njia za upimaji wa mpango wa kimataifa wa viwango vya ... · mpango wa kimataifa wa viwango vya...
Post on 29-Feb-2020
57 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Mpangowakimataifawaviwangovyachakulakwawenyematatizoyakumeza(IDDSI)namaelezoyakevimesajiriwana
CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International Licensehttps://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/
10Oktoba,2016
VYAKULA
VINYWAJI
Njiazaupimajiwampangowakimataifawaviwangovyachakulakwawenye
matatizoyakumeza(IDDSI)
VYA KAWAIDA
VYEPESI SANA
LAINI NA UKUBWA WA TONGE LA
KUNG’ATA VILIVYOSAGWA NA VITEPE
VYEPESI
VIZITO KIDOGO
VIZITO KIASI
VIZITO SANA
VYA MAJIM
AJI
VILIVYOPONDW
A
Mpangowakimataifawaviwangovyachakulakwawenyematatizoyakumeza(IDDSI)namaelezoyakevimesajiriwana
CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International Licensehttps://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/
10Oktoba,2016
UTANGULIZI
Mpango wa kimataifa wa viwango vya chakula kwa wenye matatizo ya kumeza “The InternationalDysphagiaDietStandardisationInitiative(IDDSI)”ulizinduliwamwaka2013kwamadhumuniyakuanzishaistilahinaufafanuzimpyawakimataifakuelezeaurekebishajiwauepesiwavyakulanauzitowavinywajivinavyotumiwanawatuwalionamatatizoyakumezawaumriwowote,katikampangiliowahudumayeyote,nautamaduniwowote.
Miakamitatumfululizoyakaziiliyofanywanakamatiyakimataifayaviwangovyavyakulakwawatuwenyematatizoyakumeza,imetoanakalayamwishoyamfumowaviwangovyavyakulakwawatuwenyematatizoyakumezaambaounahatuazaviwango8,kuanziahatuayachinimpakajuu(0-7).Viwangohivyovinatambulikakwakutumianamba,maandishinarangi.
NakalahiiinatoamaelekezoyaviwangovyotevyaIDDSIkwaundanizaidi.Vielelezivinadhihirishwananjiarahisizavipimoambazozinawezakutumiwanawatuwenyematatizoyakumeza,wahudumu,madaktari,wataalamuwahudumazachakula,amaviwandakuthibitishaviwangovyavyakulavinavyofaa.
NakalahiiinabidiisomwepamojananakalazanjiazaupimajiwaIDDSI,uthibitishajiwaIDDSI,nanakalazamaswaliyanayoulizwamarakwamara(http://iddsi.org/framework/).
Kamatiya IDDSI inapendakutambuahamunaushirikianowa jumuiyayakimataifa, ikiwanipamojanawagonjwa, wahudumu, wataalamwa afya, viwanda, vyama vya wataalam na watafiti. Pia tunapendakuwashukuruwadhaminiwetukwamsaadawaowahalinamali.
Tafadhalitembeleatovutihiiwww.iddsi.orgkwamaelezozaidi
KamatiyaIDDSI:
Wenyeviti:PeterLam(Kanada)naJulieCichero(Australia); Wanakamati:JiansheChen(China),RobertoDantas(Brazili),JaniceDuivestein(Kanada),BenHanson(Uingereza),JunKayashita(Japani),CarolineLecko(Uingereza),MershenPillay(ZAF),LuisRiquelme(Marekani),SoenkeStanschus(Ujerumani),CatrionaSteele(Kanada).
Wanakamatiwazamani:JoeMurray(Marekani)
Mpangowakimataifawaviwangovyachakulakwawenyematatizoyakumeza(IDDSI)nichombokinachojitegemeanasikwaajiliyakupatafaida.IDDSIinashukuruidadikubwayamashirikanaviwandakwamsaadawakifedhanakadhalika.WadhaminihawajashirikishwakatikakubuniwalakutengenezamfumohuuwaIDDSI.
UtengenezajiwaIDDSI(2012---2015)IDDSIinapendakutambuanakushukuruwadhaminiwafuataokwamsaadawaowahalinamalikuwezeshautengenezajiwamfumowaIDDSI:
• NestléNutritionInstitute(2012---2015)• NutriciaAdvancedMedicalNutrition(2013---2014)• HormelThick&Easy(2014---2015)• Campbell’sFoodService(2013---2015)• apetito(2013---2015)• Trisco(2013---2015)• FoodCareCo.Ltd.Japan(2015)• FlavourCreations(2013---2015)
TheIDDSIFrameworkandDescriptorsarelicensedunderthe 2CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International License
https://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/October10,2016
• SimplyThick(2015)• Lyons(2015)
UtekelezajiwamfumowaIDDSIunaendelea.IDDSIinashukurusanawadhaminiwote.
MbinuzaupimajikwakutumiamfumowaIDDSIUchunguziwampangiliowaIDDSIulipendekezakuwavinywajinavyakulavigawanywekulingananamichakatoyaumboinayojishirikishakatikakutafuna,kusafirishanakuanzakusambaa.Hadisasa,vifaambalimbalivinahitajikakuelezeavizuritabiayadonge(Steelenawenzake,2015).
VinjwajinavimimikavingineUpimajisahihiwatabiazamtiririkowavimiminikanikazingumu.Hadisasa,utafitinaistilahizakimataifazilizopozimetafitiaukupendekezamchakatowavinjwajikulinagananamnato.Hatahivyo,upimajiwamnatohaupatikanikwawahudumuwaafyanawaleziwengi.
Zaidiyahayo,mnatosiokipimomuhimupekee:mtiririkowakimiminikawakatikinanywewakinaathiriwanavigezovinginevingiikiwanipamojanamsongamano,mvutano,joto,shinikizolamsukumonakiasichamafuta(O’Learynawenzake,2010;Sopadenawenzake,2007,Sopadenawenzake,2008a,b;Haddenawenzake,2015a,b).Uchunguziwampangilioumeonyeshatofautikubwakatikambinuzaupimajizilizotumikanakugunduakwambatakwimunyinginemuhimukamaviwangovyakasiyavimiminika,jotolasampuli,uwianonamvutowamgandamizoulikuwaukizungumziwamarachache(Steelenawenzake,2015;Cicheronawenzake,2013).Vinywajivilivyoongezewauzitokwakutumiaviongezauzitombalimbalivinawezakuwanakiwangokimojachamnatokatikakiwangokimojapekeechakasiyakimiminika,nabadokuwanatabiatofautisanakwamtiririkowavitendo(Steelenawenzake2015;O’Learynawenzake,2010;Funaminawenzake,2012;Ashidanawenzake,2007;Garcianawenzake,2005).Mbalinatofautikatikamtiririkounaohusiananatabiazavinywaji,viwangovyamtiririkowakatiwakumezavinatarajiriwakuwatofautikulingananaumriwamtunakiwangochakuharibikiwauwezowakumeza(O’Learynawenzake,2010).
Kwasababuhizi,upimajiwamnatohaujawekwakatikavielelezivyaIDDSI.Badalayake,jaribiolamvutowamtiririkokwakutumianchayabombalasindanolamilimeta10linapendekezwakupimamtiririkowaainazavimiminika(sampuliiliyobakikutokamililita10baadayasekunde10zamtiririko).Halizakudhibitiwazimezingatiakuwakilishaunywajikwakutumiamrijaaubika.
JaribiolaupimajiwamtiririkowaIDSSInisawanaubunifuwakanunizaupimajiwakifaachamaabarakijulikanachokamaPosthumusFunnelambachokinatumikakatikaviwandavyamaziwakupimauzitowavimiminika(vanVliet,2002;Kutternawenzake,2011).KwakweliPosthumusfunnelinaonekanakamabombakubwalasindano(vanVliet,2002;Kutternawenzake,2011).HatuazilizochukuliwakutumiaPosthumusfunnelnipamojanamudakwaajiliyakiasimaalumuchasampulikutiririka,nakiasikilichobakiabaadayamudauliopangwakutiririka.VanVliet(2002)anabainishakuwajiometriyaPosthumusfunnelinakasiyakimiminikanakurefukasehemuambayoinafananasananahaliyamtiririkomdomoni.
IngawasindanoiliyochaguliwakutumikakatikaupimajiwamtiririkoIDDSInirahisi,jaribiolimekuwalikitofautishaviwangombalimbalivyavimiminikakiuhakika,namakubalianoyavipimovyasasavinavyotumikamaabaranamaamuziyawataalamu.Napiaimeonekanakuwamakiniyakutoshakuonyeshamabadilikomadogokatikauzitokuhusiananamabadilikoyajotowakatiwakutumika.
Mpangowakimataifawaviwangovyachakulakwawenyematatizoyakumeza(IDDSI)namaelezoyakevimesajiriwana
CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International Licensehttps://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/
10Oktoba,2016
JaribiolaMtiririkowaIDDSIJaribiolaupimajiwamtiririkowaIDDSIlinatumiabombalasindanolijulikanalokamahypodermic,kamainavyoonyeshwakatikapichahapochini:
Ingawamabombayasindanoyamililita10mwanzoniyalidhaniwakuwanisawakoteulimwengunikulingananakumbukumbunambayaviwangovyaISO(ISO7886---1),imegundulikakuwahatiyaISOinazungumziajuuyapuayabombalasindanotu,nakwambatofautiyavipimovyaurefunavipimovyaupanaunawezakutofautianakatiyabidhaambalimbali.HaswaupimajiwamtiririkowaIDDSunatumiakumbukumbuyabombalasindanolenyekipimochenyeurefuwamilimeta61.5kuanziamstariwasifurimpakamstariwamililita10(mabombayasindanoyaBDTMyalitumikakuandaamajaribio–kodiyawatengenezajini301604).IDDSIinafahamukuwakunamabombamengineyasindanoambayoyanaalamayamilimeta10lakinikiukweliyanauwezowakubebamilimeta12.Matokeoyakutumiamabombayasindanoyamilimeta12yatakuwatofautinayaleyakutumiamabombayasindanoyamilimeta10.Kwamsingihuo,nimuhimukuangaliaurefuwabombalasindanokamailivyoonyeshwakwenyemchorohapojuu.Maelezozaidiyakufanyamajaribioyameonyeshwahapochini.
VideozakuonyeshamajaribioyaumiminikajiwaIDDSIzinawezakutazamwakatikatovutihii:http://iddsi.org/framework/drink---testing---methods/
Vinywajinavimiminikakamasosi,mchuzinavirutubisholisheniborakufanyiwatathminikwakutumiaupimajiwaumiminikajiwaIDDSI(ngazi0hadiya3).Kwavinywajivizitosana(ngaziya4),ambavyohavipitikwanjiayabombalasindanolamilimeta10kwasekunde10niborakuliwakwakijiko.Jaribiolakudondoshamatoneyamtiririkowavyakulakwauma/kijikokilichogeuzwajuuchinilinapendekezwakamanjiazakutathminiulaini.
TheIDDSIFrameworkandDescriptorsarelicensedunderthe 4CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International License
https://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/October10,2016
2. Funikapuayabombalasindanokwakutumiakidolechakokidogochamwisho,kuziba.
5. Inapofikasekunde10zibapuayabombalasindanokwakutumiakidolechakokidogochamwisho,nakusimamishamtiririkowakimiminika.
ViwangovyauainishajivyaIDSSIkutokananakimiminikakilichobakibaadayasekunde10:Kiwangocha0:Kimiminikachotekimetiririkakutokakwenyebombalasindano.Kiwangocha1:Kunakatiyamililita1namililita4zinazobaki.Kiwangocha2:Kunakatiyamililita4namililita8zinazobaki.Kiwangocha3:Kunazaidiyamililita8zinazobaki,lakinikunabaadhiyakimiminikabadokinapita.Kiwangocha4:Kamahakunakimiminikakinachotoka,itakuwanikiwangocha4auzaidi.Kiwangocha4kinawezakufahamikakwaurahisibilajaribiolabombalasindano:Sampuliinabakianaumbolake;baadhiyavimiminikavinabakiakwenyeukutawabombalasindano.Nzitosanakunywewakwakikombeaukwamrijainatakiwakuliwakwakijiko.Kijikokilichojaalazimakimwagikekikigeuzwaupande;msukumomdogosanaunawezakuhitajikalakinisampulihaitakiwikuwangumuaukunata.
1. Kusanyasaamgando(stopwatch)nabaadhiyamabombayasindanozamilimeta10:Angaliavipimozaidikwenyeukurasa.Ondoakizibochabombalasindanomojanautupe.
UpimajiwaMtiririkowaIDDSI
3. Jazakimiminikakwenyebombalasindanomkapakwenyealamayamilimeta10–inashauriwakutumiabombalasindanonyinginekufanyahivyo.
4. Ondoakidolechakokwenyepuayabombalasindanonawakatihuohuoanzishasaamgando.
Mpangowakimataifawaviwangovyachakulakwawenyematatizoyakumeza(IDDSI)namaelezoyakevimesajiriwana
CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International Licensehttps://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/
10Oktoba,2016
IDDSIFlowTest
NchayaBDLuer-Lok™
Kwaujumlainatumikakwasindanoambazozinahitajikiungiosalamakuunganishabombalasindanonakifaakingine.Nchaimeunganishwakwakutoshakufunga,nainafanananaainanyinginezasindano,mirijamaalumu(catheters),navifaavingine.
NchailiyoingiayaLeur
Muunganishowakutoshawamsuguanoambaounahitajidaktarikuingizanchayabombalasindanokwenyekitovuchasindanoaukifaakinginekilichounganishwakwanjiayakusukumanakuzungusha.Hiiitahakikishamuunganishoambaohautawezakutenganakwaurahisi.Kusukumatukifaachakuunganishiakwenyenchayabombalasindanohakutahakikishausalamawakifaa.
Nchailiyoingiaijulikanayo
kamaEccentricLuer
Inaruhusiwakwakaziinayohitajikuwakaribusananangozi.Kwaujumlainatumikakwakutoleadamu(venipunctures)nakucheuamajimaji(piaangaliamaelekezoyakuingizaluerhapojuu).
Nchayamrijamaalumu:Catheter
Inatumikakwakusafishiamirijamaalumu(catheters),mirijayakupitishiachakula(gastrostomy)navifaavingine.Ingizanchayacatheterkwenyecatheteraumirijayagastrostomykwausalama.Kamaikitokeakuvuja,rejeakwenyemwongozowakituochako.
UpimajiwaMtiririkowaIDDSI
Nchayaluer(katiamaaccentricauLuer-Lok)
Vipimovyabombalasindanolamilimeta10
Urefuwakipomochamilimeta10
TheIDDSIFrameworkandDescriptorsarelicensedunderthe 6CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International License
https://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/October10,2016
Kablayamatumizi,angaliakuonakuwapuanisafinahainamabakiyeyoteyaplastikiaukasorokutokakiwandaniambayohutokeamarachachesana.
Mpangowakimataifawaviwangovyachakulakwawenyematatizoyakumeza(IDDSI)namaelezoyakevimesajiriwana
CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International Licensehttps://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/
10Oktoba,2016
NjiazaupimajiwamatumiziyavyakulakwakutumiamfumowaIDDSI
VyakulaHadisasa,utafitikatikaeneolaupimajiwamfumowachakulaunahitajimashinetatanazagharamakamavilekifaachakupimiawororowachakula(FoodTextureAnalyzers).Kutokananaugumuwaupatikanajiwavifaahivinautaalamuunaohitajikakupimanakufafanua,istihalinyinyizakitaifazimekuwazikitumiavielelezivyakinakuelezeamifumoyachakulabadalayake.
Ukaguziwampangilioumeonyeshakuwatabiazaugumu,mshikamanonautelezinivigezomuhimuvyakuzingatia(Steelenawenzake,2015).Kwakuongezea,ukubwanasurayasampuliyachakulavimetambuliwakamasababuhusikakwamadharayakukabwakoo.(Kennedynawenzake,2014;Chapinnawenzake,2013;JapaneseFoodSafetyCommission,2010;Morleynawenzake,2004;Munawenzake.,1991;Berzlanovichnawenzake1999;Wolachnawenzake,1994;CentreforDiseaseControlandPrevention,2002,Rimmellnawenzake,1995;Seidelnawenzake,2002).Kwamtazamowataharifahizi,vipimovyavyakulavinahitajikuzingatiwavyote,halizamfumo(kwamfanougumu,mshikamano,uvutikajink)nakijiometriausifazamaumbileyachakula.Maelezonatabiazamifumoyavyakula,mfumowachakulaunaohitajikanaunazuiliwaumetengenezwakutokananaistahilizataifazilizoponafasihiyakuelezeasifaambazozinaongezamadharayakukabakoo.Mchanganyikowavipimounawezakuhitajikakuamuachakulakiwekatikakiwangokipi.Njiazaupimajiwachakulakizitosana,laini,nakigumunipamojana:jaribiolakudondoshamatonekwauma,jaribiolakugeuzakijikojuuchini,jaribiolamgandamizowakijikoauuma,jaribiolavijitivyakuliachakulanajaribiolavidole.Videozinazoonyeshamifanoyanjiahizizaupimajizinapatikanakatikatovutihii:http://iddsi.org/framework/food---testing---methods/
Jaribiolakudondoshamatoneyamtiririkowavyakulakwauma
Vinywajivizitonavyakulavyamajimaji(ngaziya3naya4)vinawezakupimwakwakutathiminikamavinapitakwenyemianyayamenoyaumanakulinganishadhidiyamaelezoyakinayakilangazi.VipimovyakudondoshamatonekwaumavimeelezewakwakutumiaistahilizakitaifazilizoponchiniAustralia,Ireland,NewZealandnaUingereza(Athertonnawenzake,2007;IASLTandIrishNutrition&DieteticInstitute2009;NationalPatientSafetyAgency,RoyalCollegeSpeech&LanguageTherapists,BritishDieteticAssociation,NationalNursesNutritionGroup,HospitalCaterersAssociation2011).
TheIDDSIFrameworkandDescriptorsarelicensedunderthe 8CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International License
https://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/October10,2016
KIZITO ZITO KIZITO KIASI
Kinadondokataratibukwamatonekupitiamianyakatiyamenoyauma
Mpangowakimataifawaviwangovyachakulakwawenyematatizoyakumeza(IDDSI)namaelezoyakevimesajiriwana
CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International Licensehttps://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/
10Oktoba,2016
JaribiolakugeuzakijikojuuchiniJaribiolakugeuzakijikojuuchinihutumikakutambuakunatakwasampuli(kuvutika)nauwezowasampulikushikanapamoja(mshikamano).JaribiolakugeuzakijikojuuchinilinaelezewakwakutumiaistahilizakitaifazilizoponchiniAustralia,Ireland,NewZealandnaUingereza(Athertonnawenzake,2007;IASLTandIrishNutrition&DieteticInstitute2009;NationalPatientSafetyAgency,RoyalCollegeSpeech&LanguageTherapists,BritishDieteticAssociation,NationalNursesNutritionGroup,HospitalCaterersAssociation2011).Jaribiolakugeuzakijikojuuchinihutumikahaswakupimasampulizangaziya4naya5.Sampuliinatakiwa:
• Kuwanamshikamanowakutoshakushikiliasurayakekwenyekijiko
• Kijikokilichojaalazimakimwagikekamakikigeuzwajuuchini,kikigeuzwakwaupande,amakikitingishwakidogo;sampulilazimaiteremkekwaurahisinakuachachakulakidogosanakwenyekijiko,yaanisampulihaipaswikunata
• Dondelililochotwalinawezakusambaaamakushukakidogosanakwenyesahani
KiasikidogokinawezakupitanakuundakitukamamkiachiniyaumaHakiundidonge,hakipiti,hakitiririkiwalakuendeleakudondoka
kupitiamianyayamenoyauma
Kinakaakamamlimaaulundojuuyauma
Jaribiolakugeuzakijikojuuchini:Chakulakinabakinaumbolakekwenyekijiko;sioimaranahakinati;chakulakidogokinabakikwenyekijiko
KILICHOPONDWA KIZITO SANA
KILICHOPONDWA KIZITO SANA
TheIDDSIFrameworkandDescriptorsarelicensedunderthe 10CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International License
https://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/October10,2016
TathminiyavyakulalaininavigumuUmaumechaguliwakutumikakutathminivyakulalaininavigumukwasababuyakeyakipekeeyakuwezakutathminitabiazinazohusiananaugumu,pamojanatathminizasifazasurayakekamaukubwawachembechembe
Tathminiyausahihiwachembechembezaukubwawamilimeta4Kwawatuwazima,wastaniwaukubwawachembechembezachakulakigumukilichotafunwakablayakumezanimilimeta2hadi4(Peyronnawenzake,2004;Wodanawenzake,2010).Mianyakatiyamenoyaumawakawaidanikiasichamilimeta4,ambayoinatoakipimosahihimuhimukwachembechembezachakulaukubwawangaziya5(VilivyosagwanaVitepe).Kwakuamuaukubwawachembechembekwausalamawawatotowachanga,sampuliambazonindogokulikoupanawaupeowaukuchawakidolekidogochamwishochamtotomchanga(kidolekidogokabisa)hakitakiwikusababishahatariyakukabwakoo,maanaukubwahuuumetumikakutabirimduarawandaniwabombalijulikanalokamaendotrachealkwawatoto(Turkistaninawenzake,2009).
Tathminiyausahihiwachembechembezaukubwamilimeta15(sentimeta1.5)Kwavyakulavigumunalaini,kiwangochajuuchasampuliyachakulachasentimeta1.5kwasentimeta1.5kinapendekezwa,ambachonitakribaniyaukubwawaukuchawakidolegumbachamtumzima(Murdan,2011).Ukubwawaupanawotewaumawakawaidaunapimatakribansentimeta1.5kamainavyoonekanakatikapichahapojuu.Chembechembezaukubwawasentimeta1.5kwasentimeta1.5zinashauriwakwangaziya6(LaininaUkubwawaTongelaKung’ata)–imepimwakupunguzahatarizinazohusiananakukosahewakutokananakukabwanachakula.(Berzlanovichnawenzake,2005;Bordskynawenzake,1996;Litmannawenzake,2003...).
Mpangowakimataifawaviwangovyachakulakwawenyematatizoyakumeza(IDDSI)namaelezoyakevimesajiriwana
CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International Licensehttps://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/
10Oktoba,2016
TheIDDSIFrameworkandDescriptorsarelicensedunderthe 12CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International License
https://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/October10,2016
JaribiolamgandamizowaumanamgandamizowakijikoUmaunawezakutumikakuchunguzatabiayachakulawakatikimegandamizwa.Mgandamizoambaounawekwakwenyesampuliyachakulaumehesabiwakwatathminiyamgandamizounaohitajikakufanyaukuchawakidolegumbakuonekanacheupe,kamainavyoonyeshwakwamshalekwenyepichahapochini.Mgandamizouliotumikakufanyaukuchawakidolegumbakuwacheupenikiasichakukaribiakilopaskali17.Mgandamizohuonisawananguvuinayotumiwanaulimiwakatiwakumeza(Steelenawenzake,2014).Katikamchorowaupandewakulia,mgandamizoumeonyeshwakwakilopaskalikwakutumiakifaachaIOWAchaupimajiutendajikaziwamdomo.Katikapichayaupandewakulia,mgandamizoumeonyeshwakatikakilopaskalikwakutumiakifaachaIOWAchaupimajiutendajikaziwamdomo.Hikinikifaakimojawapoambachokinawezakutumikakupimamgandamizowaulimi.Kwatathminiyakutumiajaribiolamgandamizowauma,inashauriwakuwaumaugandamizwejuuyasampuliyachakulakwakuwekakidolegumbajuuyauma(usawawachinikidogoyamenoyauma)mpakaweupeuonekane,kamainavyoonyeshwakwenyepichayaupandewakushotohapochini.Inafahamikakuwaumahaupatikanikwaurahisikatikasehemunyingineduniani.Mgandamizounaotumikajuuyakijikounawezakutoambadalaunaotakiwa.
LAINI NA UKUBWA WA TONGE Ukuchawakidolegumba
unapaukakuwamweupe
Sampuliinasambaratikanakuharibika,nahairudiisurayakeyaawaliwakatimgandamizoumeondolewa
Mpangowakimataifawaviwangovyachakulakwawenyematatizoyakumeza(IDDSI)namaelezoyakevimesajiriwana
CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International Licensehttps://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/
10Oktoba,2016
JaribiolavijitivyakuliachakulanajaribiolavidoleTathminiyavijitivyakuliaimewekwakatikaIDDSI.Jaribiolavidolelimeingizwakatikakutambuakwambahiiinawezakuwanjiapekeekatikabaadhiyanchi.
TathminiyavyakulavyampitoChakulaambachokinaanzanawororommoja(mfanokigumu)halafukinabadilikakuwawororomwingine,hasawakatikinaunyevu(mfanomajiaumate)yanapotumika,auwakatimabadilikoyahaliyajotoyametokea(mfanokupashamoto).Chakulahikihutumiwakatikaufundishajiwamaendeleoaukujifunzatenakutafuna.Kwamfano,kimekuwakikitumikakatikamaendeleoyakutafunakwawatotonamaendeleokwawalemavu(Gisel1991;Doveynawenzake,2013).Kutathminikamasampuliinafaaufafanuziwachakulakinachobadilika,njiaifuatayoimetumika:Tumiasampuliukubwawaukuchawakidolegumba(sentimeta1.5kwasentimeta1.5),wekamililita1yamajijuuyasampulinausubiridakikamoja.Gandamizakwakutumiamgongowaumampakaukuchawakidolegumbaupaukenakuwamweupe.Sampuliniyachakulakinachobadilikaikiwabaadayakuondoamgandamizowauma:
• Sampuliimepondekanakusambaratikanahaionekanikatikasurayakeyaawaliwakatiumaumeondolewa.
• Sampuliinatakiwaivunjikekwaurahisikwakutumiavijitivyakuliakwakugandamizakidogo.• Sampuliitasambaratikakabisakwakusuguasampulikatiyakidolegumbanakidolechakunyooshea.
Sampulihaitarudiasurayakeyaawali.• Ausampuliimeyeyukakwakiasikikubwanahaionekanitenakatikasurayakeyaawali(mfanokipandecha
barafu).•Wekamajimilimeta1juuyasampuli•Subiridakika1
VYAKULA VYA MPITO
Ukuchawakidolegumbaunapaukakuwamweupe
Sampuliinasambaratikanakuharibika,nahairudiisurayakeyaawaliwakatimgandamizoumeondolewa
TheIDDSIFrameworkandDescriptorsarelicensedunderthe 14CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International License
https://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/October10,2016
Mpangowakimataifawaviwangovyachakulakwawenyematatizoyakumeza(IDDSI)namaelezoyakevimesajiriwana
CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International Licensehttps://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/
10Oktoba,2016
MarejeoAshidaI,IwamoriH,KawakamiSY,MiyaokaY,MurayamaA.Analysisofphysiologicalparametersofmassetermuscleactivityduringchewingofagarsinhealthyyoungmales.JTextureStud.2007;38:87–99.AthertonM,Bellis---SmithN,CicheroJAY,SuterM.Texturemodifiedfoodsandthickenedfluidsasusedforindividualswithdysphagia:Australianstandardisedlabelsanddefinitions.NutrDiet.2007;64:53–76.BerzlanovichAM,MuhmM,SimEetal.Foreignbodyasphyxiation—anautopsystudy.AmJMed1999;107:351–5.CentreforDiseaseControlandPrevention.Non---fatalchokingrelatedepisodesamongchildren,UnitedStates2001.MorbMortalWklyRep.2002;51:945–8.ChapinMM,RochetteLM,AbnnestJL,Haileyesus,ConnorKA,SmithGA.Nonfatalchokingonfoodamongchildren14yearsoryoungerintheUnitedStates,2001---2009,Pediatrics.2013;132:275---281.CicheroJAY,SteeleCM,DuivesteinJ,ClaveP,ChenJ,KayashitaJ,DantasR,LeckoC,SpeyerR,LamP.Theneedforinternationalterminologyanddefinitionsfortexturemodifiedfoodsandthickenedliquidsusedindysphagiamanagement:foundationsofaglobalinitiative.CurrPhysMedRehabilRep.2013;1:280–91.DoveyTM,AldridgeVK,MartinCL.Measuringoralsensitivityinclinicalpractice:Aquickandreliablebehaviouralmethod.Dysphagia.2013;28:501---510.FunamiT,IshiharaS,NakaumaM,KohyamaK,NishinariK.Texturedesignforproductsusingfoodhydrocolloids.FoodHydrocolloids.2012;26:412–20.GarciaJM,ChambersET,MattaZ,ClarkM.Viscositymeasurementsofnectar---andhoney---thickliquids:product,liquid,andtimecomparisons.Dysphagia.2005;20:325–35.GiselEG.Effectoffoodtextureonthedevelopmentofchewingofchildrenbetweensixmonthsandtwoyearsofage.DevMedChildNeurol.1991;33:69–79.HaddeEK,NicholsonTM,CicheroJAY.Rheologicalcharacterisationofthickenedfluidsunderdifferenttemperature,pHandfatcontents.Nutrition&FoodScience,2015a;45(2):270–285.HaddeEk,NicholsonTM,CicheroJAY.Rheologicalcharacterizationofthickenedmilkcomponents(protein,lactoseandminerals).JofFoodEng.2015b;166:263---267.IASLT&IrishNutritionandDieteticInstitute.Irishconsistencydescriptorsformodifiedfluidsandfood.2009.http://www.iaslt.ie/info/policy.phpAccessed29April2011.ISO---7886---1:1993(E)Sterilehypodermicsyringesforsingleuse:Part1:syringesformanualuse.InternationalStandardsOrganisationwww.iso.orgJapaneseFoodSafetyCommission,RiskAssessmentReport:chokingaccidentscausedbyfoods,2010.KennedyB,IbrahimJD,BugejaL,RansonD.Causesofdeathdeterminedinmedicolegalinvestigationsinresidentsofnursinghomes:Asystematicreview.JAmGeriatrSoc.2014;62:1513---1526.KutterA,SinghJP,RauhC&DelgadoA.Improvementofthepredictionofmouthfeelattributesofliquidfoodsbyaposthumusfunnel.JournalofTextureStudies,2011,41:217---227.
TheIDDSIFrameworkandDescriptorsarelicensedunderthe 16CreativeCommons Attribution---Sharealike 4.0 International License
https://creativecommons.org/licenses/by---sa/4.0/October10,2016
MorleyRE,LudemannJP,MoxhamJPetal.Foreignbodyaspirationininfantsandtoddlers:recenttrendsinBritishColumbia.JOtolaryngol2004;33:37–41.MuL,PingH,SunD.InhalationofforeignbodiesinChinesechildren:areviewof400cases.Laryngoscope1991;101:657–660.MurdanS.Transversefingernailcurvatureinadults:aquantitativeevaluationandtheinfluenceofgender,ageandhandsizeanddominance.IntJCosmetSci,2011,33:509---513.NationalPatientSafetyAgency,RoyalCollegeSpeechandLanguageTherapists,BritishDieteticAssociation,NationalNursesNutritionGroup,HospitalCaterersAssociation.Dysphagiadietfoodtexturedescriptions.2011.http://www.ndr---uk.org/Generalnews/dysphagia---diet---food---texture---descriptors.html,Accessed29April2011.O’LearyM,HansonB,SmithC.Viscosityandnon---Newtonianfeaturesofthickenedfluidsusedfordysphagiatherapy.JofFoodSci,2010:75(6):E330---E338.PeyronMA,MishellanyA,WodaA.Particlesizedistributionoffoodbolusesaftermasticationofsixnaturalfoods.JDentRes,2004;83:578–582.RimmellF,ThomeA,StoolSetal.Characteristicsofobjectsthatcausechokinginchildren.JAMA1995;274:1763–6.SeidelJS,Gausche---HillM.Lychee---flavouredgelcandies.Apotentiallylethalsnackforinfantsandchildren.ArchPediatrAdolescMed2002;156:1120–22.SopadePA,HalleyPJ,CicheroJAY,WardLC.2007.RheologicalcharacterizationoffoodthickenersmarketedinAustraliainvariousmediaforthemanagementofdysphagia.I:waterandcordial.JFoodEng79:69–82.SopadePA,HalleyPJ,CicheroJAY,WardLC,LiuJ,TeoKH.2008a.RheologicalcharacterizationoffoodthickenersmarketedinAustraliainvariousmediaforthemanagementofdysphagia.II.Milkasadispersingmedium.JFoodEng84(4):553–62.SopadePA,HalleyPJ,CicheroJAY,WardLC,LiuJ,VarliveliS.2008b.RheologicalcharacterizationoffoodthickenersmarketedinAustraliainvariousmediaforthemanagementofdysphagia.III.Fruitjuiceasadispersingmedium.JFoodEng86(4):604–15.Steele,C,Alsanei,Ayanikalathetal.Theinfluenceoffoodtextureandliquidconsistencymodificationonswallowingphysiologyandfunction:Asystematicreview.Dysphagia.2015;30:2---26.Steele,C.,Molfenter,S.,Péladeau---Pigeon,M.,Polacco,R.andYee,C.Variationsintongue---palateswallowingpressureswhenswallowingxanthangum---thickenedliquid.Dysphagia.2014;29:1---7.TurkistaniA,AbdullahKM,DelviB,Al---MazrouaKA.The‘bestfit’endotrachealtubeinchildren.MEJAnesth2009,20:383---387.VanVlietT.Ontherelationbetweentextureperceptionandfundamentalmechanicalparametersofliquidsandtimedependentsolids.FoodQualityandPreference,2002:227---236.Woda,A,NicholasE,Mishellany---DutourA,HennequinM,MazilleMN,VeyruneJL,PeyronMA.Themasticatorynormativeindicator.JournalofDentalResearch,2010;89(3):281---285.WolachB,RazA,WeinbergJetal.Aspiratedbodiesintherespiratorytractofchildren:elevenyearsexperiencewith127patients.IntJPediatrOtorhinolaryngol1994;30:1–10.
top related