayan guumlduumllerdir Merak yetkinlik ccedilevreyle uğraşma faaliyet sevgi gibi
fşte kişinin beklentileri iccedilinde yer alan bu guumlduumllerin işyerinde sağlanması
kişide iş tatminine yol accedilacaktır10
7 Mıırray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel HilF httpwwwjlsAincedt^murrsatisfactionpdftacircvcsnden 01052005 tarihinde alınmıştır s3 8 Oumlruumlcuuml Ccedilolak age 12 9 Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi s92 10 Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış BilirnIeriİstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275 s 102
Sosyal Bilimler Dergisi 147
Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen
faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde
aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr
22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER
221Demografik faktoumlrler
Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek
faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere
varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik
beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal
olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer
faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş
tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11
222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası
Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon
iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler
almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak
adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri
gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden
olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini
verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir
11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410
Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148
Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti
edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır
Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak
ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır
223 İş Yerinin Fiziki Koşulları
Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli
olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli
olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli
ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama
işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma
havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı
goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin
sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi
sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan
vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden
olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden
olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması
ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin
gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle
pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma
13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48
Sosyal Bilimler Dergisi 149
yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu
etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini
arttırabilmektedir15
İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki
sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin
hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem
taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma
olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını
engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol
accedilabilmektedir16
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli
ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı
olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına
olumsuz youmlnde etki edebilecektir
224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim
Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde
gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları
gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken
kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim
problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak
zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın
gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar
15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150
belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar
oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan
kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli
ccedilalışacaklardır17
Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen
kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını
sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır
Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son
derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata
problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere
ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım
tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş
goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup
hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık
yapmasına da neden olabilmektedir
225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz
youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma
saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren
17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Sosyal Bilimler Dergisi 151
uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine
hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir
Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin
stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir
Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki
ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da
dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara
yol accedilabileceğini belirtmişlerdir
Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi
olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak
ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman
ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19
226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı
İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma
başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili
eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada
kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin
yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların
18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152
aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına
kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli
değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin
bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini
yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine
daha iyi motive olabilecektir
İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye
sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim
kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli
ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini
muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta
uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk
işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi
gerekmektedir
4 YOumlNTEM
Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4
yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde
anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır
Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini
Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır
Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa
zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az
olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile
Sosyal Bilimler Dergisi 153
yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi
alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir
Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun
araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla
ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce
otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden
yararlanılmıştır
Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak
oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7
soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde
yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya
youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve
duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya
youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir
Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin
guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar
Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir
Tablo A Erdek Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coefficients
N of Cases = 310
Alpha = 8257
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 142
eğitim faktoumlrlerinin kıyı oteli oumlrneğini oluşturan Erdekteki otelde etkili
olduğu ancak şehir oteli oumlrneğini oluşturan Bandırmadaki otelde etkili
olmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Anahtar Kelimeler İş tatmini hizmet kalitesi kalite youmlnetimi
THE FACTORS WHICH EFFECT JOB SATISFACTION OF
EMPLOYEES IN ACCOMADATION ORGANIZATION
(THE EXAMPLE OF BANDIRMA AND ERDEK)
ABSTRACT
The main aim of this study is to investigate the factors that affect the
job satisfaction of employees who are working in hotels For this purpose it
is made a preinvestigation to determine the factors which affect the job
satisfaction of employees work in hotels that are in Erdek and Bandirma in
the light of the results from the preinvestigtion a questinory form vvas
developed As a conclusion it is been detected that as factors affecting the
employee satisfactionfamily relations and professional commitment are
effective at both of the hotels however awarding(gratification)factor is only
effective at the Hotel in Bandırma but not at the hotel in Erdek similarly
factors as physical conditions and on the job training are effective at the
Erdek while they are not effective at the hotel in Bandırma İn this study it is
emphasised that the obligation of the elimination of these negative factors
and some suggetions are made about this
Key Words Job satisfaction hospitality management service quality
Sosyal Bilimler Dergisi 143
lGİRİŞ
Duumlnyadaki son 10-15 yıllık suumlrece bakıldığında bilim ve teknolojide
hızlı yenilikler yaşanması nedeniyle buumlyuumlk değişimlerin olduğu goumlruumlluumlr
Tuumlm bu değişimler işletmeleri guumlccedilluuml bir rekabet ortamına suumlruumlklemiştir
Konaklama işletmeleri de bu yarış ortamından yeterince etkilenmektedir
Ccediluumlnkuuml muumlşterilerin seccediltiği tatil tuumlruumlne goumlre (dağ deniz kuumlltuumlr vb) tatil
yapabilecekleri uumllke seccedileneği ve buna bağlı olarak bu tip hizmetleri
sunabilecek konaklama işletmesi seccedileneği ccedilok fazladır Bir muumlşterinin bu
kadar işletme arasından bir konaklama işletmesini seccedilmesi seccedililen işletme
accedilısından ccedilok iyi değerlendirilmesi gereken bir şans olarak goumlruumllmelidir
Konaklama işletmelerinin bu şansı en iyi biccedilimde değerlendirmesi ise
beklentileri her geccedilen guumln artan memnun edilmesi guumlccedilleşen ve isteklerini
kabul ettirme guumlcuuml artan muumlşteriler başta olmak uumlzere iş goumlrenler youmlre halkı
gibi grupları anlama guumlcuumlne bağlıdır
Ancak muumlşterinin memnun edilmesi kolay değildir Ccediluumlnkuuml
konaklama işletmeleri hizmet uumlretmenin gereği olan guumlccedilluumlklerle karşı
karşıya kalmaktadır Bunlardan en dikkate değer olanı uumlretim ile tuumlketimin
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 144
aynı zamanda olmasıdır1 Ccedilalışanın gerccedilekleştirdiği anlık olumsuz bir
davranış muumlşterinin beklentisini olumsuz etkileyebilmektedir
Oumlrneğin bir guumlnluumlk beğenilmeyen konaklama hizmetinin otele geri
verilip yenilenmesinin yada onarılmasının istenmesi soumlz konusu değildir
Dolayısıyla konaklama işletmelerinin hizmet uumlretimini muumlmkuumln olduğunca
sıfır yanlış ile gerccedilekleştirmesi gerekir
Oumlte yandan makineleşme oranının yuumlksek olduğu işletmelere goumlre
konaklama işletmelerinin uumlretimde yanlış yapma olasılığı daha yuumlksek
olmaktadır Ccediluumlnkuuml bu işletmelerdeki uumlretim buumlyuumlk oumllccediluumlde insan emeğine
dayanmaktadır ve bu durumda muumlşteriye standart hizmet sunulması
guumlccedilleşmektedir Bir konaklama işletmesinde aynı iş goumlren tarafından verilen
aynı tuumlrdeki hizmetler bile birbirinden farklılık goumlsterebilmektedir Ccediluumlnkuuml iş
goumlrenin iş doyumu hizmeti verdiği sırada taşıdığı duygu ve duumlşuumlnceleri
hizmetin kalitesini etkileyebilmektedir Dolayısıyla konaklama
işletmelerinde iş goumlrenin iş doyumu ile muumlşterilerin memnuniyeti(yada
hizmetin kalitesi) ve işletmenin başarısı arasında doğru orantılı bir ilişki
bulunmaktadır diyebiliriz4
Araştırmamızda iş goumlren tatmininin ne olduğu ve iş goumlren tatminini
etkileyebilecek faktoumlrlerin neler olabileceğine dair bir literatuumlr araştırması
1 Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel Uygulamaları ve
Sorunları httpiktisatulndağedutrdergi3karakoc html adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005) s 1 2 Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml Kalitesine
Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II Ulusal Orta Anadolu
Kongresi Niğde Uumlniversitesi Niğde s411 3 Karakoccedil age s 1 4 Karakoccedil age s 1
Sosyal Bilimler Dergisi 145
yapılmıştır Bu araştırma sonucu elde edilen verilere dayanarak ccedilalışmanın
ilk kısmı olan araştırmanın kuramsal boumlluumlmuuml oluşturulmuştur
İkinci boumlluumlmde Bandırma ve Erdekteki iki otelde gerccedilekleştirilen
alan araştırmasının verilerine yer verilmiştir Ccedilalışmanın son kısmı olan
sonuccedil boumlluumlmuumlnde daha oumlnce elde edilen tablolara dayanarak yorumlamalar
yapılmış ve ccediloumlzuumlm oumlnerilerinde bulunulmuştur
2 ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN LİTERATUumlR TARAMASI
21 İŞ GOumlREN TATMİNİ
Motivasyon kişinin belli bir amacı gerccedilekleştirmek uumlzere kendi arzu
ve istekleri doğrultusunda davranma olayıdır Bu da ancak işgoumlrenin
beklentilerinin karşılanması yani iş tatminin sağlanması ile muumlmkuumln
olabilmektedir5 İş goumlrenin iş tatminin sağlanması iş goumlren tarafından
verilecek olan hizmetin kalitesinin yuumlkseltilmesinde buumlyuumlk oumlnem taşır Zira
iş tatmini iş goumlrenin işine ve iş ortamına karşı olan olumlu tutumudur ve
eğer iş goumlren uumlzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek olan hizmetin
kalitesinin duumlşmesi kaccedilınılmaz olacaktır Bu anlamda iş tatmini ccedilalışanların
performansını işgoumlren devir hızını oumlrguumltuumln buumlyuumlme hızını verimliliğini
nihai olarakta karlılığını etkileyen oumlnemli bir oumlğedir6 Willa M Bruce ve J
Walton Blackburnunda ifade ettiği gibi iş goumlrenlerin iş tatminini
yuumlkseltmesindeki en buumlyuumlk etken onlar iccedilin ideal bir ortamın
5 Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İlBF Oumlrneği) İktisat İşletme ve Finans Sayı3Ciltl6 s12 6 Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi s254
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 146
yaratılmasıdır Boumlylelikle iş goumlrenlerin daha yuumlksek performansla ccedilalışması
sağlanacak ve buna bağlı olarak verilecek olan hizmetin kalitesi yuumlkseltilmiş
olacaktır7
Bu durum guumlduumlleme kavramının guumlndeme gelmesine neden olur
Guumlduumlleme oumlrguumltuumln bireylerin ihtiyaccedillarını tatminle sonuccedillandıracak bir iş
ortamı yaratarak bireyin harekete geccedilirilmesi ve desteklenmesi suumlrecidir
Bu suumlrecin sağlıklı bir şekilde yuumlruumltuumllebilmesi iccedilin oumlncelikle iş
goumlrenin işyerinden duyduğu beklentilerinin ne olduğunun tespit edilmesi ve
bu beklentilerinin ne oumllccediluumlde karşılandığının yada aşıldığının belirlenmesi
gerekir9 Bu amaccedilla yapılan araştırmalar işgoumlrenin birincil ikincil ve genel
guumlduumller olmak uumlzere uumlccedil tip guumlduumlnuumln etkisi altında olduğunu goumlsterir Birincil
guumlduumller kişinin yaşar halde kalması iccedilin organizması iccedilin gerekli olan yeme
iccedilme nefes alma duumlzenli bir vuumlcut ısısı sağlama cinsellik gibi guumlduumllerdir
İkincil guumlduumller ise sonradan oumlğrenilmiş guumlccedil basan elde etme ait olma gibi
guumlduumllerdir Genel guumlduumller ise ne birincil ne de ikincil guumlduumller sınıfına
sokulabilen guumlduumllerdir Bir diğer ifadeyle oumlğrenilmemiş ve fizyolojik koumlkenli
olmayan guumlduumllerdir Merak yetkinlik ccedilevreyle uğraşma faaliyet sevgi gibi
fşte kişinin beklentileri iccedilinde yer alan bu guumlduumllerin işyerinde sağlanması
kişide iş tatminine yol accedilacaktır10
7 Mıırray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel HilF httpwwwjlsAincedt^murrsatisfactionpdftacircvcsnden 01052005 tarihinde alınmıştır s3 8 Oumlruumlcuuml Ccedilolak age 12 9 Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi s92 10 Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış BilirnIeriİstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275 s 102
Sosyal Bilimler Dergisi 147
Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen
faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde
aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr
22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER
221Demografik faktoumlrler
Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek
faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere
varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik
beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal
olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer
faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş
tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11
222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası
Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon
iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler
almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak
adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri
gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden
olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini
verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir
11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410
Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148
Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti
edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır
Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak
ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır
223 İş Yerinin Fiziki Koşulları
Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli
olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli
olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli
ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama
işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma
havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı
goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin
sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi
sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan
vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden
olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden
olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması
ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin
gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle
pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma
13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48
Sosyal Bilimler Dergisi 149
yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu
etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini
arttırabilmektedir15
İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki
sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin
hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem
taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma
olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını
engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol
accedilabilmektedir16
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli
ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı
olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına
olumsuz youmlnde etki edebilecektir
224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim
Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde
gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları
gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken
kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim
problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak
zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın
gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar
15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150
belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar
oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan
kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli
ccedilalışacaklardır17
Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen
kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını
sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır
Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son
derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata
problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere
ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım
tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş
goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup
hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık
yapmasına da neden olabilmektedir
225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz
youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma
saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren
17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Sosyal Bilimler Dergisi 151
uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine
hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir
Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin
stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir
Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki
ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da
dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara
yol accedilabileceğini belirtmişlerdir
Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi
olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak
ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman
ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19
226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı
İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma
başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili
eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada
kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin
yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların
18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152
aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına
kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli
değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin
bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini
yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine
daha iyi motive olabilecektir
İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye
sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim
kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli
ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini
muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta
uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk
işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi
gerekmektedir
4 YOumlNTEM
Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4
yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde
anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır
Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini
Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır
Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa
zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az
olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile
Sosyal Bilimler Dergisi 153
yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi
alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir
Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun
araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla
ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce
otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden
yararlanılmıştır
Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak
oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7
soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde
yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya
youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve
duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya
youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir
Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin
guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar
Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir
Tablo A Erdek Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coefficients
N of Cases = 310
Alpha = 8257
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Sosyal Bilimler Dergisi 143
lGİRİŞ
Duumlnyadaki son 10-15 yıllık suumlrece bakıldığında bilim ve teknolojide
hızlı yenilikler yaşanması nedeniyle buumlyuumlk değişimlerin olduğu goumlruumlluumlr
Tuumlm bu değişimler işletmeleri guumlccedilluuml bir rekabet ortamına suumlruumlklemiştir
Konaklama işletmeleri de bu yarış ortamından yeterince etkilenmektedir
Ccediluumlnkuuml muumlşterilerin seccediltiği tatil tuumlruumlne goumlre (dağ deniz kuumlltuumlr vb) tatil
yapabilecekleri uumllke seccedileneği ve buna bağlı olarak bu tip hizmetleri
sunabilecek konaklama işletmesi seccedileneği ccedilok fazladır Bir muumlşterinin bu
kadar işletme arasından bir konaklama işletmesini seccedilmesi seccedililen işletme
accedilısından ccedilok iyi değerlendirilmesi gereken bir şans olarak goumlruumllmelidir
Konaklama işletmelerinin bu şansı en iyi biccedilimde değerlendirmesi ise
beklentileri her geccedilen guumln artan memnun edilmesi guumlccedilleşen ve isteklerini
kabul ettirme guumlcuuml artan muumlşteriler başta olmak uumlzere iş goumlrenler youmlre halkı
gibi grupları anlama guumlcuumlne bağlıdır
Ancak muumlşterinin memnun edilmesi kolay değildir Ccediluumlnkuuml
konaklama işletmeleri hizmet uumlretmenin gereği olan guumlccedilluumlklerle karşı
karşıya kalmaktadır Bunlardan en dikkate değer olanı uumlretim ile tuumlketimin
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 144
aynı zamanda olmasıdır1 Ccedilalışanın gerccedilekleştirdiği anlık olumsuz bir
davranış muumlşterinin beklentisini olumsuz etkileyebilmektedir
Oumlrneğin bir guumlnluumlk beğenilmeyen konaklama hizmetinin otele geri
verilip yenilenmesinin yada onarılmasının istenmesi soumlz konusu değildir
Dolayısıyla konaklama işletmelerinin hizmet uumlretimini muumlmkuumln olduğunca
sıfır yanlış ile gerccedilekleştirmesi gerekir
Oumlte yandan makineleşme oranının yuumlksek olduğu işletmelere goumlre
konaklama işletmelerinin uumlretimde yanlış yapma olasılığı daha yuumlksek
olmaktadır Ccediluumlnkuuml bu işletmelerdeki uumlretim buumlyuumlk oumllccediluumlde insan emeğine
dayanmaktadır ve bu durumda muumlşteriye standart hizmet sunulması
guumlccedilleşmektedir Bir konaklama işletmesinde aynı iş goumlren tarafından verilen
aynı tuumlrdeki hizmetler bile birbirinden farklılık goumlsterebilmektedir Ccediluumlnkuuml iş
goumlrenin iş doyumu hizmeti verdiği sırada taşıdığı duygu ve duumlşuumlnceleri
hizmetin kalitesini etkileyebilmektedir Dolayısıyla konaklama
işletmelerinde iş goumlrenin iş doyumu ile muumlşterilerin memnuniyeti(yada
hizmetin kalitesi) ve işletmenin başarısı arasında doğru orantılı bir ilişki
bulunmaktadır diyebiliriz4
Araştırmamızda iş goumlren tatmininin ne olduğu ve iş goumlren tatminini
etkileyebilecek faktoumlrlerin neler olabileceğine dair bir literatuumlr araştırması
1 Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel Uygulamaları ve
Sorunları httpiktisatulndağedutrdergi3karakoc html adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005) s 1 2 Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml Kalitesine
Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II Ulusal Orta Anadolu
Kongresi Niğde Uumlniversitesi Niğde s411 3 Karakoccedil age s 1 4 Karakoccedil age s 1
Sosyal Bilimler Dergisi 145
yapılmıştır Bu araştırma sonucu elde edilen verilere dayanarak ccedilalışmanın
ilk kısmı olan araştırmanın kuramsal boumlluumlmuuml oluşturulmuştur
İkinci boumlluumlmde Bandırma ve Erdekteki iki otelde gerccedilekleştirilen
alan araştırmasının verilerine yer verilmiştir Ccedilalışmanın son kısmı olan
sonuccedil boumlluumlmuumlnde daha oumlnce elde edilen tablolara dayanarak yorumlamalar
yapılmış ve ccediloumlzuumlm oumlnerilerinde bulunulmuştur
2 ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN LİTERATUumlR TARAMASI
21 İŞ GOumlREN TATMİNİ
Motivasyon kişinin belli bir amacı gerccedilekleştirmek uumlzere kendi arzu
ve istekleri doğrultusunda davranma olayıdır Bu da ancak işgoumlrenin
beklentilerinin karşılanması yani iş tatminin sağlanması ile muumlmkuumln
olabilmektedir5 İş goumlrenin iş tatminin sağlanması iş goumlren tarafından
verilecek olan hizmetin kalitesinin yuumlkseltilmesinde buumlyuumlk oumlnem taşır Zira
iş tatmini iş goumlrenin işine ve iş ortamına karşı olan olumlu tutumudur ve
eğer iş goumlren uumlzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek olan hizmetin
kalitesinin duumlşmesi kaccedilınılmaz olacaktır Bu anlamda iş tatmini ccedilalışanların
performansını işgoumlren devir hızını oumlrguumltuumln buumlyuumlme hızını verimliliğini
nihai olarakta karlılığını etkileyen oumlnemli bir oumlğedir6 Willa M Bruce ve J
Walton Blackburnunda ifade ettiği gibi iş goumlrenlerin iş tatminini
yuumlkseltmesindeki en buumlyuumlk etken onlar iccedilin ideal bir ortamın
5 Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İlBF Oumlrneği) İktisat İşletme ve Finans Sayı3Ciltl6 s12 6 Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi s254
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 146
yaratılmasıdır Boumlylelikle iş goumlrenlerin daha yuumlksek performansla ccedilalışması
sağlanacak ve buna bağlı olarak verilecek olan hizmetin kalitesi yuumlkseltilmiş
olacaktır7
Bu durum guumlduumlleme kavramının guumlndeme gelmesine neden olur
Guumlduumlleme oumlrguumltuumln bireylerin ihtiyaccedillarını tatminle sonuccedillandıracak bir iş
ortamı yaratarak bireyin harekete geccedilirilmesi ve desteklenmesi suumlrecidir
Bu suumlrecin sağlıklı bir şekilde yuumlruumltuumllebilmesi iccedilin oumlncelikle iş
goumlrenin işyerinden duyduğu beklentilerinin ne olduğunun tespit edilmesi ve
bu beklentilerinin ne oumllccediluumlde karşılandığının yada aşıldığının belirlenmesi
gerekir9 Bu amaccedilla yapılan araştırmalar işgoumlrenin birincil ikincil ve genel
guumlduumller olmak uumlzere uumlccedil tip guumlduumlnuumln etkisi altında olduğunu goumlsterir Birincil
guumlduumller kişinin yaşar halde kalması iccedilin organizması iccedilin gerekli olan yeme
iccedilme nefes alma duumlzenli bir vuumlcut ısısı sağlama cinsellik gibi guumlduumllerdir
İkincil guumlduumller ise sonradan oumlğrenilmiş guumlccedil basan elde etme ait olma gibi
guumlduumllerdir Genel guumlduumller ise ne birincil ne de ikincil guumlduumller sınıfına
sokulabilen guumlduumllerdir Bir diğer ifadeyle oumlğrenilmemiş ve fizyolojik koumlkenli
olmayan guumlduumllerdir Merak yetkinlik ccedilevreyle uğraşma faaliyet sevgi gibi
fşte kişinin beklentileri iccedilinde yer alan bu guumlduumllerin işyerinde sağlanması
kişide iş tatminine yol accedilacaktır10
7 Mıırray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel HilF httpwwwjlsAincedt^murrsatisfactionpdftacircvcsnden 01052005 tarihinde alınmıştır s3 8 Oumlruumlcuuml Ccedilolak age 12 9 Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi s92 10 Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış BilirnIeriİstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275 s 102
Sosyal Bilimler Dergisi 147
Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen
faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde
aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr
22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER
221Demografik faktoumlrler
Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek
faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere
varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik
beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal
olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer
faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş
tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11
222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası
Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon
iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler
almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak
adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri
gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden
olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini
verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir
11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410
Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148
Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti
edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır
Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak
ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır
223 İş Yerinin Fiziki Koşulları
Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli
olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli
olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli
ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama
işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma
havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı
goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin
sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi
sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan
vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden
olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden
olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması
ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin
gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle
pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma
13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48
Sosyal Bilimler Dergisi 149
yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu
etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini
arttırabilmektedir15
İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki
sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin
hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem
taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma
olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını
engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol
accedilabilmektedir16
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli
ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı
olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına
olumsuz youmlnde etki edebilecektir
224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim
Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde
gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları
gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken
kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim
problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak
zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın
gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar
15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150
belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar
oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan
kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli
ccedilalışacaklardır17
Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen
kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını
sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır
Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son
derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata
problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere
ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım
tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş
goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup
hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık
yapmasına da neden olabilmektedir
225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz
youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma
saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren
17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Sosyal Bilimler Dergisi 151
uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine
hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir
Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin
stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir
Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki
ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da
dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara
yol accedilabileceğini belirtmişlerdir
Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi
olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak
ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman
ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19
226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı
İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma
başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili
eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada
kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin
yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların
18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152
aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına
kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli
değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin
bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini
yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine
daha iyi motive olabilecektir
İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye
sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim
kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli
ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini
muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta
uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk
işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi
gerekmektedir
4 YOumlNTEM
Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4
yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde
anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır
Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini
Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır
Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa
zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az
olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile
Sosyal Bilimler Dergisi 153
yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi
alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir
Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun
araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla
ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce
otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden
yararlanılmıştır
Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak
oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7
soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde
yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya
youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve
duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya
youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir
Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin
guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar
Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir
Tablo A Erdek Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coefficients
N of Cases = 310
Alpha = 8257
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 144
aynı zamanda olmasıdır1 Ccedilalışanın gerccedilekleştirdiği anlık olumsuz bir
davranış muumlşterinin beklentisini olumsuz etkileyebilmektedir
Oumlrneğin bir guumlnluumlk beğenilmeyen konaklama hizmetinin otele geri
verilip yenilenmesinin yada onarılmasının istenmesi soumlz konusu değildir
Dolayısıyla konaklama işletmelerinin hizmet uumlretimini muumlmkuumln olduğunca
sıfır yanlış ile gerccedilekleştirmesi gerekir
Oumlte yandan makineleşme oranının yuumlksek olduğu işletmelere goumlre
konaklama işletmelerinin uumlretimde yanlış yapma olasılığı daha yuumlksek
olmaktadır Ccediluumlnkuuml bu işletmelerdeki uumlretim buumlyuumlk oumllccediluumlde insan emeğine
dayanmaktadır ve bu durumda muumlşteriye standart hizmet sunulması
guumlccedilleşmektedir Bir konaklama işletmesinde aynı iş goumlren tarafından verilen
aynı tuumlrdeki hizmetler bile birbirinden farklılık goumlsterebilmektedir Ccediluumlnkuuml iş
goumlrenin iş doyumu hizmeti verdiği sırada taşıdığı duygu ve duumlşuumlnceleri
hizmetin kalitesini etkileyebilmektedir Dolayısıyla konaklama
işletmelerinde iş goumlrenin iş doyumu ile muumlşterilerin memnuniyeti(yada
hizmetin kalitesi) ve işletmenin başarısı arasında doğru orantılı bir ilişki
bulunmaktadır diyebiliriz4
Araştırmamızda iş goumlren tatmininin ne olduğu ve iş goumlren tatminini
etkileyebilecek faktoumlrlerin neler olabileceğine dair bir literatuumlr araştırması
1 Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel Uygulamaları ve
Sorunları httpiktisatulndağedutrdergi3karakoc html adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005) s 1 2 Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml Kalitesine
Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II Ulusal Orta Anadolu
Kongresi Niğde Uumlniversitesi Niğde s411 3 Karakoccedil age s 1 4 Karakoccedil age s 1
Sosyal Bilimler Dergisi 145
yapılmıştır Bu araştırma sonucu elde edilen verilere dayanarak ccedilalışmanın
ilk kısmı olan araştırmanın kuramsal boumlluumlmuuml oluşturulmuştur
İkinci boumlluumlmde Bandırma ve Erdekteki iki otelde gerccedilekleştirilen
alan araştırmasının verilerine yer verilmiştir Ccedilalışmanın son kısmı olan
sonuccedil boumlluumlmuumlnde daha oumlnce elde edilen tablolara dayanarak yorumlamalar
yapılmış ve ccediloumlzuumlm oumlnerilerinde bulunulmuştur
2 ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN LİTERATUumlR TARAMASI
21 İŞ GOumlREN TATMİNİ
Motivasyon kişinin belli bir amacı gerccedilekleştirmek uumlzere kendi arzu
ve istekleri doğrultusunda davranma olayıdır Bu da ancak işgoumlrenin
beklentilerinin karşılanması yani iş tatminin sağlanması ile muumlmkuumln
olabilmektedir5 İş goumlrenin iş tatminin sağlanması iş goumlren tarafından
verilecek olan hizmetin kalitesinin yuumlkseltilmesinde buumlyuumlk oumlnem taşır Zira
iş tatmini iş goumlrenin işine ve iş ortamına karşı olan olumlu tutumudur ve
eğer iş goumlren uumlzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek olan hizmetin
kalitesinin duumlşmesi kaccedilınılmaz olacaktır Bu anlamda iş tatmini ccedilalışanların
performansını işgoumlren devir hızını oumlrguumltuumln buumlyuumlme hızını verimliliğini
nihai olarakta karlılığını etkileyen oumlnemli bir oumlğedir6 Willa M Bruce ve J
Walton Blackburnunda ifade ettiği gibi iş goumlrenlerin iş tatminini
yuumlkseltmesindeki en buumlyuumlk etken onlar iccedilin ideal bir ortamın
5 Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İlBF Oumlrneği) İktisat İşletme ve Finans Sayı3Ciltl6 s12 6 Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi s254
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 146
yaratılmasıdır Boumlylelikle iş goumlrenlerin daha yuumlksek performansla ccedilalışması
sağlanacak ve buna bağlı olarak verilecek olan hizmetin kalitesi yuumlkseltilmiş
olacaktır7
Bu durum guumlduumlleme kavramının guumlndeme gelmesine neden olur
Guumlduumlleme oumlrguumltuumln bireylerin ihtiyaccedillarını tatminle sonuccedillandıracak bir iş
ortamı yaratarak bireyin harekete geccedilirilmesi ve desteklenmesi suumlrecidir
Bu suumlrecin sağlıklı bir şekilde yuumlruumltuumllebilmesi iccedilin oumlncelikle iş
goumlrenin işyerinden duyduğu beklentilerinin ne olduğunun tespit edilmesi ve
bu beklentilerinin ne oumllccediluumlde karşılandığının yada aşıldığının belirlenmesi
gerekir9 Bu amaccedilla yapılan araştırmalar işgoumlrenin birincil ikincil ve genel
guumlduumller olmak uumlzere uumlccedil tip guumlduumlnuumln etkisi altında olduğunu goumlsterir Birincil
guumlduumller kişinin yaşar halde kalması iccedilin organizması iccedilin gerekli olan yeme
iccedilme nefes alma duumlzenli bir vuumlcut ısısı sağlama cinsellik gibi guumlduumllerdir
İkincil guumlduumller ise sonradan oumlğrenilmiş guumlccedil basan elde etme ait olma gibi
guumlduumllerdir Genel guumlduumller ise ne birincil ne de ikincil guumlduumller sınıfına
sokulabilen guumlduumllerdir Bir diğer ifadeyle oumlğrenilmemiş ve fizyolojik koumlkenli
olmayan guumlduumllerdir Merak yetkinlik ccedilevreyle uğraşma faaliyet sevgi gibi
fşte kişinin beklentileri iccedilinde yer alan bu guumlduumllerin işyerinde sağlanması
kişide iş tatminine yol accedilacaktır10
7 Mıırray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel HilF httpwwwjlsAincedt^murrsatisfactionpdftacircvcsnden 01052005 tarihinde alınmıştır s3 8 Oumlruumlcuuml Ccedilolak age 12 9 Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi s92 10 Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış BilirnIeriİstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275 s 102
Sosyal Bilimler Dergisi 147
Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen
faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde
aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr
22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER
221Demografik faktoumlrler
Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek
faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere
varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik
beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal
olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer
faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş
tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11
222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası
Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon
iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler
almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak
adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri
gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden
olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini
verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir
11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410
Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148
Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti
edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır
Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak
ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır
223 İş Yerinin Fiziki Koşulları
Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli
olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli
olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli
ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama
işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma
havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı
goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin
sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi
sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan
vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden
olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden
olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması
ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin
gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle
pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma
13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48
Sosyal Bilimler Dergisi 149
yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu
etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini
arttırabilmektedir15
İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki
sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin
hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem
taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma
olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını
engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol
accedilabilmektedir16
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli
ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı
olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına
olumsuz youmlnde etki edebilecektir
224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim
Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde
gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları
gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken
kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim
problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak
zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın
gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar
15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150
belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar
oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan
kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli
ccedilalışacaklardır17
Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen
kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını
sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır
Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son
derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata
problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere
ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım
tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş
goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup
hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık
yapmasına da neden olabilmektedir
225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz
youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma
saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren
17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Sosyal Bilimler Dergisi 151
uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine
hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir
Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin
stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir
Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki
ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da
dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara
yol accedilabileceğini belirtmişlerdir
Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi
olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak
ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman
ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19
226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı
İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma
başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili
eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada
kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin
yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların
18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152
aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına
kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli
değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin
bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini
yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine
daha iyi motive olabilecektir
İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye
sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim
kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli
ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini
muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta
uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk
işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi
gerekmektedir
4 YOumlNTEM
Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4
yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde
anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır
Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini
Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır
Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa
zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az
olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile
Sosyal Bilimler Dergisi 153
yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi
alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir
Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun
araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla
ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce
otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden
yararlanılmıştır
Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak
oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7
soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde
yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya
youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve
duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya
youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir
Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin
guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar
Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir
Tablo A Erdek Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coefficients
N of Cases = 310
Alpha = 8257
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Sosyal Bilimler Dergisi 145
yapılmıştır Bu araştırma sonucu elde edilen verilere dayanarak ccedilalışmanın
ilk kısmı olan araştırmanın kuramsal boumlluumlmuuml oluşturulmuştur
İkinci boumlluumlmde Bandırma ve Erdekteki iki otelde gerccedilekleştirilen
alan araştırmasının verilerine yer verilmiştir Ccedilalışmanın son kısmı olan
sonuccedil boumlluumlmuumlnde daha oumlnce elde edilen tablolara dayanarak yorumlamalar
yapılmış ve ccediloumlzuumlm oumlnerilerinde bulunulmuştur
2 ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN LİTERATUumlR TARAMASI
21 İŞ GOumlREN TATMİNİ
Motivasyon kişinin belli bir amacı gerccedilekleştirmek uumlzere kendi arzu
ve istekleri doğrultusunda davranma olayıdır Bu da ancak işgoumlrenin
beklentilerinin karşılanması yani iş tatminin sağlanması ile muumlmkuumln
olabilmektedir5 İş goumlrenin iş tatminin sağlanması iş goumlren tarafından
verilecek olan hizmetin kalitesinin yuumlkseltilmesinde buumlyuumlk oumlnem taşır Zira
iş tatmini iş goumlrenin işine ve iş ortamına karşı olan olumlu tutumudur ve
eğer iş goumlren uumlzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek olan hizmetin
kalitesinin duumlşmesi kaccedilınılmaz olacaktır Bu anlamda iş tatmini ccedilalışanların
performansını işgoumlren devir hızını oumlrguumltuumln buumlyuumlme hızını verimliliğini
nihai olarakta karlılığını etkileyen oumlnemli bir oumlğedir6 Willa M Bruce ve J
Walton Blackburnunda ifade ettiği gibi iş goumlrenlerin iş tatminini
yuumlkseltmesindeki en buumlyuumlk etken onlar iccedilin ideal bir ortamın
5 Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İlBF Oumlrneği) İktisat İşletme ve Finans Sayı3Ciltl6 s12 6 Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi s254
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 146
yaratılmasıdır Boumlylelikle iş goumlrenlerin daha yuumlksek performansla ccedilalışması
sağlanacak ve buna bağlı olarak verilecek olan hizmetin kalitesi yuumlkseltilmiş
olacaktır7
Bu durum guumlduumlleme kavramının guumlndeme gelmesine neden olur
Guumlduumlleme oumlrguumltuumln bireylerin ihtiyaccedillarını tatminle sonuccedillandıracak bir iş
ortamı yaratarak bireyin harekete geccedilirilmesi ve desteklenmesi suumlrecidir
Bu suumlrecin sağlıklı bir şekilde yuumlruumltuumllebilmesi iccedilin oumlncelikle iş
goumlrenin işyerinden duyduğu beklentilerinin ne olduğunun tespit edilmesi ve
bu beklentilerinin ne oumllccediluumlde karşılandığının yada aşıldığının belirlenmesi
gerekir9 Bu amaccedilla yapılan araştırmalar işgoumlrenin birincil ikincil ve genel
guumlduumller olmak uumlzere uumlccedil tip guumlduumlnuumln etkisi altında olduğunu goumlsterir Birincil
guumlduumller kişinin yaşar halde kalması iccedilin organizması iccedilin gerekli olan yeme
iccedilme nefes alma duumlzenli bir vuumlcut ısısı sağlama cinsellik gibi guumlduumllerdir
İkincil guumlduumller ise sonradan oumlğrenilmiş guumlccedil basan elde etme ait olma gibi
guumlduumllerdir Genel guumlduumller ise ne birincil ne de ikincil guumlduumller sınıfına
sokulabilen guumlduumllerdir Bir diğer ifadeyle oumlğrenilmemiş ve fizyolojik koumlkenli
olmayan guumlduumllerdir Merak yetkinlik ccedilevreyle uğraşma faaliyet sevgi gibi
fşte kişinin beklentileri iccedilinde yer alan bu guumlduumllerin işyerinde sağlanması
kişide iş tatminine yol accedilacaktır10
7 Mıırray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel HilF httpwwwjlsAincedt^murrsatisfactionpdftacircvcsnden 01052005 tarihinde alınmıştır s3 8 Oumlruumlcuuml Ccedilolak age 12 9 Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi s92 10 Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış BilirnIeriİstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275 s 102
Sosyal Bilimler Dergisi 147
Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen
faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde
aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr
22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER
221Demografik faktoumlrler
Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek
faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere
varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik
beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal
olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer
faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş
tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11
222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası
Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon
iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler
almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak
adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri
gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden
olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini
verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir
11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410
Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148
Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti
edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır
Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak
ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır
223 İş Yerinin Fiziki Koşulları
Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli
olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli
olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli
ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama
işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma
havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı
goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin
sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi
sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan
vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden
olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden
olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması
ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin
gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle
pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma
13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48
Sosyal Bilimler Dergisi 149
yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu
etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini
arttırabilmektedir15
İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki
sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin
hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem
taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma
olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını
engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol
accedilabilmektedir16
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli
ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı
olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına
olumsuz youmlnde etki edebilecektir
224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim
Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde
gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları
gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken
kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim
problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak
zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın
gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar
15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150
belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar
oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan
kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli
ccedilalışacaklardır17
Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen
kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını
sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır
Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son
derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata
problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere
ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım
tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş
goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup
hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık
yapmasına da neden olabilmektedir
225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz
youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma
saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren
17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Sosyal Bilimler Dergisi 151
uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine
hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir
Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin
stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir
Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki
ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da
dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara
yol accedilabileceğini belirtmişlerdir
Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi
olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak
ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman
ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19
226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı
İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma
başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili
eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada
kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin
yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların
18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152
aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına
kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli
değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin
bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini
yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine
daha iyi motive olabilecektir
İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye
sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim
kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli
ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini
muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta
uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk
işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi
gerekmektedir
4 YOumlNTEM
Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4
yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde
anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır
Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini
Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır
Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa
zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az
olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile
Sosyal Bilimler Dergisi 153
yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi
alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir
Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun
araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla
ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce
otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden
yararlanılmıştır
Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak
oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7
soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde
yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya
youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve
duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya
youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir
Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin
guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar
Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir
Tablo A Erdek Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coefficients
N of Cases = 310
Alpha = 8257
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 146
yaratılmasıdır Boumlylelikle iş goumlrenlerin daha yuumlksek performansla ccedilalışması
sağlanacak ve buna bağlı olarak verilecek olan hizmetin kalitesi yuumlkseltilmiş
olacaktır7
Bu durum guumlduumlleme kavramının guumlndeme gelmesine neden olur
Guumlduumlleme oumlrguumltuumln bireylerin ihtiyaccedillarını tatminle sonuccedillandıracak bir iş
ortamı yaratarak bireyin harekete geccedilirilmesi ve desteklenmesi suumlrecidir
Bu suumlrecin sağlıklı bir şekilde yuumlruumltuumllebilmesi iccedilin oumlncelikle iş
goumlrenin işyerinden duyduğu beklentilerinin ne olduğunun tespit edilmesi ve
bu beklentilerinin ne oumllccediluumlde karşılandığının yada aşıldığının belirlenmesi
gerekir9 Bu amaccedilla yapılan araştırmalar işgoumlrenin birincil ikincil ve genel
guumlduumller olmak uumlzere uumlccedil tip guumlduumlnuumln etkisi altında olduğunu goumlsterir Birincil
guumlduumller kişinin yaşar halde kalması iccedilin organizması iccedilin gerekli olan yeme
iccedilme nefes alma duumlzenli bir vuumlcut ısısı sağlama cinsellik gibi guumlduumllerdir
İkincil guumlduumller ise sonradan oumlğrenilmiş guumlccedil basan elde etme ait olma gibi
guumlduumllerdir Genel guumlduumller ise ne birincil ne de ikincil guumlduumller sınıfına
sokulabilen guumlduumllerdir Bir diğer ifadeyle oumlğrenilmemiş ve fizyolojik koumlkenli
olmayan guumlduumllerdir Merak yetkinlik ccedilevreyle uğraşma faaliyet sevgi gibi
fşte kişinin beklentileri iccedilinde yer alan bu guumlduumllerin işyerinde sağlanması
kişide iş tatminine yol accedilacaktır10
7 Mıırray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel HilF httpwwwjlsAincedt^murrsatisfactionpdftacircvcsnden 01052005 tarihinde alınmıştır s3 8 Oumlruumlcuuml Ccedilolak age 12 9 Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi s92 10 Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış BilirnIeriİstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275 s 102
Sosyal Bilimler Dergisi 147
Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen
faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde
aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr
22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER
221Demografik faktoumlrler
Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek
faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere
varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik
beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal
olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer
faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş
tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11
222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası
Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon
iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler
almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak
adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri
gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden
olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini
verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir
11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410
Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148
Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti
edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır
Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak
ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır
223 İş Yerinin Fiziki Koşulları
Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli
olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli
olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli
ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama
işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma
havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı
goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin
sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi
sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan
vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden
olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden
olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması
ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin
gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle
pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma
13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48
Sosyal Bilimler Dergisi 149
yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu
etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini
arttırabilmektedir15
İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki
sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin
hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem
taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma
olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını
engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol
accedilabilmektedir16
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli
ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı
olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına
olumsuz youmlnde etki edebilecektir
224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim
Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde
gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları
gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken
kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim
problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak
zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın
gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar
15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150
belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar
oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan
kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli
ccedilalışacaklardır17
Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen
kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını
sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır
Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son
derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata
problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere
ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım
tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş
goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup
hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık
yapmasına da neden olabilmektedir
225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz
youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma
saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren
17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Sosyal Bilimler Dergisi 151
uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine
hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir
Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin
stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir
Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki
ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da
dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara
yol accedilabileceğini belirtmişlerdir
Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi
olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak
ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman
ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19
226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı
İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma
başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili
eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada
kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin
yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların
18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152
aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına
kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli
değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin
bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini
yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine
daha iyi motive olabilecektir
İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye
sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim
kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli
ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini
muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta
uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk
işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi
gerekmektedir
4 YOumlNTEM
Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4
yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde
anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır
Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini
Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır
Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa
zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az
olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile
Sosyal Bilimler Dergisi 153
yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi
alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir
Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun
araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla
ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce
otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden
yararlanılmıştır
Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak
oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7
soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde
yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya
youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve
duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya
youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir
Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin
guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar
Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir
Tablo A Erdek Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coefficients
N of Cases = 310
Alpha = 8257
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Sosyal Bilimler Dergisi 147
Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen
faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde
aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr
22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER
221Demografik faktoumlrler
Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek
faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere
varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik
beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal
olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer
faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş
tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11
222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası
Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon
iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler
almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak
adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri
gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden
olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini
verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir
11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410
Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148
Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti
edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır
Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak
ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır
223 İş Yerinin Fiziki Koşulları
Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli
olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli
olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli
ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama
işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma
havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı
goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin
sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi
sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan
vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden
olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden
olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması
ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin
gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle
pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma
13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48
Sosyal Bilimler Dergisi 149
yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu
etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini
arttırabilmektedir15
İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki
sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin
hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem
taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma
olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını
engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol
accedilabilmektedir16
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli
ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı
olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına
olumsuz youmlnde etki edebilecektir
224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim
Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde
gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları
gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken
kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim
problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak
zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın
gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar
15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150
belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar
oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan
kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli
ccedilalışacaklardır17
Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen
kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını
sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır
Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son
derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata
problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere
ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım
tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş
goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup
hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık
yapmasına da neden olabilmektedir
225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz
youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma
saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren
17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Sosyal Bilimler Dergisi 151
uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine
hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir
Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin
stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir
Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki
ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da
dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara
yol accedilabileceğini belirtmişlerdir
Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi
olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak
ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman
ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19
226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı
İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma
başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili
eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada
kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin
yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların
18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152
aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına
kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli
değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin
bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini
yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine
daha iyi motive olabilecektir
İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye
sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim
kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli
ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini
muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta
uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk
işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi
gerekmektedir
4 YOumlNTEM
Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4
yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde
anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır
Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini
Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır
Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa
zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az
olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile
Sosyal Bilimler Dergisi 153
yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi
alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir
Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun
araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla
ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce
otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden
yararlanılmıştır
Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak
oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7
soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde
yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya
youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve
duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya
youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir
Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin
guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar
Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir
Tablo A Erdek Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coefficients
N of Cases = 310
Alpha = 8257
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148
Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti
edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır
Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak
ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır
223 İş Yerinin Fiziki Koşulları
Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli
olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli
olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli
ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama
işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma
havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı
goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin
sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi
sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan
vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden
olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden
olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması
ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin
gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle
pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma
13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48
Sosyal Bilimler Dergisi 149
yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu
etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini
arttırabilmektedir15
İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki
sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin
hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem
taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma
olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını
engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol
accedilabilmektedir16
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli
ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı
olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına
olumsuz youmlnde etki edebilecektir
224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim
Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde
gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları
gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken
kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim
problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak
zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın
gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar
15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150
belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar
oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan
kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli
ccedilalışacaklardır17
Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen
kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını
sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır
Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son
derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata
problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere
ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım
tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş
goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup
hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık
yapmasına da neden olabilmektedir
225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz
youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma
saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren
17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Sosyal Bilimler Dergisi 151
uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine
hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir
Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin
stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir
Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki
ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da
dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara
yol accedilabileceğini belirtmişlerdir
Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi
olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak
ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman
ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19
226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı
İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma
başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili
eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada
kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin
yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların
18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152
aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına
kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli
değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin
bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini
yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine
daha iyi motive olabilecektir
İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye
sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim
kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli
ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini
muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta
uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk
işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi
gerekmektedir
4 YOumlNTEM
Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4
yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde
anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır
Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini
Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır
Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa
zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az
olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile
Sosyal Bilimler Dergisi 153
yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi
alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir
Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun
araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla
ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce
otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden
yararlanılmıştır
Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak
oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7
soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde
yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya
youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve
duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya
youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir
Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin
guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar
Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir
Tablo A Erdek Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coefficients
N of Cases = 310
Alpha = 8257
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Sosyal Bilimler Dergisi 149
yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu
etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini
arttırabilmektedir15
İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki
sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin
hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem
taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma
olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını
engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol
accedilabilmektedir16
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli
ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı
olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına
olumsuz youmlnde etki edebilecektir
224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim
Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde
gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları
gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken
kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim
problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak
zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın
gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar
15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150
belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar
oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan
kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli
ccedilalışacaklardır17
Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen
kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını
sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır
Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son
derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata
problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere
ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım
tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş
goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup
hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık
yapmasına da neden olabilmektedir
225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz
youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma
saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren
17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Sosyal Bilimler Dergisi 151
uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine
hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir
Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin
stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir
Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki
ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da
dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara
yol accedilabileceğini belirtmişlerdir
Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi
olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak
ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman
ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19
226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı
İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma
başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili
eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada
kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin
yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların
18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152
aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına
kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli
değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin
bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini
yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine
daha iyi motive olabilecektir
İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye
sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim
kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli
ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini
muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta
uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk
işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi
gerekmektedir
4 YOumlNTEM
Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4
yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde
anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır
Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini
Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır
Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa
zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az
olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile
Sosyal Bilimler Dergisi 153
yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi
alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir
Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun
araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla
ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce
otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden
yararlanılmıştır
Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak
oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7
soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde
yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya
youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve
duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya
youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir
Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin
guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar
Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir
Tablo A Erdek Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coefficients
N of Cases = 310
Alpha = 8257
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150
belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar
oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan
kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli
ccedilalışacaklardır17
Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen
kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını
sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır
Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son
derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata
problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere
ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım
tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş
goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup
hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık
yapmasına da neden olabilmektedir
225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları
Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz
youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma
saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren
17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Sosyal Bilimler Dergisi 151
uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine
hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir
Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin
stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir
Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki
ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da
dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara
yol accedilabileceğini belirtmişlerdir
Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi
olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak
ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman
ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19
226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı
İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma
başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili
eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada
kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin
yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların
18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152
aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına
kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli
değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin
bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini
yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine
daha iyi motive olabilecektir
İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye
sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim
kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli
ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini
muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta
uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk
işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi
gerekmektedir
4 YOumlNTEM
Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4
yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde
anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır
Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini
Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır
Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa
zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az
olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile
Sosyal Bilimler Dergisi 153
yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi
alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir
Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun
araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla
ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce
otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden
yararlanılmıştır
Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak
oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7
soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde
yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya
youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve
duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya
youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir
Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin
guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar
Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir
Tablo A Erdek Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coefficients
N of Cases = 310
Alpha = 8257
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Sosyal Bilimler Dergisi 151
uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine
hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir
Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin
stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir
Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki
ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da
dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara
yol accedilabileceğini belirtmişlerdir
Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi
olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak
ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman
ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19
226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı
İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma
başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili
eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada
kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin
yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların
18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152
aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına
kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli
değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin
bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini
yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine
daha iyi motive olabilecektir
İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye
sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim
kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli
ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini
muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta
uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk
işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi
gerekmektedir
4 YOumlNTEM
Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4
yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde
anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır
Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini
Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır
Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa
zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az
olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile
Sosyal Bilimler Dergisi 153
yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi
alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir
Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun
araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla
ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce
otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden
yararlanılmıştır
Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak
oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7
soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde
yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya
youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve
duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya
youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir
Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin
guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar
Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir
Tablo A Erdek Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coefficients
N of Cases = 310
Alpha = 8257
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152
aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına
kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli
değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin
bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini
yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine
daha iyi motive olabilecektir
İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye
sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim
kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli
ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini
muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta
uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk
işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi
gerekmektedir
4 YOumlNTEM
Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4
yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde
anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır
Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini
Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır
Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa
zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az
olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile
Sosyal Bilimler Dergisi 153
yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi
alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir
Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun
araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla
ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce
otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden
yararlanılmıştır
Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak
oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7
soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde
yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya
youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve
duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya
youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir
Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin
guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar
Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir
Tablo A Erdek Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coefficients
N of Cases = 310
Alpha = 8257
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Sosyal Bilimler Dergisi 153
yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi
alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir
Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini
etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun
araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla
ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce
otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden
yararlanılmıştır
Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak
oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7
soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde
yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya
youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve
duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya
youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir
Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin
guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar
Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir
Tablo A Erdek Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coefficients
N of Cases = 310
Alpha = 8257
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154
Tablo B Bandırma Oumlrneği
R E L I A B I L I T Y
Reliability Coeffıcients
N of Cases= 220
Alpha = 8994
A N A L Y S I S -
N of Items
S C A L E
= 79
(ALPHA)
Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara
bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu
goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir
Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane
bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de
yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda
belirtilmiştir
Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin
aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin
gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel
yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma
aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel
yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun
edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Sosyal Bilimler Dergisi 155
yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar
konfora sahip olup olmaması)
X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)
X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş
goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli
kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek
şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)
X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde
ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)
X5=Amirle olan ilişkiler
X6=Ailevi ilişkiler
X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)
X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili
eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi
hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)
X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi
olanakları vb bakış accedilıları)
X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip
ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)
Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu
youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)
Xl2=Mesleki Bağlılık
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156
Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ
Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri
ele alınacaktır
ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ
(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)
Tablo 1a
Bay Bayan
Toplam
Sayı 32 20 52
Yuumlzde 615 385
1000
Tablo 1b Cinsiyet
Bay
Bayan
Sayı 19
29
48
Yuumlzde 398 604
1000
Tablo 2a
20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam
Sayı 1
17 16 13
1 4
52
Yuumlzde 19
327 30 8 250
19 77
1000
Tablo 2b
Yaş
20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam
Sayı 5
26 9 5 3
48
Yuumlzde 104 542 168 104 63
1000
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Sosyal Bilimler Dergisi 157
Tablo 3a Tablo3b
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Say 33
19
52
Yuumlzde 6 3 5
365
1000
Medeni Durum
Evli
Bekar
Toplam
Sayı 11
37
48
Yuumlzde 229
771
1000
Tablo 4a Tablo 4b
İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi
Uumlniversite mezunu Toplam
Sayı 8 8
22 4
10 52
Yuumlzde 154 154
423
77
192 1000
Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam
Sayı 3 3 2
11 16 6 6 1
43
Yuumlzde 83 63 42
229 333 125 125 21
1000
Tablo 5a Tablo 5b
Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
Sayı
3
4 7
1
1
52
Yuumlzde
5 8
904
19
19
1000
Hata
Toplam
300 ve altı
301-500
501-700
Bilmiyorum
Toplam
0
Sayı 21
13
2
10
46
2
48
Yuumlzde 438
271
42
208
958
42
1000
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158
Tablo 6a
Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Toplam
Sayı
43
9
52
Yuumlzde
827
173
1000
Tablo 6b
Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız
Evet
Hayır
Diğer
Toplam
Sayı
12
35
1
48
Yuumlzde
250
7 2 9
21
1000
Tablo 7a
Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu
0 Bir ay ve bir aydan az
Bir ay- uumlccedil ay
Uumlccedil ay - altı ay arası
Altı ay ve altı ay 1 yıl arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
1
1
3
4
3
40
52
Yuumlzde
19
19
58
77
58
769
1000
Tablo 7b
Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı
Bir ay ve bir aydan az
Bir ay -uumlccedil ay arası
Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası
Bir yıl ve bir yıldan fazla
Toplam
Sayı
24
5
2
17
4d
Yuumlzde
50 0
104
42
354
1000
Tablo 8a Tablo 8b
İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor
Soru bana uygun değil
Katılmıyorum
Kararsızım
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı
6
26
14
6
52
Yuumlzde
1 1 5 j
500
270
115
1000
İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor
Soru bana uygun değil
Kesinlikte katılıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle katılıyorum
Toplam
Sayı 4
4
7
9
12
12
48
Yuumlzde 63
63
148
168
250
250
1000
Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması
yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla
olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu
goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların
87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların
54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35
yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine
isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Sosyal Bilimler Dergisi 159
ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde
ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir
Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40
gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor
oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi
buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35
gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını
bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla
olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı
14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği
olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun
kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr
Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta
ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış
mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna
başvurulmaktadır
Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman
olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki
elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde
ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)
Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında
Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500
milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların
27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160
sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun
nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de
ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi
bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de
Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler
işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir
maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan
maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı
olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan
uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı
oldukları goumlruumlluumlr
Tablo9
Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir
Count
Eğitim Durumu
Toplam
okuma yazması yok
Ortaokul
ortaokul oumlğrencisi
Lise oumlğrencisi
lise
uumlniversite oumlğrencisi
uumlniversite mezunu
diğer
300 ve aiti 3
0
0
5
6
5
2
0
21
Aylık Ortalama Gelir
301-500 0
1
0
4
4
0
4
0
13
501-700 0
0
2
0
0
0
0
0
2
Bilmiyorum 0
0
0
2
6
1
0
1
10
Toplam 3
1
2
11
16
6
6
1
46
Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş
goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş
ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Sosyal Bilimler Dergisi 161
neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin
sonuccedilları aşağıda sunulmuştur
6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ
Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini
X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
1 Model 1
Variables Entered
x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5
Variables Removed Method
Enter
a All requested variables entered
b Dependent Variable y
Model Summary
Model 1
R 919
R Square 845
Adjusted R Square
796
Std Error of 1 the Estimate
538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2
x7 X4 x9 xS
A N O V A b
Model 1 Regression
Residual
Total
Sum of
Squares
59727
10979
70706
df 12
38
50
Mean Square
4977
289
F 17228
Sig 0 0 0 a
a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5
b Dependent Variable y
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162
C o e f f i c i e n t s
Model
1 (Constant)
x1
x2
x3
x4
x5
x6
x7
x8
x9
x10
x11
x12
Unstandardized
Coefficients
8
-1170
107
044
099
-144
275
152
-118
023
549
099
-037
228
Std Error
1274
151
119
112
135
148
062
124
166
109
136
110
068
Standardized
Coefficients
Beta
068
039
093
-129
318
192
-088
014
561
067
-039
293
t
-918
708
367
877
-1067
1 855
2426
-952
140
5042
730
-331
3365
Sig
364 I
483
715
386
293
071
020
347
890
000
470
742
002 |
agt Dependent Variable y
Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren
tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği
goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi
ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr
Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi
Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini
XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden
etkilenir
Variables EnteredRemoved
I Model 1
Variable Entered
x12 x8x2 1 x11x10
x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
Variables Removed Method
Enter
a All requested vanables entered
b Dependent Variable y
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Sosyal Bilimler Dergisi 163
Model Summary
Model 1
R 870
R Square 758
Adjusted R Square
661
Std Error of the Estimate
902
a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4
ANOVA
Model 1 Regression
R esidual Total
Sum of Squares
78 336 24408
100744
df 12 30 42
Mean Squaıe 6301
814
F 7819
Sig 000 I
a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4
b Dependent Variable y
Coeffictefrts bull
Model 1 (Constant)
x1 x2 x3 x4
x5 x6 x7 x8
x9 x10
x11
x12
Unstandardized Coefficients
B 502 682
-043 169
-357 789
-457 -194
-313
373
-061 -207
307
Std Error 1754
226
099 130 438
469
119
170
136
276 185
146
109
Standardized Coefficients
Beta
453
-048 159
-268
555 -528 -160
-270
241 -035 -193
360
t 286
3021 -434
1306 -817 1682
-3850
-1146
-2 312 1353
-328 -1421 2810
Sig 777 005 667 202
421
103 001
261 028
188
745
166
009 a Dependent Vanable y
Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan
faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar
uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan
faktoumlrler arasında yer almıştır
Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde
etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler
Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de
negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde
Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu
duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu
artmaktadır
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164
Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında
yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma
eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan
insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum
ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır
Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr
mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki
goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece
yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli
hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya
ccedilıkmıştır
Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve
4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki
eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin
yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır
Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada
istememektedir
8SONUCcedil VE OumlNERİLER
Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide
bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini
uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan
sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez
daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri
iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece
dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir
Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Sosyal Bilimler Dergisi 165
ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren
son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu
oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet
sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde
youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini
sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln
olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli
işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir
Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının
tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir
Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide
bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda
ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir
KAYNAKLAR
Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa
Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi
httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311
Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde
Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve
Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma
Standart Yıl40 Sayı 479s7178
Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi
İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275
Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde
Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı
452 s4854
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166
Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi
Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel
Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html
adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)
Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş
Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2
Kasım 1999s 115-116
Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml
Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II
Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE
Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and
Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel
Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005
tarihinde alınmıştır
Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim
Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF
Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16
Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde
Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi
Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa
Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi
Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul
Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve
OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul
Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi
olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli
Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458
top related