krew (sanguis)
Post on 13-Jan-2016
57 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
Krew (sanguis) tkanka łączna składająca się z komórek i płynnej istoty międzykomórkowej zwanej osoczem (plasma).
transportowa – zaopatruje komórki w tlen i składniki odżywcze oraz usuwa zbędne produkty przemiany materii, metabolity pośrednie (np. kwas mlekowy w mięśniach). Ponadto krew przejmuje z gruczołów wydzielania wewnętrznego lub komórek wydzielniczych substancje biologicznie czynne np. hormony i roznosi je po całym organizmie
termoregulacyjna – odbiera ciepło z narządów, w których powstaje w nadmiarze (np. wątroba, pracujące mięśnie) i ogrzewa skórę poprzez którą następuje utrata ciepła
ochronna i obronna – bierze udział w unieczynnieniu obcych i szkodliwych dla organizmu substancji i komórki pochodzenia egzo- i endogennego
homeostatyczna– utrzymuje stałe fizykochemiczne właściwości środowiska wewnętrznego, regulując zawartość wody, kwasów i zasad
Funkcje krwi:
OSOCZE KRWI
Około 90% objętości osocza stanowi woda, a 6-8% wagowo-objętościowych osocza stanowią białka. Ponadto w skład osocza wchodzą sole nieorganiczne oraz wiele rodzajów związków chemicznych np. aminokwasy, hormony, tłuszcze.
W osoczu znajduje się wiele rodzajów białek, wśród których najważniejsze to:Albumina:- najliczniej występujące białko globularne o m.cz. ok. 67 tyś.- syntezowana w hepatocytach- utrzymuje ciśnienie onkotyczne krwi i bierze udział w resorpcji płynu
tkankowego w żylnych naczyniach włosowatych krwionośnych, a tym samym reguluje objętość krwi
- jest nośnikiem niektórych jonów (np.Ca2+, Mg2+), toksycznych metali ciężkich oraz wielu substancji np. bilirubiny, leków, hormonów.
Globuliny:W skład surowicy krwi wchodzi kilka frakcji globulin: a1, a2, b i g-globuliny. plazmatyczne.we frakcji:
- alfa-globulin zawarta jest ceruloplazmina, która wiąże i transportuje jony miedzi,
- beta-globulin zawarta jest transferyna, która wiąże i transportuje jony żelaza,
- gamma-globulin zawarte są immunoglobuliny
Białka krzepnięcia krwi: fibrynogen, protrombina.
Białka osocza cd
Fibrynogen - białko osocza krwi wytwarzane w wątrobie, angażowane w końcowej fazie procesu krzepnięcia i przekształcane w białko fibrylarne – fibrynę (włóknik), współtworzącą skrzep krwi.
Lipoproteiny – występujące w postaci pęcherzyków – chylomikronów.
Surowica (serum) osocze krwi pozbawione białka fibrynogenu oraz innych składników biorących udział w krzepnięciu krwi (układ krzepnięcia).
Objętość krwi zajmowana przez erytrocyty nazwana jest hematokrytem i stanowi ważny element diagnostyczny.Hematokryt krwi mężczyzn wynosi 40-50%, kobiet 35-45%, dzieci do 10. roku życia 35%, noworodków 45-60%.
Komórki krwi
Wyróżnia się trzy zasadnicze typy komórek krwi = krwinek:
ErytrocytyLeukocytyTrombocyty
Ogólna liczba erytrocytów człowieka wynosi ok. 30 bln. Na ogół jednak podaje się ich liczbę w 1 ul (lub 1 mm3) krwi.
We krwi obwodowej kobiet jest ich ok. 4,5 mln/uI, u mężczyzn - ok. 5 mln/ul.
Liczby te mogą się zmieniać zależnie od wielu czynników, m.in. od ciśnienia atmosferycznego: ludzie żyjący na dużych wysokościach, w górach, mogą mieć do 8 mln erytrocytów w 1 uI.
Erytrocyty
Erytrocyt o średniej średnicy (jaką ma 75% z nich) nazywa się normocytem, krwinki większe od prawidłowych to makrocyty, natomiast mniejsze to mikrocyty.
Ciałka Howella-Jolly'ego w erytrocytach kota lub konia i są prawidłowością.
Wtręty wewnątrzerytrocytowe (ang. erythrocyte inclusions) to termin określający strukturę bądź też struktury, które mogą pojawiać się wewnątrz erytrocytów. Najczęściej występują one pod postacią nakrapiania zasadochłonnego (ang. basophilic stippling), ciałek Howella-Jolly’ego (ang. Howell-Jolly bodies), pierścieni Cabota (ang. Cabot rings), ciałek Pappenheimera (ang. Pappenheimer bodies) czy ciałek Heinza (ang. Heinz bodies).
Erytrocyt widziany z góry jest okrągłą komórką, o średniej średnicy 7-8 um. Ma wyraźne przejaśnienie w środku, a jego grubość w tej części wynosi do 2 um. Część obwodowa jest grubsza i mierzy ponad 2,5 um. Kształt erytrocytu jest dwuwklęsły.
Ma to znaczenie w wykonywaniu funkcji, ponieważ dzięki niemu zmniejszają się średnie odległości cząsteczek hemoglobiny leżących w środku komórki od błony komórkowej. Usprawnia to proces wiązania gazów
U wszystkich ssaków oraz u niektórych płazów ogoniastych, w przeciwieństwie do pozostałych kręgowców, dojrzałe erytrocyty są komórkami bezjądrzastymi.
Cytoszkielet zbudowany jest ze spektryny (białko 2 łańcuchowe zbudowane z podjednostki L i B połączone są ze sobą aktyną). Otoczka erytrocytów jest błoną półprzepuszczalną do wewnętrznej powierzchni otoczki przymocowane są ankiryny Ciśnienie osmotyczne panujące wewnątrz erytrocytów jest IZOTONICZNE. Przy zwiększeniu NaCl staje się hipertoniczne i erytrocyty obkurczają się, natomiast, gdy stężenie NaCl jest mniejsze, płyn staje się hipotoniczny i może dojść do rozpadu erytrocytu.
NaCl > hipertoniczny = obkurczanie NaCl < hipotoniczny = rozpad
Głównym składnikiem erytrocytu jest hemoglobina Hb, której stężenie w komórce wynosi 340g/l co stanowi ok. 30% jego masy.
Cząsteczka hemoglobiny jest tetramerem złożonym z dwóch par białkowych podjednostek.
Nazwa hemoglobiny Pary podjednostekHbA1 α2β2HbA2 α2δ2HbF α2γ2
Rodzaje hemoglobiny: -A1 97% występowania u dorosłych -A2 2,5% -F 0,5% tzw. hemoglobina płodowa
Hemoglobina wiążąc się z tlenem tworzy oksyhemoglobinę, a z CO2 karbaminohemoglobinę, są to związki odwracalne, natomiast z CO tworzy karboksyhemoglobinę, związek nieodwracalny.
Czas życia i rozpad erytrocytów.
Erytrocyty zużywają się dość szybko, a ich hemoglobina stopniowo się utlenia do methemoglobiny. Zbyt szybkiemu utlenianiu hemoglobiny zapobiega glutation, który jest stałym składnikiem erytrocytów.
Średnio po 120 dniach życia erytrocyty są wyłączane z krwiobiegu i niszczone w śledzionie lub szpiku. Niszczenie polega na fagocytozie przez makrofagi, przekształcaniu hemu w biliwerdynę, a następnie w makrofagach wątroby - w bilirubinę, z uwolnieniem żelaza i globiny.
Na powierzchni erytrocytów znajdują się antygeny zwane grupowymi, najbardziej znane układu ABO i Rh, które są glikoproteinami.
Krwinki białe W zależności od obecności lub braku specyficznych ziarnistości w
cytoplazmie krwinki białe dzieli się na dwie zasadnicze grupy:- granulocyty - agranulocyty (limfocyty, monocyty)
Granulocyty zależnie od barwliwości specyficznych ziaren dzieli się na: - obojętnochłonne (neutrofile), - kwasochłonne (eozynofile)- zasadochłonne (bazofile)
Prawie wszystkie leukocyty mają zdolności do czynnego ruchu (pełzakowatego), dzięki pseudopodiom.
Mają zdolność przechodzenia ze światła naczyń włosowatych do tkanek, drogą diapedezy.
Przechodzenie odbywa się według dwóch mechanizmów:- krwinki przeciskają się przez
istniejące rozstępy między komórkami śródbłonka
- w miejscu związania leukocytu ze śródbłonkiem wytwarza się przejściowo por w cytoplazmie, przez który przeciska się pod śródbłonek
Granulocyty obojętnochłonne
• stanowią większość leukocytów – 60 - 70%, • mają kształt okrągły, • średnicę ok. 12-15 µm, jądro podzielone na 2-5 płatów (segmentów) • młode granulocyty, które właśnie opuściły szpik mają jądro jeszcze bez
płatów i nazywa się je granulocytami obojętnochłonnymi pałeczkowatymi, stanowią prawidłowo 3-5% granulocytów obojętnochłonnych
• we krwi stanowią tylko 50% populacji, reszta znajduje się w tkankach• żyją w krwi obwodowej 2-3 dni
zawierają ziarnistości:- specyficzne – zawierają enzymy lizosomalne oraz peroksydazę- azurofilne - zawierają fosfatazę zasadową oraz bakteriobójcze białko kationowe - fagocytynę
Granulocyty obojętnochłonne• stanowią pierwszą linię obrony• zdolność do fagocytozy, dlatego nazywane są mikrofagami• zdolność do migrowania wytwarzają mediatory stanu zapalnego - leukotrieny i lipoksyny
• niszczenie sfagocytowanych bakterii odbywa się z udziałem:- tlenu (wybuch tlenowy) - objawia się gwałtownym zużyciem tlenu
przez komórkę, powstają reaktywne formy tlenu- beztlenowo - wykorzystywane są białka i peptydy tj. lizozym,
defenzyny i laktoferryna
Populacja marginalna granulocytów
Większość granulocytów obojętnochłonnych krąży z krwią. Pewna ich liczba przylega do śródbłonka naczyń lub utrzymuje się w zawirowaniach krwi w pobliżu śródbłonka i nie krąży z krwią.
Komórki takie wchodzą w skład populacji marginalnej (przyściennej) granulocytów. W niektórych stanach fizjologicznych, np. po posiłkach, wysiłku fizycznym itp., granulocyty populacji marginalnej wchodzą do krążenia, powodując przejściową leukocytozę.
Granulocyty kwasochłonne
• mniej liczne niż obojętnochłonne, stanowiąc 1-4% leukocytów
• okrągłe o średnicy ok. 12 µm
• jądro zwykle dwupłatowe
• mało mitochondriów
• słabo rozwinięty ER i AG
• główna zawartość cytoplazmy to ziarnistości kwasochłonne (eozynofilne), będące lizosomami zawierającymi kwaśną fosfatazę, katepsyny, RNAazę, ale nie zawierające lizozymu
• zawierają silnie główne zasadowe białko (MBP - ang. major basic protein)
Granulocyty kwasochłonne
• odgrywają rolę w reakcjach alergicznych i zwalczaniu pasożytów
• przyciągane są przez czynniki uwalniane przez komórki tuczne, fagocytują kompleksy antygen-przeciwciało, uwalniają enzymy, które rozkładają mediatory reakcji alergicznych, regulując natężenie tych reakcji
• wzrost ich zawartości (eozynofilia) świadczy o reakcjach alergicznych lub zakażeniu pasożytami
Eozynofile wydzielają histaminazę - enzym rozkładający histaminę i arylosulfatazy - enzymy degradujące siarczanowe glikozaminoglikany. Eozynofile są wyspecjalizowane w zabijaniu wielokomórkowych organizmów w tym zwłaszcza larw pasożytów, ponad to mają zdolność do zabijania bakterii i komórek nowotworoych.
Granulocyty zasadochłonne
• są nieliczne, stanowiąc 0,5-1% leukocytów
• ich średnica wynosi ok. 12 µm
• jądro posiada 2-3 płaty, często przysłonięte ziarnami koloru ciemnofioletowego
• ziarnistości są różnej wielkości i zawartością przypominają ziarnistości komórek tucznych.
• Główny ich składnik to kompleksy proteoglikanów, obok nich znajdują się substancje czynne tj. histamina, heparyna, bradykinina, czynniki chemotaktyczne dla eozynofilów
Degranulcja granulocytów zasadochłonnych może być: • swoista, gdyż na powierzchni zawierają receptory dla IgE, które
wiążąc się z alergenami prowadzą do uwolnienia zawartości ziaren• nieswoista
Limfocyty
Limfocyty są komórkami o średnicy 6-10-um i więcej, stanowiącymi 25-35% wszystkich leukocytów krwi.Stosując kryterium wielkości wyróżnia się limfocyty małe (o średnicy erytrocytów (8 um), limfocyty średnie (o średnicy ok. 10 um) i limfocyty duże (o średnicy powyżej 10 um).
Ogólna liczba limfocytów człowieka wynosi nieco ponad 1 bilion, z czego 50% znajduje się w narządach limfatycznych (śledziona, węzły limfatyczne itp.), a pozostałe 50% to limfocyty krążące, które występują we krwi, nabłonkach i tkance łącznej narządów, w pobliżu miejsc istnienia antygenów, np. w pobliżu światła jelita.
Niektóre limfocyty żyją kilka dni, inne lata, a nawet całe życie (komórki pamięci). Mają zdolność do recyrkulacji (wielokrotnego opuszczania i powrotu do łożyska naczyniowego).
Limfocyt ma jedno okrągłe lub owalne jądro (niekiedy z subtelnymi wcięciami), które wypełnia niemal całkowicie komórkę. W jądrze limfocytów średnich i dużych znajduje się jedno albo kilka jąderek .
Ich właściwa klasyfikacja opiera się na immunocytochemicznej identyfikacji receptorów i antygenów powierzchniowych, oraz na próbach czynnościowych.
Na podstawie tych kryteriów wyróżnia się zasadniczo 2 rodzaje limfocytów.
· Limfocyty B· Limfocyty T
Limfocyty B
Są to małe limfocyty. Powstają w szpiku skąd przedostają się z krwią do różnych narządów. We krwi obwodowej limfocyty B stanowią ok. 30% wszystkich limfocytów. Po zetknięciu się z antygenem (ciałem obcym) jeden lub niewiele limfocytów ulega aktywacji, rozmnażaniu i różnicowaniu do komórek plazmatycznych. Powstaje wiele limfocytów B (komórek plazmatycznych, limfocytów B pamięci), których główną funkcją jest synteza glikoprotein - przeciwciał (immunoglobuliny, Ig), skierowanych przeciwko antygenom, które aktywowały limfocyty B . Odpowiedź limfocytów B na antygen w postaci wydzielania przeciwciała nazywa się rekcją humoralną. Czas życia limfocytów B wynosi tygodnie i miesiące.
Limfocyty TPowstają w grasicy . Są odpowiedzialne za odporność typu komórkowego. Dzielą się wiele rodzajów o odmiennych czynnościach (np. komórki pomocnicze, supresyjne, cytotoksyczne)Czas życia limfocytów T wynosi miesiące i lata.
Limfocyty nie wykazują cech ani limfocytów T i B. Są określone jako limfocyt zerowe. W ich obrębie wyróżniamy dwa rodzaje komórek:Limfocyty NK –komórki zdolne do zabijania komórek zakażonych wirusami i komórki nowotworowe, Są to duże limfocyty o dobrze rozbudowanych lizosmach.Komórki macierzyste –dają początek wszystkim liniom rozwojowym elementom morfotycznym krwi.
Monocyty• największe komórki spośród leukocytów (12-20 µm), stanowiące 4-
8%• jądro nerkowate, esowate, cytoplazma zawiera mitochondria i
lizosomy • są komórkami żernymi, zdolnymi do wędrowania• są formą makrofagów, które właśnie opuściły szpik i po opuszczeniu
krwioobiegu przyjmują postać makrofagów tkankowych, które łącznie z monocytami tworzą układ nazywany układem fagocytów jednojądrzastych
• komórki tego układu odgrywają zasadniczą rolę w odporności nieswoistej i swoistej.
• monocyty/makrofagi wpływają na inne komórki, przede wszystkim komórki układu immunologicznego, przez wydzielanie substancji czynnych zwanych monokinami, np. interleukina 1 (IL-1) oraz interferony .
Płytki krwi
• są bezjądrowymi fragmentami cytoplazmy wielkich komórek szpikowych - megakariocytów
• wielkość 2-5 µm • ilość 150 - 300 tys./µl
• Wewnątrz płytki widoczne są ziarnistości i tę ich część nazywamy granulomerem, a część obwodową, jednorodną - hyalomerem
Płytki krwi• ziarnistości trombocytów zawierają serotoninę i histaminę oraz
czynnik płytkowy III• czynnik ten uczestniczy w tworzeniu tromboplastyny, która działając
na protrombinę powoduje jej przejście w trombinę, a ta przejście fibrynogenu w fibrynę, co powoduje ostatecznie powstanie skrzepu
• uczestniczą również w rozpadzie skrzepu – fibrynolizie• mają zdolność pobudzania wzrostu komórek naczyń (angiogeneza)
oraz fibroblastów biorąc w ten sposób udział w gojeniu się ran
top related