logika nieformalna - instytut informatyki / weiti...

Wstep historycznyArgument

DialogSofizmaty

Próby formalizowania logiki nieformalnejPodsumowanie

Logika nieformalna

Paweł Łozinski

http://www.ii.pw.edu.pl/∼plozinsk

Instytut InformatykiWEiTI PW

17 marzec 2009

Paweł Łozinski http://www.ii.pw.edu.pl/∼plozinsk Logika nieformalna

DialogSofizmaty

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki

Reguły wnioskowania

3 Dialog

„Sens istnienia” dialogu

Dialog – podstawowe pojecia

Fazy dialogu

4 Sofizmaty5 Próby formalizowania logiki nieformalnej

Niektóre osiagniecia – formalna argumentacja

Niektóre osiagniecia – formalny dialog

6 PodsumowaniePaweł Łozinski http://www.ii.pw.edu.pl/∼plozinsk Logika nieformalna

DialogSofizmaty

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki

3 Dialog

Fazy dialogu

DialogSofizmaty

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki

3 Dialog

Fazy dialogu

DialogSofizmaty

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki

3 Dialog

Fazy dialogu

DialogSofizmaty

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki

3 Dialog

Fazy dialogu

DialogSofizmaty

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki

3 Dialog

Fazy dialogu

DialogSofizmaty

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki

3 Dialog

Fazy dialogu

DialogSofizmaty

Starozytna Grecja – logika

Pytania, które doprowadziły do powstania logiki:

Jak rozumujemy?

Jak uzasadniamy nasze przekonania (co czyni dane uzasadnienie

dobrym/złym)?

Skupienie sie na samym rozumowaniu, a nie jego przedmiocie.

DialogSofizmaty

Starozytna Grecja – logika

Pytania, które doprowadziły do powstania logiki:

Jak rozumujemy?

Jak uzasadniamy nasze przekonania (co czyni dane uzasadnienie

dobrym/złym)?

Skupienie sie na samym rozumowaniu, a nie jego przedmiocie.

DialogSofizmaty

19-ty wiek – logika formalna

Cechy charakterystyczne:

1 Nacisk na niezawodnosc rozumowania (dedukcja).

2 Niezaleznosc sposobów rozumowania od jego przedmiotu.

DialogSofizmaty

19-ty wiek – logika formalna

Cechy charakterystyczne:

1 Nacisk na niezawodnosc rozumowania (dedukcja).

2 Niezaleznosc sposobów rozumowania od jego przedmiotu.

DialogSofizmaty

Logika nieformalna – podwaliny

Stephen Toulmin. The uses of argument. 1958.

Arthur Hastings. A reformulation of the modes of reasoning in

argumentation. 1963.

Charles Hamblin. Fallacies. 1970.

DialogSofizmaty

Logika nieformalnaPowrót do pytania: Jak rozumujemy?

Przykładowe podstawy do wnioskowania:

„Adam uwaza, ze na 75% bedzie padac”,

„Zezwalanie na eksperymenty na embrionach jest bawieniem sie w

Boga”,

„Polska ekonomia bedzie sie rozwijac podobnie do Irlandzkiej”.

DialogSofizmaty

Boga”,

DialogSofizmaty

Boga”,

DialogSofizmaty

Logika nieformalna – główne cechy

Zawodnosc: nie mozemy zagwarantowac, ze stwierdzenie

wywnioskowane z prawdziwych przesłanek bedzie prawdziwe.

Niemonotonicznosc: nie mozemy zagwarantowac, ze nowe fakty nie

sfalsyfikuja stwierdzen uznawanych dotad za prawdziwe.

Zaleznosc od jezyka: Poprawnosc rozumowania zalezy od słów w jakich

zostanie ono wyrazone.

Dialog:

jako metoda weryfikacji prawdziwosci stwierdzen,

jako kontekst do ewaluacji wnioskowania.

DialogSofizmaty

Dialog:

DialogSofizmaty

Dialog:

DialogSofizmaty

Dialog:

DialogSofizmaty

StwierdzeniaPrzesłankiReguły wnioskowania

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki

3 Dialog

Fazy dialogu

DialogSofizmaty

Ogółny schemat wnioskowania

przeslanka1,przeslanka2, . . . ,przeslankanregula wnioskowania−−−−−−−−−−→ wniosek,

Stwierdzamy, ze wniosek jest prawdziwy na podstawie wykonanego

wnioskowania.

Example (Z logiki formalnej)

A∨B,C∨¬Brezolucja Robinsona−−−−−−−−−→ A∨C.

DialogSofizmaty

Ogółny schemat wnioskowania

przeslanka1,przeslanka2, . . . ,przeslankanregula wnioskowania−−−−−−−−−−→ wniosek,

Stwierdzamy, ze wniosek jest prawdziwy na podstawie wykonanego

wnioskowania.

Example (Z logiki formalnej)

A∨B,C∨¬Brezolucja Robinsona−−−−−−−−−→ A∨C.

DialogSofizmaty

Stwierdzenia

Stwierdzenia moga byc ze soba sprzeczne na 4 róznych poziomach:

1 faktu,

2 definicji,

3 wartosci,

4 polityki.

DialogSofizmaty

Stwierdzenia

1 faktu,

2 definicji,

3 wartosci,

4 polityki.

DialogSofizmaty

Stwierdzenia

1 faktu,

2 definicji,

3 wartosci,

4 polityki.

DialogSofizmaty

Stwierdzenia

1 faktu,

2 definicji,

3 wartosci,

4 polityki.

DialogSofizmaty

Premises

Definition (Przesłanka)

Przesłanka jest stwierdzenie, które KRYTYCZNIE NASTAWIENI słuchacze

generalnie sa skłonni zaakceptowac.

Co stanowi dobra przesłanke?

Obiektywne dane – statystyki, rezultaty eksperymentu, przedmioty (np. w

sprawach sadowych),

ogólnie akceptowane stwierdzenia (np. „Jest kryzys.”),

opinia osoby wiarygodnej (tzn. kompetentnej, godnej zaufania, o dobrej

woli, dynamicznej),

stwierdzenia podparte innymi, prawidłowymi argumentami.

Niepodwazalne przesłanki praktycznie nie istnieja.

DialogSofizmaty

Premises

sprawach sadowych),

woli, dynamicznej),

DialogSofizmaty

Premises

sprawach sadowych),

woli, dynamicznej),

DialogSofizmaty

Premises

sprawach sadowych),

woli, dynamicznej),

DialogSofizmaty

Reguły wnioskowaniaPowrót do pytania: Jak uzasadniamy nasze przekonania?

Definition (Schemat argumentacji)

Schematy argumentacji sa formami argumentów, które uchwycajastereotypiczne wzorce ludzkiego wnioskowania, szczególnie te zawodne —

jak argument z opinii eksperta — których sklasyfikowanie jako dedukcyjne badz

indukcyjne okazały sie problematyczne.a

aD. Walton. Justification of argumentation schemes. 2005.

DialogSofizmaty

Schematy argumentacjiKlasyfikacja

Argument ze zwiazku przyczynowo-skutkowego,

Argument z opinii eksperta,

Argument z uogólnienia,

Argument ze znaku,

Argument z analogii,

. . . . . . ..

. . . .

DialogSofizmaty

Schematy argumentacji

Example (Argument ze znaku)

Jan nie patrzy mi w oczy kiedy mówi o czyms-tam.

Generalnie, unikanie kontaktu wzrokowego jest oznaka nieszczerosci.

argument ze znaku−−−−−−−−−→

Jan kłamie/cos ukrywa.

DialogSofizmaty

Schematy argumentacjiKrytyczne pytania

Argument ze znaku

Przesłaki:

(a) A zachodzi w danej sytuacji.

(b) Generalnie, B czesto współwystepuje z A w takich sytuacjach.

Conclusion: B zachodzi w danej sytuacji.

Krytyczne pytaniaa

1 Jaka jest siła korelacji pomiedzy B i A?

2 Czy (na chwile obecna) dysponujemy innymi przesłankami niz A, które w

sposób bardziej wiarygodny wskazywałyby na B?

aArthur Hastings. A reformulation of the modes of reasoning in argumentation. 1963.

DialogSofizmaty

Argument ze znaku

Przesłaki:

Krytyczne pytaniaa

DialogSofizmaty

Argument ze znaku

Przesłaki:

Krytyczne pytaniaa

DialogSofizmaty

„Sens istnienia” dialoguDialog – podstawowe pojeciaFazy dialogu

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki

3 Dialog

Fazy dialogu

DialogSofizmaty

Problem

W zyciu ciagle napotykamy na konflikty:

opinii (co jest moralnie słuszne/co nalezy robic/jaki jest faktyczny stan

rzeczy/. . . ),

interesów.

Jedyne czym dysponujemy to zawodne, zalezne od kontekstu argumenty.

Pytanie

Jak zatem rozwiazywac powyzsze konflikty?

DialogSofizmaty

Problem

rzeczy/. . . ),

interesów.

Pytanie

DialogSofizmaty

Problem

rzeczy/. . . ),

interesów.

Pytanie

DialogSofizmaty

Rozwiazanie

Odpowiedz

Przez proces pytan i odpowiedzi testujacych stwierdzenie bedace przedmiotem

konfliktu.

Definition (Dialog)

Dialog to zespołowy proces osiagania zadanego celu (czesto rozwiazania

konfliktu) poprzez wymiane tzw. lokucji lub aktów mowy.

Przykłady dialogów:

codzienne dyskusje,

dialogi nauczyciel–uczen,

rozprawy sadowe,

dialogi Platona.

DialogSofizmaty

Rozwiazanie

Odpowiedz

konfliktu.

Definition (Dialog)

codzienne dyskusje,

rozprawy sadowe,

dialogi Platona.

DialogSofizmaty

Rozwiazanie

Odpowiedz

konfliktu.

Definition (Dialog)

codzienne dyskusje,

rozprawy sadowe,

dialogi Platona.

DialogSofizmaty

Podstawowe pojecia

Domniemanie/obowiazek dowodzenia,

obowiazek riposty,

zobowiazania.

DialogSofizmaty

Podstawowe pojecia

obowiazek riposty,

zobowiazania.

DialogSofizmaty

Podstawowe pojecia

obowiazek riposty,

zobowiazania.

DialogSofizmaty

Fazy dialogu perswazyjnego

1 Faza wstepna (ustalenie typu dialogu i jego reguł):

reguły wymiany lokucji,„protokół” dialogu,reguły zobowiazan,reguły roztrzygania dialogu,

2 faza konfrontacji (sprecyzowanie konfliktu),

3 faza argumentacji (główna czesc. . . ),

4 faza koncowa (roztrzygniecie dialogu).

DialogSofizmaty

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki

3 Dialog

Fazy dialogu

DialogSofizmaty

Sofizmaty (ang. fallacies)Powrót do pytania: co czyni dane uzasadnienie dobrym/złym?

Argument ad hominem (atak personalny),

Argument ad baculum (odwołanie sie do uzycia siły),

Argument ad verecundiam (naduzycie argumentu z opinii eksperta),

. . . .

Generalnie, dla kazego z powyzszych typów sofizmatów da sie znalezc takie

jego uzycie, które jest poprawnym argumentem.

DialogSofizmaty

Niektóre osiagniecia – formalna argumentacjaNiektóre osiagniecia – formalny dialog

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki

3 Dialog

Fazy dialogu

DialogSofizmaty

1 Tworzenie formalnych modeli pozwala na lepsze rozumienie dziedziny,

która formalizujemy.

2 Formalne modele moga byc implementowane.

DialogSofizmaty

1 Tworzenie formalnych modeli pozwala na lepsze rozumienie dziedziny,

która formalizujemy.

2 Formalne modele moga byc implementowane.

DialogSofizmaty

Model argumentacj Dunga

P. M. Dung. On the acceptability of arguments. . . . 1995.

DialogSofizmaty

Model argumentacji Carneades

T. Gordon, D. Walton. The Carneades Argumentation Framework. 2006.

DialogSofizmaty

Model Prakkena

H. Prakken. Coherence and Flexibility in Dialogue Games for Argumentation.

DialogSofizmaty

Agenda

1 Wstep historyczny

2 Argument

Stwierdzenia

Przesłanki

3 Dialog

Fazy dialogu

DialogSofizmaty

Podsumowanie

Logika nieformalna ma na celu opis ludzkich sposobów rozumowania (bez

idealizowania ich):

argumenty sa zawodnymi wnioskowaniami o kształcie:

przeslankischemat argumentacji−−−−−−−−−−→ wniosek,

gdzie nie tylko przesłanki, ale równiez zastosowanie schematu

argumentacji moze byc podwazone.

Dialog jest metoda ewaluacji stwierdzen i argumentów, które za nimi

swiadcza.

Istnieja obiecujace (choc dosc wczesne) próby formalnych zastosowan logiki

nieformalnej.

DialogSofizmaty

Podsumowanie

idealizowania ich):

swiadcza.

nieformalnej.

DialogSofizmaty

Podsumowanie

idealizowania ich):

swiadcza.

nieformalnej.

DialogSofizmaty

Podsumowanie

idealizowania ich):

swiadcza.

nieformalnej.

DialogSofizmaty

Dziekuje

. . . za uwage.

logika nieformalna - instytut informatyki / weiti...

Documents

wykŁady z logiki dla roku pierwszego

logiki, gnosologia

robert poczobut empirystyczne interpretacje praw logiki

logika dla socjologów czesc 2: przedmiot logiki

pleyris h logiki

komunikacja nieformalna a media społecznościowe

podstawy logiki i teorii mnogości w zadaniach

podstawowe problemy logiki deontycznej - etyka.uw.edu.pl ·...

wprowadzenie do logiki - murbansk.home.amu.edu.pl

zastosowanie logiki rozmytej w klasyfikacji nadzorowanej

kompÝuteri logiki esaslary

1 jezyk logiki pierwszego rzedu.jty/logika/osiolek-zsi.pdf1...

algebraiczne i kategoryjne podejscie do logiki...

podstawy logiki praktycznej - aktualności | wydział...

wędka na młodzież? młodzież z wędką! – edukacja...

nowa koncepcja logiki

wprowadzenie do logiki kategorie syntaktyczne

matematyczne podstawy informatyki część i. formalizacja...

doktoraty z matematyki i logiki na uniwersytecie...

bastion logiki sakralnej