leren in transitie - benelux · 2020-01-21 · inspelen op bestaande dynamiek verandering niet...
Post on 22-Jun-2020
3 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Leren in Transitie
Flor Avelino | @FlorAvelino | avelino@drift.eur.nl
17 november 2014, Gent, Beneluxconferentie
www.drift.eur.nl www.transitiepraktijk.nl
www.transitionsnetwork.org www.ksinetwork.nl
ACTIEONDERZOEK | WWW.DRIFT.EUR.NL
ONDERZOEK PRAKTIJK
ADVIES ONDERWIJS
www.transitsocialinnovation.nl / @TransitSI
• 2014-2017
• 12 partners, 35 onderzoekers
• EU & Latin-America
• 20 sociale innovatie netwerken
WWW.TRANSITIONACADEMY.NL / @TACDRIFT
INHOUD
TRANSITIE
LEREN
TAC
• transitiecompetenties
• ‘empowerment’ & intrinsieke motivatie
• rollen in transities
• waarom
• hoe & wat
• voor wie & door wie
• duurzaamheidstransities
• complexiteit
• transitiemanagement
TRANSITIES
• duurzaamheidstransities
• complexiteit
• transitiemanagement
transities richting duurzaamheid
duurzaamheidstransitie ≈
“… radicale maatschappelijke verandering richting een duurzame(re) samenleving, als antwoord op een aantal hardnekkige problemen in hedendendaagse moderne samenlevingen”
(Grin, Rotmans and Schot 2010)
transitiedenken
Transitie ≈
• lange termijn (1-2 generaties, 20-50 jaar) • radicale en structurele verandering
• systeemniveau (regio, sector, stad) • hoge mate van complexiteit en onzekerheid
energie wonen
water transport
beleid
industrie
civil society
maatschappij als adaptief complex systeem
co-evolutie
variatie & selectie
“Survival of the fittest” ≈ wie het beste is aangepast aan de (veranderende) omgeving Geldt ook voor ideeën, technologieën, systemen
multi-level perspectief
Geels 2010
niet-lineair
“Butterfly Effect”
kenmerken van complexiteit
• co-evolutie • variatie en selectie • niet-lineair • onzekerheid • onvoorspelbaarheid • multi-level dynamiek • etc.
… wat betekent dit voor menselijke interventie?
Complexe systemen: lessen voor interventie
Complexiteit betekent…
• maatschappij is niet maakbaar • effect & oorzaak = onzeker en onvoorspelbaar • maatschappelijke verandering is niet te plannen
Maar ook =>
• een kleine ingreep kan een groot verschil maken • kracht van diversiteit > leren en experimenteren • inzicht in het systeem > complex systeemdenken
Uitgangspunt transitiemanagement (TM)
We kunnen transities NIET top-down afdwingen… maar: • transities aanwakkeren en versnellen, door • in te spelen op de veranderdynamiek die er al is
• complexiteit en onzekerheid als kans nemen… • … inspelen op bestaande systeemdynamiek
Verschillende benaderingen:
• transitiemanagement (e.g. Loorbach, Rotmans) • strategisch niche management (e.g. Raven, Schot) • reflexive governance (e.g. Grin, Voss)
Gedeelde basisprincipes: 1. inspelen op multi-level dynamiek 2. meer evolutie dan revolutie 3. participatief leerproces
Transitiesturing (‘transition governance’)
(1) slim inspelen op multi-level dynamiek
Geels 2010
(2) meer evolutie dan revolutie…
inspelen op bestaande dynamiek verandering niet forceren lange-termijn proces: radicaal ≠ ‘plotseling’ radicale verandering maar niet ‘meteen’ plotseling => regime weerstand samenspel incrementele en radicale verandering momenten van drastische en plotselinge verandering
Rotmans et al. 2001
(3) Participatief leerproces: governance ≠ government
participatief leerproces
niemand kan transitie ‘managen’
focus op organiseren participatief leerproces
empoweren faciliteren betrekken
anderen
LEREN
Aanpak transitiemanagement (TM)
• organiseren gezamenlijk zoek- en leerproces • focus op lange-termijn duurzame oplossingen
• visie vormen, leren, en experimenteren
• creëren van nieuwe manieren van denken • bevragen van oude uitgangspunten
TM: principes, fases, elementen, proces etc.
WHY
LEREN
IN/ OVER/ VOOR
TRANSITIES
• transitiecompetenties
• macht
• ‘empowerment’
• intrinsieke motivatie
• rollen in transities
TRANSITIECOMPETENTIES
kennis – vaardigheden – attitudes
• interdisciplinair
• transdisciplinair
• interparadigmatisch
• inter-generationeel
TRANSITIECOMPETENTIES
• Interdisciplinair: (h)erkennen en leggen van complexe
verbindingen tussen cultuur, politiek, economie, technologie
en ecologie in sociale veranderprocesses;
• Transdisciplinair: verbinden van en vertalen tussen
verschillende soorten kennis (academisch – praktijk)
• Interparadigmatisch: waarderen van verschillende
normatieve paradigmas en uiteenlopende
onderzoeksperspectieve (positivistisch – interpretatief)
• Intergenerationeel: begrijpen van en inspelen op complexe
interactie tussen korte-termijn en lange-termijn processen
langs meerdere generaties
PJ Beers:
sociaal leren
in transities
Julia Wittmayer
actieonderzoek
transformative
science”
POWER IN TRANSITION
Empowering Discourses on Sustainability Transitions
Flor Avelino
Rol van macht in transities en wat betekent dat voor
leren/educatie
?
“Im Althochdeutschen, Altslawischen und Gotischen bedeutete das Wort Macht (got.: magan) so viel wie
Können, Fähigkeit, Vermögen (z. B. jemand „vermag“ etwas zu tun), signalisiert also Potenzialität“.
Macht in de breedste zin van het woord: vermogen
wat is macht?
Macht als sociale relatie
1. X heeft macht over Y
2. X heeft meer / minder macht dan Y
3. X heeft een andere macht dan Y
verschillende middelen mobiliseren
menselijk personeel, leden, kiezers, klanten, achterban, netwerk
mentaal informatie, concepten, ideeën, kennis
monetair financieel kapitaal, cash, aandelen, munteenheden
artefact apparaten, producten, gebouwen, infrastructuur
natuur grondstoffen, land, fysieke ruimte
verschillende soorten macht
Behoudende macht:
vermogen om het bestaande te reproduceren
Verandermacht:
vermogen om het nieuwe te ontwikkelen
Geels 2010
1. “ik/wij hebben geen macht”
2. “zij hebben (meer) macht”
3. “macht bepaalt hoe de dingen gaan”
‘Gevestigde belangen’ Machteloosheid
stelling
(de illusie van) machteloosheid vormt een groter obstakel voor verandering dan de macht der
gevestigde belangen
uitdaging voor transitie governance:
empowerment
Empowerment ≈ proces waarin individu gelooft
dat hij/zij in staat is om zijn/haar omgeving te
beïnvloeden in een gewenste richting
empowerment
1. toegang tot middelen
2. vaardigheden
3. wil
voorwaarden voor ‘empowerment’
(dis)empowerment paradox
empowerment ≈ “intrinsieke motivatie”
versus “extrinsieke motivatie”
(organisatiepsychologie, Thomas & Velthouse 1990)
willen en kunnen
extrinsieke motivatie: activiteit / inspanning is
afhankelijk van controle, straf en/of beloning
van buitenaf
Problemen met extrinsieke motivatie:
afhankelijkheid en ongelijke machtsrelaties
kosten van straf/beloning/controle
extrinsieke motivatie
intrinsieke motivatie: activiteit / inspanning komt voort uit positieve ervaringen
die een persoon zelf afleidt
uit zijn/haar activiteiten
(internaliseren externe prikkels)
intrinsieke motivatie
intrinsieke motivatie
IMPACT ≈ “I can make a difference”
COMPETENCE ≈ “I am good at what I do”
MEANING ≈ “I believe in what I do”
CHOICE ≈ “I can determine what I do”
Thomas & Velthouse 1990
stijlen van interpretatie
ATTRIBUTION ≈ cause and effect
EVALUATION ≈ success and failure
VISIONING ≈ future events
Thomas & Velthouse 1990
intrinsieke motivatie in transitiemanagement
IMPACT ≈ “WE can make a difference”
COMPETENCE ≈ “WE are good at what I do”
MEANING ≈ “WE believe in what we do”
CHOICE ≈ “WE can determine what we do”
Avelino 2011
stijlen van interpretatie in transitiedenken
ATTRIBUTION ≈ cause and effect co-evolutie
EVALUATION ≈ success and failure leren
VISIONING ≈ future events (her)verbeelding
Avelino 2011
WIE zijn de spelers
in transities
?
publiek
privaat
STAAT (publieke instellingen)
MARKT (bedrijven)
GEMEENSCHAP (huishoudens, buurten, etc.)
MAATSCHAPPELIJK MIDDENVELD
(non-profit organisaties)
Avelino & Wittmayer 2014, Based on Evers & Laville 2004, Pestoff 1992
publiek
privaat MAATSCHAPPELIJK MIDDENVELD
PPS
MARKT GEMEENSCHAP
STAAT
Avelino & Wittmayer 2014
publiek
privaat
STAAT
MARKT GEMEENSCHAP
MAATSCHAPPELIJK MIDDENVELD
Avelino & Wittmayer 2014
“beleidsmaker”, politicus”, “burger”, “kiezer”, “rechter”
“producent”, “consument”, “klant”, “werkgever”
“werknemer” “buurman”, “familielid”,
“vriend”, “bewoner”
“activist”, “vrijwilliger”,
“lid”, “weldoener” “onderzoeker”
publiek
privaat
STAAT
MARKT GEMEENSCHAP
MAATSCHAPPELIJK MIDDENVELD
Avelino & Wittmayer 2014
kabinet, 2e kamer,
provincies, gemeentes,
rechtbank, etc.
BVs, branches, MKB,
multinationals
stichtingen, verenigingen,
NGOs, instellingen
netwerken, groepen,
buurten
transities ≈
schuivende machtsrelaties
≈ contestatie
≈ spanning
reflectie op macht & empowerment
effecten op machtsrelaties: • tussen sectoren
• binnen sectoren tussen indivdiuen
• welke machsrelaties willen we (niet)?
empowerment ≈ intrinsieke motivatie: • elke sector andere logica
• elke individu andere motivatie(s)
Wat zijn onze individuele
en organisatorische rollen in transities
?
• waarom
• wat
• hoe
• voor wie
• door wie
WHY
TRANSITION
ACADEMY
(TAC)
WHY
WAAROM?
TRANSITIECOMPETENTIES
kennis – vaardigheden – attitudes
• interdisciplinair
• transdisciplinair
• interparadigmatisch
• inter-generationeel
WAT?
ONTWIKKELING CURRICULUM
Hoofdthema: Transities naar Duurzame(re) Systemen
Subthema’s:
1. Transitiemanagement
2. Sociale innovatie, macht & empowerment
3. Leren & reflexieve monitoring
4. Stedelijke transities
5. Bedrijven in transitie
6. Energietransitie
WHY
HOE?
‘TRANSFORMATIEVE’ LEERFILOSOFIE
Voorbij de tegenstelling tussen ‘denken’ en ‘doen’
• THINK – analyse, intepretatie,
debat, conceptualisatie
• ACT – toepassing, testen,
uitproberen in ‘real life’ context
• CHANGE – bevragen status quo
op sociaal en individueel niveau
VO
O
R
W
I
E
?
STUDENTEN
Modules & colleges | (PhD) workshops | Scriptiebegeleiding | Stages
Masterclasses | Cursussen & Workshops | In-company Trainingen
PROFESSIONALS
AANBOD PROFESSIONALS (voorbeelden)
ONAFHANKELIJK
HOVO | Workshops | Cursussen | Educatieve Experimenten
Cursus Permacultuur & Transitiedenken (2014)
Wederdienstcursus (2013)
Transitievierdaagse voor Sociaal Ondernemers (2014)
WWW.TRANSITIONACADEMY.NL / @TACDRIFT
TEAM VAN TRANSITIE DOCENTEN & TRAINERS
Dank!
Flor Avelino | @FlorAvelino | avelino@drift.eur.nl
17 november 2014
top 3 reading suggestions transition studies
1. Grin, J., Rotmans, J. and Schot, J. (2010) Transitions to Sustainable Development; New Directions in the Study of Long Term Transformative Change. New York: Routledge
2. Markard, J., Raven, R., Truffer, B. (2012) “Sustainability transitions: an emerging field of research and its prospects”, Research Policy, 41(6), 955-967. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S004873331200056X
3. Loorbach, D. and Rotmans, J. (2010) “The practice of transition management: Examples and lessons from four distinct cases”, Futures, 42:237–246. http://repub.eur.nl/res/pub/18365/Rotmans%20and%20Loorbach,%20Futures%202009.pdf
HTTP://WWW.THEMUSICPROJECT.EU/
www.drift.eur.nl
HTTP://ACCELERATINGTRANSITIONS.EU/
85
Aberdeen (United Kingdom)
Ghent (Belgium)
Montreuil (France)
Rotterdam (The Netherlands)
Ludwigsburg (Germany)
MUSIC project www.themusicproject.eu
HTTP://SUSTAINEDU.COM/
HTTP://IMPRESSIONS-PROJECT.EU/
macrotrends
niches
collectieve macht
behoudende macht
verandermacht
regimes
macht op verschillende niveaus
Wat zijn transities?
Productinnovatie
Procesinnovatie
Systeeminnovatie
Transitie
“Innovatiecascade” (Rotmans 2005)
• lange termijn
• complex
• onzeker
Definitie transitie
Transitie ≈ • lange termijn (1-2 generaties, 20-50 jaar) • radicale en structurele verandering • systeemniveau (regio, sector, stad) • hoge mate van complexiteit en onzekerheid
duurzame ontwikkeling
• “… ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen.”
Brundtland Rapport VN 1987
• ‘balans’ tussen sociaal, ecologisch en economisch
• people, planet, profit (‘triple bottom line’)
bron: Hopwood, Mellor and O’Brien (2005)
duurzaamheid als…
• inherent omstreden begrip ‘essentially contested notion’ (Lukes 1974)
• complex, normatief, subjectief, ambigu (Kasemir et al 2003)
• context-specifiek (Grin 2004)
huidige-toekomstige generaties
NU
DAAR
HIER
LATER
leefbaarheid
duurzaamheid
top related