nederlands en engels in het hoger onderwijs€¦ · even voorstellen … senior adviseur taalbeleid...
Post on 23-Jul-2020
7 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Wilma van der Westen
senior adviseur Taalbeleid
Nederlands en Engels in het hoger
onderwijs
Even voorstellen …
Senior adviseur Taalbeleid aan De Haagse Hogeschool
Buitenpromovenda UvA: taalleerstrategieën hoger Onderwijs
Medeoprichter & ex-voorzitter (2006 – 2014), nu alg. bestuurslid
Nederlands / Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs
Lid van het Sectiebestuur Nederlands Levende Talen
Lid van het bestuur van HSN Conferentie Onderwijs Nederlands
Educatief auteur, o.a.: Goed geschreven, Welgespeld, Succes met Taal
Nederlands en Engels in het hoger
onderwijs: één taalbeleid?
Studiedag Nederlands/Vlaams Platform Taalbeleid
Hoger Onderwijs
10 oktober 2016
Opbouw
Begripsverheldering: taalbeleid en talenbeleid
Keuze voor Nederlands of Engels
Enkele cijfers (Nederland)
Engels in Nederlandstalige opleidingen
Nederlands in Engelstalige opleidingen
Nederlands of Engels? Eén taalbeleid
1. Begripsverheldering
Taalbeleid en talenbeleid
Definitie taalbeleid (po & vo)
“Taalbeleid is een structurele en strategische poging
van een schoolteam om de onderwijspraktijk aan te
passen aan de taalleerbehoeften van de leerlingen met
het oog op het bevorderen van hun algehele
ontwikkeling en het verbeteren van hun
onderwijsresultaten.”
Van den Branden, 2004:51
Definitie taalbeleid (po & vo)
“Taalbeleid is een structurele en strategische poging
van een schoolteam om de onderwijspraktijk aan te
passen aan de taalleerbehoeften van de leerlingen met
het oog op het bevorderen van hun algehele
ontwikkeling en het verbeteren van hun
onderwijsresultaten.”
Van den Branden, 2004:51
Definitie taalbeleid (po & vo)
“Taalbeleid is een structurele en strategische poging
van een schoolteam om de onderwijspraktijk aan te
passen aan de taalleerbehoeften van de leerlingen met
het oog op het bevorderen van hun algehele
ontwikkeling en het verbeteren van hun
onderwijsresultaten.”
Van den Branden, 2004:51
Definitie taalbeleid (hoger onderwijs)
“Taalbeleid is de formulering van het permanente,
systematische en strategische handelen van
beleidsmakers en beleidsuitvoerders om
– op alle voor het onderwijs relevante niveaus –
taal én taalontwikkeling tot een bron van
permanente aandacht en zorg te laten zijn in de
dagelijkse praktijk van het onderwijs en die
maatregelen te nemen die bijdragen aan het
studiesucces van studenten.
Wilma van der Westen (2002)
Definitie taalbeleid (hoger onderwijs)
“Taalbeleid is de formulering van het permanente,
systematische en strategische handelen van
beleidsmakers en beleidsuitvoerders om
– op alle voor het onderwijs relevante niveaus –
taal én taalontwikkeling tot een bron van
permanente aandacht en zorg te laten zijn in de
dagelijkse praktijk van het onderwijs en die
maatregelen te nemen die bijdragen aan het
studiesucces van studenten.
Wilma van der Westen (2002)
Vervolg definitie
Studiesucces wil in dit verband zeggen:
in staat zijn de opleiding met behoud van alle kwaliteitseisen succesvol te
doorlopen,
en
bij het afstuderen beschikken over voldoende taalvaardigheid voor de
beginnende beroepsuitoefening.”
Wilma van der Westen (2002)
Doelen taalbeleid HvA
De implementatie van taalbeleid heeft twee doelen:
het vergoten van de studeerbaarheid en de studenttevredenheid;
het waarborgen van het eindniveau, dus ervoor zorgen dat de HvA taalvaardige
professionals aflevert.
http://www.taalwinkel.nl/taal-uva-hva/implementeren-van-taalbeleid/
Taalbeleid & talenbeleid
In de literatuur zijn verschillende definities terug te vinden
over taalbeleid.
De substantiële uitbreiding naar talenbeleid,
vertaalt zich niet in nieuwe definities.
Bron: Mito Handleiding z.j.: p. 38
Taalbeleid & talenbeleid
Uit: C. Frijns, 2011, ‘t is goe, juf, die spreekt mijn taal!
In Vlaanderen heerst er, evenals in andere Europese landen,
evenwel heel wat verwarring over het concept ‘talensensibilisering’.
Dat komt doordat de termen taal(talen)sensibilisering en taalinitiatie
geregeld door elkaar worden gebruikt.
Ontwikkeling van taalbeleid of talenbeleid door scholen heeft in de
alledaagse praktijk nog een lange weg te gaan en is in vele landen
en op vele plaatsen nauwelijks of niet van de grond gekomen.
Wat is het verschil tussen een taal- en talenbeleid?
Bij een taalbeleid richt je je op de verhoging van de taalvaardigheid van de leerlingen in
één taal. In Vlaanderen zal dat het Nederlands zijn. Talensensibilisering kun je binnen
taalbeleid inzetten om de talige identiteit van alle leerlingen te (h)erkennen waardoor
hun welbevinden verhoogd wordt en hun motivatie om talen, waaronder het
Nederlands, te leren toeneemt. We moeten er echter voor waken dat taalbeleid niet
versmald wordt tot de verhoging van de taalvaardigheid Nederlands.
Bij een talenbeleid wordt er niet één maar worden er verschillende talen en
taalvariëteiten in de kijker gezet. Dan gaat het om de verhoging van de taalvaardigheid
van leerlingen in verschillende talen. In Vlaanderen zal dat het Nederlands en de
vreemdetaalvakken betreffen. Talensensibilisering verdient in een talenbeleid een
plaats, omdat het de motivatie om verschillende talen te leren verhoogt en in die zin
ingezet kan worden om de motivatie, de nieuwsgierigheid en de drijfveren om talen te
verwerven aan te zwengelen.
Talenbeleid:
Een talenbeleid is de structurele en strategische poging
van een schoolteam om de onderwijspraktijk aan te passen
aan de leerbehoeften van de leerlingen op het vlak van talen
met het oog op het bevorderen van hun algemene ontwikkeling
en het verbeteren van hun onderwijsresultaten.
(naar: Van den Branden, 2010)
Bron: C. Frijns, 2011, ‘t is goe, juf, die spreekt mijn taal!
Taalbeleid & talenbeleid
APS:
Taalbeleid: instructietaal
Talenbeleid: beleid t.a.v. vreemde talen
Doel talenbeleid MVT
• Een gemeenschappelijke aanpak van de taalvaardigheid
bij de mvt, waardoor de taalvaardigheid van leerlingen op
internationaal niveau verbeterd wordt. Een verbreding en/
of verdieping van het cultureel besef van leerlingen neemt
daarbij een belangrijke plek in.
Taalbeleid & talenbeleid
Daems (2007):
Taalbeleid en taalvakkenbeleid
Taalbeleid: taal als communicatiemiddel en instructietaal
Taalvakkenbeleid: bereiken doelen van de taalvakken
Taalbeleid & talenbeleid
Een talenbeleid omvat taalbeleid en taalvakkenbeleid.
Vlaamse overheid. Onderwijsspiegel 2009/2010
Taalbeleid & talenbeleid
Thomas More:
Een talenbeleid is het beleid van een instelling
tav alle onderwijstalen.
http://bouwstenenopleiding.thomasmore.be/talenbeleid-laag-2.html
2. Nederlands of Engels?
In Nederland:
Artikel 7.2 van de Wet op het hoger onderwijs en
wetenschappelijk onderzoek (WHW):
Het onderwijs dient in het Nederlands plaats te vinden,
tenzij er goede redenen zijn daarvan af te wijken.
2013: Wet Kwaliteit in verscheidenheid hoger onderwijs
Driejarige opleidingen (180 ec’s); vwo-instroom
Nederlands of Engels?
Keuze voor Nederlands of Engels als instructietaal
Vaak uit ‘bedrijfseconomische’ overwegingen
Reacties:
Veelal tegen het Engels als instructietaal (EMI):
Behoud van het Nederlands als wetenschapstaal;
gebaseerd op opinies en normatieve oordelen;
veelal vanuit een eentalig perspectief.
In beroep: scriptie in het Nederlands
Datum bericht: 12 april 2011
Een studente bedrijfskunde doet een afstudeeronderzoek bij
een ziekenhuis. Dat ziekenhuis heeft de studente verzocht om
haar scriptie in het Nederlands te schrijven. De examencommissie
weigert daar toestemming voor te geven en eist een scriptie in
het Engels. Tegen die beslissing ging de studente vorige week
in beroep.
Het College van Beroep is inmiddels tot een uitspraak gekomen. Besloten is dat de examencommissie in redelijkheid
tot de gemaakte beslissing is gekomen. Daarmee is het beroep van de studente bedrijfskunde ongegrond verklaard.
-> Kamervragen (al vanaf 2009); de minister oordeelt dat de procedures zorgvuldig zijn gevolgd. De OER is leidend.
-> 1 juni 2012: De Taalunie organiseert een hoorzitting ‘Nederlands en Engels in het hoger onderwijs’
Nederlands als cultuur- en wetenschapstaal
In Strategische Agenda OCW: zorg over Engels in ho
Adviesaanvraag bij de KNAW (30 maart 2016):
Analyse van omvang en motieven Engelstalige opleidingen
30 juni bijeenkomst VSNU
12 oktober bijeenkomst te Den Bosch
Eind dit jaar tussentijdse rapportage
De Volkskrant, 26 augustus 2016
Meer dan de helft van de studies volledig in het Engels
Universiteiten bieden steeds meer studies volledig in het
Engels aan
Het Engels maakt een onstuitbare opmars in het hoger
onderwijs door. Het merendeel (60 procent) van alle
opleidingen die Nederlandse universiteiten dit studiejaar
aanbieden wordt inmiddels volledig in het Engels gegeven.
Door: Kaya Bouma 26 augustus 2016, 06:00
3. Enkele cijfers – masteropleidingen -
Van de 684 universitaire masteropleidingen 459 (67%) in het Engels
en 87 (13%) in het Nederlands en Engels. 31% van de universitaire
masteropleidingen in het Nederlands.
Een aantal Technische Universiteiten biedt alleen nog Engelstalige masters aan:
Wageningen UR en de TU Delft. Aan de TU Eindhoven en Universiteit Twente zijn alle
masters op één na Engelstalig.
Alle masters (inclusief hbo-aanbod), dan ligt het percentage lager: in het hbo wordt
bijna 70% van de masters volledig in het Nederlands aangeboden, en volgt 86% van de
studenten een Nederlandstalige opleiding.
Bron: Aanhangsel bij handelingen, 21 sept. 2016
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/ah-tk-20162017-20.html
Bacheloropleidingen
Aan universiteiten in 2013:
24% van de bacheloropleidingen in het Engels of
Engels/Nederlands;
In 2016 is dit percentage gegroeid naar 26%;
In 2016 11% van de hbo-bacheloropleidingen in het Engels.
Bron: Aanhangsel bij handelingen, 21 sept. 2016
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/ah-tk-20162017-20.html
4. Engels in Nederlandstalige opleidingen
Mogelijke doelen:
Omgang met Engelstalige bronnen
Verslag schrijven in het Engels
Presentatie houden in het Engels
Uitwisselingsprogramma / buitenlandstage
Doorstroom naar Engelstalige master
5. Nederlands in Engelstalige opleidingen
Onderwijsraad (2011). ‘Weloverwogen gebruik van Engels in het hoger onderwijs’:
“studenten en docenten in de gelegenheid te stellen zich de Nederlandse taal en
cultuur op een zodanig niveau eigen te maken dat zij desgewenst op een
verantwoorde manier in Nederland in het onderwijs en de samenleving kunnen
participeren.”
Minor Dutch language & culture
Module(n) of programma Dutch language & culture
Onderzoek Nederlandse taalvaardigheid en Engelstalig onderwijs
Staring, F. (2015). Met of zonder Engels door het hoger onderwijs: even taalvaardig
aan de finish? In A. Mottart & S. Vanhooren (red.), 29ste Conferentie Onderwijs
Nederlands (pp. 248-251). Gent: Academia Press.
Staring, F. (2014). Schrijfvaardigheid van masterstudenten aan de Vrije Universiteit
Brussel. Een exploratief onderzoek naar het effect van Engelstalig onderwijs op de
ontwikkeling van Nederlandse taalvaardigheid. Masterproef Taalkunde. Brussel: Vrije
Universiteit Brussel.
Staring, F. (2013). De positie van het Nederlands en het Engels aan
universiteiten in Vlaanderen en Nederland: Een stand van zaken. Masterscriptie.
Brussel: Vrije Universiteit Brussel.
Engels of Nl? Eén taalbeleid: voorbeeld taalbeleid op de HvA
Activiteiten
Het werk bestaat uit:
onderzoeken van de rol van taal in de opleidingen van de HvA (Nederlands en Engels)
identificeren en analyseren van taaltaken in de curricula (artikelen lezen, rapporten
schrijven enz.)
adviseren over maatregelen die de taalontwikkeling van studenten kunnen verbeteren
met de opleidingen invoeren van deze maatregelen, bijvoorbeeld door docenten te
trainen, opdrachten te herontwerpen en taaluniversum.hva.nl voor alle domeinen te
ontwikkelen
Uit dit taalbeleidwerk zijn verschillende vaste activiteiten voortgekomen, zoals
taalspreekuren, de training ‘Studeren met dyslexie’, het Kennisnetwerk Engels aan de
HvA en het beheer van taaluniversum.hva.nl.
Adviezen
Zorg voor veel input: vak én taal;
Zorg voor veel interactie: vak én taal;
Vergroot contact met de wereld van het vak en de academische wereld;
Geef voortdurend feedback op taalgedrag;
Spreek de student aan in zijn studentrol en
in die van (toekomstig) beroepsbeoefenaar;
Leg de lat hoog, geen “verkeerde tolerantie”.
Ingrediënten:
Werken met een woorddossier
Schrijfvaardigheids- en onderzoeksleerlijn in het curriculum
Taalontwikkelende feedback van alle docenten
Taalbeleidsbestendig toetsbeleid
SLB voor coaching en begeleiding: scholing SLB’ers mbt taalontwikkeling
Woorden oppikken
Belang van woordenschat
Repertoires: chunks, routines en woordcombinaties
Plaats van grammatica = kleiner dan gedacht
Nieuwe domeinen: vak + hoger onderwijs + (toekomstig) beroep
Ook: welk taalgedrag is passend en effectief?
Nederlands + Engels
Voorbeeld van een woorddossier
Leer studenten roeien en laat studenten hun eigen riemen ontwikkelen!
Literatuur
Van den Branden, K. (2004). Taalbeleid: een hefboom voor gelijke onderwijskansen?, in School en Samenleving, 5, p.51. Deze definitie
werd ook opgenomen in de talenbeleidsnota van Frank Vandenbroucke (2007).
Van der Westen, W. (2007). Van nul tot platform: Taalbeleid in het hoger onderwijs, in A. van Gelderen (red.), Eenentwintigste conferentie
Het Schoolvak Nederlands, Gent, Academia Press.
Over Nederlands en Engels:
Onderwijsraad (2011). Weloverwogen gebruik van Engels in het hoger onderwijs.
Staring, F. (2015). Met of zonder Engels door het hoger onderwijs: even taalvaardig aan de finish? In A. Mottart & S. Vanhooren (red.),
29ste Conferentie Onderwijs Nederlands (pp. 248-251). Gent: Academia Press.
Staring, F. (2014). Schrijfvaardigheid van masterstudenten aan de Vrije Universiteit Brussel. Een exploratief onderzoek naar het effect van
Engelstalig onderwijs op de ontwikkeling van Nederlandse taalvaardigheid. Masterproef Taalkunde. Brussel: Vrije Universiteit Brussel.
Staring, F. (2013). De positie van het Nederlands en het Engels aan universiteiten in Vlaanderen en Nederland: Een stand van zaken.
Masterscriptie. Brussel: Vrije Universiteit Brussel.
Raad Nederlandse Taal en Letteren (2016). Nederlands als taal van wetenschap en hoger onderwijs.
Van Oostendorp, M. (2016). “Sterke positie Nederlands in wetenschap en hoger onderwijs belangrijk?” Oh ja, joh? Dagoverzicht van
Neerlandistiek, 30 september 2016.
Wilma van der Westen - educatief auteur -Zakelijk schrijven:
bewust geletterd
Werkwoordspelling:
ook voor meertaligen
Succes met Taal - een online webbased taalleer- en schrijfleeromgeving –
www.succesmettaal.nl
top related