makubekÈn - stinapa bonaire
Post on 15-Feb-2022
13 Views
Preview:
TRANSCRIPT
MAKUBEKÈNInformashon tokante naturalesa i medio ambiente di Boneiru
Edishon Nr. 24 sèptèmber 2013Grátis Gratis
PROGRAMA JUNIOR RANGERSSTINAPA su programa di
Junior Rangers ta un kombina-
shon di dos rekurso hopi
importante di nos isla. Nos ta
papia aki di e hóbennan I e
medioambiente di Boneiru.
Desiree Croes, ta kordinadó
di STINAPA su departamentu di
edukashon.
E meta di e programa di Jun-
ior Ranger ta pa desaroyá
konosementu i amor pa natu-
ralesa serka nos hóbennan. Yuda
desaroyá lidernan kompetente ku
kapasidat pa pensa kritiko I yuda
resolvé problema.
Dia 31 di mei dje aña aki, mas
ku 20 junior ranger a risibí nan
sertifikado pa diferente logronan
for di man di Gezaghebber Lydia
Emerencia.
Gezaghebber a remarká”
Boneiru tin hopi tesoro, i e Junior
Ranger di STINAPA ta un dje
tesoronan”.
Junior Ranger a pasa 8 luna
largu ta siña tokante Boneiru su
naturalesa I medioambiente. Ora
kaba pasa dor esaki ku éksito nan
ta sigui pa sertifikashon di PADI
pa sambuyamentu.
E inisio di e programa ta
enserá informashon riba mundu,
geologia básiko, Parke nan di
Boneiru, rekonosé piska,mata,
habitat i e diferente espesienan ku
ta na peliger, maneho di boto,
mekániko básiko di outo i boto i
sertifikashon pa sambuya. Tambe
nan ta siña habri un piska (Lion-
fish) i check e kontenido di su
stoma, traha presentashon audio
visual nan mes.
Nan ta pasa un mèrdia di
siman den klas risibiendo infor-
mashon pa den wikènt nan Sali
bai den fèlt i eksperensia tur kos
pa nan mes. E programa aki ta
un ehèmpel pa diferente pais den
nos region. Prueba di esaki ta ku
despues ku STINAPA su Junior
Ranger nan a bishita Aruba esaki
a resultá ku awó Aruba tambe a
ranka Sali ku nan propio programa
di Junior Ranger.
E programa ta pa tur hóben for
di 12 aña ku ta habri pa siña algu
diferente despues di skol, yen di
aventura. E úniko kosto mara na
e programa ta e sertifikashon pa
sambuya.
E meta di e programa aki ta:
interesá e hóbennan pa den fu-
turo skohe pa estudionan ku tin
di haber ku medio ambiente. Di
ranger na STINAPA te ku biólogo
òf otro profeshonnan den e área
aki.Gezaghebber entregando sertifikado na Junior Ranger Marliegi Frans.
Página 2 MAKUBEKÈN Sèptèmber 2013
Zaterdag 22 juni j l.
organiseerde Boneiru Duradero
haar tweede duurzame markt
op het parkeer terrein van It
Rains Fishes. Dit keer was ‘wa-
ter’ het centrale thema van de
duurzame markt.
Ook dit jaar was het een
gezellige en goedbezochte
markt met een zeer gevarieerd
aanbod aan duurzame produk-
ten en diensten. Aanwezigen
konden zich laten informeren
door de volgende instanties:
WEB – waterbesparing en
WEB-rekening. Bezoekers die
wilden weten hoe te besparen
op hun water en energiever-
bruik, konden langsgaan bij de
stand van WEB N.V. Daar
ontving men handige tips om de
water- en energierekening te
verlagen.
R&O – Rioolwaterzuivering,
(Kloaka) Het Openbaar Li-
chaam Bonaire was aanwezig
om informatie te geven over de
aansluitingen op het riolerings-
systeem.
LVV – landbouw, Directie
Samenleving en Zorg - Den-
guebestrijding.
De afdeling Infectieziekten
bestrijding gaf voorlichting over
denguepreventie en wat u kunt
doen om regenwater op een
veilige wijze op te vangen.
STINAPA en Sea Turtle Con-
servation Bonaire waren aan-
wezig en gaven voorlichting over
onder andere de hydrology van
Lac en de bescherming van
karko en zeeschildpadden op
Bonaire.
De actie batteries voor bar-
beques was een groot succes.
In ruil voor de lege batterijen
deelde Boneiru Duradero 350
gratis BBQ’s uit. Na 2 uur wa-
ren er ruim 80 accu’s en drie
emmers met lege pen lights
ingeleverd. De verzameling
batterijen zullen worden afge-
voerd door Bonrecycling.
Naast de verschillende in-
stanties werden er op de markt
vanuit Kriabonleden en kunu-
kero’s lokaal geproduceerde
producten verkocht zoals:
planten, zaden, honing en
home made produkten, zoals
jam, juices en chutneys.
Tevens werden er produkten
aangeboden zoals zonneboilers
en ecologische schoonmaak-
middelen.
Stichting Cycle, welke
gericht is op praktisch
toepasbaar watermanagement
gaf een mini-workshop over
tuinieren. Ongeveer zeventien
mensen hebben deelgenomen
aan deze innovatieve workshop
welke ter plekke werd
uitgevoerd. Cycle had speciaal
voor Boneiru Duradero een
Vierkante Meter Tuin ont-
wikkeld als prijs, met daarin
allerlei lokale en eetbare
planten.
Voor de kinderen waren er
ook voldoende activiteiten. Kin-
deren konden worden ge-
schminkt en meedoen aan twee
verschillende wedstrijden,
waaronder de kleurwedstrijd en
het dominospel.
Boneiru Duradero is een
kleinschalig initiatief in Bonaire
BONEIRU DURADERO: DUURZAAMHEIDSMARKT 2013
E kampana di bateria pa BBQ tabata eksitoso. Na kambio pa
bateria bashí a parti 350 BBQ. Despues di 2 ora tabatin mas
ku 80 bateria di outo i 3 hèmber yen di bateria “penlight”
entrega. Bonrecycling lo eksportá e kolekshon di bateria
aki.
Pa muchanan tambe tabatin diferente aktividat manera pinta
kara, kompetensia di pintamentu i tambe wega di dominó.
STINAPA i Sea Turtle Conservation Bonaire tambe tabata
presente i a duna informashon riba entre otro e hidrologia
di Lac, protekshon di karko i turtuga na Boneiru.
Miembronan di Kriabon i kunukeronan tambe tabata presente
na e feria di Boneiru Duradero bendiendo diferente produkto
ku a keda produsí aki mes manera, mata, simia, honing,
jam, juice i hopi mas.
Djasabra 22 di yüni Boneiru Duradero a organisá su didos marshe duradero riba e lugá pa stashoná outo di “ItRains Fishes”. E tema sentral di e marshe duradero ebiaha aki tabata ‘awa’. Boneiru ta rondoná pa awa i pae motibu aki konosé e importansha di awa pa nos isla. Emarshe aki a trese partidonan ku diferente interes i tinbia interesnan opuesto serka otro na un manera informái ta spera ku lo krea partnernan nobo for di e enkuentroaki.E aña aki tambe e marshe tabata bon bishita i yen diambiente ku ofertanan varia di produktonan i servisionanduradero. Esnan presente na e marshe por a hañainformashon di e siguiente instanshanan:Boneiru Duradero ta un inisiativa chikí na Boneiru dispònser pa WNF i Ministerio di Asuntunan Ekonómiko.
welke gesponsord wordt door
Wereld Natuur Fonds en het
Ministerie van Economische
Zaken. Doelstelling van Boneiru
Duradero is om duurzaam
bewustzijn te stimuleren onder
de locale bevolking op Bonaire
door middel van kleinschalige
projecten. Zo ondersteunt
Boneiru Duradero o.a. ook di-
verse duurzame activiteiten in
samenwerking met W.E.B.
N.V., Tene Boneiru Limpi,
Selibon en Bonrecycling.
Fundashon Cycle, ku ta dirigí riba maneho di awa práktiko
a duna un workshop chikí riba hardineria. Masoménos 17
hende a partisipá na workshop aki ku a ehekutá einan mes
al instante. Komo premio a diseñá un hardin di 1 m2 komo
premio ku tur sorto di matanan lokal ku por kome.
Página 3MAKUBEKÈNSèptèmber 2013
Sambuyadónan na Boneiru
for di luna di desèmber te ku
awor, a limpia mas ku 80 m3 di
sushedat di plèstik ku ta yega
nos kosta pariba via di laman.
E sentro di buseo lokal Dive
Friends Bonaire dia 1 di desèm-
ber 2012 a start e proyekto “De-
bris Free Bonaire” (Boneiru liber
di sushi). E meta ta pa motivá
bishitante pa durante nan
vakashon pa invertí un tiki di
nan tempu pa boluntariamente
kolekta sushi na nos kosta
pariba. E ta dunando su fruta,
si wak kiko e proyekto ta pro-
dusiendo na sushi te ku awó.
Boneiru ta konosí pa su
Parke Marina ku ta protehá i
rekonosé internashonalmente
pa su sitionan di buseo. Hopi
bishitante ta interesá den
ekologia dje isla i ke protehé.
Na kosta, na mayoria di e
sitionan di buseo no tin sushi
pero na e kosta pariba tin basta
sushi. Esakinan a drif yega ku
koriente di laman for di Sur
Amérika.
Pa basta tempu kaba Dive
Friends Bonaire ta organisá e
asina yama “buseo di limpiesa”
kaminda 4 bia pa aña e laman
rondó dje pirnan den playa ta
keda limpia di sushedat manera
liña di piska. Awó e proyekto
aki a bini aserka. Turistanan por
mira e kantidat di sushedat ku
ya a keda kolekta. Esaki ta
motiva nan, pa nan mes
kuminsá kolekta sushi. Nan
por gana premio tambe.
Esun ku ke kontribuí na
protekshon di e medio ambiente
di Boneiru por pasa na un di e
5 sentronan di buseo di Dive
Friends Bonaire i tuma un tas
grandi i na kaminda pa un di e
sitionan di buseo, kolekta sushi.
Lo tin premio tambe! E
kontenido dje tas mester hiba
na Hamlet Oasis di Dive Friends
Bonaire, kaminda lo tira e sushi
den un kònteiner transparente
di 10 m3. Asina tur hende por
mira kuantu sushi a kolekta.
Esun ku “pose” banda dje
kònteiner, ta saka su portrèt i
ta publik’é riba e wepsait
www.debrisfreebonaire.com i
riba Facebook, pa asina tur
hende por haña un bista kon e
kònteiner ta yena.
Ora e kònteiner ta yen lo
separá e plèstik. Lo resiklá un
parti i hasi uso dje sobra.
Lokual sobra lo deshasí di dje.
Bou di e voluntarionan ku a
yena e kònteiner aki ku sushi
SAMBUYADÓNAN A PIKI 80 KÜP DI SUSHI
FOR DI KOSTA PARIBA DI BONEIRU
lo bai lòt diferente premio
manera un buseo grátis.
Informashon adishonal riba
e proyekto por haña na
www.debrisfreebonaire.com i
na www.dive-friends-
bonaire.com.
Página 4 MAKUBEKÈN Sèptèmber 2013
STINAPA, den kolabora-
shon ku Fundashon Ekológiko
Boneiru, a kuminsá ku un
proyekto di re-forestashon riba
Klein Bonaire. Lo krea un
mondi di shen palu den un área
di aproksimadamente 2500m2.
Dies sòldá di Ehérsito Real a
duna un man ku e proyekto aki.
Den pasado, for di fin di aña
2006 STINAPA huntu ku
EHÉRSITO REAL TA ASISTÍ STINAPA KU
RE-FORESTASHONCARMABI ta plantando mata-
nan skars na Klein Bonaire i
tambe den Parke Nashonal
Washington-Slagbaai. For di
inisio, Dr. Dolfi Debrot, ku ta
sientífiko di Wageningen
IMARES, a koordiná e pro-
yektonan akí. Luna pasá, e la
bishitá Boneiru pa hasi un
chekeo final di e proyektonan
di re-plantashon ku e la
koordiná pa STINAPA na
añanan 2006, 2007 i 2009.
Por tuma nota ku e palunan
ainda ta na bida pero nan no a
krese masha. Apesar di esaki,
Dolfi Debrot ta haña ku e
proyekto ta eksitoso pasobra
e palunan a sobreviví. Pa un
palu por krese na drechi e
mester di hopi solo, bon tera I
sufisiente awa. Kasi tur dia tin
hopi solo, ke men esaki no por
ta un problema. Tempu ku a
planta e palunan hopi awa a kai,
ke men esaki tampoko por ta e
kousa. Segun opinion di
ekspertonan di plantamentu e
problema ta sinta den e tera riba
Klein Bonaire. E kondishonnan
infértil riba Klein Bonaire no ta
fasilitá kresementu saludabel.
Den e último milenio, du-
rante ku Klein Bonaire tabata
den mannan priva, a kap e vege-
tashon na un manera irespon-
sabel. Tambe e isla tabatin hopi
kabritu pa un temporada basta
largu, ku a kome tur mata nobo
ku tabata krese, di manera ku
no tabatin simia pa krese bira
palu ku ta tira su foyo abou anto
traha un tera nobo nutritivo.
STINAPA lo kontinuá ku e
proyekto di re-forestashon pero
e bia aki ta introdusí kompost.
Manuel Vargas di fundashon
ekológiko Boneiru ta ehekutá
e proyekto aki pa STINAPA.
E intenshon ta pa kultivá un
mondi di palunan krioyo den un
área di 2500m2. Aktualmente
a krea diferente bòshi di
kompost ku material orgániko
ku a haña riba Klein Bonaire
manera foyo di palu, yerba I
tera.
Un di e tareanan tabata pa
koba buraku pa por planta e
palunan. Esaki no tabata un
tarea fásil pa motibu ku e
superfisie di Klein Boneiru pa
gran parti ta trahá di piedra di
kalki. Afortunadamente Ehér-
sito Real a ofresé pa manda 10
sòldá pa yuda STINAPA ku e
trabou difísil aki. E sòldánan a
traha di un manera inkansabel
henter mainta usando piki I otro
tipo di ekiponan pisa pa koba I
kòrta den e kleps karga liter di
awa pa yena den un tanki I
kolekta material orgániko pa
traha kompost. E sòldánan a
logra koba mas ku shen buraku
pa por planta e palunan aden.
Simbólikamente a planta un
palu di Wayaká na honor di
Ehérsito Real. Sobra palunan
lo planta den futuro.
Página 5MAKUBEKÈNSèptèmber 2013
Ora duna hubentut e oportunidat pa eksperensha naturalesa pafó, na un manera signifikante, sigur nan lo sa di balorá naturalesa, komprometénan mes na dje i sinti nan mes apoderá pa hasi algu p’e.
NME STINAPA BONAIRE
Desiree Croes,kordinadódi e departamentu diedukashon di naturalesa iMedio Ambiente: ‘JuniorRangers kuminsando untemporada nobo - kòrdabon ku boso ta ‘Nature Am-bassadors’ di Boneiru -siña mas ku boso por, paora tin pregunta boso sem-per sa kiko pa kontesta.Tin hopi sorpresa nakaminda - tin hopiatenshon pa nos grupo -boso ta un ehèmpel paotro parkenan i islanan
PROGRAMA DI STINAPA JUNIOR RANGER
E kurso di Junior Ranger
ta konsistí di diferente
tópiko:
-Nos mundo–platetectonics
-Geologia basiko
-Informashon di parkenan
-Komunikashon ku publiko
-Identifikashon di piska
-Identifikashon di mata-palu
-Identifikashon di para
-Habitat i animalnan den
peliger
-Mekaniko basiko
-Kore boto
-Lès di duik
RANKINGACTIVE JUNIOR RANGERS:
NAME RANK
Luigi Eybrecht Commander
Darwin Luna Captain
Gideon Goedgedrag Deputy
Rayen Seraus Deputy
Jarno Ottens Trooper
Nyandrew Pourier Trooper
Sandro Joosten Kadet
Aiesha Fernando Kadet
Brandon Fernando Kadet
Ryan Augusta Kadet
Andruw Klappers Kadet
Dayron Mackay Kadet
Gideon Cicilia Kadet
Julia Martinus Kadet
Yoshua Pederson Kadet
Yavis Chirino Kadet
Zack Janga Kadet
Maria Fernandea (Mafe) Kadet
Tom Lensink Adspirant
Tom Veldman Adspirant
Kaming Yan Adspirant
Keval Bisessar Adspirant
Knut Pederson Adspirant
Khristiaan Silva Adspirant
Diane Werdath Adspirant
Kelly Schrijver Adspirant
Havanna Klam Adspirant
Mikyla Klam Adspirant
Sebastian Schoendorfer Adspirant
BO TABATA SA KU BO NO TIN MESTER DIGUIA PA BO POR BAI SUBI BRANDARIS?
WIST JE DAT JE GEEN GIDS NODIG HEBTOM DE BRANDARIS TE BEKLIMMEN?
Página 8 MAKUBEKÈN Sèptèmber 2013
Durante di un seshon di
investigashon riba raton dja-
nochi na Aruba na mei,
miembronan di PPR-ABC
(Programa di Protekshon di
Raton Djanochi pa Islanan
ABC), a kaptura un raton dja-
nochi muhé, di e sorto Nanishi
Largu (Long-nosed bat –
Leptonnycteris curasoae).
Originalmente a marka e raton
djanochi aki ku un renchi na su
ala dia 5 di mart 2012 na
Boneiru.
Artikulo 11 ‘eilandsbesluit onderwaterpark’ ab 2010 # 14For di 1 di mei te 31 di òktober ta prohibí pa kohe kreft denawanan di Boneiru, Klein Bonaire i Lac. Den e periodo akikreftnan ta pari p’esei e prohibishon. E lei aki ta kanasamsam ku esun di Venezuela. Den e periodo di 1 di meite 31 di òktober no por kue, kumpra, sirbi, bende ni komekreft fresku.Durante di e periodo di kalor e kreft muhénan por ponekasi shenmil webu. Esaki por sosodé dos biaha den eperiodo. E ta tene e webunan riba su rabu pa algun simante ora nan ta kla pa sali.
RATON DI ANOCHI TIN RUTA ENTREISLANAN ABC
E kaptura aki ta demonstrá
ku e hipótesis ku un raton
djanochi tin un ruta di vuelo
entre e islanan ABC i posible-
mente hasta pa Venezuela,
manera a proponé na komienso
di e proyekto, ta kuadra ku
bèrdat. Mas importante ainda,
esaki ta demonstrá ku tin un
meta-populashon Sur Kariben-
se di e espesie aki, kontrario
na populashonnan individual pa
kada isla di ABC.
Te asina leu PPR-ABC a
kapturá tres raton djanochi ku
originalmente a marka na
Boneiru den kueba na Kòrsou;
Unu marká na Kòrsou a kapturá
na Boneiru i awó unu marka na
Boneiru a kaptura na ARUBA.
Asina aki, atrobe komo
miembro di RELCOM Red
Latinoamericana para la Con-
servación de los Murciélagos)
nos a hasi un hayazgo hopi
importante riba ekologia
mamífero I e dinámiko di popu-
lashon di e espesie importante
aki pa nos ekosistema. Un
hayazgo ku implikashon sig-
nifikante pa maneho i kon-
servashon di e populashon.
Riba djadumingu 22 di
sèptèmber Selibon ta organisá
un akshon di limpiesa “Tene
Boneiru Limpi” den e kuadro di
World Cleanup Day. Nos ta
invitá e pueblo di Boneiru pa
huntu nos ban hasi i pa mantené
nos Isla limpi.
”Zwerfaval òf zwerfvuil” ta
Ban k uida Boneiru!
EVENTOSELIBON akshon di limpiesa - September 22
Dia di Bestia - October 4Full Moon Walk - October 18
Ban Bonairu Bek Job Fair - November 15Festival di Planta Palu - November 21
enserá shushi riba kaya, riba
nos bichnan ect. Ta shushi ku
hende ta tira konsientemente
òf no konsientemente riba e
kareteranan di Boneiru.
Zwerfaval ta konsistí di
bleki, bòter di plèstik, saku di
plèstik, bòter di serbes, papel i
mas. Esaki ta un problema hopi
grandi riba Boneiru, pa e motibu
akí Selibon ta organisá e
akshon di limpiesa akí.
Selibon lo indiká e lugánan
ku mas tantu shushi pa asina
tur e partisipantenan por sa
unda nan por bai hasi limpi.
E akshon di limpiesa ta
kuminsá 08:00 di mainta. E
partisipantenan por bin buska
nan material (kual ta konsistí
di saku di shushi i tambe han-
skun) na Plasa Medio Am-
biente. Tambe e partisipante
nan lo haña algu di bebe i kome
promé ku nan kuminsá ku e
limpiesa. Durante e limpiesa lo
bai tin algun pikòp di Selibon
ku ta kore rònt pa asina rekohé
e saku di shushinan. Tambe lo
ta posibel si algun partisipante
ku tin nan propio pikòp por usa
esaki pa hinka e saku di
shushinan aden i pa despues
depositá esakinan na Plasa
Medio Ambiente.
Tambe na Plasa Medio
Ambiente nos lo tin un feria di
informashon kaminda ku nos di
Selibon lo duna splikashon
tokante futuro maneho di
shushi i dikon nos tin ku separá
shushi. Tambe lo bai tin
aktividat pa e muchanan.
Laga nos tur duna un man
pa un isla limpi, Tene Boneiru
Limpi!
Bo ta interesá? Tuma
kontakto ku Christen Cranston
riba: Tel: 717-8153 E-mail:
c.cranston@selibon.com
AKSHON DI LIMPIESA
BO TABATA SA KUBO NO TIN MESTERDI GUIA PA BO POR
BAI SUBIBRANDARIS?
WIST JE DAT JEGEEN GIDS NODIG
HEBT OM DEBRANDARIS TEBEKLIMMEN?
Página 9MAKUBEKÈNSèptèmber 2013
STINAPA a sera su aña
eskolar 2012-2013 i ta kla pa
ranka sali na ougùstùs pa e aña
eskolar nobo 2013-2014. Tur
aña di nobo e direktornan di skol
Ku apertura di e Plasa
Medio Ambiente nobo riba
djasabra 9 di mart 2013,
SELIBON a dal un paso
gigantesko rumbo pa separá
sushi ku por re-usá òf resiklá.
Dor di re-usá òf resiklá shushi
nos ta redusí e kantidat di
shushi ku ta dera na Landfill
kuskus i asina promové un mi-
hó salú ambiental na Boneiru.
E Plasa Medio Ambiente ta
keda na Kaya Industria #25
pabou di Warehouse Bonaire di
manera ku turista i habitante
lokal por kore pasa i entregá
shushi pa resiklá den baki
separá ku un esfuerso mínimo.
Segun Rudsel Leito, direk-
tor di SELIBON, e fasilidat nobo
akí ta un prueba di SELIBON
su invershon den futuro. Randy
Leonora e gerente di sushi
SELIBON KU PASO GIGANTESKO PA UNFUTURO DURADERO NA BONEIRU
sólido di e Landfill (kuskus) na
Lagun, a deskribí e artíkulonan
regular ku ta bai akseptá na
Plasa Medio Ambiente komo:
papel, karton, glas (brùin, bèrdè
i blanku), plèstik, bòter di
plèstik, heru bieu i otro metal,
bleki, te hasta televishon, algun
sorto di aparato ku ta usa na
kas i fèn! Leonora ta deklará ku
dor di resiklahe di e sushi akí,
por baha kontenido di kuskus
di 30 pa 40%; pero pa esaki nan
lo tin mester di sosten i kope-
rashon di públiko pasobra, “nos
no por hasi esaki nos so”.
E tratamentu i despacho di
tur sushi ku ta kolektá na Plasa
Medio Ambiente ta kuminsá na
kas ku separashon di plèstik,
glas, televishon bieu òf bateria
anto ora ta bai hasi kompra ta
pasa hasi un bishita na e plasa
Medio Ambiente, unda por
deponé kada artíkulo den e
bakinan speshal ku ta separá
nan. Esaki ta e promé pasonan
pa krea un futuro pa Boneiru ku
ta garantisá ainda un teritorio
ku salú ambiental ku ta
sostené salú humano.
E tabèl i grafik ta demonstrá
ku di mart te ku yüni por nota
un kresementu stabil den e
kantidat di bishitante ku ta bini
Plasa Medio Ambiente. Esaki
ta trese kuné ku e espasio di
Plasa Medio Ambiente ta
birando pèrtá komo ku e kan-
tidat di shushi separá ku e
bishitantenan a kolektá ta
subiendo kada luna. Netamente
loke ku SELIBON ke alkansá
ku su maneho di separá
shushi.
For 1 di yüli 2013 SELIBON
su ofisina pa kliente i resepshon
huntu ku e departamentu di
Benta i Merkadeo a muda for
di Kaya Grandi riba ofisina di
TCB pa su ofisina na Plasa
Medio Ambiente # 25. E sitio
nobo ta fásilmente aksesibel pa
tur hende anto ku amplio
espasio pa parkeo. Pasa i tira
un bista kon nos tur por
kontribuí na separá sushi.
básiko ta risibí e skedjule di
STINAPA su programa di
edukashon pa e aña eskolar.
Na luna di ougùstùs
STINAPA su departamentu di
edukashon (Natuur en Milieu
Educatie-NME) ta duna presen-
tashon den klas na tur alumno
di grupo 6. Lo kuminsá ku e
tópiko di Raton Djanochi.
Na luna di Sèptèmber alum-
nonan di grupo 7 lo risibí infor-
mashon riba para migratorio
tantu den klas komo pafó di
klas. Pafó di klas ta bira un trep
pa un saliña di manera ku por
opservá para den nan ambiente
natural.
Na luna di òktober ta
kuminsá ku preparashonnan
pa alumnonan di grupo 5 riba e
tema di planta palu i asina sigui
na novèmber ku e fiesta di
plantamentu di 200 palu endé-
miko na Washington Park.
STINAPA i tambe e depar-
tamento NME ta gradisí tur
alumno i maestronan di tur skol
básiko ku a aportá i koperá nan
nos inisiativanan pa eduká e
alumno nan riba naturalesa i
medio ambiente. Na tur ku a
bai over òf slag un pabien di
kurason. Kòrda bon, pa e aña
eskolar nobo, traha duru, pidi
yudansa kaminda mester,
asina tur hende ta logra. Nos
ta topa na skol!
STINAPA KU EDUKASHON RIBA NATURALESA DENAÑA ESKOLAR NOBO
Página 10 MAKUBEKÈN Sèptèmber 2013
Junior Rangers van Bonaire
hebben een website over de
inheemse papegaai van het
eiland gedoopt. Dat gebeurde
aan de vooravond van de Wereld
Biodiversiteitsdag. De Lora is
een papegaai die niet meer op
Curacao of Aruba in het wild
voorkomt, maar nog wel de
biodiversiteit van Bonaire ver-
rijkt. De website
www.salbanoslora.info van de
Fundashon Salba Nos Lora
biedt een schat aan informatie
in het Papiaments, Nederlands
en Engels.
Waarom komen Lora’s
graag naar de woonwijken
terwijl ze in de natuur thuis
horen? Hoe verzorg ik mijn Lora
als huisdier? Waarom is de Lora
beschermd? Wat kan ik doen
om de Lora te helpen overleven?
Waarom staat op de ambts-
keten van de gezaghebber van
Bonaire een Lora en geen fla-
mingo afgebeeld? Zomaar een
paar vragen waarop de website
van Salba Nos Lora het
antwoord geeft.
De website is interessant
voor iedereen die informatie
zoekt over de Amazona bar-
badensis, zoals de weten-
schappelijke naam van de Lora
luidt. Vooral voor scholieren die
een onderwerp zoeken voor hun
werkstuk of spreekbeurt. De
Junior Rangers van Bonaire, die
als eersten de site verkenden,
hebben de site onder hun
favorieten opgenomen.
Een financiele bijdrage van
Vogelbescherming Nederland
heeft de totstandkoming van de
site mogelijk gemaakt.
Pa basta luna kaba un tim
di proyekto speshal ta konektá
kas- i negoshinan ku ta ubiká
den e zona kostero riba e ret di
kloaka. Mientrastantu e tim a
realisá mas di shen di e total
800 konekshonnan. Gobièrnu
ta kubri e gastunan. Tin miónes
di dòler enbolbí den e proyekto
aki. Propietarionan òf hürdónan
di edifisio kantu di laman tin
tempu limitá pa mèldu pa
instalashon grátis. Despues e
gastunan ta pa propio respon-
sabilidat. Pues esun ku ainda
no a inskribí, sea asina bon di
entregá un petishon mas pronto
posibel.
Ta solamente si tur hende
partisipá, nos por logra e meta
di e proyekto di kloaka. Ta bai
pa e awa sushi no drenta den
suela, ni den e awa di suela ni
bai den laman. P’esei kasnan i
negoshinan for di Hato te Punt
Vierkant, ta legalmente obligá
di ta konektá riba e ret públiko
di kloaka. Konseho Insular a
ankra e obligashon ei for di yüli
aña pasá den e ordenansa “
Eilandsverordening afvalwater
Bonaire”.
Bo no a registrá ainda pa
konekshon grátis? Tuma kon-
takto ku e tim di proyekto di
djaluna te ku djaweps entre
8.30 or i 10.30 or na number di
telefon 782 6389 òf via meil na:
bonairesewageproject@hotmail.com.
Si bo petishon no ta entregá
promé ku dia 31 di òktober
2013, e gastunan di e konek-
shon legalmente obligatorio ta
pa bo propio responsabilidat. E
tim di proyekto mes ta traha un
planifikashon pa ehekutá e
trabounan i ta trata na tene
kuenta ku bo deseonan. Pero
debí na e preshon di tempu ku
tin riba e proyekto di infras-
truktura aki di mas grandi ku
Boneiru a yega di konosé, esei
no ta posibel tur bia.
Pa realisá un konekshon
mester koba riba tereno priva;
esei no ta agradabel. Pero e ta
nesesario. E tim di proyekto ta
traha korekto i ku dedikashon.
No mester ta asina ku bo ta
sufri daño dor di e trabounan.
P’esei e tim ta saka potrèt di e
situashon promé i despues di
e instalashon. Si tin kualke pro-
blema e tim ta tuma kontakto
ku bo i ta resolvé esaki
satisfaktoriamente.
Washington SlagbaaiNational Park
Habrí tur dia ku eksepshon di 25 didesèmber i 1 di yanüari.
Iedere dag geopend behalve op 25december en 1 januari.
SALBA NOS LORA LANCEERT WEBSITE
Merel – What if we change
INSKRIBÍ LIHÉ PA KONEKSHON GRÁTIS
BO TABATA SA KU E SENTRO DI BISHITANTE NA WASHING-TON PARK, TIN SU PROPIO BIBLIOTEKA KU MAS KU 260
BUKI DEN KUATER IDIOMA?
WIST JE DAT HET BEZOEKERS CENTRUM VAN HETWASHINGTON PARK, ZIJN EIGEN BIBLIOTHEEK HEEFT MET
MEER DAN 260 BOEKEN IN WEL 4 TALEN?
Promé
Despues
Página 11MAKUBEKÈNSèptèmber 2013
Karko Bonaire
Parke Nashonal Washing-
ton Slagbaai a selebrá su di 44
aniversario ku un dia habri na
entrada riba djadumingu 9 di
yüni Ultimo.
Entrada tabata grátis pa tur
hende riba e dia aki kaminda
konmemorá ku 44 aña pasa
riba 9 di mei 1969 a kuminsá
ku e promé área protehá di
naturalesa den Antia Hulandes.
E dia a kuminsá ku kami-
nata bou di guia den naturalesa,
subimentu di Kasikunda i
Brandaris e punta mas haltu na
Boneiru. Ademas tabatin un
marshe kaminda tabata bende
obra di man traha pa nos
hendenan lokal, bendementu di
palu i mata, bendementu di nos
kos di boka dushinan krioyo i
tambe 2 bar i yen di kushina
ku diferente kuminda pa tur
hende. Di BBQ te na kabes ku
higra ku funchi òf tutu.
E huki pa mucha tabata yen
di mucha henter dia. Aki nan e
muchanan a pinta i ferf na nan
antoho i tambe por a laga pinta
nan kara ku diferente diseño
manera spiderman te leon.
Despues di 12 or e banda a
kuminsá toka i apesar di kalor
ku tabata hasi hende nan a
kuminsá subi dansflur pa los e
pianan un ratu. Músika i tur
festividat a yega un final ora 5or
djatardi a yega. Mas ku 140
outo a drenta parke riba e dia
aki, kargá ku hende ku a
eksplorá mas paden dje parke
i pa despues tira un kabes
refreskante na Slagbaai.
Nos ta topa otro aña na e di
45 aniversario.
PARKE NASHONAL WASHINGTON SLAGBAAI ASELEBRÁ SU DI 44 ANIVERSARIO
E korant aki a bira posibel danki na:Deze krant werd mede mogelijk gemaakt door:
WWF NL
Redactie: Diana Sint Jago & Anouschka van de VenVormgeving: Bonaire Communication Services N.V.
Drukwerk: DeStad Drukkerij, CuraçaoDistributie: Post N.V.
Redakshon: Anouschka van de Ven i Diana Sint JagoKompaginashon: Bonaire Communication Services N.V.
Imprenta: DeStad Drukkerij, CuraçaoAgensia distribuidor: Post N.V.
STINAPA Bonaire, telefoon: 717 - 8444, fax: 717 – 7318,email: info@stinapa.org, website: www.stinapa.org, adres:
Barcadera z/n, Bonaire
Entidat Públiko Boneiru
MCB
Ban k uida Boneiru!
BO TABATA SA KU STINAPA TA E FUNDASHON, KU TAMANEHA E PARKENAN NASHONAL PA GOBIERNU?
WIST JE DAT STINAPA DE STICHTING IS DIE DENATIONALE NATUURPARKEN BEHEERT
VOOR HET GOUVERNEMENT?
Pa mas informashon pasa personal na nos ofisina naKaya A. Nicolaas 3 òf yama 715-8244.
top related