leraren klaarstomen: persistentie en gevolgen van de praktijkschok katrien struyven, vakgroep...
Post on 13-May-2015
222 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Leraren klaarstomen: Persistentie en gevolgen
van de praktijkschok
Katrien Struyven,Vakgroep Educatiewetenschappen, VUB
Praktijkschok
• Aanwijzingen • dat praktijkschok nog steeds een reële werkelijkheid is• dat voorbereiding van leraren op de praktijk niet ideaal is?
Evidentie• Studie 1: tijdens de opleiding – begeleiding en assessment
door mentoren
• Studie 2: bij afstuderen – waarom verlaten gekwalificeerde leraren het onderwijs?
• Studie 3: bij de start – competentiebeleving en begeleiding van beginnende leerkrachten
Begeleiding en evaluatie door mentoren
Struyven, K., Vrancken, S., Vanvuchelen, H., Ieven, J., D’Hertefeld, M., Balcaen, M., & Romont, R. (2011). Mentorschap: van toevallige passagier naar co-piloot? Begeleiding en
beoordeling van toekomstige leerkrachten door mentoren. VELON Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 32 (2), 20-26.
Begeleiding & assessment door mentoren
• Aanleidingo Vlaanderen: praktijkcomponent van lerarenopleiding werd uitgebreido Mentor(-coach) wordt spilfiguur, tussen school en opleidingo Voorbeeldfunctie van mentoren wordt verwacht, maar niet ervaren!
• Onderzoeksvragen Wat doen mentoren? Wat wordt er van hen verwacht vanuit opleiding?
• Onderzoeksopzeto 2 faculteiten, 2 CVOs & 1 hogeschoolo Interviews met stagebegeleiders in opleiding (N=10)o Interviews met mentoren in stagescholen (N=25)o Thema’s: begeleiding en beoordeling van studenten
Resultaten• In begeleiding, maar vooral in de beoordeling door mentoren,
wordt er schril contrast gevonden tussen mentoren ‘als uitvoerders’ en mentoren ‘als professionals’
• Dit verschil uit zich op verschillende niveaus/relaties:
Student
OpleidingSchool
Zichzelf
Vier niveaus…1. Relatie t.o.v. zichzelf
Ervaring = enige kwaliteit die mij tot mentor maakt; daardoor tipgever Of ik ‘vorm’ mee iemand tot leerkracht
2. Relatie t.o.v. de stagiair/cursist Opgeleide leerkracht die komt ‘oefenen’ Of leerkrachten-in-opleiding die ‘ontwikkelen’
3. Relatie t.o.v. de stageschool Alle leerkrachten met ervaring kunnen fungeren als mentor Selectie van ‘mentor’ – goede lkr is niet per definitie goede mentor
4. Relatie t.o.v. de opleiding Beoordeling/veroordeling – is verantwoordelijkheid van opleiding Mentor en opleiding hebben gedeelde verantwoordelijkheid
Begeleiding & assessment door mentoren
• Voor mentoren, noch voor opleidingen, is het statuut van de mentor ‘duidelijk’
• Nochtans verregaande consequenties in praktijk (zowel voor student/cursist, mentor, stageschool als opleidingsinstituut)
Wat is de rol van de mentor?Welk ‘statuut’ krijgt een mentor?
Werkbegeleiding (tips, FB)
Leerbegeleiding (reflectie)
Uitstroomredenen van recent afgestudeerden
Struyven, K., Vrancken, S., Brepoels, K., Engels, N., & Lombaerts, K. (2012). Leerkracht zijn met mijn lerarendiploma? Neen, dank u.
Pedagogische Studiën, 89 (1), 3-19.
Achtergrond• Leerkrachtentekort
o Specifiek voelbaar in kleuter- en secundair onderwijso Dus belangrijk om studenten aan te trekken voor lerarenopleidingo MAAR wat blijkt…
• Verschillende afgestudeerde leerkrachten verlaten het onderwijs binnen de eerste vijf jaren na afstuderen, of komen zelfs nooit in het onderwijs terecht.
• Vlaanderen: tot 1 op 3 in SO (voortgezet onderwijs)• Internationaal: 30 tot 50% (bvb. US, Duitsland, UK)
Verklaringen? = Doel van deze studie
OnderzoekVragen:• Wie zijn de lkr die uitstromen binnen 5 jaren na afstuderen?• Wat zijn hun redenen om uit te stromen (waarom)?
Onderzoeksgroep• 2795 contacten (13 hogescholen); 2309 effectief telefonisch
bereikto Indien niet (meer) werkzaam in onderwijs, uitnodiging voor onderzoek
• (potentiële) onderzoeksgroep (N=370)o Non-respons: geen tijd, interesse of toezegging, maar geen reactie
Effectieve deelname : N=235 (d.i. 63.5%)
Vragenlijst1. Personalia2. Onderwijsloopbaan ‘na’ afstuderen3. Huidige werksituatie4. Motieven om uit te stromen
o Open vragen (naar intuïtieve redenen) + verantwoordingo 66 gesloten vragen (voorbeelden, zie volgende slide), betreffende
7 thema’s (o.b.v. literatuur)• Persoonlijke factoren/jobsatisfactie• Familiale en omgevingsfactoren• Opleidingsgerelateerde factoren• School- en beleidsgerelateerde factoren• Leerling- en oudergerelateerde factoren• Financiële factoren• Toekomstperspectieven
Resultaten Wie stroomt uit?
• (slechts) 16% van bereikte populatie = uitgestroomdo Geslacht Mannen: 1 op 4
Vrouwen: 1 op 8o Diploma ASO > TSO, BSOo Lerarenopl. SO 1 op 4 (bij mannen: 1 op 3)
KO/LO – 1 op 10o Ervaring 1 op 3 heeft NOOIT in onderwijs gestaan (!)o Huidige situatie 9 op 10 elders werkzaam (90%=tevreden)
1 op 3 verwacht OOIT terug te keren
Topredenen
Interesses
Vast contract
Carrièremogelijkheden
Werk andere sector
Benoeming
Werkaanbod
Verwachtingen
Schoolwerk 's avonds
Administratie
Zin
0 10 20 30 40 50 60 70 80
72.6
71.1
70.6
70
69.8
61.8
56
53.4
52.8
50.4
Redenen van toepassing
Factoranalyse (66 items)5 clusters van uitstroomredenen = factoren
52.9% verklaarde variantie
Jobtevredenheid & relatie met lln
Schoolbeleid & ondersteuning
Taakbelasting
Toekomstperspectief
Relatie met oudersVoor 4 clusters is er sign.
verschil ts lkr nooit en lkr met ervaring (redenen wegen
zwaarder!)
Werkt in twee richtingen
Conclusies• TOP-redenen
o Toekomstperspectieven – in 2 richtingen !!!
• 1 op 3 uitstromers nooit lesgegeven in onderwijs (!)o Bij lkr mét ervaring wegen negatieve ervaringen zwaarder
• Kwaliteit van opleiding speelt weinig bepalende rol• Hoe kan het toch beter?
o Personeelsbeleid – systeem van vaste benoemingen nodig, wenselijk, hypotheek op carrières van jonge lkr (#interims)
o Aanvangsbegeleiding voor ondersteuning vanuit school, ook voor tijdelijke lkro Taaklasten buiten lesgeven beperken (zelfs argument voor lkr die nooit in
praktijk stonden)
Competentiebeleving en aanvangsbegeleiding
Vicky Willegems (2012, Juni). Competentiebeleving bij beginnende leerkrachten. [Niet-gepubliceerde masterproef], o.l.v. Prof. Dr. K. Struyven, Vrije Universiteit
Brussel, Vakgroep Educatiewetenschappen (BILD).
Achtergrond
Onderzoek(1) Voelt de beginnende leerkracht zich competent in zijn opdracht?
o Hebben beginnende leerkrachten het gevoel voldoende voorbereid te zijn op de praktijk en dit zowel naar teacher efficacy als naar basiscompetentiebeleving?
(2) Welke factoren kunnen de competentieontwikkeling van beginnende leerkrachten in de toekomst faciliteren?
o Welke verklaringen kunnen we toeschrijven aan de verschillen die er bestaan in de competentiebeleving van beginnende leerkrachten?
o Welke verklaringen kunnen we toeschrijven aan het niet verworven zijn van specifieke basiscompetenties?
Onderzoek• Steekproef:
o 224 beginnende leerkrachteno lager onderwijs (12%=M)
• Vragenlijsto “Teachers’ sense of efficacy scale”, die ontwikkeld werd door Tschannen-Moran en
Woolfolk Hoy (2001). o Competentiebeleving (cf. Basiscompetenties)o Ontvangen en gewenste aanvangsbegeleidingo Schoolcontext
• I5 interviews met deelnemers
ResultatenAlgemeen lijkt self-
esteem bij lkr eerder goed
Nr BaC: verantwlh t.a.v.
externen, ondwgem & mij = lager;
t.a.v. lerende & team = hoog
Praktijkschok• Vanuit de interviews met deelnemers, blijkt de praktijkschok
aan de start indrukwekkend en stresserend voor velen.• De aanvangsbegeleiding die daarbij gebeurt, lijkt verscheiden
en beperkt.• De on-tevredenheid blijkt tevens in de vragenlijst.
0
15
30
Aanvangsbegeleiding
Gesprek met directie
Feest/thema - werkgroepen
Functioneringsgesprek
Samenkomst mentor
Nascholing
Vorming beginners
Intervisie - in kleine groep
Hospiteren
Vermindering werklast
0 10 20 30 40 50 60 70 80
WenselijkHuidig
Conclusies• Self-esteem van meeste beginnende lkr is eerder positief en
wordt bepaald door BaC ten aanzien van lerende• Lkr voelen zich minder competent t.a.v. externen,
onderwijsgemeenschap en maatschappij• Praktijkschok blijkt sterk vanuit de verhalen van beginnende
leerkrachten• Aanvangsbegeleiding is bij meederheid beperkt en
ontevredenheid blijkt sterk• Wensen voor aanvangsbegeleiding verschillen van het aanbod
dat gedaan wordt.
Persistentie van de praktijkschok = JA; Ruimte voor verbetering = UITERAARD;
Maar… is er überhaupt manier om deze op te lossen?
Gevolgen van schok = JA; In bijzonder als ondersteuning en sociaal engagement op school ontbreken;
Investeren in scholen als sociale, professionele en lerende organisaties?
top related