konsultacje społeczne: szansa czy problem?

Dr Katarzyna Sztop-RutkowskaInstytut Socjologii UwB

Białystok , 19 maj 2011

Konsultacje społeczne: problem czy szansa?

Plan prezentacji

Co to są konsultacje społeczne – definicje, sposoby rozumienia w praktyce.

Ramy prawne w Polsce przeprowadzania konsultacji.

Sposoby przeprowadzania konsultacji społecznych (etapy konsultacji).

Efektywność konsultacji społecznych w Polsce: prezentacja wybranych danych z poziomu powiatu i gminy.

Dobre praktyki: zagraniczne i polskie.

Trudności i korzyści z wprowadzenia konsultacji.

Definicja konsultacji społecznych

Ramy formalne

Oficjalnie prowadzone

przez instytucję

Zarządzane przez administrację

publiczną

Dotyczy podejmowani

a decyzji

Cel: zasięgnięcie

opinii interesarius

zy

Definicja konsultacji społecznych

• „Konsultacje społeczne przeprowadza się w sprawach ważnych dla mieszkańców miasta. Celem konsultacji jest możliwe najpełniejsze informowanie społeczności o planowanym projekcie bądź inwestycji miejskiej, zebranie jej opinii i uwag, a także wybór najbardziej optymalnego rozwiązania uwzględniającego postulaty uczestników konsultacji”

wg. łódzkiego regulaminu konsultacji społecznych

Drabina partycypacji

Pełna kontrola społeczna nad władzą

Partnerstwo

Konsultacje

Informacja

Brak partycypacji (manipulacja)

Ramy prawne

Konstytucja RP: zapisy dotyczące prawa do informacji o działaniach władzy publicznej (art. 61), czy też

prawa do petycji (art. 63).

Ustawa o dostępie do informacji

publicznej z 2001 roku

Projekt ustawy o wzmocnieniu mieszkańców w

samorządzie terytorialnym.

Ustawa o samorządzie gminnym z 1990 roku

Ustawa o działalności

pożytku publicznego i o wolontariacie

z 2003 roku

Ustawa o petycjach (w

trakcie konsultacji)

Regulaminy konsultacji , np.

Urzędu Miasta Łodzi

http://bip.uml.lodz.pl/_plik.php?

plik=uchwaly/rm/

05_1454.PDF&PHPSESSID=a6138682741

ecefd60fabd2846921ef7

Etapy konsultacji

Narzędzia konsultacyjn

e

Spotkania publiczne

(konferencje)

Prośba o opinięWysłuchania

publiczne

Konsultacje internetowe

Fokusy

Wywiady indywidualn

e

Panele obywatelskie

Panel SMSSpacery

badawcze; autobus

konsultacyjny

…..

Ewaluacja konsultacji: Model 3P

Procedury

• Etapy konsultacji

Praktyki

• Jakie dobre praktyki były wykorzystywane podczas konsultacji społecznych? Np. legalność, koordynacja, rzetelność, przejrzystość, reprezentatywność itd.

Percepcja

• Poziom satysfakcji zarówno organizatorów, jak i uczestników konsultacji

STOCZNIASMG/KRC

Czego unikać w czasie konsultacji?

Na jakim etapie włączyć konsultacje?Ile czasu dać na wypowiedzenie się partnerom?

Dotyczy: planowanych konsultacji, wyników, prezentowanej dokumentacji, form konsultacji

Kto jest/nie jest zapraszany na konsultacje?

Nastawienie do urzędników vs. do partnerów konsultacji

CZAS KOMUNIKACJA WYBÓR PARTNERÓW UPRZEDZENIA

Źle przeprowadzone konsultacje mogą być gorsze niż ich brak

Gmina Miedźna http://www.youtube.com/watch?v=WtpE5lvfsWY

Złote zasady, czyli jak organizować konsultacje

Piramida konsultacji

Odpowiednie miejsce i czas

Procedura spotkania/warsztatu

Rola moderatora

Unikajmy 3 I

RAPORT KOŃCOWY Z BADANIA EFEKTYWNOŚCI MECHANIZMÓW

KONSULTACJI SPOŁECZNYCH LUTY 2011

Proszę powiedzieć, ile konsultacji społecznych przeprowadził Pana/Pani urząd w ciągu ostatnich 2 lat?

od 1 do 3 od 4 do 10 11 i więcej nie wiem0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

4132

11 16

3840

14 8

14 22

3529

miasto na prawach powiatugminy powiat ziemski

Tematy konsultacji w powiatach / gminach`programy współpracy

z organizacjami pozarządowymi

81%/ 59%

programy ochrony środowiska 78%/ 51%

strategie rozwoju 77%/ 73%

strategie rozwiązywania

problemów społecznych 79%/

66%`

programy promocji zatrudnienia 57%

plany rozwoju sieci drogowej 45%/ 62%

miejscowe plany zagospodarowania

przestrzennego 91%

plany sieci publicznych szkół

ponadgimnazjalnych oraz szkół specjalnych

43%)

uchwały w sprawie sieci przedszkoli i

oddziałów przedszkolnych w

szkołach podstawowych (33%)

plany sieci szkół ponadpodstawowych

(37%)budżety 33%/ 45%

Formy konsultacji deklarowane przez urzędników

wgląd do dokumentów w urzędzie i na stronach BIP

spotkania i warsztaty (głównie o charakterze informacyjnym)

ciała konsultacyjno-doradcze

• rady pożytku publicznego 6% / 3%• inne ciała konsultacyjne 38% / 18%

Polacy o konsultacjach

Mało wiedzy = małe

oczekiwania

17% zetknęło się z pojęciem

konsultacji

Badanie zrealizowane na losowej reprezentatywnej ogólnopolskiej próbie N=1005 osób w dniach 16-20 stycznia 2011 roku. W badaniu wykorzystano technikę wywiadu bezpośredniego ze wspomaganiem komputerowym (CAPI). SMG/KRC

Konsultacje społeczne to…

romowa z obywatelami

dyskusje i spotkania

sondaże i ankiety

przedstawienie sprawy czy dokumentu

szukanie wspólnego rozwiązania

rozpoznanie potrzeb

0 4 8 12 16

możliwość wyrażenia własnego zdania 6%

zbieranie opinii na jakiś temat 28%

cel konsultacji 36%

formy konsultacji 43%

Czym Polacy chcą zająć się podczas konsultacji?

dzieci i młodzieży

ochrony zdrowia i polityki społecznej

lokalnych inwestycji drogowych

bezpieczeństwa

transportu publicznego

zagospodarowania przestrzennego

lokalizacji dużych inwestycji

kulturą i rozrywką

edukacją

ochroną środowiska/gospodarka odpadami

nie wiem

odmowa odpowiedzi

25

25

22

22

19

16

16

17

14

14

9

6

Ocena uczestnictwa w konsultacjach (w %)

12

3549 raczej lub zdecydowanie

nie wartoraczej wartozdecydowanie warto

Dobre praktyki

• Portale z możliwością debatowania, dyskutowania, z aktualnymi informacjami na temat konsultacji:

Platformy konsultacyjne: http://www.bristol.gov.uk/ccm/content/Council-Democracy

/Consultations/e-democracy.en http://www.mamzdanie.org.pl• http://www.konsultacje.olsztyn.eu/• Katowice na warsztacie http://youtu.be/ob6ANweufDE• Konsultacje społeczne „Aleje Dwóch Kółek?”

http://www.youtube.com/watch?v=FU56Z8CMiiU• Lublin: rewitalizacja Podzamcza (m.in. konsultacje przy

makiecie)

PODSUMOWANIE: perspektywa instytucji publicznej

-•Opór przed zmianą •Nakłady finansowe•Wydłużenie podejmowania decyzji

+

• Lepsza diagnoza społeczności lokalnej

• Mocniejsza legitymizacja podejmowanych decyzji

• Umiejętne rozwiązywanie konfliktów

• Zwiększenie kreatywności w rozwiązywaniu problemów lokalnych (crowdsourcing)

• Podniesienie jakości dokumentów

PODSUMOWANIE: perspektywa obywatela

-•Opór przed zmianą• Nakłady czasowe•Ryzyko podjęcia polemiki

+

• Wpływ na podejmowane decyzje

• Zaspokojenie swoich potrzeb• Zwiększona wiedza na temat

funkcjonowania społeczności lokalnych

• Więzi międzypokoleniowe i socjalizacja obywatelska

Jednym słowem, konsultacje to…

szansa problem

Dziękuję za uwagę!

Katarzyna Sztop-RutkowskaInstytut Socjologii Uniwersytet w Białymstoku

sztop@yahoo.com www.soc.uwb.edu.pl