meslekİ bulaŞici hastaliklar
Post on 13-Mar-2016
287 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
TEPE AKADEMİ
Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar
Ders Notları
5510 Sayılı Yasanın 14.maddesine göre
“Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm
şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleri meslek
hastalığı” olarak tanımlanmıştır.
Hangi hastalıkların meslek hastalığı sayılacağı ve bu hastalıkların, işten fiilen ayrıldıktan en
geç ne kadar zaman sonra meydana çıkması halinde sigortalının mesleğinden ileri geldiğinin
kabul edileceği yine aynı yönetmelikte ayrıntılandırılmıştır. Ancak herhangi bir meslek
hastalığının klinik ve laboratuvar bulgularıyla kesinleştiği ve meslek hastalığına yol açan
etkenin, işyeri incelenmesiyle kanıtlandığı hallerde, meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük
süresi aşılmış olsa bile, söz konusu hastalık, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile
meslek hastalığı sayılabilir” hükmü gereğince katı bir yükümlülük süresi uygulaması olmadığı da
söylenebilir.
Özürlülük oranları ve meslekte kazanma gücü kayıp oranları yönetmeliğine göre Meslek
hastalıkları;
A. Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları,
B. Mesleki cilt hastalıkları,
C. Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları,
D. Mesleki bulaşıcı hastalıklar,
E. Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları, olmak üzere 5 grupta toplanmıştır.
Meslek hastalıkları listesinin D grubunda yer alan bulaşıcı hastalıkların, görülen işin gereği
olarak veya işyerinin özel koşullarının etkisiyle oluşması ve enfeksiyonun laboratuvar bulguları
ile de kanıtlanması gereklidir. Meslek hastalıkları listelerinde yer almayan ve fakat görülen iş ve
görev icabı olarak alındığı kesin olarak tespit edilen diğer enfeksiyon hastalıkları da meslek
hastalığı sayılır. Bu husustaki teşhisin laboratuvar deneyleriyle teyit edilmesi gereklidir.
Hastalığın azami kuluçka süresi yükümlülük süresi olarak kabul edilir.
D Grubu: Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmada
hastalıkların bulaş yolundan ziyade etkenin esas alındığı görülmektedir.
Hastalık ve belirtileri Yükümlülük
süresi Hastalık tehlikesi olan başlıca işler
D 1.GRUBU Helminthiasis grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar:
- Ankilostomiasis
- Necatoriasis
3 ay
3 ay
Tünel ve yeraltı maden işleri, pirinç
tarlalarında, killi, nemli toprak zeminde
çalışmalar.
D 2. GRUBU: Tropik Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar
- Malarya,
- Amebiasis,
- Sarı humma,
- Veba,
- Rekürrent ateş
- Dank,
- Leishmanioz,
- Frambosie,
- Lepra,
- Lekeli humma,
- Riketsiöz,
40 gün
30 gün
10 gün
10 gün
12 gün
10 gün
7 ay
8 hafta
25 yıl
20 gün
20 gün
Bu gibi hastalıkların saptandığı ve tedavi
edildiği sağlık örgütlerinde ve kurumlarında
veya bu hastalıkların patojen ajanları ile
çalışılan laboratuarlardaki sağlık
görevlerinde ve araştırmalarında çalışmalar.
D 3.GRUBU: Hayvanlardan insana bulaşan Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar
- Bruselloz,
- Tetanoz,
- Şarbon,
- Salmonella enfeksiyonları,
- Weill hastalığı,
- Kuduz,
- Ornithozlar, psittakoz,
- Rekurrent ateş,
- Şap hastalığı,
- Çiçek,
- Q humması,
- Lekeli humma,
6 ay -
30 gün
30 gün
30 gün
14 gün
2 yıl
30 gün
12 gün
10 gün
12 gün
30 gün
20 gün
Hayvan gütme, bakma, terbiye etme,
veterinerlik hizmetleri,
Hayvanlardan elde edilen materyelle veya
hayvan artıklarıyla yakın temas, bunların
işlenmesi, saklanması, taşınması (ahır,
mezbaha, hayvan taşımacılığı, veteriner
hastaneleri, kasap sakadatçı, sucukçu, et ve
balık konserveciliği, süt ve süt mamullerinin
işlenmesi, mutfak işleri, hayvan derisi, kılı,
yelesi, yünü, kemik v.b.nin işlendiği,
toplandığı, yok edildiği v.b. yerlerdeki
çalışmalar.),
- Ekinokok humması,
- Ruam,
- Bovin tipi tüberküloz.
1 yıl
1 ay
1 yıl
-Laboratuvarlarda bu hastalıkların
etkenleriyle veya hastalanmış hayvanlardan
alınmış biyolojik materyalle yapılan
çalışmalar.
D 4.GRUBU: Meslek gereği enfeksiyon hastalıklarına özellikle maruz kişilerdeki
Mesleki Bulaşıcı enfeksiyon hastalıkları
- Viral hepatit,
- Tüberküloz,
6 ay
1 yıl
- Hastane, dispanser, poliklinik araştırma
laboratuvarı v.b. sağlık kurumlarında
çalışmalar.
Burada öncelikle her bir gruptan seçilmiş örnek bir hastalık ayrıntılı olarak verilecek diğer
hastalıklar tablo halinde sunulacaktır:
Salmonellozis
Salmonellozis D3 grubu bir mesleki bulaşıcı hastalık olup, etkeni S.Typhimurium, S.Newport ve
S.Enteritidis gibi salmonella türü bakterilerdir.
Rezervuarı ve bulaş yolu: Domuz, küçükbaş, kümes ve ev hayvanları, yumurtalar yumurta
tozu, pişmiş kontamine et parçaları, salatalar, enfekte etler, bayat yemek artıkları, süt, süt
ürünlerinde çoğalabilen ve bunlar tarafından insana bulaşabilen bir hastalıktır.
Başlıca semptomları;
Karında kramplar,
ishal,
titreme,
ateş,
kusma ve
bulantıdır. İshal çoğu kez uzun sürer.
Kuluçka süresi, 6 saatten 72 saate kadar uzayabilir. (ortalama 18 saat).
Korunma için yapılabilecek başlıca uygulamalar şunlardır:
Konserve gıdaları korumak,
gıdaları özenle pişirmek,
evlerdeki kemiricileri ve hayvanları yok etmek.
Portörleri aramak.
Kümeslerin sağlıklı olmasını temin etmektir.
Amipli dizanteri
hastalığa neden olan etkeni: Entamoaba histolytica
hastalık etkeninin yerleştiği ve çoğaldığı yeri (Rezervuar), Portörlerin ve enfekte kişilerin
gaitaları, belki fareler
hastalığın bulaş şekli, Su, gıdalar, enfekte çiğ yenen sebze ve meyveler, sinekler, hamam
böcekleri
semptomların başlıca özellikleri ve kısa semptom tanımı,
Gizli ve belirtisiz başlangıç,
ishal ya da kabız ya da hiçbiri,
iştahsızlık,
karında dolgunluk,
kanlı ve balgamlı gaita
hastalık etkenin kuluçka süresi ve 5 günden birkaç aya değişebilir, ortalama 3-4 hafta
hastalıktan korunmak için alınması gereken önlemler;
Su, gıdalar, kirlenmiş sular için tifoda bahsedilen önlemlerin alınması,
Sütün pastörizasyonu (bebekler için kaynatılması).
Sineklerin yok edilmesi,
portörlerin izlenmesi.
Suyun kaynatılması ya da uyugn arıtımı, genelde hızlı filtrasyon ve klorlama %100 emin bir
yöntem değildir. Yavaş süzme ve sonra klorlama tercih edilen yöntemdir.
Tüberküloz
Hastalığa neden olan etkeni, Mycobacterium Tuberculosis (insan ve sığır tipi)
Hastalık etkeninin yerleştiği ve çoğaldığı yeri (Rezervuar), İnsan, seyrek olarak
hayvan solunum yolları
Hastalığın bulaş şekli, Temas, aynı şekilde tabak-çatal, gıda ve süt
Semptomların başlıca özellikleri ve kısa semptom tanımı,
Öksürük,
ateş,
yorgunluk ve
plörezi
Hastalık etkenin kuluçka süresi, Değişik
Hastalıktan korunmak için alınması gereken önlemler
Sütün pastörizasyonu,
tüberkülozlu sığırların ortadan kaldırılması,
kontamine kişilerin röntgen muayenesi ve izlenmesi,
PPD taraması ile BCG
Her bir meslek hastalığı grubundaki bütün hastalıkların her birini ayrıntılı olarak burada
vermek imkansızdır. Bu nedenle bütün hastalıkların genel bir tablo halinde anlatmak için her bir
hastalıkla ilgili olarak;
hastalığa neden olan etkeni,
hastalık etkeninin yerleştiği ve çoğaldığı yeri (Rezervuar),
hastalığın bulaş şekli,
semptomların başlıca özellikleri ve kısa semptom tanımı,
hastalık etkenin kuluçka süresi ve
hastalıktan korunmak için alınması gereken önlemler
bir tablo halinde aşağıda verilmiştir.
Elbette bu tabloda bile dünyada görülen bütün enfeksiyoz hastalıkları sıralamak mümkün
olmamıştır. En çok görülen, meslek hastalığı olarak kabule dilen ve tedavisi/aşısı olanlar başta
olmak üzere her bir etken grubundan önemli olanlar tabloya alınmıştır.
Aşağıda hazırlanmış olan tabloda tüzüğe göre “mesleki bulaşıcı hastalıklar” listesinde olan
hastalıklar (*) işareti ile belirtilmiştir.
Bulaşıcı Hastalıkların Özellikleri ve Korunması
Hastalık Neden Olan Ajan Rezervuar Bulaş Şekli Semptomları
n Kısa Tanımı
Kuluçka
Süresi Korunma
BA
KTER
İ T
OK
SİN
LER
İ
Botulizm C1. Botulinum
Toprak, toz,
meyve, sebze
ve bütün
gıdalar
Toksin içeren
gıda
maddelerinin
konserve
edilmesi
Gastrointestina
l ağrı, ishal,
kabız, güç
kaybı, dispne,
yutma
güçlüğü, çift
görme,
2 saatten
8 güne
kadar,
genellikle
24 saat
içinde
Evde yapılan ve asit olmayan
konserveleri 5 dakika süre ile
kaynatma, et, balık ya da
kurutulmuş gıdaları uzun süre
pişirmek, şüpheli gıda maddelerini
tatmamak.
Stafilakoka
bağlı gıda
zehirlenmesi
Enterotoksin yapan
stafilakoklar,
St. Albus,
St. Aureus (toksini
ısıya dayanıklıdır)
Deri, muköz,
membranlar,
cerahat, toz,
hava, balgam,
boğaz
Kreması
kontamine olan
pastalar, etler,
kümes
hayvanları, süt
ve ürünleri
Şiddetli
bulantı, kusma
ve güç kaybı,
ishal,
kramplar, ani
ve bazen
şiddetli
başlangıç,
kişinin süratle
iyileşmesi.
1 - 6
saat
ortalama
3 saat.
Derinliği az kaplarda hazırlanan
yiyecekleri soğuduktan sonra
derhal 7 oC den düşük ısıda
soğutmak, Artıkları 4 saat içinde
kullanmak, gıdaların
hazırlanmasında el işlemlerinden
sakınmak, gıda elleyicilerinin sağlık
ve hijyen eğitimi
Salmonelloz
is
(*)
S.Typhimurium
S.Newport
S.Enteritidis
S.Montevideo vb.
Domuz,
küçükbaş,
kümes ve ev
hayvanları,
yumurtalar
yumurta tozu
Pişmiş
kontamine et
parçaları,
salatalar,
enfekte etler,
bayat yemek
artıkları, süt,
süt ürünleri
Karında
kramplar,
ishal,
titreme, ateş,
kusma ve
bulantı, ishal
çoğu kez
uzun sürer.
6
saatten
72
saate,
ortalam
a 18
saat
Konserve gıdaları korumak,
gıdaları özenle pişirmek,
evlerdeki kemiricileri ve
hayvanları yok etmek. Portörleri
aramak. Stafilakok zehirlenmesi
için bahsedilen benzer önlemleri
almak. Kümeslerin sağlıklı
olmasını temin etmek.
BA
KT
ER
İLE
R
Tifo Salmonella typhi
Portör ya da
hastanın
gaita ve idrarı
Su, süt, süt
ürünleri,
kabuklu deniz
ürünleri,
kontamine
gıdalar,
sinekler.
Devamlı bir
ateşle
beraber genel
enfeksiyon
belirtileri,
gövdede
pembe
lekeler ve
ishal
3 -38
gün
ortalam
a 7-14
gün.
Kullanılan suyun arıtımı,
dezenfeksiyonu ve korunması.
Süt ve süt ürünlerinin
pastörizasyonu, kirlenmiş
suların sağlıklı bir şekilde
izolesi, gıda işçilerinin eğitimi,
gıda maddelerinin ve kabuklu
hayvanların kontrolü, sineklerin
yok edilmesi, jerm portörlerinin
kontrolü, aşılama, kişisel hijyen.
Paratifolar
(*) Salmonella A,B,C
Gastroe
nterit
formu
için 1-
10 gün,
barsak
enfeksiy
onu
formu
için 1-3
hafta.
Streptokoks
ik gıda
zehirlenmes
i
A grubu Str,
B grubu hemolitik
Str
Str. Faecalis,
Str.Viridans
Ağız, burun
boğaz ve
insan
solunum
yolları
Etler, süt,
köfte, peynir,
kontamine
soslar
Bulantı,
bazen kusma,
kolik ve ishal
2 - 18
saat
Stafilokok zehirlenmesindeki
benzer önlemlerin alınması. Süt
ve süt ürünlerinin
pastörizasyonu
Shigellozis
(Basili
dizanteri)
Sh. dysentherie
Sh. Flexneri
Sh.Soydil ve
Sh.Sonnei
Jerm
portörlerinin
ve enfekte
kişilerin
saltaları
Su, gıdalar, süt
ve kontamine
süt ürünleri,
sinekler
Birden bire
ishal, ateş,
tenezm ile
başlangıç, sık
kanlı ve
balgamlı ishal
1 - 7
gün,
ortalam
a 4
günden
az.
Su, gıdalar, kirlenmiş sular için
tifoda bahsedilen önlemlerin
alınması, Sütün pastörizasyonu
(bebekler için kaynatılması).
Sineklerin yok edilmesi,
portörlerin izlenmesi.
Kolera V.Cholarae
Galita,
kusmuk,
Jerm
portörleri
Su, kontamine
çiğ yiyecekler,
sinekler
Sulu ishal,
kusma,
susuzluk,
ağrılar, koma
2-5 gün
ortalam
a 3 gün
Tifoda bahsedilen önlemlerin
alınması, aşılama, karantina,
hastaların izole edilmesi
Hastalık Neden Olan Ajan Rezervuar Bulaş Şekli
Semptomlar
ın Kısa
Tanımı
Kuluçk
a
Süresi
Korunma
BA
KT
ER
İLE
R
Brusella
(*)
Brucella melitensis
(keçilerde)
Brucella arbortus
(sığırlarda)
Brucella suis
(domuzlarda)
Enfekte
hayvanın
kanı,
dokuları,
sütü, idrarı
Enfekte inek ve
keçiden alınan
çiğ süt, aynı
zamanda
enfekte
hayvanla
temas
Belirtisiz,
düzensiz bir
ateş,
terleme,
titreme, kas
ve eklem
ağrıları
6 ila 30
gün
arasında
değişebi
lir
Sütün pastörizasyonu, enfekte
hayvanların imha edilmesi,
enfekte etlerin önlem alınarak
işlenmesi
Meliodozis Preudomonas
Pseudomalle
Fare, kobay,
kedi, tavşan,
köpek, at
Fare gaitası ile
enfekte olmuş
gıda maddeleri
İshal, kusma,
yüksek ateş,
hezeyan
10
günden
az
Farelerin imhası, gıdaların
uygun taşınma ve korunması,
sineklerle savaş, kişisel hijyen
Streptotok
anjin Str.hemolyticus
Burun, boğaz
ve ağız
akıntısı
Kontamine süt
ve ürünleri
Anjin, birden
başlayan
ateş,
kusmalar
2
günden
5 güne
Sütün pastörizasyonu,
temaslıların muayenesi,
portörlerin bulunması ve
tedavisi
Difteri Corynebacterium
Diphtheriae
Solunum
yolları, hasta
ve portör
jermleri
Temas, süt ve
süt ürünleri
Bademcikleri
n, boğazın ve
burunun
iltihablı, ateşli
hastalığı
2-5 gün
ve daha
fazla
Sütün pastörizasyonu, araç-
gerecin dezenfeksiyonu,
temaslıların muayenesi, aşılama
Tüberküloz
(*)
Mycobacterium
Tuberculosis (insan
ve sığır tipi)
İnsan, seyrek
olarak
hayvan
solunum
yolları
Temas, aynı
şekilde tabak-
çatal, gıda ve
süt
Öksürük,
ateş,
yorgunluk
plörezi
Değişik
Sütün pastörizasyonu,
tüberkülozlu sığırların ortadan
kaldırılması, kontamine kişilerin
röntgen muayenesi ve
izlenmesi, PPD taraması ile BCG
Tularemi Francisella
Tutarensis
Kemiriciler,
tavşan,
sinekleri,
tahta kenesi,
köpek, tilki,
domuz
Enfekte tavşan
eti, kontamine
su, yabani
hayvanlarla
temas
Ani başlangıç,
ateş ağırlar
vs.
1-10
gün
ortalam
a 3 gün
Tavşan etinin uzun süre
pişirilmesi, suyun temizlenmesi,
kauçuk eldiven
kullanılması(vahşi hayvanlarla
temasta, korunma amacı ile)
Gastroenter
it
Bilinmeyen
mikroorganizmalar
İnsan ve
hayvanlar
Su, gıdalar,
süt, hava
İshal, bulantı,
kusmalar,
kramplar,
belki ateş
Değişik,
ortalam
a 8-12
saat
Çevre sağlığı sağlık eğitimi,
kişisel hijyen
RİC
KE
TS
IA
Ricketsia
Humması
(*)
Coxiella burnetti Süt inekleri,
koyun, keçi
Mezbahalar,
enfekte
hayvanla
temas eden süt
sağıcıları, çiğ
inek ve keçi
sütü
Bol terleme
ve titreme,
migren,
rahatsızlık
2-3
hafta
Süt ve sütlü ürünlerin
pastörizasyonu. Enfekte
hayvanların oluşturduğu
rezervuarların yok edilmesi,
mezbaha ve süthanelerin
temizliği. Hastalığın tespit
edildiği yerlerden gelen
ürünlerin 63 oC de 30 dakika ya
da 72 oC de15 saniyede
pastörize edilmesi.
VİR
US
Lenfositer
Korio-
menenjit
Filtre olan bir virüs
Ev farelerinin
idrarı, gaita,
ifrazat
Kontamine
gıdalar
Ateş, grup,
şiddetli baş
ağrısı,
tortikolis,
kusma, uyku
hali.
Ortalam
a 8-13
gün
Farelerin yok edilmesi ya da
sayılarının azaltılması. Genel
temizlik ve çevre temizliği.
ENFEKSİYÖ
Z HEPATİT
(*)
Hepatit A virüsü
Enfekte
şahısların
dışkısı
Enfekte su
gıdalar, süt
Ateş, bulantı,
iştahsızlık,
muhtemelen
kusma,
yorgunluk,
baş ağrısı,
sararma
15-35
gün,
ortalama
25 gün
Kirli suların izolesi, gıda hijyeni,
kişisel hijyen. Sulun
koagülasyon, dekantasyon ve
filtrasyonla arıtımı, daha sonra
klorla dezenfeksiyonu (litrede
0.6 ml. Serbest klor olacak
şekilde)
Hastalık Neden Olan Ajan Rezervuar Bulaş Şekli
Semptomlar
ın Kısa
Tanımı
Kuluçk
a
Süresi
Korunma
PR
OT
OZ
OA
Amipli
dizanteri
(*)
Entamoaba
histolytica
Portörlerin ve
enfekte
kişilerin
gaitaları, belki
fareler
Su, gıdalar,
enfekte çiğ
yenen sebze ve
meyveler,
sinekler,
hamam
böcekleri
Gizli ve
belirtisiz
başlangıç,
ishal ya da
kabız ya da
hiçbiri,
iştahsızlık,
karında
dolgunluk,
kanlı ve
balgamlı gaita
5
günden
birkaç
aya
değişebil
ir,
ortalama
3-4 hafta
Schigellada alınan önlemlerin
aynısı. Suyun kaynatılması ya da
uyugn arıtımı, genelde hızlı
filtrasyon ve klorlama %100
emin bir yöntem değildir. Yavaş
süzme ve sonra klorlama tercih
edilen yöntemdir.
SP
İR
OK
ET
Leptospiroz
(weil
hastalığı)
(*)
Leptospira
haemorrhagiae
L. habddomadis,
L.cola vb.
Fare, domuz,
köpek, kedi,
sıçan, tilki,
koyun idrarı
ve gaitası
Gıdalar, su,
enfekte
hayvanların
gaitaları ve
idrarları ile
kirletilmiş
toprak, temas
Ateş, titreme,
baş ağrısı,
bulantı, adale
ağrısı, kusma,
susama,
halsizlik,
sararma
4-19
gün,
ortalama
9-10
gün.
Farelerin imhası, gıdaların
korunması, mutfak araç
gerecinin dezenfeksiyonu.
Suların kirletilmemesi. El ve
kollardaki çatlakların tedavisi
Trişinozis
(*) Trichinella spiralis
Domuz, ayı,
yabani
domuz, fare,
tilki, kurt
Enfekte domuz
eti ve domuz eti
ürünleri,
enfekte ayı ve
yaban domuzu
eti
Bulantı,
kusmalar,
ishal, adale
ağrısı, yüzün
ve göz
kapaklarının
şişmesi,
yutkunma
zorluğu
9 gün
civarında
, 2-29
gün
Domuz ayı ve yaban domuzu
etlerinin, domuz eti ve et
ürünlerinin iyice pişirilmesi,
farelerin imhası. Domuzların
pişmiş yiyeceklerle beslenme ya
da bunları gıdalardan çıkarmak.
Eti -15 C derecede, 20 gün ya
da 31 C derecede 24 saat
muhafaza etmek.
PA
RA
ZİT
OZ
LA
R
Sistozamiya
zis
(bilharziose)
Schistosoma
haematobium,
S.Monsoni, S.
Japonicum
İnsanda venöz
dolaşım, idrar,
gaita
Enfekte olmuş
su, bu suyun
içme ve
yıkanma için
kullanılması
Dizanterik,
akciğer ve
karın
semptomları,
titreme,
kaşıntı,
dermatit
1-3 ay
ya da
daha
fazla
Enfekte sudan sakınmak. Suyu
aşağıdaki yöntemlerden biri ile
sağlıklı duruma getirmek. 1)1
saat sürede koagülasyon ve
çöktürme, daha sonra yavaş
süzme(saatte 1 m2 de, 7 m3 su)
ya da diatomitten süzme (saatte
1 m2 de 12 m3 su), sonra
klorlama (1 mg/L), 2)
Kaynatma, bakır sülfat ilave
ederek (16 mg/L) 48 saat süre
ile çöktürme ve klorlama, 3)
Sodyum penta-chlorophenat ya
da bakır (10 mg/L) ilave etmek,
yavaş kum filtrelerinden süzmek
ve klorlama
Askariyozis Ascaris
Lumbricoides
İnsan, goril,
maymun kalın
barsağı
Enfekte su ve
gıdalar, lağım
suları
Gaitada
kurtlar, karın
ağırısı, deri
döküntüleri,
karın şişmesi,
bulantı,
iştahın
artması
1-5 gün
ve 2-4
ay
Kişisel hijyen, çevre sağlığı.
Endemik bölgelerde suyu
kaynatarak içmek. İnsan dışkı ve
idrarının sağlıklı bir şekilde
izolesi
Hasta
lık
Neden Olan Ajan Rezervuar Bulaş Şekli
Sem
pto
m
ların
Kıs
a
Tan
ımı
Ku
luçka
Sü
resi
Korunma P
AR
AZ
İT
OZ
LA
R
Ekin
okok (
Hid
atidoz) Echinococcus
Granulosus (köpek
tanyası)
Köpek, koyun,
kurt, domuz,
at, maymun
Kontamine
içecekler ve
gıdalar, elle
ağzın
kontamine
olması, enfekte
köpeklerle
temas.
Dokulardaki
kistler(karaciğ
er, akciğer,
böbrek,
kursak),
Semptomların
olmaması,
ölümle
sonuçlanması
olanaklı.
Değişik,
birkaç
gün.
Köpekleri mezbahaya
sokmamak ve çiğ etle
beslenmelerini önlemek,
çocukları ve yetişkinleri
köpeklerle doğrudan temas
etmelerinin sakıncalı olduğu
hakkında eğitmek.
Tenia
z
Taenla
Sollum(Domuz
tanyası)
T.Saginata (Sığır
tanyası)
İnsan, davar,
domuz,
manda,
muhtemelen
fare ve sıçan
Enfekte etlerin
çiğ yenmesi.
İnsan, fare ve
sıçan gaitası ile
kirletilmiş gıda
maddeleri
Karın ağrıları,
ishal,
konvulziyonla
r,
uykusuzluk,
iştahının
artması
1-3 ay
Eti uzun süre pişirmek,
sineklerle savaş, insan gaita ve
idrarının sağlıklı bir şekilde
izolesi, gıdaları elle işleyenleri
hijyen kurallarına uymaları
konusunda denetleme, kontrol
edilmemiş etleri yememek, Eti
6 gün-10 C derecede
saklamak.
Botr
iosefa
lo
zis
Diphyliobotrium
latum(balık
tenyası) ve diğer
varyeteleri
Siklops,
insan,
kurbağa,
köpek, kedi
Çiğ yenen
enfekte tatlı su
balıkları
Karın ağrıları,
zayıflama,
anemi,
halsizlik
18 gün
Balığın ve balık yumurtalarının
(havyar) iyice pişirilmesi. İnsan
gaita ve idrarının sağlıklı bir
şekilde izolesi.
Para
gonim
iyazis
Paragonimus
westermani,
P.kellicotti
(akciğer
trematodu)
İnsan, köpek,
kedi, domuz,
fare, kurt
Enfekte su,
tatlı su
yengeci,
kerevit
Kronik
öksürük,
boğumlu
parmaklar,
künt ağrılar,
ishal
Değişik
Endemik bölgelerde içme
suyunun kaynatılması. Tatlı su
yengeçlerinin ve kerevitlerinin
iyice pişirilmesi.
Klo
nork
iyazis
Clonorchis
sinensis,
opistherchis
fellneus (karaciğer
trematodu)
İnsan, köpek,
kedi, domuz
karaciğeri
Enfekte tatlı su
balıkları
Kronik ishal,
niktolopi
(gece
görmesi)
26 gün
Endemik bölgelerde içme
suyunun kaynatılması.
Balıkların iyice pişirilmesi
Fasiy
oliyazis
Fasciola hepatica Koyun
karaciğeri
Çiğ yenen
koyun
karaciğeri
Muntazam
olmayan
ateş, ağrılar,
ishal
Birçok
ay
Koyun karaciğerinin iyice
pişirilmesi
Trikosefa
lozis
Trichuris trichlura
İnsan,
domuz,
köpek kalın
barsağı
Kontamine
gıdalar
Özellik
arzeden
semptomları
yok.
Muhtemelen
karında
şişkinlik
6-12 ay
Çevre sağlığı, suyun
kaynatılması, gıdaların
pişirilerek yenmesi. Gaitanın
sağlıklı bir şekilde izolesi. O
ksiy
ur
Enterobius
vermicularis
İnsan kalın
barsağı
Parmaklar,
yumurta ihtiva
eden tozlar,
kontamine
gıdalar ve
sular, lağım
suları
Burun
kaşıntısı,
pruritis, ishal
14 gün
Heladan çıktıktan sonra ellerin
yıkanması, tırnakların
kesilmesi, yatarken pamuklu
don giyilmesi, hijyen önlemleri
Fascio
lopsis
Fasciolopsis buski
İnsan ve
domuz ince
barsağı
Çiğ yenen su
bitkileri, su
gıdaları
Karın ağrıları,
ishal,
yeşilimtrak
gaita, kabız,
ödem
1-2 ay Lotus, bambu, su kestanesi
köklerinin pişirilmesi
Him
enolo
piy
az
Hymenolopis Nana İnsan ve
kemiriciler
Yumurtalar ile
kirlenmiş
gıdalar, direk
temas
İshal ya da
karın ağrıları,
barsak
irritasyonu
1 ay
İnsan dışkı ve idrarının sağlıklı
bir şekilde izolesi. Kişisel
hijyen, gıdaların sağlık
denetimi, kemiricilerin yok
edilmesi, vakaların tedavisi.
VEKTÖRLERLE BULAŞAN HASTALIKLAR
Vektörlerle bulaşan hastalıklar bazı iş kollarında daha fazla önem arzedebilir.
Veterinerlik, hayvancılık, gıda ve tarım sektöründe çalışanlarda vektörlerle bulaşan
hastalıklar önemli sağlık sorunları oluşturabilirler.
Vektörlerle bulaşan hastalıkların çok görüldüğü başlıca iş kolları;
Hayvan gütme, bakma, terbiye etme,
veterinerlik hizmetleri,
Hayvanlardan elde edilen materyelle veya hayvan artıklarıyla yakın temas,
bunların işlenmesi, saklanması, taşınması (ahır, mezbaha, hayvan taşımacılığı, veteriner
hastaneleri, kasap sakadatçı, sucukçu, et ve balık konserveciliği, süt ve süt mamullerinin
işlenmesi, mutfak işleri, hayvan derisi, kılı, yelesi, yünü, kemik v.b.nin işlendiği,
toplandığı, yok edildiği v.b. yerlerdeki çalışmalar.)
Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle veya hastalanmış hayvanlardan
alınmış biyolojik materyalle yapılan çalışmalardır.
Bu gibi hastalıkların saptandığı ve tedavi edildiği sağlık örgütlerinde ve
kurumlarında veya bu hastalıkların patojen ajanları ile çalışılan laboratuarlardaki sağlık
görevlerinde ve araştırmalarında çalışmalar.
Vektörlerle bulaşan hastalıklardan biri olan sıtmayı örnek evrecek olursak; sıtma
etkeni olan plazmodium türü mikroorganizmalar, dişi sivrisineklerinin vücudunda
gelişimini tamamlar sonra bu sineğin insanı sokmasıyla sağlam insana geçerek hastalık
yapar. İnsanda hastalığın ortaya çıkabilmesi için etkenin mutlaka sivrisineğin vücudunda
bir süre kalarak gelişim aşamasını tamamlaması gerekir. Bu hastalığın bulaş zinciri-
çevresi göz önüne alındığında;
Etken: Plazmodium türü mikroorganizmalardır.
Kaynak: Sıtma hastalığı olan insandır.
Bulaşma yolu: Vektör (anofel türü sivrisinek)
Konakçı: Sivrisineğin ısırdığı sağlam insandır.
Bu zinciri ikim koşulları, sıcak ve nem stimule eder, bulaşı hızlandırır. Bütün bu
ögeleriyle birlikte enfeksiyon çevresi anlaşılmış olur alınması gereken önlemler zincirin
her bir halkasına ve kolaylaştırıcı çevresel faktörlere yönelik olarak sistematik bir biçimde
planlanırsa salgın veya bulaşıcı hastalığa sistematik ve bilimsel olarak müdahale edilmiş
olacaktır. Bu sistematik yaklaşımla ele alındığında sıtmayla ilgili olarak alınması
gereken önlemlerin şunlar olacağı açıkça ortaya çıkacaktır:
Temel prensip bulaştırma aracı olan vektörlerin ortadan kaldırılması olmakla birlikte,
enfeksiyon zinciri göz önünde bulundurularak enfeksiyonun bulaşma aşamalarının her
birine yönelik olarak entegre (bütün önlemler birlikte) önlemler alınmalıdır.
1. Etkene Yönelik Önlemler:
Etkenin antijenik yapısının ve immunolojik özelliklerinin laboratuar
ortamında incelenmesi
2. KAYNAĞA Yönelik Önlemler:
Hastalık insandan insana bulaşıyorsa hastaların tedavi edilmesi, hasta
tarama-bulma çalışmaları, erken tanı koymak. Vakaların izolasyonu ve tanının
konması
Hayvandan insana bulaşan hastalıklarda hasta hayvanların aranması ve
tedavisi gereken durumlarda itlafı
Kaynağın bulunması, yeni bulaşların önlenmesi ve kaynağa ve bulaşma
yollarına yönelik önlemlerin alınması açısından çok önemlidir.
Sağlık Eğitimi ile erken tanı ve tedaviye katkı sağlamak
Hastalık bildirim sistemi ile, hastaların erken ve doğru tanısının konmasını
sağlayarak hastalığın yayılmasını önlemek
3. Kaynaktan Çıkış Yoluna Yönelik Önlemler:
Hasta insanların vektörlerle temasını ve ısırılmayı önlemek amacıyla;
Uzun kollu giysiler, kaçırıcı kimyasalların kullanılması, cibinlik ve sinek telleri
kullanmak
Hayvan barınaklarının ilaçlanması, vektörleri uzaklaştırıcı kimyasalların
kullanılması
4. BULAŞ YOLUNA (Vektöre) Yönelik Önlemler:
Öncelikle vektörlerin, üreme ve yaşama alanlarının saptanması gerekir.
Vektörlerin yaşama ve üreme alanlarına yönelik çevre sağlığı (barınma,
atık, ve gıda hijyeni) önlemleri.
Fiziko-biyolojik (kapan, tuzak, UV elektrikli lamba, larva yiyen bakteriler,
kedi beslemek vb) önlemler.
Toksik kimyasal maddeler kullanarak (pestisitleri kullanarak) vektör
mücadelesi.
5. Konakçıya Giriş Yoluna Yönelik Önlemler:
Sağlam insanların vektörlerle temasını ve ısırılmayı önlemek amacıyla;
Uzun kollu giysiler, kaçırıcı kimyasalların kullanılması, cibinlik ve sinek telleri
kullanmak
Sağlık eğitimi ile kişisel önlemleri önemsetmek.
6. KONAKÇIYA Yönelik Önlemler:
Sağlamların ilaçla korunması (ve/veya aşılanmaları)
Yeterli ve dengeli beslenme
Sağlık eğitimi ve kişisel hijyen önlemlerinin alınması
Toplumun sosyoekonomik ve sosyokültürel düzeyinin yükseltilmesi en
önemli önlemdir.
Şekil 3. Vektörlerle Bulaşan Hastalıklarda, Enfeksiyon zinciri (çevresi) ve vektörlerle
bulaşan hastalıklara karşı alınması gereken önlemler.
TEPE AKADEMİ ANKARA MERKEZ OFİS Adres: Ceyhun Atuf Kansu Cad. Bayraktar Center, G Blok,
No:114/9 Balgat/Çankaya/ANKARA
Tel : 0 312 473 43 47
Tel-2 : 0 312 473 43 48
Fax : 0 312 473 43 59
top related