kpt. teofil spychała (1895-1968)teofil spychała urodził się 25 kwietnia 1895 roku w liszkowie...
Post on 07-Feb-2021
1 Views
Preview:
TRANSCRIPT
-
Kapitan
TEOFIL SPYCHAŁA 1895 –1968
,,Przemija postać tego świata”…
Przemijają czasy i ludzie, ale nie ich życie!
MŁODZIEŻOWA ENCYKLOPEDIA INTERNETOWA BOHATERÓW KRAJNY POD REDAKCJĄ MICHAŁA KOKOWSKIEGO
WARSZAWA – KRAKÓW: INSTYTUT HISTORII NAUKI PAN, 2015 • ISBN 978-83-86062-23-2
http://www.bohaterowiekrajny.krakow.pl/encyklopedia-2014.htmlhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/legalcode
-
Teofil Spychała urodził się 25 kwietnia 1895 roku w Liszkowie gmina
Łobżenica, w rodzinie rolniczej o staropolskich, patriotycznych trady-
cjach jako trzeci syn Wojciecha i Apolonii z domu Fons. Dziecko ochrz-
czono w kościele pod wezwaniem św. Trójcy w Łobżenicy. 2
-
Do szkoły powszechnej uczęszczał w pobliskim Fanianowie. 3
-
Po ukończeniu szkoły powszechnej naukę kontynuował w Gimnazjum
Klasycznym w Nakle nad Notecią. W tym czasie aktywnie uczestni-
czył w tajnym ruchu patriotycznym Towarzystwa Tomasza Zana, na-
wiązującym do działalności filomatów wileńskich. 4
-
Jako uczeń został w dniu 15 maja 1915 roku zmobilizowany do armii pruskiej
i, będąc żołnierzem 49 pułku piechoty stacjonującym w Gnieźnie, wysłany na
front wschodni. 5
-
W czerwcu 1916 roku trafił na front zachodni, gdzie wraz z 140 pułkiem piechoty
walczy pod Verdun. W toku walk był dwukrotnie ranny i odznaczony krzyżem
żelaznym II, a następnie I klasy, oraz mianowany do stopnia podporucznika.
Awansowany dowodzi kompanią.
6
-
Z chwilą wybuchu Powstania Wielkopolskiego pospieszył w szeregi jego ucze-
stników. Już 28 grudnia 1918 roku wstąpił do wojsk powstańczych. Z dniem 5
stycznia 1919 roku jako oficerowi powierzono mu komendę nad oddziałami
powstańczymi na terenie powiaty wyrzyskiego. 7
-
Kierował walkami o Wyrzysk, Osiek oraz dwukrotnie szturmem sił powstańczych
na Wysoką (7/8.I.1919 r.). Na mocy decyzji Naczelnej Rady Ludowej w
Poznaniu, musiał wycofać się ze swymi oddziałami za Noteć. Walczy w bojach o
Szubin, Kcynię, Szczepice i Nakło, aż do zawieszenia broni. Wielu powstańców,
pod-władnych Teofila Spychały, którzy zostali ranni bądź wzięci do niewoli –
zostało deportowanych do Piły. Innym wytaczano procesy i więziono. 8
-
Jako dowódca kompani piechoty 61 pułku piechoty wielkopolskiej walczy w
wojnie polsko – bolszewickiej. 1 stycznia 1920 roku awansowany do stopnia
porucznika. Zwolniony z czynnej służby wojskowej 20 marca 1923 roku. Awan-
sowany do stopnia kapitana 1 lutego 1924 roku. Odznaczony Złotym Krzyżem
Niepodległości i Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. 9
-
W okresie od grudnia 1923 roku do czerwca 1924 roku był wykładowcom
języka łacińskiego w Niższym Seminarium Duchownym Misjonarzy Świętej
Rodziny w Górce Klasztornej, a w następnym roku nauczycielem Szkoły
Powszechnej w Ujściu nand Notecią.
10
-
W okresie II Rzeczpospolitej był czynnym organizatorem ruchu komba-
tanckiego uczestników powstania w powiecie wyrzyskim. W tym czasie
zamieszkał w Wyrzysku i podjął pracę w Starostwie Powiatowym, wkrótce
został bliskim współpracownikiem ówczesnego starosty Ludwika Muzyczki. 11
-
Był szczególnie czynny w propagowaniu spraw samorządowych, wiedzy
rolniczej i zagadnień społeczno – kulturalnych na wsi. Między innymi własnym
nakładem wydał Zagadnienia i dążenia kulturalne ... (Wyrzysk, 1933 r.)
12
-
W 1939 roku ponownie stanął w szeregach obrońców Ojczyzny, a następnie
całą okupację spędził na robotach przymusowych w Niemczech. Oswobo-
dzony w maju 1945 roku, w grudniu tego samego roku wrócił do Wyrzyska. 13
-
W początkach maja 1946 roku w gromadzie Liszkowo powstaje oddział
zbrojny Leona Mellera pseudonim „Jędruś”. Członkowie oddziału, nawiązując
do tradycji Armii Krajowej, składali przysięgę na wierność rządowi londyń-
skiemu. Wśród bliskich współpracowników oddziału znaleźli się bracia Józef
i Teofil Spychała. 14
-
Zachodzące w szybkim tempie zmiany społeczno – polityczne nie pozwoliły mu
na kontynuację działalności administracyjno – samorządowej oraz społecznej z
okresu międzywojennego na terenie powiatu wyrzyskiego. Wobec tego wyjechał
do województwa olsztyńskiego (dawny obszar tzw. Prus Wschodnich), gdzie w
Lidzbarku Warmińskim i Olsztynie, a następnie w miejscowości Drulity, pow.
Pasłęk, prowadził sprawy ekonomiczne Państwowych Gospodarstw Rolnych.
15
-
Wielką namiętnością Teofila Spychały była poezja. Pozostawił po sobie obfitą
spuściznę swej twórczości w formie rękopisów. 16
-
Teofil Spychała zmarł 16 marca 1968 roku w Pasłęku i zgodnie ze swoją wolą
został pochowany na cmentarzu parafialnym w Fanianowie, gmina Łobżenica. 17
-
25 kwietnia 2009 roku na zakończenie obchodów 90 rocznicy wybuchu
Powstania Wielkopolskiego z udziałem władz samorządowych i rodziny miało
miejsce odsłonięcia nowego pomnika kpt. Teofila Spychały na cmentarzu
parafialnym w Fanianowie. 18
-
Dokumenty archiwalne:
• Zbiory prywatne – Aldona i Wiesław Chwaliszewscy. Łobżenica.
• Zbiory prywatne – Paweł Spychała. Bydgoszcz.
• Centralne Archiwum Wojskowe w Rembertowie, Zeszyt Ewidencyjny
Spychała Teofil syg. Tap 616/61/36.
Opracowania:
• Roman Chwaliszewski 1998. Powstańcze boje o Wysoką. Piła – Wysoka:
• Wojewódzki Oddział Państwowej Służby Ochrony Zabytków; Zarząd
Miasta i Gminy w Wysokiej.
• Teofil Spychała 1933. Zagadnienia i dążenia kulturalne .... Wyrzysk.
• Włodzimierz Lewandowski (z udziałem gen. w st. sp. Aleksandra
Załęskiego) 1936. Bój o Szubin: dnia 11 stycznia 1919 roku. Poznań:
Towarzystwo Dla Badań Nad Historją Powstania Wielkopolskiego
1918/19).
• Oddział zbrojny Leona Mellera „Jędrusia”, [w:] Szlaki Pamięci Woj.
Kujawsko-Pomorskiego; http://www.szlakipamieci.kujawsko-pomorskie.pl.
Bibliografia
19
http://www.szlakipamieci.kujawsko-pomorskie.pl/http://www.szlakipamieci.kujawsko-pomorskie.pl/http://www.szlakipamieci.kujawsko-pomorskie.pl/
-
Autorzy prezentacji – uczniowie:
Monika Płaczek (kl.IIIa)
Bartosz Michałek (kl.IIIa)
Wiktoria Izbaner (kl.IIIc)
Julia Sobiechowska (kl.IId)
Magdalena Korpal (kl.IId)
20
-
Opieka merytoryczna:
mgr Katarzyna Mudyn nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie
21
-
Gimnazjum Publiczne
im. Jana Pawła II w Łobżenicy
22
http://lobzenica_gimnazjum.w.interia.pl/http://lobzenica_gimnazjum.w.interia.pl/http://lobzenica_gimnazjum.w.interia.pl/
top related