mikołaj rej zwierzyniec - rcin...mikołaj rej zwier zyniec strona 2 strona: kt 1: zwierziniec 2: w...
Post on 19-Sep-2020
0 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Biblioteka źródeł Słownika polszczyzny XVI wiekuRepozytorium cyfrowe tekstów szesnastowiecznych (w jednolitej transliteracji zgodnej z Zasadami
wydawania tekstów staropolskich (projekt), Wrocław 1955) – red. P. Potoniec, K. OpalińskiMikołaj Rej Dzieła
oprac. Małgorzata Pierzgalska, Regina Kozubowska, Piotr MałekISBN 978-83-65832-90-0 (całość)
ISBN 978-83-65832-00-9
INSTYTUT BADAŃ LITERACKICH PAN
Mikołaj RejZwierzyniec
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 2
strona: kt
1: Zwierziniec
2: W ktorym rozmáitich
3: ſtanow ludzi/ źwirząth/ y ptakow/
4: kſtałty/ przypadki/ y obycżáye/ ſą właſnie wy=
5: piſáne. A zwłaſzcżá ku cżáſom dziſyeyſzym
6: náſzym nieiáko przypadáiące. Ná rok
7: od národzenia Páńſkyego
8: 1562.
9: 2 N Iechże cie nic nie ruſza/ moy namilſzy brácie/
10: Ieſliby co nie k myſli/ też przypádło ná ćię.
11: Bo mi iednák łácniey s ſwym/ niż draźnić obcego/
12: Wſzák ia thu nie wſpominam/ co mi nic do thego.
13: Iedno ia tu ná pámięć/ ſwe dilekty lecżę/
14: Co im wſzego dobrego/ iáko ſobie życżę.
15: A iż ſie też wtaczáią/ y poſtronne rzecży/
16: Radbych by ſie s cudzych ſpraw/ miał káżdy ná piecży.
17: Napowinnieyſzy przyiaciel prawdá.
18: Trenorum iij.
strona: ktv
strona: A2
1: Zacnie Vrodzonemu
2: a Wielmożnemu Panu/ Panu Ia
3: nowi Chodkowicowi/ Stolnikowi
4: Kſyęſtwa Litewſkyego etc.
5: 8 I Z cie Pan Bog y
6: ſtanem/ y vrodą/ y po=
7: cżćiwym bacżeniem/ ob
8: dárzyć racżył (cżegoć i= http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 3
9: ście nie s pochlebſtwá/
10: áni przeto żemći ieſt prá
11: wym á vprzeymie życż=
12: liwym przyyacyelem/
13: przycżytam: ále tho przypuſzcżam ná káżdego
14: pocżćiwe/ iż thák ieſt/ rozeznánie) przetoć thy
15: Kſiąſzki przypiſuię/ y poſyłam/ Abyś ſie w mło
16: dośći ſwey rzecżámi cżáſem poważnemi/ cżá=
17: ſem też dworſkyemi/ zábawiał/ á cżás ſwoy ro
18: zeznawał/ przy cżym ma zoſtáwáć/ á przy cżim
19: ma poſtępki ſwe (iákoż wiem iż ná to záwżdy
20: oſobne bacżenie maſz) zábawiáć y ſtánowić.
21: Gdyż nas on Mędrzec ſławny vpomina Ka=
22: to/ ábychmy cżáſem miedzy ſwemi/ wedle cżá=
A 2 ſu zábá
strona: A2v
1: ſu zábáwyonemi trudnoſcyámi/ weſołych przy
2: padkow vżywáli/ á iemi ſie zábawiáli. Acż ro=
3: zumiem/ iż/ ták iáko dziś ſwiát nieſie/ thá rzecż
4: bez ſzácunkarzá á bez ſędzyego być nie może/ bo
5: to ieſth ludzka náturá wſzyſtko gánić/ áby w
6: tym káżdy rozumian był/ iż tho lepyey y vmye/
7: y rozumye. Ale záprawdę/ iákobych tego káż=
8: demu życżył áby lepiey vmiał y rozumiał/ tákże
9: mu też dopuſzcżam ſzáczowáć/ ieſli racży/ iáko
10: mu ſie zda. To iedno niech przy mnie zoſtánye/
11: iż ſie nic zemnie nie dzyeie z żadnego vgonku/ á=
12: ni z żądliwośći iákyego o ſobye nyepotrzebne=
13: go mnimánia. Iedno iż widamy y ſłychamy/ iż
14: káżdy narod/ ięzyk ſwoy/ y ſpráwy ſwe/ zdo=http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 4
15: bić ſie ſthára/ iáko nalepyey może/ y piſząc cżá=
16: ſem theż ledá co/ y wyele nikcżemnych á niepo=
17: trzebnych rzecży/ iedno nam Polakom iákoś w
18: tym bárzo inochody nie sſtawáło. Aż ſie inſzy
19: narodowie cżáſem pytáli/ ieſli Polſká ieſt miá
20: ſto/ álbo też iaka kráiná. A thák dopuſzcżam
21: inſzym báwić ſie twárdemi rozumy/ y wywo=
22: dy rzecży trudnych ku wyrozumieniu/ nam pro
23: ſtym á nieucżonym doſyć ieſt/ tylko iáko obye=
24: ciádło młodym ludzyom podawáć/ ſkądby ſie
25: naprzod cnotham/ á pothym powinnoſcyam
26: ſwym przypáthrowáli. S cżego ſnádnie bo=
iaźń
strona: A3
1: iaźń Boża záſię vmnożyć ſie może/ kthora ieſt/
2: iáko Sálomon nápiſał/ pocżątek káżdey mą=
3: drośći. Co iż w thobye znam/ iż ſie z młodośći
4: ſwey tákiemi/ iákye twemu vcżćiwemu ſtano=
5: wi należą/ rzecżámi y poſthępki báwiſz/ ná ro=
6: zeznánie przypuſzcżam y porucżam/ życżącći od
7: Páná Bogá/ áby tá twoiá zácżęta w dobrych
8: á w pocżćiwych ſpráwach młodość/ roſłá y
9: kwitnęłá w tobye/ ku cżći pánu Bogu naprzod/
10: á potym ku pocyeſze ſławnemu narodowi twe
11: mu/ á ku dobrey ſławie y pámięći twoiey/
12: á tákże y ku pocżćiwey ſłużbye Rzecży
13: poſpolitey/ y oycżyznie twoiey.
14: Vale.
15: W. M.
16: Práwie życżliwyhttp://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 5
17: przyiaciel/ ktore=
18: go dobrze znaſz.
A3
strona: A3v
1: ❦ NICOLAVS MV=
2: SCVLVS.
3: 2 N Omen Smyrna tuum late vulgauit Homerus,
4: Carmine quod reliquos vicerat Ionios.
5: Sic quo Sarmatico Reius nunc pollet in orbe,
6: Cui pia Calliope, maxima dona dedit.
7: Edit & hunc librum vulgaris ab arte Camenæ,
8: Qui pulchros fætus continet ingenij.
9: Continet antiquos illuſtri nomine Reges,
10: Qui fuerant regnis, gloria prima ſuis.
11: Geſta Heroum, toto quicun tenentur in orbe,
12: Priſca ferunt quos, vel ſecula noſtra viros.
13: Hic, quos edomuit Sapientes ſacra ſophia,
14: Et labor in cœlos, extulit aſsiduus.
15: Inuenies quo præclaras virtute matronas,
16: Robore diſsimiles, nec probitate viris.
17: Innumeros hominum caſus, & mille pericla,
18: Quæ rebus poteris aſsimilare tuis.
19: Huc age, qui rerum Lector nouitate teneris,
20: Quod tua (percipies) tædia forte leuet.
strona: A4
1: ❦Do ſzácunkarzá cudzych ſpraw.
2: 2 N Ie ſzácuyże moy brácie/ iedno co ieſt prawdá/
3: A pochlebſtwo z zazdroſcią/ niech idzye do dyabłá.
4: Nie wnet rzecży przypuſzcżay/ do rozſądku twego/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 6
5: Gdyż ieden wyrozumieć/ nie może wſzytkiego.
6: Máłoć gdy gárniec widziſz/ iż v ogniá ſtoi/
7: Lecż niewieſz pod pokrywką/ co ſie tám w nim broi.
8: Iáko ktoś Apelleſa/ nápiſał miánuiąc/
9: Sam ſie zwał Orfeuſzem/ pyorecżkiem ſzyrmuiąc.
10: Ale by kto chciał piſáć/ á dał pyorku wolą/
11: Snádnieby iezycżkowi/ odiął wnet ſwąwolą.
12: Bo iedno ſobie wſpomni/ towárzyſzu miły/
13: O cżyie piſmo gęby/ ledwe vchybili.
14: grafika
15: ❦Do tego co cżyść ma.
16: 2 T V maſz naprzod poſtępki/ ſtárych krolow ſławnych/
17: Ktoreć ſie dziś przygodzą/ chociay s cżáſow dawnych.
18: Potym maſz s Polſkich ſtanow/ pocżćiwe przypadki/
19: Ktore ná ſwe trefunki/ też będzyeſz miał ſwiádki.
20: Potym pod podobieńſtwy/ coć wiedzyeć przyſtoi/
21: A iáko nas dziwny ſwiát/ nieobácżnie ſtroi.
22: A potym też trefunki/ dworſtwá przypádłego/
23: Ktore cie też przeſtrzegą/ s tego i z owego.
24: Widzę iż zacni ludzye/ co przed tym piſáli/
25: Ledá cżego też cżáſem/ śiłá nábáiáli.
26: Acż ſie dworſtwo nie trefi/ do poważnych rzecży/
27: Ale nie wádzi y to/ cżáſem mieć na pyecży/
28: Abowiem ſtąd nawiętſze/ przypada ćwicżenie/
29: Kto ma ná przeſzłe rzecży/ s pámięcią bacżenie.
30: Przyyḿże chceſzli zá dobre/ boć nie Kato piſze/
31: Też to iedno prze dobre/ ſtáwią towarzyſze.
A4
strona: A4v
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 7
1: Na obraz Mikołáiá Reiá z Nagło. M.W.
2: grafika
3: Roku od narodzenia iego 50
4: 2 V Lixes był niecudny/ lecż wymowá iego/
5: Spráwiłá że y dziś ma/ wiecżną ſławę s tego.
6: Tákże ten náſz Vlixes/ z narodu Polſkyego/
7: Spráwił ſobie/ co poznaſz/ y s piſánia iego.
8: A ktemu przyrodzeniu/ iściebych był życżył/
9: Aby ſie był gdzye dáley/ nie wſzytko tu ćwicżył.
10: Byłby drugi Homerus/ álbo Polſki Plato/
11: Acż nam iednák polakom/ przedſię ſtoi zá to.
strona: A5
1: ❦A thu napirwey RZecżpoſpolita
2: ſkárży ſie ná ſwe nieſzcżęſcie.
3: grafika
4: 3 Y Cożem ia wżdy krzywá/ vboga śirotá/
5: A ſnadź od ſwych nawięcey/ vżywam kłopotá.
6: Ia ſie ſtáram o wſzytki/ ále o mię żadny/
7: Ták ye márnie pobłaźnił/ ten márny ſwiát zdradny.
8: O nieſzcżęſny Prywacie/ thyś thego nábroił/
9: A nadobnieś ten narod/ ták ſławny przyſtroił.
10: Ze ſwiętą Spráwiedliwość/ y mnię wyganiáią/
11: Ale dobrzeli cżynią/ potym rozeznáią.
12: ❦Prywat ſie obmawia.
13: 2 N Iefráſuy ſie goſpodze/ cożem ia krzyw tobie/
14: Dawnoć cżáſu pokoiu/ káżdy gárnie k ſobye.
15: A zwłaſzcżá gdy márny ſwiát/ ták ſie ná tym ſádzi/
16: Iż kto vmie więcey dáć/ przy tym rychley zdrádzi.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 8
17: Ale ſłyſzę iż káżde/ kroleſtwo w pokoiu/
18: Szcżęſliwſze ieſt/ powoli/ gdy myſli o boiu.
19: Bo wierz mi gdyby iedno/ burza przyráźiłá/
20: Byłby Prywat zá pyecem/ wnetbyś ty rządziłá.
strona: A5v
1: ❦Rzecżpoſpolita.
2: 2 D zyękuie vbogi z bedł/ náſz pánie Prywacie/
3: Nie terazby ſie lecżyć/ gdy bárzo ſtękacie.
4: Mądrzy każą zábiegáć/ zá cżáſu wſzyſtkiemu/
5: Bo záwżdy vſtępuie/ wolne muſzonemu.
6: Fortunny to co w ſzcżęſciu/ myſli o przygodzye/
7: Niżli w ten cżás gdy gore/ pytáć ſie o wodzye.
8: Radby káżdy gdy zdycha/ dał wſzytko y z worem/
9: Aby ſie mogł o zdrowie/ ſtárgowáć z Doktorem.
10: ❦Prywat.
11: 2 P Rawdáć ieſt moiá páni/ iż wżdy nie ták boli/
12: Gdy kto ſwoie przypadki/ rozmyſla powoli.
13: Ale nas ták márny ſwiát w ſwych pyeſzcżotach zbłaźnił/
14: Iż y ciebye y wſzyſtki/ pocżćiwe podraźnił.
15: Kłádźże im tu przed ocży/ ſpráwy krolow ſławnych/
16: Iáko ſie ſpráwowáli/ onych cżáſow dawnych.
17: Potym też ſwe domowe/ ktorzy zacni byli/
18: Aby ſie ich poſtępki/ ſławnemi ćwicżyli.
19: ❦Rzecżpoſpolita.
20: 2 A Zaſz niewieſz Prywacie/ ludzkiego narodu/
21: Iedno w ten cżás popłynie/ kiedy chybi brodu.
22: Niepomoże to nigdy/ pewnie niedbáłemu/
23: Chociay ſie y ocżymá/ przypátrzy wſzyſtkyemu.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 9
24: Poki tonie to wrzeſzcżąc/ woła prze Bog rátá/
25: Iáko oſchnie wnet ſkacżąc/ vźrzyſz páná brátá.
26: A tákżeć też y brácia/ rownie cżynią náſzy/
27: Poty dmą poki czuią/ iż gorąco w káſzy.
Prywat.
strona: A6
1: ❦Prywat.
2: 2 P Rawdáć miła goſpodze/ y iać to więc widam/
3: Bowiem cżęſciey niżli wy/ miedzy nimi bywam.
4: Widząc więc cżáſem wſzyſcy/ iż źle/ wżdy nie dbáią/
5: Iedno o ſwe pożytki/ wſzyſcy ſię ſtáráią.
6: A ná to nic nie bacżą/ iż v dyabłá wſzytki/
7: Snádnie z nimi mogą być/ y ty ich pożytki.
8: A ták wżdy ták y owák/ lepyey vpomináć/
9: Niżli gdy źle ná Słońce/ z motyką ſie wſpináć.
10: ❦Stáńcżyk.
11: 2 W Ierz mi y ty Prywacie/ iż ſie prożno wſpinaſz/
12: Y tę pyoſnkę co ſłyſzę/ ſnadź dármo zácżynaſz.
13: Dawno ſie tá nowinká/ o vſzy otárłá/
14: Byś ty nabárzyey wołał/ byś miał y trzy gárdłá.
15: Wołałciem ia też doſyć/ á ledwe kámienie/
16: Iż nie woła/ coż potym/ gdy twárde ſumnienie.
17: Ták nas bárzo łákomſtwo/ márne poſlepiło/
18: A z nim ono pochlebſtwo/ boday ſie nie zbyło.
19: ❦Prywat.
20: 2 N Ie rozumiem kto to ieſt/ s poſtáwą ſzaloną/
21: Ale widzę iż ma rzecż/ właſną y przeſtroną.
22: Y zda mi ſie że trudno/ płynąć przećiw wodzye/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 10
23: Bo widzę iż nie w iedney/ ten bywał przygodzye.
24: Y znáć iż ſwiádom ludzi/ y cżáſom rozumie/
25: Choć w ſzaloney poſtáwie/ przedſię mowić vmie.
26: A máłobych nie wolał/ s prawdą ſzalonego/
27: Niż z omylną poſtáwą/ wierę namędrſzego.
Rzecżpo=
strona: A6v
1: ❦Rzecżpoſpolita powiáda kto ieſt.
2: 2 S Táńcżykći był lecż mogli/ Stániſłáwem go práwie/
3: Przezwáć/ przypátruiąc ſie/ dziwney ſwieckiey ſpráwie
4: Bo ſie prawdy námowił/ w ſzaloney poſtáwie/
5: Gdyż ći co im należy/ milcżą o niey práwie.
6: A gdzyeſz tákich Stáńcżykow/ było ieſzcże wiele/
7: Coby plewli obłudność/ to wſzetecżne zyele.
8: A prawdę ſwiętą ludzyom/ przed ocży miotáli/
9: A ſnadź niżli s pochlebſtwá/ więceyby wygráli.
10: ❦Prywat.
11: 2 S Lychałciem ia gdzyeś dawno/ ták o tym Rycerzu/
12: Iż ten nigdy z nieprawdą/ niechciał być w przymierzu.
13: A dobrze/ kiedy ſie ták/ omylny ſwiát mieni/
14: Iż kiedy mądrzy milcżą/ niech mowią ſzaleni.
15: Ale com rzekł puśćmy im/ tych zacnych przykłády/
16: Przeſzłe rzecży hámuią/ ſwiát s przypadkow rády.
17: A potym y kámienie/ iuż niech woła zá nim/
18: Acż złemu nie pomoże/ y prawdá mym zdánim.
strona: aa
1: Reyeſthr álbo ſpráwá
2: dla prętkiego a rychlego
3: znalezyenia.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 11
4: A
5: Alexánder Wielki/ Liſt 4. 5. 6. 41.
6: Alcibiades/ 6.
7: Agáthokles/ támże.
8: Antyoch/ támże.
9: Auguſtus/ támże.
10: Adrian Ceſarz Rzymſki/ 9.
11: Agis krol Lákońſki/ 10.
12: Ariſton tyran/ 11.
13: Antigon Aziyſki krol/ támże.
14: Artárxerxes Perſki krol/ 12.
15: Alphonſus krol/ 13.
16: Aurelius Ceſarz/ 14.
17: Auguſt Ceſarz/ támże.
18: Argo Lákonicka krolowa/ 15.
19: Agezilaus Grecki krol/ 16.
20: Auguſtus Rzymſki/ támże.
21: Ayáx z Hektorem/támże.
22: Alphonſus Káſtuliyſki/ 17.
23: Adátyr Tátárſki Carz/ támże.
24: Alexánder Mácedońſki/ 20.
25: Attylá Gotſki krol/ támże.
26: Alphonſus Hiſzpáńſki krol/ 21.
27: Anthygon Mácedońſki krol/ 22.
28: Amáziz krol Egipſki/ 23.
29: Auguſtus Ceſarz/ támże.
30: Antygon Aziyſki/ 26.
aa Antonius
strona: aav
Reyeſtr. http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 12
1: Antonius Rzymſki Ceſarz/ 29.
2: Aurelianus Rzymſki Ceſarz/ támże.
3: Adrian Ceſarz Rzymſki/ 30.
4: Arcezylaus/ 38.
5: Agis drugi/ Lácedemońſki krol/ támże.
6: Agezyláus Lácedemońſki krol/ 41.
7: Anáximenes Philozoph z Alexándrem/ támże.
8: Akteon krolewic/ 42.
9: Arthemizia Káriyſka krolowa/ 45.
10: Aſpheria Gilbertowá żoná/ 46.
11: Arria Perſka páni/ 47.
12: Andrzey Bzicki káſztelan Chełmſki/ 56.
13: Andrzey Dębowſki Káſztelan Bełſki/ támże.
14: Andrzey Hrábiá z Gorki/ 69.
15: Andrzey Trzecieſki/ 75.
16: Alexánder Sieniáwſki/ 79.
17: B.
18: Bálduin krol Ierozolimſki/ 21.
19: Boná krolowa Polſka/ 49.
20: Bonárowie/ 54.
21: Bużyńſki Zupnik Krákowſki/ 64.
22: Bernat Pretwic/ 78.
23: Boguſzowie/ 81.
24: Boleſtráſzycki/ 83.
25: Bárzy/ 87.
26: Balowie/ 88.
27: Broniowſcy/ 80.
28: Burmiſtrz/ 102.
29: Biſkupi álbo Prełaći/ 104.
30: Bocian ná łákomcá/ 125.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 13
31: Budowánie/ Broń/ 143.
32: C.
33: Cyrus krol/ 10.
strona: aa2
Reyeſtr.
1: Celezynus Rzymſki pan/ 27.
2: Cybales Perſki/ 33.
3: Cikowſkich dom/ 58.
4: Cżárnkowſki Biſkup Poznáńſki z brácią/ 60.
5: Cżuryłowie/ 65.
6: Chełmſcy/ 67.
7: Cżarni Páwłowie/ 74.
8: Cżyżowſcy/ 80.
9: Chodorowſcy/ 83.
10: Chodkowicowie/ 91.
11: Cżłowiek pocżćiwy pobożny/ 113.
12: Cżás iáko máluią/ 114.
13: Co niewinne dręcżą/ 119.
14: Coś ieſt to chciey być/ 121.
15: Cudzey poſtáwie nie wierz/ támże.
16: Chárt ná podſzcżuwácże/ 127.
17: Chłop/ 131.
18: D.
19: Drogonus krol Getycki/ 12.
20: Dionizius Syrakuzáńſki/ 19.
21: Dámirus Hetman Dácki/ 28.
22: Demetrius Lákońſki krol/ 31.
23: Dawid krol/ 43.
24: Dębieńſki z Dębian Káſztellan Sądecki/ 54.
25: Diedoſzycki/ 85.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 14
26: Drohicżáńſcy/ támże.
27: Derſniakowie/ 88.
28: Droiowſcy/ 89.
29: Dowoynowie/ 92.
30: Drabi/ 103.
31: Dworſki ſtan iáko máluią/ 117./
32: Drzewko ná niepewny żywot/ 128.
33: Dąb ná przełożone ſtany/ 131.
aa 2
strona: aa2v
Reyeſtr.
1: Docżesne roſkoſzy zyemſkie/ 134.
2: E.
3: Epirkábundás/ 9.
4: Edgárdus krol Brytáńſki/ 14.
5: Eudánidás Lákońſki/ 25.
6: Epáminundás Tebáńſki/ 34.
7: Emilius Rzymſki/ 40.
8: F.
9: Friderik Rzymſki Ceſarz/ 8. 25.
10: Fridegundá Fráncuſka krolowa/ 45.
11: Fálcżewſcy/ 71.
12: Figurá Pocżćiwośći/ 113.
13: Figurá Wiáry/ Sławy/ támże.
14: Figurá Cżyſtośći/ 114.
15: Figurę Pomſty ták máluią/ 115.
16: Figurá Niedoſtátku/ támże.
17: Figurá Lákomego/ 116.
18: Figurá wynioſłey myſli/ támże
19: Figurá Niedbáłego/ támże. http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 15
20: Figurá Podſzcżuwácżá/ 117.
21: Figurá niedbáłośći w pokoiu/ támże
22: G.
23: Gárzyás Náwárſki krol/ 11.
24: Gwilhelm Normándiyſki Hetman/ 13.
25: Gálenus Syciliyſki/ 16.
26: Gieráldus Hetman Hiſzpáńſki/ 19.
27: Gielorych Hiſzpan Stároſtá/ támże.
28: Gilbertus Pármeńſki/ támże.
29: Gwilhelm Angyelſki/ 22.
30: Gelon Syrákuzá. 36.
31: Gelius/ 41.
32: Gedeon Hetman Zydowſki/ 43.
strona: aa3
Reyeſtr.
1: Gámrat Arcybiſkup/ 59.
2: Gnoyeńſcy/ 63.
3: Gábriel Grábowiecki/ 71.
4: Goſtomſki/ támże.
5: Grodzyeccy/ 72.
6: Goráyſcy/ 86.
7: Gromnicá/ 106.
8: Gołąbek ná ćirpliwość/ 130.
9: Goſpodárſtwo/ 136.
10: H.
11: Hirá Perſki poſeł/ 8.
12: Heráklitus Philozoph/ 19.
13: Henryk Hiſzpáńſki/ 21.
14: Hánnibál Kártágińſki/ 39.
15: Herkules/ 43.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 16
16: Herburt Przemyſki Biſkup z brácią/ 60.
17: Hetman/ 102.
18: I.
19: Iulian Ceſarz Apoſtotá/ 14.
20: Iulia Florentyná/ 15.
21: Iulius ceſarz/ 31.
22: Izátyrys Tátárſki Carz/ 37.
23: Iámuzius Ceſarz/ 39.
24: Iudyth zacna żydowká/ 44.
25: Izábellá krolowa Węgyerſka/ 49.
26: Ian s Tarnowá Káſztellan Krákowſki/ 50.
27: Ian Mielecki Woiewodá Podolſki/ 53.
28: Ian Stárzechowſki Woiewodá Podolſki/ támże.
29: Ian Hrábia s Tarnowá/ Káſzt. Woynicki/ 54.
30: Ian Ocieſki Kánclerz Koronny/ 58.
31: Ian Tęczyńſki Stároſtá Lubelſki/ 61.
32: Iároſz Koniuſzy/ 62.
aa 3
strona: aa3v
Reyeſtr.
1: Ian Włodziſłáwſki/ 64.
2: Ian Kriſztoporſki/ 65.
3: Iankowſki Lukaſz/ 71.
4: Iachym Lubomirſki Sędzic Krákowſki/ 73.
5: Iordanowie/ 74.
6: Ian Kochánowſki/ 77.
7: Ierzy/ Iázłowiecki/ 78.
8: Ian Orzechowſki Podkomorzy Chełmſki/ 79.
9: Infułá Biskupia/ 104.
10: Iáſkołká ná nieuſtáwicżność/ 126.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 17
11: Ieleń ná przegody/ 128.
12: K.
13: Kárzeł Ceſarz Krześćiánſki/ 1.
14: Krol Arágońſki/ 8.
15: Kleon Lácedemońſki krol/ 12.
16: Konſtántyn á Irene mátká iego/ 15.
17: Kálilceátydes Hetman Lákońſki/ 17.
18: Kárkanus Báwárſkie kſiążę/ 24.
19: Kráſsus Rzymſki Ceſarz/ 29.
20: Klaudius Rzymſki/ 30.
21: Kokcius Ceſarz/ 32.
22: Kleomenes/ 37.
23: Kliomántá Kártágińſka páni/ 44.
24: Kornelia Rzymſka páni/ 45.
25: Kátárzyná dziſieyſza krolowa Polſka/ 49.
26: Krolewny Polſkie Anná s Kátárzyną/ támże.
27: Kmitá Sobieńſki Woiewodá Krákow. 50.
28: Koſcieleccy/ 52.
29: Krotowſki dom/ 55.
30: Karnkowſki Referendarz/ 61.
31: Koniecpolſcy/ 62.
32: Komorowſcy/ 63.
strona: aa4
Reyeſtr.
1: Káſper Smolik/ 66.
2: Kmitá Podſtárośći Krákow. 67.
3: Konárſcy/ 68.
4: Kácżkowſki Káſper/ 72.
5: Kryſztoph Krupſki/ 79.
6: Kluſiowye/ 86.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 18
7: Kuropátnicki á Kuropátwá/ 87.
8: Káſzowſki Piotr/ támże.
9: Kſięſtwo Litewſkye/ 90.
10: Konſtántyn Kſiążę Oſtrowſkie/ 91.
11: Krol álbo iáki przełożony/ 100.
12: Káſztellan/ támże.
13: Káncellária/ támże.
14: Kommiſarze/ támże.
15: Kommiſsie. 101.
16: Kſięża poſpolići/ 104.
17: Koſcioł/ 105.
18: Kádzidlnicá/ támże.
19: Krzćilnicá/ 107.
20: Kroleſtwá Krześćiáńſkie/ 101.
21: Korona Polſka/ támże.
22: Koroná Węgierſka támże.
23: Kſięſtwo Pruſkie/ támże.
24: Kámieniec/ 110.
25: Kozacy polni/ támże.
26: Kollegium Krákowſkie/ támże.
27: Koń ná byſtrą młodość/ 127.
28: L.
29: Ligurgus Lácedemońſki krol/ 1. 40.
30: Lizánder/ 2.
31: Lucius Rzymſki Rycerz/ 13.
32: Lecná Atheniyſka/ 15.
33: Leo Konſtántynopolitáńſki/ 20.
strona: aa4v
Reyeſtr.
1: Ludwig Báworſki/ 26.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 19
2: Lakon/ 28.
3: Lizymach Mácedońſki krol/ 39.
4: Liwius/ 42.
5: Lukrecia Kolátyná Rzymſkiego páná żoná/ 44.
6: Lepidá Thebáńſka páni/ 47.
7: Lukaſz z Gorki Woiewodá Lęcżycki/ 51.
8: Lubelſki Woiewodá/ 52.
9: Lutomirſcy/ 56.
10: Ligęzowie/ 63.
11: Latálſcy/ 70.
12: Leśniowolſcy/ 71.
13: Lukowſcy/ 77.
14: Láſotowie/ 79.
15: Láſzcżowie w Bełſkiey zyemi/ 81.
16: Leśniowſki/ 82.
17: Láźniowſki Ian/ támże.
18: Lubránká wieżá ná zamku Krákowſkim. 111.
19: Lábęć ná ſtrách śmierći/ 125.
20: Lipká ná cne obycżáie/ 131.
21: Librária/ 143.
22: M.
23: Makryn krol Egipſki/ 4.
24: Metellus Rzymſki pan/ 27. 28.
25: Mucius Scewolá/ 42.
26: Márcyllá z miáſtá Kokcynu/ 46.
27: Mátká Hirkanowá z Ieruzalem/ támże.
28: Marćin Zborowſki Woiewodá Poznańſki/ 51.
29: Mikołáy s Sieniawy Woiewodá Ruſki/ támże.
30: Myſzkowſcy/ 53.
31: Mikołay Trzebuchowſki Káſztel. Gnieźnień. 55.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 20
32: Marćin Zborowſki/ 57.
33: Mikołay Rey z Nagłowic/ 64.
strona: bb
Reyeſtr.
1: Morſki Zegotá/ 66.
2: Moráwiec/ 67.
3: Mikołay Laſki/ 69.
4: Mężyk/ 74.
5: Mikołay z Mielcá/ 76.
6: Mikołay z Oleſznice z brácią/ támże.
7: Máciey Włodek/ 78.
8: Mikołay Sienicki/ 81.
9: Mikołay Sámborecki/ 82.
10: Mnich/ Mniſzki/ 104.
11: Mſza/ 106.
12: Marćin Luter doktor/ 107.
13: Mińcá Polſka/ 112.
14: Miła rzecż ſwobodá/ 120.
15: Miedźwiedź ná dobrowolne niewolniki/ 127.
16: Myſz ná niepewne dobre mienie/ 129.
17: N.
18: Nikánder/ 9.
19: Nikoſtrát Grecki Hetman/ 42.
20: Niewieſki y Zákcżyńſcy/ 73.
21: Nowomieyſcy/ 88.
22: Ná niedbáłość Polſką/ 110.
23: Nádzyeie figurá/ 113.
24: Niedbáłość ćwicżenia/ 115.
25: Niewiáſtá obłudna/ 116.
26: Niewiáſtę łákomą iáko máluią/ 117.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 21
27: Nie wierz nigdy złemu/ 119.
28: Niedbáłość przygody/ 121.
29: Ná vtrátniki/ Ná opilce/ Ná zwadce/ 122.
30: Ná pochlebcę/ Ná obmowce/ 123.
31: Ná tego co drugiemu zaźrzy/ támże.
32: Ná Lichwiarzá/ Ná dziſieyſze okrutniki/ támże.
33: Ná hárdego/ támże.
bb
strona: bbv
Reyeſtr.
1: Ná Lgarzá/ Ná Gracże/ támże.
2: Ná łákomce ſkąpe/ Ná dworſtwo/ támże.
3: Ná wychowánie ſynow/ támże.
4: Ná chłopá plugáwego przypadki/ 139.
5: Ná chędogyego/ 141.
6: O.
7: Oſwáldus Normándiyſki Rycerz/ 13.
8: Otto Ceſarz Rzymſki/ 29.
9: Olimpia Alexándrá wielkiego mátká/ 45.
10: Oſtrorogowie/ 55.
11: Olbrycht Laſki/ 70.
12: Opaleńſcy/ támże.
13: Oſolińſcy z Oſoliná/ 77.
14: Oſmolſki Ian/ 84.
15: Orzechowſcy/ 89.
16: Opáći/ 104.
17: Orgány/ Odpuſty/ 105.
18: Obrazek káżdy/ zwłaſzcżá ſrebrny/ 106.
19: Okkázio/ to yeſt/ trefunk/ iáko máluią/ 114.
20: Odmienność/ 121. http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 22
21: Orzeł ná oſtrożność/ 126.
22: P.
23: Pedárdus Lácedemońſki pan/ 2.
24: Philip Mácedońſki krol/ 2. 3.
25: Párál Spártágińſki poſeł/ 8.
26: Pogrzeby krolow Egipſkich/ 12.
27: Perykles Atheńſki krol/ 14.
28: Páſcennius/ 18.
29: Pirrus Epirocki krol/ 25.
30: Popilius Rzymſkie panię/ 28.
31: Pompeius Ceſarz/ 32.
32: Páſcennius Hetman Rzymſki/ támże.
strona: bb2
Reyeſtr.
1: Pſaumechus Egipſki krol/ 33.
2: Pelopidás Thebáńſki krol/ 34.
3: Phocion Atheniyſki/ 36.
4: Pauzániás/ 38.
5: Pháeton co Słońce woźił/ 42.
6: Parys/ 43.
7: Porcia/ Brutá Rzymſkiego páná żoná/ 44.
8: Polikratá z Náxiey páni/ 46.
9: Penelope krolowa/ 47.
10: Piotr Boratińſki/ 57.
11: Przerębſki Arcybiſkup z domem/ 59.
12: Padniowſki Biſkup Krákowſki/ támże.
13: Płázowie/ 67.
14: Polánowſki/ 68.
15: Przeiemſki piſarz Káliſki/ 73.
16: Potworowski/ támżehttp://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 23
17: Pyeniążek Grebowſki/ 74.
18: Philipowſki/ 75.
19: Petrus Roizius Hiſzpan/ 76.
20: Piotr Zborowſki/ 76.
21: Podlodowſcy/ 77.
22: Prokop Sieniáwſki/ 80.
23: Potoccy/ 85.
24: Pileccy/ 87.
25: Podſtárośći/ Poborcá/ 101.
26: Podwoyewodzy/ támże.
27: Prokurator/ 102.
28: Papyeż/ 103.
29: Papiſtowie/ 108.
30: Poſłowie Koronni/ 109.
31: Práwo poſpolite/ támże.
32: Puſte zamki pogránicżne/ 10.
33: Puſte polá Podolſkie/ támże.
bb 2
strona: bb2v
Reyeſtr.
1: Przygodę iáko máluią/ 115.
2: Pyſzny w cudzą nádzyeię/ támże.
3: Pochlebniká iáko máluią/ támże.
4: Pochlebce nigdy nie wierz/ 116.
5: Pyſznemu pychá wádzi/ 119.
6: Poſtáwá bez rozumu/ 122.
7: Paw ná hárdego/ 126.
8: Pánienká ná wſtydliwość/ 130.
9: Q.
10: Quintus Curcius/ 42. http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 24
11: R.
12: Ráſcon Hetman Florentinſki/ 13.
13: Romulus co Rzym záłożył/ 30.
14: Ráphał Iákubowſki Sędzya Krákowſki/ 62.
15: Rokoſzowſki/ 72.
16: Rámſzowie/ 89.
17: Recżnicy/ Rotmiſtrze/ 102.
18: Rzym/ 103.
19: Relikwie/ 106.
20: Rády Koronne/ 109.
21: Rzecż poſpolita/ álbo Syem poſpolity/ 109.
22: Ratuſz Krákowſki/ 111.
23: Rzeki co do portu morſkiego płyną/ 112.
24: Rycerz Krześćiáńſki/ 113.
25: Ryby ná nieuſtáwicżność náſzę/ 125.
26: S.
27: Scipio Názyká/ 6.
28: Semiramis krolowa/ 17/
29: Sycyliyſki krol/ 7/
30: Sálmánázer Carz Tátárſki/ 18.
31: Sewerus Rzymſki/ támże.
32: Sáturninus/ 21.
strona: bb3
Reyeſtr.
1: Sulpicius Rzymſki/ 27.
2: Syllá Rzymſki Hetman/ 28.
3: Scipio Rzymſki/ 35.
4: Sápkiry Carz Tátárſki/ 37.
5: Sámſon/ Sálomon/ 43.
6: Sigiſmundus Auguſtus/ 48.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 25
7: Stániſław Tęcżyńſki Woiewodá Krákowſki/ 50.
8: Spytek z Melſztyná Woiewodá Krákow. támże.
9: Stániſław Odrowąż woiewodá Ruſki/ 51.
10: Służowſki Woiewodá Włocłáwſki/ 52.
11: Stániſław Mácieiowſki Káſzt. Sędo. z brátem/ 53.
12: Sebeſtian z Mielcá Káſzt. Wiſlicki/ 54.
13: Sirakowſki Káſztellan Lęcki/ 57.
14: Sienieńſkich dom/ 58.
15: Sámotulſkich dom/ támże.
16: Spytek s Tarnowá Podſkárbi Koronny/ 61.
17: Stádniccy/ 62.
18: Secygniowſcy/ 64.
19: Stániſław Száfrániec s Pieſzkowey ſkáły/ támże.
20: Stániſław Láſocki z brácią/ 65.
21: Sobkowie/ támże.
22: Spinkowie z Bątkowá/ 66.
23: Szaſzowſcy á Gierałtowſcy/ 68.
24: Stách Mężyk Białobocki/ Rot/ támże.
25: Stániſław Hrábiá z Gorki/ 69.
26: Stániſław Lwowſki/ támże.
27: Spłáwſcy/ 72.
28: Stániſław Boiánowſki/ támże.
29: Stániſław Gárnyſz/ 75.
30: Sieniáwſcy ſynowie Woiewody Ruſkiego/ 78.
31: Supeccy s Słupce/ 80.
32: Stániſław Zamoſcki/ támże.
33: Stániſław Dániłowic/ 81.
bb 3
strona: bb3v
Reyeſtr. http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 26
1: Struſowie/ 82
2: Swięćiccy/ 83.
3: Suchodolſcy/ 84.
4: Sobieſcy/ 86.
5: Syemuſzowſki/ 88.
6: Słuckie kſiążętá/ 91.
7: Stároſtá/ 100.
8: Sędzya/ Sędzyowie ná ſądzye/ 101.
9: Sakrá co do Rzymá noſzą/ 105.
10: Swięcona wodá/ 106.
11: Swięcony owies/ Swięcone zyele/ 107.
12: Stan ludzi Rycerſkich/ 109.
13: Sukiennice Krákowskie/ 112.
14: Serce ſtałe iáko máluią/ 114.
15: Spolny ráthunk/ 115. 121.
16: Sługá zły/ Sługá dobry/ 118.
17: Srogość cżłowiecża/ 119.
18: Sługá niewierny gorſzy niż złodzyey/ támże.
19: S chytrym złe towárzyſtwo/ 122.
20: Sokoł ná ty co ſwobodę záprzedáią/ 126.
21: Słońce ná przełożone/ 129.
22: Soyká w klatce ná błazny/ támże.
23: Szpak ná ćwicżenie/ 130.
24: Siedḿ cnot przednieyſzych Krześćiáńskich/ 132.
25: T.
26: Tráian Ceſarz Rzymski/ 1.
27: Thebanowie/ 12.
28: Theodozius Rzymski/ 16.
29: Thymokleon/ 17.
30: Theſſálonikowie/ támże.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 27
31: Theobáldus/ 20.
32: Tyberius Rzymski/ 30.
33: Temerlanes Perski krol/ 33.
strona: bb4
Reyeſtr.
1: Táláncia Spártágińska páni/ 46.
2: Troiáńskie pánie/ 47.
3: Thomickich dom/ 55.
4: Tárło Arcybiskup Lwowski z brácią/ 56.
5: Trocki Woiewodá/ 91.
6: V.
7: Vcháński Biskup Kuiáwski z brácią/ 60.
8: Vchrowieccy/ 85.
9: Vbogyego ſobye lekce nie waż. 120.
10: W.
11: Wulpian Ceſarz Rzymski/ 10.
12: Wárráhá Káſtuliyska páni/ 47.
13: Woiewodá Ruski z Dąbrowice z brácią/ 52.
14: Wolski Biskup Chełmski z brácią/ 60.
15: Wieruski/ 75.
16: Wilcżkowie/ 83.
17: Wáśicżyński Kryſztoph/ 84.
18: Wilżyński/ 85.
19: Wáńkowie/ 86.
20: Woiewodá Wileński/ 90.
21: Wołowicż. 92.
22: Wiśniowieccy/ támże.
23: Woiewodá/ 100.
24: Wići trzecie/ Woyná poſpolita/ 103.
25: Wywodziny/ Witemberk miáſto/ 107.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 28
26: Wagá pod Ratuſzem/ 111.
27: Wiſłá pod Krákowem/ 112.
28: Wenus/ 114.
29: Woł ná niepweność cżáſu/ 127.
30: Wilk kto ná cudze łákom/ 128.
31: Wodá ná przeſzłe cżáſy/ tám.
32: Wirzbá ná ſtałość. 143.
strona: bb4v
Reyeſtr.
1: X.
2: Xerxes. 33.
3: Z.
4: Zeleukus krol Lokreńſki/ 2.
5: Zodorá Atheniyſka páni/ 15.
6: Zygmunt Ceſarz/ 20.
7: Zygmunt ſławny krol Polſki/ 48.
8: Zebrzydowſcy/ 56.
9: Zbigniew Sienieńſki/ 57.
10: Zbąſcy/ 66.
11: Zarębowie/ 70.
12: Zorawińſcy/ 83.
13: Zołkiewſcy/ 84.
14: Zawácki Stániſław/ 86.
15: Zbáráwſkie kſiążętá/ 92.
16: Zołnierze/ 102.
17: Zygmunt dzwon zamku Krákowſkiego/ 105.
18: Zegar/ támże.
19: Zbytnie vtráty/ 110.
20: Zamek Krákowſki/ 111.
21: Z możnym zły ſpołek/ 117.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 29
22: Zoná pocżćiwa/ 118.
23: Zoná wſzetecżna/ támże.
24: Z możnym nie gray/ támże.
25: Zdraycy nigdy nie wierz/ tám.
26: Ze złym złe towárzyſtwo/ 121.
27: Złego złość/ niewinnemu nie ſzkodzi/ 122.
28: Zoraẃ ná beſpyecżność żywotá/ 125.
29: Záiąc ná vbogiego kmiotká/ 129.
30: ☞ Koniec Reyeſtru.
strona: 1
Liſt 1
1: A tu ſye iuż pocży
2: naią ſprawy y poſtępki/ pamięći go=
3: dne/ onych Krolow/ y inych ſtanow ſławnych/
4: ták pogáńſkich iáko y Krześćiáńſkich/ S ktho=
5: rychby właſnie káżdemu pocżćiwemu ſta=
6: nowi przyſtało dobre przykłády/ ku
7: ſwym poſtempkom/ bráć.
8: grafika
9: ❦Kárzeł ſławney pámięći Ceſarz
10: Krześćiáńſki.
11: 2 K Arzełći był przezwiſkiem/ lecż ná ſpráwach wielki/
12: A muśi to rozeznáć ná ſwiecie ſtan wſzelki. (marg) ¶Długo
: ſie dobre
: pámięta. (–)
13: Ze ſnadź po Alexándrze zá náſzego wyeku/
14: Nie było nigdzyey rownia/ tákiemu cżłowieku.
15: Ktorego ſpráwy dziwne/ długo będą ſławne/
16: A máło im przekáżą/ ſnadź y cżáſy dawne.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 30
17: ¶ Abowiem długo dobre záwżdy ſie pámięta/
18: A gdy złe wſpominamy/ wnet ſie ſerce lęka.
B Tráian
strona: 1v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Tráyan Ceſarz Rzymſki.
3: 2 T En Ceſarz gdy iego ſyn vbogyey niewieſcie/
4: Koniem ſyná rozráźił/ biegáiąc po mieſcie. (marg) Sprá=
: wiedli=
: wość. (–)
5: Wydał go iey zá gárdło/ nád wſzytko mnimánie/
6: Ták było ſpráwiedliwe iego krolowánie.
7: ¶ Ach gdzyeſz tego ſtátutu do Polſki doſtáli/
8: Nie tákby nędzni ludzye w vćiſkoch płákáli.
9: Ale dziś nie o ſyná lecż ſnadź y o Kozę/
10: Znaydzyeſz wnet Wilcży dekret/ á Záięcżą grozę.
11: ❦Ligurgus Lácedemońſki Krol.
12: 2 P Oſeł go Perſki pytał/ ſłyſzę práwá twego/ (marg) Práwo. (–)
13: Twoi ſie ludzye dzyerżą/ ták iáko ſwiętego.
14: Coż też w nim oſobnego/ tám ieſt/ radbych wiedzyał/
15: Abych też przyiechawſzy/ w ſwey zyemi powiedział.
16: Ten rzekł/ to ieſt wſzytek grunt/ ozdobić dobrego/
17: A tłumić ná wſze ſtrony/ záwżdy wſzetecżnego.
18: ¶ Tákichby praw ná ſwiecie ſnadź wſzędy ſtrzedz miano/
19: Pewnieby ze złych dobrych wiele przedzyáłano.
Lizánder
strona: 2
Pirwſzy. Liſt 2. http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 31
1: grafika
2: ❦Lizánder.
3: 2 T Emu kiedy ieden rzekł/ wierz mi iż twe ſpráwy/
4: Siłá przez mię miewáią/ miedzy ludźmi ſławy. (marg) Sławá. (–)
5: Ten mu koniá pięknego ſzkápę podla niego
6: Poſtáwił/ y powiedział/ pátrzże pilnie tego/
7: Iż káżdy kto ogląda/ rzecże ſzkápá ſzkápye/
8: Gdyż ſie w ſzpetney vrodzie ledáiáko ſzłápye.
9: ¶ Tákżeć y cnotliwego máło zdobić trzebá/
10: Abowiem iego ſławá leći áż do niebá.
11: ❦Pedárdus Lácedemońſki pan.
12: 2 P Edárdus kiedy w mieſcie ſprawce obierano/
13: Tedy ich trzy ſtá wſzytkich ná to miánowano. (marg) Dobra
: myſl. (–)
14: Ten ſzedł z wielką rádoſcią/ z weſołą poſtáwą/
15: By też miał ſtárſzym obran być nád wſzytką ſpráwą.
16: A kiedy go pytáli/ przecż był dobrey myſli/
17: Iż trzy ſtá wiem godnieyſzych co ná vrząd wyſzli.
18: Ze ieſzcże náſze miáſto ná ludzyech nie zeſzło/
19: Y potym zoſtał krolem/ iuż tám było śmieſzno.
B 2 Zeleukus
strona: 2v
Rozdział
1: grafika
2: ❦Zeleukus, krol Lokreńſki.
3: 2 T En krol práwo vſtáwił/ ktoby to przewinił/
4: By mu ocży wyięto/ gdyby gwałt vcżynił. (marg) ¶Zácho=
: wánie
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 32
: práwá. (–)
5: Ten iednegoż ſyná miał/ y złamał to práwo/
6: Kazał mu ocży wyiąć/ o nieſzcżęſna ſpráwo.
7: Gdy go zá nim prośili/ tę łáſkę vdźiáłał/
8: Sobye iedno á iemu drugie wyiąć kazał.
9: ¶ O iákaż to ná ſwiecie ſpráwiedliwość byłá/
10: Pátrzże też iáką ſławę tym ludzyom cżyniłá.
11: ❦Philip Mácedońſki krol.
12: 2 I Eden brodę fárbował/ á był przełożonym/
13: Philip krol Mácedońſki obacżył to po nim.
14: Wnet go zrzućił z vrzędu/ mowiąc że fáłſzuie/ (marg) Cnotá. (–)
15: A gdy on tym fáłſzyrſtwem ſobie nie folguie/
16: Coż rozumieſz drugiego áby nie sfárbował/
17: Ná toć wierz mi ten ſwą myſl pewnie nágotował.
18: ¶ Niech fárbuie káżdego s przyrodzeniem cnotá/
19: Bo odmieniáć vrodę/ ſzpetna to robotá.
Tenże.
strona: 3
Pirwſzy. Liſt 3.
1: grafika
2: ❦Tenże.
3: 2 P Hilipowi nowiny kiedy powiedzyano/
4: Iż mu ſie ſyn vrodził/ dwu bitew wygrano. (marg) Forthu=
: ná od=
: mienna. (–)
5: Krzyknął podnioſzſzy ręce/ o fortuno miła/
6: Proſzę byś ſwoy obycżay nádemną zmieniłá.
7: Bo ia wiem że ty rádá mieniſz ſwe poſtępki/
8: A záwżdy po twey łáſce bywa vpad prętki.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 33
9: Y ták rádzę káżdemu/ áby ſie nie ſádził
10: Nikt pewnie ná twey łáſce/ bo by ſie ſam zdrádził.
11: ❦Tenże.
12: 2 W Thebach gdy ſtał w goſpodzie/ goſpodarz nie chcyał
: (bráć/
13: Gdy mu płáćić kazano/ ieſzcże chciał dárowáć.
14: Mowiąc/ iż wiele przygod ná ſwiecie przychodzi/ (marg) Myſl za
: czna. (–)
15: Ták wielkiemu Krolowi/ záchowáć ſie godzi.
16: Ten rzekł/ ia dobrodzieyſtwem przyrodzenia ſwego/
17: Ani ſtanu zniewolić/ nie chcę krolewſkiego.
18: Lecż co komu przyſtoi/ záchowáć káżdego/
19: Nicżym powinowáctwá nie niewolić ſwego.
20: ❦Tenże.
21: 2 R Ycerſkiego cżłowieká/ kiedy ſpráwy ſłuchał/
22: Słucháiąc zádrzemał ſie/ przećiw niemu ſkazał. (marg) Pilność
: ſądu. (–)
23: Ten krzyknął/ od dekretu Krolu ápelluię.
24: Krol rzekł/ á kędyſz racżyſz/ áż cie ſam żáłuię.
25: Ten rzekł/ do ciebye Krolu/ gdy nie będzieſz drzemał/
26: A Krol ſie też obacżył/ iż nie dobrze ſkazał.
27: Dekretowi powagę vcżynił ſwoiemu/
28: A zá to tyle troie/ nágrodził onemu.
B 3 Tenże
strona: 3v
Rozdział
1: ❦Tenże.
2: 2 B Iegłá zá nim niewiáſtá vboga wołáiąc/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 34
3: Iżeby iey przeſłuchał krzywdy/ nárzekáiąc. (marg) ¶Sprá=
: wiedli=
: wość. (–)
4: Ten rzekł/ widziſz żeć trudno/ pocżkay cżáſu máło.
5: Rzekłá/ nie cżekałbyś ty/ gdybyć ſie ták sſtáło.
6: A ták ieſliżeś Krolem/ toć twoy vrząd ſędzić/
7: A ieſlić ſie trudno zda/ day inemu rzędzić.
8: Ten koniá záſtánowił/ wnet krzywdy przeſłuchał/
9: Vcżynił ſpráwiedliwość/ y ktemu dárował.
10: ❦Tenże.
11: 2 R Ad ſypiał po obiedzye/ poſeł przed dworzány
12: Perſki/ mowił iż łácno/ z oſpáłemi pány. (marg) ¶Cżuy=
: ność gdj
: trzebá. (–)
13: Dowiedział ſie/ y kazał powiedzyeć poſłowi/
14: Niechay to ſwoim ludziom przyiechawſzy powie.
15: Iż gdy trzebá Krolowie/ nie bárzo ſypiáią,
16: A iż ia cżuyno ſpię/ w rychle to poznáią.
17: A kiedy oni poſną/ tedy ia cżuć będę/
18: Obudzę ie iáko Kur wleciawſzy ná grzędę.
19: ❦Tenże.
20: 2 A Lexánder mu ſyn rzekł/ iż maſz wiele pánow/
21: Zrozlicżnymi myſlámi/ y dziwnych Hetmánow. (marg) ¶Cnotá
: koronu=
: ie káżde=
: go. (–)
22: Dobrze byś poſtánowił zá żywotá ſwego/
23: By zamieſzká nie byłá potym ſtanu mego.
24: Ten rzekł/ ſtárayſie o to/ by to w tobie znano/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 35
25: Ześ tego ſtanu godzyen/ á zá to cie miano.
26: Bo lepiey iż cie cnotá niż ia koronuie,
27: Wieſz kto w to dziurą lezye/ ten wſzytko popſuie.
Tenże.
strona: 4
Pirwſzy. Liſt 4.
1: ❦Tenże.
2: 2 P Hilip Mácedońſki Krol gdy mu powiedziano/
3: Iże od Nikanorá złe rzecży ſłyſzano. (marg) Dáry. (–)
4: Ktore mowił o Krolu/ ten mu dáry poſłał/
5: Philozoph co przy nim był temu ſie dziwował.
6: Powiedziano Krolowi/ iż Nikánor záſię/
7: Dziwnie Krolá wyſławia/ á wſzytko wziął ná ſie.
8: Ten rzekł do Philozophá/ pátrz co Krol w mocy ma/
9: Iż iákie chce o ſobie/ tákie głoſy puſzcża.
10: grafika
11: ❦Makrin Krol Egipſki.
12: 2 W Egipcie byli Krolá ſtanu niewielkiego/
13: Obráli/ gdyż mu ſzcżęſcie ták przynioſło iego.
14: Widząc iż nie był w wadze nieborak vbogi/ (marg) Scżeſcie (–)
15: Kazał potłuc miednice co vmywał nogi.
16: Y vcżynił z nich obraz/ ná ſłupie poſtáwił/
17: A iż mu ſie kłániáli/ ktemu wſzytki ſpráwił.
18: Y dał przykład/ to ſrebro co pod ławą było/
19: Pátrzaycie iáko ſwoy ſtan teraz odmieniło.
B 4 Alexander
strona: 4v
Rozdział
1: ❦Alexánder wielki.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 36
2: 2 A Lexánder iuż będąc dzyecięciem niemáłym/
3: Powiedał onym ſercem Rycerſkiem zuchwáłym. (marg) Sławá. (–)
4: Iż ociec moy poſiada/ coż ia cżynić będę/
5: Podobno ſiedząc w kącie gdzie w lutnię zágędę.
6: Powiedzyał ſtoiąc Hetman/ wſzák to wſzytko tobie/
7: A ten ſie ieſzcże potym bárzyey w łeb záſkrobie.
8: Mowiąc/ ſwiát mi może dáć/ ſławy dáć nie może/
9: A zá coż wſzytko ſtoi/ bez ſławy nieboże.
10: ❦Tenże.
11: 2 G Dy s Perſy bitwę miał zwieść/ niektorzy mu rzekli/
12: Ze ſie tám ludzye broią w rozmowach by wſciekli.
13: Mowiąc że tám bogáctwo/ gdzye walcżyć idzyemy/ (marg) Myſl do
: brą vcży
: nić (–)
14: Nic nábitunk nie damy/ komu co wydrzemy.
15: Krol rzekł/ bárzo mi to złą powiedaſz nowinę/
16: Iż w ludzyech ſłyſzę tę chuć/ y táką przycżynę.
17: Iże ſobie tuſzą bráć/ wolę niż vciekáć/
18: Ieſzcżeby ty dárowáć/ niżeby ie káráć.
19: ❦Tenże.
20: 2 W Net potym gdy miał ciągnąć/ wſzytko s ſkárbu roz=
: (dał/
21: Ledwe iedno że vbior co w nim był záchował. (marg) Swobo=
: dá. (–)
22: Mowili mu Hetmáni żeś nie dobrze ſpráwił/
23: W ſkárbie nic dla przygody práwieś nie zoſtáwił.
24: Ten rzekł/ że to wielki ſkarb/ mieć nádzyeię dobrą/
25: Bo tá co iey dufáią/ miewa rękę ſzcżodrą.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 37
26: Kogoż biją pyeniądze/ y tákże ſie sſtáło/
27: Ludzi zgromił y ſkárbow názbierał niemáło.
Tenże.
strona: 5
Pirwſzy. Liſt 5.
1: ❦Tenże.
2: 2 D Worzánin ieden w bitwie ochromion ná nogę/
3: Ná ktorey chodzić nie mogł/ bo miał w niey vłogę. (marg) Sławá. (–)
4: Y wſtydał ſie o kuli miedzy ludźmi chodzić/
5: Krol rzekł/ iż więcey ſławie niż kuli maſz godzić.
6: Bo to twoiá pocżćiwość/ tá twoiá chromotá/
7: Gdybyś był zdrowo vciekł/ więtſzaby ſromotá.
8: A teraz iuż nośiſz znák dobrey ſławy ſwoiey/
9: Ktorać lepſza niż złoto w pocżćiwośći twoiey.
10: ❦Tenże.
11: 2 K Iedy przyſzedł pod zamek co był dziwney mocy/
12: Powiedzieli Hetmáni/ ſzkodá pſowáć mocy.
13: Bo to zamek ták twárdy/ ludzi potráćimy/ (marg) Sercze
: ſtałe. (–)
14: Sámi ſie potrudziwſzy nic nie vcżynimy.
15: Ten rzekł/ nic nam o zamek/ o tymby ſie pytáć/
16: Co ná nim roſkázuie/ iáko o nim ſłycháć.
17: Bo ieſliżeć kto mocny/ zamek będzie twárdy/
18: Ale ieſliżeć dudek/ nie będzieć nam hárdy.
19: ❦Tenże.
20: 2 T Enże wnet potym z zamku/ przyciągnął do niego/
21: Zwierzáiąc mu y zamku/ y ſiebie ſámego. (marg) Wiárá. (–)
22: Krol rzekł/ teraz rozumu tu możecie doznáć/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 38
23: Ze ten cnocie niż mieyſcu/ twárdey wolał dufáć.
24: A kiedy mi ták wierzy/ też go potka wiárá/
25: Abowiem tey obfita záwżdy ma być miárá.
26: Wypuśćił go ſwobodnie/ ieſzcże vdárował/
27: Zamek y s poddánemi w pokoiu záchował.
B 5 Tenże,
strona: 5v
Rozdyał
1: ❦Tenże.
2: 2 D Arius mu Perſki Krol poſłał miſę máku/
3: Iż ma ták wiele ludzi/ dawáiąc ná znáku.(marg) Stałość
: ludzi. (–)
4: Ten ſkoſztował/ rzekł poſłom/ iż to ziarnká ſłodkie/
5: Lecż zdami ſie przedemną bárzo będą krotkie.
6: Dał im pieprzu przyſtáwkę/ to nieſcie krolowi/
7: A gdy ziarnko rozgryźnie/ niechay pewnie to wie/
8: Chociay ia mam mniey ludzi/ lecż ták gorzcy będą/
9: Iáko temu mácżkowi vźrzycie zágędą.
10: ❦Tenże.
11: 2 C Zedł ieden liſt táiemny/ Antipater ſłuchał/
12: Ktoremu iáko ſobie/ bárzo wiele dufał.
13: Przedſię zyął ſygnet s pálcá/ włożył mu ná gębę/(marg) Táiemni
: cá. (–)
14: Pámiętay ná tę piecżęć/ chociać wierzyć będę.
15: ¶ Wielka rzecż táiemnicá/ kto ſie komu zwierzy/
16: Bowiem ten cżłonek ięzyk/ bárzo wolno bieży.
17: Ale kto ſie rozmyſli/ á ma gi ná piecży/
18: Temu nic nie przekáżą złe y dobre rzecży.
19: ❦Tenże.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 39
20: 2 P Irrus krol poimány/ przywiedzion do niego/
21: Pocżćiwie iáko krolá przywitał zacnego.(marg) Serce zac
: ne. (–)
22: Pytał go/ iákoſz ſwoy ſtan rádziſz mi záchowáć?
23: Ten rzekł/ wieſz iáko krolá przyſtoynie maſz chowáć.
24: Tákże ſie potym sſtáło/ ono ſerce iego/
25: Vcżyniło v niego/ bárzo go zacnego.
26: A drudzy co mu v nog zborzeni pádáli/
27: Iáko ini więźniowie/ táką łáſkę ználi.
Tenże.
strona: 6
Pirwſzy. Liſt 6.
1: ❦Tenże.
2: 2 A Náxágorás Mędrzec dziwnemi wywody/
3: Wywodził/ iáko zyemię rozdzyeliły wody. (marg) Chuć do
: bra. (–)
4: Ze ſwiátow tákich więcey/ niż ten co widamy/
5: Iedno iż w przypowieſciách dziwy ich ſłychamy.
6: Alexánder iął płákáć/ kiedy go pytáli/
7: Przecż płácże/ bo go przed tym płácżąc nie widáli.
8: Powiedział/ iż to ſłyſzę iż ieſt ſwiátow wiele/
9: A iam tego nie poſiadł/ iákieſz me weſele.
10: ❦Tenże.
11: 2 Z Enofánth Muzyk wierſze o walkách mu ſpiewał/ (marg) Náturá. (–)
12: By mu ſercá dodawał/ tego ſie nádziewał.
13: Dworzánie mu wnet rzekli/ ſpieway o pokoiu/
14: Bo widziſz żeć bez tego/ nie náſycon boiu.
15: Lepyey byś mu rozwodził/ by ſie vſpokoił/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 40
16: Gdyż widziſz iáko dziwno myſl ſobie rozdwoił.
17: A do ogniá nie trzebá przydawáć drugiego/
18: Bowiem ſam káżdy pali s przyrodzenia ſwego.
19: ❦Sagunt miáſto.
20: 2 H Etman gdy ktemu miáſtu ku ſzturmu przypuśćił/
21: Rokowániem bez broni mieſzcżány wypuśćił. (marg) Lákom=
: ſtwo. (–)
22: Niewiáſty pod ſzátámi ćicho broń zákryły/
23: A gdy oni łákomcy do miáſtá ſkocżyli/
24: Záwárły o nich bronę/ á przed miáſtem w ony/
25: Wſkocżyli y z żonámi/ doſtawſzy obrony.
26: Potym ty poráźiwſzy miáſto otworzyli/
27: Więc ony roſproſzone powoli pobili.
Scipio
strona: 6v
Rozdzyał
grafika
1: ❦Scipio Náziká.
2: 2 S Cipio był Rzymiánin/ Náziká gi zwano/
3: Gdy było Kárthágińſkie miáſto zwoiowano. (marg) W kło=
: pocie
: zgodá. (–)
4: Tedy w rádzie mowili/ iż iuż pokoy będzie/
5: Iuż też ſobie zacny Rzym/ w pokoiu vſiędzye.
6: Ten rzekł/ ſzkodá to miáſto iżeſcie zborzyli/
7: Bo pokiſcie w kłopocie/ poty zgodni byli.
8: Ale kiedy nie będzye iuż nikt walcżył z námi/
9: Vźrzycie prętko záłeb iż poydzyemy ſámi.
10: ❦Alcibiádes.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 41
11: 2 A Lcibiádes idąc wnet w nowey koronie/
12: Widząc iż mu ſie ludzye/ dziwuią po ſtronie.(marg) Szácun
: ki. (–)
13: Vciął idąc pſu ogon/ dziwno ſie wſzem zdáło/
14: Ten powiedzyał/ wolę ták/ iż ná tym zoſtáło.
15: Bo ia tu bez ſzácunkow iednák być nie mogę/
16: Wolę iż tym ogonem odpráwię tę trwogę.
17: Niżby ze mnie poćichu wzory wybieráli/
18: Wſzák wiem ludzkie ięzyki/ ná co ſie vdáli.
Agátokles.
strona: 7
Pirwſzy. Liſt 7
1: grafika
2: ❦Agáthokles.
3: 2 A Gátokles zduńcżyk był/ potym Krolem zoſtał/
4: Miedzy złote kofliki/ garnki ſtáwiáć kazał.(marg) ¶Szcżę=
: ſcie. (–)
5: A kiedy go pytáli/ przecżby to ták było.
6: Powiedał/ iżeby mi hárdą myſl ſkromiło.
7: Bo ieſliżeć mię ſzcżęſcie wywyſzſzyć vmiáło/
8: Wiem też że ſemną ſlubu/ wiecżnego nie bráło.
9: ¶ A ták owſzem káżdemu nadobnie przyſtoi/
10: Kogo ſzcżęſcie wynieſie/ niech ſie vpáść boi.
11: ❦Antioch.
12: 2 A Ntioch gdy zá źwirzem ſam po leſie chodził/
13: Zbłądziwſzy do páſtyrzow do budy vgodził. (marg) ¶Praw=
: dá. (–)
14: Pytał ich coby też wżdy o Krolu ſłycháli/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 42
15: To tám iego złe ſpráwy wſzytki wilicżáli.
16: Iutro gdy go dworzánie w budzye nádiecháli/
17: Páſterze widząc że Krol/ bárzo ſie lękáli.
18: On ie kazał dárowáć/ mowiąc że to mili
19: Są moi przyiaciele/ prawdę mi mowili.
Auguſtus.
strona: 7v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Auguſtus.
3: 2 A Vguſtus gdy wziął miáſto/ gdzie krole kłádziono/
4: Tedy mu potym koſcioł wielki otworzono. (marg) Pocżći=
: wość. (–)
5: Naprzod do Alexándrá wnet ſzedł do wielkiego/
6: A tám wielką pocżćiwość cżynił ciáłu iego.
7: A potym wnet wyſzedł precż/ kſięża powiedzieli/
8: Iż tám ieſt więcey krolow/ co dáley leżeli.
9: Ten rzekł/ żem ia nie trupow krolow przyſzedł widzyeć/
10: Oprocż tego iednego/ s tych możecie ſzydzić.
11: ❦Semiramis Krolowa.
12: 2 S Emiramis ná grobie wykowáć kazáłá/
13: Iż tám ſą wielkie ſkárby/ kędy leżeć miáłá. (marg) Láko=
: miec. (–)
14: Po iey śmierći kiedy grob otworzyć kazano/
15: Nálezyono tablicżkę/ ná niey nápiſano.
16: Obácż káżdy pocżćiwy/ iáka to niecnotá/
17: Kto iuż y ná vmárłych/ ſzuka łupić złotá.
18: ¶ Záwżdyć káżdy łákomiec zápłonąć ſie muśi/
19: Lecż choć kole wſtyd w ocży/ przedſię ſie náſz kuśi.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 43
Friderik
strona: 8
Pirwſzy. Liſt 8.
1: grafika
2: ❦Friderik Ceſarz Rzymſki.
3: 2 F Riderik gdy miał Sámis miáſto w podeźrzeniu/
4: Dobywáiąc inych miaſt/ miał to ná bacżeniu. (marg) Zdrádá. (–)
5: Poſłał áby k nim ſkárby y więźnie odeſłał/
6: Bo mu tego potrzebá áby precż odiechał.
7: Mieſzcżánie pozwolili/ á ten miáſto ſkárbow/
8: Nákładł pełno ná wozy deſperatow ſmárdow.
9: Drugie poſłał związáne/ oni ie przyięli/
10: Ci ſie w nocy ſpráwiwſzy/ potym miáſto wzięli.
11: ❦Krol Arágońſki.
12: 2 K Rol Arágońſki vmárł/ więc dziecię zoſtáwił/
13: Ktorego Striy rodzony opiekálnikiem był.
14: Pánowie widząc ſtriyá Páná ták ſpráwnego/(marg) Wier=
: ność. (–)
15: Chcieli go rádſzey Krolem mieć niżli máłego.
16: A gdy ſiadł ná ſtolicy/ koronę iuż dzyerżał/
17: A dzyecię miał pod płaſzcżem/ ktore im vkazał.
18: Mowiąc/ co cżyie właſne/ temu záwżdy ma przydź/
19: Włożył ná nię koronę/ to ták właſnie ma być.
Hirá
strona: 8v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Hirá Poſeł Perſki.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 44
3: 2 H Irá poſeł od Serbow do Krolá Rzymſkiego
4: Był/ ten ſie chciał okazáć w piſze ſwiátá tego.(marg) ¶Pychá. (–)
5: Wnet náſpráwiał triumphow/ trębácżow/ á tańcow/
6: Náubierał rozlicżnych by pánien młodzyeńcow.
7: Pytał poſłá/ co mu ſie iego ſwiát podoba/
8: Ten powiedzyał/ możewá wſzytko zgánić obá.
9: Bom nie widał ktoby ſie w więtſzey krotochwili/
10: Pilniey ſtárał o ſmętek/ bárzo w krotkiey chwili.
11: ❦Párál Spártágińſki poſeł.
12: 2 O D Spártanow v Krolá Pirruſá poſeł był/
13: A gdy ſie nań ſrogiemi ſłowy Krol oborzył/
14: Rzekł/ ieſliś Bog/ tedy ſie ieſzcże mniey boimy/(marg) ¶Ná ſro
: gość pię=
: kna odpo
: wiedź. (–)
15: Bo iż ieſt ſpráwiedliwy/ o tym pewnie wiemy.
16: Ieſliś cżłowiek/ cżemuż nam ták wżdy názbyt groźiſz/
17: Izaſz nie wieſz że ná tym też ſie woſku woźiſz/
18: Ná iákim my ieździmy/ rownoć ſie ſwiát tocży/
19: A co wiedzyeć kto pirwey ná ſtronę wyſkocży.
Epirkábundas.
strona: 9
Pirwſzy. Liſt 9.
1: grafika
2: ❦Epirkábundás.
3: 2 T Ebáńſki Krol gdy polem z wielkim ludem leżał/
4: Przypádłá nań potrzebá/ iże precż odbieżał. (marg) ¶Kár=
: ność. (–)
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 45
5: Syná w woyſku zoſtáwił/ ſrodze mu przygroźił/
6: By nawiętſza potrzebá/ by bitwy nie zwodził.
7: Syn bitwę zwiodł y wygrał/ potym Krol przyiechał/
8: Włożywſzy nań koronę/ y wnet go ſciąć kazał.
9: Rzekł/ że cie koronuię iáko fortunnego/
10: Ale cie karáć muſzę/ iáko ſwowolnego.
11: ❦ Nykánder.
12: 2 P Rzed tym ieden gdy ſpráwę á bárzo trudną miał/
13: Pomoż Krolu co możeſz/ prze miły Bog wołał.
14: Krol rzekł/ á coć pomagał cieſlá coć budował/
15: Sam ty wieſz w ſwoim domu iákoś ſie záchował.(marg) ¶Sprá=
: wiedli=
: wość w
: ſądzie. (–)
16: A iam cieſlą nád práwem/ pomocći nie tuſzę/
17: Iáko ie zbudowano/ ták im ſądzić muſzę.
18: Tyś to miał w ſwoiey mocy/ żeś mogł pomoc ſobie/
19: Gdybyś to był záchował/ co przyſtoi tobye.
C Tenże.
strona: 9v
Rozdzyał
1: ❦Tenże.
2: 2 T Ebanowie to ludzye nie walecżni byli/
3: A gdy z nimi bitwę zwiodł/ tedy go ránili.
4: Powiedział mu hnet Hetman/ widziſz twoi żacy/ (marg) ſpráwie=
: dliwość. (–)
5: Iákoć płácą náukę/ chudzi nieboracy.
6: Boś ie walcżyć náucżył/ cżego nie vmieli/
7: Ale pochwili miſtrzmi/ iuż będą być chcieli.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 46
8: Krol rzekł/ wolę iż dobry ſzermierz mię vbiye/
9: Niżliby pártácż s cieniá/ co ſie w kącie kriye.
10: grafika
11: ❦Adrian Ceſarz Rzymſki.
12: 2 A Drian młode ludzi/ kiedy był w pokoiu/
13: Wywiodſzy záwżdy w pole/ ćwicżył ie ku boiu. (marg) Cwicże=
: nie. (–)
14: Huffy/ hárce ſpráwował/ obozy zátacżał/
15: Z woienney powinnośći/ nigdy nie wykracżał.
16: Wędzonki á ſuchy chleb choć nie trzebá iadał/
17: Ná dzdzu mokł/ á w chroſciáney budzie záwżdi ſiadał.
18: Powiedał iż to záwżdy ſzczęſliwſzy w pokoiu/
19: Ktory ſobie pomyſlał powoli o boiu/
Agis
strona: 10
Pirwſzy. Liſt 10.
1: ❦ Agis Krol Lakońſki.
2: 2 T En gdy mu Hetman ználazł mieyſce miedzy błoty/
3: Ze tám ludzi ogrodził/ iáko miedzy płoty.
4: Ze choćby kto chciał vciec/ nie będzye miał kędy/(marg) Roſpácż (–)
5: Ten rzekł/ żeć zle porucżáć mieyſcá ná oględy.
6: Szukay ty záwżdy mieyſcá/ gdzyeby vciec wolno/
7: Bowiem drugi z roſpácży/ rád więc biye ſmolno.
8: Bo kiedy iuż niewola proſtaku nieboże/
9: Káżdy biye gdy widzi iż vciec nie może.
10: ❦Tenże.
11: 2 K Iedy mu poſeł Grecki ſzyroko wywodził/
12: Iże ſie narod Grecki ták bárzo rozrodził/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 47
13: Ze ták wiele kroleſtwo żadne ludzi nie ma/(marg) ſtałość (–)
14: Y prożno ſie kto ná nie ſwą możnoſcią wſpina.
15: Ten rzekł/ ku tey wielkośći ieſzcże trzebá wiele/
16: Bo y pokrzywáć párzy/ chociáy proſte zyele.
17: Ale ieſli ſtałosći męſtwá á doſtátku/
18: Niedoſtawa w tey zgrái/ iuż tám nie máſz ſtátku.
19: ❦Tenże.
20: 2 M Atká gdy go prośiłá zá iednym ná ſądzie/
21: Aby był zá nim ſkazał/ ten rzekł w wáſzym rządze/
22: Kiedym był tedym cżynił/ coſcie roſkazáli/
23: Lecż Rzecżypoſpolitey/ iużeſcie mię dáli/(marg) ſąd ſprá=
: wiedli=
: wy. (–)
24: Teżeſcie mię vcżyli/ ábych dobrze cżynił/
25: Tubych nád wáſzę wolą/ iuż bárzo przewinił.
26: Bo gdybych tu ſkázáć miał co nieſpráwiedliwie/
27: Iákoż kto w tey niecnocie mabyć żyw pocżćiwie.
C 2 Wulpian
strona: 10v
Rozdział
1: grafika
2: ❦Wulpian Ceſarz Rzymſki.
3: 2 W Vlpian Ceſarz Surrę miał/ ktoremu dufał/
4: Drudzy mu powiedzyeli/ iż ſie nań buntował.(marg) Státecż
: ność. (–)
5: A ten ſzedł w dom do niego/ myſli dobrey byli/
6: Bárwirzom iego kazał/ áby go golili.
7: Ocży vſzy wytárli/ ſzedł do domu potym/
8: A iuż żadnemu s ſobą nie dał mowić o tym.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 48
9: Mowiąc/ żem ia ſprobował ſtátecżnośći iego/
10: Bo gdym był w iego domu/ miałći cżás do tego.
11: ❦ Cyrus Krol.
12: 2 T En to Cyrus kiedy ſie z woyſkiem wypráwował/(marg) Roſkoſz. (–)
13: Cineás rzekł Philozoph/ co będzieſz ſpráwował.
14: Ten rzekł/ poiádę ná ſwiát/ bych zamki poſiadał/
15: Azią y Afriką ábych wolno władał.
16: A Philozoph go ſpytał/ potym co chceſz dziáłáć?
17: Ten rzekł/ ſiedząc s pokoiem/ roſkoſzy vżywáć.
18: Philozoph rzekł/ ázaſzby nie lepiey bez tego/
19: Tych roſkoſzy vżywáć/ gdyż maſz doſyć wſzego.
Tenże.
strona: 11
Pirwſzy. Liſt 11.
1: ❦Tenże.
2: 2 K Rol rzekł/ prawdá żećbych mogł roſkoſzy vżywáć/
3: Bo mam doſyć wſzytkiego/ y w niey iuż ták pływáć. (marg) Sławá. (–)
4: Lecż ſławá rzecż łákoma/ á w roſkoſzach mdleie/
5: K temu ſie ná to pátrząc/ káżdy zacny śmieie.
6: Philozoph rzekł/ lecż Krolu tákiey twoiey ſławy/
7: Siłá gárdłem przypłáca/ niż doydzieſz tey ſpráwy.
8: Bowiem ieſliżeć ſie chce tey ſławy vżywáć/
9: Trzebáć ſpráwiedliwośći y cnoty vżywáć.
10: grafika
11: ❦ Ariſton tyran.
12: 2 A Riſton okrutnik/ kiedy ludzi śćinał/
13: Zony ich ſpołu z dzyećmi/ do ciemnice imał/(marg) Stałość
: niewie=
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 49
: ſcia. (–)
14: Ktorym męże vciekli/ potym przyſzedł do nich/
15: Aby liſty piſáły do vciekłych onych.
16: Aby łáſki ſzukáli/ Mágiſtoná páni/
17: Rzekłá day Boże rychley/ by zginęli z námi.
18: A ten iey ſyná chciał ſciąć/ oná gi podáłá/
19: A tą ſwoią ſtałoſcią/ łotrá vbłagáłá.
C 3 Gárziás
strona: 11v
Rozdzyał
1: ❦ Gárziás Náwárſki Krol.
2: 2 G Arziás Náwárſki Krol/ był tyran wzgárdzony/
3: Ludzie o nim ſzeptáli/ zle ná wſzytki ſtrony.(marg) Okruth=
: nik. (–)
4: Chciał zwieść bitwę/ Hetman rzekł/ áby iey zániechał/
5: Bom k tobye wielką niechuć/ od poddánych poznał.
6: Ale widzę iżći cżás vmrzeć oſądzony/
7: Abyś znał moię ſtałość/ iádę ogolony.
8: Tákże iechał bez zbroie/ y obá zábići/
9: Tákći biorą zapłátę márni okrutnicy.
10: grafika
11: ❦ Antigon Aziyſki Krol.
12: 2 A Ntigon Demetrium gdy w podeźrzeniu miał/
13: W zwiezył ſie ſynowi/ powiedáć zákazał.(marg) Wierna
: miłość. (–)
14: Ten iż Demetriuſzá okrutnie miłował/
15: Włocżnią ſtoiąc ná piaſku/ vciekay nápiſał.
16: Vcynił wierze doſyć/ iż mu nie powiedział/
17: Ale s piſmá ná piaſku/ ſnádnie ſie dowiedział.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 50
18: A ten też nie cżekáiąc áby mu odpiſał/
19: Dunął w lás/ tám gdzieś zá krzem wygłądáiąc dyſzał.
Artaxerxes.
strona: 12
Pirwſzy. Liſt 12.
1: ❦Artáxerxes Perſki Krol.
2: 2 A Rtáxerxes Perſki Krol gdy mu powiedzyeli/
3: Iż o nim dwá niedobrze wſzędy mowić mieli.(marg) Obmo=
: wy. (–)
4: Poſłał im wnet przywiley/ ná nim nápiſano/
5: Iż im wolność o Krolu záwżdy mowić dano.
6: Ale to przypiſano/ áby też Krolowi/
7: Było wolno rozſądzić/ gdy kto o nim mowi.
8: A ták oną wolnoſcią wnet obá przeſtáli/
9: Bo ſie oney wolnosći krolewſkiey lękáli.
10: ❦ Pogrzeby Krolow Egipſkich.
11: 2 K Rolá kiedy w Egipcie po śmierći chowáli/(marg) Pogrzeb (–)
12: Tedy dwá ſpráwy iego ſtoiąc wylicżáli.
13: Ieden złe/ drugi dobre/ á ini ſłucháli/
14: A ktorych było więcey/ potym rozeználi.
15: Ieſli było więcey złych/ ták iáko inego/
16: Pochowáli po proſtu bez koſztu żadnego.
17: Ieſliże dobrych więcey/ to iuż tám obficie/
18: Stroili dziwne pompy/ ná wſzem známienicie.
19: ❦ Thebanowie.
20: 2 U Tebanow nád ſądem było zmálowano/
21: Krolá ſlepo/ á vſzy złote mu przydano.
22: Pánowie podle niego bez rąk wſzyſcy byli/(marg) ¶Sprá=
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 51
: wiedli=
: wość. (–)
23: Aby dárow nie bráli/ to w ſobie znácżyli.
24: A krol by pilnie ſłuchał/ nie pátrząc nikogo/
25: Gdyż wſzędy ſpráwiedliwość zácenioná drogo.
26: A iżby káżdy godzien karánia tákiego/
27: Ktoby ſie s ſądu vwieść dał ſpráwiedliwego.
C 4 Kleon
strona: 12v
Rozdział
1: grafika
2: ❦Kleon Lácedemońſki Krol.
3: 2 T En Krol Lácedemońſki kiedy bitwy wygrał/
4: Przed miáſtem Megápolim/ Krolá ſzukáć kazał.(marg) Wielka
: cnotá. (–)
5: Vbrawſzy go w koronę/ s pocżćiwoſcią wielką/
6: Odeſłał go do miáſtá/ cżyniąc pompę wſzelką.
7: Powiedáiąc/ iż to wiem/ iż was z niewolnikow/
8: Ten wolnemi vcżynił/ s pirwſzych okrutnikow/
9: A ták go wam odſyłam/ by ſie pámiętáło/
10: Złem y dobrym rowno ſie wſzytko oddawáło.
11: ❦Drogonus Krol Geticki.
12: 2 L Izymach ná Getyki bez wſzelkiey przycżyny/
13: Podnioſł walkę/ y ciągnął ná nie bez wſzey winy.
14: Poráżon y poiman/ do Krolá przywiedzyon/(marg) Nieſła=
: wá. (–)
15: Ten rzekł/ y cżymżeś ty wżdy/ był ná to náwiedzion.
16: Wiedząc że tu bogáctwá v nas bárzo máło/
17: Iedno męſtwo to záwżdy przy nas zoſtawáło.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 52
18: Puśćił go dárowawſzy/ á tę mu dał rádę/
19: By nigdy bez przycżyny/ nie gonił ná zwádę.
Raſcon
strona: 13
Pirwſzy. Liſt 13.
1: ❦Raſcon Hetman Florentińſki.
2: 2 R Aſcon z woyſkiem Florentin gdy ſie wypráwował/
3: Drab vbogiey niewieſcie ſery gwałtem pobrał.(marg) ¶Sprá=
: wiedli=
: wość y
: grozá. (–)
4: Przyſzłá płácżąc/ gdy ſie przał/ wnet go roſproć kazał/
5: Ser w żołądku ználezion/ zápłáćić roſkazał.
6: A niewieſcie powiedzyał/ gdyby ták nie było/
7: Tákżeby też nád tobą wſzytko ſie ſpełniło.
8: ¶ Vcżynił rázem grozę/ ná łup y ná potwarz/
9: Bo ták godzien karánia złodziey iáko y łgarz.
10: ❦Lucius Rzymſki Rycerz.
11: 2 B Riccius z Luciuſem gdy bitwy przegráli/
12: Obá w iednákich zbroiach ſpołu vciekáli.
13: Lucius pozoſtawał/ áby on viechał/(marg) Stałość (–)
14: Y potym dobrowolnie tám ſie poimáć dał.
15: Gdy go wiedli do Krolá/ z rádoſcią go cżekał/
16: A on ieſzcże z dáleká idąc nań nárzekał.
17: Prawdá żeś ſie omylił/ á ten obacżywſzy/
18: Tę iego wielką ſtałość/ puśćił vracżywſzy.
19: ❦Gwilhelm Normándiyſki Hetman.
20: 2 G Wilhelmus Normándiyſki/ kiedy ſie przepráwił/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 53
21: Ná Inſulę gdzie walcżył/ tám wnet ludzi ſpráwił.(marg) ¶Cżyſte
: ſerce. (–)
22: A Nawy ony wſzytki roſkazał popálić/
23: Rzekł moi mili brácia/ tuć ſie nam pochwalić.
24: Ieſli ſie nie wybiyem/ głęboko vciekáć/
25: Teraz ſie iuż káżdego ma cnotá okázáć.
26: Poráźił ony ludzi/ y poſiadł inſułę/
27: Godzien był być biſkupem/ by był miał infułę.
C 5 Oſwal=
strona: 13v
Rozdzyał
1: ❦Oſwáldus Normándiyſki Rycerz.
2: 2 T Ego gdy byli w woyſce iákoś oſlepili/
3: Y odeſłał go Hetman/ áby go lecżyli/
4: On iedzye á ná woyſko ludzie vderzyli/(marg) Dobra
: ſławá. (–)
5: Ten vſłyſzał y prośił/ by ſie z nim wroćili.
6: Wpadł do woyſká bił ſrodze/ kogo mogł y ſwego/
7: A potym go zágnietli/ ták iáko ſlepego.
8: ¶ To ten wolał pocżćiwie z dobrą ſławą zoſtáć/
9: Niżli ſie ták w ſlepocie/ tu ná ſwiecie troſkáć.
10: grafika
11: ❦Alfonſus Krol.
12: 2 G Aietę obległ Alfons ſrogim oblężeniem/(marg) ¶Miło=
: ſierdzie. (–)
13: A gdy byli zdręcżeni wielkim vćiśnieniem/
14: Zony dzyeći niewiáſty/ przed miáſto wygnáli/
15: Ktorzy w wielkiey roſpácży iuż z gárdły zoſtáli.
16: Chcieli ie woiennicy oni pomordowáć/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 54
17: Krol roſkazał w pokoiu ſrodze ie záchowáć.
18: Opátrzywſzy żywnoſcią/ wſzemi potrzebámi/
19: Mowiąc/ z mężmi nam cżynić/ á nie z niewiáſtámi.
Aurelius
strona: 14
Pirwſzy. Liſt 14.
1: ❦Aurelius Ceſarz.
2: 2 T Ráian Ceſarz Spártany vmárł poráźiwſzy/
3: Aurelianá obráli wſzyſcy ſie zwoliwſzy(marg) Cnothá. (–)
4: Y chcieli by s triumphem iechał z bitwy oney/
5: Ale on nie chciał zgwałćić cnoty przyrodzoney.
6: Vbrał obraz Tráiánow/ y ná triumph wſádził/
7: A z wielką pocżćiwoſcią/ ſam pyeſzo prowádził.
8: Mowiąc/ kto to záſłużył/ ten niechay vżywa/
9: Cudzą ſie ſławą zdobić/ ieſt rzecż niepocżćiwa.
10: ❦Auguſt Ceſarz.
11: 2 A Vguſtus ná wiecżerzy v Felioná był/
12: Sługá Kredenc s Krzyſztału niebácżnie obálił.(marg) Miłoſier
: dzye. (–)
13: Ten go kazał miedzy Lwy do záhrády wrzućić/
14: Ten vpadł przed Auguſtá/ nie mogł dáley vciec.
15: Auguſt oſtátek ſłużby kazał potłuc wſzytkę/
16: A potym ze złotemi kazał przynieść ſkrzynkę.
17: Rzekł wolę ia to tobie ſowito zápłáćić.
18: Droſzſzy to niż to wſzytko/ coś chciał márnie ſtráćić.
19: ❦Perikles ateńſki krol.
20: 2 P Erikles Atheniyſki kiedy iuż vmrzeć miał/
21: Słyſzał o iego cnotach/ ieden z drugim ſzeptał.(marg) Krol cno
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 55
: tliwy. (–)
22: Rzekł/ iż mi iuż y vmrzeć iákoś będzie miło/
23: Gdy moie pánowánie v was wdzięcżne było.
24: A to mam zá nawiętſze/ iżem w to vgodził/
25: Ze żadny z mey przycżyny w żáłobie nie chodził.
26: Iuż inſze dobrodzyeyſtwá zá dobre prziymicie/
27: Co ná Krolu należy/ potym obacżycie.
Edgárdus
strona: 14v
Rozdział
1: grafika
2: ❦Edgárdus Krol Britáńſki.
3: 2 E Dgárdus Britáńſki Krol był ná wzroſcie máły/
4: Ale ná wielkim ſercu/ był bárzo zuchwáły.(marg) Wielkie
: ſerce w
: máłym
: ciele. (–)
5: Rzekł ieden/ pátrz iáka to máła kreáturá/
6: Wżdy ſie go ludzie boią/ by Gołębie Kurá.
7: A ten ſie dowiedziawſzy/ na ſtronę z nim iechał/
8: Wziął miecż iemu dał drugi/ by ſie z nim ſkoſztował.
9: A ten prośił o łáſkę/ Krol rzekł/ widaſz wiele/
10: Iż bywa wielkie ſerce/ y przy máłym ciele.
11: ❦Iulian Ceſarz ápoſtotá.
12: 2 I Vlian znáiąc prawdę/ y potym ią wzgárdził/(marg) Wzgar
: dá praw
: dy. (–)
13: A wielkim Krześćiańſkim przeſládownikiem był.
14: Ná lekkość w Ieruzalem/ ſtáry koſcioł dawny/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 56
15: Kazał Zydom budowáć/ on zniſzcżony ſławny.
16: Skoro pocżął zákłádáć/ ziemiá wnet zádrżáłá/
17: Wiátrem z ogniem nápoły mur on rozmiotáłá.
18: Názáiutrz robotnikom krzyże ſie zdzyáłáły/
19: Y nie mogły ſtárte być/ tákże z nimi trwáły.
Konſtántin
strona: 15
Pirwſzy.
1: ❦ Konſtántin á Irene mátká iego.
2: 2 K Onſtántin á Irene/ ſławna mátká iego/
3: Gdy w Bizáncium páńſtwá vżywáli ſwego.(marg) Proroc=
: two o kri
: ſtuſie. (–)
4: Ználezyono cżłowieká w grobie vmárłego/
5: Ná nim ſrebrną tablicżkę z tym napiſem iego.
6: Ia vmieram á wierzę w Kriſtuſá onego/
7: Ten ktory ma z żywotá wynidź pánieńſkiego.
8: A ty ſłońce Irene gdy krolowáć będzye/
9: W ten cżás mię záſię iáwnie maſz okazáć wſzędzye.
10: grafika
11: ❦Zodorá Ateniyſka páni.
12: 2 R Ozboyce w iednę bronę wbieżeli do zamku/
13: Páni wyſle dziewecżkę co ſie dzieie z ganku.(marg) ¶Mą=
: drość
: białey
: głowy. (–)
14: Vłápiwſzy dziewecżkę z miecżem nád nią ſtali/
15: Dać gárdło nie puśćiſzli/ ná pánią wołáli.
16: Oná wbiegłá ná wieżę/ ktora pewna byłá/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 57
17: Wzyąwſzy ogniá nátychmiaſt dách iey zápaliłá.
18: Ludzye bieżąc do ogniá/ złodzyeie zgimáli/
19: Dziewká żywá y wieży pogorzeć nie dáli.
Argo
strona: 15v
Rozdział
1: ❦Argo Lákonicka Krolowa.
2: 2 A Rgo zacna Krolowa Lákonicka byłá/
3: Przynieſli iey opony/ áby ie kupiłá.(marg) Opony. (–)
4: A oná cżterzy ſyny piękne wyſtáwiłá/
5: Toć ſą moie opony com ſobye ſpráwiłá.
6: Abowiem mnie ći opon z rozlicżnego ſwiátá/
7: Nánoſzą zewſząd doſyć/ gdy będą mieć látá.
8: ¶ Tácyć byli Krolowie/ zá wieku ſtárego/
9: Więcey záwżdy zbroynego ſzukáli niż pſtrego.
10: ❦Leená Atheniyſka.
11: 2 H Armodius/ Ariſton/ dwá młodzieńcy byli/
12: W Athenach/ okrutniká by gárdłá zbáwili.
13: Pod oknem miłoſnicy iego záwżdy gráli.(marg) Stałość
: niewie=
: ſcia (–)
14: Oná ich przeſtrzegáłá/ potym iey doználi.
15: Kazał ią okrutnik pyec/ nic nie powiedzyáłá/
16: Ięzyk ſobye vgryzłá/ táką ſtałość miáłá.
17: A iż ią Lwicą zwáli/ tę iey cżęść ſpráwiono/
18: Lwicę potym ku iey cżći złotą poſtáwiono.
19: ❦Iulia Florentiná.
20: 2 I Vlia Florentina/ zacna wdowá byłá/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 58
21: Ktora ſyná do ſzkoły ráno wypráwiłá.
22: Idąc popchnął iednego/ ten zá nim kámieniem/(marg) Táyność
: białey
: głowy. (–)
23: Y rozráźił mu głowę/ práwie nád ciemieniem.
24: Wbieżał nędznik niewiedząc do iey domu proſto/
25: Dawáiąc iey w opyekę ono ſwe łotroſtwo.
26: Oná też niewiedziáłá/ dziecię nioſą potym/
27: Zátáiłá złocżyńcę/ nikt nie wiedział o tym.
Agezilaus
strona: 16
Pirwſzy. Liſt 16.
1: grafika
2: ❦Agezilaus Grecki Krol.
3: 2 A Gezilaus Grecki/ s Perſkim Krolem walcżył/
4: Ktory mu okup dawał/ bowiem mu śilen był.
5: Wſkazał mu żem nie ia krzyw/ lecż moi Rycerze/(marg) Cwicże=
: nie. (–)
6: S ktorych káżdy niż w złocie/ rádſzey w ſławie gmerze
7: A też to ich obycżay áby nie żebráli/
8: Rádſzey wolą gdy trzebá áby gwałtem bráli.
9: Cżynią też to s ćwicżenia/ by nie zápomnieli/
10: Gdzye im cżego nie chcą dáć/ áby gwałtem wzyęli.
11: ❦Auguſtus Rzymſki.
12: 2 A Vguſtus ſie dowiedział/ iż ktoś o nim mowił/
13: Y radby ſie był ná nim pewnie gdzye obłowił.
14: Rádził ſie Philozophá/ coby s tym cżynić miał/
15: Philozoph mu powiedział/ áby mu pokoy dał.
16: Bo ieſliże wam Krolom wolno wſzytko cżynić/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 59
17: Niechże chociay z dálelá [!] wżdy was wolno winić.
18: Abyſcie ná ſwe ſpráwy/ wżdy też ſpyegi mieli/
19: A co zle á co dobrze/ wżdy cżáſem wiedziel.
Gálenus
strona: 16v
Rozdział
1:
2: ❦Gálenus Siciliyſki.
3: 2 G Alenus Krol gdy ieden żonę mu oſzukał/
4: Miáſto Szmárágdow iey ſkło zyelone był przedał.(marg) Fáłſzerz (–)
5: Kazał gi owáłáſzyć/ y nápiſáć ná nim/
6: Iż ten rowną zapłátę zá ſwe wziął mym zdánim.
7: Bo niewiáſtę oſzukał/ á iż temu ſproſtał/
8: W niewieſciem przyrodzeniu też ná ſtárość zoſtał.
9: A iż ſie śmiał ná ſwiecie fáłſzywie obchodzić/
10: Otoż też iuż do śmierći muśi s fáłſzem chodzić.
11: ❦Theodozius Rzymſki.
12: 2 T Ego gdy áż pod niebo pochlebcá wychwalał/
13: Ten długo ćicho milcżąc/ ná wſzytko przyzwalał.
14: Aż go potym ku Bogu pocżął przyrownawáć/(marg) Pochle=
: bcá. (–)
15: A ten mu śćirpieć nie mogł/ ſkoro iął domawiáć/
16: Y wnet mu dał policżek/ ten rzekł com przewinił/
17: Krol rzekł/ przeto żeś zełgał/ boś mię bogiem cżynił.
18: A wieſz iż záwżdy zacni ten obycżay máią/
19: Poſpolicie że zá łeſz policżki dawáią.
20: ❦Aiáx z Hektorem.
21: Aiáx był w Greckim woyſku/ Hektor w Troiáńſkim był(marg) Hárda
: myſl. (–) http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 60
22: Więc ſie ieden przed drugim dziwnie męſtwem chłubił
23: Potym mu Aiáx swoj miecz, on mu swoj pas posłał,
24: Ieden drugiego męſtwo/ dziwnie wyſłáwował.
25: Ale pátrz co hárda myſl wnet káżdemu cżyni/
26: Rychley niżli pomoże/ ieſzcże go obwini.
27: Ten ſie ſwym miecżem zábił/ tego poimano/
28: Onym páſem związawſzy/ ſzpetnie ſzacowano.
Kálilceáti=
strona: 17
Pirwſzy. Liſt 17.
1: grafika
2: ❦Kálilceátides Hetman Lakońſki.
3: 2 T Ego kiedy po bitwie ná plác ſciąć wiedziono/(marg) Stałość (–)
4: Ten płákał co mu go wieść było porucżono.
5: Záłuiąc y oſoby y mężá tákiego/
6: Iż ták miał márnie zginąć/ od krolá ſproſnego.
7: Ten rzekł/ á przecż ty płácżeſz/ gdy wſpomienieſz ſobie/
8: Co ieſt miła pocżćiwość/ w Rycerſkiey oſobie.
9: Gdybych ginął z niecnoty/ wierz mi ſambych płákał/
10: Krol ſłyſząc onę ſtałość/ wnet go puśćić kazał.
11: ❦Alfons Káſtuliyſki.
12: 2 A Lfonſus Káſtuliyſki gdy Algáir obległ/
13: Maur z onego miáſtá s tákim ſercem wybiegł.(marg) Zdraycá (–)
14: Aby był Krolá zábił/ á gdy go poználi/
15: Związánego przywiodſzy/ Krolowi oddáli.
16: Ten vbrawſzy go w ſzáty/ ktemu vdarował/
17: A Krolowi do miáſtá iego ofiárował.
18: Krol iego wnet go dał ſciać/ iż ſie ważył tego/
19: Potym ſie poiednáli ten przypłáćił wſzego.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 61
D Timokle=
strona: 17v
Rozdział
1: ❦Thymokleon.
2: TYmokleon gdy Korint miáſto oblężone/
3: Rátował/ od tyranná iuż barzo zdręcżone.(marg) ¶Cnotá
: ma ſwą
: zapłátę. (–)
4: Iż byłá Reſpubliká/ źwirzchnim go obráli/
5: Apellacie wſzytki/ wnet mu ſędzić dáli.
6: Páńſtwy go opátrzyli/ grob mu wyſtáwili/
7: Dziwnym koſztem środ rynku/ rozlicżnie ſpráwili.
8: Po iego śmierći cnotę iego pámiętáiąc/
9: Cżynili gry rozlicżne/ pioſnki mu ſpiewáiąc.
10: ❦Syciliyſki Krol.
11: 2 S yciliyſki ieden Krol gdy morzem pływáli/
12: Pátrząc ná morſkie ptaki/ co pyánę łápáli/
13: Szukáiąc áby w piánách wżdy co ználeść mieli/
14: A gdy co vchwyćili/ tedy precż lecieli.
15: Rzekł/ toć wſzędy ná ziemi zá mną tácy ptacy/
16: Co ſie ták záwżdy żywią chudzi nieboracy.
17: Lecż to ná nie nagorſza/ gdy ſie náłápáią/
18: Tedy ná brzeg ná ſtronę ſkubąc vciekáią.
19: ❦Teſſálonikowie.
20: 2 W Tesſáliey v Grekow ſłáwni ludzie byli/(marg) Iácy pá
: nowie
: być má=
: ią. (–)
21: Ci koniá w przedniem mieyſcie/ z mężem poſtáwili.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 62
22: A on go krigiem łomi/ bodzye oſtrogámi/
23: Nápiſawſzy mu tytuł/ co ma być nád pány.
24: Iż ći máią wędzidły záłomić káżdego/
25: A bozdź iáko złą ſzkápę/ záwżdy vpornego.
26: Nie pochlebić nikomu/ pánom ni Krolowi/
27: A ktoraż więtſza cnotá/ niechay káżdy powie.
Sálmáná=
strona: 18
Pirwſzy. Liſt 18.
1: grafika (marg)
-1: ☞Sálmánázer Carz Tátárſki. (–)
2: 2 S Almánázer Carz Tátárſki/ ſynow ſwych záwołał/
3: Po ſtrzałce im rozdáwſzy/ wſzytkim złámáć kazał.(marg) ¶Spol=
: ność. (–)
4: Potym ich ſnop podano/ y rzekł do ſtárſzego/
5: Pátrzay ieſli to złamieſz/ doſwiádſz męſtwá ſwego.
6: A gdy nie mogł przełomić/ vcżynił rzecż do nich/
7: Tákże ſie też wy vcżcie/ s tych rzecży widomych.
8: Gdy będziecie poſpołu/ nikt was nie przełomi/
9: A gdy rozno poydzyecie/ być káżdemu w toni.
10: ❦Adátyr Tátárſki Carz.
11: 2 P Oſłowie od Philipá/ gdy przyſzli do niego/(marg) ¶Cżuy=
: ność. (–)
12: Y chcieli go też záſtáć w Máyeſtacie iego.
13: A ten płát pochwyćiwſzy/ iął koniá wycieráć.
14: Pytáiąc ieſli Philip vmie też ták dziáłáć.
15: Y kazał im powiedzieć/ iż wáſz roſkoſzny pan/
16: Y s ſwym dworem/ á iá koń oſiodłam ſobie ſam.
17: Coż rozumieſz o ſługach/ gdy ták páná znacie/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 63
18: Rozmyſlcie ſie ia rádzę/ gdy s kim walcżyć macie.
D 2 Páſcen.
strona: 18v
Rozdzyał
1: ❦Páſcennius.
2: 2 S Edzia vmárł/ á drugi/ dáry k niemu przynioſł/
3: Proſząc by go ná ten ſtan/ ták poćichu wynioſł.(marg) Iáki ma
: być ſę=
: dzia. (–)
4: Ten zezwał wſzytkich pánow/ vcżynił rzecż do nich/
5: Coż miedzy ſobą macie tych łotrow łákomych.
6: Sędzia ma być by nie brał/ nie dał też nikomu/
7: A ten mi dáry przynioſł/ bez wſzyſtkiego ſromu.
8: Pátrzaycieſz dáli tu co/ wierzcie mi w tey mierze/
9: Iż tám więcey po trzykroć łotrowſkie odbierze.
10: ❦Sewerus Rzymſki.
11: 2 S Ewerus miał iednego/ s ktorym cżęſto mawiał/
12: Ten vcżynił mnimánie/ áby Krolem władał.(marg) Chełpá
: ſzkodli=
: wa. (–)
13: Krol ſie tego dowiedział/ nápráwił iednego/
14: Aby go o przycżynę ocż prośił do niego.
15: A ten mu przynioſł dáry/ on mu też obiecał/
16: Potym ſzedſzy do Krolá/ coś inſzego ſzeptał.
17: A Krol go przeſwiádſzywſzy kazał dymem kurzyć/
18: To zá to gdyś ty wiátrem też chciał ludziom ſłużyć.
19: ❦Tenże.
20: 2 T Egoż w koronácią chciał ieden wyſławiáć/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 64
21: A ten mu potym nie dał do końcá wymawiáć.(marg) Pochle=
: bſtwo. (–)
22: Mowiąc/ wyſławiay onych pirwſzych zacnych ſpráwy/
23: Bych ſie ia też ták rządził/ iáko Ceſarz práwy.
24: Bo ty o mnie nic niewieſz/ iáki ieſzcże być mam/
25: Gdyż w káżdym doſtoieńſtwie/ odmieni ſie rad pan.
26: Po mey śmierći ieſli co zoſtánie dobrego/
27: Docżekaſzli/ przypuſzcżam do rozſądku twego.
Dionizius
strona: 19
Pirwſzy. Liſt 19.
1: grafika
2: ❦Dionizius Syrákuzáńſki.
3: 2 A Riſtipus zá iednym tego Krolá prośił/
4: A ten ieſzcże więcey gniew/ ku gorze wynośił.(marg) ¶Miło=
: ſierdzie. (–)
5: On nędznik vpadł v nog/ Krol ſie wnet zmiłował/
6: Philozoph rzekł/ niewiedziałem byś nogámi ſłuchał/
7: Krol rzekł/ vſzyć ſłucháią/ ſerce rozeznawa/
8: Potym rzecżam przyſtoynym rozum mieyſce dawa.
9: Teżći Bogu nie ſzepcą/ á wżdy ſie zmiłuie/
10: A to wieſz że ten wſzytkim Krolom roſkázuie.
11: ❦Heráklitus Philozoph.
12: 2 H Eráklites philozoph/ gdy tu był ná ſwiecie/
13: Cżęſto płákał wſpomniawſzy co ſie ná nim plecie.
14: Ale by dziś z martwych wſtał/ wieręby ſie rozśmiał/(marg) Omylny
: ſwiát, (–)
15: Bo by ſie śmieſznych rzecży ze wſzech ſtron nápátrzał.
16: Bo wſzyſcy iáko máłpy pod iábłonką gramy/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 65
17: Poki iábłká zyelone/ co ma przysć nie dbamy.
18: Aż kiedy mroz przyráźi/ toż teraz biegamy/
19: Ano wſzytkiego nie máſz/ cżym ſie ogrzać mamy.
D 3 Gieráldus
strona: 19v
Rozdział
1: ❦Gieráldus Hetman Hiſzpáńſki.
2: 2 T En kiedy był poiman od Krolá Ruffiná/
3: Rzekł/ z nieſzcęſciać przypádłá ná mię tá przycżyná.(marg) Cnotá y
: łáſká. (–)
4: Ale bychći był wolen/ poznałbyś Geráldá/
5: Krol rzekł/ bá weyże tego beſpiecżnego ſmárdá.
6: Ato cie wolno puſzcżam/ vcżyń mi co złego/
7: Ten potym vpadł v nog/ widząc cnotę iego.
8: Krol go przedſię dárował/ wolnym vcżyniwſzy/
9: Ten też niechciał od niego/ tę łáſkę poznawſzy.
10: ❦Gielorych Hiſzpan Stároſtá.
11: 2 G Ielorych ten ná zamku będąc oblężony/
12: Ták iż był wielkim głodem/ ták bárzo znędzony.(marg) ¶Sthan
: pocżći=
: wych. (–)
13: Ze żadnym obycżáiem nie mogł ſie obronić/
14: Kazał zamek otworzyć/ ſam ſie dał powieśić.
15: Wpádli wnet/ vcięli go nápoły żywego/
16: Rzekł potym/ lepiey vmrzeć/ niż zbyć pocżćiwego.
17: Y zamek mu wrocono/ y vdárowano/
18: W tákieyć pirwey zacnośći/ pocżćiwego miano.
19: ❦Gilbertus Pármeńſki.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 66
20: 2 W Pármie gdy ná Gilbertá byli ſie ſmowili/
21: Wybieżáłá krolowa/ gdy ſie iuż broili. (marg) ¶Wiárá
: białey
: głowy. (–)
22: Y rzekł iey brát rodzony/ też s ſpołku onego/
23: By co rychley vciekłá/ tám do domu iego.
24: Oná mu w twarz plunęłá/ żeś niegodzien tego/
25: Będąc zdraycą mnie ſioſtry/ y páná ſwoiego.
26: Biegłá v mężowych nog vpádłá ná ziemię/
27: Poſpołu z nim zginęłá/ ach gdzieſz tákie plemię.
Zigmunt
strona: 20
Pirwſzy. Liſt 20.
1: grafika
2: ❦Zigmunt Ceſarz.
3: 2 Z Igmunt Ceſarz/ pánowie kiedy go káráli/
4: Iż ludzie z máłych ſtanow/ przy nim ſie paráli.(marg) Cnotá. (–)
5: Ten rzekł/ co Bog może dáć/ to Ceſarz niemoże/
6: Cnoty/ ſpráwy/ rozumu/ by biegł y zá morze.
7: A tych mnie więcey trzebá/ co z Boſkiemi dáry/
8: Y coż mnie po zacnośći/ kiedy w niey przywáry.
9: Bowiem cnotá káżdego/ ſnádnie vbogáći/
10: Bo bez niey nawiętſzy Pan/ ſnádnie wſzytko ſtráći.
11: ❦Alexánder Mácedońſki.
12: 2 A Lexándrowi dáry/ od Krolá Perſkiego.
13: Niezlicżone przynieſli/ s tym poſelſtwem iego.(marg) Lákom=
: ſthwá
: wzgár=
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 67
: dzenie. (–)
14: Iżeć to ná káżdy rok poſtępowáć będę/
15: A niech s tobą Azyą nápoły poſiędę.
16: Gdy niechciał/ ieden pan rzekł/ bych Alexándrem był/
17: Iſciebych ia bárzo rad ná to ták przyzwolił.
18: Krol rzekł/ dzierżę ták o tym/ bych ia też tobą był/
19: Tedy ták iáko rádziſz/ pewniebych vcżynił.
D 4 Theo=
strona: 20v
Rozdział
1: Theobáldus.
2: 2 T Heobáldus gdy z Greki przed miáſtem bitwę miał/
3: Tedy ich był ná ten cżás niemáło poimał.(marg) Záłość
: niewie=
: ſcia. (–)
4: Kazał ie wnet wáłáſzyć/ páni ſie wyrwáłá/
5: Twarz ſobie podrápawſzy/ ná Krolá wołáłá.
6: Ieſliżes to cnotliwy/ iż niewiáſty draźniſz.
7: Y náſze właſne bierzeſz/ y ſam ſiebie błaźniſz.
8: Przecż im vſzu nie rzeżeſz/ tám nam nic do tego/
9: Krol ſie rośmiał/ y mężá pusćił iey wolnego.
10: ❦Leo Konſtántinopolitáńſki.
11: 2 L Ew Ceſarz chciał doſwiádſzyć/ co ſtroże dziáłáli/
12: Szedł iáko nieznáiomy/ więc go poimáli.(marg) ¶Wier=
: ność ſtro
: żow. (–)
13: A kiedy ie dárował/ wolno go puśćili/
14: Trefił potym ná drugie/ bárzo go vbili.
15: Kazał im ráno ſtánąć/ ći ſie nie przyználi/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 68
16: Drudzy mu powiedzieli/ iż kogoś chwoſtáli.
17: Gdy im blizny vkazał/ bárzo ſie lękáli/
18: Ony kazał kiyem tłuc/ ći dárow nábráli.
19: ❦Attilá Gotſki Krol.
20: 2 A Kwiloniey miáſtá Attilá dobywał/
21: Szturmow kilká vtráćił/ y iuż odciągnąć chciáł.(marg) Odmien
: na ſtha=
: łość. (–)
22: Vźrzał áno Bociani z miáſtá wylatáią/
23: A dzieći precż ná ſkrzydłach máłe wynaſzáią.
24: Roſkazał wnet ſwym ludziom/ áby ſie wroćili/
25: Bo nie dármo ći ptacy ſtąd ſie prowadzili.
26: Y wziął miáſto powoli/ bez wſzytkiey trudnośći/
27: Trzebáć cżáſem folgowáć odmienney ſtałośći.
Sáturninus
strona: 21
Pirwſzy. Liſt 21
1: grafika
2: ❦ Sáturninus.
3: 2 S Aturniná Ceſárzá gdy obieráć mieli/
4: Rzekł im/ widzę pocżćiwie/ żeſcię mię zbyć chcieli.(marg) Co ieſth
: być Kro
: lem. (–)
5: Bo co śmierći bliſzſzego/ iedno Krolem zoſtáć/
6: Bo by ſnadź był naſwiętſzy/ trudno temu ſproſtáć.
7: Gdyż wſzytek ſwiát nań pátrząc, káżdą ſpráwę iego/
8: Szácuie/ gdzieſz ten ma być ſercá weſołego.
9: A on ſam iego fráſunk/ vmorzy go ſnádnie.
10: A co ſie dziwnych przygod/ zá nim zewſząd krádnie.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 69
11: ❦Bálduin Krol Ierozolimſki.
12: 2 T En był wiele Arábow s pániámi poimał/
13: Iednę zacną niemocną/ ná zlężeniu vźrzał.(marg) Zapłátá
: cnoty. (–)
14: Kazał iey namiot rozbić/ cżynił wielkie wcżáſy/
15: Potym ſzcżęſcie przynioſło/ poráżeni náſzy.
16: Ze Krol muſiał vciekáć/ w niewiádome ſtrony/
17: Maur mu wnet zábieżał/ on mąż oney żony.
18: Y przewiodł go bez ſzkody przez mieyſcá beſpiecżne.
19: Tákći ma ſwięta cnotá/ ſwe zapłáty wiecżne.
D 5 Alphon=
strona: 21v
Rozdział
1: ❦Alphonſus Krol Hiſzpáńſki.
2: 2 T Ego kiedy Sáminus wypędził ſyn iego/
3: Byegł do Abeinuzá Krolá pogáńſkiego.(marg) Powin=
: ność kro
: lá pocżći
: wego. (–)
4: Przynioſł s ſobą koronę/ chciał mu ią záſtáwić/
5: Aby wżdy iákokolwiek ſwey rzecży popráwić.
6: Ten rzekł/ to ieſt powinność Krolá pocżćiwego/
7: Aby dármo rátował/ cżłeká vpádłego.
8: Ciągnął z nim wielkim koſztem/ pocżćiwie prowádźił/
9: Wygnawſzy ſyná z ziemie/ ná kroleſtwo wſádził.
10: ❦Szkánderbek Epirocki.
11: 2 S Zkánderbek Aſzemleká z woyſkiem gdy pogromił/
12: Tureckiego Hetmáná/ áż do miáſtá gonił.(marg) Cnothá. (–)
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 70
13: Wybieżáły niewiáſty/ y z dziećmi máłemi/
14: Proſząc o miłoſierdzie/ pádáły przed nimi.
15: A cny pan zápłákawſzy/ pokoy im dáć kazał/
16: Y onych poráżonych/ iuż gonić zákazał.
17: ¶ Tákąć cnotá moc miewa/ y ſrogość przełomi/
18: Ale miła niecnotá/ y niewinne goni.
19: ❦Henrik Hiſzpáńſki.
20: 2 H Enrik gdy zá żywotá ſyna koronował/
21: Ku cżći s pirwſzą potráwą/ k ſtołu przyſługował.(marg) ¶Zárty
: ſzkodli=
: we. (–)
22: Rzekł mu ieden/ zacnego to kráycżego macie/
23: Ten rzekł/ właſnie ták ma być/ iáko ſámi znacie.
24: Bo on iedno po mátce/ ieſt zacnego rodu/
25: A iam s koronowánych/ práwie poſzedł obu.
26: Krol ſie potym dowiedział/ y by ſie godziło/
27: Niewiem s koronáciey/ by co z oney było.
Gwilhelm
strona: 22
Pirwſzy. Liſt 22.
1: grafika
2: ❦Gwilhelm Angielſki.
3: 2 G Wilhelmus Angielſki krol/ będąc ociążáły/
4: Chciał też iuż odpocżynąć/ á miał brzuch niemáły.(marg) ¶Zle ze
: złym żár
: towáć. (–)
5: A Philip Fráncuſki Krol/ z żártowney przycżyny/
6: Rzekł/ pewnie Gwilhelm zlęże/ będziemy mieć krzćiny.
7: Ten ſie potym dowiedział/ rzekł/ nie ſławne krzćiny/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 71
8: Ale będą ſławnieyſze/ pewnie wywodziny.
9: Bo tám wiele swiec trzebá/ kazał w ziemię wyecháć.
10: Zápalił kilká ſet wśi/ zle ze złym żártowáć.
11: ❦ Antigon Mácedońſki Krol.
12: 2 T Emu miedzy rozmową ieden ták powiedział/
13: Iż miedzy iego pány/ wiele niezgod widział.
14: A ſnadź y s poſtronnemi cżáſem ſie buntuią/(marg) ¶Serce
: ſtałe. (–)
15: Bá y o tobie Krolu/ coś poćichu kuią.
16: Krol rzekł/ że cnotliwemu/ nigdy nic nie wádzi/
17: A ſámi niecnotliwi/ roſpłoſzą ſie ſámi.
18: Siłá Wrobli s Konopi/ przed iednym kámieniem/
19: Leći precż/ á Konopie/ zoſtáną s ſiemieniem.
Tenże.
strona: 22v
Rozdział
1: ❦Tenże.
2: 2 T Enże gdy ſie rozniemogł/ ieden go żáłował/
3: Rzekł/ nieżáłuy/ wielem ia tą niemocą wygrał. (marg) ¶Myſl
: ſkromna (–)
4: Widzę że ſie nikt mocą żadną nie wyłudzi/
5: Cżás przyſzły á márna śmierć/ káżdego obudzi.
6: Ciáło lżeyſze á vmyſł ociążálſzy będzye/
7: Bo iuż muśi rozmyſláć przyſzłe rzecży wſzędzie.
8: Lekárſtwo to gdy niemoc máła więtſzą goi/
9: Abowiem to cięſzſzy wrzod/ co hárdą myſl ſtroi.
10: ❦Tenże.
11: 2 I Eden rzekł/ iż Krolowi coż on kolwiek ſtroi/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 72
12: Nie ták iáko drugiemu/ wſzytko mu przyſtoi.
13: Ten rzekł/ możeć y to być/ iż wſzytko Krolowi/
14: Przyſtoi/ ále nie mnie/ inemu łotrowi.(marg) Co Kro=
: lowi
: przyſtoi (–)
15: Lecż mnie nic nie przyſtoi/ iedno co pocżćiwe/
16: A tym ſie záwżdy páráć/ co ieſt ſpráwiedliwe.
17: To do zacnego Krolá/ zacnym ſie podoba/
18: Do złego łotrom wſzytko/ gdyż łotrowie obá.
19: ❦Tenże.
20: 2 M Arſiás go brát prośił/ áby ſpráwę iego/
21: Tám poćichu przeſłuchał/ iáko powinnego.(marg) Iáſna
: ſpráwá. (–)
22: Ten rzekł/ y owſzem brácie/ niech to iáwne będzie/
23: A niechay twoiá cnotá rozſławia ſie wſzędzie.
24: Ieſli maſz ſpráwiedliwość/ niech cie wſzem okaże/
25: A potáiemna potwarz/ niechay cie nie máże.
26: Bo v znácżnego ma być przeźrocżyſte oko/
27: Aby ná ſwiát pátrzyło/ beſpiecżnie ſzyroko.
Tenże.
strona: 23
Pirwſzy. Liſt 23.
1: ❦Tenże.
2: 2 I Ednego dworzániná/ pytał/ coć ſie dzieie/
3: Zle ſie mam/ y ná mieſzku/ y ſerce mi mdleie.(marg) ¶Złemu
: nie nie=
: pomoże. (–)
4: Ten go wylecżyć kazał/ y nádał mu doſyć/
5: Ten potym z Rycerſkich ſpraw/ pocżął ſie vnośić.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 73
6: Krol rzekł/ inákſzyſz teráz/ á niżlis pirwey był/
7: Ten rzekł/ ſámeś mię Krolu tákiego vcżynił.
8: W on cżás mi był niemił ſwiát/ teraz mi żal z niego/
9: Krol rzekł/ że mię náucżyſz/ potym dbáć o złego.
10: ❦Tenże.
11: 2 V Yźrzał ſyná á on ſie z dworzány obchodzi
12: Iákoś ſrogo/ á s pyſzná miedzy nimi chodzi.
13: Rzekł mu/ ázaſz ty nie wieſz/ cżłowieká zacnego/(marg) Dworſki
: ſtan. (–)
14: Iż pocżćiwa vkłádność/ platnieyſza v niego/
15: Ná Miedźwiedziá á ná Lwy/ á ná cżłeká złego/
16: Tám maſz záwżdy vżywáć vmyſłu hárdego.
17: Zaſz niewieſz iáko mądrzy/ náſze dworſtwo zową/
18: Nędzą zacną/ á wołem chudym z złotą głową.
19: grafika
Amázyz
strona: 23v
Rozdział
1: ❦Amázyz Krol Egipſki.
2: 2 P Olikrát był okrutnik/ ktory ſzcżęſciu dufał/
3: Potym go krol Amázyz mocno s tego karał.(marg) Scżęſcie (–)
4: Wrzućił pierſcień do morzá/ náleźli gi w rybie/
5: Ten rzekł/ widziſz iż ſzcżęſcie ſłuży mi bez chybie.
6: Krol rzekł/ ieſzcżeć to máło/ iż ná rowney rzecży/
7: Służyć ſzcżęſcie/ lecż więtſze rádzęć miey ná piecży.
8: Wnet go potym perſowie/ márnie poráźili/
9: Ono zuchwáłe ſzcżęſcie/ ſzpetnie mu ſkáźili.
10: ❦Auguſtus Ceſarz.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 74
11: 2 S Lyſzał o Alexándrze/ gdy był poſiadł wiele/(marg) ¶Dobra
: ſpráwá. (–)
12: Iż mowił iákież dáley me będzie weſele.
13: Bo gdy iuż nie będę miał co dáley poſiádáć/
14: Coż zá żywot moy będzie/ muſzę go oſtradáć.
15: Ten rzekł/ to ten nie myſlił nic o ſwoim ſtanie/
16: V tego ſpráwiedliwość znáć iż byłá tanie.
17: Zda mi ſie iż ten lepſzą cżęść ſwiátá poſiada/
18: Ktory tu ſwemi páńſtwy s pocżćiwoſcią włada.
19: ❦Tenże.
20: 2 P Izon gdy domu ſwego koſztem dobudował/
21: Ceſarz idąc mimo oń/ ták o tym rokował.(marg) ¶Omyl=
: ność cżá=
: ſu. (–)
22: Dobreyś Pizo otuchy/ mnie y ludziom dodał/
23: Ták będziemy mnimáli/ Rzym będzie wiecżnie trwał/
24: Lecż Pizo mnie y ciebie/ y dom/ y nas wſzytki/
25: Iuż cżás á śmierć ſzácuią/ z nas dawno pożytki.
26: Bo wſzytko s cżáſem zginie/ wſzytko ſie odmieni/
27: Wnet co lecie zyelono/ cżerni ſie Wieſieni.
Tenże.
strona: 24
Pirwſzy. Liſt 24.
1: ❦Tenże.
2: 2 D Worzáninowi ſwemu poćichu precż kazał/
3: Ten prośił by mu iáwnie przed ludźmi rękę dał.
4: A s ſkárbu mu kázáć dáć/ áby ludzie ználi/(marg) Lekkość
: táyna. (–)
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 75
5: Iże z łáſką odieżdza/ ták o nim mnimáli.
6: Rzekł/ ręká cie nie minie/ á o ſkarb powieday/
7: Iżeć wiele nádano/ káżdemu ták znáć day.
8: A ieſli mię ſpytáią/ tedy nie rzekę nic/
9: Ktoć milcży ten przyzwala/ pewnieć będą wierzyć.
10: ❦Tenże.
11: 2 I Ednego vciekáiąc ná cżele ránili/
12: Y tę mu ſpráwę dáli/ co ná to pátrzyli.(marg) ¶Tháka
: druga. (–)
13: Przyſzedł potym po bitwie ránę okázuiąc/
14: Proſząc o opátrzenie/ Ceſarz rzekł żartuiąc.
15: Nie mogęć zá to więcey dáć iedno tę rádę/
16: Gdy potym ná tę przydzieſz gdzie biyą bieſiádę.
17: Nie vciekay/ á gdyć ſie vciekáć przygodzi/
18: Nie pátrz ná zad/ boć pewnie/ w cżoło kto vgodzi.
19: ❦Tenże.
20: 2 O Iednym mu znáć dano/ iż mowi o tobie/
21: Ten rzekł/ mnie máło ná tym/ on niech waży ſobie.(marg) Prawdá
: nic nie=
: wádzi. (–)
22: Ieſliże prawdę mowi/ to mu nie záwádzi/
23: Ale ieſli nieprawdę/ ſnádnie ſie ſam zdrádzi.
24: Iednoć też przed chudymi to pánowie máią/
25: Iż wolno co ſie im zda/ chociay zle/ dziáłáią.
26: Niechayżeć też to práwo/ wżdy chudym zoſtánie/
27: Iż gdy prawdá/ niech wolno/ mowić im o pánie.
Tenże.
strona: 24v
Rozdział http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 76
1: ❦Tenże.
2: 2 I Eden ſkępiec odumárł wiele ſrebrá złotá/
3: Ceſárzowi dano znáć/ iż piękna robotá/(marg) Bogác=
: twá tru=
: dne. (–)
4: Ieſliby chciał co kupić/ do ſkárbu ſwoiego/
5: Ten rzekł/ dowiedzcie mi ſie od kogo pewnego/
6: Ieſliże dobrze ſypiał/ tę poduſzkę iego/
7: Narádſzey bych ią kupił/ do łożá ſwoiego.
8: Bowiem ten o tym myſląc/ ſtrzegąc y zbieráiąc/
9: Muſia pewnie doſypiáć/ by ná grudzie Záiąc.
10: ❦Tenże.
11: 2 R Ycerz go ieden w bitwie/ iuż s Koniá vpadał/(marg) ¶Cnotá
: páńſka. (–)
12: Rátował/ wiele zdrowia/ tám z ránámi ſtradał.
13: Przyſzedł potym ná práwo/ ná trudne do niego/
14: Prośił prokuratorá/ od vrzędu iego.
15: Ceſarz potym gdy vźrzał ony rány iego/
16: Mieyſce ſwe záſádziwſzy/ ſam mowił od niego.
17: Mowiąc/ ten w mey przygodzie/ też mym rzecżnikiem był
18: A tę prokurácią/ dobrze mi záſłużył.
19: ❦Kákárnus Báwárſkie Kſiążę.
20: 2 K Arnia miáſto Włoſkie/ bárzo mocne było/
21: To Kſiążę gdy Gizulphá przed nim poráźiło.(marg) Złe dłu=
: długo [!]
: nietrwa. (–)
22: Páni z muru vźrzawſzy páná foremnego/
23: Dam miáſto rzekłá/ ieſli będę żoną iego.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 77
24: Tám ſlubiwſzy wzyął miáſto/ y tákże ſie sſtáło/
25: Trzeciego dniá/ gdyż nigdy złe nie będzie trwáło/
26: Kazał ią ſciąć/ mowiąc/ żem cżáſu nie ſlubował/
27: Długoli ią w tym ſtanie/ będę żywo chował.
Friderik
strona: 25
Pirwſzy. Liſt 25.
1: grafika
2: ❦Friderik Ceſarz.
3: 2 F Riderik Ceſarz iechał mimo dom iednego/
4: Ná vrząd z dawná zacny tám przełożonego.(marg) ¶Vrzęd
: nik. (–)
5: Kiedy mu dom chwalili/ rzekł/ ſtoić zá iego/
6: Siłá ten pracey podiął/ niż docżekał tego.
7: A co złych ſłow poćichu zewſząd mu nádano/
8: Gdy ná to budowánie iemu ſie ſkłádano.
9: Bo bez tego vrzędnik żądny nie może być/
10: Gdy bywa ludziom winien/ muśi wiele ćirpieć.
11: ❦Pirrus Epirocki Krol.
12: 2 P Irrus po kilku bitwach gdy mu winſzowáli/
13: Niektorzy go s pochlebſtwá Orłem buynym zwáli.
14: Ten rzekł/ ia ieſlim Orzeł/ nie ſwym pierzem latam/
15: Iedno ſie ták potroſze wáſzych ſkrzydeł chwatam. (marg) ¶Pochle
: bſtwo. (–)
16: Bo gdyby wáſze piorká/ mnie nie podnaſzáły/
17: Pewnieby me y zemną/ ná ziemi zoſtáły.
18: Abowiem łácnoć buiáć cudzemi ſkrzydłámi/
19: Bo y wy też buiacie poſpołu y z námi.
E Tenże. http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 78
strona: 25v
Rozdział
1: ❦ Tenże.
2: 2 I Ednego kazał ſkáráć/ więc mu powiedzieli/
3: Iże złe ſłowá o nim/ od niego ſłyſzeli.(marg) ¶Káćik. (–)
4: Aby go dał wywołáć ná to námawiáli/
5: A iż był tego godzien/ tę rádę dawáli.
6: Ten rzekł/ iż lepiey że ſie tu przy ſwych námowi/
7: Bo mu wiáry nikt nie da/ kto náſzę cnotę wie.
8: A gdyby ſzedł ná ſtronę/ ſnadźby mu wierzyli/
9: A mnie rychley niżli wy/ winnym oſądzili.
10: ❦Tenże.
11: 2 G Dy Rzymiány poráźił/ zá wielką trudnoſcią/(marg) Dufánie
: oſobie. (–)
12: Cżęſto ſie więc pochwalał/ oną ich dzielnoſcią.
13: Wyſławiáiąc y ludzi/ y ich dziwne męſtwo/
14: Hetmány/ ſprawce dziwne/ á ſwoie zwycięſtwo.
15: Mowiąc/ gdyby Rzymiánie ſemnie Krolá mieli/
16: Albo zemną nápoły/ gdyby walcżyć chcieli/
17: Nie opárłby mi ſie ſwiát/ áni żadny mocarz/
18: Pewniebych mu prętko był wnet nowy goſpodarz.
19: ❦Tenże.
20: 2 P Irrus w Tebáńſkim zamku/ gdy Pállás bogini/
21: Tám záwżdy ſławna byłá/ y z odpuſty ſwemi.
22: Obiecał ſie po bitwie/ by iey ofiárował/(marg) Odpuſty (–)
23: Stároſtá mu do zamku wnet otworzyć kazał.
24: Ten gdy iuż iechał z zamku/ tedy mu dziękował/
25: Ale go vpominał/ by to pilnie chował.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 79
26: Aby zamku nikomu potym nie otwirał/
27: Chceli áby inego páná ná nim nie miał.
Tenże
strona: 26
Pirwſzy. Liſt 26.
1: ❦Tenże.
2: 2 S Yn iedney wdowie zginął/ długo go nie miáłá/
3: Potym go zápomniawſzy/ iuż zá mąż iść chciáłá.(marg) Miłość. (–)
4: A ſyn ſie potym wroćił/ tá ſie go záprzáłá/
5: Aby przedſię zá mąſz ſzłá/ bo iuż miłowáłá.
6: Kiedy przyſzło przed Krolá/ ſwiádkowie zeználi/
7: Iże to iey właſny ſyn/ co go dobrze ználi.
8: Krol iey kazał by zań ſzłá/ oná ſie zumiáłá/
9: Ruſzyło ią ſumnienie/ potym ſie przyznáłá.
10: ❦Tenże.
11: 2 P Oſeł Grecki powiedział/ z inſzemi ſpráwámi/
12: Ze w náſzey zyemi grobow wáſzych doſyć mamy.
13: Ten rzekł/ ia niewiem w ſwoiey wáſzego żadnego/(marg) Prozna
: chełpa. (–)
14: Bo tám v was zábiwſzy/ zoſtáwiem káżdego.
15: Bo wy kogo tám z náſzych zdrádą vłápicie/
16: To ſie tymi nędznemi pogrzeby chłubicie.
17: Ale my wam pocżćiwosć tę z łáſki dziáłamy/
18: Domá ſie was nábiwſzy/ támże zoſtáwiamy.
19: ❦Ludwik Báworſki.
20: 2 L Vdwik Kſiążę Báworſkie/ s ſąſiády woiował/
21: Gdzie wiedział dobre męże/ tedy ie prziymował.(marg) Męſtwo (–)
22: Przywiedziono mu cżterzy chłopy ſzrámowáte/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 80
23: Guzowáte/ węſáte/ práwie iáko káty.
24: Pocżęli ie zálecáć/ á ten rzecże do nich/
25: Snadźbych máło nie wolał/ ieſzcże máłych onych.
26: Co tym gęby poſiekli/ boć nie ná vrodzie/
27: Iſcie męſtwo zależy/ ni ná wielkiey brodzie.
E 2 Eudámi=
strona: 26v
Rozdział
1: grafika
2: ❦Eudámidás Lákońſki.
3: 2 T En gdy Perſy poráźił/ potym z Mácedony/(marg) ¶Zgodá (–)
4: Szukał prętko przymierza/ choć nie zwyciężony.
5: Hetmáni ſie dziwuiąc/ tedy mu mowili/
6: Przecżże ſie tym kłániamy/ kiedychmy ty bili.
7: Ten rzekł/ iż lepſza bitwá/ kiedy Owiec tyſiąc/
8: Niż s piąciądzieſiąt Wilkow/ mogłbych ná tho przy=
: (ſiąc.
9: A mychmy ſie ná Owcách/ teraz zmordowáli/
10: Rádzę bychmy do cżáſu/ Wilkom pokoy dáli.
11: ❦Antigon Aziyſki.
12: 2 A Ntigon gdy v ſzturmu/ z muru mu łáiáli/(marg) ¶Cirpli=
: wość. (–)
13: Zádnym á párſkonoſym/ dziwnie przezywáli.
14: Rzekl/ cudnym ſie ſobie zdał/ y wam ſie wnet ſpráwię/
15: Skoro ſztukę nád miáſtem/ wziąwſzy ie/ wypráwię.
16: Wziąwſzy miáſto/ więc ony/ połápáć roſkazał/
17: A co mu nie łáiáli/ wolno puſzcżáć kazał.
18: Tym rzekł/ y was bych puśćił/ lecż ći co was máią.
19: Niech zemną ſpráwiedliwość/ żem żádny dziáłáią.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 81
Tenże.
strona: 27
Pirwſzy. Liſt 27.
1: ❦Tenże.
2: 2 T Enże ſzedł mimo namiot ćicho drabá ſwego/
3: Vſłyſzał á tám mowią o nim nic dobrego.
4: Dziurką ćicho poſzeptał/ pomáłu mu łaycie/(marg) ¶Stan
: woienny (–)
5: By gdzie bliſko nie ſłuchał/ nie bárzo wołaycie.
6: Obacżyli iże Krol/ mnet [!] ſie polękáli/
7: A drudzy po ſzelinie bárzo vciekáli.
8: Zadnemu nie wſpomionął/ ni żadnego ſkarał/
9: Ták ſie ten ſtan woienny záwżdy dziwnie parał.
10: grafika
11: ❦Celezinus Rzymſki pan.
12: 2 C Elezinus Rzymſki Pan/ iuż cżłowiek nie młody/
13: Lituiąc poſpolitych vpadkow y ſzkody.
14: Wiele mowił beſpiecżnie przećiw Ceſárzowi/
15: Gdy mu drudzy rádzili/ by niechał tey mowy.
16: Ten rzekł/ że ſą dwie rzecży/ co ſtrách rozradzáią/ (marg) Prawdá (–)
17: Stárość á potomkowie/ tym co ich nie máią.
18: A to ia mam oboie/ o śmierć o tę mi nic/
19: A to będzye potomek/ prawdy ſie námowić.
E 3 Sulpi=
strona: 27v
Rozdział
1: ❦Sulpicius Rzymſki.
2: 2 S Vlpicius w Egipcie miał dwá właſne ſyny/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 82
3: Ktore mu tám pobito/ márnie bez przycżyny.(marg) Vrząd. (–)
4: Kleopátrá Krolowa wnet morderze one/
5: Poſłáłá mu do Rzymu/ iáko obwinione.
6: Ten ie záſię odeſłał/ dzyękuiąc Krolowey/
7: Proſząc o ſpráwiedliwość/ ku krzywdzie gotowey.
8: Ktora káżda z vrzędu muśi być ſądzona/
9: Mnie ſámemu kátem być/ rzecż nie przyrodzona.
10: ❦Metellus Rzymſki pan.
11: 2 K Iedy pod iednym zamkiem mieyſcá oględował/
12: Kędyby był ku ſzturmu ſłuſznie przypuśćić miał.
13: A Rotmiſtrz ieden rzecże/ ia ſię nie powſtydzę/(marg) Ná wſze=
: tecżne. (–)
14: Od was dzyeſięć cżłowiekow/ iuż ia mieyſce widzę/
15: Iże możeſz wziąć zamek/ ten rzekł/ ia dziewięć dam/
16: Ale iuż ty dzieſiąty pewnie muśiſz być ſam.
17: Ten włożył w miech piſzcżeli/ niechciał dzieſiątym być/
18: Hethman rzekł/ przecżżeś dziewięć chciał ſobie mniey
: (ważyć.
19: ❦Tenże.
20: 2 H Ermoneus koſtki grał/ Metellus nań pátrzał/(marg) Ná gra=
: cże. (–)
21: Ten mu ſiedząc powiedział/ iżby z nim gráć nieśmiał.
22: Ten powiedział/ że ſie znam/ co nieprzyſtoynego/
23: Tego ſie záwżdy lękam/ iáko cżártá złego.
24: Ale iedno mię ſprobuy/ w tym co mi przyſtoi/
25: Vźrzyſz iże Metellus/ Wilká ſie nie boi.
26: Bo káżdemu przyſtoi/ co pocżćiwość nieſie/
27: Koſtkámi ſie paráią łotrzykowie w leſie.
Lakon. http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 83
strona: 28
Pirwſzy. Liſt 28.
1: grafika
2: ❦ Lakon.
3: 2 L Akon ieden zacny cżłek/ długą brodę nośił/
4: Drugi by ią ogolił/ pilnie zá to prośił/(marg) Pożytki. (–)
5: Bo nie widzę s tey brody pożytku żadnego.
6: Dármo iáko v Kozłá wiśi rogátego.
7: Ten rzekł/ wierz mi iż wielkie ſtąd roſtą pożytki/
8: Kiedy ſobie przypomniſz młode ſpráwy wſzytki.
9: Poźrzyſz ná długą brodę / záwſtydzić ſie muśiſz/
10: A o márną wſzetecżność/ iuż ſie nie pokusiſz.
11: ❦Metellus Rzymſki.
12: 2 T En miał bárzo piękny dwor/ ná wſzytkim widoku/
13: Murarz mu rzekł/ co mi daſz/ ſpráwięć to do roku.
14: A iścieć to foremnie będę vmiał zákryć/
15: Zeć nie będzie mogł żaden tu do dworá pátrzyć.
16: Ten rzekł/ rádſzeyć zápłácę towárzyſzu miły/ (marg) Cnothá. (–)
17: Vcżyń mi by tu wſzyſcy cnotliwi pátrzyli.
18: Ten ſie to niechay kriye/ co nie dufa cnocie/
19: Ale ſie ia w niey kocham/ więcey niż we złocie.
E 4 Dámirus
strona: 28v
Rozdział
1: ❦ Dámirus Hetman Dácki.
2: 2 R Zymiánie miedzy ſobą gdy ſie powádzili/
3: Dakowie ſie zebráli/ by ná nie wſkocżyli.(marg) Przeſtro
: gá. (–)
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 84
4: Hetman Wilká á dwá Pſy áby ſie kąſáli/
5: Kazał puśćić/ á ći wnet Wilká rozdrapáli.
6: Ten rzekł/ tákże wam będzie/ iákoſcie widzieli/
7: Zgodziwſzy ſie wnet Wilká kukłáć będą chcieli.
8: Ale niechay ſie pirwey dobrze nákąſáią/
9: Toż potym obacżyćie/ ieſli nam ſproſtáią.
10: ❦ Sillá Rzymſki Hetman.
11: 2 V Orchomenu w bitwie ludzie ſie broili/
12: Y iuż iákoś napoły biegáć ſie ſtroili.
13: A ten ſkocżywſzy s Koniá/ chorągieẃ vłápił/(marg) Hetman
: dobry. (–)
14: A w nieprzyiacielſki huf/ ſkokiem ſie pokwápił.
15: Wołáiąc że ia zginę/ wy ſie záwſtydacie/
16: Kiedy was będą pytáć/ gdzie Hetmáná macie.
17: Potym wſzyſcy zá wſtydem/ wnet ſie obroćili/
18: Iuż nápoły przegrawſzy/ ludzi poráźili.
19: ❦ Popilius Rzymſkie panię.
20: 2 T En gdy do Antiochá od Rzymian poſłan był/
21: Ieſli chciał mieć przymierze/ ieſliby też walcżył.
22: Antioch go chciał witáć/ á on nie witáiąc/(marg) ¶Poſeł
: wierny. (–)
23: Dał liſty odpowiedzi/ wnet s trzaſkiem pytáiąc.
24: Antioch rzekł/ ábych ſie wżdy ná to rozmyſlił/
25: Ten laſką co w ręku miał/ w koło go okryſlił.
26: W tey ſie kreſie rozmyſlay/ bo mnie trzebá tego/
27: A on go wnet odpráwił/ widząc ták ſtałego.
Kráſsus
strona: 29
Pirwſzy. Liſt 29. http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 85
1: grafika
2: ❦Kráſsus Rzymſki Ceſarz.
3: 2 N A hárcu mu przed bitwą ſyná vłápiono/
4: Sciąwſzy głowę/ ná drzewcu przed huf wyſtáwiono.(marg) Stałość (–)
5: Vźrzawſzy onę głowę/ nie zmienił poſtáwy/
6: Cżynił wſzem dobre ſerce/ iáko Ceſarz práwy.
7: Mowiąc/ wam nic do tego/ bo to krzywdá moiá/
8: Milſza ma być káżdemu/ właſna ſławá ſwoiá.
9: A ták wy Rzymſcy ſławni pocżćiwi ſynowie/
10: Strzeżcie przedſię ſwey ſławy/ choć płácżą oycowie.
11: ❦Antonius Rzymſki Ceſarz.
12: 2 T En kiedy około ſzkut chodził co ſpráwował/
13: Aby też y ná wodzie był walki ſprobował.(marg) Mocz w
: ludzioch (–)
14: Ieden z miecżem we zbroi Ricerz przyſzedł k niemu/
15: Przecż krolu więcey dufaſz drewnu niepewnemu/
16: Co ſie ná nim płáwić chceſz/ lepiey dufay temu/
17: Zelázu pewnieyſzemu/ á Rycerſtwu ſwemu.
18: Ktorycheś iuż ná zyemi niemáło ſprobował/
19: Boś iemi wiele ludzi bez wody zwoiował.
E 5 Tenże.
strona: 29v
Rozdzyał
1: ❦Tenże.
2: 2 G Dy dziecię máłe przed nim ná ſtole igráło/
3: Dworzáninowi pierſcień koſztowny podáło.(marg) Swobo=
: dá. (–)
4: On kiedy go niechciał wziąć/ ten rzekł/ niewieſz kto to/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 86
5: Ceſárſki ſyn/ choć máły/ może dawáć złoto.
6: Bo tym Rzymſcy pánowie záwżdy powſtawáli/
7: Kiedy chcieli wiele wziąć/ potroſze dawáli.
8: Bo cożkolwiek bogáctwá ná ſobie widzimy/
9: Tymechmy to pobráli/ co im kęs dáiemy.
10: ❦Aurelianus Rzymſki Ceſarz.
11: 2 G Dy do ſzturmu przypuśćił/ do miáſtá Thyany/(marg) ¶Miło=
: ſierdzye. (–)
12: Tedy biegáiąc wołał ná ſwoie Hetmány.
13: Pewnie ieſliże miáſtá dobędzyemy tego/
14: Ze w nim żywić nie będę y pſá namnieyſzego.
15: Wnet ku miáſtu ſkocżyli ták iáko kto wiedział/
16: Wziąwſzy/ gdy chcieli łupić/ Ceſarz im powiedział/
17: Wiecie żem ia iedno pſow obiecał nie żywić/
18: Ale ludziom niewinnym/ przecż mamy gwałt cżynić.
19: ❦ Otto Ceſarz Rzymſki.
20: 2 T En gdy rychło miał vmrzeć/ ſynowi ták mowił/
21: Iż miáł oycá Ceſárzá/ by ſie tym nie chłubił.(marg) ¶Teſtá=
: menth
: pocżćiwj (–)
22: Lecż ktorego ſtanu ieſt/ áby też pámiętał/
23: A ſwego cieniá márnie by ſie też nie lękał.
24: Toć będzie napocżćiwiey/ kiedy środkiem poydzieſz/
25: Rychley ſławy pocżćiwey/ z miáry záwżdy doydzieſz.
26: Bo ieſlibyś ſie wſpinał názbyt nád ſwą miárę/
27: Albo ſie lżył nád ſwoy ſtan/ ſtráćiſz v wſzech wiárę.
Tyberius
strona: 30
Pirwſzy. Liſt 30. http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 87
1: grafika
2: ❦Tyberius Rzymſki.
3: 2 G Dy poborce ieździli po domiech biegáiąc/
4: A ſnadź więcey niż trzebá z ludzi wydzieráiąc.
5: Piſał im/ ſpráwiedliwie by ſie záchowáli/
6: Tylko to co przyſtoi/ by więcey nie bráli.
7: Mowiąc/ iż dobry páſterz tylko ſtrzyże owce/
8: Iedno to Wilk drapieżny/ łupi ie iáko chce.(marg) ¶Sprá=
: wiedli=
: wość. (–)
9: A ia iżem páſterzem/ niechciałbym Wilkiem być/
10: A y wam w tym vrzędzie rádzę mądrze golić.
11: ❦Klaudius Rzymſki Ceſarz.
12: 2 I Ednego z zacnych ſtanow gdy cżći odſądzili/(marg) Ceść ła=
: tána. (–)
13: Pilnie zá nim pánowie Ceſárzá prośili.
14: Aby mu cżeść przywroćił/ dobrym go vcżynił/
15: Gdyż nieborak ſnadź niechcąc/ ták ſie w tym przewinił
16: Ten rzekł/ widacie ránę kiedy bárwierz goi/
17: Przedſię iednák bliznę znáć/ y długo ták ſtoi.
18: Zgoięć ia/ áleć blizná od głowy do ſzyie/
19: A ledać iey táraſkiem iſcie nie zákryie.
Adrian
strona: 30v
Rozdzyał
1: ❦ Adrian Ceſarz Rzymſki.
2: 2 T En gdy był proſtem pánem/ groźno ſie ſpráwował/
3: Y miał tákich niemáło co im o gárdło ſtał.(marg) ¶Mier=
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 88
: ność páń
: ſka. (–)
4: A gdy zoſtał Ceſárzem/ przyiął ie łáſkáwie/
5: Przypuſzcżáiąc káżdego ku pocżćiwey ſpráwie.
6: Mowiąc/ doſyć ma Ceſarz/ iż ſie pomśćić może/
7: Ale by to być miáło/ nie dáy tego Boże.
8: Kiedy widzę pokorę/ á cżegoż mi trzebá/
9: A kto ſie mśći nád tákim/ ſzkodá mu y chlebá.
10: ❦Tenże Adrian.
11: 2 P Rzyſzedł śiwy do niego/ o vrząd go prośić/(marg) Odmien
: ność. (–)
12: Ten rzekł/ pocżekay máło/ mam inych ſpraw doſyć.
13: Potym przyſzedł drugi raz/ brodę vfárbował/
14: Prośił/ á Ceſarz mu rzekł/ kiedym oycu nie dał/
15: Tedy y tobie nie dam/ ten rzekł/ iaciem prośił/
16: Ceſarz/ zaſz ia nie pomnię/ wſzák ono śiwy był.
17: Muśiſz ty być ſyn iego/ boś podobien k niemu/
18: A ták kiedy ſam przydzie/ dam odpowiedź iemu.
19: ❦Romulus co Rzym záłożył.
20: 2 R Omulus ten który Rzym napirwey záłożył/
21: Aby był w pocżćiwy ſtan wſzytki ludzi włożył/
22: Nie piyał nigdy winá/ iedno bárzo máło/(marg) ¶Trze=
: źwość. (–)
23: Y to nápoły z wodą/ to co mu ſie chćiáło.
24: Powiedział mu podcżáſzy/ by ták wſzyſcy pili/
25: To co ſie chce/ táńſzeby záwżdy winá były.
26: Ten rzekł/ y owſzem droſzſze/ gdyby co ſie chćiáło/
27: Pił káżdy/ prędkoby go bárzo niedoſtáło.
Deme= http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 89
strona: 31
Pirwſzy Liſt 31.
1: grafika
2: ❦ Demetrius Lákońſki Krol.
3: 2 D Emetrius Lakońſki Philozoph á vźrzał/(marg) Cnothá. (–)
4: Iuż bárzo ſzedziwego/ á on ſie árgował.
5: Pytał ſie co to cżynią/ więc mu powiedzieli/
6: Vcżą ſie by o cnocie/ rozumieć vmieli.
7: Ten rzekł/ to iuż ſzedziwy/ á teraz probuie/
8: Iáko cnotę rozeznáć/ nie wcżás ſie árguie.
9: Bowiem kto iey by pcżołki z młodu nie vłápi/
10: Ná ſtárość goniąc ſie z nią/ ſnadź ſie prożno kwápi.
11: ❦ Iulius Ceſarz.
12: 2 I Vlius gdy przed Syllą przez morze vpływał/
13: Vłápion od Piratow/ gdzye pirwey nie bywał.(marg) Serce do
: bre. (–)
14: Dwákroć tyle obiecał/ nacż go ſzácowáli/
15: A gdy ſpał tedy kazał/ áby niewołáli.
16: Ci niewiedzieli kto ieſt/ tám z nimi żártował/
17: Powieśić ie powoli potym obiecował.
18: Y wſzytko im wypełnił/ pocżekawſzy máło/
19: Gdy iuż był ná ſwobodzie/ wſzytko ſie ták sſtáło.
Tenże.
strona: 31v
Rozdzyał
1: ❦Tenże.
2: 2 G Dy miał s Pompeiuſzem nád morzem bitwę zwieść/
3: W máłey nawie do drugich ludzi kazał ſie wieść.(marg) Nádzye=
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 90
: iá dobra (–)
4: Potym morze ięło gráć/ lęknął ſie márinarz/
5: Rzekł/ przecż ſzcżęſciu nie dufaſz/ wieſz że tu ieſt Ceſarz.
6: Potym ſie ná zad záſię/ obroćił do ludzi/
7: Pátrzmy ſzcżęſcia ná ziemi/ gdy nas wodá łudzi.
8: Potkał ſie z onym ludem drugich nie cżekáiąc/
9: Vciekał Pompeius/ by przed Chártem Záiąc.
10: ❦Tenże.
11: 2 G Dy iechał do Tyguru z máłym pocżtem ludzi/(marg) Nadzye=
: iá dobra. (–)
12: Záiecháli mu drogę Szwáycerowie chudzi.
13: Gdy mu Koniá podano/ tedy nań wſieść nie chciał/
14: Ták pyeſzo ſzedł pod ludzi/ y tákże ſie potkał.
15: Powiedzyał/ więcey w ten cżás będzie trzebá Koniá/
16: Kiedy będą vciekáć/ á będzye pogonia.
17: Y ták mu potym ſzcżęſcie iáko ſerce chciáło/
18: Wſzytkę łáſkę pomyſli ná wſzem okázáło.
19: ❦Tenże.
20: 2 T Ak powiedał o walce/ iż iáko lekárze/
21: Pirwey cżłeká wyſuſzą/ dáiąc mu lektwarze.(marg) Walká
: zrozmy=
: ſłem. (–)
22: A potym mu kreẃ puſzcżą/ to iuż zá zyſk máią/
23: A tych ſztuk w ſwym rzemięſle/ rádzi vżywáią.
24: Tákżeć nieprzyiacielá pirwey trzebá zmorzyć/
25: A potym go żelázem y cżym możeſz trwożyć.
26: Bo iáko ná świeżego kto chce prętko wſkocżyć/
27: Wnet cżáſem choćbyś nie rad/ muśiſz ná zad krocżyć.
Kokcius http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 91
strona: 32
Pirwſzy. Liſt 32.
1: grafika
2: ❦ Kokcius Ceſarz.
3: 2 T O był ták miłoſierny/ żadnego nie ſkarał/
4: Lecż komu ſie záchowáć/ tym ſie záwżdy parał.
5: Fronto mu iedęn z rády powiedział przyſzedſzy/(marg) Kárność
: ſłuſzna. (–)
6: Nálazłem tę przypowieść o Ceſárzoch cżedſzy.
7: Ze to ſzcżęſliwe páńſtwo/ kędy páná máią/
8: Ze po nim dobrotliwą łáſkę záwżdy znáią.
9: Ale ieſzcże ſzcżęſliwſzy/ gdy w ſłuſzney kárnośći/
10: Káżdy ſtan záchowywa/ przy ſpráwiedliwośći.
11: ❦ Pompeius Ceſarz.
12: 2 T En kiedy był w Libiey pirwſzey bitwy wygrał/
13: Chciał iáko Krol áby w Rzym iádąc triumphował.
14: Hetmáni ſie niektorzy prze zazdrość zwolili/
15: Pieniądze co miał miotáć/ áby rozchwyćili.(marg) Powagá (–)
16: Ten sſiadł z wozá ſzedł pieſzo/ rzekł/ moy triumph ſławá/
17: Wieńce im rozrzućiwſzy, gdyż w was táka ſpráwá/
18: To łápaycie/ nie ſkárby/ widząc ſtałość iego/
19: Potym go prowádzili iáko páná ſwego.
Tenże.
strona: 32v
Rozdział
1: ❦Tenże.
2: 2 P Otym kiedy przyciągnął ná Mámerlin mocą/
3: Stennius tám będąc pan/ przyſzedł kniemu nocą.(marg) ¶Sprá=
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 92
: wiedli=
: wość. (–)
4: Przecż ták nieſpráwiediwie cżyniſz dla iednego/
5: Gdyż kreẃ muśiſz przelewáć/ ludu niewinnego.
6: Ia ieſlimći co winien/ to ſie mśći nádemną/
7: A wolę iż ći żywi/ co walcżyli zemną.
8: Wieſz że káżdy cnotliwy/ ſtrzegąc ſtanu ſwego/
9: Muśi záwżdy poſłuſzen bywáć páná ſwego.
10: ❦Páſcennius Rzymſki Hetman.
11: 2 T En kiedy s Sáráceny miał iecháć woiowáć/
12: Nie kazał s ſobą wiele nic cięſzkich rzecży bráć.(marg) ¶Mier=
: ność w
: woyſce. (–)
13: Rzekł mu ieden/ paniętá bárzo nárzekáią/
14: Iże w woyſce żadnego winá iuż nie máią.
15: Ten rzekł/ iż Sáráceni wodę záwżdy piyą/
16: A wżdy ſłyſzę iż cżáſem y ty winne biyą.
17: Iákażby to nam lekkość/ bychmy wino pili/
18: A ći wodni pánowie/ by nas potym bili.
19: ❦ Fábricius Hetman.
20: 2 F Abricius gdy kniemu Epirocki poſeł(marg) Lákom=
: ſthwo
: wzgár=
: dzone. (–)
21: Przyſzedł/ dzwigáiąc złoto/ iáko iny Oſieł.
22: Dawáiąc/ áby pokoy/ oni ludzie mieli/
23: Y ieſzcże więcey złotá/ poſtępić mu chcieli.
24: Powiedział/ wolę ia ty mieć co złoto máią/
25: Niżli złoto/ co mi go co chcą vdzyeláią.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 93
26: A gdyż Rzecżpoſpolita/ nie iedney oſobie/
27: Ieſt zwierzona/ tey życżę więcey niżli ſobie.
Lakon
strona: 33
Pirwſzy. Liſt 33.
1: grafika
2: ❦Temerlanes Krol Perſki.
3: 2 T Emerlan Owce paſał/ z rodu Tátárſkiego/
4: Owcżarze go obráli/ zá Krolá ſwoiego.
5: Ten rzekł/ kiedyſcie mię iuż zá Krolá obráli/
6: Tedy chcę iżbyſcie mię ná wſzytkim ſłucháli.
7: Poprzedał Owce Woły/ á Koni nákupił/
8: Kogo potkał tego brał/ á po drogach łupił.
9: Ze mu potym łotroſtwá ták wiele przybyto/
10: Ze zoſtał Krolem Perſkim/ ták ſie to tocżyło.
11: ❦Cybales Perſki.
12: 2 C Ybales był Perſki Krol/ ktorego wzgárdzili/(marg) ¶Wier
: ność bia
: łey gło=
: wy. (–)
13: Prze iego ſrogie ſpráwy/ z imawſzy wſádzili.
14: Krolowa zacna páni bárzo ſie troſkáłá/
15: Potym z wieżnym co go ſtrzegł/ wnet ſie pobrátáłá.
16: Obiecuiąc pewnie zań/ ſkoroby Krol zginął/
17: On ią puśćił do niego/ z nádzieią ſie minął.
18: Krolá iáko niewiáſtę w ſwe ſzáty vbráłá/
19: Wypuśćiwſzy go z wieże/ ſámá tám zoſtáłá.
F Xerxes
strona: 33v http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 94
Rozdzyał
1: ❦Xerxes.
2: 2 X Erxes gdy woyſká vźrzał/ dziwnie rozſzyrzony/
3: Ze ich ocżymá przeźrzeć nie mogł ná wſze ſtrony.(marg) Smierć
: pewna. (–)
4: Iął płákáć/ Hetman mu rzekł/ á przecż płácżeſz pánie/
5: Ktora moc przed tą mocą ná świecie zoſtánie.
6: Ten rzekł/ nie przeto płácżę ábych ſie bał kogo/
7: Ale ták pátrząc ná to/ myſlę o tym ſrogo/
8: Iż niżli trzydzieśći lat do końcá przeminą/
9: Ledwe iż ći nędznicy nie wſzyſcy poginą.
10: ❦Tenże.
11: 2 G Dy hufiec Bábilońſki/ z bitwy mu był vciekł/(marg) Stroſz. (–)
12: Ten Hetmány w niewieſcie ſuknie potym oblekł.
13: Broniey we wſzytkiey ziemi nośić im zákazał/
14: A ná piſzcżałkach wſzytkim vcżyć ſie im kazał.
15: Kądziele porozdawał/ by ſie prząść vcżyli/
16: Powiedáiąc iż iedno tego godni byli.
17: Gdyż Rycerſkie klenoty ſą pocżćiwość s cnotą/
18: Kto tym nie ieſt/ iuż ſie baẃ inákſzą robotą.
19: ❦Pſaumechus Egipſki Krol.
20: 2 K Ambizez Pſaumechá Krolá Egipſkiego/
21: Gdy poimał/ y poſiadł wſzytkę ziemię iego.(marg) Stałość
: więzye=
: nia. (–)
22: Kazał ſyná mimo oń wieść w gębie z wędzidłem/
23: A potym záſię dziewkę kazał pędzić z bydłem.
24: Ten poſtáwy nie zmienił/ áż Rycerzá cnego/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 95
25: Też wiedziono mimo oń/ ſrodze związánego/
26: A ten wnet krzyknął głoſem/ Kámbizes gdy vźrzał/
27: Y ſam z nim zápłákawſzy/ łáſkáwie gi chował.
Pelopidás
strona: 34
Pirwſzy. Liſt 34.
1: grafika
2: ❦Pelopidás Tebáńſki Krol.
3: 2 A Lexánder Fereyſki kiedy go poimał/
4: Máiąc mocne przymierze/ wiáry mu nie ſtrzymał.(marg) Serce w
: więzie=
: niu. (–)
5: Plunął mu w ocży/ ten rzekł/ coż/ chceſz márnie zginąć/
6: Rzekł/ ciebie zá twą zdrádę to nie może minąć.
7: Potym gdy go Krolowa s tego hámowáłá/
8: Iż go ták dobrey myſli w więzieniu widziáłá.
9: Rzekł/ więtſzy to dziw v mnie/ iżeś ty weſołá/
10: Mieſzkáiąc z niecnotliwym tákim łotrem z gołá.
11: ❦Epáminundás Tebáńſki.
12: 2 G Dy ſie przećiw Tebanom poſtronni broili/(marg) ¶Prákti
: ká pe=
: wna. (–)
13: Ludzie mu rozmaite wroſzki przynośili.
14: Iedny złe powiedáli/ fortunne też drugie/
15: Położył ie poſpołu/ cżyniąc ſłowá długie.
16: Ieſli cnotę s ſtałoſcią mocnie záchowacie/
17: Pewnie że ty zá ſobą dobre wroſzki macie.
18: A ieſli ſie łotrowſkie ſpráwowáć będziecie/
19: Pewnie że s tymi złemi y zemną sſiędziecie.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 96
F 2 Tenże.
strona: 34v
Rozdział
1: ❦Tenże.
2: 2 P Otym gdy wyſzedł z woyſkiem/ ludzie ſie broili/
3: W rozmáitych pieſzcżotach/ drudzy ſie popili.(marg) Nierząd
: w woy=
: ſcże. (–)
4: A ten ſie vbrał w káptur/ y chodził w żáłobie/
5: Ták iáko ná pogrzebie/ cżyniąc złą myſl ſobie.
6: A kiedy go pytáli/ á cżemuſz ták Krolu/
7: A iákoż ia tu mam być bez wielkiego bolu.
8: Bowiem s tymi ſpráwámi was y ſiebie ſtrácę/
9: Napięknieyſzym klenotem/ ſławą to zápłácę.
10: ❦Tenże.
11: 2 G Dy iuż w oſtátniey bitwie/ był ránion śmiertelnie/
12: Pytał ieſli wygráli ludzie bitwy pewnie/ (marg) Miłość
: ſławy. (–)
13: Gdy rzecżono/ wygráli/ iuż mi vmrzeć nie żal/
14: Gdym tey ſławy y ſzcżęſcia y z wámi docżekał/
15: A nic mię nie żáłuycie/ áni ſie to godzi/
16: Bo dopiro iuż práwy Krol ſie wam nágodzi.
17: Ktory wam iuż w pokoiu będzie roſkázował/
18: Kiedym ia wam oycżyznę iuż ſpokoyną oddał.
19: ❦Tenże.
20: 2 G Dy go ieden żáłował/ iż nie miał potomká/
21: Rzekł/ y ia máłą rádość też znam s twego domká.
22: Bowiem ty ieſzcże niewieſz iákie maſz mieć ſyny/(marg) ¶Poto=
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 97
: mek ſła=
: wá, (–)
23: Ia záwżdy o ſwych ſłyſzę nadobne nowiny.
24: Gdy ludzie porażáią/ bitew wygrawáią/
25: Gdyż Krolowie Rycerſkie ſyny zá ſwe máią.
26: Ktorzy bronią oycżyzny/ toć práwi ſynowie/
27: A tym właſnemi oycy máią być Krolowie.
Scipio
strona: 35
Pirwſzy. Liſt 35.
1: grafika
2: ¶Scipio Rzymſki.
3: 2 P Od Kártágińſkim miáſtem/ pánie zacne Rzymſkie/(marg) ¶Pychá
: niepo=
: trzebna. (–)
4: Vcżynił zá potráwę miáſto Kártágińſkie.
5: Náprośił ná wiecżerzą/ więc miáſto dał ná wet/
6: Lácny był ſzturm zá ſtołem/ rozchwyćili ie wnet.
7: Hetman mu kázał Koń wziąć/ mowiąc/ iż ieznego/
8: Máło trzebá do ſzturmu/ wſzák doſwiádſzył tego.
9: Ale ia mam ſzykowáć/ mnie Koniá potrzebá/
10: On niech miáſtá woiuie/ co pocżynił s chlebá.
11: ❦Dionizius Syrákuzáńſki.
12: 2 S Koryntu kiedy byli poſłowie v niego/(marg) Scżodro
: bliwość. (–)
13: Kazał im dary przynieść ze zwycżáiu ſwego.
14: Oni mu powiedzieli/ iż to práwo mamy/
15: Iż dárow nie bierzemy/ gdy poſły bywamy.
16: Ten rzekł/ iá też mam práwo/ ábych dawał dáry/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 98
17: Wáſzego wam nie káżę/ w ſwym chcę vżyć miáry.
18: Bo ieſli dobrodzyeyſtwá pánom odeymiecie/
19: Coż potym zá pociechy od nich odnieſiecie.
F 3 Tenże.
strona: 35v
Rozdział
1: ❦Tenże.
2: 2 P Otym przyſzedł do ſyná/ vźrzał ſrebrá wiele/
3: Pytał/ iákieſz ty pátrząc maſz ná to weſele.(marg) Swobo=
: dá. (–)
4: Azażbyś nie lepſzego s przyiacioły miewał/
5: Gdybyś im to rozdawſzy/ s ſklenice nálewał.
6: Srebroć mowić nie vmie/ by cie oſławiło/
7: Lepiey ábyć przyiacioł/ tákowych nábyło.
8: Gdyż ono ſámo milcży/ by oni mowili/
9: A twą ſławę pocżćiwą/ ludziom roznośili.
10: ❦Tenże.
11: 2 P Owiedziano mu że dwá/ kiedy ſie popili/(marg) ¶Pijań=
: ſtwo. (–)
12: Bárzo zle o nim wiele przed ludźmi mowili.
13: A ten ich potym prośił k ſobie ná bieſiádę/
14: Y vcżynił poćichu tę ná nie zaſádę/
15: Pátrzał ktory s chući pił/ tego puśćić kazał/
16: A tego ktory ſie ſtrzegł/ wſádzić go roſkazał.
17: Powiedáiąc to chytry/ ten z rozmyſłem mowił/
18: Ale ten plotł ledá co/ kiedy ſie był opił.
19: ❦Tenże.
20: 2 I Owiſzow obraz vźrzał/ w złoty płaſzcż vbrany/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 99
21: Kazał gi wziąć/ ná obraz kazał dáć ſukniány.
22: Powiedáiąc/ żal mi go/ złoto tę właſność ma/(marg) Obrázy. (–)
23: Kiedy źimno záziąbia/ w gorącość roſpala.
24: A ták nigdy ten náſz Bog ſwego wcżáſu nie miał/
25: Zimie záwżdy vziąbnął/ lecie ſie roſpalał.
26: A tá mu ſie ſukienká ná wſzytko przygodzi/
27: W płaſzcżyku ſwego cżáſu/ niechay żywy chodzi.
Tenże.
strona: 36
Pirwſzy. Liſt 36.
1: ❦Tenże.
2: 2 P Otym mu powiedziano/ iż w drugim koſciele/
3: Tám v Merkuriuſzá/ złotá ſrebrá wiele/(marg) Złotá ko
: ſcielne. (–)
4: A ten poſłał dworzány/ áby tho zábráli/
5: Ci iż piſzcżą w koſciele/ do niego przyſłáli.
6: Nie śmiemy tám bo pewnie/ coś tám bog ſpráwuie/
7: Ten rzekł/ teraz nalepiey/ kiedy wyſkákuie.
8: Boć ſie rychley rozgniewa kiedy ſmęcien będzie/
9: Gdy weſoł nie będzieć dbał/ ieſli ſobie gędzie.
10: grafika
11: ❦Gelon Syrákuzá.
12: 2 T En poddáne ták wpráwił/ iż kiedy oráli/(marg) Muzyká (–)
13: Iáko ku pewney bitwie/ zbroię ná ſię bráli.
14: A kiedy ná bieſiádach muzyki miewáli/
15: Ten konie kazał przywieść/ áby przed nim rżały.
16: Mowiąc/ iż to muzyká naweſelſza moiá,
17: Kiedy Konie pięknie rżą/ á gdy ſkrzypi zbroiá.
18: Bo by tego nie było ná cżym teraz gracie/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 100
19: Pewnieby to zginęło/ y wſzytko co macie.
F 4 Phocion
strona: 36v
Rozdział
1: ❦Phocion Atheniyſki.
2: 2 T En gdy z bitwy przyiechał/ wyſzli kſięża iego/
3: Aby dał do koſciołow co s ſkárbu ſwoiego.(marg) Ofiárá
: Ricerſka (–)
4: Ten vkazał Rycerſtwo/ to moie ofiáry/
5: Tym lepiey dáć niż martwym/ ty pocżćiwe dáry.
6: Bowiem by tych nie było/ támćiby zginęli/
7: Was by y mnie kłopoty pewne nie minęły.
8: A ták iuż tám kádzidłem bogi odpráwiaycie/
9: Y macieli pieniądze/ rádſzey ie tym daycie.
10: ❦Tenże.
11: 2 D Emoſtenes Philozoph/ ten ſwemi wywody/
12: Nácżynił był w Athenach/ roſterkow y ſzkody.
13: Y wzburzył wiele ludzi/ potym rzekł do niego/(marg) Rozmyſł (–)
14: Y ty Krolu oſtrzegay/ wierz mi/ zdrowia ſwego.
15: Być cżego poſzálawſzy/ vcżynić nie chcieli/
16: Krol rzekł/ bá toćby teraz práwie poſzaleli.
17: Lecż gdyby ſie zwoliwſzy ciebie zábić chcieli/
18: Terazbych ia obacżył iżby rozum mieli.
19: ❦Tenże.
20: 2 A Lexánder kiedy mu dáry wielkie poſłał/
21: Ten azażem ia krámarz/ poſłom odpowiedział.(marg) Cnothá
: nie prze=
: dáyna. (–)
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 101
22: Wiecie że z vpominkow wnet pochlebſtwo roſcie/
23: Zaſz nie lepiey iż ia ták s Krolem będę proſcie.
24: Bo pochlebcá nie rádzi nigdy nic wiernego/
25: Iedno záwżdy iuż pátrzy/ pożytku ſwoiego.
26: Ale pewny przyiaciel/ dáry nie zruſzony/
27: Pátrzy iáko ſwey właſney/ przyiacielſkiey ſtrony.
Tenże.
strona: 37
Pirwſzy. Liſt 37.
1: ❦Tenże.
2: 2 L Eoſtenes gdy miáſto Atheny borzyć chciał/
3: Focion tę przypowieść mieſzcżánom nápiſał.(marg) Hárdość (–)
4: Wyſoki Cyprys ſtoi miedzy Iábłonkámi/
5: Nic pożytku nie cżyni ſwoiemi ſzyſzkámi.
6: Tákżeć ten Pan by Cyprys/ iednoć ſzyſzki rodzi/
7: Tym ſláchetnym Iábłonkam náſzym nie záſzkodzi.
8: Bowiem tám pychy wiele/ ále ſkutku máło/
9: Dłużey náſze pokorne drzewko będzie ſtało.
10: grafika
11: ❦Sápkiri Tátárſki Carz.
12: 2 S Apkiri Tátárſki Carz gdy chciał do Węgier iść/
13: Iż lod iuż był oſłábiał/ nieśmiał ſie nań ważyć.(marg) Nieprzy
: iacielom
: niewierz (–)
14: Odbieżał kocżowiſká/ z bydły y s ſzkápámi/
15: Węgrowie ie przez Dunay gnáli z rádoſciámi.
16: A ten w nocy zá nimi/ widząc iż lod twárdy/
17: Odebrał tyle troie/ iáko pan nie hárdy.
18: ¶ Trzebáć mądrze obacżáć/ co ſprzećiwnik cżyni/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 102
19: Nieprzyiaciołom nie wierz/ nigdy pſu á świni.
F 5 Izátiris
strona: 37v
Rozdział
1: ❦Izátyrys Tátárſki Carz.
2: 2 I Zátyrys Tátárzyn/ gdy mu Philip wſkazał/
3: Ieſliby chciał pokoy mieć/ áby mu dań poſłał.(marg) Roſkoſz. (–)
4: Wſkazał/ coć mam zá dań dáć/ mieſzkáiąc w kłopocie/
5: A tám twoi Rycerze pływáią we złocie
6: Ia walcżę z wiátrem ze dzdzem/ z dziwnemi chmurámi/
7: A tyś ſie tám obłożył iedno roſkoſzámi.
8: A ták poydzieſzli do mnie/ tedy s tey roſkoſzy/
9: Ledá kto twoie ludzi do domu popłoſzy.
10: ❦Kleomenes.
11: 2 K Leomenes zá ſześć dni z Greki przymierze wziął/
12: Y máło názad z mieyſcá/ gdzie leżał/ odciągnął.
13: Grekowie ſie iuż ná to/ ták vbeſpiecżyli/(marg) Beſpie=
: cżność. (–)
14: Ze poſnęli by bydło/ y drudzy ſie ſpili.
15: On ie w nocy przypadſzy/ poráźił/ poimał/
16: Hetman będąc w więzieniu/ ſłow ſie vpominał.
17: Ten rzekł/ wſzákem ia iedno ſześć dni przymierze dał/
18: Alem ia nocy żadney nigdy nie wſpominał.
19: ❦Tenże.
20: 2 P Ráktikarz mu nie rádził/ by ſie pod miáſto brał/
21: Bo by ſtámtąd z lekkoſcią/ pewnie ſie wroćić miał.
22: A ten ciągnął ku bronam/ vżrzał á niewiáſty/(marg) Niewiá=
: ſthy. (–)
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 103
23: Iedny ſtoią ná murzech/ á drugie przed miáſty.
24: Rzekł/ kiedym męże pobił/ iuż nie wálcżę s tymi/
25: Y wroćił ſie wnet ná zad/ y z ludźmi wſzytkimi/
26: Y rzekł práktykarzowi/ otoſz twe práktyki/
27: Prze ty nędzne niewiáſty/ zmyliły mi ſzyki.
Arcezi=
strona: 38
Pirwſzy. Liſt38.
1: grafika
2: ❦Arcezilaus.
3: 2 T En kiedy go okrutnie nogá záboláłá/
4: Ták iż iuż byłá práwie/ by wągl pocżerniáłá.(marg) ¶Serce
: zdrowe. (–)
5: Ieden pan wyſzedł płácżąc/ s páłacu od niego/
6: A ten ſie dowiedziawſzy/ wnet poſłał do niego.
7: Niechay ſie nic nie troſzcże kiedy ſerce zdrowo/
8: To będzie w káżdey ſpráwie/ záwżdy wam gotowo.
9: Bo kiedy nogá chroma/ tám trudno vciekáć/
10: Muśi ſzcżęſcia z nieſzcżęſciem/ iuż ná plácu cżekáć.
11: ❦Agis drugi/ Lácedemońſki Krol.
12: 2 A Gis Lácedemońſki/ gdy Greki poráźił/(marg) ¶Smiá=
: łość. (–)
13: Tedy im był dobrą myſl/ bárzo iákoś ſkáźił.
14: Pośilili ſie potym/ y nań ſie zebráli/
15: Y z máłym pocżtem ludzi/ wnet go obegnáli.
16: Widział iż ſie lękáli iego/ że ich mało/
17: Ten rzekł/ przecżże by ſercá wam doſtáć nie miáło.
18: Bo ieſli my cochmy ie boimy ſie bili/
19: Wierzcie mi oni więcey ſobie myſl ſkáźili.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 104
Tenże.
strona: 38v
Rozdzyał
1: ❦Tenże.
2: 2 K Iedy ciągnął ná Perſy/ wnet Tácianowie/
3: Zánieſli mu ſtácyie/ cżyniąc pokoy ſobie.(marg) Roſkoſz. (–)
4: Figi/ cukry/ rozynki/ przytym ſuche chleby/
5: On iedno chleb kazał wziąć/ á ine potrzeby/
6: Rozrzućił miedzy draby/ mowiąc/ ty pieſzcżoty/
7: Poſpolicie ná ludzi przywodzą kłopoty.
8: Y wy ſie tego ſtrzeſzcie/ s tymi roſkoſzkámi/
9: Bo káżdemu tym kſtałtem będzie łácniey z wámi.
10: ❦Tenże.
11: 2 P Otym kiedy odeſzli/ mowił s ſwemi pány/(marg) Swobo=
: dá. (–)
12: Ták ze wſzyſtkim Rycerſtwem/ iáko y z Hetmány.
13: Wiem że im dziwno będzie/ co teraz widzyeli.
14: Lecż ia tych potraw ſzukam/ by rozumieć chcieli.
15: Bo co ieſt ſmácżnieyſzego/ nád miłą ſwobodę/
16: Ktorey ſie dobyć musi/ gdy kto niechce w zgodę.
17: A nie zle ná máły cżás niewcżáſu vżywáć/
18: Kto długo chce ná potym w ſwych roſkoſzach pływáć
19: ❦Pauzámás.
20: 2 K Iedy mu Spártánowie ſłup wielki vlali/
21: Ná nim iego figurę złotą vdzyáłáli.(marg) Pámięć
: zacnego
: iáka. (–)
22: Kazał gi wnet obálić/ mowiąc/ że zacnego/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 105
23: Nie táka pámięć ma być/ s ſłupu widomego.
24: Niech ſławá iego lata/ nie ná mieyſcu ſtoi/
25: Ktora záwżdy po ſwiátu/ zá káżdym ſie broi.
26: Bo kto ſie zle záchowa/ złą też ſławę miewa/
27: A kto dobrze dobrą też záwżdy pámięć miewa.
Lizimach
strona: 39
Pirwſzy. Liſt 39.
1: grafika
2: ❦Lizimach Mácedońſki Krol.
(marg) Męſtwo. (–)
3: 2 L Izymách kiedy w woyſce z Alexándrem byli/
4: Przywiedli wielkiego Lwá/ co gi vłápili.
5: Krol rzekł/ nie radbych widział/ by ten bárwirzem był/
6: Pewnie kogoby drapał/ iżby ſie zápoćił.
7: A Lizimach ſkocżywſzy/ płaſzcż mu ná łeb wrzućił/
8: Chociay mu Lew dołamał/ przedſię gi vduśił.
9: Krol ſie ták potym ſtárał/ by po śmierći iego/
10: Zoſtał Krolem/ y był im/ bo był godzien tego.
11: ❦Iámuzius Ceſarz.
12: 2 N Iewiáſtá w iámę dziecię/ co w niey wodá byłá/
13: Wrzućiłá/ Ceſarz idąc/ vźrzał áno pływa.(marg) ¶Szcżę
: ſcie. (–)
14: Chciał go włocżnią rátowáć/ ręką vłápiło/
15: Aż go wywlokł ná ſuſzą/ co ták duże było.
16: A Ceſarz dziwuiąc ſie/ kazał ie wychowáć/
17: A iż go z iámy wyiął/ Iámuzius przezwáć.
18: Owa nie długo piſząc/ on pan młody z iámy/
19: Zoſtał potym Ceſárzem/ rządził wielkie pány.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 106
Hánnibál
strona: 39v
Rozdzyał
1: ❦Hánnibál Hetman Kártágińſki.
2: 2 H Annibál Kártágińſki gdy walcżył z Rzymiány/
3: A iż nigdy nie zrownał z nimi możnoſciámi/(marg) Cwicże=
: nie. (–)
4: Rozmáite hánſzlaki ná nie wynáydował/
5: Máłym pocżtem wielkie ich woyſká przełámował.
6: Wołom kłádał ogniſte wiązáni ná rogi/
7: Ktore puſzcżał przed woyſkiem/ w nocy cżyniąc trwogi
8: ¶ Tákżeby tez nam trzebá/ ćwicżęnia tákiego/
9: Niż w on cżás będziem ſie pcháć ieden przed drugiego
10: ❦Tenże.
11: 2 K Iedy Kártágińſką włość Rzymiánie poſiedli/
12: Poborce potym do nich z regeſtry przybiegli/(marg) Po ſzko=
: dzye ro=
: zmyſł. (–)
13: Iáko mieli trybut dáć/ by wſzytki ſpiſáli/
14: Ony pirwſze wolnośći płácżąc wſpomináli.
15: Hánnibál im powiedzyał/ w ten cżás płákáć było/
16: Kiedyſcie nic nie dbáli/ gdy ſie to tocżyło.
17: Bo gdy ſie złe pocżyna/ przez pálce pátrzamy/
18: Aż niewolá przypádnie/ toż więc nárzekamy.
19: ❦Tenże.
20: 2 G Dy był v Antiochá Krolá Aziyſkiego/(marg) Zbroiá. (–)
21: Ten mu woyſká vkazał wedle biegu ſwego.
22: Vbráne/ vſtrzępyone/ złotá ſrebrá doſyć/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 107
23: Ten rzekł/ toćby tu ludzi máło trzebá prośić.
24: A ſercá im dodawáć/ iżeby ſie bili/
25: Bo iákoby krámárze ná leſie łupili.
26: Vbyeray ty w żelázo ktorzy ſie bić máią/
27: Bo ći ná ſię s tym złotem ſercá dodawáią.
Tenże.
strona: 40
Pirwſzy. Liſt 40.
1: ❦ Tenże.
2: TTEnże [!] też to Hánnibál kiedy w Aziey był/
3: Wiele rzecży walecżnych z Antiochem mowił.
4: A Formio Philozoph/ przypadł też do tego/
5: Pocżął ſie śmiać Hánnibál/ ſłucháiąc onego.
6: Rzekł Krol/ możeſz ſie nie śmiać/ vcżony to cżłowiek/
7: Ten rzekł/ być naucżeńſzy/ tedy on wſzytek wiek/
8: Nigdy w zbroi nie bywał/ gdzieſz ten o Rycerzu/
9: Może mowić beſpiecżnie/ co záwżdy w páncerzu.
10: ❦ Emilius Rzymſki.
11: 2 T En kiedy był poráźił ſrodze Mácedony/
12: Perſeuſá Hetmáná iuż wiodł w ſwoie ſtrony.(marg) Niewo=
: la. (–)
13: Prośił by go w triumphie vkázowáć nie dał/
14: Ten mu rzekł/ á wſzákeś to záwżdy w ſwey mocy miał.
15: Albo było nie zwodzić bitwy/ álbo ſie bić/
16: A żywo ſie iuż było nie dawáć vłápić.
17: Ale kiedyć nieſzcżęſcie iuż ták poſłużyło/
18: Musiſz przyiąć zá dobre/ rozmyſlić ſie było.
19: ❦ Tenże.
20: 2 T En Perſeus kiedy mu vpadł przed nogámi/(marg) ¶Sercehttp://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 108
: dobre. (–)
21: Ten mu rzekł/ ſzkodáć tego/ iżeś ſie bił z námi.
22: Kiedyś ták złego ſercá/ ábowiem po ſzkodzie/
23: Káżdyby ſie miał cieſzyć/ w nawiętſzey przygodzye.
24: Bo w roſkoſzy á w ſzcżęſciu/ ſámy ſkacżą nogi/
25: Tu dwoię lekkość cżyniſz/ nędzniku vbogi.
26: Sobie y nam/ bo drudzy ták będą mnimáli/
27: Iżbychmy gdzie s ſzpitalá ſtárſzego doſtáli.
Ligurgus
strona: 40v
Rozdział
1: ❦ Ligurgus Lácedemońſki.
2: 2 L Igurgus miedzy práwy ták dołożył tego/
3: Aby pánná nie miáłá poſagu żadnego.(marg) Cnothá. (–)
4: By ſie też nie ſtroiły iedny przed drugimi/
5: Iedno by ſzłá vboga rowno z bogátemi.
6: Dawáiąc tę przycżynę/ gdzye ieſt ſwięta cnotá/
7: Tám nie trzebá ni pereł/ ni żadnego złotá.
8: To ieſt pánieńſki poſag/ ty niech obieráią/
9: Ktore cnoty niż złotá záwżdy więcey máią.
10: ❦Tenże.
11: 2 V Stáwił kto zakonu nie miał małżeńſkiego/
12: Iuż nie był ták poważny v ſtanu káżdego.
13: Bo ia ciebie mam ważyć/ mnie kto potym będzye/(marg) ¶Sthan
: małzeń=
: ſki. (–)
14: Po twey śmierći/ á ſtáryś/ długoſz ciebie będzye.
15: Mowiąc/ niechaybyſmy ſie wżdy po ſierśći ználi/
16: Co ſie dobrze zrodzili/ by ty poſiadáli.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 109
17: Ktorzy ſie w kąciecb rodzą/ niech ná ſtronie ſiedzą/
18: Niechay o pocżćiwośći wſzyſcy ſpołu wiedzą.
19: ❦Tenże.
20: 2 K Iedy ludzi poráźil/ gonić ich nie kazał/
21: Mowiąc/ nie Rycerſka rzecż/ bić ktoby vciekał.(marg) Pogonia (–)
22: Ale gdy ſie kto broni/ tego biy kto może/
23: A kiedyś iuż oſłábiał/ vciekay nieboże.
24: Wieże w murzech przy mieſciech/ nie dał nigdy ſtáwić/
25: Mowiąc/ że tu Rycerzá może bábá zábić/
26: Ale cnotá pocżćiwa niechay ſie w ręcż łomi/
27: Bo iuż to mnieyſzy Rycerz/ kto ſtráſznego goni.
Tenże.
strona: 41
Pirwſzy. Liſt 41.
1: ❦Tenże.
2: 2 K Iedy práwá vſtáwiał/ gdy ſie dziwowáli/
3: Ten kazał dwá pſy przywieść/ by ná nie pátrzáli.
4: Wypuśćił wnet Záiącá/ á położył mięſá/
5: Ieden iadł/ o Záiącá nie dbał nic ni kęſá.
6: A drugi zá Záiącem by wſciekły pobieżał/
7: Pátrzaycieſz co to prawá/ to im ná przykład dał.(marg) Práwá. (–)
8: Tego z dawná vcżyli zá Záiącem gonić/
9: Pátrzaycieſz iáko bieży/ by miał ſzyię złomić.
10: grafika
11: ❦Agezilaus Lácedemońſki Krol.
12: 2 T Ego ieden niedobry pocżął wyſłáwowáć/(marg) Pochle=
: bſtwo. (–)
13: A ten głową kiwáiąc/ pocżął ſie dziwowáć.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 110
14: Y potym rzekł do inych/ nie rad widzę tego/
15: Bo ten pan nic nie cżyni nigdy nic dobrego.
16: A rownemu więc z rownym/ ſłychał o tym wiele/
17: Smácżnieyſze towárzyſtwo/ y káżde weſele.
18: Podobno do mnie bacży/ co też ſam rad cżyni/
19: Lecż bychwá byłá obá/ podobná ku świni.
G Anáxime=
strona: 41v
Rozdział
1: ❦Anáximenes Philozoph z Alexándrem.
2: 2 L Ampſzaku Alexánder gdy nápoły dobył/
3: Wyſzedł Anáximenes s támtąd/ co go vcżył.(marg) Przyſię=
: gá. (–)
4: Rozumiał Krol iż będzie wnet tu płácżu doſyć/
5: Przyſiągł iż nie vcżynię/ ocż mię będzie prośić.
6: Philozoph że rozumiał przyrodzenie iego/
7: Przyſzedſzy y vcżynił tę proźbę do niego.
8: Aby miáſto wnet zborzył/ Krol pokoy dáć muſiał/
9: Bo przyſiągł iż dla niego nic vdziáłáć nie miał.
10: ❦Alexánder Wielki.
11: 2 A Lexánder ſwych wiekow/ dziwna to rzecż byłá/
12: Ze iego moc y ſławá y w obłoki biłá.
13: Ten ſie nie mogł náſyćić ſwiátá ſzyrokośći/
14: A potym nędznie zginął w márney omylnośći.
15: ¶ O nędzni ſwiátá tego wy Alexándrowie/
16: Co áby wſzytko pożrzeć/ wierći ſie wam w głowie.
17: Karzcie ſie ták zacnego Krolá przygodámi/
18: Bo kiedy poginiecie/ áni wzwiecie ſámi.
19: ❦Gelius.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 111
20: 2 G Dy ſędziowie ſądzili/ ſiędząc ná nie pátrzył/
21: Ano vbogi płáćił/ bogáty nic nie dał.(marg) Pochle=
: bſtwo. (–)
22: Ten rzekł/ moi ſędziowie by chłopiętá gráią/
23: Iedny gębki macżáią/ drugie wyżymáią.
24: Tákże ći tym bogacżom ieſzcże ſie kłániáią/
25: A s tych chudych gdzie mogą/ ieſzcże wyżymáią.
26: O nieſzcżęſna fortuno toż ták łudziſz námi/
27: Ze w tyle ſpráwiedliwość/ dla ciebie zá námi.
Liwius
strona: 42
Pirwſzy. Liſt 42.
1: ❦Liuius.
2: 2 L Iwius Házdrubalá/ gdy poráźił márnie/
3: Iáko záwżdy w pogonią/ wnet ſie káżdy gárnie.(marg) ¶Pogo=
: nia. (–)
4: Ten ludzi záhámował/ áby nie gonili/
5: Mowiąc/ s kimżebychmy ſie potym záſię bili.
6: A też lepiey że náſzę ſławę tám wyznáią/
7: Trzebáć wżdy do nich poſłow/ niech o tym ſłycháią.
8: Ze zle walcżyć z Rzymiány/ y więtſzy ſtrách będzie/
9: Gdy káżdy przyiechawſzy/ nárzekáiąc ſiędzie.
10: ❦Nikoſtrát Grecki Hetman.
11: 2 A Rchidám Lakońſki Krol/ kiedy ſłał do niego/(marg) Cnothá
: zwyerzo
: na. (–)
12: By zamek dał/ á wielkie dáry wziął od niego.
13: Ten mu wſkazał/ iż ten pan muſiał nie być w rodzie/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 112
14: Nigdy Herkuleſowi/ bo ten karał ſrodze/
15: Káżdego/ niecnotliwie gdy co pocżął ſobie/
16: Y gdyby był na ſwiecie/ dałby kiyem tobie.
17: Bo iáko ty s cżáſem ſam nie maſz drugich zdrádzić/
18: Gdy mnie ná niepocżćiwe śmieſz beſpiecżnie rádzić.
19: ❦Mucius Scewolá.
20: 2 I Eden mocarz Rzym obiegł/ iuż by go był dobył/
21: Ten Scewolá/ áby ták pámięć ſwą ozdobił/
22: Wſkocżył w namiot/ Hetmáná podle Krolá zábił/
23: A iż chybił/ po rámię rękę w ogień wráźił.
24: ¶ Ale zá náſzych cżáſow/ gdzie táki Scewolá/
25: Bo trudno o myſliwcá/ do tákiego polá.
26: Dla Rzecżypoſpolitey áby ſie miáł ſpárzyć/
27: Rádſzey vmie o iey złe/ z drugim ſie poſwárzyć.
G 2
strona: 42v
Rozdział
1: ❦Quintus Curtius.
2: 2 O Tworzył ſie doł w Rzymie/ co miał ludzi morzyć/
3: Aż ktoby był weń wſkocżył/ toż ſie miał zátworzyć.
4: Ten Kurcius rozżalon z vpádku onego/
5: Chcąc wybáwić oycżyznę/ wſkocżył tám do niego.
6: ¶ Wieleżby Kurciuſow tákich dziſia ználazł/
7: Snadź niżby tám wſkocżyć miał/ rádſzey by gi oblazł.
8: A ſnadź drudzy ná vrząd ty doły kopáią/
9: S ktorych wielkim vćiſkiem ludzi zárażáią.
10: ❦ Akteon Krolewic.
11: 2 A Kteon miał krolewic/ z Dianą rozmowę/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 113
12: Ták iż mu odmieniłá/ w Ieleni kſtałt głowę.
13: Ták że go y pśi iego właſni nie poználi/
14: A iáko ine źwirzę/ goniąc go/ kąſáli.
15: ¶ Tákżeć kto ma s chytremi pániámi roſpráwy/
16: Acż nie Ieleń ále Woł/ pewnie z niego práwy.
17: Bo ſie też z niego káżdy/ vſzcżypuiąc śmieie/
18: A on przedſię iż chytry/ ieſt pewney nádzieie.
20: ❦ Pháeton co Słońce woźił.
21: 2 P Háeton Słońcá prośił/ áby mu dopuśćił/
22: Woz ná ktorym ſiedziáło/ áby on roſpuśćił.
23: Iż kierowáć nie vmiał/ wnet Słońce przewroćił/
24: Sam ſie potłukł/ ſwiát ſpalił/ Koni nie vkroćił.
25: ¶ Tákżeć ſie s káżdym dzieie/ kto ſie w wielkie rzecży/
26: Wdawa/ á co przyſtoi/ nie miewa ná piecży.
27: Woz złamie/ ſam ſie ſtłucże/ y ſzkody nácżyni/
28: Bo perłámi háwtowáć/ nie przyſtoi świni.
Parys.
strona: 43
Pirwſzy. Liſt 43.
1: ❦Parys.
2: 2 P Arys miedzy pięknemi pániámi obierał/
3: Pállás/ Iuno/ á Wenus/ ktorey iábłko dáć miał.
4: Ominął zacność/ rozum/ á Wenuſá plotkę/
5: Obrał/ y dał iey iábłko/ by rodzoną ciotkę.
6: ¶ Tákżeć y dziś náſz Parys/ káżdy w ſwey młodośći/
7: Obmiya zacność/ rozum/ w płochey omylnośći.
8: Iáko Grzywacż Gżegżołki wnet Wenuſá ſzuka/
9: Więc iáko Paryſkowi/ też mu we łbie kuka.
10: ❦Herkules.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 114
11: 2 H Erkules dziwny mocarz był/ co Smoki biyał/
12: Hidry/ Lwy/ okrutniki/ á pokorne miyał.
13: Złodzieie á złocżyńce/ iego roſkoſz byłá/
14: Gdy iego możná ręká/ ſrodze ie dawiłá.
15: ¶ Rownie ták Herkuleśi dziſieyſzego ſwiátá/
16: Rychley ſobie vcżyni wnet złocżyńcę brátá.
17: A nędzniká gdzie może/ iáko myſzkę dłaźi/
18: Bowiem więcey ná ſkorę niż ná mięſo waży.
19: ❦Sámſon.
20: 2 S Amſon to dziwny mocarz/ był zá cżáſu ſwego/
21: Ze páſzcżeki roźdzyerał/ v Lwá okrutnego.
22: A potym go niewiáſtá márna okroćiłá/
23: Prze ſwą wſzetecżną ſpráwę/ o śmierć przypráwiłá.
24: ¶ Pomniſz też ty Sámſonie/ káżdy wieku ſwego/
25: Iż maſz ná ſię záwżdy Lwá/ ſrodze rycżącego/
26: Strzeżże ſie wſzetecżeńſtwá ſwiátá obłudnego/
27: Pewnie zgromiſz tego Lwá/ w imię Páná ſwego.
G 3 Gedeon.
strona: 43v
Rozdział
1: ❦ Gedeon Hetman żydowſki.
2: 2 G Dy Pan z Mádiáńſkich rąk/ lud ſwoy chciał wybá=
: (wić.
3: Nie mocą ſwiecką/ lecż ſwą/ to był racżył ſpráwić.
4: Pobudził Gedeoná páſterzá proſtego/
5: Wielkie woyſká porażał/ máłym pocżtem iego.
6: ¶ Dáiąc przykład Hetmánom/ by nie w ſwieckiey mocy/
7: Szukáli ſwego ſzcżęſcia/ lecż z iego pomocy.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 115
8: Ale drudzy z rádośći/ á z łákomſtwá złego/
9: Więcey chłuby ſzukáią/ niżli Páná ſwego.
10: ❦ Dawid Krol.
11: 2 G Oliáth on Philiſtin/ obrzym w ſwey ſrogośći/
12: Gdy bluźnił Páńſkie imię/ żydom ku lekkośći.
13: Dawid młody wyroſłek/ rozżalił ſie tego/
14: Zábił s proce obrzymá onego ſrogiego.
15: ¶ Tákże też káżdy wierny/ tym przykłádem iego/
16: Gdy ſłyſzyſz kogo bluźniąc/ imię Páná ſwego/
17: Sprzećiẃ ſie iego mocy/ by był y obrzymem/
18: Rátuie cie pewnie Pan/ y pod ſámym Rzymem.
19: ❦Sálomon.
20: 2 S Alomon był dziwny Krol/ od Bogá obrány/
21: S ktorym ieſzcże y dziś nikt/ niezrownał ſpráwámi.
22: Ten nigdy ni ocż więcey/ Páná nie fráſował/
23: Iedno iżby z rozumem/ poddánym pánował.
24: ¶ Toćby też tákież ziemſcy wy Sálomonowie/
25: Ktorzy ni ocż nie dbacie/ iedno wſzytko ſobie/
26: Vcżyćby ſie też ſłużyć Rzecżypoſpolitey/
27: Gdyż ſtąd vżył Sálomon/ hoynośći obfitey.
Iudith
strona: 44
Pirwſzy. Liſt 44.
1: grafika
2: ❦Iudyth zacna żydowká.
3: 2 I Vdyth tá ſławna páni/ w Betuliey mieſcie/
4: Acż nie práwie przyſtało to było niewieſcie.
5: Widząc bliſki vpadek miáſtecżká onego/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 116
6: Szłá do woyſká y ſcięłá Hetmáná ſrogiego.
7: ¶ Mogłby tu ſtan Rycerſki ſtąd dobry przykład bráć/
8: A s tey máłey niewiaſtki/ ſercá ſobie dodáć.
9: Ktora broniąc oycżyzny/ gárdło ſwe ważyłá/
10: A godnáby Hetmáńſtwá/ by dziś żywá byłá.
11: ❦Kliomántá Kártágińſka páni.
12: 2 T E pánią gdy Rzymiánie poimáli byli/
13: Iednemu ią pánięciu/ chowáć porucżyli.
14: A gdy ią wykupiono/ ten iż ią miłował/
15: Prowádził ią przed woyſko/ lecż zá to gárdło dał.
16: Porwawſzy miecż v ſługi/ tám gi wnet przebiłá/
17: Ty wieſz nieſláchetniku/ nie tobiem ſlubiłá.
18: Wpadſzy ná Koń do mężá przybiegłá w rádośći/
19: Y wolná/ y pomśćiłá ſie ſwoiey lekkośći.
G 4 Porcia
strona: 44v
Rozdział
1: ❦Porcia/ Brutá Rzymſkiego páná żoná.
2: 2 T En gdy ſie ná Ceſárzá z inſzemi zbuntował/
3: Zona ſie dowiedziáłá/ ktorą on miłował/(marg) Przyſłe
: przygodj (–)
4: Rzkomo noż vpuśćiwſzy/ bárzo ſie rániłá/
5: On przybieżał/ á cożeś ſobie vcżyniłá?
6: A tá mu poſzeptáłá/ wolę w cżás ſkoſztowáć/
7: Ieſli rány przy tobie/ będę mogłá wytrwáć.
8: Bo ia wiem co ty myſliſz/ ſkąd zginiemy márnie/
9: Wſzák wieſz że zá niecnotą/ wſzytko ſie złe gárnie.
10: ❦Lukrecia Kolátiná/ Rzymſkiego páná żoná
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 117
11: 2 T A ſławna Rzymſka páni/ gdy zgwałcona byłá/(marg) Cnothá
: zgwał=
: czona. (–)
12: Przyſzedł mąż cieſzęcy ią/ by ſie nie ſmęćiłá.
13: Tá rzekłá/ coż może być kiedy ſmiętnieyſzego/
14: Iedno gdy kto obráżon/ ná cżći ſtanu ſwego.
15: A iż niewinny vmyſł/ nie zgwałcony nigdy/
16: A nád ciáłem pomſzcżę ſie tu wnet ſwoiey krzywdy.
17: Wziąwſzy dekę ktorą iuż pod ſzátámi miáłá/
18: Wnet mężá pożegnawſzy/ ſrodze ſie zábiłá.
19: ❦O teyże.
20: 2 T O páni w Rzymie zacna/ zá ſwych cżáſow byłá/
21: Ktora o ſwą pocżćiwość/ ſámá ſie zábiłá.
22: O ktorą ią przypráwił krolewic wſzetecżny/
23: Iey ſprawił ſławną pámięć/ ſobie vpad wiecżny.
24: ¶ Ach miła pocżćiwośći/ tocieś zacna byłá/
25: Lecżeś iákoś złych wiekow/ ſwoy ſtan obelżyłá.
26: Acż y dziś zacnych ſławá pod obłoki lata/
27: A wſzetecżny iáko płaſzcż żebrácży/ ſwą łata.
Fridegundá
strona: 45
Pirwſzy. Liſt 45.
1: grafika
2: ❦Fridegundá Fráncuſka Krolowa.
3: 2 F Ridegundá Krolowa gdy ſie dowiedziáłá/
4: Iż Gilbert z woyſkiem ciągnie/ wnet ludzi zebráłá.(marg) ¶Chy=
: trość bia
: łey gło=
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 118
: wy. (–)
5: Gáłęźi nárąbawſzy/ lás vcżynić dáłá/
6: Co przed nią ludzie nieſli/ bydłá tám nágnáłá.
7: Ná świtániu ſzłá lekko/ á bydło rycżáło/
8: Z woyſká ludzi porywką k niemu ſie wyrwáło.
9: Ci wiechy porzućiwſzy/ á drudzy zá nimi/
10: Pogromili y z woyſkiem/ łácno było z nimi.
11: ❦Artemizia Káriyſka Krolowa.
12: 2 T A páni gdy iuż w twárdym oblężeniu trwáłá/
13: Słábſze brony od morzá/ Rodianom dáłá.(marg) ¶Męż=
: ność bia
: łey gło=
: wy. (–)
14: A ſámá mocnieyſzemi z ludźmi wyſkocżyłá/
15: Okręty im pobrawſzy/ y w tył im wſkocżyłá.
16: Ony w mieſcie ná łupiech márnie poráźiłá/
17: Potym ſie w ich okręciech do Rodys płáwiłá.
18: Ci mnimáiąc by ſwoi/ miáſto otworzyli/
19: A ći w brony wſkocżywſzy/ oſtátek pobili.
G 5 Kornelia
strona: 45v
Rozdział
1: ❦Kornelia Rzymſka páni.
2: 2 K Rolowa Korneliey ſzáty vkazáłá/
3: Iż tákich oná nigdy/ przed tym nie widáłá.(marg) ¶Fárbá
: białey
: głowy
: wſtyd. (–)
4: Pytáiąc ktora fárbá ze wſzech napięknieyſza/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 119
5: Tá rzekłá/ białey głowie to naprzyſtoynieyſza.
6: Gdy ſie iey twarz ze wſtydu nadobnie zápłonie/
7: To ná tę pięknie pátrzyć/ iuż po káżdey ſtronie.
8: Ale ktora wſtyd ſtráći/ niech ná ſię nákłádzie/
9: Co nadroſzſzych vbiorow/ przedſię cnotá w zdrádzie.
10: ❦Olimpia Alexándrá wielkiego mátka.
11: 2 A Lexándrá pánowie co mu pochlebiáli/
12: Synem go Iowiſzowym/ bogiem ziemſkim zwáli.(marg) Sławá. (–)
13: Tá Olimpia mátká wſkazáłá do niego/
14: Wie on iż miał Philipa Krolá oycá ſwego.
15: By ſie miał zwáć inácżey/ kto mu ná to rádzi/
16: Pewnie y mnie y iego/ z Dianą powádzi.
17: Bowiem to ieſt bogini/ ſławy pocżćiwośći/
18: Niechże y mnie y ſobie/ nie cżyni lekkośći.
19: ❦O teyże.
20: 2 P Rzyſzedł potym k niey ieden/ nowo ſie ożenił/
21: A ſnadź cnotę niż poſag/ tániey był zácenił.(marg) Cnothá
: droſzſza
: niż po=
: ſag. (–)
22: Tá rzekłá/ to ten żonę ocżyma obierał/
23: By ſie był vſzu rádził/ więceyby był wygrał.
24: Bo to ſą napewnieyſzy/ ná ſławę ſzpiegowie/
25: Nie dáleko rozumu/ tuż ſiedzą przy ſobie.
26: Bowiem poſag/ vrodá/ zacność/ obycżáie/
27: Záwżdy to wſzytko ſtoi/ bez cnoty/ zá iáie.
O teyże.
strona: 46
Pirwſzy. Liſt 46. http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 120
1: ❦O teyże.
2: 2 G Dy Alexánder wielki iuż ſwiátá odbieżał/
3: Prze niezgodę ſwych pánow/ ták ná zyemi leżał.(marg) Okruth=
: ny świát (–)
4: Tá Olimpia mátká/ gdy ſie dowiedzyáłá/
5: Záłoſnie ná obłudność ſwiátá nárzekáłá.
6: Iż ten co ſwiátem władał/ teraz iáko źwirzę/
7: Leży ná gołey zyemi/ á kto inſzy gmerze/
8: W iego páńſtwiech/ w klenociech/ á tu ſie karz káżdy/
9: Iáko myli márny ſwiát ták wſzytkimi záwżdy.
10: ❦Polikrátá z Náxiey páni.
11: 2 T E przed miáſtem Náxią kiedy poimano/
12: Krolowi Etreyſkiemu/ zá więźniá ią dano.(marg) Pocżći=
: wość
: nád zac=
: ność. (–)
13: Ten ſie iey rozmiłował/ y wziął ią zá żonę/
14: Dawſzy iáko Krolowey/ pocżćiwą koronę.
15: Tá ná weſelu widząc/ że ſie wſzyſcy ſpili.
16: Przeſłáłá liſt do miáſtá/ by gotowi byli.
17: Gdy z miáſtá wyſkocżyli/ woyſko pogromiłá/
18: Woláłá ſwą pocżćiwość/ choć Krolową byłá.
19: ❦Asferia Gilbertowá żoná.
20: 2 W Pármie gdy ná Gilbertá wſzyſcy ſie zwolili/
21: Zburzywſzy wſzytko miáſto/ áby gi zábili.(marg) ¶Stała
: żoná. (–)
22: Rolándus żony iego brát iey właſny prośił/
23: By w dom iego vciekłá/ gdy ſie iuż lud trwożył.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 121
24: Tá rzekłá/ nie day Boże/ bych w dom twoy plugáwy/
25: Miáłá iść/ zá twoie ty/ niecnotliwe ſpráwy.
26: Y pśiby twego chlebá/ nie iedli zdradnego/
27: Wolę ia nie odſtąpić mężá pocżćiwego.
Márcillá
strona: 46v
Rozdzyał
1: ❦Márcillá z miáſtá Koccinu.
2: 2 K Iedy miáſtá Kokcinnu/ Turcy dobywáli/
3: Ze iuż byli od murow/ ludzi odegnáli.(marg) Serce pá
: nieńſkie. (–)
4: Gdy zábito v ſzturmu Hetmáná ſtárſzego/
5: Márcillá dziewká właſna/ porwawſzy miecż iego/
6: Krzyknęłá wnet ná ludzi/ ieſzcżeć ná tym máło/
7: Gdym ia żywá/ chociay nam Hetmáná nie sſtáło.
8: Skocżyła wnet do murow/ ludzie ſie wſtydzili/
9: Iż pánná s tákim ſercem/ miáſtá obronili.
10: ❦Táláncia Spártáńſka páni.
11: 2 T Aláncia Spártáńſka/ gdy ſyn z bitwy przybiegł/(marg) Stałość
: niewiá=
: ſty. (–)
12: Pytáłá/ co ſie sſtáło z ludźmi/ á ten iey rzekł.
13: Ze wſzyſcy poráżeni/ tá kámień popádłá/
14: Dáłá mu w łeb/ áż ſkorá ná nim ſie przepádłá.
15: O nieſzcżęſliwy poſle/ rádſzeybych widziáłá/
16: Bych tę byłá nowinę/ ſkąd inąd ſłyſzáłá.
17: A ty byś tám był zoſtał/ gdzie cnotliwi leżą/
18: Niżliś tu s tymi przyſzedł/ co z niecnotą bieżą.
19: ❦Mátka Hirkanowá z Ieruzalem.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 122
20: 2 P Tolomeus gdy mátkę Hirkanowi był wzyął/(marg) Stałość
: niewiá=
: ſty. (–)
21: Y záwárł ſie ná zamku/ á oycá pirwey ſciął.
22: Hirkan potym przyciągnął/ y dobywał zamku/
23: Ten mu mátkę y goły miecż vkazał z ganku.
24: Ieſli mi nie daſz pokoy/ w kęſyć ią rozſiekę/
25: Tá głoſem záwołáłá/ iać iuż nie vciekę.
26: Lecż ty moy miły ſynu/ mśći ſie ſwoiey krzywdy/
27: Ktora prze oycowſką śmierć/ nie záżywieć nigdy.
Arria
strona: 47
Pirwſzy. Liſt 47.
1: ❦Arria Perſka.
2: 2 P Andeor Perſki Hetman/ gdy ku bitwie iechał/
3: Ktory żonę Arrią bárzo cnotliwą miał.(marg) Miłość
: mężá. (–)
4: Ktora pilnie prośiłá/ gdy ſie k boiu kwápił.
5: Albo by ią s ſobą wziął/ álbo by ią zábił.
6: Gdy niechciał á viechał/ tá dopadſzy Koniá/
7: Biłá ſie mężnie przy nim/ támże vłápyoná.
8: Hetman co ią poimał/ chciał ią zá żonę mieć/
9: Oná niż cnotę zruſzyć/ woláłá ſie zábić.
10: grafika
11: ❦Lepidá Tebáńſka páni.
12: 2 K Iedy bitwá przed miáſtem okrutna być miáłá/(marg) Stałość (–)
13: Tá páni cżterzy ſyny zacne tám poſtáłá.
14: Przybieżał potym w miáſto/ poſeł zetrwożony/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 123
15: Pytáiąc zbieżały ſie k niemu pánie ony.
16: Ten rzekł/ podobnoć twoi ſynowie zoſtáli/
17: Lecż náſzy z łáſki Bożey bitwy wżdy wygráli.
18: Rzekłá/ o ſynym ſie ia nigdy nie pytáłá/
19: Lecż gdy bitwá wygrána/ rádość ſie nam sſtáłá.
Wárráchá
strona: 47v
Rozdział
1: ❦Wárráchá Káſtuliyſka Krolowá.
2: 2 W Arráchá z Arágony/ kiedy bitwę miáłá/
3: Gdy było w zámieſzánie/ do hufow bieżáłá.
4: Krzykłá ná chorążego/ by cnotę pámiętał/(marg) Serce do
: brey nie=
: wiáſty. (–)
5: A ten rzekł/ nigdymći ſie Krolowa nie lękał.
6: Ocięto obie ręce/ rámiony ſie dzierżał/
7: Chorągwie nie vpuśćił/ á o rátunk wołał.
8: Ludzie widząc tę ſtałość/ co iuż vciekáli/
9: Wnet ſie z nowu ſpráwiwſzy/ y bitwy wygráli.
10: ❦Penelope Krolowa.
11: 2 V Lixeſá zacnego/ Penelope oná/(marg) Cnothá. (–)
12: Iednego Krolá z Grekow/ cna pocżćiwa żoná.
13: Siedḿ lat będąc w żáłobie/ okrutney cżekáłá/
14: Chociay wiele odſwiátá/ dziwnych pokus miáłá.
15: A nigdy nie prożnuiąc/ tkanecżki robiłá/
16: Chociay byłá Krolową/ by fráſunku zbyłá.
17: Gdyż Mędrcy powiedáią/ zbytnie prożnowánie/
18: A bieſiády ſwowolne/ cżynią buyne pánie.
19: ❦ Troiáńſkie pánie.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 124
20: 2 P O zburzeniu Troiyey/ ći co vciekáli/(marg) Vprzey=
: mość. (–)
21: Długo ſie y z żonámi/ po morzu tułáli.
22: Przypłynęli do brzegu/ gdzye Tyberis ſpada/
23: Rozbiegli ſie ſzukáiąc/ gdzie kto co rad iada.
24: A pánie ſpiknąwſzy ſie/ rzecży wynośiły/
25: A potym wſzytki ony/ nawy zápaliły.
26: Przybieżeli mężowie/ proſząc obłápiáły/
27: By ſie iuż nie tułáiąc/ rádſzey gárdło dáły.
strona: 48
1: Do thego co cżedł thy
2: przeſzłe rzecży.
3: 2 P Rzetomći ten pániámi koniec záhártował/
4: Byś lepiey myſl y ſerce/ ná ocel vkował.
5: Bo gdy w tym ſłábym ſtanie/ wżdy tákie bywáły/
6: Ktore więcey niż gárdłá/ ſławy ſwey ſtrzegáły.
7: A coż tobie przyſtoi/ gdyżeś ty ich głową/
8: A ieſzcże ktemu pięknie/ Rycerzem cie zową.
9: Ześ powinnieyſzy bacżyć/ ná ſwe powinnośći/
10: A obacżay márny ſwiát/ w dziwney omylnośći.
11: grafika
strona: 72
Wtory. Liſt 72.
1: Do ktorey nie przekaża/ więcey iedno zbytek/
2: Prze ktory ią tráćimy/ goniąc ná pożytek.
3: Ale ten zacny łukaſz/ nie pátrzy nic tego/
4: Vżywa ſtanu ſwego/ ná wſzem pomiernego.
5: A táki żywot wiedzye/ iáko ine Kſiążę.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 125
6: Bo ſwey myſli dla pychy/ nicżym nie záwiąże.
7: grafika
8: ❦Spławſcy.
9: Spławſki dom w wielkiey Polſzcże/ zacny bywał doſyć/
10: Y nie ledá więc wiátrom/ dáli ſie vnośić.
11: Ták w Rzecżypoſpolitey/ iáko w káżdey ſpráwie/
12: Káżdy vmiał okazáć/ powinność ſwą práwie.
13: Y dziſieyſzym przedſię ſie/ iednák nie zle miele/
14: Gdyż w ſwych rzecżach co pocżną/ nie práwie dubiele.
15: A ieden ſam Stáchnicżek/ w ſwych zwycżáioch godnych/
16: Stánie im ná ſwym mieyſcu/ zá inych dwu drobnych.
17: ❦Boiánowſki Stáni. dworzánin.
18: 2 M Oglić go tak s przezwiſká/ názwáć Boiánowſkim/
19: Ale właſnym tytułem/ mogł go zwáć Smiáłowſkim.
L Bowiem
strona: 72v
Rozdział
1: Bowiem śmiele káżdemu/ bez pochlebſtwá wſzego/
2: Námowił ſzcżyrey prawdy/ áż ſzło do żywego/
3: A wieleſz tych Smiáłowſkich/ dziś ná świecie znaydzye/
4: Ktorzyby folgowáli/ ná wſzem ſwiętey prawdzye.
5: Bo więcey Boiánowſkich/ co ſie cieniá boią/
6: A przed miłym pochlebſtwem/ by dudkowie ſtoią.
7: ❦Kácżkowſki Káſper.
8: 2 T En chociay ták iáko woz/ tárkoce po grudzye/
9: Ale przedſię wymowi/ wſzytko iáko ludzie.
10: A ſprobuy go kędy chceſz/ w dworſtwie y u práwá/
11: Vźrzyſz iże cie potka/ wnet ſłuſzna odpráwá.
12: Cżyſte to gniazdo było/ y Wilká kąſało/http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 126
13: A ſzkodá iż ták máło/ iákoś ich zoſtáło.
14: Ale gdy ſzcżep zoſtánie/ rozmnoży ſie krzacżek/
15: Choć więc cżáſem záwiędnie/ bárzo nieboracżek.
16: ❦Rokoſzowſki.
17: 2 T V ſie fárbá s przezwiſkiem/ nadobnie zgadzáią/
18: Więc ſnadź y przyrodzeniu/ nic nie przekażáią.
19: Bo nie proſtak/ á ſprobuy/ kto nie wierzy temu/
20: Vźrzyſz go gotowego/ iſcie ku wſzyſtkiemu.
21: Do rády y do zwády/ do dworſtwá/ do ſtátku/
22: Iſcie nigdy nie naydzyeſz/ ni w cżym niedoſtátku.
23: Więc y controuerſią/ nápiſze gdy trzebá/
24: Owa iáko więc mowią/ nie ſzkoda mu chlebá.
25: ❦Grodzyeccy.
26: 2 C I choć ſie záiąkáią/ lecż przedſię domowią/
27: Wierz mi iż ſie y chytrzy/ ná nich nie obłowią.
Bo gdzye
strona: 73
Wtory. Liſt 73.
1: Bo gdzye ſłow nie doſtánie/ ſzárſzunem nádſtáwią/
2: Iáko nawymownieyſzy/ ták ſwą rzecż odpráwią.
3: Bo máłobych nie wolał/ cáłą noc ſie ſwárzyć/
4: Niż zá rázem ſprobowáć/ co ma Pan Bog zdárzyć.
5: Ale kiedy nie może/ kto przediſputowáć/
6: Iáko z gory przyłożyſz/ muśić wnet cedowáć.
7: ❦Przeiemſki piſarz Káliſki.
8: 2 T Ego nacż chceſz obroćić/ maſz go gotowego/
9: Do rády y do zwády/ ále pocżćiwego/
10: Ná wſzytkim pilno ſtrzeże/ á tákże chłop ma być/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 127
11: Pewnie nie iáko igłá/ coby ią iedno ſzyć.
12: Gdyżechmy ſie od źwirząt/ rozno porodzili/
13: Trzebá bychmy też doſyć/ ſwym ſtanom cżynili.
14: Nie wſzytko w zyemię pátrzyć/ bychmy brzuch nátkáli/
15: A potym by Liſowie/ nád dzyurámi ſpáli.
16: ❦Potworowſki.
17: 2 C Hoć nie wielka potworká/ ále ſkokotliwe/
18: Y wie zacż funt rozumu/ y wie zacż cnotliwe.
19: A tkni go iedno w co chceſz/ vźrzyſz iákoć mrucży/
20: By Niedźwiadek v miodu/ kiedy go w nos łucży.
21: Moẃ z nim co o Koronnych/ dziwnych doległoſciach/
22: Moẃże o záwikłánych/ práwnych omylnoſciach.
23: Moẃże o goſpodárſtwie/ moẃże o bieſiedzye/
24: Vźrzyſz żeć ze wſzem ná plác/ nie ſkąpo wyiedzye.
25: ❦Niewieſki/ y Zakcżyńſcy.
26: 2 T O innocens manibus/ właſnie ták rzec temu/
27: Może/ et mundo corde/ też przyłożyć k temu.
L 2 Bo tám
strona: 73v
Rozdzyał
1: Bo tám cnotá ſzcżyroſcią/ pyęknie oſádzona/
2: By też y w Noremberku/ miáłá być robiona.
3: A ácż nie ma potomká/ ále ſnadź zá ſyny/
4: Stoią mu páſierbowie/ prze ſłuſzne przycżyny.
5: Onego Zakcżyńſkiego/ zacnego ſynowie/
6: Káſztellan był Brzeźińſki/ kto go wſpomni ſobie.
7: grafika
8: ❦Podgorzanie.
9: grafika http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 128
10: ❦Iachym Lubomirſki/ Sędzic Krák.
11: 2 N A tym może ſprobowáć/ ieſli Bog to vmie/
12: A iáko co mu wierzą/ tym folgowáć vmie.
13: Acż to ieſt namnieyſzy znák/ ná ſwieckich godnoſciach/
14: Więtſzy to komu da znáć/ o ſwych wielmożnoſciach.
15: Tego chociay zá młodu/ po troſze probował/
16: Pátrz iż był cnoty pilen/ iáko go ſpráwował.
17: Opátrzył máiętnoſcią/ rozumem/ y ſławą/
18: A co więcey/ obiáśnił/ Boſtwá ſwego ſpráwą.
Mężyk
strona: 74
Wtory. Liſt 74.
1: grafika
2: ❦Mężyk.
3: 2 W Laſnie mu wedle ſtanu/ ten tytuł przydáli/
4: Iże go tym Mężykiem/ tak z dawná przezwáli.
5: Bo chociay twarz nie ſroga/ lecż ſerdecżko wielkie/
6: Co nie raz okazáły/ iego ſkutki wſzelkie.
7: Bo ktoć co w krotochwilach/ vmie okázowáć/
8: Gdyby przyſzło o platne/ tám trudno figlowáć.
9: Lecż go ſnadź Komendorem/ niewinnie przezwáli/
10: Co to z nim może zoſtáć/ oſtátek ſkłámáli.
11: ❦Iordanowie.
12: 2 I Ordan to ſławna rzeká/ co w niey ludzye krzcżono/
13: Leiąc wodę ná głowę/ ſzupryny mocżono.
14: Są też gdzyeś pod gorámi drudzy Iordanowie/
15: Lecż kiedy tám kogo krzcżą/ nie leią po głowie.
16: Bo dla więtſzey pokory/ trochę vniżáią/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 129
17: Co mieli lać ná głowę/ wąſy zámacżáią.
18: Acż w ſwey ſławie gotowi/ y ná co inſzego/
19: Ale kto wſzytkim dobry/ nie gańmy y tego.
L 3 Cżarni
strona: 74v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Cżarni Páwłowie.
3: 2 Z Dawná to ták poſpołu/ iedno z drugim chodzi/
4: Poſpolicie dobry ſzcżep/ dobry owoc rodzi.
5: Tákże ten ſláchetny ſzcżep/ ći cżarni Páwłowie/
6: Záwżdy byli podobni/ obycżáymi k ſobie/
7: Co y ty látoroſłki/ co z nich wyraſtáią/
8: Sláchetnym ſie owocem/ káżdemu znáć dáią.
9: A zá ich obycżáymi/ á zá ich ſpráwámi/
10: Mogłby ie właſnie káżdy/ zwáć Koniakowkámi.
11: ❦Pieniążek Grebowſki.
12: 2 W Tym łbie dworſtwo z rozumem/ cżęſto zá łeb chodzą/
13: Y niewiem iáko ſie tám/ ſpołu s ſobą zgodzą.
14: Iednemu ſie chce ſtátku/ drugiemu chá chá chá/
15: Wierę nam kiedy zrobią/ vbogiego bráchá.
16: Lecż zda mi ſie iż ſtárſzy/ młodſzego pochadza/
17: Bo owego ſzoſty X/ iuż poćichu zdradza.
18: Ale owo y z młodu/ Wronámi karmiono/
19: Lecż cnotą korzeniono/ prawdą potrzęſiono.
Stániſław
strona: 75
Wtory. Liſt 75.
1: grafika http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 130
2: ❦Stániſław Garniſz.
3: 2 N Ie mnimay żebych zhárdzyał/ dla tych vpominkow/
4: Iż kęs widziſz ná cżele/ Perełek Rubinkow.
5: Y kiedy ſie rozmyſliſz/ nie zgániſz mi tego/
6: Bo to znák pocżćiwego/ záchowánia mego.
7: Sámo mię to wyſwiádſzy/ żem w kącie nie ſiadał/
8: Z dobrymim towárzyſzmi/ wiecżerzał y ſniadał.
9: Bo być co nietrefnego/ byli do mnie ználi/
10: Pewnieby mię ták cżęſto/ s ſobą nie miewáli.
11: ❦Wieruſki.
12: 2 T Ego ni w cżym záprawdę/ nie vmiem winowáć/
13: Gdyż ſtan w káżdey ſkromnośći/ vmie ſwoy záchowáć.
14: Bo v dworá y we wśi/ nic o nim nie ſłycháć/
15: Coby názbyt wſzetecżnym/ w iego ſpráwach názwáć.
16: A wierz mi iż to piękny/ káżdemu klenotek/
17: Bo ſie rychley vwikle/ co gi zową Kotek.
18: Komuż ſtátek s ſkromnoſcią/ pięknie nie przyſtoi/
19: Záwżdy ſie rychley zelży/ co więc foſzki ſtroi.
L 4 Philipo=
strona: 75v
Rozdzyał
1: grafika
2: Philipowſki.
3: 2 T Ego trudno przypadki/ miałby kto wyſławić/
4: Bo ſie iednák trudno z nich/ ma właſnie wypráwić.
5: Bo ćicho nie wołáiąc/ ſwe ſpráwy ſpráwuie/
6: To wiem iednák ná wſzytkim/ iż cnocie folguie.
7: Lecż ſnadź nád wſzyſtki ſpráwy/ to przednieyſza iego/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 131
8: Ktorą wyznał Sálomon/ bać ſie Bogá ſwego.
9: Bowiem inſze przypadki/ by wicher s plewámi/
10: Iedno ktore ſą z Bogá/ ty świecą nád námi.
11: ❦Andrzey Trzecieſki.
12: 2 M Inerwá thá Bogini/ kiedy tym władáłá/
13: Młodym ludzyom w ćwicżeniu/ wiele pomagáłá.
14: Merkuriuſz Płánetá, też ſwym przyrodzeniem/
15: Tákże ie też ſpráwował/ roſtropnym bacżeniem.
16: Snadź ten náſz gdzyeś Trzecieſki/ tey ſzkoły záchwyćił/
17: W cnotach y w obycżáioch/ by ſie przy nich ćwicżył.
18: Zeby wiele młodzyeńcow/ cne przykłády z niego/
19: Mogli bráć/ y z náuki/ y s poſtępkow iego.
Petrus
strona: 76
Wtory. Liſt 76.
1: ❦Petrus Rogizius Hiſzpan.
2: 2 R Ogizius ten Hiſzpan/ choć ma krzywe ocży/
3: Ale rozum ten wierz mi/ iż mu proſto krocży.
4: A wiele ten celował/ w Polſzcże cudzoziemcow/
5: Záchowániem y cnotą/ y Włochow y Niemcow.
7: Mieliciechmy też kiedyś/ ony Kálimachy/
8: Lecż gdy ie wſpomináią/ y dzis o nich ſtráchy.
9: Ale ten pocżćiwy cżłek/ by też Polakiem był/
10: Radby ten ſławny narod/ ná wſzytkim ozdobił.
11: ❦Sędomirzanie.
12: grafika
13: ❦Piotr Zborowſki Woiewodzie
14: Poznáńſki.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 132
15: 2 Z Obfitośći ſerdecżney/ Sálomon nápiſał/
16: Káżde vſtá beſpiecżnie/ záwżdy mowiąc ſłychał.
17: Ale kiedy więc komu/ mroz przyráźi w głowie/
18: Muśi tám pewnie zbieráć/ ná nitkę po ſłowie.
19: Lecż wierz mi iż tá młoda/ głowá ze Zborowá/
20: Nie zázyębłá/ bowiem z niey/ záwżdy piękne ſłowá.
L 5 Więc
strona: 76v
Rozdzyał
1: Więc imi gdzye nie trzebá/ tám nie rad ſzyrmuie/
2: A gdzye trzebá tám káżde/ prawdą záhártuie.
4: grafika
5: ❦Mikołay z Mielcá Woiewodzic
6: Podolſki.
7: 2 C Hoćći ſie zdam nie wielki/ przedſię w nos nie dmuchay
8: Co ćirpyeć nie przyſtoi/ w to mię też nie ruchay.
9: Bo wnet naydzyeſz odpowiedź/ by od nawiętſzego/
10: A ieſli mi nie wierzyſz/ ſkoſztuy gdy chceſz tego.
11: Ale chcemyli zgodą/ naydzyeſz mie tákiego/
12: Ná wſzem cobyś rad widzyał/ v ſiebie ſámego.
13: Bo ia wiem co powinność/ á co cnotá nieſie/
14: Wſzák wieſz żem ſie s Sárnámi/ nie vchował w leſie.
15: ❦Mikołay z Oleſznice/ Pińcżowſki
16: y brácia.
17: 2 K Ażdy tytuł záwżdy ſie zdobi oſobámi/
18: Nie pomoże Dutkowi/ cżubek s pſtroćinámi.
19: Wſzák wiemy iáko drudzy/ w ty tytuły wchodzą/
20: Też ſie z nimi poſpołu/ ná wſzem dyabłu godzą.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 133
21: Ten tytuł ſtárádawny/ z Oleſznice oney/
22: Bywał ſławny y w Polſzcże/ y ná wſzytki ſtrony.
strona: 77
Wtory. Liſt 77.
1: Co ſie to okázuie/ y ná cnych potomkoch/
2: Ze Bog á cnotá ſwięta/ ſzyrzy ſie w ich domkoch.
3: grafika
4: ❦Oſolińſcy z Oſoliná.
5: 2 T En narod záwżdy bywał/ z dawná z bácżną głową/
6: Iedno niewiem przecż cżáſem/ vpornym gi zową.
7: Podobno iż pochlebić/ co zle nie vmieią/
8: Albo też co inſzego/ cżáſem rozumieią.
9: Ale pewnie ná prawdzye iſcie im nieſchodzi/
10: Y tego nie zámilcżą/ co ſie mowić godzi.
11: A ſnadźby ſie Sláchćicy/ mieli vcżyć tego/
12: Lecż v nas wſzák nie orzeſz/ pátrzay káżdy ſwego.
13: ❦Lukowſcy.
14: 2 L Vkowſkich to záprawdę/ gniazdo nie podleyſze/
15: Acżgdy ptaki zbieráią/ zoſtáwuią mnieyſze.
16: Y bywa więc latácżyk/ buiáwy s tákiego/
17: Ale mi przedſię nie gań/ krzecżotá wielkiego.
18: Bo iáko raz záleći/ to wzgorę nogámi/
19: Przewroći ſie Záiącżek/ tłucże gi dzwonkámi.
20: A to gniazdo y biye/ y cżyni zaloty/
21: A do káżdey złey ſpráwy/ wnet lecą z ochoty.
strona: 77v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Ian Kochánowſki.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 134
3: 2 P Rzypátrzże ſie co vmie/ pocżćiwe ćwicżenie/
4: Gdy ſláchetne przypádnie/ k niemu przyrodzenie.
5: Co rozeznaſz s przypadkow/ y s poſtępkow iego/
6: Tego Kochánowſkiego/ ſláchćicá Polſkiego.
7: Iáko go przyrodzenie/ s ćwicżeniem ſpráwuie/
8: Co iego wiele piſmá/ iáſnie okázuie.
9: Mogłći vmieć Tybullus/ piorkiem przepierowáć/
10: Lecż niewiem vmiałli ták/ cnotą záfárbowáć.
11: ❦Podlodowſcy.
12: 2 P Odlodowſcy to mnożni/ by Záiące byli/
13: Lecż ſie z ich obycżáymi/ nigdy nie rodzili.
14: Bo nie páſli ná cudzym/ y nie vciekáli/
15: Záwżdy cnoty z rozumem/ pilnie vżywáli.
16: Tákiemżeby narodom/ mnożyć ſie potrzebá/
17: Lepiey niż owym Krzecżkom/ co im ſzkodá chlebá.
18: Co iedno w iámie ſiedzą/ á boią ſie Kánie.
19: Ze ni Bogu ni ludzyom/ ich ſie nie doſtánie.
Pániętá
strona: 78
Wtory. Liſt 78.
1: Panięta y Slachtha/ Ruſkiey/
2: Lubelſkiey/ Podolſkiey/ Ziemie.
3: grafika
4: ❦Máciey Włodek/ Stáro. Kámiec.
5: 2 H Ektor Sędzyem nie bywał/ ni żadnym podſędkiem/
6: Wżdy kto ſie z nim w práwo wdał/ vżył tego s ſmętkiem
7: Bo ſzárſzunem pozywał/ á bułáwą zdawał/
8: Y nie káżdy mu cżáſem/ ná drugi rok ſtawał.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 135
9: Tákżeć ten Máciey Włodek/ gdy miewa ſwe ſpráwy/
10: Zeználiby Poháncy/ iż to Hektor práwy.
11: Acż nie dba áby w práwie/ był iákim Doktorem/
12: Lecż vmie dáć rok ſzáblą/ záwity zá dworem.
13: ❦Ierzy Iázłowiecki/ z Bucżacá.
14: 2 I Erzego málowáli/ á on Smoká gromił/
15: A o iákąś krolewnę/ drzewo oń ſwe złomił.
16: Lecż ten náſz Polſki Ierzy/ ſtádá Bucżackiego/
17: Gromił y gromić będzye/ ſmoká pogáńsſiego.
18: Służąc oney Krolewnie/ Poſpolitey rzecży/
19: A máiąc zacne ſpráwy/ iey záwżdy ná piecży.
strona: 78v
Rozdział
1: Lecż nie onego Smoká/ co s ſkrzydły máluią/
2: Gorſzy owo co w poloch/ w kołpacech hárcuią.
3: grafika
4: ❦Synowie Woiewody Ruſkiego/
5: Syeniáwſcy.
6: 2 S Okoł Gołębiá puſzcża/ gdy záławia dzyeći/
7: A gdy ſie iuż obłowią/ precż od nich odleći.
8: Potym gdy ſie záiuſzą/ y Iáſtrząbá gonią/
9: Ták ſámy bez pomocy/ co potkáią łomią.
10: Tákżeć ten ſtáry Sokoł/ gniazdá Sieniáwſkiego/
11: Záwiodſzy dzyatki młode/ do polá dzikiego/
12: Wpráwił ie ná Iáſtrząby/ ná owy s kołpaki/
13: Ze ie tu w dłuſzcżach wodzą/ chude nieboraki.
14: ❦Bernat Pretwic Stáro. Trebowelſki.
15: 2 M Ogliby ſnadź Slężacy/ narodowi ſwemu/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 136
16: Sławnemu Pretwicowi/ Rycerzowi temu/
17: Dawáć dań/ z iego ſławy/ ktorą ſpráwy iego/
18: Záwżdy mu iuż nieść muſzą/ do cżáſu wiecżnego.
19: Y Katony Tátárſkie/ chociay go nie znáią/
20: Wſpomniawſzy zbite męże/ ſnadź o nim ſpiewáią.
A by ten
strona: 79
Wtory. Liſt 79.
1: A by ten miał po myſli/ walecżne przypráwy/
2: Hánnibál Kártagińſki/ byłby drugi práwy.
3: grafika
4: ❦Alexánder Sieniáwſki Podkomo=
5: rzy Lwowſki.
6: 2 A Lexánder przezwiſkiem/ ácż rozny tytułem/
7: Z onym ſwym ſtárym drużbą/ co był wielkim krolem.
8: Bo ácż on ſzyroki ſwiát/ możnoſcią poſiadał/
9: Lecż y ten poiedzinkiem/ nie zle ſzáblą władał.
10: A gdyby ták bez pocżtu/ niewiem ktoby wygrał/
11: Nie iedenby kto ſwiádom/ s tym nápoły dzyerżał.
12: A życżyłbych by tá máć/ ieſzcże żywá byłá/
13: By tákich chociay żádnych/ więcey národziłá.
14: ❦Kriſztow Krupſki Stáro. Hrodel.
15: 2 T Ego Knechći ćwicżyli/ więc dworſtwo przypádło/
16: Y oboie poſpołu/ w iedney głowie ſiádło.
17: Więc y Ziemiáńſtwo ktemu/ pomaga niemáło/
18: Azać ſie tám tych pánow/ máło názbieráło.
19: Więc ſądzą iáko Wiecá/ co iedno przypádnie/
20: A wierz mi ápellowáć/ nie káżdy tám zgádnie.
Bo ſie http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 137
strona: 79v
Rozdzyał
1: Bo ſie cnotá z rozumem/ też przyſiedli ktemu/
2: A tákich Aſseſorow/ życżyłbych káżdemu.
3: grafika
4: ❦Ian Orzechowſki/ Podkomorzy Chełmſki.
5: 2 I Ako Morze wymiáta/ ná brzeg zdechłe ryby/
6: Tákże ten Podkomorzy/ też cżyni bez chyby.
7: Káżdemu w ocży powie/ co mu ſie nie widzi/
8: Bo o prawdę pocżćiwą/ nikt ſie nie záwſtydzi.
9: Tákżećby miał być káżdy/ złemu nie folgować/
10: A dobrego prze cnotę/ ſławą koronowáć.
11: Náſzy zacni przodkowie/ chociay nie łáiáli/
12: Ale ćicho przed złemi/ obruſy kráiáli.
13: ❦Láſotowie.
14: 2 L Aſotowie by też nic/ inego nie mieli/
15: Máią naprzod/ iż domá/ z młodu nie ſiedzyeli.
16: A śiłny to pomocnik/ kdobremu bacżeniu/
17: Gdy kto ocżom co widzyeć/ da ku przyrodzeniu.
18: Więc y ná zacnych dworzech/ przedſię znácżnie ſtali/
19: Y herbow poſlachciáli/ y klenoty bráli.
A dzis
strona: 80
Wtory. Liſt 80.
1: A dziś ſwoich zagonow/ ſkromnie vżywáią/
2: A o tych ſwieckich burdach/ máło ſie pytáią.
3: grafika
4: ❦Słupecki s Słupce.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 138
5: 2 P Olak nád wſze narody/ ieſt w tym oſobnieyſzy/
6: Iż vkaż mu iáki kſtałt/ by też nadziwnieyſzy.
7: Vźrzyſz go trzeciego dniá/ álić on ták chodzi/
8: Poſtáwą y vbiorem/ káżdemu vgodzi.
9: Wnet to właſnie obacżyſz/ s tego Słupeckiego/
10: Byś miał ná cudzoziemcá/ pátrzyć ná iákiego.
11: Porowna ſie w dzielnośći/ s káżdym y w poſtáwie/
12: Y ná káżdey pocżćiwey/ nie myli ſie ſpáawie.
13: ❦Prokop Sieniáwſki.
14: 2 T En Prokop s ſwey vrody/ s kſtałtow y s poſtáwy/
15: Mogłby zwan być Achilles/ drugi Polſki práwy.
16: Acż to był dziwny mocarz/ á wielkiey dzyelnośći/
17: Lecż y temu nie zeſzło/ nigdy ná chćiwośći.
18: Zeználiby to wſzyſcy/ ktorzy z nim bywáli/
19: Iż iáſnie ná poſtępki/ cne iego pátrzáli.
20: Y dziś to każdy zezna/ iż tego Prokopá/
21: Kto mu iedno w twarz weźrzy/ pewnie będzie s chłopá.
M
strona: 80v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Stániſław Zamoſczki.
3: 2 D Omowegoć ćwicżenia/ ále Włoſzku miły/
4: Ieſli mi go oſzukaſz/ będzyem cie chwalili.
5: Bo ocż go kolwiek ſpytaſz/ wnet Moſkwićin z niego/
6: Znaydzyeſz ſłuſzną odpowiedź/ wedle ſtanu ſwego.
7: Więc ſie ktemu tym para/ pocżćiwa myſl iego/
8: Aby mogł ná wſzem vżyć/ ſtanu Rycerſkiego.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 139
9: Lecż coż po tákich ludzyoch/ niedbáłey Koronie/
10: Wzyąwſzy drugi tarcż z drzewem/ porzućiwſzy plunie.
11: ❦Cżyżowſcy.
12: 2 T En Cżyżow znáć po murzech/ znáć y po kwádracie/
13: Iż ktoś zacny budował/ iáko ſámi znacie.
14: Y kroniki tedy nam/ tego poſwiádſzyły/
15: Ze z dawná ná tym mieyſcu/ zacni ludzye byli.
16: A ſnadź y po potomkoch/ więcey niż po murze/
17: Ták tego doydź możemy/ práwie by po ſznurze.
18: Bo w poſtáwie y w ſpráwie/ máią coś zacnego/
19: A ni ná cżym nie zelżą/ iście przodká ſwego.
Mikołay
strona: 81
Wtory. Liſt 81.
1: grafika
2: ❦Mikołay Sienicki.
3: 2 C Hociay ten ćicho dybiąc/ Gołębiego grucha/
4: A z dáleká gdzye młocą/ rzkomo niechcąc ſłucha.
5: Lecż wierz mi wie pocżemu/ w Suleiowie mąká/
6: A trudno maſz vłowić/ pewnie ná nim Bąká. A nie trzebá go ſławić/ bo poſtępki iego/
7: Vkażą iáko pálcem/ ná wſzem go godnego.
8: Ták w Rzecżypoſpolitey/ iáko w kożdey ſpráwie/
9: By też miał być potomkiem/ pirwſzych Rzimian prá=
: (wie.
10: ❦Láſzcżowie w Bełſkiey zyemi.
11: 2 C I ſie pod fárbą żártow/ prawdy námowili/
12: A nie rádzi s pożytkow/ nigdy pochlebili.
13: Tákżeby właſnie miał być/ káżdy Sláchćic práwy/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 140
14: Iáko ſkło przeźrzocżyſte/ miałby mieć ſwe ſpráwy.
15: Bo pochlebſtwo z nieprawdą/ coż ſą ſobie w rodzye.
16: Ktora nie ma mieyſcá mieć/ w pocżćiwym narodzye.
17: Gdyż Polacy o wſzyſtko/ ſnádnie ſie zyednáią/
18: Iedno o tę nieprawdę/ po gębie pláſkáią.
M 2 Bogu=
strona: 81v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Boguſzowie.
3: 2 B Oguſzom tego ſzcżęſcia/ záprawdę nieſzkodá/
4: Iż ſą ták obdárzeni/ ſláchetnie od Bogá.
5: Y tych ich cnych zwycżáiow/ ſzkodá leżeć w kącie/
6: Gdyż dobrych śiłá Koni/ sſzkápieie w chomącie.
7: Ale nie Węgierſkiego/ to źrzobkowie ſtádá/
8: Ktorym grzywá od Putry/ párſzywieie rádá.
9: Stoią ći zá Dzyenety/ z obycżáymi ſwemi/
10: Zeby mogli o zakład/ y w dwor puſzcżáć imi.
11: ❦Stániſław Dániłowic.
12: 2 K To cżytał Ruſkie dzyeie/ ten ſie ſnádnie ſpráwi/
13: Iácy tám ludzye byli/ á Rycerze práwi.
14: Stąd bywáli Hetmáni/ bywáły Kſiążętá/
15: A wielki warchoł bywał/ niż tá ziemiá wziętá.
16: S tychże zacnych narodow/ ſzli Dániłowicy/
17: Sámo przezwiſko znácży/ iż ſą nie Anglicy.
18: Co y ten młody Stáchnik/ ich potomek właſny/
19: Pięknie cnotą fárbuie/ iż to był dom zacny.
Mikołay
strona: 82 http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 141
Wtory. Liſt 82.
1: grafika
2: ❦Mikołay Sámborecki.
3: 2 N Ie práwie zá proſtaká/ máią tego ludzye/
4: Y nie pádnie bez potkow/ chociay y ná grudzye.
5: Acż ieſt rozum dwoiáki/ ieden práwie ſwięty/
6: A drugi też więc idzye/ cżáſem ná wykręty.
7: Iákoż o tym rozumiem/ gdy dobrym ćwicżeniem/
8: Obdárzon ieſt od ſzcżęſcia/ zgodzi ſie z bacżeniem.
9: A ták też właſnie ma być/ w pocżćiwym narodzye/
10: Páść ná ſwym/ á nie puſzcżáć/ nikomu ku ſzkodzye.
11: ❦Leśniowſki.
12: 2 T En práwie z Duchem ſwiętym/ vprzeymie chce zmo=
: (wą.
13: Bo go z dawná Gołąbkiem/ ták y s przodkow zową.
14: Y iednák mu przezwiſká/ dał vrywek ſwego/
15: Bo go nádchnął że bacży/ co ieſt pocżćiwego.
16: Więc znáć iż y ſynowie/ z gniazdá Gołębiego/
17: Bo więc vmieią grucháć/ gdy potrzebá tego.
18: Nadobnie przeſtrzegáią/ ſławy s pocżćiwoſcią/
19: A nie chcą ſwemu gniazdu/ nigdy być lekkoſcią.
M 3 Struſo=
strona: 82v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Struſowie.
3: 2 S Trus to ma s przyrodzenia/ iż gryzye żelázo/
4: Aleby ſie y w Polſzcże/ tych Struſow nálázło.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 142
5: Ieſt ich gniazdo z Podolu/ ſnadź lepſze niż s pirzem/
6: Káżdego ieſzcże we mchu/ może zwáć Rycerzem.
7: Bo ieſzcże ſie żadnego/ w tym nie doſwiádſzyło/
8: Aby ſie kiedy w Kánię/ ktore wyrodziło.
9: A godnoby to gniazdo/ by było ſtrzeżono/
10: Aby go nam z inſzych ſtron/ iáko nie ſkrádzyono.
11: ❦Ian Láźniowſki.
12: 2 L Aźniowſki to cżłek młody/ ále ſtárey cnoty/
13: Vcży ſie záwżdy pilno/ ze wſzyſtkiey ochoty.
14: Y ná to pięknie pomni/ to co mu przyſtoi/
15: Wierę s prokurácią/ niech kto inſzy ſtoi.
16: Ten ſie niechce nic páráć/ áni być Doktorem/
17: Ani ſtrząſáiąc piorki/ włocżyć ſie zá dworem.
18: Ale gdyby potrzebá/ Poſpolitey rzecży/
19: Zda mi ſie ſwą powinność/ iżby miał ná piecży.
Wilcżko=
strona: 83
Wtory. Liſt 83.
1: grafika
2: ❦Wilcżkowie.
3: 2 W Ilcżkowie kto ie przezwał/ wlaſne im imię dał/
4: Bowiem ſie ták zrodzili/ żadnyby ſie nie bał/
5: Wierę ſnadź y Niedźwiedziá/ chociay przykro łamie/
6: Ato gdzye im przyſtoi/ nic nie puſzcżą tanie.
7: Lecż z drugiey ſtrony z Wilcżki/ tym ſie nie zgodzili/
8: Bo ſie ták cnotliwemi/ ná wſzem porodzili.
9: Iż nie drapią cudzego/ ná ſwym przeſtawáią/
10: Co ich ſtanom należy/ to ná piecży máią.
11: ❦Boleſtráſzycki.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 143
12: 2 W Tym domu nie bywáli/ żadni Philozophi/
13: Ani Arcybiſkupi/ áni Włoſcy Grofi.
14: Ale to wielki tytuł/ dobry cżłek cnotliwy/
15: A w tymby ſie miał kocháć/ káżdy ſtan pocżćiwy.
16: Bo máłoć ieſzcże ná tym/ gdy miłośćiwáią/
17: Komu/ á ćicho ſzepcąc/ pálcem nań kiwáią.
18: Mowiąc/ to łotr pánowie/ ſwiát go nie vradzał/
19: Dawnoſz ten zá poł grzywny/ cżáſem ćicho zdradzał.
M 4 Swięćiccy
strona: 83v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Swięciccy.
3: 2 S Więcickich to buiáwe/ záwżdy gniazdo było/
4: Przedſię bez pomagácżá/ wielki ptak łowilo.
5: Swieckimi ſie wykręty/ nigdy nie paráło/
6: Iedno tego pátrzáło/ co cnocie przyſtało.
7: Nie nálazłeś żadnego/ zá prokurácią/
8: Rádſzey záwżdy zá tarcżą/ kędy w cżoło biyą.
9: Y rádziłbym káżdemu/ tego obiecádłá/
10: Vcżyć ſie/ by kiedy pyes/ nie vchwyćił ſádłá.
11: ❦Chodorowſcy á Zorawińſcy.
12: 2 C Hodorowſkich to ieden/ dom z Zorawińſkimi/
13: O tych cnotach wiele nas/ powiedzyeć vmiemy.
14: Nie paráią ſie nicżym/ iedno zacną ſławą/
15: Y nie mylą nikogo/ obłudną poſtáwą.
16: Ná grządkę ſie iáko Kur/ nigdy nie wſpináią/
17: Iedno ſwe powinnośći/ ná bácżnośći máią.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 144
18: Zá tákich ludzi były/ látá złote ony/
19: Ale dziś z nim przez nogę/ by y brát rodzony.
strona: 84
Wtory. Liſt 84.
1: grafika
2: ❦Waśicżyńſki Kriſztoph.
3: 2 W Aśicżyn w Ruśi miáſto/ ieſt co ie ták zową/
4: Ma páná niecudnego/ y z záwiłą głową.
5: Ale rádzę nie tárguy/ ſobie go zá głupcá/
6: Bo im pewnie oſzukaſz/ y drugiego kupcá.
7: Y wnet naydzyeſz odpowiedź/ iedno go ocż ſpytay/
8: A zá ſzárſzun też radzęć/ rozmyſlnie go chwytay.
9: Bo wierz mi kiedy trzebá/ nie ſkąpy do niego/
10: A gdy prziydzye potrzebá/ pewnie doznaſz tego.
11: ❦Ian Oſmolſki.
12: 2 C Hociać to cżarny Grecżek/ lecż nie bárzo brudzi/
13: Bo ná wſzech cnych poſtępkoch/ podobien do ludzi.
14: A kiedy głębiey doźrzyſz/ pocżćiwych cnot iego/
15: Naydzyeſz więcey białego/ záwżdy niż cżarnego.
16: Więc práwie y po ſierśći/ idzye Niedzwiedzego/
17: Bo ten kto mu da pokoy/ minie też káżdego.
18: Ale gdy mu w nos dmuchnie/ bárzo więc rad draśnie,
19: Y przed tym wierz mi rowny/ kiedy mu krzyw wrzaśnie.
M 5 Zołkiewſcy.
strona: 84v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Zołkiewſcy.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 145
3: 2 C I chociay z Zołkwie z rzeki/ cżęſto wodę piją/
4: Ale im nic nie wádzi/ choć ſie w niey y myią.
5: Bo iey pięknie vmieią/ złomić przyrodzenie/
6: Stánowiąc s cnotą ná wſzem pocżćiwe bacżenie.
7: Acż y wole s tey wody/ rády náraſtáią/
8: Ale oni báńkámi/ ná doł to ſciągáią.
9: A gdy nie znáć pod gárdłem/ niechże gdzye chce ſiedzi/
10: Wſzák też o tym nie wiedzą/ iedno tám ſąſiedzi.
11: ❦Suchodolſcy.
12: 2 T O zda mi ſie dobry bránt/ á máło przyſády/
13: Bo gi bárzo ſnádnie znáć/ w ktorym nie máſz wády.
14: Bo nalepſzy gdy ſie ſam/ pięknie poleruie/
15: Lepiey niż Alchimiſtá/ gdy gi przyfárbuie.
16: Bo byś ty napięknieyſzy/ wyrzezał ná miedzi/
17: Wzor/ y z wirzchu pozłoćił/ przedſię będziem bledzi.
18: Tákież náſzemu brátu/ kiedy zblednie cnotá/
19: Nie pomoże byś ná nim/ náwieſzał y złotá.
Potoccy.
strona: 85
Wtory. Liſt 85.
1: grafika
2: ❦Potoccy.
3: 2 P Otocki choć fárbę ma/ ná twarzy cegláną/
4: Ale wierz mi cnotę ma/ nic nie fárbowáną.
5: Ták ſzudamno robiona/ by iárcżak w Kiyowie/
6: Lecż iż nic práwie proſtak/ poznaſz po rozmowie.
7: Bo v dworá ćwicżono/ więc w żolnierze dano/
8: A s tákiey ſzkoły żacżki/ pirwey obierano.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 146
9: Ale wierz mi iż y ten/ niezle deklinuie/
10: A to co mu przyſtoi/ pilnie terminuie.
11: ❦Wilżińſki/ Diedoſzycki.
12: 2 W Ilżińſki Diedoſzycki/ iedney byli mátki/
13: Choć w oycżyznie od ſiebie/ rozne mieli tátki.
14: Ieden Polak drugi Grek/ ále ſie zgodzili/
15: Bo ie rowno cnotámi/ ná wſzem podzyelili.
16: Ci niedbáią by kogo/ práwem vćiſkáli/
17: Więcey ſtrzegą by komu/ winni nie zoſtáli.
18: A tákie ſtárzy ludzye/ Philozophy zwáli/
19: Co ſie ſtrzegli wykrętow/ cnoty pilnowáli.
Vchrowieccy.
strona: 85v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Vhrowieccy.
3: 2 V Hrowieccy ći idą/ z narodu Greckiego/
4: Kſiążę Hurká ſławnego/ mieli przodká ſwego.
5: Lecż to mnieyſza gdy ſie kto/ ſwymi przodki ſzyrzy/
6: Nalepſza to gdy ſie kto/ ſwą cnotą opierzy.
7: Bo miałći też pan Dudek/ záwżdy przodká pſtrego/
8: A wżdy nadobnie śmierdzi/ vrodzoność iego.
9: Lecż ſie ći opyerzyli/ pięknie s ſwoiey cnoty/
10: Ze ich nic pſtrzyć nie trzebá/ cudzemi forboty.
11: ❦Drohicżáńſcy.
12: 2 D Rohicżáńſcy to narod/ záwżdy był pocżćiwy/
13: Pobożny/ bogoboyny/ ná wſzem ſpráwiedliwy.
14: Y nie ciągną Torkmyſzu/ poki go nie sſtawa/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 147
15: Iedno ná ſwym pocżćiwym/ kázdy z nich przeſtawa.
16: Bo nie bacżę y owi/ áby co wygráli/
17: Co ſie s przodku ciągnęli/ á potym vſtáli.
18: Dobrze też Báchmáciego/ iedną porą z gołá/
19: Zbieżeć krys/ bo byſtremu/ rad żyd potrze cżołá.
Wáńkowie
strona: 86
Wtory. Liſt 86.
1: grafika
2: ❦Wáńkowie á Kluſiowie.
3: 2 W Ańkowie á Kluſiowie/ to dawny dom w Ruśi/
4: A też ſie nie ledá kto/ cżáſem o nię kuśi.
5: Acż iuż ſtárzy podeſzli/ ále roſtą młodzi/
6: Y zda mi ſie ná wſzyſtko/ káżdy ſie przygodzi.
7: Y nie práwie ſie drobno/ ktemu porodzili/
8: A tácyżby ſie w tám tych/ kráioch przygodzili.
9: S tákimbych tám wolał być/ niż s prokuratorem/
10: Bo Tátárzyn nie ſtánie/ ná roku zá dworem.
11: ❦Zawácki Stániſław.
12: 2 Z Awácki ſtáry kompan/ lecż młodey pámięći/
13: Nie ſchodzi mu ku cnocie/ nigdy nic ná chęći.
14: Mieſzka ſobie pocżćiwie/ nie draźni nikogo/
15: A tákiemu od Bogá/ záwżdy bywa błogo.
16: A też błogoſłáwieńſtwá/ ma znáki Páńſkiego/
17: Ktoremi obiecował/ obdárzyć wiernego.
18: Zoná iáko máćicá/ winná w domu iego/
19: Dzyatki by látoroſłki/ w koło ſtołu iego.
Sobieſcy.
strona: 86v http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 148
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Sobieſcy.
3: 2 C Iby mieli z rodu być/ nie práwie dubiełe/
4: Bowiem ſie ich przodkowie/ pokuſzáli śmiele/
5: O káżdy ſtan beſpiecżnie/ á wſzákoż pocżćiwie/
6: Y ſwych cżáſow vżyli/ záwżdy ſpráwiedliwie.
7: Y rzadko ſzcżep inákſzy/ iedno iáko pniacżek/
8: Bo od Miſtrzá pámięta/ co więc ſłychał żacżek.
9: A wſzákoż y ći náſzy/ niezle deklinuią/
10: Co zeydzye na pámięći/ z inąd terminuią.
11: ❦Gorayſcy.
12: 2 G Orayſkich dom záprawdę/ ozdobił ſie pięknie/
13: Y zda mi ſie káżdy z nich/ ſwego ſie nie lęknie.
14: Máło dbáią by ſie s kim/ Woźnym pozywáli/
15: Rádſzeyby báſáłykiem/ rok záwity dáli.
16: Wſzákoż iednák pomiernie/ tego vżywáią/
17: Skromnie żywąc/ káżdemu ſie záchowywáią.
18: Iákoż to ſnadź káżdemu/ nadobnie przyſtoi/
19: Co ſie więcey ſwey cnoty/ niż muſzenia boi.
Kuro=
strona: 87
Wtory. Liſt 87.
1: grafika
2: ❦Kuropátnicki á Kuropátwá.
3: 2 S Kuropátnik zyemiánin/ Kuropátwá k temu.
4: To przyiemni ptaſzkowie/ ſtanowi káżdemu.
5: Y kto ich dobrze ſwiádom/ rozezna to práwie/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 149
6: Iż tych cnot vżywáią/ ná káżdey ſwey ſpráwie.
7: Nie ſłycháć tám o zwádzye/ o żadnym kłopocie/
8: Cicho ſiedzą w ſwey cnocie/ by Száfir we złocie.
9: Gotowi záwżdy ſłużyć/ Poſpolitey rzecży/
10: Ná wſzem ſwoię powinność/ chowáią ná piecży.
11: ❦Káſzowſki Piotr.
12: 2 T En choć pátrzy ponuro/ wierz mi nic nie zgubi/
13: Y w mieſzku mu chociay ſpi/ pomáluśku dłubi.
14: A wierz mi iż ledá gdzye/ ten w dołek nie wpádnie/
15: Wiele w grzywnie kwartnikow/ do trzech rázow zgá=
: (dnie.
16: Lecż iż ná ſwym przeſtawa/ á o cudze nie dba/
17: A tákiem ieſzcże więcey/ cżáſem ſzcżęſcie iedna.
18: A gdyby ſie tym hándlem/ wſzyſcy obchodzili/
19: Y lepieyby ſie mieli/ y ſławnieyſzy byli.
20: grafika
strona: 87v
Rozdzyał
1: ❦Przemyſlanie.
2: grafika
3: ❦Pánowie Bárzy.
4: 2 T Y właſnie z ich nátury/ Bárzymi przezwáli/
5: Bo iż bárzy ná wſzytko/ práwie ich doználi.
6: Bárzy do odpowiedzi/ bárzy do bułáwy/
7: Do dworſtwá y do kſtáłtow/ y do káżdey ſpráwy.
8: Bo ni zacż bárzy Sokoł/ kiedy nie vławia/
9: A iż ſie ktemu ieſzcże/ wronámi zábawia.
10: Ale ſie ći Wronámi/ iście nie paraią/
11: Lecż co łowić przyſtoi/ to ná piecży máią.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 150
12: ❦Pileccy.
13: 2 T A Pilcá z dawná cżemuś/ ná Bożey miłośći/
14: A y dziś ieſzcże práwie/ ták leży we mdłośći.
15: Acż powagá y zacność/ záwżdy przy niey ſtałá/
16: Ale ſzcżęſcie záziębłe/ cżemuś przedſię miáłá.
17: Ale pátrz iákie dziś z niey/ latoroſli roſtą/
18: By ſie też nákrzywiłá/ vcżynią ią proſtą.
19: A zdárzy Bog że ten ſzcżep/ ták ſzcżęſnie obrodzi/
20: Ze co mrozy pſowáły/ rázem ſie nágrodzi.
Balowie
strona: 88
Wtory. Liſt 88
1: grafika
2: ❦Balowie.
3: 2 B Alá zá ſtárych wiekow/ zá Bogá chwalili/
4: Wżdyć byli iáką godność/ przy nim obacżyli.
5: Lecż ći náſzy Balowie/ chociay nie bogowie/
6: Są pewnie godni ſławy/ ná káżdey rozmowie.
7: Bo pátrzay co należy/ właſnie Sláchćicowi/
8: Cżego im nie doſtawa/ niechay káżdy powie.
9: Pocżćiwie ſwego ſtanu/ ná wſzem vżywáią/
10: A też w niebie nápoły/ ná gorach mieſzkáią.
11: ❦Derśniakowie á Fredrowie.
12: 2 D Erśniakowie/ Fredrowie/ ći z gniazdá iednego/
13: Ták z dawná ſławnie idą/ záwżdy pocżćiwego.
14: Y zwycżáymi rzadko ſie/ iáko widziſz dzyelą/
15: Cżęſto więc v nich bywa/ piątoſzek niedzyelą.
16: Bo dworſtwá pocżćiwego/ ná wſzem vżywáią/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 151
17: A rzadko kiedy s ſobą/ ſpołu nie bywáią.
18: Y nie gańmy komu cżás/ z dobrą myſlą ſchodzi/
19: Bo ſpytay Sálomoná/ iáko ſmętek ſzkodzi.
Mm Nowo=
strona: 88v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Nowomieyſcy.
3: 2 N Owomieyſcy chociay ták/ derdołkowie drobni/
4: Ale ſie dobrze cżuią/ iż ſą ná wſzem godni.
5: Ieſt ſerdecżko/ ieſt y myſl/ y bacżenie naydzye/
6: Y ták pewnie rozumiem/ kocháią ſie w prawdzye.
7: A toćby ſnadź właſniey zwáć/ pocżćiwą vrodę/
8: Niżli owę ze wſzámi/ áż do páſá brodę.
9: A ſam chłop iáko ſtándar/ co im pale biyą/
10: A iáko go náchyliſz/ to go wſzyſcy myią.
11: ❦Orzechowſcy s Przemyſkiey zyemie.
12: 2 Z Aprawdę to Oxycow/ cżyſte gniazdo záwżdy/
13: A muśi mi to zeznáć/ bez pochlebſtwá káżdy.
14: Bo dworſtwo/ rozum/ cnotá/ tám goſpodę máią/
15: Vrzędy to wyſwiadſzą/ iż to ludzye znáią.
16: Bo ktoć dzyurą doſtawa/ vrzędu iákiego/
17: Mniey możemy rozumieć/ o godnośći iego.
18: Ale ná ktory ludzye ſpolnie obieráią/
19: Tám y rozum/ y cnotę/ iuż podobno znáią.
strona: 89
Wtory. Liſt 89
1: grafika
2: ❦Broniowſcy.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 152
3: 2 B Roniowſkich narodowie/ záwżdy znácżni byli/
4: A w kącie nigdy pewnie/ że ſie nie ćwicżyli.
5: Ale ſnadź ow wyroſłek/ vgania przed nimi/
6: Acż y drudzy bywáli/ przedtym chorążemi. Bo go y pan vżywa/ ná ſpráwy niemáłe/
7: Gdyż to záwżdy y z młodu/ nie było niedbáłe.
8: Więc go y do ſzárſzuná/ y do káżdey rzecży/
9: A to co przyſtoynego/ ma ná pilney pyecży.
10: ❦Rámſzowie.
11: 2 R Amſzowie to ſtáry dom/ lecż nam iákoś ſchodzi/
12: A wſzák y to może być/ że to ſzcżęſcie zgodzi/
13: Iż ſie ieſzcże rozmnoży/ bowiem ſzkodá tego/
14: Kiedy nam ſchodzą domy/ narodu zacnego.
15: Ná iednymże zoſtáło/ iuż to gniazdo wſzyſtko/
16: Chociay ták ſiedząc domá/ ćicho/ ſieie żytko.
17: Ale ſieie y cnotę/ y co przyſtoynego/
18: Y ználazłby co więcey/ gdyby trzebá tego.
Mm 2
strona: 89v
Rozdział
1: grafika
2: ❦Siemuſzowſki.
3: 2 S Iemuſzowſki mym zdániem/ iż to cżłowiek godny/
4: Lecż zda mi ſie ná ſwoy ſtan/ iże ieſzcże głodny.
5: Ale gdyby to dobrze/ ná żyweẃ nákarmił/
6: Zda mi ſie w káżdym polu/ káżdyby ptak łowił.
7: Bo ná co go obroćiſz/ iſcie by báchmátá/
8: Vżywieſz w káżdey rzecży/ pewnie páná brátá.
9: Do rády y do zwády/ do rządu do práwá/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 153
10: Vźrzyſz pokuś go iedno/ co tám ieſt zá ſpráwá.
11: ❦Droyowſcy.
12: 2 D Royowſki narod w Polſzcże/ záwżdy bywał znácżny/
13: Co ſláchćicom przyſtoi/ ná to pilnie bácżny.
14: Bo ſkromność y vcżćiwość/ záwżdy záchowáli/
15: A o pocżćiwy żywot/ pilnie ſie ſtáráli.
16: Niedawno ieden zacnym/ Polſkim Biſkupem był/
17: Przedſię od powinnośći ſwey ſie nie vnośił.
18: Bogu y Ceſárzowi/ wſzyſtko ſpełná było/
19: Choć ſie to propter metum iudeorum kryło.
strona: 90
Wtory. Liſt 90
1: ❦Przemowa do Polakow.
2: 2 O Toż macie ſwe przodki/ macie y pogány/
3: A co ieſt ſławá/ cnotá/ rozeznaycie ſámi.
4: Prze Bog mili Polacy/ oſtrzegaycieſz tego/
5: Byſcie ni w cżym nie lżyli/ rodu ták ſławnego.
-1: Bo to ſzcżęſliwym woyſkiem/ y poſtronni zwáli/
6: Gdzye Polacy z inemi/ narody bywáli.
7: Widzicie żeć też ludzye/ iedno iż ich cnotá/
8: Záwżdy ſławnieyſza byłá/ niżli inych złotá.
9: grafika
10: ❦Stany Kſięſtwa Litewſkiego.
11: grafika
12: ❦ A napirwey ſámo Kſięſtwo.
13: 2 T O ſie páńſtwo nie cżuye/ iż ná ſpáśi ſiedzi/
14: A zli z nim tuż o miedzę/ ze wſzech ſtron ſąſiedzi.
Mm 3
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 154
strona: 90v
Rozdzyał
1: A przedſię ſie z motyką/ y ná Słońce miece/
2: A kto ſordyt á nie duż/ bacżyć tego nie chce.
3: Ano więc wrzeſzcży Kokoſz/ kiedy dwá Iáſtrząbi/
4: Ieden ráno á drugi/ z wiecżorá ią gnąbi.
5: Rádziłbych by Poznániá/ Lwowá/ á Krákowá/
6: Dzyerżeli ſie/ boby im/ gładſza byłá głowá.
7: grafika
8: ❦Woiewodá Wileńſki.
9: 2 N Ie przećiẃ ſie chociać glánc/ z wirzchu Gágátkowy/
10: Ale iedno kęs doźrzy/ tám głębyey do głowy.
11: Znaydzieſz Rubinowy bláſk/ Szmáragdową cnotę/
12: A ná wſzem ſubtylny ſmálc/ y piękną robotę.
13: Ale trzebá klenoty/ cżęſto polorowáć/
14: Bo gdy prochem przypádną/ wnet ſie pocżną pſowáć.
15: A ten proch zacność s páńſtwem/ rad więc glánc odmie=
: (ni/
16: Inákſzy drugi cżáſem/ Lecie niż Wieſieni.
17: ❦Kſiążę Słuckie Iurgi.
18: 2 T Ego ſławić nie vmiem/ lecż iż z gniazdá tego/
19: Idzye s pocżćiwych Kſiążąt/ narodu Słuckiego.
strona: 91
Wtory. Liſt 91
1: grafika
2: Ktorzy záwżdy wielką cżeść/ páńſtwu Litewſkiemu/
3: Cżynili w zacnych ſpráwach/ tákże pánu ſwemu.
4: Y o tymże ták tuſzę/ gdyby ktemu przyſzło/
5: Chociay ták ćicho chodzi/ á nie mowi pyſzno.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 155
6: Bo cnotá gdy potrzebá/ vkaże przycżynę/
7: Iż więc muśi rozwiązáć/ workowi ſzuprinę.
8: ❦Mikołay Rádziwił/ Trocki Woie.
9: 2 C Icero máło w Rzymie ſzárſzunem woiował/
10: Lecż wymową wiele złych/ rzecży nápráwował.
11: Ale ten pocżćiwy pan/ ſłowy y bułáwą/
12: Godzyen ſwoiey oycżyznie/ ſnadź y káżdą ſpráwą.
13: Bo to ſtára przypowieść/ iż káżda obroná/
14: Słábſza gdy dobrey rády/ nie máſz o niey domá.
15: A ſnadź nie dármo tego/ Hetmánem obrano/
16: Podobno to oboie o nim rozumiano.
17: ❦Konſtántin Kſiążę Oſtrowſkie/
18: y s ſynmi.
Mm 4
strona: 91v
Rozdzyał
1: grafika
2: 2 K Onſtántyn na Oſtrodze/ zacne Kſiążę było/
3: Ktore s ſwą wielką ſławą/ Koronie ſłużyło.
4: Ze onym Bohátyrem/ o ktorych báiano/
5: Godzien był iście ná wſzem/ by go było zwano.
6: Oſtáwił był dwu ſynu/ Ilgi vmárł młodo/
7: Zoſtał ieſzcże Bázyli/ kupićby to drogo/
8: By ſie tá ſláchetna kreẃ/ ieſzcże rozrodziłá/
9: Bo iuż tego Hetmánem/ cnotá vcżyniłá.
10: ❦ Chodkowicowie.
11: 2 C Hodkowicy to z dawná/ ſławni w ſwym narodzie/
12: A nigdy nie bywáli/ nikomu ku ſzkodzie.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 156
13: Owſzem gdzye kogo mogli/ rátowáli záwżdy/
14: Y w Rzecżypoſpolitey/ bywał godzyen káżdy.
15: Co y dziś tych ktorzy ſą/ cnoty okázuią/
16: Iáko záwżdy pocżćiwie/ ſwe ſtany ſpráwuią.
17: Ale nie mnieyſzą ſławę/ pewnie z Iana tego/
18: Będą mieli/ s Stolniká/ Kſięſtwá Litewſkiego.
Dowoynowie
strona: 92
Wtory. Liſt 92
1: grafika
2: ❦Dowoynowie.
3: 2 D Owoyno ieden wielkim/ zacnym Woiewodą/
4: Drugyego oſzukáli/ ná dzyale vrodą.
5: Ale mu ſpráwiedliwie cnotę wydzyelili/
6: A ieſli ná cżym zeſzło/ tym mu nágrodzili.
7: On záſię ná gránicy/ ná Rycerſkiey ſpráwie/
8: Snadź ſwe cżáſy wychował/ od młodośći práwie.
9: Ten przy páńſkim pokoiu/ też vżywa ſwego/
10: Tu iuż niewiem w tym dzyale/ kto wygrał lepſzego.
11: ❦Kſiążętá Zbárázſkye.
12: 2 Z Báraz był kiedyś zamek/ ná gránicach ſławny/
13: S ktorego dom Zbárázſki/ ſzedł Kſiążęcy dawny.
14: Wſzákże y teraz z nowu/ pyęknie ſie fárbuie/
15: Co ſie ná tych dziſieyſzych/ iáſnie okázuie.
16: Bo ieden Woiewodą/ drudzy patrzą ſwego/
17: Ták iáko ſą powinni/ ſtanu Rycerſkiego.
18: A ſnadź ono rzemięſło/ kiedyby powſtáło/
19: Lepyeyby ie zdobiło/ co ſławę dzyáłáło.
strona: 92v http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 157
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦ Wołowicż.
3: 2 N Ie dobrze ſie rozmyſlił/ kto go był ták przezwał/
4: Podobno obycżáiow nie właſnie był doznał.
5: Bo ſtoi ten Wołowicż/ iście zá Ieleniá/
6: Chociay ták dawno idzye/ z Ruſkiego plemieniá.
7: Ale nie trzebá ſwiádkow/ bo vrzędy iego/
8: Wyſwiádſzą/ iż nie máią/ tám go zá proſtego.
9: Bo pyęknie rozumowi/ gdy ſie przyodzyeie/
10: Iákim zacnym ćwicżeniem/ wnet ſie ſławá śmieie.
11: ❦ Wiśniowieccy.
12: 2 W Iśniowieckich to narod/ oſobliwy bywał/
13: A rozlicżnie po ſwiátu/ záwżdy z myſlą pływał.
14: By Orłowie ku gorze/ záwżdy łeb wznośili/
15: A przedſię doſyć temu/ pocżąwſzy cżynili.
16: Ieſzcże mieli vrywki/ coś krwie Deſpotowey/
17: Ktora im ku náturze/ pomogłá gotowey.
18: Ale co tákich ludzi/ ktoby ie wylicżył/
19: Gdyby ie cżęſciey zwycżay ieſzcże ktemu ćwicżył.
20: grafika
strona: 93
Wtory. Liſt 93.
1: ❦Ku temu co cżedł.
2: 2 I Eſliżeby ſie w Herbyech/ gdzye co pochybiło/
3: Albo miáſto twoiego/ iny położyło/
4: Nie miey zá złe/ proſzę cie/ gdyż z niewiádomośći/
5: To ſie sſtáło/ á wierz mi/ że nie z niedbáłośći.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 158
6: Bo iáko mię ſpráwiono/ ták ſie poſtáwiło/
7: Wſzákże mnimam nikogo/ tym ſie nie zelżyło.
8: A ieſliżeby też tu/ nie było twoiego/
9: Maſz mieyſce námáluyże/ á dowiedzyeſz ſwego.
10: grafika
strona: 100
Rozdział Trzeći. Liſt 100.
1: Tu ſye iuż pocżyná=
2: ią przypadki oſob ku ſprawam ſwie=
3: ckim należących. A napirwey
4: Krol/ álbo iáki przełożony.
5: 2 T O tu więc przytrudnieyſzym/ kogo wſzytki ocży/
6: Szácuią záglądáiąc/ y we dnie y w nocy.
7: Bo ieſzcżeć máło ná tym/ iż drudzy dutkuią/
8: Námowiwſzy ſie s tyłu/ w ocży pochlebuią.
9: Ale wierę on ſtáry fortel ná to cżyſty/
10: Iáko kryſztał w ſwych ſpráwach/ kto ieſt przeźrzocżyſty
11: Nie boi ſie przymowek/ á káżdemu gębę/
12: Zámknie/ ze y ia z nimi/ pewnie milcżeć będę.
13: ❦Woyewodá.
14: 2 P Omierz Podwoiewodzy ná targoch ty łokcie/
15: A karz pilnie proſzę cie/ ty fáłſzywe nogcie.
16: Bo mi iuż pierz ná trzećim iármárku kupuią/
17: A ći iedno z iábłuſzki/ przedemną dutkuią.
18: A y oni żydkowie teraz ſie pokryli/
19: Gdy ie lepiey karano/ ſzáfran mi nośili,
20: Przyſzli s Pomoráńcżámi/ á drudzy s Száfránem/
21: Będzye pomiar v cżártá/ ſnadź y z náſzym pánem.
22: ❦Káſztelan.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 159
23: Sądźmy Wiecá pánowie/ wieręć ludzye łáią/
24: Zadney ſpráwiedliwośći/ iuż dawno nie máią.
N A ieſli
strona: 100v
Rozdzyał
1: A ieſli ieſzcże ſobye/ tho práwo ſtráćimy/
2: Wieręć będzye nie dobrze/ potym obacżymy.
3: Anochmy ie nápoły iuż dawno ſtráćili/
4: Pánowie poſiedziawſzy kęs/ cáłą noc pili.
5: A zyemiánie Záiące/ Sárny wynośili/
6: A prokuratorowie/ áż ná Syem ruſzyli.
7: ❦Stároſtá.
8: 2 T Emu z Bogiem ná dwoię/ mędrowáć potrzebá/
9: Ieſli chcemy pobożnie/ vżyć tego chlebá.
10: Ludki w ſpráwiedliwośći/ pobożnie záchowáć/
11: A Páńſkim też zwierzeniem/ pocżćiwie ſzáfowáć.
12: Dwoie Konſtitucie/ trzebá tu rozumieć/
13: Boży ſtátut/ y páńſki/ trzebá dobrze vmieć.
14: A wierz mi iż w to trudno/ vgodzić w tey chwili/
15: Chociay go przedſię pijąc/ będzyemy chwalili.
16: ❦Káncellária.
17: 2 O Dpráwuy brácie liſty/ co rychley do pánow/
18: Ale też nie opuſzcżay/ mieſzcżan y Gdańſzcżánow.
19: Y ty liſty woytowſkie/ miey ná dobrey piecży/
20: Bo y ty rychley możeſz/ połatáć ſwey rzecży.
21: Iuż ty prokurácie/ álbo inſze liſty/
22: Możeſz wiecżor odpráwić/ niepotrzebne chwiſty.
23: A pozwy tám y w nocy/ możeſz piecżętowáć/
24: Abowiem od tych chwaſtow/ nie bywa co chowáć.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 160
25: ❦Kommiſarze.
26: 2 V Każyſz ty gránice/ pánie zyemiáninie/
27: Bo tych błot tu nie zyeździ/ ledwe w mrozy źimie.
Dayże
strona: 101
Trzeći. Liſt 101.
1: Dayże ſtorce Stároſto/ by ſie nie mieſzkáło/
2: To wnet będą roznice/ ledwe láſu sſtáło.
3: Kto ſie lepiey záchował/ pan álbo Stároſtá/
4: Ma nápoły wygráną/ á drogiemu chłoſtá.
5: Bo tu rzkomo będzyemy/ miárkowáć ná poły/
6: Ale zá owym náſzym/ przedſię ciągną woły.
7: ❦Kommiſie/ Ziemiánin mowi.
8: 2 V Rzędniku młoć owies/ mamy mieć gránice/
9: Boć więc muśi dobrze cżćić/ tám ty ſzybienice.
10: Co tu máią gránicżyć/ pány Káſtellany/
11: Boć to piwo y z owſem/ nie ná ſzpital damy.
12: Záiedźże ty więc s chłopy/ co nadáley w láſy/
13: Niech wołáią/ przodkowie/ to dzyerżeli náſzy.
14: Bo wierz mi żeć ſtároſtá/ nam pod wieś záiedzye/
15: A ty więc też pomagay/ co możeſz ſąſiedzie.
16: ❦Podſtárośći.
17: 2 C Oż miłośćiwy pánie/ dáley cżynić mamy/
18: Podymnego nie dáią/ o ciążą niedbamy.
19: A iuż ſie od kilká lat drugye zádzyerżáło/
20: Y łońſkiego ieſzcże tám/ w worku bárzo máło.
21: Więc ſie biorą nákwity/ áno ich nie máią/
22: A drudzy iż zgorzáły/ z nowu przyſięgáią.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 161
23: Lecż byś ty miał przyſięgáć towárzyſzu miły/
24: V dyabłábyſcie s pánem ſnadź y s kwity byli.
25: ❦Poborcá.
26: 2 P Anie miły Stároſto/ iuż poſli ná ciążą/
27: Bo ieſlićbych ia poſłał/ pewnieć mego zwiążą.
N 2 Bo
strona: 101v
Rozdzyał
1: Bo tácy zli zyemiánie/ wſzytko powiedáią/
2: Iż teraz wśi choć ſtáre/ woley doſiadáią.
3: Y z młyná niechce nic dáć/ mowi iż nie miele/
4: A on nigdy nie ſtoi/ y w pośrzod niedzyele.
5: Ale pánie poborcá/ tobie brácie miły/
6: Y w nocy ſtępy tłuką/ boć mieſzek nábiły.
7: ❦Sędzya.
8: 2 W Ołay woźny bo pewnie/ będą w zyſku zdawáć/
9: A niechay też zeznawa/ kto ma co zeznawáć.
10: Odſtęṕcieſz precż ná ſtronę/ ſiądźcie wy pánowie/
11: Bo nam was będzye trzebá/ ku ſpolney rozmowie.
12: Y powinnaſz to iuż rzecż/ kolnierz Kuni/ Ryśi/
13: Iż ma záwżdy mędrſzy być/ niż Wilcży á Liśi.
14: Ano wierz mi nie głupi to obádwá byli/
15: Y Kunki ſie przed nimi bárzo cżáſem gzyli.
16: ❦Sędziowie ná ſądzie.
17: 2 T Y ſie możeſz rozmyſlić/ iż twoie pámiętne/
18: Ná onym ſrogim ſądzye/ będzye bárzo ſmętne.
19: Ná ktorym gdy pirwſzy rok ſtráſzno záwołáią/
20: Drugi raz y bez pozwu/ ták w zyſku zdawáią.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 162
21: Bo ieſli cie łákomſtwo/ á zła myſl vnieſie/
22: Byćći pewnie y s pozwy/ y s ſtátutem w leſie.
23: A ták rádzęć dotykay/ ſumnienia ſwoiego/
24: Wieſz żeć káżde ochyla/ rádo powinnego.
25: ❦Podwoiewodzy.
26: 2 P Omierz podwoiewodzy ná targoch ty łokcie/
27: A pilnie karz proſzę cie/ ty fáłſzywe nogcie.
Bo mi
strona: 102
Trzeći. Liſt 102.
1: Bo mi iuż trzeći iarmárk/ iáko pierz kupuią/
2: Bowiem iedno z iábłuſzki przedemną dudkuią.
3: A prziydąli s ſzáfránem á s pomoráńcżámi/
4: Wierę pánie łokietku/ krotki rácż być z námi.
5: Bá y wagá zoſtánie/ co s kloby wybiya/
6: Przedſię tego iednánia/ przypłáćimy y ia.
7: ❦Burmiſtrz.
8: 2 N Vż pánowie mieſzcżánie/ biegáłá tám kulá/
9: Bo pewnie będzye trzebá/ wypráwić do krolá.
10: Niewiecie iż nam z grodu korcá vmnieyſzyli/
11: Ledweć go połowicá/ zoſtánie pochwili.
12: Złożcieſz więc po dwu groſzu/ bo ſie názbieráło/
13: Y innych ſpraw potrzebnych/ co ſie nowo sſtáło.
14: To pan Burmiſtrz z Ráycámi/ iuż piją ná ono/
15: Wierę niewiem ty korce/ by nam pomierzono.
16: ❦Prokurator pánu.
17: 2 W Ierę Pánie zwikłáne/ názbyt práwo macie/
18: A vźrzycie iż ná nie/ nie raz zábiedacie/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 163
19: Alebych ia zda mi ſie/ iednák ználazł dzyurę/
20: Wſzytkoby to wirzgnęło/ wnet nogámi wzgorę/
21: To ſie iuż ciągń iáko Lis/ myły dobry Pánie/
22: Poki worká/ kożuſzká/ y koniká sſtánie.
23: Bo mu ſie zda zá lekkość/ dáć przewieść ná ſobie/
24: A nie bacży cięſzkośći/ gdy po mieſzku ſkrobie.
25: ❦Rzecżnicy.
26: 2 T O ieſt ſtan oſobliwy/ komu ſie poſzcżęśći/
27: A wſzák ſie dobrze znamy/ á práwie po ſierśći.
N 3 Bo ácż
strona: 102v
Rozdzyał
1: Bo áż mu pochlebowáć/ muſzą drudzy w ocży/
2: A potym zá nim pluią/ iedno kęs odkrocży.
3: To maſz łotrá tákiego/ á kłániáć ſie muſzą/
4: Bo on też ná nie waży/ y ſłáwą y duſzą.
5: O nieſzcżęſna przyiáźni/ ktora iuż ták chodziſz/
6: Kiedy więcey muſzeniu/ niżli cnocie godziſz.
7: grafika
8: ❦Hetman.
9: 2 T Emu nawięcey trzebá/ ná wſzem vżyć miáry/
10: A niech mu nic nie wádzą/ áni ſtrách ni dáry.
11: Złego tám trzebá káráć/ bowiem dla iednego/
12: Rad więć karał Pan woyſká/ cżęſto ludu ſwego.
13: Trzebá mu też ſwobody/ trzebá vkłádnośći/
14: Bo káżdy niżli s ſtráchu/ chętnieyſzy z miłośći.
15: Ten ma viąć káżdego/ á naprędzey ſławą/
16: Gdyż ſie ten ſtan naywięcey/ cieſzy tą potráwą.
17: ❦Rotmiſtrze.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 164
18: 2 P Anowie towárzyſze/ wierę ſkarg niemáło/
19: Bo śiłá rzecży po wſiach/ co ſie iuż pobráło.
20: Wierę iuż iedźmy rządnie/ á pyeſze pogromić/
21: Niech tych gęśi przeſtáną/ ciągnąc w drogę gonić.
22: Więc tu s kijem zá draby/ biega ná koniku/
23: Więceś ſie to polepſzył/ zły nieſláchetniku.
24: Lecż wżdy day ze dwie ná łęk/ á niechay iuż więcey/
25: Bo wierę cie vderzę/ niż drugiego pręcey.
26: ❦Zołnierze.
Zołnierze
strona: 103
Trzeći. Liſt 103.
1: 2 Z Ołnierze z domu iádąc/ pięknie pokrzykáią/
2: A gdy w polu pomokną/ to y Bogu łáią.
3: Ale by ći pobożnie/ s ćirpliwoſcią żyli/
4: Iuż niewiem iákiey ſławy/ nie godniby byli.
5: Boć poprawdzye nieſpráwnie ten funt pomierzono/
6: Drożey wołu niż chłopá/ s koniem záceniono.
7: A niewiem by nie lepiey/ tym dáć dzyeſięćiny/
8: Niżli owym co kmiotki/ gnąbią nam bez winy.
9: ❦Drabi.
10: 2 D Rabi kiedy ná woynę/ idą/ poſkákuią/
11: A gdy lázą do domu/ rádzi náchrámuią.
12: Więc ieden s ſlepem okiem/ drugi s krzywą nogą/
13: A káżdy ná kaletę/ nárzeka vbogą.
14: Zá onoś to nieboże/ tey ſzpiże nákupił/
15: Coś więc ony nędzniki/ choć płákáli łupił.
16: Bo inácżey nie będzye/ kto ſzcżypty cudzego/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 165
17: Temu dyabeł drze garſcią/ y páná ſamego.
18: ❦Trzecie Wići.
19: 2 N Vż moie miłe Wići/ toć was długo kręcą/
20: Nieprzyiacioły cieſząc/ ſámi ſiebye ſmęcą.
21: Bo oni ná gránicach/ będą trzy kroć bići/
22: A niżli ich rátuią/ ty záwiędłe wići.
23: O márna niedbáłośći/ iákaż to ſlepotá/
24: Nie kupić zá groſz kłotki/ coby ſtrzegłá złotá.
25: Lecżby tę ták y dármo/ záwżdy kłotkę mieli/
26: Gdyby w lepſzy porządek/ máło weźrzeć chcieli.
27: ❦Woyná poſpolita.
N 4 Iedźwá
strona: 103v
Rozdzyał
1: 2 I Edźwá o iednym wozie/ ia radzę ſąſiedzie/
2: Myſlże ty więc o koniech/ á ia o obiedzye.
3: Bowiem ia mam Mátuſzá/ by pod zyemią byłá/
4: Iáłochná/ wierz mi przed nim/ iżby ſie nie ſkryłá.
5: Ieść vwárzyć/ kur nábić/ y rybę vłowić/
6: Bá nie vmieć ſie z żadney poſługi wymowić.
7: A wy ſie też ſtáraycie/ o ſiáno o owies/
8: Niech chłop łáie iáko chce/ wierę go oſrał pies.
9: grafika
10: A thu yuż idą ſta=
11: now duchownych przypadki.
12: ❦Papież.
13: 2 D Ziwna to rzecż kto tho śmie/ ná Bogá żywego/
14: Tárgnąć ſie/ przywłaſzcżáiąc/ ſobye mieyſce iego.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 166
15: Zápomniawſzy/ onemu hárdemu cżártowi/
16: Co ſie sſtáło prze pychę/ niechay to ſam powie.
17: Albo iáko nędzny on Nábuchodonozor/
18: Co żárł ſiáno iáko Woł/ wywieśiwſzy ozor.
19: Podobnoć też ták będzye/ y Papye náſzemu/
20: Bo ſie ná wſzem przećiwi Bogu naywyſzſzemu.
21: ❦Rzym.
22: 2 W Zyáwieniu ſwym Ian ſwięty/ niewiáſtę wſpominał/
23: Ktorą o ſiedmi głowach/ ná beſtiey widzyał.
A oná
strona: 104
Trzeći. Liſt 104.
1: A oná pobłaźniłá Krole y Kſiążętá/
2: Lecż y dziś ná ſwiát tá moc/ ſzyroko roſpiętá.
3: Co mu Anyoł wykłádał/ iże tá niewiáſtá/
4: Byłá iáſna figurá/ niektorego miáſtá.
5: Ktore ná ſiedmi gorach ſzyrokich ſiedziáło/
6: Ale potym w ſrogośći/ márnie vpáść miáło.
7: ❦Biſkupi álbo Prełaći.
8: 2 L Ecż wy ſtárſzy pomnicie/ co wam porucżono/
9: Y iáko hoyną miárkę/ zá to námierzono.
10: Byſcie to wiernie páſli/ wdzięcżne Páńſkye ſtádo/
11: Ale z wáſzey opyeki/ párſzywieie rádo.
12: Lękaycie ſie ſtráſznych ſłow/ co wyſzły z vſt iego/
13: Cżym chce vcżćić páſterzá/ tego niewiernego.
14: Pyołunem gębę nátrzeć/ á żołcią nápoić/
15: Ktoby śmiał opak iego/ ſwięte ſłowá dwoić.
16: ❦Infułá.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 167
17: 2 P Atrz co nam ty dwá rogi/ ná głowie znáć dáią/
18: A w tyle dwá ogony/ co dzwonki brząkáią.
19: Onyć to dwá zakony/ coby nam brzmieć mieli/
20: Vſtáwicżnie/ kiedyby/ prawdę mowić chcieli.
21: Acżbychmy y iednánieniem [!] / ná iednym przeſtáli/
22: Bo bychmy ſie drugiego ſnádnie dopytáli.
23: By chcieli wzyąć Kriſtuſá/ z iego náukámi/
24: Wierę pánie Możeſzu/ iednałby ſie z námi.
25: ❦Kſięża poſpolići.
26: 2 S Tymi rádſzey niż zwády/ záwżdy ſzukam mieru/
27: Bo tám więcey y ſłowek/ więcey y pápiru.
N 5 Ieſlibych
strona: 104V
Rozdzyał
1: Ieſlibych nie pochlebił/ á chciał mowić prawdę/
2: Tedy prętką odpowiedź/ ácż niepewną/ znaydę.
3: Y nie trzebá ſzácowáć/ co rozeznáć ſnádno/
4: Pewnie pod tym woyłokiem/ záwżdy znaydzieſz ſádno
5: Chociay dobrze náſłány/ ále przedſię ćiśnie/
6: Bo poćichu nie ieden/ i w tey zgrai piśnie.
7: ❦Opáći.
8: 2 T V ſie dziwuy tym wieprzom/ co ták dármo ſtyli/
9: Y iáko ſie nie wſtydzą/ co ie potucżyli.
10: Zaſzby tu nielepiey być/ cżłeku Rycerſkiemu/
11: Coby ſłużył Koronie/ ku cżći páńſtwu temu.
12: Y wdzyęcżnieyſzaby chwałá/ z onych Pánu byłá/
13: Co nędznie w łykach krzycżą/ niż s tych co zátyłá.
14: Lecż lepyey w tym nierządzye/ ſpołu pocżekaymy/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 168
15: Aż nas wſzytki podſkubą/ toż w lás vciekaymy.
16: ❦Mnich.
17: 2 P Atrzże ná tę beſtią/ pátrz ná łeb ſtrzyżony/
18: Pátrzże iákie w nim znaydzieſz/ dziwne zabobony.
19: Pátrzże iákie ná ſzyi/ wiſzą ſzáláwáry/
20: Iedno ſie ták vbierał/ on náſz dyabeł ſtáry.
21: Pátrz wiáry/ pátrz náuki/ pátrzże nabożeńſtwá/
22: Ieſli ná wſzem nie naydzyeſz/ iáwnego ſzaleńſtwá.
23: Ale ieſzcże ći więcey byli poſzáleli/
24: Co ty błazny/ bogácząc/ zá ſwięte ie mieli.
25: ❦Mniſzki.
26: 2 A Coż wżdy nam ták krzywy/ vbogye dzyewecżki/
27: Ze ie w klozye chowamy/ by błędne owiecżki.
A ná pa=
strona: 105
Trzeći. Liſt 105.
1: A ná paſzą nigdy ich wolno nie puſzcżáią/
2: Iedno co ſie potroſze/ ſámy wyrywáią.
3: Więc wrzeſzcżą iáko Kozki/ á páſterzá nie máſz/
4: Nacżże ſie tho przygodzi/ thu mi prawdę okáż.
5: Azaſzby tho nie lepiey/ w thym zakonie żyło/
6: Ktory ſam Pan vſtáwił/ niż ſie ták zbłaźniło.
7: ❦Koſcioł.
8: 2 S Alomon w Ieruzalem/ gdy koſcioł budował/
9: Kyedy gi s płácżem potym Pánu ofiárował.
10: Obyecał Pan poki w nim będzye wola iego/
11: Iż w nim miał miłośćiwie/ wyſłucháć káżdego.
12: Pátrzże też tu tych kſtałtow/ pátrzay ná ty ſciány/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 169
13: Iáko ſtoią z wymyſły/ pięknie zmálowány.
14: Pátrzże też ieſli ſie w nich/ Páńſka wola dzyeie/
15: Y iákiey maſz być dobrey/ w ſwych prośbach nádzieie.
16: ❦Orgány
17: 2 T O tu rozne piſzcżałki/ pyęknie przepyeruią/
18: Abowiem tenorowi/ ná wſzytkim folguią.
19: Tákże náſze piſzcżałki Poſpoliteyrzecży/
20: Gdyby tenor przyſtoyny/ miewáli ná pyecży/
21: A ná ieden głos wſzyſcy/ ſpołu ſie zgadzáli/
22: Nadobnieby pioſnecżki/ káżdey dokonáli.
23: Ale iż rozno becżą/ á ktemu ſie kwápyą/
24: Więc máło znáć tenoru/ iedno miechy ſápyą.
25: ❦Zigmunt dzwon zámku Krákowſkiego.
26: 2 D Zwońże miły Zygmuncie/ tymi trzemi głoſy/
27: A niech twoy ohromny brzęk/ biye ludzyom w noſy.
Aby ſie
strona: 105v
Rozdzyał
1: Aby ſie pobudzáli/ y ku Páńſkyey chwale/
2: Y w Rzecżypoſpolitey záwżdy trwáli ſtale.
3: Bo ſłyſzyſz coć ſie dzyeie/ żeć ſie wſzytko mieſza/
4: Ná cienkiey nići cżemuś/ ſzcżęſcie nas záwieſza.
5: Bo ſnadź ty drobne dzwonki/ vſzy nam mieſzáią/
6: A od przyſtoynych rzecży/ bárzo vnaſzáią.
7: ❦Zegar.
8: 2 T Lucżże miły Zegárze/ bo w káżdey godzinie/
9: Miałby ſie káżdy bacżyć/ iáko mu cżás płynie.
10: Ale by nabárzyey tłukł/ przedſię chwáłá Bogu/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 170
11: Nie odſtąpiemy żadny/ zwykłego nałogu.
12: Nie pomniąc/ práwie z wodą/ iż nam cżáſy płyną/
13: A wnet gorſze náſtáną/ ſkoro dobre miną.
14: Buiać też ſobie w leſie/ Ielonek vbogi/
15: Ale ni ſie obacży/ gdy mu ſtrącą rogi.
16: grafika
17: ❦Sakrá co do Rzymá noſzą.
18: 2 I Eſli ią Sakrą zową/ iż z Rzymá powſtáłá/
19: Będzye ſacratiſsima/ gdyby thu zoſtáłá.
20: Bo ſie ná niepotrzebny/ tám obráca zbytek/
21: Tuby wżdy ku obronie/ byłá ná pożytek.
22: Wſzák winien ociec ſwięty/ páńſtwá Krześćiáńſkye/
23: Opátrowáć/ gdzye máią/ gránice pogáńſkye.
24: Lecżby thu rádſzey wydárł/ niżli opátrował/
25: Byś mu dał y trzy gárdłá/ wnetby ie przechował.
26: ❦Odpuſty.
27: 2 O Dpuſty nam tu iákieś/ z Rzymá przedawano/
28: V ktorych ołowiáne/ pyecżęći wieſzano.
strona: 106
Trzeći. Liſt 106.
1: By było onę z niebá/ ku nim przyłożono/
2: Odpuſzcżaycie/ chcecieli/ by wam odpuſzcżono.
3: Ale gdy ſtámtąd liſtow/ wierzących nie máią/
4: Niechayże ty z ołowem/ tám ſobye chowáią.
5: Bo wierz mi kto ſie trefi/ tám miedzy tę tłuſzcżą/
6: Byś nawięcey odpuſzcżał/ tobieć nie odpuſzcżą.
7: ❦Mſza.
8: 2 P Atrz więc kiedy ſie kſięża/ v ołtarzá burzą/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 171
9: Wznioſzſzy ornat/ iednemu/ wſzyſcy w ogon kurzą.
10: Więc tu około niego/ by łątki igráią/
11: Iedno ledwe kozyełkow/ iż nic przewracáią.
12: Więc mu biyą w cymbały/ á gráią w orgány/
13: A on im tu łáſzkuie/ by Miedźwiedź s ſkorámi.
14: Mrucży/ ſápi/ pogląda/ iedno iż nie drapye/
15: Lecż przedſię by łápę sſał/ ſchyliwſzy ſie chrapye.
16: ❦Relikwije.
17: 2 P Atrzże ná ty dubiele/ kiedy więc dutkuią/
18: Przez ſkło koſtki cáłuiąc/ ieſzcżeſz tho kupuią.
19: Y niewiedzą co tám ieſt/ á wżdy ſie kłániáią/
20: Iáko Bogu żywemu/ táką cżeść dzyáłáią.
21: A Pan woła/ biedá wam/ ktorzyſcie przykryli/
22: Groby ludzi vmárłych/ coſcie ie pobili.
23: Nie tey chwały chcą ſwięći/ co przed námi byli/
24: Iedno bychmy ich ſpráwą/ też Páná chwalili.
25: ❦Gromnicá.
26: 2 S Ymeon ná ſwe ręce/ gdy wzyął Páná ſwego/
27: Tedy wnet tám ſpráwiony/ przez Duchá ſwiętego/
Záſpie=
strona: 106v
Rozdzyał
1: Záſpiewał/ iż ſie oná/ iuż ſwiátłość zyáwiłá/
2: Ktora ludzkim narodom/ obiecaná byłá.
3: Náſzy kſięża podnoſząc/ gdy gromnicę ſwiecą/
4: Włożywſzy ná nię błáſzká/ co też z woſku kręcą/
5: Tęż iey pioſnkę co Bogu/ nadobnie ſpiewáią/
6: Y tęż ſwiátłość narodom/ ludzkim przywłaſzcżáią.
7: ❦Obrazek káżdy/ zwłaſzcżá ſrebrny.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 172
8: 2 N Adobneſz to obraſki/ y doſyć kielichow/
9: Lecż wáruymy zápuśćić/ z ordy do nich mnichow.
10: Ktorzy żywym obrázom/ Páńſkim nie folguią/
11: Pewniećby y ty tłukli/ choć im tu dutkuią.
12: Lepyey gdyby ty martwe/ żywych rátowáły/
13: Y lepſzychby odpuſtow/ niż z Rzymá doſtáły.
14: Miałći Euſzkulápius/ też ze złotá brodę/
15: A gdy przyſzłá potrzebá/ odmienił vrodę.
16: ❦Swięcona wodá.
17: 2 K Roṕże miły Pretacie/ tym Przmielowym kiyem/
18: Lecż tu idąc opońcżey/ będę potym pilen.
19: Bo chociay s tą poſtáwą/ s tym kropidłem krocżyſz/
20: Wiem iż mi nie pomożeſz/ iedno iż mię zmocżyſz.
21: Chociay mowiſz iżby tá/ aqua benedicta/
22: Miáłáby náſze zgłádzić/ omnia delicta.
23: Pewnieyſza nam wſzem oná/ co iuż przeminęłá/
24: Ktora s Páńſkyego boku/ dla nas wypłynęłá.
25: ❦Kádzidlnicá.
26: 2 M Achayże miły kſięże/ iedno chybiay noſá/
27: Podkurz nam to nadobnie/ co zmocżyłá Roſá.
Bo cho=
strona: 107
Trzeći. Liſt 107.
1: Bo chociay to kádzidło/ ták od ciebie wonia/
2: A tym nam ſnadź pomoże/ iáko s podogonia.
3: Nie poydąli perfumy od ſercá práwego/
4: Z vpokorzoną myſlą/ do Bogá żywego/
5: Iákobyś też podkurzył/ ná oborze bydło/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 173
6: Ták wiele nam pomoże/ to twoie kádzidło.
7: ❦Krzćilnicá.
8: 2 Z Eymże kołpak s tey bánie/ boć nárzeka bábá/
9: Ktoraby iuż do domu/ y z dzyecięciem rádá.
10: Nápluyże mu ná ocży/ miły dobrodzyeiu/
11: A potym mu namáżeſz/ ná cżoło oleiu.
12: Náſolże dobrze gębę/ moiá miła wiło/
13: Aby po tym ná ſtárość/ ieſzcże lepyey piło.
14: Proſto ták Apoſtoli/ gdy ná ſwiecie byli/
15: Słucháiąc Páńſkyey woley/ tákim dzyekciem krzćili.
16: ❦Wywodziny.
17: 2 V Wiążyſz tę niewiáſtę/ tą ſtołą zá ręce/
18: Wiedziſz ią do koſciołá/ tám ku Bożey męce.
19: Niechże wżdy groſz położy/ áby pámiętáłá/
20: Ze z nowu Krześćiyánką/ teraz iuż zoſtáłá.
21: A pogánki co cżynią/ co ie domá macie/
22: Przecż ich tu nie w wiedziecie/ moy miły práłacie.
23: Aleby ich nie wwodząc/ mogł gnáć iáko bydło/
24: Co ich przydzye s przełáie/ tám ná wáſze ſkrzydło.
25: ❦Swięcony owies.
26: 2 N Aświęćże záſię Owſá/ o ſwiętym Szcżepanie/
27: Bo ſie był nie zle zrodził/ pewnie będzie tanie.
Bychmy
strona: 107v
Rozdzyał
1: Bychmy Koniki ſłowem Bożym nákarmili/
2: Chociać dla nas nie dla nich/ tu ie zoſtáwili.
3: Bo proficiat illis/ mowi/ ad ſalutem/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 174
4: A co rzec kiedy bluźni/ s ſlepym báłámutem.
5: Będzye mu proficiat/ daſzli mu go korzec/
6: Niżli garść ſwięconego/ możeſz iſcie to rzec.
7: ❦Swięcone zyele.
8: 2 O Swięćże nam pokrzywy/ miły dobry popie/
9: Tákże Lopian z Bylicą/ á ktemu Konopye/
10: Ale bys ty cáły dzyeń/ márkotał nád nimi/
11: Nic im mocy nie przydaſz/ o tym pewnie wiemy.
12: Iedno tę co im Pan dał/ ták ieſzcże od wieku/
13: Inſza iuż nie przybędzye/ żadnemu cżłowieku.
14: Bo byś nabárzyey kropił/ miły proſty wiłá/
15: Przedſię miła pokrzywká/ będzye nas párzyłá.
16: ❦Marćin Luter/ Doktor.
17: 2 P An z niebá zá ieden dzień/ tyſiąc lat ſzácuie/
18: A długo niż możność ſwą/ cżeka okázuie.
19: Aleć y tu ćirpliwość/ długo ſwięta byłá/
20: Iż ſie ták w ſzcżyrych plotkach/ iego chwałá ćmiłá.
21: Aż nie mogłá wyćirpyeć/ możność ſwięta iego/
22: Y pobudził cżłowieká/ według zdánia ſwego/
23: Marćiná z Witemberku/ Doktorá zacnego/
24: Ktory wynioſł ná ſwiátło/ ſławną chwałę iego.
25: ❦Witemberk miáſto.
26: 2 S Lawne było Betleem/ gdzye ſie Kriſtus zyáwił/
27: Lecż nie mniey dziś ſławnieyſze/ gdzye ſwą chwałę ſprá
: (wił.
strona: 108
Trzeći. Liſt 108.
1: Witemberk/ ktora byłá/ w plotkach zágrzebiona/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 175
2: Tám záſię z łáſki iego/ prawdą ozdobioná.
3: Nie pátrzyć Pan ſławnych miaſt/ ni wyſokich zamkow/
4: Ni z błyſnących Mármorow/ wykowánych gankow.
5: Lecż gdzye prawdziwa chwałá/ tám też oko iego/
6: A gdzye prawdy nie sſtawa/ záprzał ſie káżdego.
7: ❦Papiſtowie.
8: 2 P Apieżnicy więc mowią/ my bychmy wierzyli/
9: Kiedyby ſie ná iedno/ iuż wſzyſcy zgodzili.
10: Ale kiedyby wſzyſcy/ á cżegożby trzebá/
11: Iedno iuż y z nogámi/ ták lecieć do niebá/
12: Lecż wierz mi iż pocżekaſz/ áż do dniá ſądnego/
13: Niż Pan zgárnie pſzenicę/ s kąkolu cżarnego.
14: A ták rádzęć ſtoy pilnie/ przy náukach iego/
15: Bo ieſli ſie vnieſieſz/ wierę ſkocżyſz pſiego.
16: grafika
17: A thu yuż idą ro=
18: żne przypadki ſwiata tego.
19: ❦Kroleſtwá Krześćiańſkie.
20: 2 K Riſtus ſie przy káżdego/ kto z iego owcżarnie/
21: Ná inſze ſie páſtwiſká/ po ſwey woli gárnie.
22: Ale kiedyby wſzyſcy/ głos iego poználi/
23: Ná roſkoſznych páſtwiſkach/ záwżdyby buiáli.
24: Lecż nieſtotyſz ty Owce/ toć ſie nie zgadzáią/
25: A też ie ládá Wilcy/ po myſli drapáią.
26: Ale kiedyby iedny/ drugich rátowáły/
27: Y Wilkáby vtłukły/ y cáło zoſtáły.
O
strona: 108v
Rozdzyał http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 176
1: ❦ Koroná Polſka.
2: 2 N Vż ma miła pátria/ płácżmy ná ſię ſámi/
3: Iż ſie ſzcżęſcie ná trepkach/ ták włocży zá námi.
4: Ze mieſzkamy ták długo/ w tákiey niedbáłośći/
5: Niemáiąc ni obrony/ ni ſpráwiedliwośći.
6: A niechay mi ktho powie/ ieſli dáley bywał/
7: Tákie ludzi y páńſtwo/ gdzye wżdy kiedy widał.
8: Snadźby ſie w dobrey ſpráwie/ ze Lwy mogli łámáć/
9: A prze niedbáłość muſzą/ będąc zdrowi chrámáć.
10: ❦Koroná Węgierſka/ y krolewic Iánuſz.
11: 2 T V ſie fatá mieſzáią/ by Márzec z chmurámi/
12: Nád tymi Węgierſkimi/ zacnemi gorámi.
13: Lecż co wiedzyeć co Pan w ſwych/ ſkrytoſciach vrádził/
14: Iż tám tę ſláchetną kreẃ/ krolewicá wſádził.
15: A co wiedzyeć ieſli gdy/ z wichrem nie powſtánie/
16: Ze tę burzą roſpędzi/ á iáſno náſtánie.
17: Bo ieſzcżeć ma Gedeon/ gdzyes potomká ſwego/
18: Ktory s cżáſem powſtánie/ s przeżrzenia Páńſkiego.
19: ❦Kſięſtwo Pruſkie/ y Olbricht Kſiążę.
20: 2 O Tę ſie Kokoſz cżęſto/ Iáſtrząbi drapáli/
21: A iáko Orzeł przypadł/ ták iey wnet przeſtáli.
22: A zda mi ſie tho Kſiążę/ dobrey rády doſtał/
23: Záwárſzy wſzytki burdy/ przy pokoiu zoſtał.
24: Porzućił zakon błędny/ á iął ſie Páńſkyego/
25: A też mu ſie w nim ſzcżęśći/ do wſzego dobrego.
26: Vwierzył Dawidowi/ y Proroctwom iego/
27: Iż Pan miewa ná pyecży/ káżdego tákyego.
Ku te=
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 177
strona: 109
Trzeći. Liſt 109.
1: ❦Ku themuſz.
2: 2 W Ięc w tey zyemi obfitość/ więc ſławni portowie/
3: Więc wielkie zacne miáſtá/ więc wieldzy ſtanowie.
4: Cemowie/ Kunopáccy/ więc oni Koſtkowie/
5: Dzyałyńſcy/ á to wſzytko/ iuż Woiewodowie.
6: Więc Dulſcy/ Boiánowſcy/ oni Duninowie/
7: Zeliſławſcy/ y drudzy/ á wſzytko pánowie.
8: Bowiem ſiedzą nád porty/ zyemię pyſzną máią/
9: A ktemu iuż pokoiu/ dawno vżywáią.
10: grafika
11: ❦Rády Koronne.
12: 2 N Iewiem ieſli pomnicie/ ná coſcie ſtworzeni/
13: Y od kogo ná mieyſcá/ ná thy wyſádzeni.
14: Bo was Pan ſtrożmi cżyni/ v ſtádá ſwoiego/
15: A z rąk wáſzych chce pátrzyć/ krwie z nich namnieyſzego.
16: Wiecie iż ſławá/ páńſtwo/ káżde z ręku iego/
17: Iákiſz tu ſtrách rozdraźnić/ Páná ták możnego.
18: Bo wieręć w tey owcżarni/ Wilká drapyeżnego/
19: Naydzyeſz cżáſem co ſkubye/ Báráná nędznego.
20: ❦Rzecż poſpolita/ álbo Syem poſpolity.
21: 2 R Zecżpoſpolitą nágo/ ná wozye máluią/
22: Ano ią rozni ludzye/ rozlicżnie ſzácuią.
23: Iedni ciągną ná lewo/ á ná práwo drudzy/
24: Bo niezgodni tám záwżdy/ v tey pániey ſłudzy.
25: A kto temu nie wierzy/ przypátrz ſie do tego/
26: Gdy ſie ſpráwam dziwuieſz/ Seymu chwálebnego.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 178
27: Vźrzyſz iákoć okrutnie/ tá nędzicá wrzeſzcży/
28: Co ią ták roſciągáią/ áż iey ſkorá trzeſzcży.
O 2
strona: 109v
Rozdzyał
1: ❦Poſłowie Koronni.
2: 2 C Ożći ſie zda w tey zgrái/ gdyby byłá zgodá/
3: By cżego nie ſpráwili/ chlebáby im ſzkodá.
4: Lecż ſie był nálazł Iudaſz/ w máłey Páńſkiey rádzye/
5: Coż owſzem ieſzcże rychley/ ná wielkiey gromádzye.
6: O nędzny niewierniku/ przecż nie pomniſz ná to/
7: Iż wſtyd gdy iednem myliſz/ kole w ocży zá to.
8: A tu prze kęs nádzyeie/ pożytku márnego/
9: Pſuieſz Rzecżpoſpolitą/ y ſiebye ſámego.
10: ❦Práwo poſpolite.
11: 2 O Nieſzcżęſny zwycżáiu/ o ſzalona ſpráwo/
12: Máiąc ták záwikłáne/ by we zgrzebiach práwo.
13: Nie ważyć ná to cżáſu/ áby go popráwić/
14: A wżdy w lepſzą formułę/ ſpráwiedliwość wpráwić.
15: Lecż o to ći niedbáią/ ktorzy tym władáią/
16: Choć drugim co im krzywdá/ łzy w ocżoch pływáią.
17: A ſnadź by Anyoł mowił/ wſzytkoby zgánili/
18: Alboć ſie tych wykrętow/ v dyabłá vcżyli.
19: ❦Stan ludzi Rycerſkich.
20: 2 N Vż ma miła zacna krwi/ ſtanu Rycerſkiego/
21: Chociay w tey niedbáłośći/ pátrz wżdy káżdy ſwego.
22: Nie wdawáy ſie w wſzetecżność/ á cżáſu pokoiu/
23: Ták iákoć to należy/ pomyſlay o boiu.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 179
24: Nie bądź onym Ieleniem/ co go ma Lew wodzić/
25: Gdyż ſie ſam zá tego Lwá/ s cżáſem możeſz godzić.
26: Nie moẃ ták iáko drudzy/ á co mnie do tego/
27: Bo nie wcżás gdy iuż ćwicży/ niewola káżdego.
Ná nied=
strona: 110
1: ❦Ná niedbáłość Polſką.
2: 2 C Oż wżdy ſie z námi dzyeie/ iż ták nic nie dbamy/
3: Iáko Philip w Konopyach/ práwie vlegamy.
4: Mogąc być ludzyom ſtráſzni/ cieniá ſie boimi/
5: Lecż iż prze márny nierząd/ co s tym rzec nie wiemy.
6: Ale gdy złoto nie chce/ wołay wżdy kámienie/
7: A niech káżdego ruſza/ pocżćiwe ſumnienie.
8: Bo wierz mi on goſpodarz/ nápoły ſzáleie/
9: Co nie gási kiedy tłe/ áż gdy gore leie.
10: ❦Zbytnie vtráty.
11: 2 N Iewiem kto nam Polakom dobrą myſl popſował/
12: Lecż zdá mi ſie iż mieſzek/ co hoynie ſzáfował.
13: Gdy do niego poźrzymy/ áno w nim nic nie máſz/
14: Przez tego mi przyſmáku/ weſołego vkáż.
15: Lecż nam ſnadź mieſzek nie krzyw/ mychmy krzywi ſámi/
16: Zechmy ſie przeſadzili/ názbyt pſtroćinámi.
17: Więc y dobre bieſiády/ giną miedzy námi/
18: Rozrádzą ie połmiſki/ co idą parámi.
19: ❦Puſte zamki pogránicżne.
20: 2 C Zekay miłe kámienie/ áż ſie Pan zmiłuie.
21: A iż wżdy kogo ruſzy/ co ſwiát przepátruie.
22: Iż cie záſię ná kupę/ iáko pirwey złoży/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 180
23: Sobie ſławę/ Koronie/ pożytek vmnoży.
24: Bo iákiż tho wżdy rozum/ y iákaż to rádá/
25: Máiąc płoty gotowe/ od złego ſąſiádá/
26: Wolą áby tám Wilcy/ Kozy drapyąc wyli/
27: Niżby ſie zacni ludzye/ y páńſtwá/ mnożyli.
O 3 Kámie=
strona: 110v
Rozdzyał
1: ❦Kámieniec.
2: 2 K To widzyał iáki tám dziw/ Bog ſpráwił z nátury/
3: Iákie przykre przekopy/ iákie twárde mury.
4: Ze tám wſzędy około/ ledwe ptak przeleći/
5: Pewnieby ſie tám w rządzye/ mogły bronić dzyeći.
6: Ale práwie ten klenoth/ ná ſzáńc poſádzono/
7: Coby máłym nákłádem/ mogło być ſpráwiono.
8: By ſie iedno ná gorze/ było zá cżym zákryć/
9: Boby tám teraz Kokoſz/ mogł s polá vpátrzyć.
10: ❦Puſte polá Podolſkie.
11: 2 Z Aſz to nie wielka żáłość/ gdy náſzy pátrzáią/
12: Ano roſkoſzne polá/ pożarem goráią.
13: Albo ſie dzikie ſzkápy/ z Wilki po nich gonią/
14: Albo nieprzyiaciele/ lud niewinny gromią.
15: Zaſzby to Rycerſkyey krwi/ nie lepiey dáć tego/
16: Bogu cżeść/ ſławá páńſtwu/ wżdyby roſłá s tego.
17: Gdyby ſie tám po troſze/ wżdy ludzye ſádzili/
18: Wſzák iuż ná wielu mieyſcach/ tego doſwiádſzyli.
19: ❦Kozacy polni.
20: 2 K Ozaki ie zowiemy/ lecż ſtoią zá grzyby/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 181
21: A godniby korzenia/ káżdego bez chyby.
22: Ktorzy gárdłá w lekki ſzańc/ dla ſwey ſławy ſádzą/
23: A wżdy y ći niektorym/ á prze zazdrość wádzą.
24: Bo więc ták poſpolicie/ o nich powiedáią/
25: Iż iedno ſie tám włocżąc/ Cżubany drapáią.
26: Ale iedno doiedź tám/ miły chłopye głupi/
27: Vźrzyſz ieſlić ten Cżuban/ grzbyetá nie obłupi.
Zamek
strona: 111
Trzeći. Liſt 111.
1: ❦Zamek Krákowſki.
2: 2 K To ma rozum/ rozeznay/ zwłaſzcżá coś gdzye bywał/
3: Ieſliś táki Máyeſtat/ w ktorych ſtronach widał.
4: Zeby y on Sálomon/ w oney ſwey zacnośći/
5: Mogł thu ſwoy ſtan rozſzyrzyć/ w wielkiey obfitośći.
6: Coż rozumieſz tho gniazdo/ ſtanu ták wielkiego/
7: Ieſliże nie ieſt godno/ Orłá wyſokiego.
8: Szkodáby thu Puhacżá/ co ſie noſem dłubye/
9: A nie vmie nic więcey/ iedno Myſzy ſkubie.
10: ❦Lubranká wieżá.
11: 2 P Atrzże ma miła wieżo/ ná Polſkę ſzyroko/
12: Vźrzyſz doſyć nierządu/ práwie áż ná oko.
13: Dawayże tym ná doł znáć/ co im to należy/
14: Bowiem roſterkow ſędzić/ nie przyſtoi wieży.
15: Alećbych tego życżył/ być złe karáć dano/
16: Dobrym áby ſzuprinę/ pyęknie zágłaſkano.
17: Bo kiedyby káżdemu zárowno płácono/
18: Wierz mi śiłáby dobrych/ ze złych nácżyniono.
19: ❦Ratuſz Krákowſki.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 182
20: 2 B Ył Ceſarz ieden Rzymſki/ co cżapkę zeymował/
21: Gdy miyał ſzubienicę/ Iuſticia ią zwał.
22: Owſzemby więtſzey Ratuſz/ godzyen pocżćiwośći/
23: Ieſliże w nim nie bywa/ wſzetecżney chćiwośći.
24: Bowiem co ieſt ſwiętſzego/ iáko ſpráwiedliwość/
25: Ktora ſkromi ludzką złość/ y wſzetecżną chćiwość.
26: Bo by grozy nie było/ tá náſzá náturá.
27: Záwżdy iáko z Miedźwiedziem/ ſkakáłáby turá.
O 4
strona: 111v
Rozdzyał.
1: ❦O tymże.
2: 2 T O mieyſce ná pocżćiwe/ ſpráwy wyſtáwione/
3: Miáłoby tho w ſobie mieć/ práwo przyrodzone.
4: Aby thu ſpráwiedliwość/ ſwe gniazdo rozwiłá/
5: A bezecna niecnotá/ tám ſie być wſtydziłá.
6: Aleby to napirwey/ od tych pocżąć trzebá/
7: Ná ktorych tá należy/ ſpráwá práwie z niebá.
8: Bo iákoć ſzcżep ſprochnieie/ wnet owoc cżyrwiwy/
9: A ná złey roli záwżdy/ vroſtą pokrzywy.
10: ❦Kollegium Krákowſkie.
11: 2 S Tárzy ludzye co bogom/ mieyſcá obyeráli/
12: Tuby pewnie goſpodę/ nie złąby im dáli.
13: Bo tu ſpráwiedliwośći/ tu ſwiętych cnot vcżą/
14: Lecż zda mi ſie iż dármo/ drugie zá to tucżą.
15: Bo ſnadź nie práwie pilni/ vrzędu ſwoiego/
16: Ano iáko ptaſzká ſtrzedz/ potrzebá młodego.
17: Bo chociay mu rozumu/ kęs náuką wráźiſz/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 183
18: Ale złym wychowániem/ wſzytko wnet pokáźiſz.
19: ❦Wagá pod Rátuſzem.
20: 2 P Atrz pilno ná tę wagę/ gdy s kłoby wybiya/
21: Iż ią zową fáłſzywą/ kiedy ſwoy krys miya.
22: Tákże ſie też w ſwym ſtanie/ nie wybijay s kloby/
23: A mocno pocżćiwoſcią/ hártuy ſobie ſzroby.
24: Bo iáko ſie wyráźiſz/ s ſwoiey powinnośći/
25: Iuż lżeyſzy funtem będzyeſz/ ná káżdey zacnośći.
26: Ale gdy rowną wagę/ w ſwych ſpráwach vſtáwiſz/
27: Wierz mi iż cżyſty iármárk/ á tanie odpráwisz.
Sukieni=
strona: 112
Trzeći. Liſt 112
1: ❦Sukienice Krákowſkie.
2: 2 N Adobną Krákowiánie/ ſztukę wypráwili/
3: Ná owych Sukienicach/ co w rynku ſpráwili.
4: Bo krole ná nich w koło/ wſzędy zmálowáli/
5: Iedno iż im wedle cnot/ herbow nie przydáli.
6: Bo dobry tenby godzyen/ korony ze złotem/
7: Wſzetecżnemu mogłby iey/ kęs przypluſkáć błotem.
8: Niech ſie wżdy cnotá wdzięcżna/ koronuie ſławą/
9: A wſztecżność odpráwić/ iáko Wołu trawą.
10: ❦Wiſłá pod Krákowem.
11: 2 P Lyńże ma miła Wiſło/ do portu morſkiego/
12: A rátuy wżdy cżym możeſz/ Kroleſtwá Polſkiego.
13: Acżći było wolnośći/ ſnadź iákieś nádano/
14: Ale więcey ná ſuſzy/ Iázow nádzyáłano.
15: Z owych wżdy wodnych rybki/ cżáſem wybieráią/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 184
16: Lecż s tych ſuchych ſzelągi/ bárzo wytrząſáią.
17: Ná onych dziwnych mytach/ co ich nie bywáło/
18: Ze nam trzeciego łáſztu/ nie wiele zoſtáło.
19: ❦Rzeki co do portu morſkiego idą.
20: 2 M ądra to ſpráwá byłá/ gdy portowi dano/
21: Ty práwá/ á koronę/ wſzytkę zwoiowano.
22: Ze námi iáko w ſzáchy/ proſto ſobie gráią/
23: Z inſzymi by o bydło/ o nas targ dzyáłáią.
24: Zażby nie lepiey wyſzſzey/ gdzye portu vdziáłáć/
25: A Koronne potrzeby/ wżdy tym opátrowáć.
26: A ták byłby y Wilk ſyt/ y Owceby były/
27: Bo wierz mi żeby przedſię/ támći nie ſtráćili.
O 5 Myńcá
strona: 112v
Rozdzyał
1: ❦Myńcá Polſka.
2: 2 T O mi dziwno iż Polak/ nád inſze narody/
3: Mędrſzy chce być/ á to tám/ pilno ſtrzegą ſzkody.
4: Chcą Miedź Srebrem fárbowáć/ by iey nie poználi/
5: A iżby nie brząkáłá/ tego iey nie dáli.
6: Acż ſie oná ſwey cnoty/ ſámá nie zátái/
7: Kiedy ſie namniey potrze/ w náſzey miłey zgrái.
8: Zażby nie lepiey z brántu/ co zacż ſtoi kowáć/
9: A Kwartnicżek namilſzy/ z miedzi záfárbowáć.
10: grafika
11: grafika
strona: 113
Rozdział cżwarty Liſt 113.
1: Iáko ſtárych wiekowhttp://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 185
2: przypadki ſwieckie/ ludzye ſo=
3: bie malowali.
4: grafika
5: ❦Cżłowiek pocżćiwie pobożny.
6: 2 C Złowieká pocżćiwego/ ták figurowáli/
7: Dzyeciątko mu ná rámię/ Kriſtuſá ſtáwiáli.
8: Wielki/ á po wodzie brnął/ drzewem ſie podpirał/
9: A puſtelnik ná brzegu/ s pochodnią go cżekał.
10: ¶ Ano táki káżdy z nas/ ſtanu pocżćiwego/
11: Ma być/ á w ſercu nośić/ záwżdy Páná ſwego.
12: Brodząc w ſwieckich tych burzkach/ wiárą ſie podpiráć/
13: Nádzyeią ſobie świećić/ á do portu ſie bráć.
14: ❦Rycerz Krześćiáńſki.
15: 2 R Ycerzá kiedy chcieli/ mieć Krześćiáńſkiego/
16: Málowáli we zbroi/ á on s Koniá ſwego/
17: Bije Smoká ſrogiego/ o Krolewnę zacną/
18: A to ták wykłádáli/ tę figurę znácżną.
19: Iż káżdy wierny burdę/ ma z okrutnym Smokiem/
20: Ktory ná miłą duſzę/ pátrzy krzywym okiem.
21: Toć káżdego krolewná/ á kto w wierney zbroi/
22: Walcży przy niey w ſtałośći/ Smoká ſie nie boi.
23: ❦Nádzyeie figurá.
Nadzie=
strona: 113v
Rozdzyał
1: 2 N Adzieię málowáli/ pod drzewem Dębowym/
2: Z dobra myſlą/ y w ſzácie/ y w wieńcu zyelonym/
3: Koſę dzyerży złamáną/ A to ſie znácżyło/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 186
4: Serce w dobrey nádzyei/ śmierć lekce ważyło.
5: A nigdy dobrey myſli/ w ſwych ſpráwach nie mieni/
6: Zda mu ſie chociay cżarno/ iże ſie zieleni.
7: Iáko Dąb mocno ſtoi/ co go wiátr nie ruſzy/
8: A cożkolwiek przypádnie/ dobrze ſobie tuſzy.
9: ❦Pocżćiwośći figurá.
10: 2 P Ocżćiwośći figurá/ dzyeciątko nadobne/
11: Wianecżek ma ná głowie/ ná wſzytkim ſwiebodne.
12: W obu ręku po wianku/ ku gorze podnioſło/
13: Káżdemu ie podáie/ kto chce k niemu proſto.
14: ¶ Dzieciątko známionuie/ káżdego w zacnośći/
15: Ma być iáko málucżkie/ dziecię w niewinnośći.
16: A trzy wianki trzy cnoty/ pirwſze známionuią/
17: Mądrość/ Stałość/ á Cnotá/ to wſzem okázuią.
18: ❦Wiáry figurá.
19: 2 W Iárę ták málowáli/ oná nágo ſtałá/
20: A Cnotá ią nadobnie/ vbrána/ witáłá.
21: A dzieciątko Charitas/ miedzy nimi ſtało/
22: Kwiatki im z gáłąſkámi/ piękne podawáło.
23: Bo wiárá ma być nága/ cnotámi vbrána/
24: A miłoſcią niewinną/ wſzędy zbrámowána.
25: Bowiem ty iáko kwiatki/ z wiáry wyraſtáią/
26: A przy niey ſwą zapłátę/ záwżdy wiecżną máią.
27: ❦Sławy figurá.
Sławá
strona: 114
Cżwarty. Liſt 114.
1: 2 S Lawá tá pyęknie ieździ/ ná Koniu vbránym/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 187
2: A s proporcem cżyrwonym/ kwiatki zmálowánym.
3: Trąbę dzyerży v gęby/ trąbiąc ná wſze ſtrony/
4: Tákżeć ſie s káżdym dzyeie/ kto iey przyrodzony.
5: Ná pięknym koniu ieździ/ w ſwoiey pocżćiwośći/
6: Proporzec záwżdy nád nim/ wielkiey doſtoynośći.
7: Głoſy lecą po ſwiátu/ o iego zacnośći/
8: W ktorey záwżdy ſławny był/ z młodu do ſtárośći.
9: ❦Serce ſtałe/ ták máluią.
10: 2 S Stałym ſercem pod Pálmą/ máluią cżłowieká/
11: Słup przy nim Mármorowy/ ták ſtoi od wieká.
12: Bowiem gáłąś Pálmowa/ ták ſtátecżnie roſcie/
13: Im ią bárzyey náchyliſz/ záwżdy ſtánie proſcie.
14: A Mármor tákież záwżdy/ napięknieyſzy bywa/
15: Im go cżęſciey kropiámi/ deſzcż ſwymi omywa.
16: ¶ Tákież ſercá ſtałego/ ma być káżdy cżłowiek/
17: Ani zły áni dobry/ nie ma go ruſzyć wiek.
18: ❦Figurá cżyſtośći.
19: 2 P Allás ná Iednoroſcu/ zá tarcżą ſie kriye/
20: Dzyerży w ręku ſzefelin/ á Smoká w łeb biye.
21: Pállás bogini wſtydu/ Iednorożec tákież/
22: Lecż Kupido wſzetecżny/ to zły ná nie Papież.
23: Trzebá go iáko Smoká/ ſzefelinem łomić/
24: A pilno s pocżćiwośći/ zá tarcżą ſie bronić.
25: Bowiem kto tego Smoká/ poráźi w młodośći/
26: Godzyen ſławney pámięći/ w káżdey doſtoynośći.
27: ❦Wenus.
Wenus
strona: 114v
Rozdzyał http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 188
1: 2 W Enus s piękney vrody/ zá to wzyętá byłá/
2: Ze nędzne miłoſniki/ ty ſwieckie rządziłá.
3: Kupidá ſlepe dzyecię/ z łucżkiem s ſobą miáłá/
4: S ktorym ty ſercá błędne/ ćicho náſtrzeláłá.
5: Tákżeć y dziś ty ſlepe/ przedſię ſtrzela Sárny/
6: A pod pięknym obłowem/ dodawa im ſkwárny.
7: Ze ſie drugi vdawi/ niżli ią przechowa/
8: Ták tá páni myſliſtwo/ ſwoie rządnie chowa.
9: ❦Cżás thák máluią.
10: 2 C Zás bieży ná Ieleniu/ w okrutney byſtrośći/
11: Włoſy mu ná zad wiſzą/ w iego ſzedziwośći.
12: Sirp w iedney ręce nieſie/ w drugiey ręce koło/
13: Znácżąc iáko márny ſwiát/ záwżdy bieży w koło.
14: A iż mu obłyſiáło/ iuż ná przodku cżoło/
15: Znácży wſzytko co minie/ iż iuż záwżdy goło.
16: A żnie śirpem co potka/ áno iuż doźrzewa/
17: Bo ten ná żadne ſtany/ bácżnośći nie miewa.
18: ❦Occaſio/ to ieſt/ trefunk.
19: Okkázią podobno/ trefunkiem może zwáć/
20: Tę s tyłu obłyſiáłą/ kazáli málowáć.
21: A ſkrzydłá v nog s pirza/ brzytwę w ręku dzyerży/
22: Kto ſłuſzny cżás opuſzcża/ káżdy ią ten mierźi.
23: Bo ma nogi s ſkrzydłámi/ vmie ſie pokwápić/
24: A s tyłu też włos nie ma/ trudno ią vłápić.
25: Brzytwą prętko oderznie/ ieſliże co zmieſzkaſz/
26: Ia rádzę łápay prętko/ wſzák nie w Cżechach mieſzkaſz.
27: ❦ Spolny rátunk.
Máluią
strona: 115 http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 189
Cżwarty. Liſt 115.
1: 2 M Aluią go ſlepego/ on chromego nieſie/
2: Iżeby gdzye obádwá/ nie zginęli w leſie/
3: Ow mu drogę powiáda/ boby ſam nie tráfił/
4: A ow by też kulháiąc/ ſłábo ſie pokwápił.
5: Bowiem gdy ręká rękę/ ſpołecżnie vmywa/
6: Wnet iedná iáko druga/ záwżdy biała bywa.
7: Tákże ieden drugiego/ gdy wiernie rátuie/
8: Sam ſobie też ná potym/ zapłátę gotuie.
9: ❦Niedbáłość ćwicżenia.
10: 2 P Annę s ptaſzemi ſkrzydły/ z Wołowemi rogi/
11: Máluią ią ná Swini/ á by v Lwá nogi.
12: Bo do tego przekaża/ miłość latáiąca/
13: Albo oná Wołowa/ leniwość leżąca.
14: Albo Swinie plugawſtwo/ álbo Lwia vporność/
15: Ze ſie muśi zámieſzkáć/ przeſláchetna dworność.
16: Iże ták domá ſiedząc/ náſzy poſzkápyeią/
17: A to w zyſku odnioſą/ co ſie z nich náśmieią.
18: ❦Figurę pomſty/ ták málowáli.
19: 2 N Emezys tę boginią/ pomſty/ názywáli/
20: Z rozdrápánemi włoſy/ ſzpetnie málowáli.
21: Ná ręce miáłá pęto/ á w drugyey wędziło/
22: Ktorymby trzebá kroćić/ to wſzetecżne bydło.
23: A iż záwżdy vporny/ ma zdrapáną głowę/
24: A wędzidłá mu trzebá/ ná wſzetecżną mowę.
25: Pętá ná drugą rękę/ áby ſie nie mśćiłá/
26: Ná ſwe powinowáctwo/ pocżćiwe bacżyłá.
27: ❦ Figurá niedoſtátku.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 190
Niedo=
strona: 115v
Rozdzyał
1: 2 N Iedoſtátek máluią/ w iedney ręce kámień/
2: A drugą wznioſłá wzgorę/ á ſkrzydłá ma ná niey.
3: Serceby chciáło wzgorę/ kámień k zyemi ciągnie/
4: Bo więc trudno mędrowáć/ gdzye ſie nędzá lągnie.
5: A wſzákoż miła cnotá/ y w ſukience ſzárey/
6: Kto iey pilen/ ma záwżdy/ oſobliwe dáry.
7: Kożdego s ſwego ſtádá/ iáko piątnem znácży/
8: Bo bez niey nazacnieyſzy/ káżdy ſie z inácży.
9: ❦ Przygodę ták máluią.
10: 2 P Annę námálowáli/ w przygodney oſobie/
11: Oná ſiedzi w ogrodku/ wianki ſobie wiye.
12: A gádziná ſie pod nią/ ſzpetna w trawie źwiłá/
13: Cegłá z gory vpádłá/ głowę iey rozbiełá.
14: ¶ Ták wſzyſcy w tym ogrodku/ ty wianki wiyemy/
15: A pod námi gádziny/ co o nich niewiemy.
16: Tákież ſobye ná trawce igramy by dzyeći/
17: A niewiemy gdy cegłá/ ná nas z gory zleći.
18: ❦Pyſzny w cudzą nádzyeię.
19: 2 O Słá námálowáli/ á on obraz nośi/
20: A zá nim idzye żebrak/ co nań rzkomo prośi.
21: Ludzye ſie obrázowi/ kędy ſzedł kłániáli/
22: Oſieł mnimał by iemu/ kiedy go miyáli.
23: Stánął/ á żebrak kiyem/ nie tobieć to świnio/
24: Byś ty nie miał obrázu/ ſzedłby káżdy mimo.
25: ¶ Tákżeć kiedy ſie drugim/ dla pánow kłániáią/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 191
26: Wnet zhárdzyeią/ więc ie też/ cżáſem y biyáią.
27: ❦Pochlebniká ták máluią.
Pochlebni=
strona: 116
Cżwarty. Liſt 116.
1: 2 P Ochlebniká máluią/ á on Ráká dzyerży/
2: Gdyż ten narod pochlebny/ ſnadź káżdego mierźi.
3: Bo iż Rák ma wiele nog/ ten też wiele zbyega/
4: A wſzędy pilnie pátrzy/ y w tyle ocży ma.
5: A gdzie może vſzcżypnie/ chociay ćicho krocży/
6: Strzeż ſie go iáko Wężá/ chociać pyęknie w ocży.
7: Bo ieſlić nie vſzcżypnie/ ma przedſię cżym kole/
8: Ty ſie przedſię daſz zwabić/ moy miły Sokole.
9: ❦Drugie podobieńſtwo tegoż/
10: Iż mu nie wierz.
11: 2 K Ruk vłápił Chomieká/ ná drzewie gi ſkubye/
12: Alić Lis podeń dybye/ w oney ſwoiey ſzubie.
13: Aleś Krucżku wybielał/ bom cie cżarno widał/
14: Słyſzę żeś y głos zmienił/ y radbych cie ſłyſzał.
15: Krucżyſko chce záſpiewáć/ vpuśći Chomieká/
16: A Lis go pochwyćiwſzy/ choć nie miał koniká/
17: Skocżył prętko do láſá/ Krucżek ſie obacżył/
18: Iż zdrádzon iego miłość/ kiedy ſpiewáć racżył.
19: ❦Figurá łákomego.
20: 2 L Akomego figurá/ Oſieł z bieſágámi/
21: A ná nim fláſze nioſą/ s chleby s pyecżeniámi.
22: A on nędznik pokrzywy/ kędy może chwyta/
23: A gdzyeby do plew trefić/ pilnie ſie przymyka.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 192
24: ¶ Tákżeć też chłop łákomy/ ma doſyć wſzytkiego/
25: A plewy mu tkwią z gęby/ v Oſłá márnego.
26: Tákżeć iedno Pokrzywy/ á z Lopyanem wárzy/
27: Aż ſie potym kto iny/ po nim w gębę ſpárzy.
P Wynioſłey
strona: 116v
Rozdzyał
1: ❦Wynioſłey myſli figurá.
2: 2 M Aluią á Ikarus/ co wſzytko chciał wiedzyeć/
3: Y nie mogł ſie ſpokoiem/ ná zyemi wyſiedzyeć.
4: Nábrał s ptáſzych ſkrzydł pierza/ y woſkiem ie ſpráwił/
5: Potym ie ſobie do rąk/ miáſto ſkrzydł przypráwił.
6: A gdy leciał ku gorze/ Słońce woſk ſtopiło/
7: Vpadł w morze/ iuż go tám/ bárzo teſzno było.
8: ¶ Tákżeć máło nie wſzyſcy/ ty piorká lepiemy/
9: Ciągniemy ſie ku gorze/ á gdzye paść nie wiemy.
10: ❦ Niedbáłego Figurá.
11: 2 F Igowe drzewo piękne/ wyſoko ná ſkále/
12: Málowáli/ á iágod iuż ná nim o mále.
13: Ano ie ſkubą Sroki/ latáiąc á Wrony/
14: Bowiem to ich co vkráść/ zwycżay przyrodzony.
15: ¶ Tákżeć náſzym niedbálcom/ práwie toż dzyáłáią/
16: Iedno Sroki á Wrony/ ći ich vżywáią.
17: Co w nędzy názbieráią/ rozleći ſie márnie/
18: Bowiem tám iuż ledá kto/ záwżdy k ſobie gárnie.
19: ❦Niewiáſtá obłudna.
20: 2 S Argus rybá ieſt w morzu/ co Kozę rad widzi/
21: Chłop gdy ią chce vłápić/ tedy ią ták ſzydzi.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 193
22: Włoży ná głowę ſkorę Kozią y z rogámi/
23: Idzye ná brzeg/ áż Sárgus/ płynie s poſtáwámi.
24: A ten ią wnet połápi/ otoż tobye miłość/
25: Tákżeć ſie z námi dzyeie/ prze náſzę omylnosć.
26: Też nas tymi rogámi/ ty pánie ſiodłáią/
27: Co ſie dziwnemi kſtałty/ ná nas vbieráią.
Niewiá=
strona: 117
Cżwarty. Liſt 117.
1: ❦Niewiáſtę łákomą/ ták máluią.
2: 2 C Hłop łycżánych powrozow/ nákręćił niemáło/
3: By mu ſie też co zá nie/ nápotym doſtáło.
4: Y pokładł ie ná kupye/ przyſzedſzy oſlicżká/
5: Pogryzłá mu po troſze/ wſzytki miłoſnicżká.
6: ¶ Tákżeć wſzyſcy nierządni/ ty powrozy kręcą/
7: Pánie co ie chowáią/ nic nie robiąc ſwięcą.
8: A nędznik co wyrobi/ to oná pogryzye/
9: Bo śiłá łyk potrzebá/ ná owy ich bryże.
10: ❦Figurá podſzcżuwácżá.
11: 2 T Rębácżá związánego/ w pęcie málowáli/
12: A nád nim ſzubienicę/ co mu zgotowáli.
13: Bo choć nie bił nikogo/ ále iż głos iego/
14: Dawał wielką przycżynę/ morderſtwá onego.
15: ¶ Tákżeć rownie podſzcżuwácż/ co rádzi do złego/
16: Godzyenby s tym trębácżem/ też powrozá tego.
17: Boby ſie wiele cżáſem/ złego rozwodziło/
18: Kiedyby pomocnikow/ do tego nie było.
19: ❦Figurá niedbáłośći w pokoiu.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 194
20: 2 N Iedbáłośći w pokoiu/ ták kſtałt málowáli/
21: Helm pyękny otworzony/ pod Dębem ſtáwiáli.
22: A bábá drzewcem żołądź/ otłukáłá ſtoiąc/
23: A Pcżoły też do helmu/ zbiegáły ſie roiąc.
24: ¶ Ach nieſtotyſz toć ſzkodá/ gdzye ták helmy ſtoią/
25: A márnie zárdzewiawſzy/ pcżoły ſie w nie roią.
26: A báby s ſzefelinow/ przęſlice dzyáłáią/
27: Albo żołądź ná Dębye/ imi otłukáią.
P 2
strona: 117v
Rozdzyał
1: ❦Z możnym zły ſpołek.
2: 2 D Wá dzbany málowáli/ ony ſpołem płyną/
3: Cżekáiąc rychłoli ſie poſpołu rozminą.
4: Aż po chwili miedzyány/ rzekł do gliniánego/
5: Wierę płyńwá poſpołu/ będzye rátá ſwego.
6: Powiedzyał mu głiniány/ zle mi ſpołu s tobą/
7: Bo iáko wiátr powienie/ wnet ſie nam tłuc s ſobą.
8: Więc ſie ia o cię ſtłukę/ á ty zoſtánieſz ſam/
9: Bo to złe towárzyſtwo/ iam vbogi tyś pan.
10: ❦W pokoiu figurá niedbáłośći.
11: 2 N A ſpokoyną figurę/ koniá vbránego/
12: Máluią/ w pługu zá nim/ páchołká zbroynego.
13: A tarcż leży ná zyemi/ ptacy po niey gráią/
14: A tęć y dziś ná iáwi/ wſzyſcy formę máią.
15: Bo co ſie zacnych ludzi/ w tym pługu záchodzi/
16: Kiedy nie máſz ćwicżenia/ á coż im to ſzkodzi.
17: Lepyey wżdy niżli drudzy/ co leżąc prożnuią/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 195
18: Z oną cżyſtą vrodą/ po kárcżmach łotruią.
19: ❦Dworſki ſtan ták máluią.
20: 2 D Worzániná máluią/ pięknie vbránego/
21: Láńcuchow ná nim pełno/ iáko Dudká pſtrego.
22: A on w pęcie zá nogi/ podiął rękę ſobie/
23: A drugą ſie zá vcho/ ſchyliwſzy łeb ſkrobye.
24: ¶ Ieſtći żywot roſkoſzny/ lecż kto gi rozważy/
25: Iuż ſwobodę s ſumnieniem/ práwie ná ſzańc waży.
26: Bo nie to cżyń coć ſie zda/ lecż co cżás przynieſie/
27: Być ſwobodzye s ſumnienim/ byś też nie chciał w leſie.
Zły
strona: 118
Cżwarty. Liſt 118.
1: ❦Zły ſługá.
2: 2 Z Lego ſługę málárze/ ták figurowáli/
3: Pyſk świni/ Wilcże vſzy/ do łbá mu przydáli.
4: Pśi ogon/ á miáſto rąk/ dwie Niedzwiedze łápye/
5: Iż wſzytko gdzye co potka/ to do ſiebie drapye.
6: Wſzytkoby żárł by świniá/ Wilcżym ſłucha vchem/
7: Bo pewnie nic nie ſpráwiſz/ z omylnym páduchem.
8: Pśi ogon ma/ bo ſkacżąc iáko pies dutkuie/
9: A gdzyeby co połápić/ s kątá vpátruie.
10: ❦Sługá dobry.
11: 2 D Obremu záſię głowę/ Wołową przydáli/
12: A vſzy by v Oſłá/ v niey vdzyáłáli.
13: Z Ieleniemi nogámi/ celbrat w ręce dzyerży/
14: Pátrzy páńſkich pożytkow/ á zbytek go mierźi.
15: Pilnie ſłucha/ á co daſz/ ie iáko Woł trawę/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 196
16: Orze/ nie wymowi ſie/ ni ná żadną ſpráwę.
17: Skacże prętko by Ieleń/ kiedy pánu trzebá/
18: A tákiego zapłátá/ pewnie bliſko niebá.
19: ❦Zoná pocżćiwa.
20: 2 Z Oná zacna pocżćiwa/ tę figurę miáłá/
21: Pod nadobnym drzewecżkiem/ Oliwnym ſiedzyáłá.
22: A máćicá iey s piersi/ Winna wyraſtáłá/
23: A ſwemi gáłąſkámi/ drzewko obłápiáłá.
24: A po onych gronecżkach ptaſzkowie ſpiewáli/
25: Tákieć záwżdy pocżćiwi/ roſkoſzy miewáli.
26: Siadáli záwżdy ſpołu/ pyęknie ſie zgadzáiąc/
27: A dzyatecżki ſkakáły/ przed nimi ſpiewáiąc.
P 3 Zoná
strona: 118v
Rozdzyał
1: ❦Zoná wſzetecżna.
2: 2 N Iewiáſtę złą by Swinię/ záwżdy málowano/
3: Bramkę piękną ná cżele/ trepki iey przydano.
4: Pierſcień ma złoty w nozdrzach/ á pod drzewem riye/
5: Tákżeć żoná wſzetecżna/ co iáko pyes tyie.
6: Pod nabożną figurą/ iáko mnich s trepkámi/
7: Kędy może tu ryie/ by świniá pod námi.
8: Záwżdy ſie vſznuruie/ záwżdy ſie vſkubye/
9: Alić z onym pierſcieniem/ przedſię w gownie dłubye.
10: grafika
11: ❦Z możnym nie gray.
12: 2 L Ew gdy vſnął ná ſłońcu/ Krolikowie máli/
13: Zbieżawſzy ſie/ igráiąc/ brodę mu tárgáli.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 197
14: A Lwiſko ſie obudzi/ kilko ich połápi/
15: O toć drugi do iámki/ prętko ſie pokwápi.
16: ¶ Nie igray/ iáko mowią/ nigdy Myſzko s Kotką/
17: Być też wierę miáłá być/ y rodzoną ciotką.
18: Abowiem ſie poſpołu/ to nigdy nie zgodzi/
19: Bárzo rozno vbogi/ záwżdy s pyſznym chodzi.
20: ❦Zdraycy nigdy nie wierz.
21: 2 L Ew rzkomo ſie rozniemogł/ y poſłał do Liſzki/
22: Zeby go náwiedziłá/ prośił towárzyſzki.
23: Owa gdy ſzłá do niego/ ná ſcieſzkę poźrzáłá/
24: Názad żadnego ſládu/ ná pyaſku nie znáłá.
25: Rzekłá/ Lewku iuż ſie lecż/ niech ia we krzu ſiedzę/
26: Aż kiedyć ſie polepſzy/ toż cie więc náwiedzę.
27: ¶ Tákżeć káżdego zdraycę/ tym Lwem figuruią/
28: Ktorzy niewinne ludzi/ ćicho podſkubuią.
strona: 119
Cżwarty. Liſt 119.
1: ❦Pyſznemu pychá wádzi.
2: 2 I Eleń ſie pyſznie chłubił/ vſzymá y rogi/
3: Iedno ſie tym fráſował/ iż miał cienkie nogi.
4: A gdy go pśi popárli/ teraz chwalił nogi/
5: Bo mu y po ſzelinie/ záwadzáły rogi.
6: ¶ Tákżeć káżdy pyſzny chłop/ niewie co mu wádzi/
7: A co potrzebnieyſzego/ o tym więc mniey rádzi.
8: Iedno chodzi podnioſzſzy/ poroże by Ieleń/
9: Mogłby rzec cáłuy nas w rzyć/ á iedno ſie nie leń.
10: ❦Srogość cżłowiecża.
11: 2 A Rion ſławny gędzyec/ gdy ſie przez morze wiozł/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 198
12: A niemáło pieniędzy/ co był názbierał nioſł.
13: Nautowie obacżywſzy/ vtopić go chcieli/
14: Aby wzyęli pieniądze/ co przy nim widzyeli.
15: Pocżął gąść oſobliwie/ á Delphin przypłynął/
16: Kiedy go wyrzućili/ ten go wnet ná ſię wzyął.
17: Y przyniozł go do brzegu/ pátrz iáko beſtia/
18: Cnotą y miłoſierdziem/ złego cżłeká miya.
19: ❦Co niewinne dręcżą.
20: 2 I Aſtrząb gonił Gołębiá/ y wpadł w dom do chłopá/
21: A chłop go wnet vłápił/ nie być bez kłopotá.
22: Iáſtrząb rzekł/ coć do tego/ cżemuś mię vłápił/
23: Ten rzekł/ iżeś ſie pilnie/ zá Gołębiem kwápił.
24: Alem tobie niewinien/ chłop rzekł/ práwem twoim/
25: Oſądzę cie/ ktoreś ty/ miał z Gołębiem moim.
26: On tobie nic nie winien/ á tys go chciał zábić/
27: Tymże práwem złocżyńcá/ káżdy karan ma być.
P 4 Sługá
strona: 119v
Rozdzyał
1: ❦Sługá niewierny gorſzy niż złodzyey.
2: 2 P Ies ſzcżekáiąc od Owiec/ iął Iágniętá iádáć/
3: Páſterz go vłápiwſzy/ chciał go obieśić dáć.
4: Pies rzekł/ więceyć Wilk winien/ niechay mowi kto chce/
5: Ia rzadko gdy Iágnię zyem/ tenći iada Owce.
6: Páſterz mu rzekł/ nie ták mi/ cięſzko ná obcego/
7: Iáko ná cię/ gdyżemći/ zwierzył dobrá ſwego.
8: ¶ Záwżdy więtſzy domowy/ złodzyey/ bo y zdradza/
9: Gdyż mu wierzą/ niżli ow/ co ćicho krásć chadza.
10: ❦Nie wierz złemu nigdy.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 199
11: 2 W Ilcy kontrákt z Owcámi byli vcżynili/
12: Wilcżętá im w zakłádzye/ máłe zoſtáwili.
13: Owce im też ſwoie pſy/ zá gárdło wydáły/
14: Wilcżętá też podroſzſzy/ w lás pouciekáły.
15: Potym pánowie ſtárſzy/ gdy iuż pſow nie było/
16: Lácno im do ſzeliny/ po iedney bráć było.
17: ¶ Pátrzay záwżdy przypadkow/ gdy ſie maſz s kim iednáć
18: Bo z obłudnym iednáiąc/ możeſz ſie przeżegnáć.
19: ❦Tháka druga.
20: 2 W ąż chłopu dzyecię zyádſzy/ vciekał kſzykáiąc/
21: A chłop mu ogon vciął/ poſzedł Wąż ſtękáiąc.
22: Więc ſie dzyecię zgoiło/ ogon też Wężowi/
23: Chłop rzekł/ poiednaymyſz ſie/ kiedychmy iuż zdrowi.
24: Rzekł Wąż/ iać ſie poiednam/ lecż gdy vźrzę ogon/
25: A ty dzyecię wſpomienieſz/ będzye z nowu gomon.
26: ¶ Záwżdy gdy obráżona/ przyiaźń bywa názbyt/
27: Ná wiecżne tám przymierze/ trudno bywa o kwit.
O tymże.
strona: 120
Cżwarty. Liſt 120.
1: ❦O tymże.
2: 2 G Ołębie widząc Kánię/ iż ptaki goniłá/
3: Obráli ią zá krolá/ áby ich broniłá.
4: Potym Iáſtrząb przyleciał/ wnet Kániá ſkwircżáłá/
5: A gromádá Iáſtrząbá/ wneth Krolem obráłá.
6: Potym iego wielmożność/ gdy iuż krolem zoſtał/
7: Co naprzednieyſze pány/ po iednemu chwoſtał.
8: ¶ Nigdy ty ſobye nie gań/ páná ſpokoynego/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 200
9: Boć ſie rychley doſtánie/ w łeb zá zuchwáłego.
10: ❦Miła rzecż ſwobodá.
11: 2 W Ilk vźrzał Pſá tłuſtego/ pytał ſkądżeś vtył/
12: Powiedzyał/ pan mię karmi/ Wilk mu tę rzec chwalił
13: Vźrzał potym otárto/ około ná ſzyi/
14: A to coć łeb ogryzło/ towárzyſzu miły.
15: Ten rzekł/ iż w nocy záwżdy/ ſtawam ná łáńcuchu/
16: Wilk rzekł/ ia tych roſkoſzy/ nie chcę mieć páduchu.
17: Bo gdy pieſek dla ſtráwy/ ná łáńcuchu ſtawa/
18: Wilcżek ſobie po leſie/ ſkacżąc poigrawa.
19: ❦O tymże.
20: 2 V Zrzał Oſieł Koń ſkacże/ á wędzidłá gryzye/
21: A ná pierſiach/ ná głowie, wſzędy po nim bryże.
22: Przyiádą potym z bitwy/ á rány ná ſzkápie/
23: Boki mu wybodzyono/ áże z nich kreẃ kápie.
24: Rzekł Oſieł/ dobrzeć mnię ták/ dzwigáiąc ty worki/
25: Názobáć ſie zgoninek/ bo też ſuſzam wtorki.
26: Bo widzę iáko temu/ boki pobodzyono/
27: A toć iárzmo ná wſzytki/ hárde przełożono.
P 5 O tym
strona: 120v
Rozdzyał
1: ❦O tymże.
2: 2 M Yſz dworſka wieśney Myſzy/ prośiłá do ſiebie/
3: Záwiodłá ią w kołacże/ iedno lepiey w niebie.
4: Pocżnie klucżnik po chwili/ po zamku ſkrobotáć/
5: Myſzy ſzukáiąc ſkáłub/ pocżną ſie kłopotáć.
6: Szedł klucżnik precż/ Myſz wieśna/ á miła dworacżko/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 201
7: Cżęſtoż tákie przeſtráchy/ mieważ nieboracżko.
8: Tá rzekłá/ bárzo cżęſto/ á tá od niey w nogę/
9: Lepſzy w moiey ſtodołce/ ia pokoy mieć mogę.
10: ❦Vbogyego ſobie lekce nie waż.
11: 2 K Rolik pod Orlem gniazdem/ wylągł w iámie dzieći/
12: Gdy wylázły ná ſłońce/ Orzeł z gniazdá zleći.
13: Porwał iedno/ Krolicżek płácżąc zá nim wołał/
14: Aby mu wroćił dzyecię/ Orzeł o to niedbał.
15: Krolik potym y z żoną/ drzewo podkopáli/
16: Ze ſie Orzeł y z gniazdem na zyemię obáli.
17: Liſzki/ Kánie Orlętá/ potym rozchwytáli/
18: Nie waż nas ſobie lekce/ chociaieſmy máli.
19: ❦O tymże.
20: 2 M Yſzká biegłá mimo Lwá/ przyćiſnął ią nogą/
21: Puśćił kiedy piſzcżáłá/ nędznicżkę vbogą.
22: Potym w śidło zá nogę/ Lew pod kłodą tráfił/
23: Przyſzłá Myſzká do niego/ co ią był vłápił.
24: Y przegryzłá mu śidło/ Lewek iął dzyękowáć/
25: Iuż widzę s káżdym przyiaźń/ iż nie zle záchowáć.
26: ¶ A iście że to rozum/ pocżćiwy káżdego/
27: Aby nigdy nie gárdził/ chucią namnieyſzego.
Odmien=
strona: 121
Cżwarty. Liſt 121.
1: ❦ Odmienność.
2: 2 O Sieł gdy Bogá prośił/ o páná inſzego/
3: Iákoś mu ſie ſprzykrzyło/ było v pirwſzego.
4: Dał go Bog do Rymárzá/ vźrzał on gárbuie/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 202
5: Oſlą ſkorę ná wywrot/ bárzo ią nicuie.
6: Ach nieſtotyſz wygrałciem/ lepyey było wory/
7: Nośić z onego młyná/ bom iuż teraz chory/
8: Pátrząc ná tego ſkorę/ tákżeć też mey będzye/
9: Ták ſługá w dobrym bycie/ nigdy zły nie zbędzye.
10: ❦Niedbáłość przygody.
11: 2 P Chłá źimie miedzy pcżoły/ do vlá polázłá/
12: Aby tám pożywienie/ wżdy ſobie ználázłá.
13: Y rzekłá ſtárſzey Pcżele/ by ią przechowáłá/
14: A będę twoie dzyeći ſkakáć náucżáłá.
15: Tá rzekłá/ iuż tám cięgni/ y s ſwoimi ſkoki/
16: Wolę iż moie bęcżąc/ lecą pod obłoki.
17: A nánoſzą cżymby ſie/ źimie dobrze mieli/
18: Bo widzę bárzo iákoś/ ſkocżkowie pomdleli.
19: ❦Spolny rátunk.
20: 2 C Hłop miał Koniá y Oſłá/ kiedy iechał w drogę/
21: Oſieł rzekł/ vlży mi co/ bo ia iuż nie moge.
22: Włoż ná Koniá/ á Koń rzekł/ o bezecna świnio/
23: Tobie to przyrodzono/ á wżdyć nieść niemiło.
24: A potym zdechł Oſiełek/ więc ony brzemioná/
25: Ták y s chłopem poſpołu/ włożono ná Koniá.
26: ¶ Dobrać oná przypowiesć/ poſpolita byłá/
27: Bielſza ręká gdy iedná drugą ſpołu myłá.
Ze złym
strona: 121v
Rozdzyał
1: ❦Ze złym złe towárzyſtwo.
2: 2 P Racżkę węglarz námawiał/ áby z nim mieſzkáłá/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 203
3: Bo ia mam węgla doſyć/ będzyeſz przy nim práłá.
4: Pracżká rzekłá/ wiem pewnie/ ſtałoby zá moie/
5: Bo cobych ia popráłá/ toby węgle twoie/
6: Wſzytko mi pocżyrniło/ á ták bez kłopotá/
7: Nigdyby nie minęłá/ mie dwoiá robotá.
8: ¶ Záwżdyć kto z brudnym mieſzka/ káżdy ſie vbrudzi/
9: Tákżeć dobry záwżdy ſie/ ma ſtrzedz od złych ludzi.
10: ❦Coś ieſt/ to chciey być.
11: 2 P Aſterz vźrzał á morze/ pyęknie ćicho ſtało/
12: Owce wſzytki poprzedał/ kupił Fig niemáło.
13: Y chciał płynąć ná morze/ áby ná nich wygrał/
14: A morze ſie wzburzyło/ Márinarz roſkazał/
15: By wſzytko wymiotáli/ do brzegu ſie wroćił/
16: A potym iákoś rychło/ morze wiátr vkroćił.
17: Páſterz rzecże do drugich/ wey iákoć vſiádło/
18: Podobno przechowáło/ iużby Figi iádło.
19: ❦ Cudney poſtáwie nie wierz.
20: 2 L Is Chártom vciekáiąc/ do chłopá przybieżał/
21: Y wlazł miedzy kupę drew/ áby tám vleżał.
22: Gdy przybiegli Myſliwcy/ o Liſá pytáli/
23: Chłop rzekł/ iżechmy go tu/ nigdzyey nie widáli.
24: A pálcem ná drwá kiwa/ á Lis dziurę widział/
25: Myſliwcy odiecháli/ Lis chłopu powiedzyał/
26: Gdyby ſie twoie ręce/ z vſtámi zgodziły/
27: Nigdyby áni ciebie/ ni mnie nie zdrádziły.
S chytrem
strona: 122
Cżwarty. Liſt 122.
1: ❦ S chytrym złe towárzyſtwo.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 204
2: 2 K Rynicá z wodą wzgorę/ obrąbiona byłá/
3: Liſzká s Kozłem poſpołu/ do wody wſkocżyłá.
4: Gdy nie mogli wyſkocżyć/ Kozłá námowiłá/
5: Aby ſie wſpiął/ á oná po nim wyſkocżyłá.
6: Gdy iey prośił o rátunk/ oná powiedzyáłá/
7: Iuż cie wierę obrádz Bog/ gdym ia wybieżáłá.
8: Byś miał ták długi rozum/ iákoć brodá wiśi/
9: Nie dałbyś ſie oſzukáć/ mędrſzy ogon Liśi.
10: ❦Złego złość/ niewinnemu nie ſzkodzi.
11: 2 K Ozyeł iż s przyrodzenia/ rád waży ná Wirzbę/
12: Chociay iey kęs pogłodze/ máłą ćirpi krzywdę.
13: Owſzem pod cżás Kozłowi/ w rogi ſie doſtánie/
14: Wirzbie to nic nie wádzi/ bo w cále zoſtánie.
15: ¶ Tákże ſie też potrzebá/ ſtrzed káżdemu tego/
16: By ſławy nie vymował/ nigdy niewinnego.
17: Gdyż on przedſię zoſtánie/ w ſwoiey niewinnośći/
18: A ty pomſty nie vydzyeſz/ zá ſwe wſzetecżnośći.
19: ❦ Poſtáwá bez rozumu.
20: 2 M Alarz iechał do miáſtá/ przedawáć obrázy/
21: Vpuśćił rytą głowę/ miedzy złemi rázy.
22: Y nálázłá ią Liſzká/ by świeża mnimáłá/
23: Iż ſie miáłá pożywić/ ták ſie nádzyewáłá.
24: Gdy ią ięłá przewrácáć/ potym nárzekáłá/
25: Szkodáſz tey piękney głowki/ iż mozgu nie miáłá.
26: ¶ Siłáż tych pięknych głowek/ co mozgu nie máią/
27: A iże ie vpſtrzono/ przedſię ſie kocháią.
Na vtrá=
strona: 122v
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 205
Rozdzyał
1: ❦Ná Vtrátniki.
2: 2 R Zeżyſz bráćie ten kábat/ ſznurkuy obercuchy/
3: Náwiążyſz tych feretow/ rozwieſzay łáńcuchy.
4: Piy/ roźleway/ á dłuż ſie/ á gdy przydzye trwogá/
5: Do nagłębſzey piwnice/ iuż tám iedno Bogá.
6: Máłoby ná żelezye/ nie lepiey ſznurkowáć/
7: Iż kiedy on pan prziydzye/ co nie każe pſowáć/
8: Być bicżem nie dochluſtał/ w rzezánym kábacie/
9: A pewnie cie nie ſpyta/ co tám pod nim macie.
10: ❦Ná Opilce.
11: 2 C Oż wżdy maſz w tym zá roſkoſz/ moy namilſzy brácie/
12: Wſzytkim śmierdziſz iáko pies/ wſzyſcy pátrzą ná cię.
13: Ocżyć/ nogi zápuchły/ á brzuch iáko pudło/
14: Iuż chodziſz zá táraſkiem/ iuż ná nogach ſzcżudło.
15: Y mnimaſz ábyś żyw był/ á tyś zdechł nápoły/
16: Gdy owy wdzyęcżne ſwoie/ roſpuśćiſz Sokoły.
17: Zdać ſie ábyś wdzyęcżnym był/ kiedyć w gárdło leią/
18: Wierz mi iżći ſie s ciebie/ iáko z błazná smieią.
19: ❦Ná Zwadzce.
20: 2 C Oż maſz moy towárzyſzu/ s tego zá pożytki/
21: Iżeś ſobie omierźił/ práwie ſtany wſzytki.
22: Iż ná cię by ná Wilká/ Kozy záglądáią/
23: Pálcem cie vkázuiąc/ złąć ſławę dzyáłáią.
24: A to w niwecż żeć gębę/ ná krzyż pokryſláią/
25: Alboć wzory ná twarzy/ páznokty zdzyáłáią.
26: A ty przedſię ták mnimaſz/ iż nie daſz lekkośći/
27: Sobie cżynić/ lecż s tey cżći/ bárzo bolą kośći.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 206
Ná pochleb=
strona: 123
Cżwarty. Liſt 123.
1: ❦Ná pochlebcę.
2: 2 K Lekocże tym oſkardem/ moy miły Bocianie/
3: Gdyż widziſz iż ná ſwiecie/ cnotá wſzędy tanie.
4: Zyẃże ſie tą niecnotą/ by Bocian żábámi/
5: Lecż rádzęć nie doſiaday/ cżáſem rowno z námi.
6: Bo wieſz iż długo krzywdá/ nierádá záżywie/
7: Zwłaſzcżá pod fárbą prawdy/ kto ią cżyni łżywie.
8: Y nie bacżyſz pożytek/ iákie s tego roſcie/
9: Zła ſławá/ á niewiárá/ á w łeb pewni goſcie.
10: ❦Ná obmowcę.
11: 2 R Adzęć byś nie ſzácował/ nikogo po ſtronie/
12: Pewnie będzyeſz podobien ku plugáwey Wronie.
13: Ktora ſie więc zábawia/ ná śćirwie ſmrodliwym/
14: Gdyż ten ſkutek káżdemu/ rad bywa ſzkodliwym.
15: Ale lepiey moẃ w ocży/ gdy co nietrefnego/
16: Słyſzyſz álbo ſam widziſz/ do ſąſiádá ſwego.
17: Bowiem to cnotliwemu/ nadobnie przyſtoi/
18: Káżdemu mowić prawdę/ nigdy ſie nie boi.
19: ❦Ná tego co drugiemu zaźrzy.
20: 2 N Ie zaźrzyſz też nikomu/ o moy miły brácie/
21: Gdy kto chodzi w chędozſzey/ á niżli ty ſzácie.
22: Albo gdy ſie mu lepyey/ niż tobie powodzi/
23: Bo od ſámego Bogá/ wſzytko to pochodzi.
24: Nie z dowćipuć to mi wierz/ to ſie z námi dzyeie/
25: Przetoż y ty o Pánu/ bądź dobrey nádzyeie.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 207
26: Wſpomożeć też y ciebye/ tanieć to v niego/
27: Nie opuśćić on nigdy/ żadnego wiernego.
Ku te=
strona: 123v
Cżwarty.
1: ❦Ku temuż.
2: 2 D Awid on ſwięty Prorok/ ták o tym powiedział/
3: Byłem młod sſtárzałem ſie/ żadnegom nie widzyał/
4: Ktory tu ſpráwiedliwie/ w ſwey pobożnośći trwał/
5: Aby y s potomſtwem ſwym/ chlebá gdzye ſzukáć miał.
6: ¶ Záchowayże ſie też ty/ pobożnie w ſwym ſtanie/
7: Iſcie ſie nie omyliſz/ nigdy ná tym Pánie.
8: Y owſzemći ná wſzytkim/ błogoſłáwić będzye.
9: O cżym iego obyetnic/ w piśmiech pełno wſzędzye.
10: ❦Ná Lichwarzá.
11: 2 P Ełno tego ná ſwiecie/ zá náſzego wieku/
12: Gdyż iuż dziś nie ſromotá/ żadnemu cżłowieku.
13: Lichwę bráć od drugyego/ płátem to názwáli/
14: Snadź tego v Proroká/ nigdy nie cżytáli.
15: Gdzye pyta Páná ſwego/ Kto w przybytku twoim/
16: Mieſzkáć będzye moy Pánie/ że to drugim powim.
17: Ten ktory pieniędzy ſwych/ ná lichwę nie dawał/
18: A od niewinnych ludzi/ nigdy darow nie brał.
19: ❦Ná dziſieyſze okrutniki.
20: 2 P An woła przez Proroki/ brońcie śirot/ wdowy/
21: Ia też ku wyſłuchániu/ będę wam gotowy.
22: Wſzákże im dziś nawięcey/ ći krzywdę dzyáłáią/
23: Ná Páńſkye obietnice/ y grozy/ niedbáią/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 208
24: Ktorzyby ich we wſzytkim/ tu rátowáć mieli/
25: Okrutniey niż kto iny/ ſámi ie śćiſnęli.
26: Lecż wierz mi Páńſkie ſłowo/ będzye trwáć ná wieki/
27: A ty w piekle przypłáćiſz tey twoiey opieki.
strona: 124
Rozdzyał. Liſt 124.
1: ❦Ná Hárdego.
2: 2 I Dź ty przedſię á pátrzay/ byś nie zmylił kroku/
3: Pluy ná ſtronę/ á ná cyeń/ pogląday po oku.
4: A kolnierza potrząſay/ ni o kogo nie dbay/
5: A iżći wſzyſcy ſłużą/ ták o ſobye mnimay.
6: Ale wierz mi ći ſłudzy/ żeć ſie śmieią s ciebye/
7: Mowiąc/ tu rzecż w popyele/ choć myſl lata w niebie.
8: A chociać cżáſem z żártu w ocży pochlebuią/
9: Lecż wierz mi że cie s tyłu/ pálcem vkázuią.
10: ❦Ná łgarzá.
11: 2 N Vż moiá miła Soyko/ z zwykłego nałogu/
12: Przepyeruy/ áżći dádzą/ zgniłego twarogu.
13: Bowiem iáka robotá/ táka też zapłátá/
14: A nigdy to nie chybi/ łgarzá páná brátá.
15: Bo káżdy ná tym hándlu/ iuż ſowito tráći/
16: Kto ſie s ciotką pánią łżą/ práwie wiernie zbráći.
17: Bo mu wſzyſcy nie wierzą/ y nic mu nie dádzą/
18: Y co wyłgał/ iákoby/ wydrzeć/ záſię rádzą.
19: ❦Ná gracże.
20: 2 C Oż moy miły Kozerá/ maſz wżdy zá zyſk s tego/
21: Iżeś ták bárzo pilen/ thuzá żołędnego.
22: Tráćiſz ſławę/ mnimánie/ dobre mienie/ miárę/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 209
23: Y nie rowną z drugimi/ iuż maſz ná wſzem wiárę.
24: Bo weźrzy iedno w reyeſtr/ nie naydzyeſzli tego/
25: Iż thy przez rok omyliſz/ pewnie nie iednego.
26: Więc obudwu pewna was/ vtrátá nie minie/
27: Temu coś wzyął/ á tobye/ dobra ſławá ginie.
Q
strona: 124v
Rozdzyał
1: Ná Lákomce ſkąpe.
2: 2 Y Coż wżdy wy cżynicie/ vbodzy nędzarze/
3: Práwie was Pan poſádził/ káżdemu ná wſparze.
4: By ſie wámi karáli/ á dobrá ſwoiego/
5: Vżywáli pobożnie/ z łáſki nádánego.
6: Bo tu nędzę ćirpicie/ potym z mąk do pyekłá/
7: Y coż to zá nádzyeiá/ wierzę żeć ſie wſciekłá.
8: Syedzi nędznik ná worku/ by miał być żyw wiecżnie/
9: A drugi ná ten worek/ iuż piye beſpyecżnie.
10: ❦Ná Dworſtwo.
11: 2 C Oż zá dworſtwo oſzydzić/ zwłaſzcżá wierzącego/
12: A śmiać ſie ledá cżemu/ choć nie trzebá tego.
13: Gráć/ prożnowáć/ łotrowáć/ poki sſtawa worá/
14: A vmieć to ledá chłop/ choć nie był v dworá.
15: Toć ieſt dworſtwo/ záchowáć ſwoy ſtan w pocżćiwośći/
16: A zdobić ſie cnotami/ w pyękney ſtátecżnośći.
17: Káżdemu ſie záchowáć/ káżdemu pomagáć/
18: Ieſli chceſz dobrą ſławą/ k temu ſzcżęſciem władáć.
19: ❦Ná wychowánie ſynow.
20: 2 P Omnicieſz wy rodzicy/ iż cżáſem ze łzámi/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 210
21: Wſpominacie ſwe cżáſy/ co były przed wámi.
22: Nárzekáiąc ná przodki/ że was zle ćwicżyli/
23: Mowiąc/ żebychmy dziſia godnieyſzymi byli.
24: Karzcieſz ſie tedy pilnie/ ſwemi przygodámi/
25: A mieycie lepſzą pyecżą/ nád ſwymi dzyatkámi.
26: Bo nie doſyćći ná tym/ iż go vbogáćiſz/
27: Pewnie w złym wychowániu/ y z nim wſzyſtko ſtráćiſz.
Ryby
strona: 125
Cżwarty. Liſt 125.
1: grafika
2: ❦Ryby ná nieuſtáwicżność náſzę.
3: 2 P Ráwiechmy by w odmęcie/ zátrwożone ryby/
4: Goniemy ſie po ſwiátu/ weſpołek bez chyby.
5: Okuń goni Płoćicżkę/ á Okuniá Szcżuká/
6: A ſámá ſie theż lęka/ v rybitwá tłuká.
7: ¶ Tákże my też vbogye/ Płoćicżki dławimy/
8: A rybitwi zá námi/ co o nich nie wiemy.
9: Tákże záwżdy ná wzaiem/ cżárt iwáná goni/
10: A obádwá ni wzwiedzą/ kiedy będą w toni.
11: ❦Lábęć ná ſtrách śmierći.
12: 2 L Abęć kiedy vmiera/ tedy pyęknie śpyewa/
13: A nędzny cżłowiek płácże/ chociay ſie nádzyewa/
14: Po tym márnym żywocie/ onego lepſzego/
15: A wżdy mu żal od tego/ ſwiátá obłudnego.
16: Y nie práwy to Rycerz/ co ſie śmierći boi/
17: A tho záſię deſperat/ co też o nię ſtoi.
18: Ale to ieſt práwy kſtałt/ ſercá wſpaniłego/
19: Nielękáć ſie w nieſzcżęſciu/ nie prágnąć też złego.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 211
Q 2 Zoraẃ
strona: 125v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Zoraẃ ná beſpyecżność żywotá.
3: 2 Z Oraẃ domá chowány/ wolno ſobie chodzi/
4: Ná owego dziwocżká/ káżdy s kiyem godzi.
5: A też ſłyſzę kiedy ſpi/ dzyerży w nodze kámień/
6: Aby gdy mu vpádnie/ obudził ſie zá nim.
7: ¶ Pátrz iáko y beſtiyká/ ma pyecżą o ſobie/
8: A náſz Zoraẃ opiły/ przez ſen ſie w łeb ſkrobye.
9: Anoby trzebá wierz mi/ káżdemu cżuynośći/
10: Widząc ták omylny ſwiát/ w dziwney omylnośći.
11: ❦ Bocyan ná łákomcá.
12: 2 B Ocian ma cżyſty pokoy/ robacżki łápáiąc/
13: Lepſzy niż chytrá Wroná/ brogow podſkubáiąc.
14: Bo ná nię sidłá ſtáwią/ iże ſzkodę cżyni/
15: Y rychley ſie niż Owcy/ doſtánie w pyſk Swini.
16: ¶ Tákże też ty vdzyáłay/ domowy Bocianie/
17: Co ſwe drogo ſzácuieſz/ ludzkie názbyt tanie.
18: Zyẃ ſwą trochą pocżćiwie/ á nie boy ſie śidłá/
19: Y w pyſk kiyem nie weźmieſz/ y nie ſtłukąć ſkrzydłá.
Paw
strona: 126
Cżwarty. Liſt 126
1: grafika
2: ❦ Sokoł ná ty co ſwobodę záprzedáią.
3: 2 W Ey iáko ten nędznicżek/ ſiedzi záſlepiony/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 212
4: Mogąc ſobye powoli/ buiáć ná wſze ſtrony.
5: Iż mu w bęben kołácą/ á kęs mięſá dádzą/
6: A ná Wioſnę podſkubſzy/ przedſię w kociec wſádzą.
7: ¶ Coż nas ten bęben záwiodł/ y tá ſztuká mięſá/
8: Iże o ſwe ſwobody/ nie dbamy ni kęſá.
9: Syedzimy iáko ſlepi/ áno podſkubáią/
10: A choć y w kociec wſádzą/ náſzy nic nie dbáią.
11: ❦ Paw ná hárdego głupyego.
12: 2 P Oźrzyſz ná ty pſtroćiny/ pátrzże ná poſtáwę/
13: Iáko krocży by miał mieć/ od ſiedmi miaſt ſpráwę.
14: Poſłuchayże po chwili/ iedno głoſu iego/
15: Alić iáko v Oſłá/ onego márnego.
16: ¶ Tákżeć też náſzy Pawi/ ze pſtremi ogony/
17: Chociay widziſz w poſtáwie/ dziwne zabobony.
18: Moẃże co z nim áliśći/ iáko Oſieł krząka/
19: Niewie co rzec/ więc nogyeć/ rzkomo ſie záiąka.
Q 3 Iáſkołká
strona: 126v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦ Iáſkołká ná nieuſtáwicżność.
3: 2 K Iedy chłop ſiáł konopye/ Iáſkołká wołáłá/
4: Cići pyći będą nići/ ptaki przeſtrzegáłá.
5: A gdy ptacy nie dbáli/ iż iuż chłop miał nići/
6: Vciekłá w dách do niego/ nie cżekáiąc wići.
7: ¶ Tákżeć náſze Iáſkołki/ kiedy ſie zleciemy/
8: Cići pyći będą nići/ też ſobye mowiemy.
9: A potym záſię rozno/ á co mnyę do tego/
10: Rozlećim ſie do chłopow/ pátrzay káżdy ſwego.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 213
11: ❦ Gołąbek ná ćirpliwość.
12: 2 G Ołąbkowi z gniazdecżká/ gdy dzyatki pobyorą/
13: Pátrz z iáką niebożątko/ vżywa pokorą.
14: Siedząc ſobye s ſámicżką/ żáłobliwie wyie/
15: A zbyeráiąc po zdzyebłku/ gniazdko z nowu kryie.
16: ¶ Tákżećby káżdy ſtały/ miałbyć w ćirpliwośći/
17: Porucżáć káżdą krzywdę/ Páńſkiey opátrznośći.
18: A przygodę po zdzyebłku/ zbyeráiąc okrywáć/
19: Będzyeſz potym ná wſzyſtkim/ rádośći vżywáć.
Orzeł
strona: 127
Cżwarty. Liſt 127
1: grafika
2: ❦ Orzeł ná oſtrożność.
3: 2 O Rzeł ten ſobye buyno/ lata pod obłoki/
4: Przepátruiąc co broi/ márny ſwiát ſzyroki.
5: ¶ Tákiećby poważna myſl/ záwżdy buiáć miáłá/
6: Aby ſzkodliwe cżáſy/ wżdy przepátrowáłá.
7: Bo ſnadź nawiętſzy rozum/ gdy kto przyſzłe rzecży/
8: Rozmyſláiąc roſtropnie/ záwżdy ma ná pyecży.
9: Bo ty iedno co zeſzły/ cżynią nam ćwicżenie/
10: Bychmy ná to co przyść ma/ wżdy mieli bacżenie.
11: ❦ Szpak ná ćwicżenie.
12: 2 S Zpak świrkocąc po polu/ iedno trawkę ſkubye/
13: Albo łápa motyle/ álbo w gnoiu dłubye.
14: Pusćiſz go miedzy dzyeći/ álić on wnet mowi/
15: Y drugich potym przy nim/ wnet ſnádnie náłowi.
16: ¶ Tákżeć náſz Szpak domowy/ chociay chodzi w ſzubie/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 214
17: Ledwe tákże świrkocąc/ iż w gnoiu nie dłubye.
18: A puśćże go do ludzi/ áliśći on mowi/
19: Y drugyego by dudká/ zá wiechą vłowi.
Q 4 Soyká
strona: 127v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦ Soyká w klatce ná błazny.
3: 2 T O tá iedno ſzcżebyece/ á s ſwoiego piſku/
4: Kęs twarogu w ſkorupce/ to tylkoſz ma w zyſku.
5: A iż ſie iey kęs dzyeći/ zbyeżawſzy ſie śmieią/
6: A potym álbo ſkubą/ álbo z wirzchu zleią.
7: ¶ Tákżeć ſie też trefuye/ chłopu wſzetecżnemu/
8: Co mnima iżby wygrał/ iż ſie śmieią iemu.
9: A potym go obleią/ á s tyłu podſkubą/
10: Ze cżęſto idzye ná łbye/ s náieżoną ſzubą.
11: ❦ Drzewko ná niepewny żywot.
12: 2 D Rzewko pyęknie zyelone/ cáłe láto ſtoi/
13: Nadobnie zákwitáiąc/ wichru ſie wżdy boi.
14: Przydzye Ieſień pochmurna/ álić liſtki lecą/
15: A chłop z oną ſiekierą/ dybye ná nie/ kmiecą.
16: ¶ Tákżeć my też nędznicy/ nadobnie kwitniemy/
17: Acż wichrow wſzędy doſyć/ ktorych ſie boimy.
18: Przydzye ſtárość zázyębła/ liſtki pádną z roſą/
19: A oná smierć iáko chłop/ dybie s tyłu s koſą.
Ieleń
strona: 128
Cżwarty. Liſt 128
1: grafika http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 215
2: ❦ Ieleń ná przygody.
3: 2 P Rzebiye cżáſem przez ſieć/ Ielonek vbogi/
4: A ledá gdzye w ſzelinie/ vwiąźnie zá rogi.
5: Ze go ledá źwirzątká/ powoli drapáią/
6: A myſliwcy ná ſtronie/ ktorzy nań cżyháią.
7: ¶ Tákżeć my ſie też cżáſem/ s ſieći wybiyamy/
8: Ná mnieyſze ſie przygody/ máło rozmyſlamy.
9: Też ſie nas cżáſem s kątá/ ledá kto nádłaźi/
10: Zle kto rzecży przypádłe/ lekce ſobie waży.
11: Miedźwiedź ná dobrowolne niewolniki.
12: 2 P Atrz iáko ten łáſzkuie/ coż ma zá zyſk s tego/
13: Iedno iż mu kęs dádzą/ młotá śmierdzącego.
14: A toby ſie mogł wydrzeć/ y być ná ſwobodzye/
15: Tákżeć proſto náſz Polak/ nie mądr áż po ſzkodzye.
16: S przodku mu miodem máżą/ á potym okuią/
17: To iuż iáko Miedźwiedzyem/ ſobye im kugluią.
18: O nieſzcżęſna polewko/ o mizerne młoto/
19: Wolność zá cię przedáią/ droſzſzą niżli złoto.
Q 5 Woł
strona: 128v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Woł ná niepewność cżáſu.
3: 2 T O ten ciągnąc w ſwym iárzmie/ nędznicżek vbogi/
4: Ni wzwie/ trawki vſkubſzy/ kiedy ma dáć rogi.
5: ¶ Tákżeć y my w tym iárzmie/ tęż trawkę ſkubiemy/
6: A gdy rogi położyć/ tákże też niewiemy.
7: Coż ná to nalepſzego/ iedno żyć pocżćiwie/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 216
8: A tę trawkę nádáną/ tárgáć ſpráwiedliwie.
9: Wierz mi że iey káżdemu będzye przyraſtáło/
10: Y gdy rogi przydzye dáć/ ſtráchu będzye máło.
11: ❦Chárt ná podſzcżuwácże.
12: 2 T O tego iáko widziſz/ ná ſmycży tárgáią/
13: Y przedſię v herabu/ cżáſem kiyem dáią.
14: ¶ Tákżeć náſzy myſliwcy/ po dziſieyſze látá/
15: Wodzą Chárty ná ſmycży/ ná nędznego brátá.
16: Co im iáko Záiącem/ kieruią ná grudzye/
17: Boday ſie nie rodzili/ nigdy tácy ludzye.
18: Acż ie y kiyem biyą/ iedno iż tłucz máią/
19: Chociay wrzeſzcży Záiącżek/ przedſię go drapáią.
Koń
strona: 129
Cżwarty. Liſt 129
1: grafika
2: ❦Koń ná byſtrą młodość.
3: 2 G Lupyać to ſzkápá byłá, ále wey oſtrogi/
4: Dodáły mu buynośći/ iákoć ſtáwia nogi.
5: Więc munſztuk pátrz iáko mu/ gębę záłámuie/
6: Ze gdzye każą/ nie gdzye chce/ tám ſie pan kieruie.
7: ¶ Tegożby też potrzebá/ źrzobkowi náſzemu/
8: Niżli weźmie ſwey woley/ chłopu domowemu.
9: Dobość mu oſtrogámi/ á záłomić gębę/
10: Iżby rzekł/ nie tám gdzye chcę/ lecż gdzye każą będę.
11: ❦Wilk kto ná cudze łákom.
12: 2 N Ośi Wilk á Wilká też/ záſię w zaiem nioſą,
13: Albo ſam gdzye w doł wpádnie/ álbo podtną koſą.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 217
14: ¶ Tákże my co możemy/ by Wilcy wlecżemy/
15: A ſámi áni wzwiemy/ kiedy w doł wpádniemy.
16: Bo to ſtára przypowieść/ my ſzcżypty cudzego/
17: A dyabeł pełną garſcią/ náchwyta náſzego.
18: Wilk rad kiedy cudzego/ Báraná oſkubye/
19: Ale też w lás nie záwżdy/ w cáłey bieży ſzubye.
Záiąc
strona: 129v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦Záyąc ná vbogyego kmiotká.
3: 2 Z Aiącżek iáko kmiotek/ iż ma kąſek mięſá/
4: Więc go goni kto potka/ choć nie krzyw ni kęſá.
5: ¶ Tákże vbogi kmiotek/ drapye go co żywo/
6: Day pánu cżyńſz/ pániey Gęś/ ſtároſcie ná piwo.
7: A ſnadź by ich nie ſkubli/ więceyby ich mieli/
8: Bo y ći nam przez źimę/ ledwe przeſiedzyeli.
9: Y Záiącżkow gdyby ták/ nie cżęſto gonili/
10: Káżdyby ich więcey miał/ by ſie rozrodzili.
11: ❦Myſz ná niepewne dobre mienie.
12: 2 M Yſzká włocży orzeſzki/ przez láto do iámki/
13: Puſtułká nád nią wzgorę ſtroi wywijánki.
14: Alić idzye pochwili/ on zły chłop z motyką/
15: Kędyby ią podkopáć/ dzyury máca tyką.
16: ¶ Tákżeć my też orzeſzki do iámki włocżymy/
17: A puſtułki nád námi/ co o nich nie wiemy.
18: Tákżeć nas y ze wſzech ſtron/ też chłop máca tyką/
19: A drugi áni wzwyemy/ gdy przydzye z motyką.
Wodá http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 218
strona: 130
Cżwarty. Liſt 130.
1: grafika
2: ❦Wodá ná przeſzłe cżáſy.
3: 2 P Atrz ná tę byſtrą wodę/ iáko pyęknie płynie/
4: A nigdy ſie nie wroći/ ktora iuż przeminie.
5: Rybki po niey igráiąc/ robacżki łápáią/
6: Sámy też áni wzwiedzą/ gdy ie pośidłáią.
7: ¶ Tákżeć też náſze cżáſy/ też s tą wodą płyną/
8: A nigdy ſie nie wrocą ktore raz przeminą.
9: Ták też nędzne robacżki/ po ſwiátu goniemy/
10: A gdy nas też połápyą/ áni ſámi wzwiemy.
11: ❦Słońce ná przełożone.
12: 2 S Wiećże miła Płáneto/ á ogrzeway gory/
13: Cżyńże nam ćiche wiátry/ á roſpądzay chmury.
14: A ruſzay tych ktorym twe/ promienie pánuią/
15: Iż twego przyrodzenia/ tákże náſláduią.
16: Niech rowno wſzyſtkim ſwiecą/ iáſnemi cnotámi/
17: Niech chmury roſpądzáią/ ná ſtrony nád námi.
18: By nam z nich nie vroſły/ iákie przykre grády/
19: Ktore więc rowno wſzyſtkim/ przytłukáią rády.
Pánná
strona: 130v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦ Ná wſtydliwość pánienká.
3: 2 P Atrzay ná tę pánienkę/ kiedy ſie zápłonie/
4: Iáko zarzá Rożána/ w południowey ſtronie.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 219
5: Iákoż iey tá wſtydliwość nadobnie przyſtoi/
6: A tę zową wſzetecżną/ ktora foſzki ſtroi.
7: A wierz mi iż tá cnotá/ káżdemu przyſłuſzy/
8: A iście pyękny klenot/ kto ſie wſtydem ruſzy.
9: Bo by pátrzał wſzetecżny/ zá ſobą w źwierciádło/
10: Wieręby mu figlikow/ wcżoráyſzych przeſiádło.
11: ❦ Lipká ná cne obycżáie.
12: 2 W Ey iáko po tey Lipye/ Pcżołecżki latáią/
13: Bęcżąc ſobye/ w roſkoſzy/ miod s kwiatkow zbieráią.
14: ¶ Tákże ty miły brácie/ ſtáray ſie byś tym był/
15: Byś pocżćiwie cżym możeſz/ przyiaciołom ſłużył.
16: Aby ſie iáko Pcżolki do ciebye zlatáli/
17: Twey rády á pomocy/ pocżćiwey ſzukáli.
18: Niech twe kwiatki pięknemi/ cnotámi woniáią/
19: A drugim s ſiebie ná wſzem/ dobry przykład daią.
Dąb
strona: 131
Cżwarty. Liſt 131.
1: grafika
2: ❦ Dąb ná wielkye ſtany.
3: 2 P Atrzże iáko na ten Dąb/ cżęſto pyorun biye/
4: A Brzoſkę podle niego/ iedno co deſzcż zmyie.
5: Pátrzże też iáko pod nim/ y lecie y źimie/
6: Cżáſem y śnieg rozgrzebſzy/ záwżdy ryią Swinie.
7: ¶ Tákże ná więtſze ſtany/ też więtſze przygody/
8: Ow mnieyſzy ná ſwobodzye/ záwżdy miewa gody.
9: Tákżeć pod nim y źimie záwżdy Swinie ryią/
10: A z miłego pochlebſtwá/ iáko Wieprze tyią.
11: ❦ Wirzbá ná ſtałość.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 220
12: 2 W Irzbá drzewko domowe/ ktore wſzyſcy znamy/
13: Ale wielką ćirpliwość/ przedſię w nim widamy.
14: Bo ią łamią ná wieńce/ co w nich Máiá chodzą/
15: A Kozy ią też s ſpodku/ gdzye przypádną głodzą.
16: Wżdy oná przedſię ſtoi/ w ſwoiey zyelonośći/
17: Dawáiąc dobry przykład/ káżdemu ſtałośći.
18: Chociay ſzcżypyą/ choć łamią/ chociay Kozy głodzą/
19: Przedſię náſzy zyelono/ w dobrey myſli chodzą.
Chłop
strona: 131v
Rozdzyał
1: grafika
2: ❦ Chłop.
3: 2 W Ierz mi iż tá ſkowerá/ choć ták nurkiem chodzi/
4: Vźrzyſz y on też ſwego/ poćichu vgodzi.
5: A ſkoſztuy go ná targu/ ſkoſztuy go y domá/
6: Vźrzyſz ćicho coć ſpráwi/ podſkubiona Wroná.
7: Zdać ſie żeś go oſzukał/ á iżeś ty wygrał/
8: On byałki vkęſuiąc/ idzye proſty migdał.
9: A pan chytry wytyka/ ná chromym do domu/
10: A dla wſtydu iż dubyel/ nie powie nikomu.
11: grafika
strona: 132
Cżwarty. Liſt 132.
1: ❦Siedḿ cnot przednieyſzych
2: Krześcijańſkich.
3: ❦Napirwſza Wiárá.
4: 2 A Brámowey ſtałośći/ gdy Pan Bog probował/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 221
5: Roſkazał mu áby wnet/ Syná ofiárował.
6: Abram ſyná chciał ſpalić/ ále iego Wiárá/
7: Wdzyęcżnieyſza Pánu byłá/ niż oná ofiárá.
8: Noe wiárą wypłynął/ s ſrogiego potopu/
9: Wiárą Lot zbył w Sodomie/ ſtráſznego kłopotu.
10: Wiárą ſie wſzyſtko dobre/ nád wiernemi dzyało/
11: Tákże też ty chceſzli cżyń/ być ſie też ták sſtáło.
12: ❦Nádzyeiá/ druga.
13: 2 Y Coż ieſt weſelſzego/ gdy dobrey nádzyeie/
14: Kto w ſwych ſmutkoch vżywa/ ten ſie záwżdy śmieie.
15: Nie ſtráſzna mu áni śmierć/ ni ſrogi ſtrách żadny/
16: Nie vpłoſzy go nicżym/ ten márny ſwiát zdradny.
17: Bo ſie záwżdy od Páná/ obrony nádzyewa/
18: A beſpyecżnie w rádośći/ Pánie wſpomoż ſpyewa.
19: Bo mu to Pan záſlubił/ że Lwi áni Smocy/
20: Nie mogą mu ſtráſzni być/ ni we dnie ni w nocy.
21: ❦Láſká álbo życżliwość/ trzecia.
22: 2 P Aweł ſwięty ták piſze/ byś przewrácał gory/
23: Wiárą/ y przez morze brnął/ y tłukł twárde mury.
24: Ieſli z bliźnim nie będzye/ wierney życżliwośći/
25: Wſzytko to brzęk Miedzyány/ w Páńſkiey wielmożno=
: (śći.
R
strona: 132v
Rozdzyał
1: Bo pátrzay iáką lichwę/ s tego vrabiamy/
2: Páńſką łáſkę/ á bliźnich/ tákąż miłość mamy.
3: A w márney nienawiśći/ y Páná gniewamy/
4: Y kłopotu márnego/ s tego doſyć mamy.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 222
5: ❦Spráwiedliwość/ cżwarta.
6: 2 P An przez Ezáiaſzá/ ták do nas wſkázuie/
7: Iż tych náſzych wymyſłow/ nic nie potrzebuie.
8: Mowiąc/ że mi pościcie/ kádzidły kurzycie/
9: A krwią ręce zmázáne/ gdy mi to cżynicie.
10: Lecż chceſzli mię vbłagáć/ cżyńże ſpráwiedliwość/
11: A od ſercá odeymi/ złą vprzeymą chćiwość.
12: Ták gdy ná mię záwołaſz/ ozwáćći ſie muſzę/
13: A w obronieć záchowam/ y ciáło y duſzę.
14: ❦Miárá/ piąta.
15: 2 P Omierność w wychowániu/ nie poſlednia cnotá/
16: Bo tá ſtrzeże y zdrowia/ y broni kłopotá.
17: Bo iáko kto zdrow ma być/ vſtáwicżnie leiąc/
18: Albo potym bez guzu/ pijáno ſzáleiąc.
19: A by też nic inſzego/ iedno ná złość Swini/
20: Mielibychmy tego ſtrzedz/ co nam lekkość cżyni.
21: Bowiem tá nigdy nie żrze/ kiedy ſie iey nie chce/
22: A náſz by miał y zdechnąć/ ley mu w gárdło ieſzcże.
23: ❦Roſtropność/ ſzoſta.
24: 2 Y To nie mnieyſza cnotá/ w ſłuſzney roſtropnośći/
25: Kto ſwe czáſy przypádłe/ miewa ná bácżnośći.
26: Bo káżdy kto z rozmyſłem/ ſwe rzecży ſtánowi/
27: Ieſli kiedy żáłował/ niech to y ſam powie.
Ale kto
strona: 133
1: Ale kto prętko w ptaki/ bez cżáſu wſkákuie/
2: Spytay go ieſli potym/ tego nie żáłuie.
3: A rádzę rozmyſlay ſie/ káżdy ná ſwe ſpráwy/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 223
4: Chceſzli Bogu y ſobie/ być przyiaciel práwy.
5: ❦Stałość/ ſiodma.
6: 2 S Alomon o niewieſcie/ ták ſtałey nápiſał/
7: Iż áż ná końcu ſwiátá/ iey zapłátę ſłyſzał.
8: A ieſliże ták drogo/ pániam zácenioná/
9: Cżemużby też miałá być/ v nas obelżoná.
10: Bo gdy możeſz Mayem być/ przecż ſie Márcem cżyniſz/
11: A nikt inſzy iedno ty/ ſam ſie ná tym myliſz.
12: Abowiem ty Márcowe/ twoie odmiennośći/
13: Nie mogą być nieboże/ nigdy bez lekkośći.
14: ❦Zá nimi/ Cirpliwość.
15: 2 Y To nadobna cnotá/ gdy kto w ćirpliwośći/
16: Záchowa myſl ſtátecżnie/ á złey wſzetecżnośći/
17: Nie da buiáć nád ſobą/ á w ſwoiey ſkromnośći/
18: Przetrwa cżás/ áż náſtáną/ ine odmiennośći.
19: Vźrzyſz á on ſzalony/ kryie pśiną ocży/
20: Ze wſtydem od pocżćiwych/ ná zad ſtroną krocży.
21: A owemu pocżćiwa/ sſtánie ſie opráwá/
22: Ná woynę nie náłoży/ tákież y ná práwá.
23: ❦Powſciągliwość ięzyká.
24: 2 M Ilcżący bárzo máło/ rozny od mądrego/
25: Bo więc trudno rozeznáć/ kto ma więcey cżego.
26: Ale ow ſzcżebietliwy/ ſzpyegá nań nie trzebá/
27: Bowiem on ſam wywoła/ od zyemie do niebá.
R 2 Y dla
strona: 133v
Rozdzyał
1: Y dla tego dwie vſzy/ ieden ięzyk dano/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 224
2: Iżeby mniey mowiono/ á więcey ſłuchano.
3: Bo záprawdę kto gęſto/ przepieruie ſłowy/
4: Ieſt to ſzpieg napewnieyſzy/ od ſzaloney głowy.
5: ❦Prawdá kto ią chce fárbowáć.
6: 2 N Iewiem co to pomaga/ iż kto wywijánki/
7: Vmie ſwą rzecż ozdobić/ iákoby wił wianki.
8: Ano trudno poſtawka/ nieprawdę farbowáć/
9: Bo gdzye gorzko/ tám záwżdy/ trudniey ocukrowáć.
10: Bo więc owi z dáleká/ co Iáſtrząbá znáią/
11: Po oku poglądáiąc/ wnet ſie vmizgáią.
12: A potym gdy ſie ſzydło/ w worze nie zátái/
13: Iákiego śmiechu będzye/ w náſzey miłey zgrái.
14: ❦Cnotá.
15: 2 Y Coż po twym żywocie/ ieſli nie maſz cnoty/
16: Iákoby gdzye piękny ſad/ á ogniłe płoty.
17: Iż Swinie pod nim riyą/ á Kozy go głodzą/
18: A chłopi s ſiekierámi/ poćichu nań godzą.
19: Tákże też ty s Swiniámi/ y s tymi Kozámi/
20: Chodziſz/ á chłopi ná cię/ dybią s ſiekierámi.
21: Ale kiedy nadobny/ płot vgrodziſz s cnoty/
22: Wnet odwiernym pocżćiwość/ ſtánieć przedewroty.
23: ❦Sławá.
24: 2 C Oż po wſzyſtkim ná ſwiecie/ ieſliże zła ſławá/
25: Tá cie ma wſzem okazáć/ iáka twoiá ſpráwá.
26: Bowiem tá zá żywotá/ ieſzcże obumiera/
27: Lecż po śmierći toż więc ſwe/ Ogáry wywiera.
A iákoś
strona: 134
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 225
Cżwarty. Liſt 134.
1: A iákoś ſieći miotał/ tákći ſkolić będą/
2: Ale wierz mi twe ſpráwy/ żeć wſzyſtki wygędą.
3: Gdyż docżeſne nábycie/ ſpołu s ciáłem ginie/
4: Sámá ſławá pocżćiwa/ tá ná wieki ſłynie.
-1: grafika
-1: ❦Docżeſne roſkoſzy zyemſkie.
6: ❦Pirwſza.
7: 2 M Arcialis był Mędrzec/ tu ná ſwiecie dawny/
8: Ten wylicżał roſkoſzy/ iákich cżłowiek ſławny/
9: Tu ma ze cżcią vżywáć/ á ſwego żywotá/
10: Vżyć z nadobną ſławą/ záwżdy bez kłopotá.
11: Zá napirwſzą roſkoſz kładł/ gdy s ſzcżęſcia ſámego/
12: Bez trudnego nábycia/ iż kto dobrá ſwego/
13: Pobożnie á z rozmyſłem/ vżywa ná ſwiecie/
14: Ten roſkoſzą ſzáfuie/ y źimie y lecie.
-1: ❦Druga.
16: 2 D Rugą roſkoſz może zwáć/ kiedy zdrowe ciáło/
17: W roſtropnych obycżáioch/ iż będzye buiáło.
18: Zdobiąc zewſząd ſwe ſpráwy/ pięknemi cnotámi/
19: A to ſnadź pirwſza roſkoſz/ miedzy roſkoſzámi.
20: Abowiem co ieſt ciáło/ byś ie w złoto wſádził/
21: Ieſliże ſmálc bez cnoty/ tedyś ie ſam zdrádził.
22: Ale gdy w dobrym zdrowiu/ zacna ſławá będzye/
23: To ſie iuż ná trzy głoſy/ káżda pioſnká gędzye.
R 3
strona: 134v
Rozdzyał
-1: ❦Trzecia.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 226
2: 2 T Rzecia roſkoſz w roſterkoch/ kiedy zacny cżłowiek/
3: Nie bywa/ lecż ſpokoiem/ wiedzye pocżćiwy wiek.
4: Spraw trudnych/ áni práwá/ ni s kim nie vżywa/
5: Ten záwżdy iáko pącżek/ w máſle ſobie pływa.
6: Ale ieſliby też był/ iáko málowány/
7: Niechżeby też gdzye ſiedzyał/ miedzy obraſkámi.
8: Boć y to roſkoſz wielka/ przyiaciołom ſłużyć/
9: Bo y tám krotophile/ może záwżdy vżyć.
-1: ❦Cżwarta.
11: 2 T O też zá pewną roſkoſz/ máią zacni ſobie/
12: Gdy ſie pan máiąc goſcie/ zá vcho nie ſkrobie.
13: A nie ſzepce s páchołkiem/ nie mruga ná żonę/
14: Nie pogląda po kąciech/ łáiąc w káżdą ſtronę.
15: Ale to co Pan Bog dał/ z dobrą wolą dawa/
16: A iego ochotna twarz/ iż nam rad/ zeznawa.
17: Táć nam pychá záprawdę/ ſkáźiła bieſiády/
18: Ze ſie iuż ledwe cżáſem/ znamy y s ſąsſády.
-1: ❦Piąta.
20: 2 T O też zá krotofilę/ zacni pocżytáią/
21: Gdy rowni w obycżáioch/ poſpołu bywáią.
22: Rozmow/ bieſiad vcżćiwych/ pyęknie vżywáią/
23: A wſzyſtko miáſto gniewu/ w żárty obracáią.
24: To ſie tám rozum oſtrzy/ á wſzytko ſie ſporzy/
25: To ſie iuż tám wierna myſl/ káżdego otworzy.
26: Iuż więc tám ſtroną miyay/ pánie Symulacie/
27: Bo cie pewnie poznáią/ po łżywym kábacie.
strona: 135
Cżwarty. Liſt 135.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 227
-1: ❦Szoſta.
2: 2 D Om chędogi też kłádą/ miedzy roſkoſzámi/
3: Iákoż to pewnie wſzyſcy/ muśim zeznáć ſámi.
4: Gdy chędogo ná ſtole/ chędogo w komorze/
5: Wnet przypádnie dobra myſl/ niechże ią cżárt orze.
6: Gdy k temu w nim pocżćiwa/ żonká mieſzka z námi/
7: Y z onymi máłemi/ ſwymi błazenkámi.
8: Co ſkacżą by Kozlętá/ á záwżdy kugluią/
9: Dobrą myſl z łáſką Páńſką/ iaſnie okázuią.
-1: ❦Siodma.
11: 2 O Gień w domu zá roſkoſz/ też położyć może/
12: Iákoż y ſam rozeznaſz/ gdyć źimno nieboże.
13: Mędrcy go przyiacielem/ kładą przyrodzeniu/
14: Iákoż to każdy zezna/ w naproſtſzym bacżeniu.
15: Dobry w domu/ y w łáźni/ w browárze/ w komnácie/
16: Ale nalepſzy w kuchni/ iáko ſámi znacie.
17: Bo zmyy ſie ty iáko chceſz/ á gdy nic nie wárzą/
18: Tedy ſie rychley głodni/ y w cieple poſwárzą.
-1: ❦Oſma/ á dobra.
20: 2 S Zátá piękna/ koſzulá/ poſciel/ Koń vbrány/
21: To też może policżyć/ miedzy roſkoſzámi.
22: Ale to wſzytko plewy/ gdy rozumu máło.
23: Wſzytko to wiátr roznieſie/ áż nic nie zoſtáło.
24: Ale gdy ſie kto pięknie/ ſam rozmierzyć vmie/
25: A co cnocie przyſtoi/ wſzyſtkiemu rozumie.
26: W boiáźni z łáſką Páńſką/ ták tego vżywa/
27: Ten roſkoſz nád wſzyſtkiemi/ roſkoſzámi miewa.
R 4
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 228
strona: 135v
Rozdzyał
-1: ❦Dzyewiąta przykra.
2: 2 P Rawdá żeć ty roſkoſzy/ nadobnie ſmákuią/
3: Bo to co ciáłu miło/ toć wſzytko cukruią.
4: Ale miłey duſzyce/ s Piołunem potráwy/
5: Bo iuż do tey roſkoſzy/ trzebá iney ſpráwy.
6: Trzebá cnoty/ miłośći/ wiáry/ á ſtałośći/
7: Pocżćiwy żywot wiodąc/ ná wſzem w wſtydliwośći.
8: Bo choćbyś z roſkoſzámi/ ciáłu ſwiát zákupił/
9: Nicći potym/ byś duſzę/ z iey roſkoſzy złupił.
-1: grafika
-1: grafika
strona: 136
Cżwarty. Liſt 136.
-1: ❦Goſpodarſtwo.
2: ❦Napirwey Dom.
3: 2 T O piekło nie nátkáne/ włocż ty iáko Swiniá/
4: Drugą dzyurą wypádnie/ wſzák to nie nowiná.
5: Ano ſie gárnce tłuką/ ſzcżyrbáta ſiekierá/
6: Wierę nam ſnadź zgłupieie/ on chytry przechyrá.
7: Co ná cudzym rozdymał/ przepieruiąc chodził/
8: Aleś teraz też dyable/ tu ná práſk vgodził.
9: Bo dzyerz ręce w kálecie/ ábyć nie záziębły/
10: Ano ſie w obu mieſzkoch/ iuż puſtki zálągły.
-1: ❦Kuchnia.
12: 2 T En gmách gdyby pomiernie/ ná wſzem ſpráwowano
13: Wieleby w dobrym zdrowiu/ ludzi záchowano.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 229
14: Abowiem w káżdey rzecży/ co wykrocży z miáry/
15: Záwżdy bywa ſzkodliwe/ wſzák to iuż tret ſtáry.
16: Bo y Sálomon piſze/ iż to dawno ſłynie/
17: Ze ich więcey z obżárſtwá/ niż od miecżá zginie.
18: Bo iáko to nie ma być/ gdy przedſię tka w gárdło/
19: Ano ledwe wcżoráyſze/ brzuchá nie roſpárło.
-1: ❦Láźnia.
21: 2 N Ie doſyćći iż brudu/ trochę zmyieſz s ciáłá/
22: Ieſli przedſię ná cnocie/ przeſuchá przywrzáłá.
23: Bo zda mi ſie chędoſzſzy/ ten co cnotę myie/
24: Abowiem brud ná ciele/ ledá cżym zákriye.
25: Płáwiąć ſie więc też Swinie/ y kąpią ſie Wrony/
26: A wżdy ſie im nie zmieni/ zwycżay przyrodzony.
27: Abowiem brudna cnotá/ bárzo ſławę pſuie/
28: Nie cudna wonia od niey/ y wzwiátr zálátuie.
R 5
strona: 136v
Cżwarty.
-1: ❦Stáynia.
2: 2 C Vdź wżdy brácie ty Konie/ choć owſá nie mamy/
3: Wżdyć ſie tego Woyciechá s ſtráwą docżekamy.
4: Boć ich iednák nie wygnáć/ by ſzubki przyſtáwić/
5: Wſzák możemy powoli/ lecie iną ſpráwić.
6: Ale gdyś ie ſtáwiáć miał/ cżemuś brácie miły/
7: Nie rozmyſlał iż w gumnie/ wákáncie były.
8: Teraz y ſzubkę ſtráćiſz/ y ſzkápyeć nádchudnie/
9: A nie bárzo obyemá/ ták wam będzye cudnie.
-1: ❦Gumno.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 230
11: 2 W Ierę brácie Stároſtá/ nieźle ſie zrodziło/
12: Dawno iſcie w tym gumnie/ ták wiele nie było.
13: Iużby konie poſtáwić/ y pſy mamy chude/
14: Bo cżás będzye polowáć/ potym zaydą grudy.
15: A cochmy w nowe bráli/ to záſię wrácaycie/
16: A do targu gdy trzebá/ tedy vmłacaycie.
17: A ſkoro z Wielkieynocy/ álić w onym gumnie/
18: Iuż dawno Swinie ryią/ rownie iáko v mnie.
-1: ❦Browar.
20: 2 D Obrzeby piwowarze/ w cżás záwárzyć piwo/
21: Bo ſie do moiey konwie/ ćisnie więc co żywo.
22: Roki też teraz będą/ poiádą ſąſiedzi/
23: Pewnieć nas iádąc tędy/ nie ieden náwiedzi.
24: Alić dáley k nowemu/ iuż ſłodu nie mamy/
25: Z oney konwie po troſze/ ſpołu nálewamy.
26: A chmiel też po wierdunku/ będzye drogie żyto/
27: Po troſze noś Klucżniku/ boday cie zábito.
strona: 137
Rozdzyał Liſt 137.
-1: ❦Pſiárnia.
2: 2 M Ożeſz młotá przymieſzáć/ nie wſzyſtko też tłucżą/
3: Pátrz też by precż nie lano/ kiedy gárnce płocżą.
4: Iágły dano do młyná/ oſieią też krupy/
5: Wſzyſtko chceſz do ſzpiżárniey/ by do iákiey żupy.
6: Aż po chwili y młotá/ iuż nam nie doſtáło/
7: Swiniam/ Kozam/ á Krowam/ iuż ſie rozchwytáło.
8: Ony krupy y yágły/ dawnochmy poiedli/
9: Wierę náſzy pieſkowie/ bárzo nam nábledli.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 231
-1: ❦Myſliwſtwo.
11: 2 Z Wieray pſy/ trąb ná cżeladź/ á náſiodłay koni/
12: Anoby cżás żyto żąć/ bo ſie bárzo łomi.
13: A drugye będzyem łámáć/ y być nam wnet w grochu/
14: Bo go teraz nie wytknie/ iáko ná poprochu.
15: Nie zleć gdyby pomiernie/ tego vżywáli/
16: Ludzyom ſzkody y ſobie/ drugyey nie dzyáłáli.
17: Bo pan robot zámieſzka/ ſzkápam podrze boki/
18: A pśi po cudzym żytku/ idą ná trzy ſkoki.
-1: ❦Targ.
20: 2 A Po cżemuś Włodárzu/ brácie przedał żyto/
21: A wſzák od Ziemiáńſkiego/ tu nie idzye myto.
22: Nákuṕcieſz gárncow/ ſoli/ á botow cżeládzi/
23: Swiec/ y białego chlebá/ też tám wziąć nie wádzi.
24: A niechby wżdy w goſpodzye/ co ieść vcżyniono/
25: Aliśći ze wſząd bieży/ wnet łotroſtwo ono/
26: Alić zá ono żyto/ iuż nam nie doſtáie/
27: Piſz páni przedſię ná tram/ wſzák nowe náſtáie.
strona: 137v
Rozdzyał
-1: ❦Roki.
2: 2 P Anie bráćie tám będzyem/ v mnię ieść poſpołu/
3: Bo mamy świeży Záiąc/ y piecżenia z Wołu.
4: Owa ſie też zá ſwiátłá/ iáko odpráwiemy/
5: Tedy chociay wiecżorem/ dzis domá będzyemy.
6: Alić pánowie brácia/ trzy dni záprzągáią/
7: Cżopá/ Dzbaná/ á Szpuntá/ ſzpetnie w zyſku zdáią.
8: A perlucra w kálecie/ iuż dawno przewiedli/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 232
9: Bo ſzkápy y pácholcy/ iuż dwá dni nie iedli.
-1: ❦Páni.
11: 2 K Vṕcie pánie tę bramkę/ bo żydowká mowi/
12: Iż kto ią zá to kupi/ iſcie ſie obłowi.
13: Bo ſámych pereł pewnie/ nie ſpráwiłby zá to/
14: Dármo przydzye robotá/ y ápſzlag y złoto.
15: Ciągnie ſie nędzny Oſieł/ by ſzubki przyſtáwić/
16: Páni też iuż pomyſla/ w co ſie przy tym záwić.
17: Tákże ſobie po troſze/ ſpołu przykradáią/
18: Aż w kalecie y w ſkrzynce/ puſtki więc miewáią.
-1: ❦Cżeladź.
20: 2 W Ieręchmy ſie odárli/ y botow nie mamy/
21: Iuż pánie od poł roká/ ſuchych dni cżekamy.
22: Trwáliſcie dłużey dzyeći/ iuż dotrwaycie máło/
23: Ażby ſie ná tych tárgach/ wżdy co vprzedáło.
24: Y v mnięć śiłny defekt/ wierę ná kálecie/
25: Y w mieſciechmy potroſze/ winni/ ſámi wiecie.
26: Ale nie dziw iż ſłudzy/ y pan/ nic nie máią/
27: Bo iáki pan táki kram/ rowno dopiyáią.
strona: 138
Cżwarty. Liſt 138.
-1: ❦Vrzędnik.
2: 2 O Dewśić pánie dobrze/ polá rozmierzono/
3: Ale tám ku gránicam/ bárzo rozſzyrzono.
4: Otożby to pomierzyć/ á dáć Woły młode/
5: Zá ty ſtáre pyeniądze/ mogą być ná gody.
6: Więc gdy iádą ná podroż/ tedy robić nie chcą/
7: A mnię iedno poćichu/ wſzytko łáiąc ſzepcą.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 233
8: To więc zá to pochlebſtwo/ iuż cáły rok krádnie/
9: A páná ze wſzyſtkiego/ wnet wylicży ſnádnie.
-1: ❦Włodarz.
11: 2 P Anie miły Stároſtá/ dobrzeby zá ciepłá/
12: Tych nam chlewow opráwić/ źimá day ſie wſciekłá/
13: Bárzo nam iákoś groźi/ bo ptak gorą idzye/
14: Pewnie áż do poł poſtu/ mrozem nam wynidzye.
15: To iuż ſam nic nie robi/ iedno roſkázuie/
16: A pan Stároſtá też rad/ iż mu pochlebuie.
17: A ták cżárt iwánowi/ bębenká podbiya/
18: Bo tám cnotá y prawdá/ s obiemá ſie miya.
-1: ❦Woyt.
20: 2 B Rácia miła zeydźmy ſie/ vcżyńmyſz gromádę/
21: Dobrzećby nam o ſobie/ wżdy mieć iáką rádę.
22: Stároſtę nowotnego/ mamy y dziwaká/
23: Y páná nam iuż zbłaźnił/ wierę nieboraká.
24: Potym bieży do páná/ y wſzyſtko mu powie/
25: Mowiąc/ pánie iaćbych dał/ zá cię y ſwe zdrowie.
26: Aleć wierę w gromádzye/ iákoś vtyſkuią/
27: Kuſz/ Warchoł/ Stáwinogá/ nawięcey hárcuią.
strona: 138v
Rozdzyał
-1: ❦Pług.
2: 2 T V pátrz iáką ſowitą/ lichwę s tego mamy/
3: Garſcią kęs rozrzućiwſzy/ korcem odbieramy.
4: A to znák Bożey łáſki/ á cnego żywotá/
5: Ktory żyw ſwą robotą/ wiernie bez kłopotá.
6: Bowiem ſie to ſowito/ káżdemu nágradza/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 234
7: Bo ow co ná wykręty/ záwżdy ſie ſam zdradza.
8: Gdyż zá Páńſkim dekretem/ inák być nie może/
9: Nieſpráwiedliwym nigdy/ nie wſkuráć nieboże.
-1: ❦Woz.
11: 2 P Atrz iáko ſie ty kołá/ nadobnie zgadzáią/
12: Iedno bieżąc zá drugim/ gdy drogi pátrzáią.
13: Ale iáko też ktore/ s koleiey wykrocży/
14: Y woz ſie więc połamie/ y pan rad wyſkocży.
15: ¶ Tákżeć też w káżdey ſpráwie/ kiedy ludzye zgodni/
16: Iuż nigdy nie mogą być/ wżdy ták bárzo ſzkodni.
17: Iáko gdy ſie im kołá/ ſwowolnie rozbieżą/
18: Iuż tám rozno rozumy/ y łby ſie náieżą.
-1: ❦Rydl.
20: 2 R Ydl gdy owo ná Wioſnę/ przewráca grządecżki/
21: Ktore pięknie potrzęſą/ wonnemi zyołecżki.
22: S ktorych ſie potym kwiatki/ piękne roſkwitáią/
23: A przy tym wdzyęcżny owoc/ y zyarnecżká dáią.
24: ¶ Tákże też iáko rydlem/ ruſzay przyrodzenia/
25: A dodáy mu ze cnoty/ wdzyęcżnego naſienia.
26: Niech ták płono nie leży/ by Lopian s Pokrzywą/
27: Miałći márnie zágłuſzyć/ náturę cnotliwą.
strona: 139
Cżwarty. Liſt 139.
-1: ❦Motyká.
2: 2 M Otyká gdy ſie z nią chłop/ wierći po ſzelinie/
3: Tedy iuż wſzytko tłucże/ co mu ſie náwinie.
4: A potym ſie pſzenice/ ná onym národzi/
5: Wierę pánu náſzemu/ nic to nie záſzkodzi.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 235
6: ¶ Tákże ty gdy pyeń widziſz/ iáki w przyrodzeniu/
7: Ktoryćby co przekażał/ w pocżćiwym bacżeniu/
8: Wykopay precż/ á náſiey/ ze cnoty pſzenice/
9: Bo tą ſpráwą narychley/ vydzyeſz ſzubienice.
-1: ❦Siekierá.
11: 2 K Iedy mocno ſiekierę/ ſtálą záhártuią/
12: Tedy ią pnie y ſęky/ mocne rozłupuią.
13: Ale gdy ią ledá cżym/ powirzchu záwinie/
14: Wnet w niey będzye ſzcżyrbiná/ y w miękiey lipinie.
16: ¶ Tákże káżdy gdy cnotą/ rozum záhártuie/
17: Wierz mi natrudnieyſzy pień/ ſnádnie rozłupuie.
18: Ale kiedy gi też ták/ ledá cżym záklepye/
19: Może go też przywitáć/ witay pánie kiepie.
-1: ❦Gárniec.
21: 2 P Atrz gdy w ten gárniec názbyt/ cżęſto dolewáią/
22: Y potráwy ſie pſuią/ y nie rychło wráią/
23: Ale kiedy ſie on ſam/ powoli wyſmáży/
24: Tedy ſmácżno y zdrowo/ cokolwiek w nim wárzy.
-1: ¶ Tákże też do żołądká/ kiedy cżęſto leieſz/
26: Wierz mi cżęſciey zákwokaſz/ niżli ſie rośmieieſz.
27: Bo choć śmieſzno z wiecżorá/ ráno głowá boli/
28: Aleś ſam był kuchmiſtrzem/ ćirṕże poniewoli.
strona: 139v
Rozdzyał
-1: ❦Na plugawego chłopa przypadki.
2: 2 P Owiedz co ſproſznieyſzego/ iáko chłop plugáwy/
3: Vważ ſobie poſtępki/ vważ iego ſpráwy.
4: Chodzi iuż zgnił nápoły/ pátrzże co dobrego/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 236
5: Ieſli on kiedy vżył/ zá żywotá ſwego.
6: Bo coż to zwáć doſtátkiem/ kto go nie vżywa/
7: Bo y Swiniá w bárłogu/ młotá doſyć miewa.
8: Lecż kiedy wżdy chędogo/ tedy wſzytko miło/
9: Bo nic po tym choć wiele/ kiedy wſzyſtko zgniło.
-1: ❦Nogi.
11: 2 C Oż wżdy cżyniſz świniarzu/ s tymi ſzáláwáry/
12: Vtrzy boty/ boć zgniły/ y śmierdząć z nich ſpáry.
13: Pocięgni ich ku gorze/ nápołyć ſprochniáły/
14: Napiętki podle nogi/ przyſzwy odpadáły.
15: Vmyy ſzłápy boć ná nich/ błotá pełno wſzędy/
16: Zeby mogł rzepy náſiać/ podzyáławſzy grzędy.
17: Iákoż ma tá beſtia/ w tym plugáſtwie vſnąć/
18: Ale to wſzytká roſkoſz/ piwem łeb zámuſnąć.
-1: ❦Włoſy.
20: 2 P Atrzże zá tym huſarzem/ ze łbem nápierzonym/
21: Właſnieby go mogł przezwáć/ nápoły ſzalonym.
22: Ano mu ſie náieżył/ łeb iáko w bárłogu/
23: Iedno Swiniá miewa więc/ tákowy w połogu.
24: Szcżeſz łeb chociay páznokty/ nie maſzli grzebieniá.
25: A pewnie gdzye vłápiſz/ zá vchem Ieleniá.
26: Doſyć tego nábiegło/ w ty głuche zapuſty/
27: Podobnoś nie polował/ iákoż w mięſopuſty.
Szátá.
strona: 140
Cżwarty. Liſt 140.
-1: ❦Szátá.
2: 2 P Atrzże iákoć sfałdował/ ſuknią tu ná boku/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 237
3: Niewiem ieſli ią s ſiebie/ zyął gdy tego roku.
4: Nadobnie ią zbrámował/ błotem w koło wſzędy/
5: A gnidy pod kolnierzem/ ſiedzą we trzy rzędy.
6: Pierza pełno á prochu/ ná brzuchu oleiu/
7: Nadobnieś ſie wyſtrychnął/ miły dobrodzyeiu.
8: Ze y Swiniá w bárlogu/ ſnadź chędoſzſza będzye/
9: Bo ten śmierdzi/ by gowno/ kędy iedno ſiędzie.
-1: ❦Poſciel.
11: 2 V Każyſz kędy legaſz/ owożći nowiny/
12: Ze ſłomą nową powlokł/ ſtáre grochowiny.
13: Piernat żurem pomázał/ śmierdzi by z wychodu/
14: Pátrzayże chędogiego/ páńſkiego połogu.
15: A pod łożem káłuże/ pyerza pełno wſzędy/
16: Ze do páńſkiey łożnice/ mogłby iść w oględy.
17: Ano ze wſząd perfumy/ á ze wſząd troćiſzki/
18: Ze poſpołu y s pánem/ mogłby oſráć wſzytki.
-1: ❦Koſzulá.
19: 2 O Woż maſz białe chuſty/ ná páńſkie vbiory/
20: Lecż opák żołtym ſzyciem/ wyſzywano wzory.
21: V ludzi ná kolnierzoch/ ná poſládku temu/
22: A ták też właſnie ma być/ żołte ku brudnemu.
23: Pod kolnierzem huſarzy/ w hufce ſie ſzykuią/
24: A od vchá do vchá/ iuż drudzy hárcuią.
25: Záwiązał ſie nadobnie/ áż pierśi wywálił/
26: O gdzyeſzby to kto dobry/ do wychodu w wálił.
S
strona: 140v
Rozdzyał
-1: ❦Wſzy w brodzye.http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 238
1: 2 Z Apuść w brodę ogáry/ á rozmietuy ſieći/
2: Doſiedzić źwirz chociay go/ Rarog nie záleći.
3: Rozewrzy pięć páznoktow/ záiedźże od vchá/
4: Nápędziſz śiłá w kupę/ tego złego duchá.
5: Będzyeſz miał cżęſty herab/ pod wąs záłoż ná nie.
6: Aleć ich przedſię doſyć/ y ná płod zoſtánie.
7: Bo áż muśiſz wykręćić/ iáko Wroblá w gniaźdzye/
8: A przedſięć ich ſkąd inąd/ záſię doſyć znaydzye.
-1: ❦Wielkie páznokty.
9: 2 W Idzę iż ſie też boiſz/ iákiey prętkiey trwogi/
10: Bárzos názbyt zápuśćił/ koniec pálcow rogi.
11: Kto ſie s tobą vkłádzye/ nie wierzę by chrapał/
12: Będzye ſie bał/ ábyś mu/ dupy nie podrapał.
13: Ieſli chowaſz dla łaźniey/ ále do ſoboty/
14: Ieſzcżećby ſnadź odroſły/ z nowu ty forboty.
15: A ták obrzeſz ku dyabłu/ ieſli nożá nie maſz/
16: Tedy vgryś zębámi/ wſzák zá to nic nie daſz.
-1: ❦Roſkoſz plugáwego.
18: 2 P Atrzayże tu moy brácie/ ieſliże to żywot/
19: Mogłby to właſniey názwáć/ dobrowolny kłopot.
20: Bo możeć wżdy kiedy chce/ á chociay vbogo/
21: Mieć co Bog dał pocżćiwie/ á przedſię chędogo.
22: Lecż kogo dobrowolnie/ táka nędzá głodze/
23: A nie wierzę by wiedział/ iuż ten y o bodze.
24: Bo ten nie dba by Swiniá/ by iedno brzuch nátkał/
25: Choćby y do wychodu/ iuż go potym wetkał.
-1: grafika
strona: 141
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 239
Cżwarty. Liſt 141.
-1: ❦Na chędogiego.
2: 2 A Le też ty chędogi/ nie buiay wyſoko/
3: Bo s tego pychá roſcie/ widziſz ſam ná oko.
4: A s pychy wnet wzgárdzenie/ potym naśmiewiſko/
5: A bez ſławy zá dyabłá/ ſtałoby nam wſzytko.
6: Ale gdy ku ſwem kſtałtom/ w piękney vkłádnośći/
7: Powiedzyeſz nadobny ſtan/ á w ſwey pocżćiwośći/
8: Káżdemu ſie záchowaſz/ że cie káżdy ſławi/
9: Toć napięknieyſzy vbior/ twe pocżćiwe ſpráwy.
-1: ❦Zwierciádło.
11: 2 G Dy patrzyſz we źwierciádło/ wiem że vpátruieſz/
12: Iż gdzye co zbrukánego/ tedy popráwuieſz.
13: Pátrzże też w tym źwierciedle/ ná ſwey cnoty zmázy/
14: Pátrz ieſliby nie było/ też tám iákiey ſkázy.
15: Boć ieſzcże brudney twarzy/ ſnádniey pofárbowáć/
16: Ale tám wſzytko we wzor/ trzebá vháwtowáć.
17: Bowiem cie tá niż vbior/ ma więcey ozdobić/
18: A w tęby ſie nawięcey/ nam wſzyſtkim ſpoſobić.
-1: ❦Perfumy.
20: 2 G Dy ſie trzęſieſz perfumy/ pátrz iż pachnie pięknie/
21: Niechże ſie żadnych ſmrodow/ też cnotá nie lęknie.
22: Bo tey trzebá perfumow/ niżli ciáłu więcey/
23: Bowiem ná niey káżdy ſmrod/ obacżą naprędzey.
24: Tá káżdego ozdobi/ więcey niż klenoty/
25: A to napięknieyſzy bram/ gdzye ſą z niey forboty.
26: Bowiem s tego pocżćiwość/ s tego ſławá roſcie/
27: Gdyż to ſą nawdzyęcżnieyſzy/ wſzego ſwiátá goſcie.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 240
S 2
strona: 141v
Rozdzyał
-1: ❦ Szátę kiedy obłocżyſz.
2: 2 K Iedy ſzátę obłocżyſz/ pomniſz iáko ciáło/
3: Im ie bárzyey vſtrzępiſz/ więcey będzye chciáło.
4: Iuż mu ſie chce do ſzáty/ wſpanilſzego kroku/
5: Inſzey káżdey poſtáwy/ y inſzego wzroku.
6: Ale ty bądź iáko Paw/ nędzniku vbogi/
7: Nie kochay ſie nic w pierzu/ gdy poźrzyſz ná nogi.
8: Iż co dáley to bliżey/ do kryſu cie nioſą/
9: A ſroga Smierć tuż dybie/ zá piętámi s koſą.
-1: ❦ Do Wirydarzá.
11: 2 G Dy chodziſz po ogrodkoch/ ſtroiſz wiridarze/
12: Pomni iáko cżás s śmiercią/ wſzytko prętko karze.
13: Bierz ſobie s kwiatkow przykład/ co ſie tám zyelenią/
14: Vźrzyſz iákoć k wiecżoru/ cżáſem fárbę zmienią.
15: Tákże też ty co dáley/ to więcey doźrzewaſz/
16: A kiedy cie podetną/ ſam ſie nie nádzyewaſz.
17: Bądźże gotow iać rádzę/ kiedy niewieſz cżáſu/
18: Byś z roſkoſzy nie vżył/ potym złego kwáſu.
-1: ❦Do Skárbcu.
20: 2 P Oydzyeſz potym do ſkárbcu/ gdzye maſz ſwoie rzecży/
21: Pomni ſkąd maſz/ y ktoć dał/ ábyś miał ná pyecży.
22: Pátrzże ieſliś wſzyſtkiego doſtał ſpráwiedliwie/
23: Gdyż trzeći złego zbioru/ dzyedzic nie pożywie.
-1: Coż potym iż ſie ocży/ tylko nápátrzáią/
25: Gdyż márnie potomkowie/ to potráćić máią.
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 241
26: Rozmyſlayże by w twoim/ domku wſzytko było/
27: Coćby pocżćiwą ſławę/ y dzyatkam mnożyło.
strona: 142
Cżarwty. Liſt 142.
-1: ❦Do Kuchniey.
2: 2 I Dzyeſz potym do kuchniey/ gdzye wreią potráwy/
3: Wymyſlaſz roſkázuiąc/ rozlicżne przypráwy.
4: Tám wſpomni bogacżowi/ co ſie zá to sſtáło/
5: Iż też v niego w kuchni/ záwżdy wiele wrzáło.
6: Ale iż nád nędzniki/ miłoſierdzya nie miał/
7: O iednego nic nie dbał/ á drugim wydzyerał.
8: Dowieſz ſie potym iego/ iákie były ſpráwy/
9: Zda mi ſie iż po śmierći/ odmienił potráwy.
-1: ❦Do ſtáyniey.
11: 2 P Oydzyeſz potym do ſtáynie/ áno Konie ſkacżą/
12: A co ie potucżyli/ dobrze iż nie płácżą.
13: Nie kochayże ſie nic w tym/ moy brácie iedyny/
14: Bo ná chudym pobożnie/ lepiey iż ieździmy.
15: Abowiem márne ciáło/ áby ſie pyeśćiło/
16: Nie dba iż gdzye wziąć tu wziąć/ áby iedno było.
17: Ale ty po ſwey woli/ nie dáy ciáłu buiáć/
18: Niechay ie duſzá rządzi/ wierę day mu pſia máć.
-1: ❦Do Láźniey.
20: 2 P Oydzyeſz potym do łáźniey/ ábyś płokał ciáło/
21: Pátrz by ná duſzy więcey/ brudu nie przywrzáło.
22: Bowiemći to ná wirzchu/ przydzye ſpłokáć ſnádnie/
23: Gorſze tám to przewáry/ co tám dyſzą ná dnie.
24: Támże pirwey ochędoż/ tám płocż/ tám wycieray/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 242
25: A ná każdą godzinkę/ tey łáźniey dozyeray.
26: A pámiętay iż duſzy/ więcey chędogośći/
27: Trzebá/ by potym s ciáłem/ nie byłá we mdłośći.
S 3
strona: 142v
Rozdzyał
-1: ❦Do Myſliwſtwá.
2: 2 W Ięc idzieſz do myſliwſtwá/ áno pſy zwieráią/
3: Trąbią/ á Chárći ſkacżą/ Sokoły brząkáią.
4: Wſpomniſz ono myſliwſtwo/ gdy ſwiát bedą gnąbić/
5: Kiedy maſz wſtáć/ zá vchem/ iákoć będą trąbić.
6: Pomniſz że on Cerberus/ ze trzemi głowámi/
7: Roſpuśćił ſwe ſcieniętá/ co poluią námi.
8: Záchowayże we wſzyſtkim/ miárę s pobożnoſcią/
9: Nie dáy ſie ſwiátu łudzić/ z iego wſzetecżnoſcią.
-1: ❦Do Piwnice.
11: 2 W Ięc poydzyeſz do piwnice/ báryłek koſztowáć/
12: W ktorey lepſze/ á s ktorey/ maſz goſcie cżeſtowáć.
13: Pomniſz co zá nieſzcżęſcie/ z opilſtwá przychodzi/
14: Ze nie máſz nic ták złego/ co ſtąd nie pochodzi.
15: Stąd hárda myſl/ wzgárdzenie/ ſtąd pychá/ ſtąd zwádá/
16: Bo bárzo potym głowká/ oſzáleie rádá.
17: Pomniſz ábyś vżywał/ tych dárow pomiernie/
18: S káżdym ſtanem pobożnie/ cnotliwie á wiernie.
-1: ❦Do Stołu.
20: 2 S Iędzyeſz zá ſtoł áno gi/ ſtrzęſiono fiołki/
21: Poglądaſz ná wąſáte/ co ſtoią páchołki.
22: Radeś gdy ich przed tobą/ z wodą kilko ſtánie/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 243
23: Ręcżnik dzyerżąc/ á mowiąc/ miłośćiwy pánie.
24: Zoná przydzye by łątká/ w perły vſtrzępiona/
25: Pánná zá nią y druga/ máło mniey vpſtrzona.
26: Nie moẃże iáko bogacż/ iuż duſzo vżyway/
27: Iać rádzę obycżáynie/ ty ptaſzki poryway.
strona: 143
-1: ❦Vpominánie.
2: 2 O Wa cożkolwiek ſtroiſz/ vbogi nieboże/
3: Pomni żeć ten nędzny ſwiát/ krotko pomoc może.
4: Bo ſie ták ná nim woźiſz/ by w cżelnie po wodzye/
5: A gdyś nabeſpiecżnieyſzy/ tu myſl o przygodzye.
6: Vważayże iać rádzę/ tu káżdą godzinkę/
7: Bo áni ſie obacżyſz/ kiedy połknieſz ſlinkę.
8: Gdyć tu przydzye ná ſwiecie/ wſzytkiego oſtrádáć/
9: A tám nie wieſz po śmierći kto ma tobą władáć.
-1: grafika
-1: ❦ Budowánie.
11: 2 O Ciáſuy brácie dobrze/ bo biel robak tocży/
12: A biy mocno ná teble/ áż obuch odſkocży.
13: Kládźże gęſto ſtándáry/ by nie vchodziło/
14: Sloſtram też záwlecżemy/ áby mocniey było.
15: A pod ſámym nędznikiem/ wálą ſie ſtándáry/
16: Y ſloſtram nád nim wiśi/ ſprochniáły á ſtáry.
17: Lecż náſze przyrodzenie/ to nam ták zyednáło/
18: Ze mu ſie zda by nigdy/ iuż zginąć nie miáło.
-1: ❦ Broń.
20: 2 W Szytko cżłowiek znieść może/ iedno krzywdá boli/
21: A nie poſlednia cnotá/ kiedy kto ſwey woli/
http://rcin.org.pl
Mikołaj RejZwierzyniec strona 244
22: Pocżćiwy gwałt vcżyni/ á cżáſu ſłuſznego/
23: Szuka cżymby zwetował/ przypadku ſwoiego.
24: Bo kto ſwą broń podnieſie/ pewnie iuż nie śmieſzno/
25: Iuż pátrz iáko ſie zdárzy/ chociay bárzo teſzno.
26: Bo cżáſem ſie więc w garsći/ drugi iednáć muśi/
27: A ták trzebá rozmyſłu/ niżli ſie pokuśi.
strona: 143v
-1: ❦ Librária.
2: 2 N Icći ná tym moy brácie/ chociay cżytaſz wiele/
3: Bo miedzy Fiyołkámi/ y pokrzywáć zyele.
4: Ná tym więcey należy/ byś vmiał rozeznáć/
5: Strzegąc ſławy pocżćiwey/ przy cżymbyś miał zoſtáć.
6: Szyiąć też więc dwá kráwcy/ ná iednym wárſtácie/
7: Ale rozno ſztepuią/ iáko ſámi znacie.
8: Bo ten káżdy napiękniey/ w ſwym rzemięſle ſtoi/
9: Gdy to vmie rozeznáć/ co cnocie przyſtoi.
-1: grafika
http://rcin.org.pl
top related