mbi aktivitetet e donatorëve gjatë vitit 2011...hyrje raporti vjetor mbi aktivitetet e donatorëve...
Post on 24-Jan-2020
0 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Raporti Vjetor mbi Aktivitetet
e Donatorëve gjatë vitit 2011
Republika e KosovësRepublika Kosova - Republic of Kosovo
Qeveria –Vlada – GovernmentMinistria e Integrimit Evropian
Ministarstvo za Evropsku Integraciju/ Ministry of European Integration
Maj 2012
Maj 2012
Përmbajtja
HYRJE ............................................................................................................................... ..................... 3
METODOLOGJIA ............................................................................................................................... .5
(ODA) NZZH-ja SIPAS DONATORËVE.......................................................................................... 7
FRAGMENTIMI I DONATORËVE ................................................................................................. 10
NZZH (ODA) SIAPS LLOJIT TË NDIHMËS DHE MODALITETIT .......................................... 14
NZZH-ja (ODA) SIAP KOMUNAVE.............................................................................................. 15
NZZH-ja (ODA) SIPAS SEKTORËVE DAC.................................................................................. 17
NZZH-ja (ODA) SIPAS SEKTORIT GRUPI PUNUES.................................................................. 18
Figura 8: NZZH-ja (ODA) sipas sektorit grupi punues (2008-2011) (në miliona €) ...............18
Sektori i Sundimit të Ligjit Grupi Punues ..................................................................................... 20
Sektori i Arsimit dhe Punësimit, Grupi Punues ........................................................................... 21
Sektori i Agrikulturës dhe Zhvillimit Rural Grupi Punues ........................................................ 22
Sektori i Ekonomisë, Tregtisë dhe Industrisë, Grupi punues ..................................................... 23
Sektori i Financimit Publik, Grupi Punues................................................................................... 24
Sektori i Transportit dhe infrastrukturës, Grupi Punues ............................................................. 25
Sektori i Qeverisjes, Grupi Punues .................................................................................................. 26
Sektori i Mjedisit , Grupi Punues..................................................................................................... 27
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
HYRJE Qeveria e Kosovës ka vazhduar punën e vet drejt vizionit për “një shoqëri me
prosperitet dhe dinjitet Evropian për të gjithë qytetarët e Kosovës” siç është thënë në
Planin Ekonomik Zhvillimor të Kosovës të miratuar me 18 Prill 2011. Pjesë e këtij
plani është që të prodhojmë rritje vjetore të BPV-së në 7-8% në një periudhë
afatmesme. Gjatë vitit 2011, Qeveria ka punuar në drejtim të këtij qëllimi nëpërmjet
zhvillimit të mëtutjeshëm të Programit Qeveritar 2011-2014, Korniza Afatmesme
Shpenzuese 2012-2014 (KASH), Plani i Veprimit për Partneritet Evropian (PVPE),dhe
aktivitete t e tjera për të promovuar këto qëllime.
Viti 2011 ka qenë edhe një vit i rritjes së qëndrueshme në Kosovë. BPV-ja është
ngritur me 5.3%. Indeksi i Çmimit të Konsumatorit ka shënuar një inflacion prej
7.4%. Shkalla e papunësisë u vlerësua të jetë 45,4%. Kriza ekonomike financiare
globale ka pasur një ndikim të kufizuar në ekonominë e Kosovës, kryesisht për
shkak të nivelit relativisht të ulët të integrimit në Ekonominë globale1.
Në vitin 2011, Kosova ka pranuar 214, 6 milion euro në Ndihma Zyrtare për
Zhvillim (NZZH) (Official Development Assistance (ODA)). Kjo ishte një rritje prej
16% nga vitit 2010. Shumë nga donatorët kanë ulur disbursimet e tyre gjatë këtij vite
dhe shumë nga sektorët kanë parë një rënie në rrjedhën e ndihmave. Pasi që shumë
nga donatorët kanë ulur disbursimet e tyre gjatë vitit 2011, donatorët më të mëdhenj
nga vitet e kaluara kanë mbetur të njëjtë. Donatori më i madh ishte Komisioni
Evropian dhe donatori i dytë më i madh ishin Shtetet e Bashkuara. Këta dy donatorë
llogaritnin për 61% të ndihmës të ndarë në Kosovë gjatë vitit 2011.
Në vitin 2011, proporcioni tashmë i ulët i ndihmës së shpërndarë si kredi ka rënë
edhe më tutje krahasuar me nivelet e vitit 2010. 99,9% e fondeve të shpërndara ishin
grande. Asistenca teknike/ bashkëpunimi teknik mbetet modaliteti më i
popullarizuar, me një proporcion të konsiderueshëm të ndihmës që vjen në formën e
ndihmës së projektit. Ndihma në-lloje sikur se edhe përkrahja buxhetore ( në format
1 Banka Botërore, World Bank – Kosovo Partnership Program Snapshot, Shtator 2011.
e ndryshme të saj) ka mbetu si një modalitet ndihme jo i popullarizuar në vitin 2011,
duke llogaritur në totalin e kombinuar prej 5% të ndihmës së dhënë.
Sektorët më të mëdhenj në Kosovë, përgjatë viteve të kaluara ishin Qeveria dhe
Shoqëria Civile (54.9 milion €) Dhe Arsimi (23, 6 milion €). Financimi i këtyre dy
sektorëve ka rënë dukshëm nga nivelet e saja në vitin 2010 (87, 7 milion € dhe 50, 1 €
milion, përkatësisht). Fragmentimi i sektorëve të ndihmës ka vazhduar të rritej
krahasuar me nivelet e me pashme. Fragmentimi mes donatorëve është sfidë
gjithashtu; edhe pse kishte disa përmirësime krahasuar me vitin 2010.
Shumë nga ndihma në vitin 2011 nuk ishte e drejtuar për komunat e veçanta (74%).
Kur konsiderohen në lidhje me popullatën e komunave përfituese, bëhet e qartë se
dallimet mes niveleve të ndihmave të alokuara për komunat nuk mund të
shpjegohen thjesht me madhësinë e popullatës.
Një hap tjetër i rëndësishëm drejt mekanizmave për koordinim të donatorëve në
Kosovë ishte miratimi i Rregullores për Koordinimin e Donatorëve në Qershor të
vitit 2011. Qëllimi i kësaj rregulloreje është rritja e rolit të Qeverisë së Republikës së
Kosovës për koordinimin e ndihmës së huaj, krijimin e sistemit që siguron
efektivitetin dhe transparencën mes aktiviteteve të Qeverisë dhe komunitetit të
donatorëve. Kjo rregullore mund të gjendet në:
https://www.amp-mei.net/contentrepository/documentManager.do.
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
METODOLOGJIA Ky raport shqyrton disa karakteristika të ndihmës së huaj të zotuara dhe të
shpërndara në Republikën e Kosovës gjatë vitit 2011. Të dhënat janë marrë nga
Platforma e Menaxhimit të Ndihmës (PMN) e cila është projekt i Ministrisë së
Integrimeve Evropiane, i financuar nga Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë
(ZBEK) dhe e realizuar nga Development Gateway.
PMN-ja është hartuar që të ofroj informacione në kohë reale të raportuara nga
donatorët për komponentët kyç të rrjedhës zyrtare të ndihmës të ndodhura në vend.
Sikur se e tregon raporti, disa nga masat e regjistruara në PMN përfshirë zotimet,
disbursimet, sektorët, lokacionet, modalitetet e ndihmës dhe detajet e tjera të
projektit.
Natyra e kohës reale të PMN-së, do të thotë se koha dhe të dhënat e shkarkuar do të
ndikojnë në përbërjen e raportit. Të dhënat e përfshira këtu janë shkarkuar në 27 prill
të vitit 2012. PMN-ja raporton të gjitha shumat në Euro duke përdorur nivelin e
shkëmbimit të donatorëve nëse kishte apo nivelet aktuale të tregut kur nuk është
ofruar shkalla zyrtare e shkëmbimit.
PMN Kosova ka për qëllim të promovoj transparencë dhe koordinim mes akterëve
kryesor në Kosovë duke përfshi donatorët, Zyrtarët e qeverisë së Kosovës, mediet,
shoqërinë civile dhe të tjerët. Të dhënat e fundit dhe raportet mbi aktivitetin e
ndihmës mund të gjendet në: www.amp-mei.net.
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
HISTORIKU I VENDIT
Kosova është një vend më të hyra të ulëta-mesme me një popullatë prej 1,775
milion.2 Në vitin 2011, BPV-ja (GDP) ishte 4,06 miliard € dhe BPV-ja për kokë banori
ishte 2.594 €. Ekonomia ka parë një rritje prej 5,3%. Pa marrë parasysh këtë rritje,
ekonomia e Kosovës vazhdon të përballet me një sfidë të ndjeshme politike dhe
ekonomike. Konfliktet etnike në vitet e 1990-ta kulmuan me intervenimin NATO-së
në vitin 1999. Pas disa viteve të qenit nën kontroll të OKB-së, Republika e Kosovës ka
shpallur pavarësinë e saj në vitin 2008.
NZZH-ja (ODA) ka luajtur një rol të madh në zhvillimin ekonomik e politik të
Kosovës. Në vitin 2008 është mbajtur konferenca e donatorëve në Bruksel për të
diskutuar të ardhmen e Republikës dhe marrëdhëniet e saja me donatorët. Qeveria e
Kosovës (QK) ka paraqitur disa objektiva madhore në lidhje me ndihmat. Më
gjerësisht, këto objektiva janë për të përmirësuar standardin e jetesës. Reduktimin e
varfërisë dhe lëvizje drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian. 3 Gjatë konferencës
së donatorëve, donatorët u pajtuan që të koordinojnë ndihmën e tyre, që të zhvillojnë
pasuri në ministrit e qeverisë, që të promovoj efikasitet të ndihmës dhe të mbështes
objektivat e deklaruara të Qeverisë së Kosovës.
Që nga viti 2008, NZZH-ja (ODA) ka luajtur një rol qendrorë në operacionet e QK-së
dhe ekonominë Kosovare. Në vitin 2011, NZZH-ja (ODA) përfaqësoi 27% të buxhetit
qendrorë të qeverisë dhe 4,6% të BPV-së (GDP).4 Kjo është një rënie nga 2010 kur
është e përfaqësuar 32% të buxhetit të donatorëve dhe 5% të BPV-ve (GDP).
Efektiviteti dhe transparenca e kësaj ndihme do të luajë një rol të ndjeshëm në
zhvillimet ekonomike e politike të qeverisë.
2 Qeveria e Kosovës, Draft Korniza Afatmesme e Shpenzimeve 2013-2015. Prill 2012.
3 Qeveria e Kosovës, Parimet mbi Koordinimin e Ndihmës, 11 Korrik 2008. Marrë me 1 Maj 2012 http://ec.europa.eu/enlargement/archives/seerecon/kdc/poac.pdf.
4 Agjencioni Kosovar i Statistikave, Bruto Produkti Vendor 2011. Marrë me 1 Maj 2012. http://esk.rks-gov.net
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Ky raport ofron një pasqyrë të shkurtët të donatorëve të përfshirë, llojin e ndihmave
që ata e kanë ndarë dhe mënyrat se si ata janë duke i shpërndarë ndihmat. Ky raport
nuk ka për qëllim të jetë gjithëpërfshirës; duhet të shihet si pikë fillimi për analizime
të mëtutjeshme duke përdorur të dhënat dhe mjetet që janë në dispozicion të
publikut në faqen e internetit të Platformës për Menaxhimin e Ndihmës (PMN).
(ODA) NZZH-ja SIPAS DONATORËVE
Tabela 1: 2011 Zotimet dhe Disbursimet nga donatorët Grupi i donatorëve Zotimet Disbursimet Shqipëria* € 122.032 € 11.375 Austria € 3.227.899 € 3.270.340 Belgjika € 59.768 € 60.666 Bullgaria* € 74.711 € 75.832 Republika Çeke* € 1.068.359 € 40.191 Danimarka € 2.432.465 € 1.621.431 Estonia* € 186.282 € 374.782 Komisioni Evropian € 104.080.918 € 83.628.529 Finlanda € 6.801.741 € 2.087.472 Franca € - € - Gjermania € 36.007.067 € 19.292.190 Greqia* € 72.088 € 75.832 IOM* € 58.438 € - Italia € 1.504.903 € 2.967.180 Japonia € 5.278.326 € 2.020.375 Luksemburgu € 2.073.611 € 6.888.418 NATO* € 1.143.818 € 1.135.345 Norvegjia € 16.439.543 € 14.803.163 Federata Ruse* € 1.494.210 € 3.792 Suedia € 9.867.479 € 8.837.174 Zvicra € 8.142.675 € 7.724.469 The Global Fund € 497.664 € 1.003.821 Holanda € 1.459.618 € 1.493.014 Turqia* € 18.678 € 231.288 Mbretëria e Bashkuar € 5.716.154 € 5.944.030 Kombet e Bashkuara € 1.836.996 € 2.066.551 Shtetet e Bashkuara € 23.557.069 € 48.014.631 Grupi Banka Botërore € 20.065.889 € 908.749 Totali i Përgjithshëm € 253.288.398 € 214.580.638 * Vlerat e regjistruara janë kontribute të projekteve të Kombeve të Bashkuara që kane ndodhur në Kosovë.
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Figura 1: Zotimet dhe Disbursimet 2008-2011 (në miliona €)
Figure 2: 2011, Zotimet nga Donatorët
Në vitin 2011, donatorët zotuan 253,3 milion € dhe shpërndan 214,6 milion €, zotimet
totale kishin vlerën 277,0 milion € dhe disbursimet kishin vlerën 253,2 milion €.
Kjo shkon deri në rënien 16% në disbursimet dhe 9% rënie në zotimet..
Në vitin 2011, 26 donatorë ka kontribuar me ndihma për Kosovën nëpërmjet 42
agjencioneve donatore. Pesë donatorët kryesor kontribuuan me 81% të ndihmës së
shpërndarë. Këta donatorë ishin Komisioni Evropian (83,6 milion €), Shtetet e
Bashkuara (49,4 milion €), Gjermania (19,3 milion € ), Norvegjia (14,8 milion €), dhe
Suedia (8,8 milion € ). Komisioni Evropian (KE-ja) ka kontribuar e vetme e llogaritur
për 39% të shpërndarjes dhe kontributi i Shteteve të Bashkuara me 23%. Dhe 13
donatorët e tjerë me total 4% të shpërndarjes në vitin 2011. Në vitin 2010 pesë
donatorët më të mëdhenj ishin KE-ja, Shtetet e Bashkuara, Norvegjia, Gjermania dhe
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Banka Botërore. Financimi (903 mijë €) i Bankës Botërore në vitin 2011 ka rënë
ndjeshëm në krahasim me nivelin e vitit 2010 (15,3 milion €).
Zotimet e donatorëve ishin shumë të ndryshme nga disbursimet e tyre në vitin 2011.
Pesë donatorët më të mëdhenj në respekt të zotimeve ishin Komisioni Evropian
(104,1 milion €), Gjermania (36,0 milion €), Shtetet e Bashkuara (24,3 milion €), Banka
Botërore (20,1 milion€ ), dhe Norvegjia (16,4 milion €). Lidhje me zotimet, shumat
janë pak më pak të koncentruar tek donatorët kryesor. Pesë donatorët më të mëdhenj
janë llogaritur për 76% të zotimeve për vitin 2011.
Figura 3: 2011, Disbursimet sipas donatorëve
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
FRAGMENTIMI I DONATORËVE
Fragmentimi i donatorëve ishte një sfidë në vitin 2011. Këto projekte ishin financuar
nga 26 shtete donatore nëpërmjet 42 agjencioneve donatore që të implementojnë këto
projekte në 20 sektorë të ndryshëm. Këto projekte ishin realizuar nga 241 agjencione
të ndryshme të implementimit. Vëllimi i madh i akterëve që punojnë në një vend të
vogël paraqet mundësin e tkurrjes së burimeve qeveritare dhe kosto të lartë të
transaksioneve. Pjesa tjetër e këtij seksioni analizon fushën e veprimit të
fragmentimit të donatorëve në vitin 2011.
Dhjetë agjencionet donatore kryesore llogariten 93% e shpërndarjes. Pjesa tjetër e
mbetur e 32 agjencioneve llogarite për vetëm 7% të totalit të përgjithshëm për vitin
2011.
Figura 4: 2011, Disbursimet nga Agjencionet Donatore
Shumë prej këtyre agjencioneve kanë kontribuar me sasi shumë të vogla të ndihmës
për vitin 2011. Kostot e transaksionit mund të reduktohen kur kontributet e
donatorëve janë të drejtuara në fondet e grumbulluara ose nëpërmjet organizatave
shumëpalëshe. Në fakt, pothuajse të gjithë donatorët më të vogël në vitin 2011
kontribuar fonde vetëm për projekte të kryera nga Kombet e Bashkuara.
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Indeks Herfindahl5 ofron metodën për matjen e nivelit të fragmentimit. Ky indeks
matë nivelin e koncentrimit të portofolit. Që të llogaritet indeksi Herfindahl
proporcioni i portofolit që përshtatet në një kategori është llogaritur (d.m.th. një
aksion i të gjithë ndihmës për tërë vitin të donatorit). Atëherë ky proporcion është
vënë në katror. Vlera e përgjithshme e këtyre vlerave në katror për secilën kategori
ofron numrin mes zero dhe një. Indeksi Herfindahl i zerove tregon nivelet e larta të
fragmentimeve dhe rezultati i njëshit nuk tregon asnjë fragmentim.
Bazuar në disbursimet e vitit 2011 nga secili donatorë, portofoli i ndihmës kombëtare
ka marrë numrin e indeksit Herfindahl të 0,220. Kjo ishte një përmirësim nga viti
2010 ku shifra ishte 0,163. Kjo tregon se donatorët më të mëdhenj kanë rritur pjesët e
tyre të disbursimeve totale. Megjithatë, portofoli i ndihmës së Kosovës i vitit 2011
është ende ndjeshëm më i fragmentuar se në vitin 2009 kur ishte 0,303.
Derisa fragmentimet mes donatorëve ofrojnë disa informacione, mund të ishte e
dobishme të eksplorohej fragmentimi mes sektorëve të ndryshëm. Përdorimi i
indeksit Herfindahl na lejon neve të shohim masën deri ku është fokusuar ndihma ,
në disa në vend se në shumë sektor. Në vitin 2009, indeksi Herfindahl ishte 0,212; në
vitin 2010, shifra ishte 0,184; dhe në vitin 2011, shifra ishte 0,138. Kjo tregon se
donatorët në përgjithësi janë mpak të fokusuar tek sektorët e veçantë KAZH (
Komiteti i Asistencës për Zhvillim) (DAC (Development Assistance Committee)) që
ata ishin në vitet e kaluara.
Këto figura mund të merren me kujdes. Efektiviteti i ndihmës është i përcaktuar
shumë më shumë se sa vetëm fragmentimi. Megjithatë, këto masa të fragmentimit na
japin ne ide të mirë se sa është i fokusuar portofoli i ndihmës në qëllime të veçanta.
Një tjetër dimension i fragmentimit është masa deri ku donatorët janë të fokusuar në
sektorë të ndryshëm. Donatorët mund të tentojnë të fokusohen në më shumë sektorë
që ata mund të operojnë në mënyrë efektive. Në përgjithësi, donatorët mund të pritet
që të jenë më efektiv kur ato të specializohen në disa fusha dhe lejojnë donatorët e
tjerë me specifika të tjera të adresojnë nevojat e tjera.
5 Shiko Knack dhe Aminur (2007) Fragmentimi i donatorëve dhe Kualiteti Burokratik në marrësit e ndihmës, Buletini i Ekonomive Zhvillimore 83(1):176-197.
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Në tabelën 2, shifrat e indeksit Herfindahl janë të llogaritura për secilin donatorë që
të masim shtrirjen se deri ku portofoli i vitit 2011 ishte fragmentuar mes sektorëve.
Kjo masë duhet patjetër të vlerësohet me kujdes. Donatorët me një nivel të ulët të
shpërndarjes mund më lehtë të koncentrojnë përpjekjet e tyre në një sektorë të
veçantë, se sa donatorët me portofol të madh. Mes dhjetë donatorëve më të mëdhenj,
Komisioni Evropian dhe Kombet e Bashkuara duke se janë relativisht të
fragmentuara. Mbretëria e Bashkuar duke të ketë nivele relativisht të ulëta të
fragmentimit.
Përveç reduktimit në fragmentimin e sektorëve, donatorët mund të përmirësojnë
efikasitetin e ndihmës duke rritur madhësinë e projekteve të tyre.6 Është më efikase
të menaxhohen disa projekte të mëdha se sa shumë projekte të vogla. Në mënyrë që
të vlerësojmë gjendjen aktuale të ndihmës në Kosovë përgjatë këtyre matjeve, vlera e
projekteve të mesme për secilin donatorë janë paraqitur në tabelën 2.
Kjo matje si dhe rezultati i indeksit Herfindahl ofrojnë disa informata rreth barrës
administrative të praktikave të donatorëve në Kosovë. Ka një varietet të
konsiderueshëm mes donatorëve në këtë matje. Gjermania (1.07 milion €) dhe
Shtetet e Bashkuara (1.02 milion €) kanë vlera mesatare të mëdha për projektet e tyre
(më tepër se dy herë më e madhe se sa donatori më i madh, KE-ja (478 mijë €).
Madhësia mesatare e projektit për të gjithë donatorët (236 mijë € ) ka tejkaluar të
gjithë portofolin të shatë donatorëve në vitin 2011.
6 Shiko Nancy Birdsall dhe Homi Kharas, Kualiteti i 2të i Ndihmës Zyrtare për Zhvillim ODA. Qendra për Zhvillim Global, 2010. http://www.cgdev.org/section/topics/aid_effectiveness/quoda
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Tabela 2: Treguesit e efikasitetit administrativ sipas donatorëve të vitit 2011 Grupi donator Numri i
sektorëve Numri i projekteve
Disbursimet (mija euro)
Disbursimet mesatare për projekte (mija €)
Rezultatet e Herfindahl (0-1) 1=jo fragmentim
Komisioni Evropian
18 175 € 83.629 € 478 .1266
Shtetet e Bashkuara
11 47 € 48.015 € 1.022 .2072
Gjermania 7 18 € 19.292 € 1.072 .19 Norvegjia 7 25 € 14.803 € 592 .3134 Suedia 7 20 € 8.837 € 442 .1950 Zvicra 9 21 € 7.724 € 368 .2682 Luksemburgu 7 11 € 6.888 € 626 .2109 Mbretëria e Bashkuar
3 25 € 5.944 € 238 .6468
Austria 7 14 € 3.270 € 234 .2591 Italia 5 7 € 2.967 € 424 .3228 Finlanda 8 20 € 2.087 € 104 .1603 Kombet e Bashkuara
13 40 € 2.067 € 52 .1488
Japonia 12 36 € 2.020 € 56 .4348 Danimarka 3 5 € 1.621 € 324 .3553 Holanda 8 57 € 1.493 € 26 .2032 NATO* 1 2 € 1.135 € 568 1 The Global Fund
2 2 € 1.004 € 502 .5634
Banka Botërore
1 1 € 909 € 909 1
Estonia* 3 3 € 375 € 125 .3803 Turqia* 2 2 € 231 € 116 .8495 Bullgaria* 1 1 € 76 € 76 1 Greqia* 1 1 € 76 € 76 1 Belgjika 1 1 € 61 € 61 1 Republika Çeke*
1 1 € 40 € 40 1
Shqipëria* 1 1 € 11 € 11 1 Federata Ruse*
1 1 € 4 € 4 1
Mesatare 4 9 € 1.821 € 236 1 * Vlerat e regjistruara janë kontribute të projekteve të Kombeve të Bashkuara që kane ndodhur në Kosovë.
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
NZZH (ODA) SIAPS LLOJIT TË NDIHMËS DHE MODALITETIT
Figura 5: lloji i ndihmës për vitin 2011 Disbursimet (në miliona €)
Vetëm 0,1% (242 mijë euro) të fondeve të shpërndara në vitin 2011 ishin kredi. Kjo
ishte një rënie e ndjeshme prej vitit 2010 ku 2,4% (6,033 milion €) e ndihmës është
shpërndarë ishte dhënë si kredi. Shumat e mbetura ishin grande. Nuk ka pasur
programe për lehtësimin e borxheve për vitin 2011.
Përafërsisht 50% e fondeve të shpërndarë shkoi për bashkëpunim/asistencë teknike
(106,70 milion €). Kjo ishte një rënie e vogël prej vitit 2010 kur (108,17 milion €) ishte
bashkëpunim/asistencë teknike. Lloji tjerët më i madh i llojit të ndihmës në vitin
2011 ishin projektet, llogariten në 35% të fondeve të shpërndara (75,76 milion €). Ky
lloj i modalitetit ka parë një rënie të madhe prej vitit 2010 ku 117,18 milion euro ishte
shpenzuar nëpërmjet këtij modaliteti. Grupi tjetër i madh ishin investimet Kapitale
(27,72 milion € ose 10%) e cila pa një ngritje të lehtë prej vitit 2010. Kjo ishte ndjekur
nga përkrahja buxhetore e përgjithshme (ose direkt) (5,2 milion € ose 2%), në lloje të
ndihmës (3,2 milion € ose 1%) dhe të synuar apo të rezervuar (1,3 milion € ose 1%).
Përkrahja buxhetore e përgjithshme është rritur pesëfish prej vitit 2010 në vitin 2011.
Në lloj të ndihmës ishte më shumë se gjysma sikur në vitin 2010 e sektorit buxhetor
të synuar apo e rezervuar ishte përafërsisht e barabartë prej vitit 2010 me vitin 2011.
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
NZZH-ja (ODA) SIAP KOMUNAVE
Figura 6: 2011, Disbursimet sipas Komunave (ngjyrat e lehta tregojnë shumat më të mëdha.)
Alokimet gjeografike të ndihmës dhe projekteve të ndihmave mund të kenë pasoja të
rëndësishme politike, sociale dhe ekonomike. 76% e disbursimeve në Kosovë për
vitin 2011, nuk ishin synuar tek asnjë komunë në veçanti. Figura 6 tregon alokimet
gjeografike të 24% të ndihmave që kanë synuar komuna të veçanta. Komunat me
ngjyra më të lehta ka pranuar nivele më të larta të ndihmave dhe rajonet e mbyllëta
kanë relativisht nivele më të ulëta të ndihmave.
Harta tregon shifrat në lidhje me shumën e përgjithshme të Eurove të shpërndara në
zona. Megjithatë, që të kuptohen më mirë alokimet gjeografike të ndihmave, ne e
kemi kalkuluar shumën për kokë banori, të pranuara në secilën komunë. Duke
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
përdorur rezultatet preliminare të Regjistrimit në Kosovë, janë kalkuluar shumat për
secilën komunë për kokë banori. 7
Shumat e disbursimeve janë shumë të pa qëndrueshme brenda këtyre komunave
prej viti në vit. Pesë komunat me shuma më të mëdha dhe pesë komunat me shuma
më të vogla për kokë banori në vitin 2011 janë të përfshira në tabelën 3. Që të
tregojnë shumën e ndryshimit prej viti në vit, shumat për kokë banori për periudhën
2008-2010 janë përfshi për ato komuna gjithashtu.
Tabela 3: Disbursimet për kokë banori sipas komunave 2008-2011 Komuna 2008 2009 2010 2011 Junik € 15,63 € 41,78 € 76,34 € 154,79 Novobërda € 9,66 € 14,79 € 83,39 € 134,57 Partesh € - € 4,18 € 46,20 € 134,34 Shtërpce € 74,85 € 87,02 € 159,04 € 126,67 Hani i Elezit € 57,85 € 69,24 € 96,09 € 97,43 Kllokot € 25,45 € 36,03 € 75,69 € 95,75 Dragash € 3,00 € 11,68 € 51,63 € 65,25 Ranillug € 17,15 € 24,29 € 49,73 € 64,54 Deçan € 20,34 € 20,57 € 48,83 € 53,70 Mamushë € 140,85 € 44,02 € 50,38 € 51,12 Fushë Kosova € 0,31 € 18,51 € 60,10 € 48,76 Klina € 1,38 € 61,75 € 151,19 € 47,61 Malisheva € 30,89 € 47,21 € 56,26 € 45,74 Skenderaj € 34,85 € 46,11 € 52,33 € 41,84 Obiliq € - € 33,54 € 25,58 € 40,81 Suhareka € 9,67 € 12,13 € 8,93 € 32,05 Graçanica € 9,65 € 6,56 € 15,05 € 29,27 Peja € 3,84 € 11,56 € 44,21 € 26,71 Kaçanik € 17,21 € 17,64 € 30,51 € 25,66 Lipjan € 2,71 € 17,70 € 26,64 € 24,55 Podujevë € - € 3,48 € 4,60 € 23,26 Prizren € 1,75 € 3,49 € 17,68 € 21,23 Gjakova € 2,69 € 8,73 € 21,63 € 19,26 Kamenicë € 2,74 € 4,40 € 21,29 € 19,20 Drenas € 0,02 € 14,90 € 11,92 € 18,20 Prishtinë € 2,62 € 5,48 € 21,69 € 16,83
7 Regjistrimi i popullsisë 2011 nuk përfshin të dhëna të kompletuara për Mitrovicën (Mitrovicën veriore, Zubin Potokun, Zveçanin, dhe Leposaviqin. Këto komuna janë përjashtuar nga analizimi për kokë banori.
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Gjilan € 10,35 € 15,45 € 29,74 € 16,55 Vushtrri € 1,43 € 1,54 € 6,53 € 12,21 Rahovec € 0,37 € 7,78 € 10,66 € 11,84 Istog € 1,06 € 1,23 € 16,54 € 11,55 Ferizaj € 6,03 € 13,91 € 15,59 € 10,54 Viti € 2,07 € 6,63 € 10,57 € 8,75 Shtime € 1,17 € 9,48 € 1,44 € 0,74 Mesatare € 3,00 € 14,79 € 29,74 € 29,27
NZZH-ja (ODA) SIPAS SEKTORËVE DAC Figura 7: NZZH-ja (ODA) sipas sektorëve DAC (në miliona €)
Ka dy sisteme të ndryshme për klasifikimin e sektorit të fokusit të projekteve në
PMN. I pari mbështetet në sistemin e kodimit të zhvilluar nga DAC (Development
Assistance Committee) në Organizatën për Zhvillim dhe Bashkëpunim Ekonomik.
Ky sistem i klasifikon në një nga njëzet sektorët më të mëdhenj. Figura 7 shfaq
shpërndarjen e disbursimeve në vitin 2011 në Kosovë. Sektori më i madh, 150 –
Qeveria dhe Shoqëria civile, kanë marr 28% (54,9 milion €) të disbursimeve të vitit 2011.
Sektori i dytë më i madh është 110 - Arsimi (11%; 23,6 milion €), pastaj 140 –
Furnizimi me ujë dhe kanalizimi (9%; 18,8 milion €), 311- Agrikultura (8%; 16,9 milion
€), dhe 230 – Gjenerimi i energjisë dhe furnizimi (8%, 16,6 milion €).
Në vitin 2010, sektori më i madh ishte 150 – Qeveria dhe Shoqëria civile (87,8 milion €);
megjithatë, ka pasur një rënie të ndjeshme në alokimet tek ky sektorë në vitin 2011.
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Sektori i dytë më i madh; megjithatë, ishte 400 – Multisektorë /ndër-shkurtimet. Në
vitin 2010, ka pranuar 50,2 milion € që ishte gati katër herë më shumë se vlera e këtij
sektori në vitin 2011. Sektorët e tjerë kryesor të mbetur kanë treguar një rënie të lehtë
në financim prej vitit 2010 në vitin 2011.
NZZH-ja (ODA) SIPAS SEKTORIT GRUPI PUNUES
Figura 8: NZZH-ja (ODA) sipas sektorit grupi punues (2008-2011) (në miliona €)
Sistemi i dytë i kategorizimit të alokimeve në sektorë i ndihmës në Kosovë është
nëpërmjet Sektorit Grupet Punuese. Këto grupe janë një nga komponentët kyçe të
menaxhimit të ndihmës në Kosovë dhe përpjekjeve të koordinimit, siç përshkruhet
në Rregullat e Koordinimit të Donatorëve.
Projektet janë kategorizuar në një nga tetë kategoritë. Takimet e rregullta janë
mbajtur mes akterëve kryesorë në qeveri dhe komunitetit të donatorëve për secilin
sektorë të grupeve punuese. Këto takime kanë nxitur bashkëpunimin dhe fokusin e
përpjekjeve të prioriteteve të QK-së. në fletët në vazhdim, një profil për secilin
sektorë të grupit punues janë paraqitur vizatime mbi të dhënat prej disbursimeve
aktuale të vitit 2011.
Sektori i grupit punues i Arsimit dhe Punësimit, ishte ndjeshëm më i vogël në vitin
2011 se sa ai në vitin 2010 (prej 63,5 milion € në 27,5 milion € ). Sundimi i Ligjit
Sektori Grupi Punues (SGP) gjithashtu pa një rënie të ndjeshme në vitin 2011 ( nga
45,3 milion € në 31,4 milion €). SGP-të e mbetura kanë treguar vetëm lëkundje
relativisht të vogla nga viti 2010 në vitin 2011. Faqet në vazhdim ofrojnë
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
informacione shtesë rreth aktiviteteve të donatorëve në secilën SGP-ë, si dhe
komunat ku në secila SGP-ë ishte aktive si dhe modalitete e ndihmave për secilin
sektorë. Përfundimisht, disa detaje për pesë projektet më të mëdha në lidhje me
disbursimet për secilin SGP-ë gjatë vitit 2011.
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Sektori i Sundimit të Ligjit Grupi Punues Figura 9: Sundimi i Ligjit, disbursimet sipas Donatorëve
Disbursimet sipas komunave Komuna shuma % Komuna të pa-alokuara € 28.158.596 89% Mitrovicë € 1.747.483 6% Prishtinë € 588.820 2% Obiliq € 207.838 1% Rahovec € 143.607 0% Ferizaj € 143.607 0% Klinë € 143.607 0% Tjera (8 Komunat ) € 465.365 1%
Figura 10: Sundimi i Ligjit, disbursimet sipas Modalitetit të ndihmës
5 projektet më të mëdha në vitin 2011 Titulli i Projektit Agjencioni i
donatorëve Agjencionet përfituese
Totali
IPA 2008 II – Ndërtimi i ndërtesës së pallatit të Drejtësisë në kornizën e “ renovimit të infrastrukturës në sektorin e Sundimit të Ligjit në Kosovë” LOT 1
Zyra e Bashkimit Evropian
Ministria e Drejtësisë
€ 4.105.972
IPA 2011 – Mbështetje për funksionimin në vazhdimësi të Zyrës Civile Ndërkombëtare (ICO) në Kosovë
Zyra e Bashkimit Evropian
€ 3.990.000
Sistem për fuqizimin e Pajtimit dhe Vendimit
USAID € 2.028.130
Programi për mbështetje Drejtësisë USAID € 1.659.543 PROJEKTI MODELI I GJYKATAVE NË KOSOVË- KJC/USAID
Norvegji € 1.147.584
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Sektori i Arsimit dhe Punësimit, Grupi Punues Figura 10: Arsimi & Punësimi, disbursimi sipas Donatorëve
Disbursimet sipas komunave Komuna shuma % Komuna të pa-alokuara € 19.390.410 70% Malisheva € 1.590.746 6% Skenderaj € 1.589.256 6% Mitrovicë € 1.212.297 5% Mitrovicë e veriut € 1.135.032 4% Prishtinë € 613.856 2% Fushë Kosovë € 282.726 1% Hani i Elezit € 263.368 1% Kamenicë € 263.368 1% Tjera (8 komuna) € 633.649 2%
Figura 11: Arsimi & Punësimi, Distribuimi sipas Modalitetit të Ndihmës
5 projektet më të mëdha në vitin 2011
Titulli i Projektit Agjencioni i donatorëve
Agjencionet përfituese Totali
VET Pajisje dhe mobile për shkollat në Malishevë dhe Skenderaj
Norvegji € 2.300.100,00
Kolegji Evropian Studime Biznesi & Administratë Publike, Mitrovicë
SIDA - Ministria e arsimit shkencës dhe teknologjisë - Komuna e Mitrovicës
€ 2.236.707,30
Programi bazik arsimor USAID € 2.064.945,61 Aktiviteti i Kosovës për të mbështetur Shkollat
USAID € 1.918.446,23
Zhvillimi i kapacitetit në sektorin bazik arsimor (CBDE), faza I
Qeveria Gjermane
Ministria e arsimit shkencës dhe teknologjisë
€ 1.230.000,00
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Sektori i Agrikulturës dhe Zhvillimit Rural Grupi Punues Figura 12: Agrikulturë & Zhvillimi Rural, sipas Donatorëve
Disbursimet sipas komunave Komuna shuma % Komuna të pa-alokuara € 11.914.718 77% Suharekë € 985.536 7% Dragash € 773.843 5% Gjakovë € 661.291 4% Ferizaj € 340.839 2% Fushë Kosovë € 340.839 2% Deçan € 208.142 1% Kamenicë € 98.500 1% Klinë € 77.112 1% Tjera (5 komuna) € 21.000 0%
Figura 13: Agrikulturë & Zhvillimi Rural, disbursimet sipas Modalitetit të Ndihmës
5 projektet më të mëdha në vitin 2011 Titulli i Projektit Agjencioni i
donatorëve Agjencionet përfituese Totali
Mundësi të reja për agrikulturë (MRK)
USAID € 1.886.726
IPA 2009 – Mbështetje e mëtejme për menaxhimin qëndrueshëm të pyjeve
Zyra e Bashkimit Evropian
- Agjencioni i pyjeve të Kosovës - Ministria e bujqësisë pylltarisë dhe zhvillimit rural
€ 1.350.000
Promovimi i Hortikulturës në Kosovë, faza IV & V (2008-2012)
Ministria e jashtme e Danimarkës; SDC
Ministria e bujqësisë pylltarisë dhe zhvillimit rural
€ 1.152.872
Zhvillimi Rural Ekonomik në Kosovë, faza I
Qeveria Gjermane
- Oda Ekonomike e Kosovës - Ministria e bujqësisë pylltarisë dhe zhvillimit rural - Ministria e industrisë dhe tregtisë
€ 985.000
Integrimi i zhvillimit rajonal në sektorin e agrikulturës në komunën e Suharekës
ADA Komuna e Suharekës € 887.036
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Sektori i Ekonomisë, Tregtisë dhe Industrisë, Grupi punues Figura 14: Ekonomi, Tregti dhe Industri sipas Donatorëve
Disbursimet sipas komunave Komuna shuma % Komuna të pa-alokuara € 14.700.327 93% Mitrovicë € 583.007 4% Zveçan € 243.194 1% Fushë Kosovë € 85.210 0% Ferizaj € 85.210 0% Gjakovë € 85.210 0% Dragash € 85.210 0%
Figura 15: Ekonomi, Tregti dhe Industri, disbursimet sipas Modalitetit të Ndihmës
5 projektet më të mëdha në vitin 2011 Titulli i Projektit Agjencioni i
donatorëve Agjencionet përfituese Totali
Programi për mundësimin e biznesit mjedisor
USAID € 3.536.846
Projekti për ndërmarrjet private në Kosovë
USAID € 2.897.130
IPA 2007 – mbështetja e BE-së për zhvillimin e biznesit në Kosovë nëpërmjet Menaxhimit Turn Around (TAM)
Zyra e Bashkimit Evropian
Ministria e industrisë dhe tregtisë
€ 1.341.722
IPA 2007 – përkrahja e NVM-ve nëpërmjet Ministrisë së tregtisë dhe industrisë në Kosovë
Zyra e Bashkimit Evropian
Ministria e industrisë dhe tregtisë
€ 1.323.632
Përkrahja Kosovare për Athene Prosjektledelse
Norvegjia € 1.321.557
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Sektori i Financimit Publik, Grupi Punues Figura 16: Financimi Publik sipas Donatorëve
Disbursimet sipas Komunave Komuna shuma % Komuna të pa-alokuara € 11.287.128 99%
Mamushë € 38.688 0%
Prishtinë € 38.688 0%
Podujevë € 38.688 0%
Figura 17: Financimi Publik, disbursimet sipas Modalitetit të Ndihmës
5 projektet më të mëdha në vitin 2011 Titulli i Projektit Agjencioni i
donatorëve Agjencionet përfituese
Totali
Themelimi i shemës së depozitave të sigurimit BMZ nr. (2007 66 360)
Qeveria Gjermane Banka Qendrore e Republikës së Kosovës
€ 4.500.000
Rritja dhe stabiliteti fiskal Programi i Iniciativës
USAID € 1.453.664
Efikasitet dhe qëndrueshmëri për Administratën tatimore të Kosovës
USAID € 1.174.850
Mbështetje regjistrimit të banorëve dhe ekonomive familjare në Kosovë në 2011
DfID € 1.169.453
Reformimin e sistemit të financimit publik në Kosovë, faza I
Qeveria Gjermane Komiteti për buxhet dhe financa
€ 835.000
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Sektori i Transportit dhe infrastrukturës, Grupi Punues Figura 18: Transporti dhe infrastruktura, sipas Donatorëve
Disbursimet sipas Komunave Komuna shuma % Komuna të pa-alokuara
€ 17.827.965 78%
Podujevë € 1.792.829 8% Mitrovicë € 653.392 3% Klinë € 470.094 2% Obiliq € 470.094 2% Zvecan € 161.776 1% Suharekë € 156.812 1% Zubin Potok € 156.812 1% Tjera (20 komuna) € 1.037.199 5%
Figura 19: Transport dhe infrastrukturë, disbursimet sipas Modalitetit të Ndihmës
5 projektet më të mëdha në vitin 2011 Titulli i Projektit Agjencioni
donatorëve Agjencionet përfituese Totali
Projekti i furnizimit dhe rrjetit të KEK-ut
USAID € 4.332.242
IPA 2009 – Mbështetje në përmirësimin e sistemit të transmisionit për të përmbushur standardet teknike te komunitetit të energjisë – Lot 1
Zyra e Bashkimit Evropian
- Ministria e Energjisë dhe Minierave - Sistemi i transmisionit dhe Operatorët e tregut, JSC
€ 3.785.352
IPA 2008 – ndërtimi i ri dhe rinovimi i linjave ajrore të transmisionit 400 dhe 110 kV- LOT 2
Zyra e Bashkimit Evropian
Ministria e Energjisë dhe Minierave
€ 2.445.201
Shërbime këshillimore për të ndihmuar në privatizimin e kompanisë së distribucionit të energjisë elektrike në Kosovë
USAID € 2.153.564
Ndërtimi i burgut të sigurisë së lartë Zyra e Bashkimit Evropian
Ministria e Drejtësisë € 1.775.947
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Sektori i Qeverisjes, Grupi Punues Figura 20: Qeverisja, disbursimet sipas Donatorëve
Disbursimet sipas Komunave Komuna shuma % Komuna të pa-alokuara
€ 23.000.555 87%
Lipjan € 597.959 2% Malisheva € 322.696 1% Kamenica € 304.729 1% Kaçanik € 304.729 1% Gllogoc € 269.814 1% Kllokot € 241.968 1% Tjera (13 komuna)
€ 1.429.452 5%
Figure 21: Qeverisja, disbursimet sipas Modalitetit të Ndihmës
5 projektet më të mëdha në vitin 2011 Titulli i Projektit Agjencioni i
donatorëve Agjencionet përfituese Totali
Programi iniciues për rritje dhe stabilitet financiar
USAID € 1.453.664
IPA 2008 & 2009 – Shema e bursave të BE-së - Rundi VI
Zyra e Bashkimit Evropian
Ministria e Integrimeve Evropiane
€ 1.410.369
IPA 2008 – Mbështetja dhe Promovimi i diversitetit në Kosovë nga BE-KE-ja
Zyra e Bashkimit Evropian
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit
€ 1.409.672
Projekti për mbështetjen e proceseve politike dhe partive
USAID € 1.376.767
Programi për mbështetjen e Kuvendit të Kosovës
USAID € 1.348.323
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
Sektori i Mjedisit , Grupi Punues Figura 22: Mjedisi, disbursimet sipas Donatorëve
Disbursimet sipas Komunave Komuna shuma % Komuna të pa-alokuara
€ 12.631.371 56%
Mitrovicë € 1.966.389 9% Dragash € 1.289.019 6% Prishtinë € 1.107.183 5% Gjakovë € 952.552 4% Fushë Kosovë € 796.438 4% Lipjan € 729.782 3% Gllogoc € 715.009 3% Tjera (15 komuna)
€ 2.480.948 11%
Figura 23: Mjedisi, disbursimet sipas Modaliteti të Ndihmës
5 projektet më të mëdha në vitin 2011 Titulli i Projektit Agjencioni i
donatorëve Agjencionet përfituese Totali
IPA 2007 – Programi për Infrastrukturë komunale, sociale dhe ekonomike, , Lot 3 – Projekte për dizajnimin dhe ndërtimin e ujësjellësve dhe kanalizimeve
Zyra e Bashkimit Evropian
- Komuna e Dragashit - Komuna e Fushë Kosovës - Komuna e Gjakovës - Komuna e Junikut - Komuna e Suharekës
€ 2.591.973
Furnizimi me ujë, dhe Kanalizimi, jug-perëndim të Kosovës VI (Bmz Nr. 2004 65 880) dhe (BMZ nr. 2004 70 419)
Qeveria Gjermane
- Kompania rajonale e ujësjellësit Hidrodrini JSC, Pejë - Kompania rajonale e ujësjellësit Hidroregjioni Jugor JSC, Prizren - Kompania rajonale e ujësjellësit Radoniqi JSC, Gjakovë
€ 1.926.213
IPA 2008 – Zgjerimi i trajtimit të ujit në Shipol të Mitrovicës
Zyra e Bashkimit Evropian
€ 1.771.600
Programi për reformimin e sektorit institucional të ujërave të Kosovës
USAID € 1.730.382
Infrastruktura e vogël për ujë dhe kanalizim
USAID € 1.410.048
Rap
orti
Vje
tor m
bi A
ktiv
itet
et e
Don
ator
ëve
gjat
ë vi
tit 2
011
top related