krimp: opgave en uitdaging
Post on 09-Apr-2017
491 Views
Preview:
TRANSCRIPT
JBR Management Consultants bv
© Dit rapport is auteursrechtelijk beschermd door JBR Management Consultants bv en gepubliceerd onder de restrictie
dat het alleen intern door de cliënt en de organisatie die hij/zij vertegenwoordigt, wordt gebruikt en verspreid
strikt persoonlijk / vertrouwelijk
14-10-2010
Ronde tafel bijeenkomst
Krimp; opgave en uitdaging
2
Het nieuwe perspectief is krimp
• Van oudsher vatten wij ontwikkeling op als groei
• Vanaf 1980 wordt Europa echter geconfronteerd met bevolkingskrimp
Ook Nederland ontkomt niet aan deze trend
14-10-2010Bevolkingskrimp
Gevolgen regionale bevolkingskrimp ingrijpend
NVM Krimpgebied = Kansgebied
Spookdorpen in Nederland
Veranderend tij
Krimpen met
kwaliteit
De angst voor bevolkingskrimp,
vergrijzing en bevolkingspolitiek
Bevolkingsgroei 2007-2050
• Europa en Rusland gaan krimpen
• Andere werelddelen kennen nog een sterke groei
14-10-2010Bevolkingskrimp 3
1000
2000
3000
4000
5000
6000
0
2050
2007
Europa Rusland USA &
Canada
Latijns
Amerika
Azië Afrika
Groei Wereldbevolking
4
Voor een stabiele bevolking is een vruchtbaarheidsratio van 2.1 kind per gezin nodig
14-10-2010Bevolkingskrimp
In Europa is bevolkingskrimp al een gewoon verschijnsel …sinds
1980 in
• Bulgarije
• Estland
• Hongarije
• Letland
1990 in
• Armenië
• Georgië
• Litouwen
• Moldavië
• Montenegro
• Polen
• Roemenië
• Tsjechië
2000 in
• Bosnië
• Duitsland
• Kroatië
14-10-2010Bevolkingskrimp 5
2000-2030
• Macedonië
• Servië
• Slowakije
2030-2050
• Albanië
• Finland
• Griekenland
• Italië
• Malta
• Nederland
• Oostenrijk
• Portugal
• Spanje
14-10-2010Bevolkingskrimp 6
Ontgroening
Vergrijzing
Beroepsbevolking
Babyboomers
Post-Pilgeneraties
Kinderen babyboomers
Veranderingen bevolkingssamenstelling
• Vergrijzing
• Afname beroepsbevolking
• Ontgroening
• Groei van het aantal huishoudens door verdunning
• Trek naar de stad/de arbeid
Demografische veranderingenKrimp heeft vele gezichten…..
Grote verschillen: groei én krimp tegelijkertijd, maar niet op dezelfde plaats
14-10-2010Bevolkingskrimp 7
8
Krimp is een meerduidige trend
Elk type demografische verandering heeft voor elke sector
• een andere tijdslijn
• andere effecten
14-10-2010Bevolkingskrimp
Boodschap: 1. niets doen of tegengaan van krimp is geen optie
2. een panacee voor krimp bestaat niet
Sectoren:
• Zorg
• Onderwijs
• Huisvesting
• Verkeer
Vragen:
• Wat zijn de drivers voor krimp
• Hoe ziet het nulscenario eruit
• Welke kansen zien wij
Bevolkingskrimp en Zorg: Drivers en nul-scenario
• Drivers van verandering
– sterke vergrijzing
– beroepsbevolking neemt af
• Effecten bij ongewijzigd beleid 2030
– benodigde extra arbeidsplaatsen 300.000
– groei beroepsbevolking beperkt
– zorgkosten van 13% van BBP in 2011 naar 18% in 2040
14-10-2010Bevolkingskrimp 9
10
12
13
14
16
18,5
2001
Zorgkosten Cure en Care
in % van het BBP
2005 2011 2020 2030 2040
8%
10%
12%
14%
16%
18%
6%
1982
Aandeel werkgelegenheid in zorg (%)
1987 1992 1997 2002 2007 2012 2017 2022 2027 2032 2037
20%
projectie CPBactuele ontwikkeling
10
Zorg: Strategieën voor krimp en groei
14-10-2010Bevolkingskrimp
Smart Thrinking
• Uitbreiding technologie: domotica, e-health
• Meer zelfzorg (met zelfzorgmanagementsystemen)
• Beperken van plaatselijk aanbod en clustering electieve zorg
• Specialiseren ziekenhuizen
• Particulier initiatief
• Sparen/verzekeren voor niet-verzekerde zorg
• Preventie
• Uitsluiting risicogedrag
• Beperking kosten door zorgtoerisme
Krimp accepteren met behoud van
kwaliteit
• Teleconsult en operatierobots
• Kostenverlaging en verhoging eigen bijdrage
• Buitenlandse medewerkers in de zorg (kwalitatieve immigratie)
• Mantelzorg, particuliere zorg
• Verantwoordelijkheid bij lagere functies neerleggen (nurse practitioners)
• Minder vergoeden (pakket basisverzekering beperken)
Bevolkingskrimp en onderwijs: drivers en nulscenario
• Drivers
– ontgroening
– vertrek 18-24-jarigen naar studentensteden
– trek naar de (Rand)stad door de ouders
• Effecten bij ongewijzigd beleid
– fuseren
– sluiten (vooral plattelandsscholen)
– groei scholen in de (Rand)stad?
14-10-2010Bevolkingskrimp 11
Krimp 2010-2020
Achterhoek Krimp 11- jarigen 14%
Friesland Dorpen zonder basisschool 170
Krimp basisschoolleerlingen 10%
Krimp basisschool leerlingen op het platteland 20%
12
Scholen: Strategieën voor krimp en groei
14-10-2010Bevolkingskrimp
Smart Thrinking
• Uitbreiden aanbod (bijv. buitenschoolse opvang of andere (aanpalende) organisaties)
• Innovatief onderwijsaanbod
• Specialiseren/profileren
• Samenwerken met andere (culturele) instellingen: winkel, bibliotheek, bank, gezondheidscentrum, kinder-/ buitenschoolse opvang
• Privatiseren
Krimp accepteren met behoud van kwaliteit
• Kostenbesparing
• Samenwerken met andere scholen (bijv. over wervingsbeleid)
• Fuseren
• Sluiten met beleid
Bevolkingskrimp en utiliteit: drivers en nulscenario
• Drivers
– daling beroepsbevolking
– trek naar de (Rand)stad
14-10-2010Bevolkingskrimp 13
• Effecten bij ongewijzigd beleid
– groei utiliteit in de (Rand)stad
– leegstand in de periferie
– vergroting verschillen in m2-prijzen tussen Randstad en periferie
– functies volgen m2-prijs
• Keuzes bouwsector in de utiliteit
– nieuwbouw? waar?
– herstructurering!
– sloop!
14
Utiliteit: Strategieën voor krimp en groei
14-10-2010Bevolkingskrimp
Gemeentelijke/regionale strategie moet uitgaan van Smart Thrinking
• Specialiseren – speerpunten benoemen
(bijvoorbeeld
Limburg: chemie, biotech, zonne-energie, tuinbouw
Groningen: energy valley)
Afstappen van een landelijke strategie
Krimpgebieden
• Herstructurering en slopen
• Nieuwbouw: chirurgische aanpak
Groeigebieden
• Vertragende nieuwbouw
• Herstructurering oude terreinen
• Installatie wordt groter onderdeel van de bouw in alle sectoren
Bevolkingskrimp en woningbouw: drivers en nulscenario van voorlopige groei
• Drivers
– tot 2030 groei aantal huishoudens
– deze groei neemt na 2030 geleidelijk af
– meer alleenstaande huishoudens
– meer oudere huishoudens
14-10-2010Bevolkingskrimp 15
• Keuzes woningbouwsector– nieuwbouw
– waar?– welke bevolkingsopbouw, dus
welke doelgroep?– op welke schaal, chirurgische
aanpak? – renovatie!– herstructurering!– sloop!
16
Gemeentelijke strategieën op de woningmarkt
14-10-2010Bevolkingskrimp
Geen beleid
• Leegstand, verloedering woningaanbod
• Afnemend serviceniveau
• Later hoge sloopkosten
Smart Thrinking
Beleid gericht op innovatie met kwaliteit
• Selectief investeren 1 erbij=2 eraf
• Kleinschalige nieuwbouw, chirurgische aanpak, bouw on demand
• Vernieuwen: experimenteren en innoveren (multifunctioneel, meer-generaties)
• Specialiseren en profileren
• Commerciële infrastructuur
Krimp accepteren
Beleid gericht op krimp met kwaliteit
• Binden van bestaande inwoners, bedrijven, investeerders
• Nieuwbouw: matigen vanuit regionale visie
• Sloop en herstructurering bestaande voorraad
• Aansluiten op woon- en gebruikerswensen
• Tweede woningen toestaan
Tegengaan krimp
Beleid gericht op kwantiteit en groei
• Actief aantrekken nieuwe inwoners, bedrijven, investeerders (Blauwe Stad)
• Concurrentie aangrenzende gemeenten/regio’s
Bevolkingskrimp en mobiliteit: drivers en nul-scenario: sterke groei!
• Drivers
– bevolkingsgroei/-krimp
– arbeidsparticipatie
– afstand woon-werk
– vrije tijd
14-10-2010Bevolkingskrimp 17
• Effecten bij ongewijzigd beleid: groei!
• Personenvervoer
– in krimpregio’s (gematigde) groei
– in groeiregio’s doorgaande groei
• Regionaal openbaar vervoer
– in krimpregio’s krimp
• Goederenvervoer
– in krimpregio’s
- locaal verkeer vermindert
- transito-verkeer blijft gelijk of neemt toe
100%
+10%
+12%
+16%
+8%
+8%
1985
Verklaring groei autogebruik
1985-2008
2008
Bron: Mobiliteitsbalans 2009, KiM
154%
bevolkings-
groei
toename
aantallen
werkenden
arbeidsparticipatie
van vrouwen toename
woon-werk
afstand
vaker
in vrije tijd
verder
in vrije tijd
inkomen +
autobezit +
kosten autogebruik
schaalvergroting
woningmarkt
schaalvergroting
arbeidsmarkt
meer vraag
naar vrijetijds-
belevenissen
groter en diverser
aanbod van
vrijetijdsattracties
+46%+37%+9%Breda
+22%+30%-8%N-O.Groningen
EffectiefOverige driversKrimp/groei
Personenvervoer 2010-2030
18
Discussiestellingen
• Krimp lost zichzelf op: niets doen!
• De overheid zal een grotere regiefunctie moeten gaan vervullen om krimp aan te pakken
• Steden zijn en blijven de motoren van de economische groei: krimp in perifere regio’s is een natuurlijk fenomeen
• Investeringen in hoogwaardig onderwijs en onderzoek is de beste remedie voor de toekomstige krimp en het zekerstellen van de kenniseconomie
• Solidariteit tussen generaties en regio’s moet ten koste van alles behouden blijven
• De collectieve functies (cultuur, welzijn, sport en gezondheid) worden overgenomen door de private sector
• Oplossing voor Oost-Groningen ligt in Hamburg en Zeeuws Vlaanderen kan beter zijn heil zoeken in Gent
• Mainportfunctie van Nederland komt onder druk te staan
• Actieve gezinspolitiek is noodzakelijk om krimp te pareren
14-10-2010Bevolkingskrimp
top related