mga batas pangwika

Saligang Batas ng Biak na Bato ang wikang opisyal ng katipunan ay tagalog na naging midyum sa mga paghatid-sulat at dokumento ng kilusan.

Jennifer E. Artizo MAT-F

Saligang Batas ng 1935, Artikulo XIII, Seksyon

ang Pambansang Asemblea ay dapat gumawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang komong wikang na batay sa isa sa mga umiiral na katutubong wika.

Hanggat hindi ipinag-utos ng batas, mannatili ang Ingles at kastila bilang mga opisyal na wika.Batas Komonwelt Blg. 184 Naglalayong bumuo ng samahang pangwikang Surian ng Wikang Pambansa o SWP

Nagpatibay sa pagkakaroon ng SWP

Matapos ang sampung buwang pag-aaral, ipinalabas ng SWP ang resolusyong nagsasabing Tagalog ang lubos na nakatugon sa ginawa nilang pag-aaral, ang tagalog ay batayan ng wikang pambansa.

Na buong ganap ni Lope k. Santos (ama ng Balarilang Tagalog) ang talatinigang may pamagat na “ Tagalog-English Dictionary” at “ Ang Balarila ng Wikang Pambansa.”

Iniutos ng kalihim ng Pampublikong Instruksiyon Jorge Bocobo na ituro sa lahat ng paaralan ang pambansang wika na base sa Tagalog, taong panuruan 1940-1941.

Ibinaba noong panahon ng pananakop ng Hapon, ginawang opisyal na mga wika ng Pilipinasa ang wikang Hapon at Tagalog.

Ang wikang pambansa ay tatawaging Wikang Pambansang Pilipino ay maging nang wikang opisyal ng Pilipinas.

Nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay ang pagpapahayag ng pagdiriwang ng Linggo ng

Wika simula sa Marso 29 hanggang Abril 4 at Arawa ni Balagtas tuwing Abril 12 na kanya ring kaarawan ayon sa mungkahi ng Surian ng Wikang

Pambasa.

Nilagdaan ni Pangulong Magsaysay ang susog sa Proklama bilang 12 na inililipat ang panahon ng pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa taun-taon simula sa ika-13 hanggang ika-19 ng Agosto bilang paggalang sa kaarawan ni

Pangulong Manuel L. Quezon, “Ama ng Wikang Pambansa.”

Sa pamamahala ng Kalihim ng Edukasyon Jose B. Romero, ipinatupad ang pagtawag sa wikang pambansa na Pilipino bilang pamalit sa

mahabang itinawag ng Batas Komonwlt Blg. 570.

Ang mga sertipiko at diploma ng pagtatapos simula sa taong-aralan 1963-1964 ay ipalilimbag na o may salin sa wikang Pilipino.

Ang lahat ng edipisyo, gusali at tanggapan ng pamahalaan ay pangalanan sa Pilipino. Ito ay nilagdaab ni Pangulong Ferdinad Marcos

Ipinag-utos na ang mga letterhead ng mga tanggapan ng pamahalaan ay isulat sa Pilipino, kalakip ang kaukulang teksto sa Ingles.Ipinag-utos din na ang pormularyo sa panunumpa sa tungkulin ng mga pinuno at kawani ng pamahalaan ay sa Pilipino gagawin. Nilagdaan ito ni kalihim Tagapagpaganap Rafael Salas.

Ang Pambansang Asemblea ay gagawa ng mga hakbang tungo sa paglinang at pormal na adapsyon ng isang panlahat na wikang pambansa na tatawaging Filipino. Hanggat hindi nagpapatibay ang batas ng naiiba, ang Ingles at Pilipino ang siyang wikang opisyal.

Itinakda ang mga panuntunan sa pagpapatupad ng Patakarang Edukasyong Bilingguwal sa mga paaralan na nagsimula sa taong panuruan 1974-75. Ang patakarang ito ay nag-uutos ng magkahiwalay na paggamit ng Pilipino at Ingles bilang midyum ng pagtuturo ng mga tiyak na asignatura sa primarya, intermediya, at sekondarya.

Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito’y dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika ng Pilipinas at sa iba pang mga wika.

“Ukol sa layunin ng komunikasyon at pagtuturo ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino, at hanggat walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles. Ang mga wikang panrehiyon ay pantulong sa mga wiakng opisyal sa mga rehiyon at magsisilbing pantulong sa mga wikang panturo roon”

Ang Konstitusyon ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin sa mga pangunahing wikang panrehiyon, Arabic at kastila.

Dapat magtatag ang Kongreso ng isang komisyon ng wikang pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng iba’t ibang rehiyon at mga disiplina na magsasagawa, mag-uugnay at magtataguyod ng mga pananaliksik para sa pagpapaunlad, pagpapalaganap, at pagpapanatili sa Filipino at iba pang mga wika.

Isinaad ang pagbabago sa Patakarang Edukasyong Billingguwal nang ganito..”Ang patakarang Billinguwal ay naglalayong makapagtamo ng kahusayan sa Filipino at Ingles sa antas pambansa sa pamamgitan ng pagtuturo ng dalawang wikang ito bilang mga midyum ng pagtuturo sa lahat ng antas.

Nilagdaan ng Pangulong Corazon Aquino ang paglikha ng Linangan ng mga Wika sa Pilipinas LWP bilang pamalit sa dating SWP at makatugon sa panibagong iniatas na gawain nitong patuloy na pagsasaliksik at pagpapaunlad ng wikang pambansa.

Itinatag ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF), bilang pagsunod sa itinatadhana ng Saligang Batas ng 1987, Seksiyon 9. Ito rin ay pamalit sa dating SWP at LWP.

Ang pagtatalaga ngtauang pagdiriwang ng Buwan ng Wikang Pambansa, Agosto 1-31. Nilagdaan ito ni Pangulong Fidel Ramos

Isinainstitusyon ang gamit ng Inang Wika sa Elementarya O Multiligual Language Education (MLE). Nauna rito, may inilahad nang bersyon ang ikalabing-apat na kongreso ng mababang Kapulungan na House Bill No. 3719- An act Establishing a Multi-Lingual Education and Literacy Program and for other Purpose sa pamamagitan ni hon. Magtanggol T. Gunigundo.

Ayon sa ipinalabas na Resolusyon Blg. 1-92 (Mayo 13, 1992) na sinusugan ng Resolusyon Blg. 1-96 (Agosto, 1996) ng Komisyon sa Wikang Filipino, ang depinisyon ng Filipino ay

..”ang katutubong wika na ginagamit s buong Pilipinas bilang wika ng komunikasyon ng mga etnikong grupo. Katulad ng iba pang wikang buhay, ang filipino ay dumaraan sa proseso ng paglinang sa pamamagitan ng mga paghihiram sa mga wika ng Pilipinas at mga di-katutubong wika at sa ebolusyon ng iba’t ibang salitang barayti ng wika para sa iba’t ibang sitwasyon, sa mga nagsasalita nito na may iba’t ibang salitang sosyal, at para sa mga paksa ng talakayan at iskolarling pagpapahayag.”

Sa panayam na ibinigay ni Komisyoner Ricardo Ma. Duran Nolasco (ng KWF, 2007) sa Mariano Marcos State University, aniya ang kasalukuyang Filipino ay dating wika ng katagalugan na naging wikang pambansa bunga ng kombinasyon ng mga pangyayari historikal, ekonomikal, at sosyopolitikal, kayat naging pambansang lingua franca ng magkakaibang etnolingguwistikong grupo sa bansa.

Nagpapatibay sa alpabeto at patnubay sa ispeling ng wikang Filipino, kasabay ng tuwirang pagtukoy ng Konstitusyon ng 1987 sa wikang pambansa.

Ang pagbaybay ay patitik at bibigkasin ayon sa tawa-Ingles maliban sa n (enye) na tawag-kastila

(ey, bi, di, i, ef, eych, ay, key, el, em en, enye, endyi, o, pi, kyu, ar, es, ti ,yu, vi, dobol, yu, eks, way, zi.

A, B,C,D,E, F, G,H, I, J, K, L, M, N, -N, NG, O,P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z,

May 28 letra pa rin sa 2001 alpabeto, walang idinagdag, walang ibinawas at gumaganap bilang pagpapatuloy ng 1987 patnubay Ang binago ay mga tuntunin saa paggamit ng walong dagdag letra na pinagmulan ng maraming kalituhan simula nang pormal na ipinasok sa alpabeto ng 1976.

Pansamantalang nagpapatigil sa implementasyon ng 2001 Rebisyon sa Alpabeto at Patnubay sa ispeling ng wikang Filipino. Itinagubilin pa ang pansamantalang paggamit at pagsangguni sa 1987 alpabeto at Patnubay sa ispeling habang ang KWF ay nagsasagawa ng mga konsultasyon.

KAILANGAN ang MLE. Matagal na itong sinabi ni Najib Saleeby noong 1924 nang suportahan niya ang ulat ng Monroe Commission na bigo ang paggamit ng monolingguwal na edukasyon sa Ingles. Higit na mabilis na matututo ang batàng Filipino kung wika nila ang gagamitin sa pag-aaral. Ito rin ang batayan ng 1935 Kumbensiyong Konstitusyonal sa pagpilì ng isang wika batay sa isang katutubong wika bilang wikang pambansa sa halip na Ingles.

14 Hulyo 2009, inilabas ang DepEd Order No. 74 na may pamagat na “Institutionalizing Mother Tongue-Based Multilingual Education (MLE).”

ang pagkilála sa Mother Tongue-Based Multilingual Education bilang “fundamental educational policy and program” ng Kagawaran sa buong panahon ng edukasyong pormal kasama ang pre-school at ang Alternative Learning System (ALS).

iniaatas sa unang tatlong taon ang implementasyon ng tinatawag na “MLE Bridging Plan,” isang plano para sa pagbuo at produksiyon ng mga kagamitang panturo sa mga itinakdang wika ng paaralan, dibisyon, at rehiyon, lalo na sa panimulang pagbabasá at panitikang pambatà, at ang paggamit ng unang wika ng mga mag-aaral bilang pangunahing wikang panturo (MOI) mula pre-school hanggang Grade 3.

Sa plano, ang Filipino, Ingles, at iba pang dagdag na wika ay ipakikilála bilang bukod na sabjek sa isang maingat at sistematikong paraan at hindi dapat mangyari ito bago mag-Grade 2. Kung handa na ang mag-aaral, unti-unting gagamitin bilang wikang panturo ang Filipino at Ingles mulang Grade 3. Patuloy na gagamitin ang unang wika bilang wikang pantulong sa pagtuturo.

Sa antas sekundarya, bumalik sa Patakarang Bilingguwal dahil Filipino at Ingles ang magiging pangunahing wikang panturo. Patuloy na gagamitin ang unang wika bilang auxiliary medium of instruction.

Resulta sa eksperimento ng DepEd, ng SIL, at ni Dr Nolasco

ipinakita diumano ng eksperimento na higit na mabilis natuto ang mga batà ginamit ang kanilang unang wika sa pagtuturo. Napakagandang halimbawa!

May mahigit 150 wika’t wikain sa buong Filipinas. Sa ilalim ng simulaing unang wika, at upang ganap na maging epektibo ang MLE, kailangang gamitin ang 150 wika’t wikaing ito sa mga paaralan ng bansa.

Kailangang maghanda ng mga kasangkapang panturo sa 150 wika’t wikain. Kailangang magdeploy ng mga guro sa buong bansa na may kahandaan ang bawat isa sa isa sa 150 wika’t wikain. Kailangan din pagkuwan na maghanda ng mga test sa 150 wika’t wikain.

Ngayon nga at sa ilalim ng Patakarang Bilingguwal ay hindi nasusunod ang produksiyon ng isang aklat-bawat mag-aaral sa Grades 1-3. Bukod pa, maraming puna sa kalidad ng kasalukuyang mga teksbuk. Hindi nakapagdedeploy ng kahit 90 % gurong mahusay at totoong may kahandaan sa paggamit ng Filipino o Ingles.

Magandang buhay!