kullanılabilirlik 1 tanim

İnsan Bilgisayar İnsan Bilgisayar Etkileşimi (İBE)Etkileşimi (İBE)

Prof.Dr. Kürşat ÇağıltayODTÜ

kursat@metu.edu.trwww.metu.edu.tr/~kursat

DE

RS

İN K

İTA

BI

SöylemesSöylemesi kolay, i kolay,

yapmasıyapması zor mu? zor mu?

İBE Nedir?İBE Nedir?

Daha kullanışlı ve insanca sistemlerin gelişimini

destekleyen etkileşimli teknolojilerin tasarım

ve kullanımı konusunda çalışan disiplinlerarası bir alandır.

• E= Etkileşim• Görev tabanlı• Kullanıcı bilişi• Örgütsel/sosyal etki• Tasarımın doğası ve işleyişi• Kullanımın doğası• İletişim

İnsan Bilgisayar Etkileşimi

(İBE)

İBE İBE Nedir?Nedir? Bilgisayar

Bilimi

Ergonomi

Bilişsel Psikoloji

Grafik ve Endüstriyel TasarımSosyoloji

Antropoloji

Eğitim

Yazılım Mühendisliği

Örgütsel Psikoloji

İBE’ nin Dört Temel Bileşeni

Kullanıcı

Görev Araç

Bağlam

TTÜÜBBİİTAK Vizyon 2023 RTAK Vizyon 2023 Raporuaporu• 1. Kullanımı eğitim gerektirmeyen bilgisayarların geliştirilmesi.• Bilgi çağında yaşamanın gereği olan “bilgisayar okur-yazarlığı”,

günümüzde en çok sözü edilen yeteneklerden birisi. Genç kuşaklar bilgisayarla barışık bir biçimde yetiştirilecek, böylece birçok alanda bilgisayar kullanımının önü açılacak. Ne var ki nüfusu giderek yaşlanan AB’de, öğrenme yeteneği zayıflamış, yaşlı insanların çokluğu ve bunların BİT olanaklarıyla örülen yaşam tarzları nedeniyle, bilgisayar kullanmaya giderek daha bağımlı duruma gelmeleri, çözümü ters yüz etme düşüncesini getirmiştir: “İnsanlar bilgisayara ayak uyduracağına, bilgisayarlar insanlara ayak uydurmalı; bir başka deyişle, “insan okur-yazarlığı” olan bilgisayarlar yapılmalı”. Hem yaşam düzeyine, hem ulusal katma değere katkısı olacağından, bilgisayarı “akıllı” kılacak olan yazılım ve donanımların ülkemizde tasarlanması, üretilmesi ve ayrıca dışsatımı hedeflenmektedir. (Sayfa 73)

• http://vizyon2023.tubitak.gov.tr/Strateji_Belgesi-V211.pdf

StandartStandart kullanılabilirlik kullanılabilirlik tanımtanımıı

• Bir uygulamanın kullanılabilirliği, kullanıcıların belirli görevleri, belirli bir bağlamda etkililik, verimlilik ve memnuniyet ile yerine getirmelerine denir.

ISO Ergonomi gereksinimleri, ISO 9241 bölüm 11: Kullanılabilirliğin belirlenmesi ve ölçütleri için kılavuz.

Kullanılabilirlik Derecesini Kullanılabilirlik Derecesini Belirleyen FaktBelirleyen Faktöörlerrler

Etkililik

Verimlilik

Memnuniyet

Kullanılabilirlikderecesi

Tasarım süreci

İBE’nin Bilişsel Boyutu

Temel Özellikler

• Bilişsel sistemimiz temel yapıları– hafıza (kısa ve uzun süreli), şema, vs.

• Ve işlemler– Kodlama, çağırma, özümseme vs.

• Biliş aktiftir:– anlam ve düzenlilik arar

Göz Hareketleri Kayıdı

Bazı Tasarım Problemleri

Ölümcül Tasarım problemi:

• USS Vincennes in Persian gulf (1988)– 3 Temmuz 1988, İran körfezi– Normal uçuş koridorunu takip eden bir İran yolcu uçağı

düşürüldü: 290 ölü Yaklaşan uçak ile ilgili kritik bilgiler farklı ekranlarda gösterilmekteydi.

• Bilgiler kısa süre içinde ve yüksek stres altında değerlendirildiğinde yanlış yorumlanmıştı. – Ekranın birisi yükseklik bilgisini verirken diğer ekran

uçağın pozisyonunu ve ne yöne gittiği bilgisini vermekteydi.

– Bu iki bilgi, bu kadar kısa sürede ve yüksek stres altında hatalı yorumlanmış ve sonuçta yanlış bir karar verilmişti.

Neden?

Alınan Dersler

• NATO standartları• “NATO Guidelines on Human Engineering Testing

and Evaluation” raporunda bilişim sistemlerinin daha kullanılabilir olması için nasıl test yapılması gerektiği açıklanmaktadır

• İnsan merkezli tasarımın özellikle savunma ürünleri tasarım ve geliştirilmesinde nasıl hayata geçirileceği askeri araştırma laboratuvarlarının kritik konularından birisidir (Corona, 1997)

26-11-2006 http://www.hurriyet.com.tr/gundem/5675530.asp?m=1&gid=112&srid=3430&oid=4

Tasarım Problemi: Şehir

Ölümcül Problem

ABD Seçimleri- Palm Beach County