muhammed ikbal kitabi - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/d056626/1997/1997_zulfigargh.pdf72/muhammed...
Post on 25-Aug-2020
14 Views
Preview:
TRANSCRIPT
. MUHAMMED IKBAL
KiTABI ULUSLARARASI MUHAMMED iKBAL
SEMPOZYUMU BiLDiRiLERi
1-2 Arahk '95, istanbul
iKBAL'iN MUSLUMAN ULKELER UZERiNDEKi ETKiSi
Gulani Hussain Zulfigar*
B irinci Dunya Sava§t strasmda, ikbal temel felsefesini Esrar-1 Rumuz'da olu§turdu ve ktsa bir sure sonra Prof. Nicholson (Camb ridge) Esrar-1
Hudi'yi ingiliz,ceye ~evirdi. (Benligin Strlan) Bu ~evirirun yaytmlanmast Batt'run edebi alanlannda bazt etkile r olu§turdu. Bazt ~alt§malar ve degcrlend.irmeler ortaya ~tktt. Bu, ikbal'in Baudaki birinci tanmmastydL Daha sonra bazt musluman ulkelerin .ktymetli bilginleri ikbal'in onemli katktsmt ogrenmeye geld iler. Onlar Tiirkiye'den Mehmet Akif, Seyyid Muhammed Ali, Muhammed Muhit Tabatabai, Prof. Said Nafisi, iran'dan Muhammet Taki Bahar, Afganistan'dan Prof. Muhammed Server Guya ve Mtstr'dan Dzam Pa§a'dtr. Bu baglanular yanm astrdan daha fazla bir zaman onceydi. ikbal II. Dlinya Sava§mm hemen arefesinde, 21 Nisan 1938'de vefat etti.
iki dunya sava§t arasmdaki 20 ytlltk zaman boyunca, ikbal'in zihni ve du§linceleri Battdaki veya Dogudaki insanltgm uzerine gelen felaketi, kendi limit mesajtru, kurtarma, dunyaya yeniden gelme ve yeni dunyaya tekrar yarattlma mesajl!ll kavramaya devam etti. ikba l'in yarattct <;alt§malan §U Sl
ra ile yaytmlandt:
Peyam-i M a§nk 0923), Bang-i Dera (1924), Zehur-i Acem (1927), Cavidname (1932), Bal-i Cihril (1935), Darb-i Kelim (1936), Pas c;i Bayed Kerd . (1936), Armagan-t Hicaz (1938).
Onun giizel Urduca ve Farsc;;a §iir sanattru ic;;eren mesajt dunyada gtillerin gtizel kokusu gibi yaytltyordu .
.. Dr., Lahor ikbal Demegi Ba~kam
68/MUHAMMEO lKBAL KiTAill
. . . ikbal sadece Dogu'nun §air ve di:i§tinuri.i degil, ayru zamanda gelecek glinlerin problemleri ile ilgili olan ve insanltgm gelecekteki kaderini gorebtlen tecri:ibeli bir dev\et adamtyd.t. Onun bazt mektuplan ile beraber kon-· feranslan ve beyanlan, insanltgm gelecegi ile ilgili encli§elerini gosrerir.
Oli:imi.inden sonra ikbal'in felsefi ~alt§malan, sanatt ve mesajt mi.isltiman illkeier de dahi l. olmak lizere, ·di.inyarun ~e§itli i:iniversitelerinde onemli bir ara§ttrma konusu oldu. Bu r;ah§ma a§agtdaki gibi tic;. boli:imde smillandmlabilir:
l.ingiliz boyundurugu alttnda inleyen Gi:iney Asya'run politik ve sosyal problemleri.
2. Miisli:iman di:inyas1. ik~al'in ya§adtgt devirde sadece birtcac;. mi:isltiman i.ilkesi ?zgi:irdu. Endonezya'dan Marake§'e kadar diger mi:isli:iman i:ilkeler Battlt guc;lerin somi.irgeci basktst altmdaydt.
3. ikbal'in dejenere olmu§ "Batr ve Dogu insanltgma olan evrensel mesaj1. ikbal'in du§tincesi Kur'ani uyanlara dayaruyordu. "Dogu'nun ve Batt'mn Rabbi olan Allah" (A yet-i Kerime) ·
Ve onun buttin mesajt her ikisineydi:
Dogu 'qan kafma ve Batt ya hor bakma
<;unku fttratm ozlemleri geceyi sabaha r;evirmek ir;indir
Her boltim ic;in geni§ bir kitap yaztlabilir, fakat ben bu ktsa surede ikinci boli:imden ktsaca soz edecegim. Buradaki herkesin detaylan bildigini di:i§i:ini:iyorum. Aynca onun §iirinden verebildigim kadanyla ozet ·referanslar vermeye ~alt§acagtm. <;unkli §iirsel semboller ktsa zarnanda yaptlmast mi.imki:in olmayan ozenli ozenli bir haztrhgt .&erektirir. Bununla birlikte ikbal'in yaztlan ve sozleri duzyazt ic;.erisinde kendisini tarumlaytctdtr ve bu c;alt§ma ic;.in <;ok yardtmct olabilir.
ikbal sadece u~ musli:imap ulkesine ktsa ziyaretler yaptt. Mtstr, Filistin ve Afganistan. Fakat o manevi olarak her musli:iman i:ilkeye ve canh hisse aitti. Onun milli vatan di.i§i:incesi evrenseldi. "Bi.ittin yerler Allah'mdtr ve onlar hepimizin vatamdtr". Ve 0 §6yle diyordu: ·
Deroi§ Allah 'm a§kz ile dopdoludur
Ne Batt ile ne de Dogu ile akrabaltk iddia edemez
Isfahan, Delhi ya da Semerkant
iKBAL'IN ISLAM OONYASINDAKi FiKRi VE SlYASf ETKILERl /69
Anavatammt izlemeyecegim
Ne dogru ve gen;ek onu anlatmm
Korku dii§uncesinden uzak olarak
Caminin avanagz degilim
Ve Ban dii§uncesinin fOcugu da degilim.
Biz bugtin tarihl §ehir istap.bul'da bir ikbal kongresi dtizenliyoruz. Seksen yu once ikbal baz1 onemli mtisli.iman medeniyet ve ktilttir merkezleri hakkmda islam Beldeleri adllli ta§tyan bir ~iir yazd1. Bir kltasmda mtisltiman timmete bu §ehrin tarihlonemini anlaru:
istanbul b6lgesi Kayser'in eski §ehri
Ommetin Mehdi'sinin 6lumsuz §eref i§areti
: Bu yerin tozu Harem 'inki gibi kutsaldtr
Ve evrenin imparatorlugunun ikametgaht.
Bu §ehrin havasz gulun guzel kokusu gibi sa.ftzr
Eyyub el-Ensari;nin mezanndan bir ses geliyor.
Miisluman! islam milletinin kalbi bu §ehirdir
Yuz;nllann kanlt kavgasmm 6dulu bu §ehirdir.
· Gtiney . Asya'nm insanlan manevi olarak Ti.irkiye'nin insanlan ile baghdtr ve ikbal bunlardan biriydi. ikbal yi.iksek ogrenimi i~in inglltere'de iken yakin arkada§t ~eyh Abdi.ilkadir 1906'da (Eyltil-Agustos) Ti.irkiye'yi ziyaret
. etti. Ve Ttirkiye hakk.mdaki izlenim1erini Urduca ve ingilizce olarak yazdt. Boylece ·Jkbal Londra'da iken sevgili tilkesi hakkmdaki birinci el bilgileri arkada§t Seyh Abdulkadir vasttastyla elde etti. Bu · zaman (1907) ikbal'in · mi.isli.iman i.ilkelet: arasmda· yeni di.inya dtizeninin ortaya ~lkmasllli tasav-vur ettigi zamandtr. ·
Musltiman timmet her yerde bir gerileme ile kar§tla§ttgt bir zamanda bu · bir. §iirsel onsezi midir? Bununla birlikte §air-dti§tini.ir ikba] bliytik bir rnisyon ile ortaya 9kmaya karar verdi:
Gecenin karanltgmda bitkin kervamma yo! g6sterecegim
if geyirmem ate§ tutU§turqcak, nefesim alevler sayacak
Kervan! ikbal'm §iirinde mtisli.iman i.immete delalet eden bir mecazdtr. Aym zamanda "kafile" bu ama~ i~in kullamhr, §U beyitinde oldugu gibi:
70/MUJ-IAMMED IKBAL KiTABl
Gece karanltk ve kervandan surilklendin
Senin i<;in nagmenin alevi harekete ge<;irecek bir ktlavuz t§tk gibi.
Turkiye Birinci DunyaSava§t'ndan once, Batl'run somurgeci gli~lerinin saldmJanyla ka~1 kar§tya idi ve Avrupa'run hasta adarru olarak itham edilmi§.ti. Onun oli.imunun son merasimi Batl'da konu§uluyordu. Bu, Tiirkler ve Mus!Uman ,timmet i~in en kasvetli ve en karanhk zamandt.
I
Eylul 1911'Cle italya Libya'yt ve Balkan milletleri Trakya'y1 (turkiye'nin Avrupa topraklanru) !§gal etti. Edirne ku§attldt ve istanbul'un guvenligi tehlikeye d~ru. Bu, Bat.l'mn baz1 liderleri tarafmdan emredUen yeni bir Ha~h birligiydi. Trajik olaylar Gi.iney Asya'ya ula§ttgmda Musluman Hindistan ~ok kayglland1. ikbal bu karanhk g:Unler boyunca unutulmaz §Urler yazdt: $ikva, Cevab-t $ikva, Mum ve $air, Huzur ve Risalet Maab Mein, Pauma binti Abdullah, Ectirne Muhasarast gibi. Onun me§hur Urduca §iiri Mum ve $airin son krtas1 ikbal'in gelecek glizel zaman i~in §iirsel iyimserligi a~tsmdan dikkate degerdir:
. G6kyuzu ~afagm t§tklan ile panlttya d6n~ecek
Ve gecenin karanhgz h~zla kalkacak
ihvanlar tsttrab i<;inde gelecek ve birlik olacaklar
M,eltem ve c;i<;ekler mutiu bir yolda kar§tl~acak
G6zya§lanm §ebnem dam/alan gibi parlidayan muzik gelirecek
Ve bu bah<;enin her goncast kederimle duzenlenecek
Kalpier gonilllu secdelerini hattrlayacak
B~lar Harem 'tn kutsal topragma yeniden degecek
Dudaklar gozun g6rmedigini if§ a etmez
Dunyanm degi§meye gittigi bu yolda hayret ettim
Gecen_in kamnltgt sabah gune§inin 'l§tgtndan once ka<;acak
Bu bah<;e Allah 'tn cennetinin §arktst ile dolacak.
Bu §iir ikbal tarafmdan mus!Uman dunyasmm Ball emperyalizrninin ayak-· lan altlnda ezildigi tarihten c;:ok once yaztldt. Bugun elli be§te~ fazla muslliman ulkesi baglffistzdu. Ve uzun ve c;:etirt bir smavdan sonra evlerini kurma ~bast ic;:indedirler. Hi~ kimse 1912'de ya da hana. 1990'dan once <;;arlann ve komtmistlerin penc;:esi altmda inleyen Orta Asya Turk devletlerinin bu ylizyum sonunda baglffislZ olacagmt di.i§i.inebiliyor muydu? Ve
iKBAL'lN iSl.i\M DUNYASlNDAKll'tKRi VE SIYASI f."TKILERi /71
• kOID§U karde§ musli..iman i.ilkelerini bagtrlanna ba~acaklanru? Sadece ikbal a<;tk gori.i§i.i ile gorebildi.
Dr. A. S. Ahsan'dan ab.nrru§ttr: "Ozgi.iiluk haberi kole ntilletlerin yeniden canlandmlmas1 ve ·savunulmast ve parlak bir gelecegin vaacli Batt somtirgeciliginin en gi.i<;lU doneminde tek bir hayal ya da ruya gibi <;aktlmaltdtr. Fakat §air hayatt boyunca bu tempoyu inan<; ve vakar ile devam ettirdi. ~air stktntt!r:geli§menin ortasmda i.imit 1§1g1 ve teselli getirdi."
Bu mesajm Peyam-i-Ma§rik i<;inde bu mesajm Batt'ya ta§mmasmdan son. ra, ikbal peygamberce vazifesini Dogu insamm uyaruk tutmak i<;in hareke
te ge<;iriyordu. ikbal'in i.inlU Fars<;a §iiri olan Zebur-i Acem tie Dogu'dan yeniden canlandmlmast <;agnstru duyabiliriz. Buraya iki ktta aktanyorum:
Butun Dogu bir patikanm tozlan gibidir
0 sessiz bir aglamad1r, o ~orak bir i~ ~ekmedir
Onun tozunun her zerresi kiiskun bir parla)l'l§t~r
Hindistan 'dan, Semerkant'tan, Irak'tan, Hamedan 'dan y'llkseisin
Derin; sonsuz derin bir uykudan yukselsin
Derin uykudan y'llkselsin
Bah 'mn ve onun bilyuleyici ~ekiciligi kar§1Smda yardtm et.
$irin, ba§tan ~tkanet tathhgt ka'Y'§tStnda
Ve onun ~ahane karakteri
Ve onun dunyayt attklar i~inde btrakan cengiz guzellik dii§manltgt
Harem 'in i~ast tekrar y'llkselsin
Dertn, sonsuz derin bir uykudan yukselsin
Derin uykudan y'llkselsin.
ikbal, 1907'den sonra, yorgun musluman i.immete yol gostermeye ve son '\
nefesine kadar ilahl hi.inerleri ile mi.isl~manlar arasmda yi.ikselmeye de-vam etti. Bi.iyi.ik Sava§'ta TUrk kahramafilar ba§anlt bir §ekilde dbvi.i§erek Batth sald1rganlan Gelibolu'da pi.iski.irtti.iler. Ve Kutulamara sava§lDl kazandllar. Fakat 1916'da Araplann haince roli.i ve Mekke §erifi Hi.iseyin'in sancagt altmda Turk kahramanlar kutsal topraklardan geri <;ekilmeye mec.bur btraktldt. Bi.iti.in topraklar, Filistin, Ordun, Suriye, Irak yabanct gi.i<;ler tarafmdan i§gal edildi. Yabanc1 gi.i<;lerin komutam General Allenbi, Damascus'a ula§ttgl zaman, derhal Selahaddin Eyyub!'nin ti.i rbesine gitti, k~plyt
72/MUHAMMED IKBAL KIT.ABI
~aldt ve alayh bir ~ekilde "Selahaddin sen uyuyorsun, biz geldik!" diyerek sesl(:!ndi. Yedi buc;uk astrdan sonra, bu, modern Ha~Wann miisluman dunyarun yurune arugt bilyi.ik bir tokaru. Bu, ikbal i~in ~ok buyl.ik bir ~oktu. Tarih1 §iir Khizar the Guide bu milthi§ trajedinin neticesidir. $air §iirinde tizuntii ile kanayan kalbinin en onernll sorusuna ve gilncel meseleler hakkmda \=e§itli sorulara yer verir:
Ha§im 'm torunu Mustafa 'ntn k1ymetli itimadtnt, kutsal §erejini sat1.yor.
Kzrmtzt. kan ve ·kum haltsmda kuvvetli Turk 6lurken.
Khizar'm cevabt yeniden uyanmarun mesaj1 ile milslilman ummetin gerilemesinin sebeplerini is;erir:
Ah arkada§tm Turklerin ve Araplann kavga:sznm tSttrabm~ hatzrlat-maya gt?re~ yok. ·
Miisluman dunyarim derin ve sessiz kede1~ni benden gizleme
Muthi§ Khaleel'in kutsal mirast teslisi': ogullan taraftndan kavrandt.
Ve Hicaz'm kutsal topragt Htristiyan kilisesi iyin ta§ bir binaya ~evrildi.
Bugun jes sade y6kii§un ve gozden dii§menin semboludur.
Ve yol g6stermek i~in dog an insanlar ~6pler arasmda suriinuyor
Miisluman kam daha once ktymetl(iken §imdi su gibi ucuza gidiyor.
Ve onlar bu trajediden dolayt act ir;inde. aglarlar
Ni~in? Rumf der ki: "Actlar i~inde ytktlan bir evi yeniden irl§a etmek,
j[k olarak enkazt temizlemek, sonra yeniden binayt kurmak."
Dogunun kurtanlmaSt. miisluman ummetin birligi ir;.inde bulunur.
Asyanm insanlan uzun zamandtr bu ger~egi algtlamakta ba§anlt· olamadt.
Muslumanlar krallzktan sonra 6zlemini durdurmalt ve irrla.n kaleleri iyinde gu~ toplamaltdzrlar.
Miislumanlar Kabe'nin savunmasz i~in birle§meli ve bir gibi hareket etmelidir.
Nil ktytlanndan, Ka§gar ova/anna kadar.
IKBAL'IN iSLAM OONY ASINOAKl FlKRi VE SlY ASi ETKiLERl /73
Kurtuba, Gamata, Buhara, Semarkant, Ta§kent, Ka§gar, Lahor, Delhi, isfa-~ .
han, Hamadan, Tahran, Nil Nehri, Sam ve Filistin, Iran ve Irak, Arap ve Acem, burun bu §ehirler ve yerler ikbal'in ~e§itli muslUman iilkelerin gene! sosyal ve ktilturel rnira:slanru g_osteren §iirinde kendi jeopolitik konum- · lan i¢inde birer sembol ve mecazdrr. ikbal bu sembollerin kullarurru ile ayaklar altmdaki musltiman tilkelere yeniden cahlanma mesajmt yeriyordu:
Beyitlerim insanlann gonu/lerine lflze bir §evk verir.
On,lann buyilsu Lahor'dan Buhara ya ve Semerkant'm ova/anna· kadar·uzantr.
ikbal hayati boyunca ernperyalizme, somtiriiye, haks1Zhga, cahillik ve her ·rur kolelige kar§i zihni cihadma .devam etti. Afrikah ve Asyah muslUman iHkelere ozel ilgisi vardt. Aym zamanda Gliney Asya'n~n mtisltiinanl.:m ikbal ve Cinnah'in liderligi altmda ingiliz emperyalizmine oldugu kadar, ingilizlerin yarduru ile Hindistan'da ortaya c;tkan Hindu-fa§ist kurallanna kar§1 ozgtirllikleri i~in c;aba!IyorlardL Bu c;ift tarafh ~aba bagtmSlZ mtisluman Pakistan'm kurulmasyla son buldu. ikbal ve Cinnah kendilerini Musltiman rbnesansma adarru§lardt.
Hayatmrn son gunlerinde. ikbal mtisluman tilkelerin gelecegi ile ~ok ilgiliydi. Bu zamanda Avrupah tilkeler ba§~a bir d\,inya sava§ma dogru surtikleruyordu. Bu bunalunl.t zamanda ikbal'in takdire §ayan reaksiyonunun oldugu iki olay oldu. Birincisi Sadabad Pakt1, ikincisi ise Royal Komisyonu'nun Filistin'in bblti§timu hakkmdaki taporudur. ikbal Filistin'in bolti§timti hakkmda gu~lU ve geni§ bir bildiri yaylnlad1. llildirinin bir boltimti Musltiman Ulkeler ile ilgilidir. ikbal, ingiliz emperyalizminin Mtisluman kavimleri-tilkeleri birbirinden ay1rmak istedigine dikkati ~eker.
Ttirkleri diger miisltiman dtinyasmdan aymna politikast hala aksiyon halindedir. Ttirklerin islam't kabul etmedikleri §eklinde· bir ifade duyuyoruz ki bu mtithi§ · yalan asia soylenmedi. Sadece islam hukukunun tarihi kavramlan fikrine sahip olmayan kimseler bu ~e§it hain propagandalara ~olay bir av olurlar. islam'm dogu§u ile kendilerine dini bilin~ vetilen Araplar, Tlirkleri ~blleri dt§mda b1rakmanm sonw;;lanru asia unutmamaltdtrlar.
Gelecek zaman, Asya'mn Arap olmayan bag1mstz musltiman tilkelerinin devlet adamlar1 i~in bir duru§ma zamamd1r. Halifeligin yasaklanmasmdan bu yana, bu, dint ve politik tabiatlt tarihi gti~lerin onlan ytizytize gelmeye
74/MUHAMMF.D lKBAL KITABI
mecbur b1raktiklan ciddi uluslararas1 bir problemdir. Muhtemel Filistin problemi onlan kendi konumlanm ciddi olarak di.i§i.inmeye mecbur brrakabilir. Yanlt§ olarak isimlendirilen Milletler Birligi, pratikteki sahici tammlamastyla Bat• Milletleri Birligi, bu birlige i.iye olan Mi.isli.iman ulkeleri yeniden di.i~i.inmeye sevkedebilir.
Birinci Dunya Sava§t'ndan sonra s<:)mi.irgeci gi.i~leri birarada toplayan Milletler Birligi, ABD Ba§kam Wilson'un zannettigi gibi, bir felaketten kurtulu§ degildi. belki felaketin ta kendisi idi. Birligm olu§masma ikbal'in reaksiyonu c;ok netti. Onun tepkisinin hakhhgt ilerde anl~llacaktl. ikbal emperyalist devletlerin onculUgunda kurulan bu re~kilau "Di.inyanm mezarlarmm b6li.i§i.imi.i ic;in kurulan bir organ" §eklinde tammlar.
Birka«; yll ic;inde ikbal'in bu tahmini tarihl bir ,gen;ek oldu ve bu medenile§mi§ hrrstZLar ku~agt II. Di.inya Sava~ma yol a~Ular.
ikbal'in ollimi.inden birbuc;uk ytl sonra ikinci DL'mya Sava§l ba~lad1 ve alu yll devam etti. ~imdi, bu bi.iyi.ik felaketin i.izerinden yanm yi.izytl gec;ti. ikbal'in omri.i boyunca ~ok az saytda mi.isli.iman i.ilkesi Bau'nm dogrudan basktsmdan bawmstZdt. ikinci Di.inya Sava§J sonunda Asya'nm pek c;ok i.ilkesi ve Afrika baglffiSlZ oldu. Guney Asya baglffiSlZ i.ilkelerin arasmda milletlerin gi.ic;li.i bir bagt olarak ortaya c;tktt. ikbal'in hayaunm son gi.inlerinde, sadece dort mi.isli.iman i.ilke (Turkiye, iran, Irak ve Afganistan) Sadabad Paku olarak bilinen kulti.ir pakuna sahip olmaya karar verdi. ikbal bunun ic;in mutluydu. ~imdi elli mLisli.iman ulkeden fazlast bagunstzdtr ve 1969'da islam i.ilkelerinin bir organizasyonu hayata ge~irildi. Bu organizasyonun kurulu§u Sadabad Paku'ndan daha ileli bir basamakur ve ikbal bazt isteksizlikle beraber mLisli.iman ummetin bu geli§mesi ic;in c;ok mutlu olacakt1. c;unku bagnnsiZhWru yeni kazanmt§ olan mi.isli.iman i.ilkeler, baWroStZ bir milletin ozellikleri arasmda bulunan kendine gi.iven duygusundan yoksundurlar. Aym zamanda somurgeci gi.ic;ler, Birle§ik MiUetler T~kilau diye amlan eski rnilletler birligini degi§tirdi. Son ytllarda Birle~mi§ Milletler Te§kilattmn iyilikc;i ~efi yeni bir di.inya di.izeni emretti. ~ayet ikbal ya§tyor olsayd1 §6yle derdi: "&ki avc1lar yeni bi1" tuzak getirdi."
Mi.ish.iman i.ilkeler di.inyanm en onemli jeopolitik ktstrnlannda yer aldt. Onlar smrrstz tanm ve mineral kaynaklarma, enerjik ve kalifiye bir insan gi.icune, ayn1 zamanda ahlakl degerlerin ve sosyal di.izenin muhte§em yaptsma sahiptirler. islam, insanl•gm dertlerinin i.istesinden gelmek i~in e~itlige ve insanligm karde§ligine inamr. Birle§rni§ Milletler te~kilaunm insan
iKBAL'iN ISLAM D0NYAS1NDAKI FiKR1 VE SIYASi en<iLERt /75
haklanyla ilgili prensipleri, bu sosyal di..izenleme ac;tlsmdan baktldtgmda manastz bir belgeden ibarettir. M(isltiman tilkelerinin lek ihtiyact kendilerini ve kendi inan<;lanru bilmektir. Ve btl, ikbal'in ya2tlanrun en onemli temastdtr.
ikbal, Sakarya'run kesin zaferi \.izerine jstam 'm $afa/jl adlt tinlti §iirini yazdt. Bu §iirin bir. beytinde; mtisltiman timmet i<;in ama<; olacak ti<; noktaya i~aret etti. Bu bildiriyf Cinnah'm dtistilru olan "iman, Birlik ve Disiplin" ve ikbal'in inananlara ara~urma tavsiyesi olan "Dogruluk, Adalet ve Cesaret"i zikrederek bitiriyorum. Bu prensipler tizerine kurulan yeni bir dtinya dtizeni, Dogu'nun ve Batt'nm mazlum insanltg1 i<;in mutlu haberler getirebilir.
Dogruiuk, Adalet ve Cesaret dersini tekrar et
Obur dunyaya etki eden kaderin belirlenecek.
top related