Öğrencilerin türk edebiyatı dersine İlgileri
Post on 06-Feb-2017
249 Views
Preview:
TRANSCRIPT
T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı
(EARGED)
ÖĞRENCİLERİN
TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ
HAZIRLAYAN
Dr. Serap AKCAOĞLU SAYDIM
Ankara, 2009
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI .......................................................................................... 000
KAYNAK KİTAPLAR DİZİSİ . ........................................................................................000
Tüm hakları saklıdır. İçerikle ilgili alıntılar, kaynak gösterilerek kullanılabilir.
Kitap, çoğaltma araçları, optik araçlar vb. yöntemlerle çoğaltılamaz.
Grafik : Hüseyin MUTLUCAN
Kapak : Hüseyin MUTLUCAN
Redakte :
ISBN:
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı GMK Bulvarı No: 109 (06570) Maltepe-ANKARA
Tel: 0 312 230 36 44-230 39 26-231 69 60 Faks: 0 312 231 62 05
e-posta: earged@meb.gov.tr İnternet adresi: www.meb.gov.tr
“En mühim ve feyizli vazifelerimiz millî eğitim işleridir. Millî eğitim işlerinde mutlaka muzaffer olmak lazımdır. Bir milletin hakikî kurtuluşu ancak bu suretle olur. Eğitimdir ki bir milleti ya özgür, bağımsız, şanlı ve yüce bir toplum halinde yaşatır ya da onu köleliğe ve yoksulluğa iter.”
Mustafa Kemal ATATÜRK
i
ÖN SÖZ
“Konfüçyüs’e sorarlar:
- Bir ülkeyi yönetmeye çağrılsaydınız ilk olarak ne yapardınız?
Büyük düşünür şöyle karşılık verir:
-Hiç şüphesiz dilini gözden geçirmek olurdu.
Dinleyenlerin meraklı bakışları karşısında sözlerine devam eder:
- Çünkü dil kusurlu ise, kelimeler düşünceyi iyi ifade edemez. Düşünce iyi ifade
edilmezse, vazife ve hizmetler gerektiği gibi yapılamaz. Vazife ve hizmetin gerektiği
şekilde yapılmadığı yerlerde âdet, kaide ve kültür bozulur. Âdet, kaide ve kültür
bozulursa adalet yanlış yollara sapar. Adalet yoldan çıkarsa, şaşkınlık içine düşen halk
ne yapacağını, işin nereye varacağını bilmez. İşte bunun içindir ki, hiçbir şey dil kadar
mühim değildir.”
Aracı dil olan edebiyatı, öğrenciler, bir ders olmaktan çok; bir zevk, hayatı
yeniden anlamlandırma, kendilerini ve çevrelerini farklı bir bakış açısıyla
değerlendirmelerine yardımcı olacak bir sanat dalı olarak görürlerse, Türk Edebiyatı
dersi ve edebiyat kavramı, onlar için eğlence, mutluluk ve kendilerini anlamada güzel
bir kaynak olacaktır. Edebiyatın zevkine varmış bir kişi ile edebiyata uzak kalmış bir
kişinin günlük konuşmada geçen bir sözü bile algılayışı, yorumlayışı aynı düzeyde
değildir. Sözcüklerin basit anlamlarından öteye gidemeyen bir kişi ile sözcüklerin
çağrışım değerlerinden yararlanan bir kişinin estetik anlayışı, yorumlayışı ve kendini
ifade edişi farklıdır. Edebiyat, sözü ustaca kullanma sanatıdır. Dile yazılı ya da sözlü
şekil vermesini bilen, sosyal hayatta da kendini doğru ifade eder. Bu nedenle
öğrencilerin, edebiyat dersine ilgili olmaları, onları hem diğer derslerde hem de birey
olarak dış dünyada başarılı olmalarına yardımcı olacaktır. Dilini doğru kullanan
öğrenciler, dilin doğru kullanıldığı güzel örneklerle kendilerini yetiştireceklerdir. Bu da
ancak öğrencilerin edebiyatı sevmeleri ve Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin varlığıyla
mümkün olacaktır.
İlköğretim 6, 7, ve 8. sınıf öğrencilerini de kapsayan ÖBBS 2005
uygulamasındaki “öğrencilerin Türkçe dersini sevmelerine ilişkin tablo”ya göre
ii
öğrenciler, Türkçe dersine % 81’den fazla ilgi duymakta ve sevmektedirler. Her ne
kadar Türkçe dersi ile Türk Edebiyatı dersi birbirinin devamı olmasa da içerik, yöntem
ve yaklaşım olarak benzerlik gösteren Türkçe dersi ile Türk Edebiyatı dersine
öğrencilerin ilgileri tamamen farklıdır. Ortaöğretim öğrencileri, Türk Edebiyatı dersine
% 20-25 arasında ilgilidir. Oysa, edebiyat, hem birey hem de toplum için önemlidir.
Çünkü edebiyat, Kırgız yazar Cengiz AYTMATOV’un “Millet edebiyatından tanınır.”
sözleriyle önemini vurguladığı gibi, ders olmanın ötesinde insanlığın kültürünün
kendisidir. Biz edebiyatın taşıyıcılık özelliğinden dolayı, Ahmet Yesevi’yi, Yunus
Emre’yi, Mevlânâ Celaleddin Rumi’yi, Fuzûlî’yi, Bâki’yi, Nedim’i, Âşık Veysel’i,
Karacaoğlan’ı, Dadaloğlu’nu… ve onlara ait eserleri biliriz. Edebiyat, geçmişimizin
bize uzanan sanat köprüsüdür.
Bakanlık olarak gücümüzü bu doğrultuda da harcamak, hem edebiyat biliminin
gerçek değerinin anlaşılmasına katkıda bulunacak hem de öğrencilerimizin Türk
Edebiyatı dersinden zevk almalarını sağlayacaktır.
“Öğrencilerin Türk Edebiyatı Dersine İlgileri” araştırmasının öğrencilerimizin
Türk Edebiyatı dersini benimsemelerine, ilgi duymalarına yardımcı olmak amacıyla
yapılacak çalışmalar içerisinde önemli bir yere sahip olacağına ve Bakanlığımızın ilgili
birimlerine faydalı olacağına inanıyorum.
Araştırmanın verilerinin sağlanmasında katkılarından dolayı il millî eğitim
müdürlüklerine, öğrencilere, bu çalışmayı yapan Bş. Öğ. Dr. Serap AKCAOĞLU
SAYDIM’a, grafik-tasarım ve kapak çalışmaları için Hüseyin MUTLUCAN’a
teşekkür ederim.
Dr. Halil Rahman AÇAR
Daire Başkanı
iii
ÖZ
“Öğrencilerin Türk Edebiyatı Dersine İlgileri” araştırması ile ortaöğretim
öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine olan ilgilerinin düzeyini ortaya koymak ve derse
ait başarılarını artırmak amacıyla ilgi düzeylerini yükseltici tedbirler sunmak
hedeflenmiştir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2007-
2008 öğretim yılında Türkiye’deki dokuzuncu, onuncu ve on birinci sınıf düzeyinde
devlet okullarına devam eden ortaöğretim öğrencileri; araştırmanın örneklemini ise her
sınıf düzeyinden 540’ar öğrenci olmak üzere toplam 1620 öğrenci oluşturmaktadır.
Yedi bölgeden 14 il; sosyal bilimler lisesi ve spor lisesi bulunan iller arasından da
seçkisiz olarak belirlenen 2 il olmak üzere araştırmanın örneklemine16 ilden seçilen
okullar dahil edilmiştir. Araştırmada, veri toplama aracı olarak ön uygulamadan sonra
son şekli verilen anketler kullanılmıştır. Elektronik posta ile il millî eğitim
müdürlüklerine gönderilen anketler, bu illerde çoğaltılarak öğrencilere uygulanmıştır.
İller tarafından anketler postayla geri gönderilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde SPSS
kullanılmıştır.
Araştırmada elde edilen bulgulara göre, dokuzuncu sınıf öğrencileri, Türk
Edebiyatı dersine ait dört ünite içerisinde en fazla Olay Çevresinde Oluşan Edebî
Metinlere ilgi duyarken, ilgilerinin en az olduğu ünite, Öğretici Metinlerdir. Onuncu
sınıf öğrencileri, en fazla İslâm Uygarlığı Çevresinde Gelişen Türk Edebiyatı ünitesine
ilgi duyarken, ilgilerinin en az olduğu ünite, Öğretici Metinlerdir. On birinci sınıf
öğrencileri, en fazla Millî Edebiyat Dönemi ünitesine ilgi duyarken, en az Öğretici
Metinler ünitesine ilgi duymaktalar.
Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgileri
düşük düzeydedir. Öğrenciler; farklı yöntemlerin uygulanması, farklı araç gereçlerin
kullanılması, öğretmenin öğrenciye yaklaşımı, öğrencinin derste aktif olması, dersin
eğlenceli hâle getirilmesi, konuların gerçek hayatla ilişkilendirilmesi, ders kitabının
öğrenciler açısından çekici ve anlaşılır olmasıyla derse olan ilgilerinin artacağını ifade
etmektedirler.
iv
Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin, onuncu (% 25,3) ve on birinci sınıf
öğrencilerine (% 25,3) göre Türk Edebiyatı öğretmeni olma istekleri daha fazladır (%
29,0).
Öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artması için, Türk Edebiyatı
Öğretim Programı’nın ve Türk Edebiyatı ders kitaplarının yeniden değerlendirilmesi ve
gözden geçirilmesi gerekli görülmektedir. Öğretmenlerin, öğrencilerin Türk Edebiyatı
dersine ilgili olmalarındaki fonksiyonları bir kez daha vurgulanmalı ve öğretmenlere
Türk Edebiyatı Öğretim Programı’nın tanıtılması yanında, Türk Edebiyatı dersi
konularının işlenişi hakkında da hizmet içi eğitimler verilmelidir. Ayrıca “100 Temel
Eser” projesinin uygulama boyutu değerlendirilmeli ve projenin işlerliğinin artırılması
için önlemler alınmalıdır.
v
İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ ............................................................................................................................. i ÖZ....................................................................................................................................... iii İÇİNDEKİLER ................................................................................................................. v TABLOLAR LİSTESİ ..................................................................................................... vii GRAFİKLER LİSTESİ.................................................................................................... x
BİRİNCİ BÖLÜM
GİRİŞ 1.1. Problem Durumu.......................................................................................................... 1 1.2. Araştırmanın Amacı..................................................................................................... 3 1.3. Araştırmanın Önemi .................................................................................................... 7
İKİNCİ BÖLÜM ALAN YAZIN TARAMASI
2.1. Edebiyat Terimi ve Edebiyat Biliminin Önemi ........................................................... 9 2.2. İlgili Araştırmalar ve Yayınlar......................................................................... 12
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YÖNTEM 3.1. Araştırmanın Yöntemi ................................................................................................. 21 3.2. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi.............................................................................. 21 3.3. Veri Toplama Araçlarının Geliştirilmesi ve Uygulanması .......................................... 26 3.4. Verilerin Analizi .......................................................................................................... 28 3.5. Sınırlılıklar ................................................................................................................... 30 3.6. Sayıtlılar....................................................................................................................... 30
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BULGULAR ve YORUM 4.1. Dokuzuncu Sınıf .......................................................................................................... 31
4.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar..... 31 4.2. Onuncu Sınıf ................................................................................................................ 66
4.2.1. Onuncu Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar .......... 66 4.3. On Birinci Sınıf............................................................................................................ 90
4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar ...... 90
BEŞİNCİ BÖLÜM SONUÇ ve ÖNERİLER
5.1. Sonuç ........................................................................................................................... 117 5.2. Öneriler ........................................................................................................................ 133 5.3. Araştırma Önerileri ...................................................................................................... 136 KAYNAKLAR ................................................................................................................. 137 EKLER .............................................................................................................................. 140
EK 1: Türk Edebiyatı Dersi 9, 10 ve 11. Sınıf Üniteleri......................................... 141 EK 2: Okul Müdürü Yönergesi............................................................................... 145 Öğretmen Yönergesi .............................................................................................. 146 Öğrenci Anketleri.................................................................................................... 147 EK 3: Millî Eğitim Bakanlığının “100 Temel Eser” 2004/60 No’lu Genelgesi ..... 157
vi
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo Adı Sayfa 3.2.1. Araştırmanın Evren ve Örneklem Sayıları ...................................................................22
3.2.2. Araştırmanın Örnekleminin İllere ve Okul Türlerine Göre Dağılımı ...........................23
3.2.3. Evrendeki ve Örnekleme Alınan Okul Sayıları ............................................................24
3.2.4. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı .......................................................................................................24
3.2.5. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı ........................................................................................................................25
3.2.6. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı ........................................................................................................................26
4.1.1. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türleri .....................................31
4.1.2. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne Notu Oranı ..........................................................................................................32
4.1.3. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................33
4.1.4. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................35
4.1.5. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................37
4.1.6. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................39
4.1.7. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................42
4.1.8. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................44
4.1.9. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri ................................................................................................................47
4.1.10. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri...............................................................................................49
4.1.11. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı......51
4.1.12. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri .......................................................................................................................52
4.1.13. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Yıllık Okuma Düzeyleri..........54
4.1.14. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................56
4.1.15. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri ...................................................................................................58
4.1.16. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgileri............................................................................................................................60
4.1.17. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri .............................................................................................................62
vii
4.2.1. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türleri...........................................66
4.2.2. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne Notuna Göre Dağılımı ........................................................................................67
4.2.3. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................67
4.2.4. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................68
4.2.5. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................69
4.2.6. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................71
4.2.7. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................73
4.2.8. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................75
4.2.9. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı ...........77
4.2.10. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri ................................................................................................78
4.2.11. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Bulundukları Okul Türleri ile Yıllık Okudukları Kitap Sayısı ............................................................................................................................80
4.2.12. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................82
4.2.13. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri ..................................................................................................83
4.2.14. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgileri...85
4.2.15. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri ...................................................................................................................87
4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Dağılımı ...................................90
4.3.2. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne Notuna Göre Dağılımı ...............................................................................................................90
4.3.3. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................91
4.3.4. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................92
4.3.5. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................93
4.3.6. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................95
4.3.7. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................97
4.3.8. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................99
viii
4.3.9. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .....................................................................................................................101
4.3.10. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri ...................................................................................................103
4.3.11. Ankete Katılan On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı. ....105
4.3.12. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri ..............................................................................................106
4.3.13. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Bir Yılda Okudukları Kitap Sayısı ...........................................................................................................................107
4.3.14. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri .....................................................................................................................109
4.3.15. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri ................................................................................................110
4.3.16. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgileri..........................................................................................................................112
4.3.17. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri ...........................................................................................................114
5.1.1. Ankete Katılan Öğrencilerin Bulundukları Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri .................................................................................................123
ix
GRAFİKLER LİSTESİ
Grafik Adı Sayfa 4.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına
Ait Düşünceleri ............................................................................................................... 64
4.2.1. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri ...............................................................................................................
88
4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri ...............................................................................................................
115
5.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi Düzeyleri .........................................................................................................................
117
5.1.2. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi Düzeyleri 119
5.1.3. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi Düzeyleri .........................................................................................................................
120
5.1.4. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine Karşı İlgi Düzeyleri .........................................................................................................................
122
5.1.5. Ankete Katılan Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okudukları Kitap Sayısı .....................................................................................................................
124
5.1.6. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Dair Düşünceleri .................................................................................
126
5.1.7. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinde Grup Çalışması Yapma Oranları ..............................................................................................
129
5.1.8. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Düzeylerine Göre Söz Sahibi Olan Kişilerin Oranları. ..........................................................................................................................
130
5.1.9. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinde Farklı Araç Gereç Kullanma Oranları ................................................................................................
131
5.1.10. Ankete Katılan Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Öğretmeni Olma İstekleri................................................................................................
132
1
BİRİNCİ BÖLÜM
GİRİŞ
1.1. Problem Durumu “Edebiyat, derin hisler uyandıran duygu, düşünce ve hayallerin dil aracılığıyla
güzel, etkili ve belli bir şekil içerisinde anlatımıdır (Güzel, A, Torun, A., Bilkan, A.F., Demir, C. 1997: 14).
Güzel (2006:85), “Edebiyat Eğitiminde Amaçlar ve Bu Amaçlara Yönelik Yöntem ve Teknik ve Örnek Uygulamaları” makalesinde edebiyatın farklı bir çok tanımını yapmıştır. Bunlar:
Edebiyat, güzel sanatların da bir koludur.
Edebiyat, çıplak hakikat ve hayallerin süslü elbisesidir.
Edebiyat, tabiî ve beşeri olayları anlatırken beyinlerde hayranlık uyandırmaktır.
Edebiyat, fikir ve hisleri çeşitli şekillerde ifade etme yeteneğidir.
Edebiyat, bir ressamın çizgilerle renkler arasında ilgi kurarak bir tabloya yansıtması gibi gerçekle hayali yer ve zamana göre birleştirme sanatıdır.
Edebiyat, hayatın gizli sayfalarını görmek, mikroskobik bir işçilikle onları tetkik ve tahlil edebilmektir.
Edebiyat, gönülden kopan duyguları aynı güzellikle başkalarına duyurabilmektir.
Edebiyat, beşerî hareketlerin aynasıdır. Her şeyi onun içinde görmek mümkündür.
Edebiyat, insanlara, hayvanlara ve etrafımızda gördüğümüz ve anladığımız maddî, manevî şeylerle alakalı hususlarda bir fikir, bir felsefe bulmak ve her türlü vaziyet ve hareketler arasında münasebet aramak, sınırlı gibi görülen halleri alakalarıyla genişletmek, takdir hissi verebilecek derecede izah etmektir.
Edebiyat, bütün malzemesi ve şekli, kelimelerden kurulan bir san’at abidesidir. Üzerindeki nakış ve renkler, ilmin, dehanın nakış ve renkleridir.
Edebiyat, sosyal ilimlerin tercih edilmesidir. Ancak onun sahnesinde her hakikat tecessüm eder.
Edebiyat, bütün ilimlerin neticesi ve özüdür. Bunun içindir ki edebiyat, ilim ve felsefenin ilerlemesinden sonra parlaklığını göstermiş ve medeniyet aleminde hakimiyeti temin etmiştir.
Edebiyat, bazen top, tüfeklerin, bombaların yapamadığı tesiri yapar, onun sihirli parıltıları, bir toplumun karanlıklarını daima aydınlatmağa kafi gelebilir.
Edebiyat, şekli ve yapılışı itibariyle her zaman semaların derinlerine uçabilen bir balondan farksızdır. İlim ve fenden kuvvet aldıkça yok olması mümkün değildir.
Edebiyat ne çocuk oyuncağına benzer, ne de “Arşimet” kanunları gibi ciddiyet ve sebat gösterir. Asırdan asıra, halden hale değişen bir hakikattir ki aksini ispat, hiçbir vakit mümkün olamaz.
Edebiyat, güzelliğin olduğu kadar çirkinliğin de ifadesidir. Hiç bir ilim ve san’at bu derece tesire sahip değildir.
2
Edebiyat, musiki gibi yalnız seslerin bestesi değil, kendine mahsus fikir ve duyguların da bestesidir. Edebiyat olmasaydı musiki öksüz kalırdı.
Edebiyat, ilkbaharlarda açan çiçekli ağaçlara benzer. Esen fırtınalardan her ne kadar çiçeklerini dökerse de yine düştüğü yerleri süslemekten geri kalmaz.” şeklindedir.
Güzel’in (2006) de ifade ettiği gibi edebiyat, yaşantımızın kendisi olan güzel
sanat dallarından biridir. Bu nedenle eğitimin her kademesinde ismi edebiyat olmasa da
öğrencilerin karşı karşıya kaldığı bir bilimdir. Öğrenciler, kimi zaman farkında olarak
bu bilime yönlenirken kimi zaman da farkında olmadan kendilerini o ahengin içerisinde
bulurlar. İlköğretimin ilk yıllarında okuma yazma ile başlayan tutum ve davranışlar,
ilköğretimin ikinci kademesinde okuma parçalarını anlamaya, yorumlamaya ve
anlamlandırmaya katkı sağlar. Ortaöğretim döneminde ise, öğrenciler, artık adı edebiyat
olan bir terimle tanışırlar. Oysa onlar, edebiyatla ilk kez karşılaşmamaktadırlar. Fakat
buna rağmen öğrenciler, “edebiyat” terimiyle –ders adı olarak- ilk kez
karşılaştıklarından dolayı bir tedirginlikle Türk Edebiyatı dersine karşı mesafeli
yaklaşmaktadırlar. Oysa toplumun kendisi olan bu kadar önemli bir alana karşı
öğrencilerin farklı düşünmeleri ve uzak kalışları göz ardı edilemeyecek ciddi bir
sorundur.1
Karaalioğlu (1980:22) da edebiyatı, “…bir toplumu tinsel ve töresel bakımlardan düzenleyebilecek en etkili
araçtır. Toplumun tüm dertleri, sevinçleri, edebiyatın konusu olabilir. Bir ulusun edebiyatı, o ulusun tinsel haritasını, tarihi boyunca yaşadığı hayatı, duygu ve düşünce
1 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 2008 yılında yaptığı 2005 Yılında Geliştirilerek uygulamaya Konulan 9, 10 ,11. Sınıf Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitabının Değerlendirilmesi Çalışması’nda öğretmenler, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin az oluşlarını aşağıdaki cümlelerle ifade etmişlerdir.
“Öğrencilerin geldikleri okullar, eğitim imkânları, sistemin yeni olması, sınav kaygısı vb. konular öğrencinin zevkini, isteğini azaltmaktadır.” (MEB, TTK, 2008:10)
“… dersler öğrenci merkezli olmaktan çok öğretmen merkezli olmakta ve varılmak istenen hedeflere ulaşılamamaktadır.” (a,g,e : 60)
“Fen Bilimleri Alanı öğrencileri ÖSS’de çıkan soruların kendilerini ilgilendirmediği gerekçesiyle Türk Edebiyatı dersine yeterince ilgi göstermeyebiliyor.” (a.g.e: 60).
Oral ve Aşılıoğlu (2000)’nun araştırmasına göre de öğretmenlerin % 57,3’ü öğrencilerin Türk Dili ve Edebiyatı dersine ilgileri “orta” düzeyde olduğunu % 33,6’sı ise “az” düzeyde olduğunu ifade etmişlerdir.
3
yapısını ortaya koyar, Toplumun, toplumu kuran insanların dilbilgilerinin gelişmesine yol açar”.
şeklinde tanımlamıştır.
Bu nedenle gerçekte öğrencilerin alanları ne olursa olsun Türk Edebiyatı dersine
karşı yaklaşımlarının sevecen ve istekli olması gerekir.
Sever’in (2003:3) de ifade ettiği gibi, “Edebiyat (yazın) bize sanatçı duyarlılığıyla kurgulanmış bir yaşam sunar.
Yaşamımıza yeni anlamlar katar. İnsan ve yaşam gerçekliğini sanatçı duyarlılığıyla kavramamıza, bu gerçekliğe sanatçının penceresinden bakmamıza olanak sağlar. Her yeni pencere, yaşama ve insana ilişkin deneyimlerimizi zenginleştirir; onlara derinlik katar. Dilin en yetkin kullanım örnekleriyle bizi başkalarının deneyimlerine ortak eder”.
Millî Eğitim Bakanlığı da öğrencilerinin başarı düzeylerini artırmak,
yaratıcılıklarını ön plana çıkarmak, yaşayarak ve yaparak öğrenmelerini geliştirmek ve
her şeyden önemlisi konuların işlenişini zevkli hâle getirerek öğrencilerin konuları bir
yük olarak değil; eğlenerek öğrenmelerini sağlamak amacıyla 2005 yılında yeni öğretim
programlarını kademeli olarak uygulamaya başlamıştır. Millî Eğitim Bakanlığının
hedefleri doğrultusunda, yeni öğretim programlarının öğrencilerin derse karşı
motivasyonlarını nasıl etkilediği konusunda henüz tam anlamıyla araştırmalar
yapılmamıştır. Bu doğrultuda bizim araştırmamızdaki hedef, yeni öğretim programının
uygulamaya geçmesi ile öğrencilerin, Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi düzeyleri nedir,
Türk Edebiyatı dersi hakkında ne düşünüyorlar, Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin
artırılması için ne yapılmalı vb. gibi edebiyat dersine ait öğrencilerin tutumlarına ilişkin
mevcut durumu tespit etmektir. Bu nedenle bu araştırmada “Ortaöğretim 9, 10 ve 11.
Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgileri Ne Düzeydedir ve İlgi Düzeylerini
Artırmak İçin Neler Yapılması Gerekmektedir?” sorularına cevap aramaktır.
1.2. Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine olan
ilgilerinin düzeyini ortaya koymak ve derse ait başarılarını artırmak amacıyla ilgi
düzeylerini yükseltici öneriler sunmaktır. Bu genel amaca ulaşabilmek için aşağıdaki
sorulara cevap aranmıştır.
Alt Amaçlar:
A. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerine İlişkin
Bulgular ve Yorumlar
4
1. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin konularına ilgi
duyma düzeyleri nedir?
1.1. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci
ünitesine karşı ilgi duyma düzeyleri nedir?
1.2. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci
ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir?
1.3. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci
ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir?
1.4. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci
ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir?
1.5. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü
ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir?
1.6. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü
ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir?
1.7. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü
ünitesine karşı ilgi duyma düzeyleri nedir?
1.8. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü
ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir?
2. Dokuzunu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri nedir?
2.1. Dokuzuncu sınıf öğrencileri bir yılda kaç kitap okumaktadırlar?
2.2. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı
dersine ait başarıları arasında bir ilişki var mıdır?
2.3. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre
okuma düzeyleri değişiklik göstermekte midir?
2.4. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı
dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır?
3. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türleri ile Türk
Edebiyatı dersine karşı ilgi düzeyleri arasında farklılık göstermekte
midir?
5
4. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi başarı düzeyleri ile
Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır?
5. Dokuzunu sınıf öğrencileri Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artması için
ne yapılması gerektiğini düşünüyorlar?
B. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerine İlişkin Bulgular
ve Yorumlar
6. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin konularına ilgi
düzeyleri nedir?
6.1. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci
ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir?
6.2. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci
ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir?
6.3. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci
ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir?
6.4. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci
ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir?
6.5. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü
ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir?
6.6. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü
ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir?
7. Onuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri nedir?
7.1. Onuncu sınıf öğrencileri bir yılda kaç kitap okumaktadırlar?
7.2. Onuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı
dersine ait başarıları arasında bir ilişki var mıdır?
7.3. Onuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre okuma
düzeyleri değişiklik göstermekte midir?
7.4. Onuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı
dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır?
6
8. Onuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türleri ile Türk Edebiyatı
dersine ilgi düzeyleri farklılık göstermekte midir?
9. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi başarı düzeyleri ile
Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır?
10. Onuncu sınıf öğrencileri Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artması için ne
yapılması gerektiğini düşünüyorlar?
C. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerine İlişkin
Bulgular ve Yorumlar
11. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin konularına ilgi
düzeyleri nedir?
11.1. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci
ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir?
11.2. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci
ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir?
11.3. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci
ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir?
11.4. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci
ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir?
11.5. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü
ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir?
11.6. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü
ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir?
11.7. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü
ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir?
11.8. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü
ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir?
12. On birinci sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri nedir?
12.1. On birinci sınıf öğrencileri bir yılda kaç kitap okumaktadırlar?
7
12.2. On birinci sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı
dersine ait başarıları arasında bir ilişki var mıdır?
12.3. On birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre
okuma düzeyleri değişiklik göstermekte midir?
12.4. On birinci sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı
dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır?
13. On birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre Türk
Edebiyatı dersine ilgileri değişmekte midir?
14. On birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türleri ile Türk
Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri arasında farklılık var mıdır?
15. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi başarı düzeyleri ile
Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır?
16. On birinci sınıf öğrencileri Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artması için
ne yapılması gerektiğini düşünüyorlar?
D. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencileri/nin Türk Edebiyatı Dersindeki
Durumlarına İlişkin Bulgular ve Yorumlar
17. Türk Edebiyatı dersine katılımları hangi düzeydedir?
18. Türk Edebiyatı dersinin işlenişinde farklı araç gereç kullanıyorlar mı?
19. Meslek olarak Türk Edebiyatı öğretmenliğine ilgi duyuyorlar mı?
1.3. Araştırmanın Önemi
“Birey, kimi zaman bir toplumda yaşamanın gerektirdiği zorunluluklarla kimi zaman da sanatsal gereksinimleri nedeniyle yazıyı kullanır. Hangi nedenle olursa olsun her türlü yazma eyleminde dil - düşünce ilişkisi karşımıza çıkar. İnsanın düşüncelerini tanıması, geliştirmesi, onları söze ya da yazıya dökmesiyle yakından ilişkilidir. Biz insanlar “dile dökmeden, dil kalıbına yerleştirmeden gerçekliği anlayamıyor, üzerinde düşünemiyoruz. Kısaca dünyayı dil yoluyla kavrıyoruz” (Akarsu,2001:23). Bu nedenle dil olmadan düşüncenin gelişmesi de beklenemez. Düşünme becerileri gelişmemiş bireylerden oluşan bir toplum ise çağı yakalayamaz.” (Serin, 2005:3).
Malzemesi dil olan edebiyatın günlük hayatla bu derece iç içe olması, toplumun
geleceğini yönlendirmesi, bireyin gelişimine öncülük etmesi Türk Edebiyatı dersinin de
önemini artırmaktadır. Edebiyat dersini farklı boyutlarda ele alan çeşitli araştırmalar,
8
sempozyumlar, konferanslar, çalıştaylar gerek Millî Eğitimin ilgili birimleri gerekse
üniversiteler ve okullar tarafından düzenlenmektedir. Edebiyat eğitimi daha etkili ve
verimli nasıl olur, edebiyat öğretiminin sorunları nelerdir vb. gibi konularda fikir
alışverişinde bulunulsa da öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri nedir ve
ilgi düzeylerini artırmak için ne gibi tedbirler alınmalıdır gibi konularda her hangi bir
çalışma bulunmamaktadır.
Türk Edebiyatı dersine öğrencilerin ilgisizliği (bkz. s.2. dipnot) yalnızca bu
derse ait bir sorun olarak görülmemelidir. Ortaöğretim öğrencileri, lisede ilk kez
karşılaştıkları yeni derslere mesafeli yaklaşırken, konuların çekiciliğine göre ilgi
düzelerini oluşturmaktadırlar. Öğrencilerin edebiyata karşı ilgileri varsa, öğretmenlerine
her yönüyle güveniyorlarsa ve Türk Edebiyatı dersinde beklentileri gerçekleşiyorsa,
Türk Edebiyatı dersine karşı da ilgili oluyorlar.
Öğretmenler tarafından zaman zaman programlara, hizmet içi eğitimlere,
öğrencilerin derse ilişkin tutumlarına vb. ilişkin araştırmalar, toplantılar, görüş alış
verişleri yapılsa da öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilişkin veriler oldukça sınırlıdır.
Nadiren bir araştırmanın bir alt problemi olarak küçük çapta yer almaktadır. Bir bütün
olarak öğrencilerin Türk Edebiyatı dersini nasıl değerlendirdiklerini, konuları ile ilgili
neler düşündüklerini, ne hissettiklerini ve Türk Edebiyatı dersinden beklentilerinin neler
olduğunu bu araştırma ortaya koymayı hedeflemiştir. Bu araştırma ile ilk kez
öğrencilerin bakış açısı ile Türk Edebiyatı dersi konuları değerlendirilmekte ve
öğrencilerin bu derse karşı ilgi düzeyleri kendi bakış açıları ile dile getirilmektedir.
Öğrenciler, Türk Edebiyatı dersine ne kadar ilgi duyuyorlar ve bu ilgileri nasıl
artırılabilir sorusuna cevap aranmıştır.
Araştırmamızın, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin
yükseltilmesini sağlayabilecek stratejilerin geliştirilmesine yön verecek bir kaynak
olması hedeflenmektedir.
Ayrıca bu konu ile ilgilenen kişilere de veri sağlaması açısından önemli
görülmektedir.
9
İKİNCİ BÖLÜM
ALAN YAZIN TARAMASI
2.1. Edebiyat Terimi ve Edebiyat Biliminin Önemi
“edebiyat Ar. edebiyy¥t
is. (edebiya:tı) 1. Olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil aracılığıyla sözlü veya yazılı olarak biçimlendirilmesi sanatı, yazın (II): “Edebiyat hocasıyken talebeme bu nesir sanatından bir defa bahsetmiştim.” -F. R. Atay. 2. Bir bilim kolunun türlü konuları üzerine yazılmış yazı ve eserlerin hepsi, literatür: Hekimlik edebiyatı. 3. mec. İçten olmayan, gereksiz, boş sözler.
Güncel Türkçe Sözlük
edebiyat Fr. Littérature
1. Sanatça, yani insanda estetik duyguyu heyecana getirecek değerde meydana getirilmiş şiir, sahne eseri, hikâye, roman, söylev gibi nazım veya nesir halindeki eserlerin hepsi. 2. Bu eserlerin yer aldığı sanat kolu. 3. Bu sanatı ve bu eserleri inceleyen bilim. 4. Bu bilimi konu olarak ele alan kitap (EDEBİYATÇA, EDEBİYATLIK, Littéraire; EDEBİYATÇI, Littérateur). (Edebiyat kelimesi yabancı bir kelime olduktan başka anlam bakımından konusu ile de hiç bir ilgisi olmadığından, Türkçe karşılığının bulunması gereken terimlerden biridir. Bunun için şimdiye kadar Betikler, Yazınlar, Yazna gibi karşılıklar ileri sürülmüştür.)
BSTS / Edebiyat ve Söz Sanatı Terimleri Sözlüğü 1948” (http://tdkterim.gov.tr; 09.03.2009)
Türk Dil Kurumunun Büyük Türkçe Sözlüğü’nde edebiyat terimi yukarıdaki gibi
açıklansa da genel tanımı “dille yapılan güzel sanat dalı” olarak yaygınlık kazanmıştır.
Edebiyat bilimi ile ilgilenen, bu alanı kendine uğraşı olarak seçen sanatçılar ve bilim
adamları edebiyat kavramı için zaman zaman aynı noktada birleşseler de değişik
tanımlamalarda bulunmuşlardır. Bunlardan birkaçı şöyledir:
Oğuzkan’a göre (2001:5-7; Akt. Güzel, 2006) edebiyat, “insanlara hoş vakit
geçirtici, eğlendirici bir olgu, ruha canlılık veren, yaşama gücünü arttıran, hayatı keşfe
yardımcı olan, bir rehberlik kaynağı, yaratıcı etkinlikleri teşvik eden, güzel bir dil, söz
söyleme sanatıdır.”
10
Karaalioğlu’na göre (1980:9) ise edebiyat,
“…güzel sanatların bir koludur. Geniş anlamıyla yazılı her çeşit eser; dar anlamı ile yalnız sanat amacıyla yazılmış eserler edebiyat çevresine girer. İnsanda estetik duyguyu heyecana getirecek değerde şiir, roman, öykü, tiyatro, hitabet gibi nazım ve nesir halindeki sanat eserlerinin tümüne; bu sanat eserlerini inceleyen bilime; bu bilimi konu alarak ele alan kitaba edebiyat denir.”
Kavcar (1993: 29-30) edebiyatı, “malzemesi dil olan bir güzel sanat” olarak
tanımlarken, edebiyatın işlevi üzerine üç farklı görüş olduğunu ifade etmektedir.
Bunlar:
“1. Edebiyatı her şeyden önce ahlâk, din ve politika gibi alanlardaki yaşantımıza ilişkin sorunlara göre değerlendiren ve edebiyatı özellikle bunlara karşı sorumlu sayanlar.
2. Edebiyatı her şeyden önce bir sanat olarak değerlendiren ve iyi eserin yalnızca güzelliğe karşı sorumlu olduğunu, başka amaçlara araç edilmemesi gerektiğini söyleyenler.
3. Edebiyat ile ahlâk vb. değerler arasında bir bağ gören, ama edebiyatın, ahlâk alanında olumlu sonuçlarını sanat sınırları içinde kalarak sağlayabileceğini söyleyenler.”
Edebiyatın tanımı ve işlevi üzerine farklı görüşler söz konusu olsa da bir sosyal
bilim olmasına rağmen yine de edebiyatın kavram olarak anlamı, kapsamı ve işlerliği
hakkında bilim adamlarının ortak görüşleri mevcuttur. Edebiyat, bir güzel sanat dalı
olarak ne kadar önemli ise, öğretimi de o derece değer kazanmaktadır.
Kavcar (1993:30),
“edebiyat eğitimiyle amaçlanan sadece sanatçı yetiştirmek, büyük şair ve yazarlar ortaya çıkarmak değil, en genel anlamıyla güzeli arayan, güzellik kaygısı ve estetik duyarlık taşıyan gençler yetiştirmektir. Asıl beklenen, sözünü bilen, güzel konuşma ve düzgün yazma becerilerini kazanmış, davranış inceliğine ve güzellik duygusuna sahip insanlar yetişmesidir.” der.
“Edeb” kökünden türeyen “edebiyat” sözcüğü, “iyi ahlâk, terbiye, görgü” gibi
kavramları içinde barındırır. Edebiyat biliminin temel amacı; estetik kaygıyla güzele
ulaşmak, iyiyi dile getirmektir. Türk Edebiyatı dersinin amaçları da edebiyat biliminin
amaçlarına paralel olarak belirlenmiştir. Nitekim 2005 yılında geliştirilerek uygulamaya
konulan 9, 10, ve 11. Sınıf Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı’nda bu dersin
amaçları yirmi iki madde ile sıralanmıştır.
11
Türk Edebiyatı Dersinin Genel Amaçları:
1. Edebiyatın kültürel ve tarihî olandan hareketle dille gerçekleşen bir güzel sanat etkinliği olduğunu kavratmak,
2. Edebî eser ve metinlerin, ortaya çıktıkları dönemi, güzel sanatlara özgü duyarlılıkla yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından temsil ettiklerini sezdirmek,
3. Edebî metinleri yapı, tema, dil, anlatım ve anlam bakımlarından yazıldıkları dönemin zihniyetiyle ilişkilendirmek,
4. Ulusal ve evrensel değerlerin sanat eseri olan edebî metinlerde zenginleşerek varlıklarını nasıl sürdürdüklerini kavratmak,
5. Türkçenin, tarihî akış içinde yaşanılan medeniyet daireleri çevresinde nasıl zenginleştiğini ve edebiyat dili hâline geldiğini kavratmak,
6. Toplumsal hayatın ve her türlü bireysel değerin edebî metinlerde nasıl yansıdığını belirlemek,
7. Türkçenin, Türk ulusunun kimliği olduğunu kavratmak,
8. Yeni düşünceler üretebilme yeteneğini geliştirmek,
9. Okuma zevki ve alışkanlığını geliştirmek,
10. Araştırma, tartışma, anlama, değerlendirme ve yorumlama yeteneklerini geliştirmek,
11. Öğrencilerin sanat zevk ve anlayışlarını geliştirmek,
12. Dille gerçekleştirilen sanatın etkinliklerini anlayabilecek zevk ve bilgi birikimini kazandırmak,
13. Dil ve edebiyat ilişkisini kavratmak,
14. Edebiyat ile diğer çalışma alanları ve bilim dalları arasındaki ilişkiyi kavratmak,
15. Zamanın akışına paralel olarak -en eski dönemden bugüne- Türk yaşama tarzını, düşüncesini, dil zevkini ve kültür hayatına özgü gelişmeleri edebî metinler çevresinde değerlendirmek,
16. Edebî metinlerden hareketle Türk kültür hayatının, tarihinin ve edebiyatının birbirinden ayrılmaz bir bütün oluşturduğunu kavratmak,
17. Edebî metinlerin zamanın getirdiği değişmelerle zenginleştiğini ve geliştiğini kavratmak,
18. Edebî eserler çevresinde Türk insanının kültür, anlayış ve zevk bakımından gelişmesini kavratmak,
19. Öğrencilerin; kazandıkları yöntem ve dikkatle karşılaştıkları her türlü yazılı ve sözlü metni anlamalarını, değerlendirmelerini ve yorumlamalarını sağlamak,
20. Başta sanat metinleri olmak üzere her türlü metinde ulusal ve evrensel kültür, düşünce ve zevk öğelerini belirlemek; bunlar arasındaki ilişkiyi kavratmak,
12
21. Her türlü insan etkinliğinin edebî eserlerde, sanata has duyarlılıkla dile getirilerek değerlendirildiğini kavratmak,
22. Öğrencilerin Türk ulusunun yaşadığı medeniyet daireleri ile Türk edebiyatının dönemlerini bu günden geçmişe yönelen bir dikkatle değerlendirip yorumlayacak düzeye ulaşmalarını sağlamak.
Sıralanan bu amaçları gerçekleştirmek üzere, ünitelerde belirtilen kazanım, önerilen etkinlik ve verilen açıklamalar doğrultusunda, metinlerin incelenmesi ve yorumlanmasıyla öğrencilerin; eleştirel düşünme, sorunları çözebilme, yaratıcı düşünme, araştırma-sorgulama, iletişimde bulunma becerilerini kazanmaları, bu becerileri geliştirmeleri hedeflenmiştir. Ayrıca öğrencilerin özellikle bilgi teknolojisinin imkânlarını kullanma konularında da beceri kazanmaları düşünülmüştür. Edebiyat dersi için hemen her metnin ve her çalışmanın, dilin doğru ve güzel kullanılmasına imkân veren beceriler kazandırdığı da unutulmamıştır. Öğrencilerin sözlü ve yazılı anlatımda etkili olabilmenin yollarını fark etmeleri amaçlanmıştır (MEB, 2005: 11-12).
2.2. İlgili Araştırmalar ve Yayınlar
Ülkemizde Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin Türk Edebiyatı dersi öğretim
programına yönelik görüşlerine ilişkin farklı zamanlarda araştırmalar yapılmış olmasına
rağmen, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine yönelik düşünceleri ve hissettikleri ile ilgili
ülke genelinde bir araştırma yapılmamıştır. Ancak edebiyat öğretimiyle ilgili çeşitli
çalışmalar söz konusudur. Kantemir’in (1987:137) de ifade ettiği gibi edebiyat
öğretimindeki araştırmaları beş grupta toplamak mümkündür.
“1. Çocukların okumaya karşı ilgisini inceleyen araştırmalar. Buna, çocukların spontane ilgileri ile sınıftaki faaliyetler sonucunda gelişen ilgileri de katılmıştır.
2. Edebiyat öğretiminde yoğun program ve sürekli programların öğretim açısından değerinin araştırılması.
3. Sınıf çalışmalarının gözlemi ve durum tespiti.
4. Edebiyatta, okuma ve tartışma yoluyla öğrencilerde gelişen davranışların incelenmesi.
5. Daha geçerli ve güvenilir testler (Edebiyat testleri) için yapılan araştırmalar.”
Kantemir (1987:138), programın düzenlenmesindeki amaçların tespitinin de
önemli olduğunu vurgulamış ve programlar hazırlanırken şu amaçların gerçekleşmesi
gerektiğini ifade etmiştir:
“1. Öğrencide, duygu ve hayal gücünü genişletmek,
2. Yaşam ve davranışlarda değerli ve sürekli idealler yaratan yazılar seçmek,
3. Zihinsel ve ruhsal uyarılar sağlamak,
13
4. Öğrenciye, zevk alacak ve kültür düzeyini yükseltecek biçimde metinler seçmek,
5. Öğrencinin, okuma isteğini artırmak ve onu, değerli eserleri okumaya yöneltmek,
6. Düşünme ve yorumlama gibi zihinsel melekelerin gelişmesine yardımcı olmak.”
Kantemir, (1987:138) Türk Dili ve Edebiyatı öğretiminde, öğretim programları
hazırlanırken amaçların yanında
“…öğrencinin, okuduğu yazıyı anlaması ve eleştirici biçimde okuması, yazıdan uygulamaya görüşlere gidebilmesi; yazıdaki karakterlerin yapabileceklerini sezinlemesi; öğrencinin, çevresini ve olayları doğru olarak yorumlaması ve değerlendirmesi ve giderek kültüre katkısı olan yazarları ve eserleri tanıması…”
gibi ilkelerin de göz önünde bulundurulması gerektiğini vurgulamaktadır.
Kavcar ise (1993:30) edebiyat eğitiminin amacını,
“sadece sanatçı yetiştirmek, büyük şair ve yazarlar ortaya çıkarmak değil, en genel anlamıyla güzeli arayan, güzellik kaygısı ve estetik duyarlık taşıyan gençler yetiştirmektir. Asıl beklenen,.sözünü bilen, güzel konuşma ve düzgün yazma becerilerini kazanmış, davranış inceliğine ve güzellik duygusuna sahip insanlar yetişmesidir.” olarak ifade etmiştir.
Kavcar (1993:33), mesleğinin bilincine vararak yetiştirilen edebiyat öğretmeni
adaylarının, okul ortamında çok başarılı olacağını düşünmektedir. Bu nedenle dil ve
edebiyat öğretimi gören öğrencilerin
“1- Dinlediğini ve okuduğunu tam olarak anlama.
2- Okuma zevki ve alışkanlığı edinme.
3- Dile özen gösterme duyarlığını kazanma.
4- İstediğini sözlü ve yazılı olarak düzgün bir şekilde anlatma.
5- Edebiyat ürünlerinden tat alma.” gibi tutum ve davranışlara sahip olarak yetiştirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
Kavcar (1993:34) ayrıca yine aynı makalesinde liselerde okutulan Türk Dili ve
Edebiyatı dersi kitaplarının
“a) Bu eser veya metin öğrencilerin ilgilerine uygundur, onlara zevk verir. Öğrenciler onu okumaya ve onunla kendi zihinsel ilgileri ve etkinlikleri arasında bağlantı kurmaya istek duyarlar.
b) Metin öğrencilerin düzeylerine uygundur. Onlar için bir anlam taşır.
c) Eser, öğrencilerin şu andaki ihtiyaçlarına uygundur. Onların bugüne kadar kazandığı tecrübeyi genişletir. Öğrencilere, kendi özelliklerine uygun, yararlı ve sağlıklı yaşantılar, tecrübeler kazandırır.
14
d) Metin ve eser öğrencilerin gelecekteki ihtiyaçlarına uygundur. Onların okuma becerilerini arttırır, anlama gücünü ve edebiyat bilgisini genişletir. Daha yüksek eserleri okuyup değerlendirebilme yolunda öğrencileri geliştirir.” (1993:34).
ilkelerine uygun olarak incelenmesi gerektiğini söyler.
Kavcar (1993:35) aynı makalesinde edebiyat öğretiminde yöntemin ne kadar
önemli olduğunu
“Bugün ülkemizde yapılan dil ve edebiyat öğretiminde kullanılmakta olan başlıca yöntemler, anlatma, soru-cevap ve çözümleme yöntemleridir. Bunlardan başka, tartışma, grup çalışması, araştırma ve incelemeye yönelik ödevler verme, oyunlaştırma yani dramatizasyon, okuma, yazdırma gibi yöntemler de vardır. Özellikle dramatizasyon yöntemi iyi bilinir ve iyi kullanılırsa, öğrencilerin anlatım gücü, kişilikleri ve sosyal uyumu daha sağlıklı bir şekilde gelişir. Bu durum hem ortaöğretim hem de yüksek öğretim için geçerlidir.
Bilindiği gibi eğitim ve öğretimde öğrencinin aktif katılımı ne kadar çok olursa, onun ne kadar çok duyu organı harekete geçirilirse, verim ve başarı şansı da o ölçüde artar. Sözün kısası, yöntem konusunda izlenecek yol, dinleterek ve baktırarak değil, yaptırarak eğitim olmalı, eğitim ve öğretim bu doğrultuda yapılmalıdır. Gerek liselerimizde gerekse üniversitelerimizde bu anlayışın yeterli bir şekilde uygulandığı söylenemez.
Uygulanması gereken önemli bir ilke de, bir tek yönteme bağlı kalmak yerine, yöntem zenginliği ve çeşitlilik yaklaşımı olmalıdır. Bunları da ancak, çok iyi yetişmiş, yetenekli, beceri sahibi öğretmenler ve öğretim elemanları yapabilir.”
sözleriyle dile getirmiştir.
Ayyıldız ve Bozkurt (2006), “Edebiyat ve Kompozisyon Eğitiminde
Karşılaşılan Sorunlar (Alan Araştırması-Van Örneği)” adlı araştırmalarında, edebiyat
eğitimini farklı bir pencereden irdelemiş ve edebiyat ve kompozisyon eğitiminde
karşılaşılan sorunları tespit etmeye çalışmıştır. Bu doğrultuda “2001-2002 Eğitim ve
Öğretim Yılında Van-Merkez liselerinde görevli, branşı Türk Dili ve Edebiyatı olan 20
öğretmen ve Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı
Öğretmenliği Programı’nda öğrenim gören birinci sınıf öğrencileri”nden görüş alarak
yaptığı araştırmasında aşağıdaki bulgulara ulaşmıştır:
1. “15. ve 19. yüzyıl arasındaki edebiyat ürünlerinin dili ağırdır.
2. Öğrencilerin edebî/estetik duyarlığı gelişmemiştir.
3. Öğrencilerin kelime hazineleri oldukça kısıtlıdır.
4. Öğrencilerin aile çevrelerinde yerel söylemler vardır.
5. Ezberleme alışkanlığı, metinlerin edebî yönünün hissedilmesine engel olmaktadır.
6. Ezberleme alışkanlığı analiz etmeye ve yorumlayıp değerlendirmeye engel olmaktadır.
15
7. Not ölçütü estetik eğitiminin önüne geçmektedir.
8. Alışılmış ve hep tekrar edilen isimlerin dışına çıkılamaması, edebiyata karşı standart bir tutum geliştirilmesine neden olmaktadır.
9. Ele alınan eserler, içerik olarak çağdaş yaşam şartlarına uzak kalmakta ve ortaöğretim dönemindeki gençlerin ilgisini çekmemektedir.
10. Güncel eserler programda yeterince yer almamaktadır.
11. Ele alınan metinler sayıca çok fazladır.
12. Sosyo-ekonomik şartların olumsuz olması, estetik ihtiyacını arka planda bırakmaktadır.
13. Öğrenci Seçme Sınavı’nda yer alan metinlerle, Türk Dili ve Edebiyatı dersi metinleri uyuşmamaktadır.
14. Öğrenci Seçme Sınavı’nın içeriğiyle eğitim programı uyuşmamaktadır.
15. Sınıflar kalabalık olduğu için metinler gereği gibi ele alınamamaktadır.”
( Ayyıldız ve Bozkurt 2006:48-49).
Üstün (2007), öğrencilerin Türk Dili ve Edebiyatı dersine karşı ilgilerinin az
olmaları konusunda çeşitli bilgilere sahip olunduğunu; ancak bu doğrultuda çeşitli
çözüm önerileri getirilmesi gerekliliğini vurgulayan araştırmacılardandır. Bu nedenle
Üstün, “Ortaöğretim Üçüncü Sınıfta Türk Dili ve Edebiyatı Dersinde Karikatür
Kullanımının Yazılı Anlatım Öğretimine Etkisi” araştırmasında, öğrencilerin yazılı
anlatımlarının gelişmesi için dokuz öneride bulunmuştur. Bunlardan bazıları şunlardır:
1. “Öğretmenler karikatürlerden yararlanarak öğrencilerin yaratıcı yönlerinin ortaya çıkmasını sağlamalıdır.
2. Öğretmenler farklı etkinliklerde bulunmalı, dersin monotonlaşmasına izin vermemelidir.
3. Öğretmenler görsel ve sesli araçlardan yararlanmalıdır.
4. Farklı yöntem ve tekniklerden yararlanılmalı. Tartışma, problem çözme, örnek olay yöntemleri; beyin fırtınası, benzetim ve gösteri gibi teknikler tercih edilmelidir.
5. Türk Dili ve Edebiyatı ile Kompozisyon ders kitaplarında görsellik açısından değişiklik yapılmalı; öğrencilerin dikkatini çekecek karikatürlere yer verilmeli; eleştirel düşünceyi geliştirebilecek, yoruma elverişli nitelikte olmalıdır.
6. Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri yazılı anlatım çalışmalarına karşı öğrencilerde istek uyandırmalı, yazmanın etkileyici yönlerini derslere getirilen çarpıcı metinlerle öğrencilere göstermelidir.” (Üstün, 2007:133-134).
Üstün (2007), Türk Dili ve Edebiyatı dersinde karikatürlerden yararlanılmasının
öğrenciler üzerinde olumlu olacağını ve öğrencilerin derse olan ilgilerinin artması
yönünde karikatür kullanımının etkili olacağını belirtmiştir.
16
Alparslan Gökalp (2000) de "Derslikten Günlük Yaşama Edebiyat Eğitimi" adlı
makalesinde öğrencilerin edebiyat eğitimine yönelik ilgilerini artırmak, derse karşı
olumlu tutumlar geliştirmek için çeşitli önerilerde bulunmuştur. Bu önerileri özet olarak
aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
1. “Şiire dayalı metinler işlenirken, hangi akıma veya hangi döneme dahil olursa olsun metindeki duygu ve imge dünyasını kavratmak amaçlanmalıdır.
2. İşlenen konuyla ilgili film, tiyatro, bale, opera, konser, gösteri, fuar, imza günü, söyleşi, dinleti vb. etkinliklerden öğrencilerin haberdar edilmesi, bu etkinliklere bireysel ya da toplu olarak katılımlarının sağlanması, etkinliklerde öğrencilerle birlikte olunması ve etkinlik sonrasında öğrencilerle konunun tartışılması, son derece yararlı ve kalıcı etkileri olan bir uygulamadır.
3. Karşılaştırmalı metin okumaları yapılmalıdır.
4. Öğrencilere kütüphane kullanım alışkanlığı kazandırılması, edebiyat eğitiminde daha verimli ve başarılı sonuçlar elde etmede etkili olacaktır.
5. Öğrencilere süreli yayın takip etme alışkanlığı kazandırılmalıdır.”
Alparslan Gökalp (2000) aynı makalesinde yazma eğitimi için de çeşitli önerilirde
bulunmuştur. Bu öneriler özet olarak sekiz maddede ifade edilebilir.
1. “Sınıfa getirilecek bir tabloya, röprodüksiyona, bir heykelin fotoğrafına, poster-afiş-panoya, bir fotoğrafa ya da bir slayta (dia=saydam) ad verdirme çalışması yapılabilir.
2. Yazılı reklam metinleri, cümle yapıları, sözcük seçimleri, söylenmek isteneni son derece yalın, vurucu ve özgün bir şekilde ifade etme gücü bakımından incelenip, ilginç örnekler üzerinde ‘özgünlüğün veya yanlışlığın’ nerede olduğu tartışıldıktan sonra, kişiler kendi reklam metinlerini yazabilirler.
3. Birbiriyle ilgisiz gibi görünen sözcüklerin özgün, estetik ifadeler halinde birleştirilmeleri istenebilir.
4. Edebî bir metinden alınan uzun bir cümlenin sadece temel ifadeleri verilerek, cümleyi genişletme çalışması yapılabilir. Bu cümleler okunup tartışılarak değerlendirildikten sonra, cümlenin aslı okunarak karşılaştırılabilir.
5. Gazeteden, dergiden kesilen bir fotoğraftaki bir kişiye, bir ayrıntıya dair bir öykü yazdırma çalışması, öğrencilerin hayal güçlerini çalıştırdığı gibi, her insanın bir öyküsü olduğu fikrini vererek yaşam üzerinde daha incelikli düşünmelerini sağlayabilir.
6. Sınıfta okunacak ve öğrencilere yazılı olarak da verilebilecek bir şiire bir öykü yazdırma çalışması yapılabilir.
7. Bir öykünün başı veya kilit noktası verilip, öykünün tamamlanması istenebilir. Bunda da sadece olayın sonuçlandırılmasıyla kalmayıp, sonucun düşünsel bir yapıya oturtulması da önemlidir. Bir öykünün adını oluşturan sözcükler veya metni kuran temel sözcükler verilip, bu doğrultuda kısa bir öykü yazdırma çalışması yapılabilir; sonra da bu çalışmaya temel oluşturan edebî metin okunarak, aynı sözcükler ve benzer yaşantılarla ne kadar farklı öyküler çıkarılabileceği kanıtlanabilir.
17
8. Bir anın, bir olayın, bir durumun, farklı bakış açılarından ve birden çok kere yazılması çalışması yapılabilir.”
Oral ve Aşılıoğlu (2000), “Lise Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretmenlerinin
Türk Dili ve Edebiyatı Programı Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi"
araştırmasında Diyarbakır, Gaziantep ve Siirt il merkezinde görev yapan 110 Türk Dili
ve Edebiyatı dersi öğretmeninden uyguladıkları ders programı hakkında görüşlerini
bildirmelerini istemişlerdir. 1998-1999 öğretim yılına ait Türk Dili ve Edebiyatı
Öğretim Programı’na ilişkin araştırmacılar on yedi bulgu elde etmişlerdir. Konumuzla
ilgisi açısından bunlardan
1. “Öğretmenlerin %57.3'üne göre öğrencilerin Türk dili ve edebiyatı dersine ilgileri orta düzeyde ve %33.6'sına göre ise az düzeydedir.
2. Öğretmenlerin %50.9'una göre, Türk dili ve edebiyatı programı ile öğrencilere dil ve edebiyat sevgisi orta düzeyde, %39.1'ine göre ise az düzeyde kazandırılmaktadır.
3. Öğretmenlerin % 60.9'una göre Türk dili ve edebiyatı programında eski Türk edebiyatı ve divan edebiyatı konularının ağırlıklı olması öğrencilerin bu derse karşı ilgilerini azaltmaktadır. Öğretmenlerin %32.7'sine göre ise, Türk dili ve edebiyatı programında eski Türk edebiyatı ve divan edebiyatı konularının ağırlıklı olması öğrencilerin bu derse ilgilerini değiştirmiyor.
4. Öğretmenlerin % 50.9'una göre, öğrenciler ders kitabı dışında diğer edebi metinlerden az yararlanmakta, % 42.7'sine göre ise, hiç yararlanmamaktadır.
5. Öğretmenler, Türk dili ve edebiyatı programının içeriği öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını karşılamada az yeterli olduğunu (%80.9) belirtmektedirler. Türk dili ve edebiyatı programının içeriği öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını karşılamada hiç yeterli olmadığını belirten öğretmenler ise %17.3 kadardır.
6. Türk dili ve edebiyatı programı ile kazandırılan bilgilerin öğrencilerin daha sonraki yaşamlarında az yararlı olduğunu belirten öğretmenler %80, hiç yararlı olmadığını belirtenler ise %9.1'dir.
7. Öğretmenlerin %77.3'ü Türk dili ve edebiyatı dersinde anlatma yöntemine "çok" düzeyde yer verdiklerini belirtmektedirler. Tartışma yöntemi öğretmenlerin %45.5'i tarafından "orta", %30'u tarafından "az" ve %24.5'i tarafından ise "çok" düzeyde kullanılmaktadır. Soru cevap tekniği öğretmenlerin %61.8'i tarafından "çok", %36.4'ü tarafından ise "orta" düzeyde kullanılmaktadır. Öğretmenlerin %63.3'ü rol oynama ve dramatizasyon tekniğini "az" düzeyde kullanmaktadır. Çözümleme tekniği ise, öğretmenlerin %44'ü tarafından "az", %27.5'i tarafından "orta" ve %23.9'u tarafından ise "çok" düzeyde kullanılmaktadır.” (Oral ve Aşılıoğlu, 2000:38-39)
bulguları önemli görülmüştür.
Oral ve Aşılıoğlu (2000) araştırmalarında öğrencilerin Türk Dili ve Edebiyatı
dersine karşı ilgilerinin artırılması için “Türk dili ve edebiyatı programı, öğrencilerin
ilgisini çekecek şekilde yeniden düzenlenmelidir. Günümüz edebiyatından seçkin
18
örneklerle öğrencilerin okudukları metinlerle yaşam arasında bağ kurmaları sağlanmalı,
bu yolla onlarda dil duyarlılığı, dil sevgisi ve bilinci uyandırılmaya çalışılmalıdır.
Gerekirse bu konuda öğretmen ve öğrencilerin görüşlerine de başvurulmalıdır.
Öğretmenlerin anlatma yöntemi yanında diğer yöntemlere de ağırlık vermeleri için hem
öğretmen yetiştiren yükseköğretim programlarında gerekli düzenlemeler yapılarak
öğretmen adaylarının yetişmeleri sağlanmalı hem de halen görev yapan öğretmenler için
bu konudaki eksiklikleri giderici nitelikte bazı hizmet içi eğitim kursları
düzenlenmelidir.” gibi çeşitli önerilerde bulunulmuştur.
Keşmer (2002), “Türkçe-Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Sorunlar, Çözümler, Yeni Yaklaşımlar Sempozyumu II”de sunduğu “Türkçe-Edebiyat Öğretiminde Oyunlaştırma ve Özgün Yazma Üretimi” adlı bildirisinde öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin ancak farklı yöntemler kullanılarak artacağını belirtmektedir. Bu yöntemlerin içerisinde öğrencilerin dikkatinin, en çok oyunlaştırma ile toplanabileceği vurgulanmaktadır.
Öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artırılması için dersin işleniş
yöntemleri üzerinde duran diğer bir araştırmacı Kütükçü’dür. Aynı sempozyumda
Kütükçü (2002), “Lise Edebiyat Öğretiminde Yöntem Önerileri” adlı sunumunda, Türk
Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin “yorumsama” yöntemi, “doğaçlama” yöntemi,
“kendini tanıma/tanımlama” yöntemlerini kullanarak dersi daha sevilir bir hâle
getireceğini belirtmektedir. Kütükçü (2002:166), ayrıca edebiyat derslerinin
verimliliğinin artırılması için de
“1. Şiir metni üzerinde çalışılacak derslerde, şairin kendi sesinden ya da bir şiir yorumcusundan dinleti yapılabilir. Bu, derse ayrı bir atmosfer katmakla kalmaz, aynı zamanda, eğer gerçekten iyi bir yorum söz konusu ise, öğrenciye Türkçeyi güzel kullanma, dilde şiirselliği yakalama beğenisi de kazandırır.
2. Bestelenmiş şiirlerin şarkıları dinletilebilir, ya da bizzat bilen bir öğrenciye okutturulabilir/söyletilebilir. Bu da şiirle müzik arasındaki paralelliği göstermesi bakımından öğretici olabilir.
3. Bir tiyatro metni, tahtada öğrencilere temsil ettirilebilir. Bu, hem dili etkili kullanma yetisini pekiştirir hem de bir kitle karşısında duyguları /düşünceleri daha rahat ifade edebilme becerisi kazandırır.
4. Bir dilin farklı şivelerini göstermek için, farklı ağızlardan derlenmiş söyleyiş biçimleri öğrencilere yüksek sesle okutturulabilir. Bu takdirde, şive konusu etkili bir biçimde öğretileceği gibi, konuşma dili ile yazı dilinin farklılığı, yöresel söyleyiş biçimlerinin beslendiği coğrafyanın dışında var olmasının güçlüğü, standart bir söyleyişin gerekliliği vb. hususların altı çizilebilir.”
gibi öneriler sunmuştur.
19
Kızılca (2007), hazırladığı yüksek lisans tezinde Türk Dili ve Edebiyatı dersinin
konularının öğrenci merkezli öğretim modeliyle ele alınmasının öğrencilerin dersi
benimseyişine ve ders başarısına önemli katkı sağlayacağını ifade etmektedir.
Güzel (2006:91-101) edebiyat eğitimi için aşağıdaki konularda uygulanabilecek
yöntem ve teknikler önermiştir.
1. “Öğrencilerin Bakış Açılarının Geliştirilmesi
2. Öğrencilere; Bilgi, Duygu-Düşünce ve Hayal Bakımından Kazanımlar Sağlamak
3. Edebiyat Eğitimi ile Öğrencilerin Yaratıcı Güçlerini ve Problem Çözme Becerilerini Geliştirmek
4. Öğrencilerin Duygu ve Ruhsal Zekâlarının Zenginleşmesini Sağlamak
5. Öğrencilerin Kişiliklerinin Gelişmesine Yardımcı Olmak
6. Öğrencilerin Topluma Uyumlarını Sağlamak
7. Öğrencilere Kültürel Değerleri Kazandırmak
8. Millî Bilinç Düzeyinin Geliştirilmesi
9. Edebiyat Eğitimi, Tarih Bilincini Pekiştirmelidir
10. Evrensel Değerlerin Karşılaştırılması
11. Edebî Bilgileri Sağlamak ve Uygulamak
12. Okuma Becerisi ve Alışkanlığını Sağlamak
13. Anlama Becerilerini Sağlamak
14. Dinleme Disiplinini Sağlamak
15. Anlatım Becerisi Kazandırmak
16. Türkçe’yi Sevdirmek
17. Söz Varlığını Zenginleştirmek
18. Öğrencilere Kütüphane Kullanma Alışkanlığı Kazandırmak
19. Öğrencilere Süreli Yayınları Takip Etme Alışkanlığı Kazandırmak”
Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2008), “2005
Yılında Geliştirilerek Uygulamaya Konulan 9, 10 ve 11. Sınıf Türk Edebiyatı Dersi
Öğretim Programı ve Ders Kitabının Değerlendirilmesi Çalışması” düzenlemiştir. Bu
20
çalışma Türkiye genelini kapsayan geniş çaplı bir araştırma niteliğindedir. “Türk
Edebiyatı Dersi Öğretim Programı”nı uygulayan öğretmenlerin program hakkındaki
düşüncelerinin geri bildirim olarak alınması, bu çalışmanın önemini artırmaktadır.
Ayrıca yine Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, “Ortaöğretim Programları ile Ders
Kitaplarını Değerlendirme Çalıştayı” (2008) düzenleyerek hem öğretim programı hem
de ders kitabı açısından konuların güncellenmesinde öncü çalışmalar yapmıştır.
21
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YÖNTEM
Bu bölümde araştırmanın yöntemi, evren ve örneklemi, veri toplama araçları ve
geliştirilmesi, verilerin toplanması ve analizi, araştırmanın sınırlılıkları ve sayıltılarına
ilişkin bilgilere yer verilmiştir.
3.1. Araştırmanın Yöntemi
Ortaöğretim dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine
olan ilgilerini ortaya koymayı amaçlayan bu araştırma, tarama (betimsel) modelinde bir
araştırmadır. Tarama modeli, geçmişte ve halen var olan durumu var olduğu şekilde
betimlemeyi amaçlayan bir araştırma yaklaşımıdır (Karasar, 1995:77). Türk Edebiyatı
dersine ait araştırmalar, yapılan çalıştay ve sempozyumlardaki bildiriler taranarak
durum tespiti yapılmış, öğrencilere yönelik anketler uygulanarak öğrencilerin Türk
Edebiyatı dersine ilişkin görüşleri değerlendirilmiştir.
3.2. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi
Araştırmanın evrenini, 2007-2008 öğretim yılında Türkiye’deki devlet
okullarına devam eden dokuzuncu, onuncu ve on birinci sınıf öğrencileri
oluşturmaktadır. Evreni oluşturan dokuzuncu sınıf öğrenci sayısı 1 104 477; onuncu
sınıf öğrenci sayısı 630 341; on birinci sınıf öğrenci sayısı 928 828’dir.
Geniş bir kapsama sahip olan evrende, evrenin durumu ve hakkında bilgi sahibi
olmak, yargıya varmak amacı ile ondan alınan örnek bir grup üzerinde araştırmanın
verileri elde edilmesi düşünülmüştür. Evrenin büyük olması, örneklem seçimini gerekli
kılmıştır. Yüzde 95 güvenirlilik düzeyine göre araştırma için 340 dokuzuncu sınıf, 340
onuncu sınıf ve 340 on birinci sınıf öğrenci sayısı yeterli iken, uygulama sırasında
yaşanabilecek kayıplar nedeniyle her sınıf düzeyinden 540’ar öğrenci olmak üzere
toplam 1620 öğrenci belirlenmiştir. Gönderilen veri toplama araçlarının % 82.46’sı geri
dönmüştür. Bu nedenle anket uygulanan öğrenci sayısı 1620 yerine 1336 olmuştur. Bu
da araştırma için yeterli görülmüştür.
22
Tablo 3.2.1. Araştırmanın Evren ve Örneklem Sayıları
Örneklem Sayıları Sınıf Evren Ulaşılması Hedeflenen
Öğrenci SayısıVeri Toplama Aracı
Geçerli Öğrenci Sayısı
Dokuzuncu Sınıf 1 104 477 540 451
Onuncu Sınıf 630 341 540 447
On Birinci Sınıf 928 828 540 438
Toplam 2 663 646 1620 1336
Örneklem oluşturulurken “çok aşamalı örnekleme” yöntemi kullanılmıştır. İlk
aşamada evren, yedi alt tabakaya (yedi cografi bölge) ayrılmıştır. Daha sonra bu
bölgelerde bulunan iller, Devlet Planlama Teşkilatının (DPT, 2003) verilerine göre
“gelişmemiş”, “az gelişmiş” ve “gelişmiş” şeklindeki kategorilere ayrılmıştır.
“Gelişmemiş” ve “gelişmiş” olarak nitelenen illerden birer tane seçilmek usulüyle yedi
bölgeden 14 il; sosyal bilimler lisesi ve spor lisesi bulunan iller arasından da seçkisiz
olarak 2 il belirlenmiş ve araştırmanın örneklemini 16 ilden seçilen okullar
oluşturmuştur.
On dört ilden Ankara ve İstanbul öğrenci yoğunluğu bakımından bilinçli
seçilmiştir (İzmir de seçilmiş; ancak gönderilen anketler zaman darlığı açısından geriye
dönmemiştir. Bu durumda İzmir, araştırmanın örnekleminden çıkarılmak zorunda
kalmıştır.). Her ilden tesadüfi olarak bir okul tespit edilmiştir. Bir okula dokuzuncu
sınıfa 30, onucu sınıfa 30 ve on birinci sınıfa 30 olmak üzere 90 öğrenciden görüş
alınması hedeflenmiştir.
23
Tablo 3.2.2. Araştırmanın Örnekleminin İllere ve Okul Türlerine Göre Dağılımı
İl
Okul Türleri Anket Uygulanması Hedeflenen Öğrenci Sayısı
9. Sınıf 10. Sınıf 11. Sınıf Toplam
İstanbul 30 30 30 90
Nevşehir 30 30 30 90
Şırnak 30 30 30 90
Bingöl 30 30 30 90
Rize
Genel Lise
30 30 30 90
Ankara 30 30 30 90
Elazığ 30 30 30 90
Afyon 30 30 30 90
Eskişehir 30 30 30 90
İstanbul
Meslekî ve Teknik Liseler
30 30 30 90
Mardin 30 30 30 90
Ankara 30 30 30 90
Isparta
Anadolu Liseleri
30 30 30 90
Tekirdağ Anadolu Öğretmen Lisesi 30 30 30 90
Van Fen Lisesi 30 30 30 90
Samsun Sosyal Bilimler Lisesi 30 30 30 90
Adıyaman Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi
30 30 30 90
Uşak Spor Lisesi 30 30 30 90
16 8 540 540 540 1620
Okulların seçiminde öncelikli olarak okul türleri belirlenmiştir. Tablo 3.2.2’de
görüldüğü gibi, her okul türünün evren içerisindeki oranı tespit edildikten sonra, her
okul türünün örneklem içerisinde aynı oranda temsil edilmesini sağlamak için 400’de
1’i (1/400) örneklem olarak seçilmiştir. İmam hatip lisesi, meslekî ve teknik liseler
içerisine dahil edilmiştir.
24
Tablo 3.2.3. Evrendeki ve Örnekleme Alınan Okul Sayıları
Okul Türleri Evren Örneklem
Genel Liseler 1938 5
Meslekî ve Teknik Liseler 2166 6
Anadolu Liseleri 874 2
Anadolu Öğretmen Liseleri 188 1
Fen Liseleri 82 1
Sosyal Bilimler Liseleri 14 1
Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri 54 1
Spor Liseleri 17 1
Toplam 5333 18
Okul türlerine göre okul isimleri belirlendikten sonra, il millî eğitim
müdürlüklerine gönderilen resmî yazının ekindeki “Okul Müdürü Yönergesi”nde her
sınıf düzeyinden üç şube seçilmesi istenmiştir (dokuzuncu sınıftan üç, onuncu sınıftan
üç, on birinci sınıftan üç olmak üzere toplam dokuz şube). Şubeler tespit edilirken okul
yöneticileri, okuldaki Türk Edebiyatı dersi öğretmenleriyle görüş alış verişinde
bulunmuşlardır. Her sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı ders notu ortalama aralığı okulun
kendi şubeleri içerisinde en başarılı, orta ve en düşük olmak üzere belirlenen üç şube
tespit edilmiştir.
Tablo 3.2.4. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı
Okul Türleri
Genel
Lise Fen
Lisesi Anadolu
LisesiSpor
Lisesi
Sosyal Bilimler
Lisesi
Anadolu Öğretmen
Lisesi Meslek
Lisesi Toplam
Bir 30 0 2 6 0 1 36 75
İki 30 6 9 6 0 1 36 88
Üç 30 6 12 0 6 6 36 96
Dört 30 6 12 0 6 6 36 96
Beş 30 6 12 0 6 6 36 96
Toplam 150 24 47 12 18 20 180 451
25
Okullardan gelen anketlerden dokuzuncu sınıfa ait 30’ar anket seçilmesi
hedeflenmiştir. 30 anketin seçiminde öğrencilerin birinci dönem Türk Edebiyatı dersi
karne notu ölçü olarak alınmıştır. Altışar tane olmak üzere not ortalaması 1, 2, 3, 4, 5
olan öğrencilerin anketleri belirlenmiş. Altıdan fazla olanlar için tesadüfi yöntemle
seçme yapılmıştır. Ancak yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi dokuzuncu sınıflara ait
geri dönen anketler içerisinde bazı okul türlerinde beklediğimiz başarı düzeyine ait
anket bulunamamıştır. Bu nedenle fen lisesi öğrencileri içerisinde not ortalaması “1”
olan; sosyal bilimler lisesinde not ortalaması “1 ve 2” olan; spor lisesinde not ortalaması
“3, 4 ve 5” olan öğrenci anketi yoktur. Anadolu lisesinde ise not ortalaması “1” olan
öğrencilerden 2, “2” olan öğrencilerden 9; Anadolu öğretmen lisesinde not ortalaması
“1 ve 2” olan öğrencilerden birer anket değerlendirmeye alınmıştır.
Tablo 3.2.5. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı
Okul Türleri
Genel Lise
Fen Lisesi
Anadolu Lisesi
Spor Lisesi
Sosyal Bilimler
Lisesi
Anadolu Öğretmen
Lisesi Meslek
Lisesi Toplam
Bir 30 0 0 6 0 0 36 72
İki 30 0 9 6 0 6 36 87
Üç 30 3 12 6 6 6 36 99
Dört 30 6 12 0 6 6 36 96
Beş 30 6 12 0 6 6 36 96
Toplam 150 15 45 18 18 24 180 450
Onuncu sınıf öğrencilerinin bulunduğu okullardan fen lisesinden ve sosyal
bilimler lisesinden not ortalaması “1 ve 2”; Anadolu öğretmen lisesinden not ortalaması
“1” ; spor lisesinden not ortalaması “4 ve 5” olan öğrenci anketi hiç yoktur. Fen
lisesinden not ortalaması “3” olan öğrencilerinden ve Anadolu lisesinden not ortalaması
“2” olan öğrencilerden üçer anket eksiktir.
26
Tablo 3.2.6. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı
Okul Türleri
Genel
Lise Fen
LisesiAnadolu
LisesiSpor
Lisesi
Anadolu Öğretmen
LisesiMeslek
Lisesi Toplam
Bir 30 1 0 0 0 36 67
İki 30 4 6 6 6 36 88
Üç 30 6 12 6 6 36 96
Dört 30 6 12 6 6 36 96
Beş 30 6 12 1 6 36 91
Toplam 150 23 42 19 24 180 438
On birinci sınıf öğrencilerinin bulunduğu okullardan Tablo 3.2.6’da görüldüğü
gibi Anadolu lisesinden, spor lisesinden ve Anadolu öğretmen lisesinden not ortalaması
“1” olan öğrenci anketi araştırmaya dahil edilememiştir. Fen lisesinden not ortalaması
“1” olan öğrenci anketinden beş ve spor lisesinden not ortalaması “5” olan öğrenci
anketinden beş anket elimize ulaşan veriler içerisinde yoktur.
Dokuz, on ve on birinci sınıfa ait 30’ar anketin değerlendirilmesi düşünülürken
beklenen not ortalamasına ait anketler, seçilen örneklem içerisinde her okul türünde
yeteri kadar mevcut olmadığı için öğrenci sayılarında başarı düzeyi eşit değildir. Ancak,
dokuz, on ve on birinci sınıf düzeyinde belirlenen örneklem sayısı yüzde 95 güvenirlik
düzeyine göre yine evreni temsil etmektedir.
3.3. Veri Toplama Araçlarının Geliştirilmesi ve Uygulanması
Bu araştırmada, veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Araştırmacı
tarafından geliştirilen araştırmanın anketi; dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin
Türk Edebiyatı dersine olan ilgilerine yönelik görüşlerini belirlemek üzere
hazırlanmıştır. Anketler, on altı ildeki on sekiz okula gönderilmiştir. Elektronik posta ile
il millî eğitim müdürlüklerine gönderilen anketler, bu illerde çoğaltılarak öğrencilere
uygulanmıştır. İller tarafından anketler postayla geri gönderilmiştir.
27
Anket geliştirme çalışmasının ilk aşamasında konuyla ilgili geniş bir literatür
taraması (internet, kitap, dergi, tez, bilimsel araştırma, bildiri, sunular vb.) yapılmıştır.
Elde edilen bilgilere göre ankette sorulması planlanan maddelerden oluşan bir havuz
oluşturulmuş; içlerinden araştırmanın amacına en fazla hizmet edeceği düşünülen
maddeler seçilmiştir. Böylece taslak anket oluşturulmuştur. Bu konuda alanında uzman
olan kişilerden taslak anket ile ilgili görüşleri istenmiş, yapılan öneriler doğrultusunda
anket yeniden düzenlenmiştir. Anketin anlaşılabilirliğini değerlendirmek ve geçerliliğini
sağlayabilmek amacıyla pilot uygulamada Ankara/Batıkent Lisesinin dokuz, on ve on
birinci sınıf öğrencilerinden 270 öğrenciye (Türk Edebiyatı dersi başarı düzeyi düşük
olan sınıftan 30, orta olan sınıftan 30, yüksek olan sınıftan 30 olmak üzere 90
dokuzuncu sınıf öğrencisine; 90 onuncu sınıf öğrencisine; 90 on birinci sınıf öğrencisine
toplam 270 öğrenci) anket uygulanmıştır. Hem uygulamadaki aksaklıklar göz önünde
bulundurularak hem de anketi cevaplayan öğrencilerin önerileri doğrultusunda veri
toplama aracı tekrar değerlendirilmiştir. Anketin uygulaması esnasında elde edilen geri
bildirimler ve elde edilen verilerin analizlerinden ortaya çıkan sonuçlar doğrultusunda
gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Anketin görünüş ve kapsam geçerliliği konusunda
konu alanı uzmanlarının görüş ve önerileri de alınmış, bu görüşler doğrultusunda,
ankete son şekli verilmiştir.
Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrenci anketlerinin birinci bölümü; çoktan
seçmeli, birden fazla cevap verilebilir sorulardan oluşmaktadır. Anketlerin ikinci
bölümünde; çoktan seçmeli ancak tek seçenekli sorular yer almıştır. Üçüncü bölümde
ise, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilişkin görüşlerinin yer aldığı açık uçlu bir soru
bulunmaktadır.
Her sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı’ndaki konu
başlıkları esas alındığı için dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencileri için ayrı ayrı anket
hazırlanmıştır. Anketler üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Türk Edebiyatı
Dersi Öğretim Programı’nın konu başlıklarına ait sorular; ikinci bölümde, öğrencilerin
bu dersteki başarı düzeyleri, dersin işleniş yöntemi, öğrencilerin bu meslek dalına ilgi
duyup duymadıkları, kitap okuma düzeylerine ilişkin sorular; üçüncü bölümde de,
öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerini artırmak için neler yapılabileceğine
yönelik açık uçlu bir soru yer almaktadır. Dokuz, on ve on birinci sınıfa ait anketlerin
hepsinde ikinci ve üçüncü bölümdeki sorular ortaktır (bkz. EK 2).
28
Dokuzuncu sınıf öğrenci anketinde birinci bölümde 38, ikinci bölümde 7,
üçüncü bölümde 1 soru olmak üzere 46 soru yer almaktadır.
Onuncu sınıf öğrenci anketinde birinci bölümde 19, ikinci bölümde 7, üçüncü
bölümde 1 soru olmak üzere 27 soru bulunmaktadır.
On birinci sınıf öğrenci anketinde birinci bölümde 24, ikinci bölümde 7, üçüncü
bölümde 1 soru olmak üzere 46 soru yer almaktadır.
Araştırmacı tarafından belirlenen illerin millî eğitim müdürlüklerine anketler
elektronik posta ile gönderilmiş ve yine araştırmacı tarafından belirlenen okullara bu
örnek anketler millî eğitim müdürlükleri aracılığıyla gönderilerek istenen öğrenci sayısı
kadar okul müdürlükleri çoğaltmış ve Türk Edebiyatı öğretmenleri tarafından anketler
uygulanmıştır. Anketi uygulayan öğretmenler, o şubenin Türk Edebiyatı dersine
girmeyen başka bir Türk Edebiyatı dersi öğretmeni olarak okul müdürleri tarafından
belirlenmiştir.
Gerek ön uygulama yapılırken gerekse asıl anket uygulanırken öğrencilerden
Türk Edebiyatı ders kitaplarını yanlarında bulundurmaları ve anketteki konulara ait
soruları cevaplandırırken ders kitaplarından konuları hatırlamak için yardım almaları
istenmiştir. Anketi cevaplandıran öğrenciler, anketi uygulayan öğretmenlerinin
rehberliğinde soruları kitaptaki konu başlıklarına göre takip etmiştir. Sınıftaki her
öğrenci, bir soruyu tamamladıktan sonra diğer soruya birlikte geçmiştir.
Öğrenciler tarafından cevaplanan anketler, il millî eğitim müdürlükleri
tarafından posta yoluyla Başkanlığımıza gönderilmiştir.
3.4. Verilerin Analizi
Elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS programı kullanılmıştır. Veri
toplama amacıyla kullanılan ölçme araçları, sınıflandırma ve sıralama niteliğinde ve
değişkenler de non parametrik, süreksiz (kesikli) olduğu için betimleyici istatistik olarak
frekans ve yüzde; yordayıcı istatistik olarak ki-kare uygulanmıştır.
29
Araştırma kapsamına alınan gruplara uygulanan anketler sonucu elde edilen
veriler, frekans ve yüzdeler şeklinde hesaplanarak tablolarda gösterilmiştir. Gruplara
ortak sorulan sorularda ve bazı bağımlı, bağımsız değişkenler arasındaki ilişkinin
belirlenmesinde ki-kare ve korelasyon testi uygulanmıştır.
Açık uçlu sorulara verilen cevaplar kaydedilerek tekrarlanan görüş ve
değerlendirmelerin frekansları hesaplanmıştır. Anket formuna ait bilgisayar çıktıları ayrı
ayrı hazırlanmış ve araştırmanın amaçları doğrultusunda bulgular tablolaştırılıp
yorumlanmıştır. Mevcut veriler doğrultusunda araştırmanın amaçları dikkate alınarak
araştırma raporu hazırlanmıştır.
30
3.5. Sınırlılıklar
• 2007-2008 öğretim yılında ortaöğretim kurumlarına devam etmekte olan
öğrencilerin görüşleri ile sınırlıdır.
3.6. Sayıltılar
Bu araştırmada;
• Örnekleme alınan tüm grupların verdikleri cevapların gerçeği yansıttığı,
• Okullarda veri toplama araçları uygulanırken öğrencilerin Türk Edebiyatı ders
kitaplarındaki konuları aynı anda takip ederek soruları cevapladıkları
varsayılmıştır.
31
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BULGULAR ve YORUM
Bu bölümde, verilerin analizi sonucu elde edilen bulgular ve bu bulgulara
yönelik yorumlar yer almaktadır.
4.1. Dokuzuncu Sınıf
4.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencileri Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve
Yorumlar
Araştırmanın bu bölümünde, daha önceden belirlenen alt amaçlar doğrultusunda
dokuzuncu sınıf öğrencilerinden, Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri konusunda elde
edilen verilerin çözümleri ile ulaşılan bulgular ve bu bulgularla ilgili yorumlar yer
almaktadır.
Aşağıdaki tabloda anket uygulanan öğrencilerin devam ettikleri okul türlerine
ilişkin verilerin dağılımı yer almaktadır.
Tablo 4.1.1. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türleri
f %
Genel Lise 150 33,3
Fen Lisesi 24 5,3
Sosyal Bilimler Lisesi 18 4,0
Anadolu Lisesi 47 10,4
Spor Lisesi 12 2,7
Anadolu Öğretmen Lisesi 20 4,4
Meslek Lisesi 180 33,9
Toplam 451 100,0
32
Tablo 4.1.1 incelendiğinde, dokuzuncu sınıf düzeyinde 540 öğrencinin
görüşünün alınması hedeflenirken çeşitli nedenlerden dolayı 451 öğrencinin anketinin
geçerli olduğuna karar verilmiştir. Ancak bu sayı, araştırmamızın örneklemi açısından
yeterli bir sayıdır. Okul türleri bakımından orantısal bir tercih yapıldığı için meslek
liselerinden % 33,9; genel liselerden % 33,3; Anadolu liselerinden % 10,4; Anadolu
öğretmen liselerinden % 4,4; sosyal bilimler liselerinden % 4,0; fen liselerinden % 3,3;
spor liselerinden % 2,7 oranında öğrenci ankete cevap vermiştir.
Verilere göre ankete katılan öğrencilerin okul türlerinin oranlarının
sıralamasında birinci sırayı meslek liseleri, ikinci sırayı genel liseler, üçüncü sırayı ise
Anadolu liseleri almaktadır.
Tablo 4.1.2. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci
Dönem Karne Notuna Göre Dağılımı
Karne Notu
Bir İki Üç Dört Beş Toplam
f % f % f % f % f % f %
75 16,6 88 19,5 96 21,3 96 21,3 96 21,3 451 100,0
Tablo 4.1.2’de araştırmaya katılan dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk
Edebiyatı dersi birinci dönem karne notu dağılımları verilmiştir. Not ortalamasını
belirten dokuzuncu sınıf öğrencilerinin % 16,6’sının notu bir; % 19,5’inin notu iki; %
21,3’ünün notu üç; % 21,3’ünün notu dört; % 21,3’ünün notu beştir.
Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Güzel Sanatlar ve
Edebiyat” adlı birinci ünitesine karşı ilgi düzeyleri il ilgili bulgular Tablo 4.1.3’te
verilmiştir.
33
Tablo 4.1.3. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine
Karşı İlgi Düzeyleri
İLGİ
DUYUYORUM
İLGİ
DUYMUYORUM
Toplam
f 118 333 451Güzel Sanatlar İçinde
Edebiyatın Yeri % 26,2 73,8 100,0
f 78 373 451Edebiyatın Bilimlerle
İlişkisi % 17,3 82,7 100,0
f 125 326 451Dilin İnsan ve Toplum
Hayatındaki Yeri ve
Önemi % 27,7 72,3 100,0
f 85 366 451Metin
% 18,8 81,2 100,0
f 98 353 451Edebî Metin
% 21,7 78,3 100,0
f 91 360 451Edebiyat ve Gerçeklik
% 20,2 79,8 100,0
Toplam f
%
595
21.98
2111
78.01
2706
100,0
Tablo 4.1.3’e göre öğrencilerin birinci üniteye karşı ilgi duyup duymamaları
arasında önemli bir fark görülmektedir.
Dokuzuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin birinci ünitesindeki altı
konudan en fazla % 27,7’lik oranla “Dilin İnsan ve Toplum Hayatındaki Yeri ve
Önemi” başlıklı konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 26,2 ile “Güzel
Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri”; üçüncü sırada ise % 21,7 ile “Edebî Metin” başlıklı
konuya ilgi duymaktadırlar.
34
Öğrenciler, birinci ünitede ilk olarak ilgi duymadıkları konuyu % 82,7 oranında
“Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi” olarak belirtirken ikinci sırayı, % 81,2 oranında
“Metin”; üçüncü sırayı % 79,8 oranı ile “Edebiyat ve Gerçeklik” olarak ifade
etmişlerdir.
Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci üniteye karşı genel olarak ilgilerinin az
olduğunu söyleyebiliriz. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 21,98 oranında ilgi
duyarken; % 78,01 oranında ilgi duymamaktadır. Bu durum, öğrencilerin Türk
Edebiyatı dersi ile ilk kez karşılaşmaları ve birinci ünitenin giriş niteliğinde olmasından
dolayı konulara henüz alışmamış olmalarından kaynaklanabilir. Fakat yine de % 78,01
gibi ciddi bir oran olan ilgisizlik düzeyi üzerinde düşünmek gerekmektedir.
Tablo 4.1.4’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi birinci
ünitesine karşı ilgi düzeylerinin düşük olmasının nedenlerine dair bulgular yer
almaktadır.
35
Tablo 4.1.4. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine
Karşı İlgi Duymama Nedenleri
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
K
onun
un iş
leniş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
günl
ük h
ayat
la
ilişk
ilend
irem
ediğ
imde
n
Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ara
ç ge
reç
kulla
nılm
adığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
f 79 87 38 62 60 40 29 23 Güzel Sanatlar İçinde
Edebiyatın Yeri % 17,5 19,3 8,4 13,7 13,3 8,9 6,4 5,1
f 20 75 73 81 43 64 37 9 Edebiyatın Bilimlerle
İlişkisi % 4,4 16,4 16,2 18,0 9,5 14,2 8,2 2,0
f 49 68 63 56 40 43 23 28 Dilin İnsan ve Toplum
Hayatındaki Yeri ve Önemi % 10,9 15,1 14,0 12,4 8,9 9,5 5,1 6,2
f 35 105 51 56 61 38 29 19 Metin
% 7,8 23,3 11,3 12,4 13,5 8,4 6,4 4,2
f 26 109 53 46 42 40 25 26 Edebî Metin
% 5,8 24,2 11,8 10,2 9,3 8,9 5,5 5,8
f 27 85 56 77 40 63 24 26
Edebiyat ve Gerçeklik
% 6,0 18,8 12,4 17,1 8,9 14,0 5,3 5,8
* Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir.
Öğrencilerin birden fazla cevap verebildikleri bu soruda, birinci ünite
içerisindeki ilgi duymama oranı yüksek (% 82,7) olan “Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi”
(bkz. Tablo 4.1.3) konusuna ilgi duymama nedenleri arasında ilk üç sırada
36
1. Konuyu sevmediğimden (% 18,0)
2. Konunun içeriğinden (% 16,4)
3. Konuda aktif olmadığımdan (% 16,2) nedenleri yer almaktadır.
Öğrencilerin birinci ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu ikinci
konu Tablo 4.1.3’te belirtildiği gibi % 81,2 oranında “Metin”dir. Bu konuya
öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında ilk üç sırayı
1. Konunun içeriğinden (% 23,3)
2. Konuyu anlamadığımdan (% 11,5)
3. Konuyu sevmediğimden (% 12,4) nedenleri almaktadır.
Öğrencilerin birinci ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü
konu başlığı ise, % 79,8 oranı ile “Edebiyat ve Gerçeklik”tir. Öğrenciler, bu konuya ilgi
duymama nedenleri içerisinde ilk üç sırayı
1. Konunun içeriğinden (% 18,8)
2. Konuyu sevmediğimden (% 17,1)
3. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 14,0)
olarak ifade etmişlerdir.
Tablo 4.1.5’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci
ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı görülmektedir.
37
Tablo 4.1.5. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine
Karşı İlgi Düzeyleri
İLGİ DUYUYORUM
İLGİ DUYMUYORUM
Toplam
f 112 339 451Şiir ve Zihniyet
% 24,8 75,2 100,0
f 107 344 451Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm)
% 23,7 76,3 100,0
f 103 348 451Şiir Dili
% 22,8 77,2 100,0
f 97 354 451Şiirde Yapı
% 21,5 78,5 100,0
f 82 369 451Şiirde Tema
% 18,2 81,8 100,0
f 89 362 451Şiirde Gerçeklik ve Anlam
% 19,7 80,3 100,0
f 74 377 451Şiirde Gelenek
% 19,4 83,6 100,0
f 99 351 451Yorum
% 22,0 78,0 100,0
f 90 361 451Metin ve Şair
% 20,0 80,0 100,0
f 88 363 451Manzume ve Şiir
% 19,5 80,5 100,0
f 89 362 451Manzume ve Şiir Örnekleri
İnceleme % 19,7 80,3 100,0
Toplam f
%
1030
21,07
3930
78,93
4960
100,0
38
Dokuzuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesindeki on bir
konudan en fazla % 24,8’lik oranla “Şiir ve Zihniyet” başlıklı konuya ilgi duymaktadır.
Öğrenciler, ikinci sırada % 23,7 ile “Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm)”; üçüncü sırada ise %
22,8 ile “Şiir Dili” başlıklı konuya ilgi duymaktadırlar.
Öğrenciler, ikinci ünite içerisinde ilgi duymadıkları ilk konuyu % 83,6’lık oranla
“Şiirde Gelenek”; ikinci konuyu % 81,8 oranında “Şiirde Tema”; üçüncü konuyu %
80,5 oranında “Manzume ve Şiir” olarak ifade etmişlerdir.
Dokuzuncu sınıf öğrencileri, ders kitaplarındaki ikinci üniteye ait konu
başlıklarına % 75,2 ile % 83,6 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. Tablo 4.1.5’teki
bulgulara göre, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin ikinci ünitenin konularına karşı genel
olarak ilgilerinin az olduğu söylenebilir. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 21,07
oranında ilgi duyarken; % 78,93 oranında ilgi duymamaktadır.
Birinci ünite (bkz. Tablo 4.1.3.) ile ikinci ünite arasında öğrencilerin ilgi oranları
arasında benzerlik söz konusudur. Genel olarak öğrenciler arasında şiir metinlerinin
sevilip okunulduğu düşünülse de, tabloya göre şiir metinlerinin teorik olarak ele
alınması ve incelenmesi; öğrenciler tarafından ilgi duyulmamaktadır.
Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Coşku ve Heyecanı
Dile Getiren Metinler (Şiir)” adlı ikinci ünitesine karşı ilgi duymama nedenlerine dair
bulgular Tablo 4.1.6’da verilmiştir.
39
Tablo 4.1.6. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine
Karşı İlgi Duymama Nedenleri
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
K
onun
un iş
leniş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
günl
ük
haya
tla il
işki
lend
irem
ediğ
imde
n
Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ara
ç ge
reç
kulla
nılm
adığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
f 43 82 37 63 54 38 33 26 Şiir ve Zihniyet
% 9,5 18,2 8,2 14,0 12,0 8,4 7,3 5,8
f 78 50 54 51 44 55 33 20 Şiirde Ahenk (Ses ve
Ritm) % 17,3 11,1 12,0 11,3 9,8 12,2 7,3 4,4
f 79 63 45 61 48 19 33 28 Şiir Dili
% 17,5 14,0 10,0 13,5 10,6 4,2 7,3 6,2
f 76 52 70 58 53 36 45 14 Şiirde Yapı
% 16,9 11,5 15,5 12,9 11,8 8,0 10,0 3,1
f 75 70 28 61 52 35 36 18 Şiirde Tema
% 16,6 15,5 6,2 13,5 11,5 7,8 8,0 4,0
f 67 76 58 64 33 35 32 23 Şiirde Gerçeklik ve Anlam
% 14,9 16,9 12,9 14,2 7,3 7,8 7,1 5,1
f 69 57 45 64 49 57 42 22 Şiirde Gelenek
% 15,3 12,6 10,0 14,2 10,9 12,6 9,3 4,9
f 72 58 57 47 41 60 22 18 Yorum
% 16,9 12,9 12,6 10,4 9,1 13,3 4,9 4,0
f 57 66 52 57 34 43 38 31 Metin ve Şair
% 12,6 14,6 11,5 12,6 7,5 9,5 8,4 6,9
f 61 52 55 71 69 41 23 25 Manzume ve Şiir
% 13.5 11,5 12,2 15,7 15,3 9,1 5,1 5,5
f 45 59 59 72 83 54 43 21
Manzume ve Şiir
Örnekleri İnceleme % 10,0 13,1 13,1 16,0 18,4 12,0 9,5 4,7
* Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir.
40
Dokuzuncu sınıf öğrencileri, ikinci ünite içerisinde en fazla ilgi duymadıkları
konu başlıklarını “Şiirde Gelenek”, “Şiirde Tema” ve “Manzume ve Şiir” (bkz. Tablo
4.1.5) olarak ifade etmişlerdir. Bu konu başlıklarına öğrencilerin ilgi duymama
nedenleri arasında benzerlikler söz konusudur. Öğrenciler, ikinci ünitede ilgi
duymadıkları konular içerisinde ilk sırada yer alan “Şiirde Gelenek” konusuna öncelikli
olarak,
1. Konunun işleniş yönteminden (% 15,3)
2. Konuyu sevmediğimden (% 14,2)
3. Konunun içeriğinden (% 12,6) ve
4. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 12,6)
nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir.
Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Şiirde Tema”ya
öncelikli olarak
1. Konunun işleniş yönteminden (% 16,6)
2. Konunun içeriğinden (% 15,5)
3. Konuyu sevmediğimden (% 13,5)
nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir.
Öğrencilerin ikinci ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü
konu başlığı ise, “Manzume ve Şiir”dir. Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında
öne çıkan üç neden,
1. Konuyu sevmediğimden (% 15,7)
2. Konuyu anlamadığımdan (% 15,3)
3. Konunun işleniş yönteminden (% 13,5)’dir.
Öğrencilerin ikinciyi üniteye ait konulara ilgi duymama nedenleri arasında
konuların işlenişinde kullanılan yöntemlerden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmeleri,
Türk Edebiyatı dersinde kullanılan yöntem ve tekniklerin ne kadar önemli olduğunu
bize göstermektedir. Farklı ve öğrencilerin konuya ilgilerini toplayacak yöntemler
uygulanmadıkça, konunun içeriği de anlaşılmaz ve karmaşık bir yapıya dönüşecektir.
41
Bunun sonucu olarak da öğrenciler, işledikleri konuya karşı ilgisiz kalacak ve
sevmeyeceklerdir. Tıpkı öğrencilerin Tablo 4.1.6’ da ifade ittiği gibi.
Öğrencilerin “Şiirde Gelenek” konusunu “günlük hayatla ilişkilendirememesi”
de konuyu sevmemesi için önemli bir gerekçedir. Yine bu konuda da yöntem
çeşitliliğinin azlığı ve yöntemlerin etkili olarak kullanılamaması önemli bir problem
olarak ortaya çıkmaktadır.
Tablo 4.1.6’ daki verilere dayanarak öğrencilerin “Manzume ve Şiir” konusunu
anlamakta güçlük çektiğini söyleyebiliriz. Çünkü öğrenciler, konuyu hem anlamamakta
hem de anlamadıklarından dolayı sevmediklerini ifade etmişlerdir.
Tablo 4.1.7’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Olay
Çevresinde Oluşan Edebî Metinler” adlı üçüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerinin
dağılımı görülmektedir.
42
Tablo 4.1.7. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine
Karşı İlgi Düzeyleri
İLGİ DUYUYORUM
İLGİ DUYMUYORUM
Toplam
f 76 375 451Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma % 16,9 83,1 100,0
f 69 382 451Metin ve Zihniyet
% 15,3 84,7 100,0
f 104 347 451Yapı (Olay Örgüsü, Kişiler, Mekân, Zaman)
% 23,1 76,9 100,0
f 107 344 451Tema
% 23,7 76,3 100,0
f 116 335 451Dil ve Anlatım
% 25,7 74,3 100,0
f 86 365 451Metin ve Gelenek
% 19,1 80,9 100,0
f 139 312 451Anlama ve Yorumlama
% 30,8 69,2 100,0
f 103 348 451Metin ve Yazar
% 22,8 77,2 100,0
f 112 339 451Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme
% 24,8 75,2 100,0
f 104 347 451 Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Karagöz ve Seyirlik Oyunlarından Modern Tiyatro Metinlerine) % 23,1 76,9 100,0
f 121 330 451Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri Tanıma (Tiyatro)
% 26,8 73,2 100,0
f 112 339 451Göstermeye Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme
% 24,8 75,2 100,0
Toplam f
%
1249
23,07
4163
76,93
5412
100,0
43
Dokuzuncu sınıfın üçüncü ünitesinde on iki konu başlığı yer almaktadır.
Dokuzuncu sınıf öğrencileri, Tablo 4.1.7’de yer alan on iki konu başlığından en çok %
30,8 oranında “Anlama ve Yorumlama”, % 26,8 oranında “Göstermeye Bağlı Edebî
Metinleri Tanıma (Tiyatro)” ve % 25,7 oranında olay çevresinde oluşan edebî
metinlerin “Dil ve Anlatım” konusuna ilgi duymaktadırlar.
Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin, üçüncü ünite içerisinde ilgi duymadıklarını en
yüksek oranda belirttikleri ilk konu “Metin ve Zihniyet” (% 84,7); ikinci konu “Olay
Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma” (% 83,1) ; üçüncü konu
ise “Metin ve Gelenek” (% 80,9) konusudur.
Öğrenciler, üçüncü ünite içerisindeki on iki konu başlığına % 69,2 ile % 84,7
oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. En ilgi duyulan konu olan “Anlama ve
Yorumlama” konusuna ilgi duymadığını belirten öğrencilerin oranının (% 69,2) bir
hayli yüksek olduğu görülmektedir. Bu bulgulardan yola çıkarak, dokuzuncu sınıf
öğrencilerinin üçüncü ünitenin konularına karşı genel olarak ilgilerinin az olduğu ifade
edilebilir. Üçüncü ünitenin tamamına ilişkin bir değerlendirme yapıldığında öğrencilerin
bu üniteye, % 23,07 oranında ilgi duyduğu; % 76,93 oranında ilgi duymadıkları
söylenebilir.
Öğrenciler, ikinci ünitede “Şiir ve Gelenek” konusunda olduğu gibi (bkz. Tablo
4.1.5) üçüncü ünitede de “Metin ve Gelenek” konusundan zevk almamaktadırlar. Bu
konuya öğrencilerin neden ilgi duymadıkları ise Tablo 4.1.8’de açıklanmıştır.
Tablo 4.1.8’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Olay
Çevresinde Oluşan Edebî Metinler” adlı üçüncü ünitesine karşı ilgi duymama
nedenlerine dair bulgular yer almaktadır.
44
Tablo 4.1.8. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
Kon
unun
işle
niş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
günl
ük
haya
tla il
işki
lend
irem
ediğ
imde
n K
onu
işle
nirk
en d
eğiş
ik a
raç
gere
ç ku
llanı
lmadığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
f 44 53 72 75 50 55 47 30Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma % 9,8 11,8 16,0 16,6 11,1 12,2 10,4 6,7
f 67 43 58 86 36 63 45 35Metin ve Zihniyet
% 14,9 9,5 12,9 19,1 8,0 14,0 10,0 7,8
f 67 54 78 67 43 61 24 23Yapı (Olay Örgüsü, Kişiler, Mekân, Zaman) % 14,9 12,0 17,3 14,9 9,5 13,5 5,3 5,1
f 72 65 63 35 33 44 45 17Tema
% 16,0 14,4 14,0 7,8 7,3 9,8 10,0 3,8
f 67 50 66 53 37 30 29 30Dil ve Anlatım
% 14,9 11,1 14,6 11,8 8,2 6,7 6,4 6,7
f 63 45 52 57 46 62 42 28Metin ve Gelenek
% 14,0 10,0 11,5 12,6 10,2 13,7 9,3 6,2
f 61 40 62 49 23 65 19 27Anlama ve Yorumlama
% 13,5 8,9 13,7 10,9 5,1 14,4 4,2 6,0
f 113 62 52 60 37 31 17 8Metin ve Yazar
% 25,1 13,7 11,5 13,3 8,2 6,9 3,8 1,8
f 44 72 65 78 35 43 23 22Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme % 9.8 16,0 14,4 17,3 7,8 9,5 5,1 4,9
f 29 50 62 66 73 52 33 29Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Karagöz ve Seyirlik Oyunlarından Modern Tiyatro Metinlerine % 6,4 11,1 13,7 14,6 16,2 11,5 7,3 6,4
f 51 55 56 57 49 37 45 21Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri Tanıma (Tiyatro) % 11,3 12,2 12,4 12,6 10,9 8,2 10,0 4,7
f 45 56 57 89 42 40 32 17
Göstermeye Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme % 10,0 12,4 12,6 19,7 9,3 8,9 7,1 3,8
* Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir.
45
Tablo 4.1.8’e göre öğrenciler, üçüncü ünite içerisinde en fazla ilgi duymadıkları
konu başlıklarını “Metin ve Zihniyet”, “Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri
Tanıma ve Gruplandırma” ve “Metin ve Gelenek” olarak ifade etmişlerdir. Bu konu
başlıklarına öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında en çok “konuyu
sevmediğimden” ve “konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden”
nedenleri ön plana çıkmıştır. Öğrenciler, üçüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konular
içerisinde ilk sırada yer alan “Metin ve Zihniyet” konusuna ilgi duymama nedeni olarak
ilk üç sırada,
1. Konuyu sevmediğimden (% 19,1)
2. Konunun işleniş yönteminden (% 14,9)
3. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 14,0)
ifade etmişlerdir.
Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Olay Çevresinde
Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma”ya öncelikli olarak
1. Konuyu sevmediğimden (% 16,6)
2. Konuda aktif olmadığımdan (% 16,0)
3. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 12,2)
nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir.
Öğrencilerin üçüncü ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü
konu ise, “Metin ve Gelenek”tir. Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında öncelikli
olan ilk üç neden,
1. Konunun işleniş yönteminden (% 14,0)
2. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 13,7)
3. Konuyu sevmediğimden (% 12,6)’dır.
Üçüncü ünitede öğrencilerin ifadelerine göre, öncelikli olarak ilgi duymadıkları
konulara ilgi duymama nedenleri içerisinde anlatılanları günlük hayatla
ilişkilendirememeleri öğrenciler için ciddi bir sorundur. Tablodaki verilere dayanarak,
gerek sınıflandırmaya dayanan “Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve
Gruplandırma” konusu gerekse Türk Edebiyatı öğretmenleri için de yeni olan Türk
46
Edebiyatı Öğretim Programında inceleme metodolojisi içerisinde terim olarak ilk kez
karşılaştıkları “Metin ve Zihniyet” ve “Metin ve Gelenek” konusu, örneklerle ve işleniş
yöntemi ile günlük hayatla ilişkilendirilememiş görülmektedir. Bu durumun
öğrencilerin konuya olan ilgisinin azalmasına neden olmuş olabileceği söylenebilir.
Anlatılanları düşünce dünyasında somutlaştıramayan öğrenciler, konulara karşı ilgi
duymadıklarını ve sevmediklerini rahatlıkla ifade etmektedirler.
İkinci ünitede öğrenciler, konulara ilgi duymama nedenleri arasında önceliği,
“konunun işleniş yöntemine” verirken; üçüncü ünitede “konunun işleniş yöntemi” de
etkili olmakla birlikte önceliği, “konuyu sevmemek” ve “konuda anlatılanları günlük
hayatla ilişkilendirememek” seçeneklerine vermişlerdir.
Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Öğretici Metinler” adlı
dördüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerine ilişkin bulgular Tablo 4.1.9’da verilmiştir.
47
Tablo 4.1.9. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine
Karşı İlgi Düzeyleri
İLGİ
DUYUYORUM
İLGİ
DUYMUYORUM
Toplam
f 80 371 451Metin ve Zihniyet
% 17,7 82,3 100,0
f 57 393 451Yapı (Plan)
% 12,7 87,3 100,0
f 88 363 451Ana Düşünce
% 19,5 80,5 100,0
f 87 364 451Dil ve Anlatım
% 19,3 80,7 100,0
f 73 378 451Metin ve Gelenek
% 16,2 83,8 100,0
f 117 334 451Anlam
% 25,9 74,1 100,0
f 81 370 451Metin ve Yazar
% 18,0 82,0 100,0
f 129 322 451Yorum
% 28,6 71,4 100,0
f 105 346 451Öğretici Metin
Örneklerini İnceleme
Karşılaştırma % 23,3 76,7 100,0
Toplam f
%
817
20,13
3241
79,87
4058
100,0
48
Dokuzuncu sınıf Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesinde öğrenciler,
öğretici metinleri inceleme yöntemini öğrenmektedir. Dördüncü ünite içerisinde dokuz
konu başlığı yer almaktadır.
Dokuzuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesi
içerisindeki dokuz konudan en fazla % 28,6 oranıyla “Yorum” başlıklı konuya ilgi
duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 25,9 oranıyla “Anlam”; üçüncü sırada ise %
23,3 ile “Öğretici Metin Örneklerini İnceleme Karşılaştırma” başlıklı konuya ilgi
duymaktadırlar.
Dokuzuncu sınıf öğrencileri, dördüncü ünite içerisinde ilgi duymadıkları ilk
konuyu % 87,3 oranında “Yapı (Plan)”; ikinci konuyu % 83,8 oranında “Metin ve
Gelenek”; üçüncü konuyu % 80,5 oranında “Metin ve Zihniyet” olarak ifade
etmişlerdir.
Dokuzuncu sınıf öğrencileri, dördüncü üniteye ait konu başlıklarına % 71,4 ile
% 87,3 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin öğretici
metinleri ele alan dördüncü ünitenin konuları karşı genel olarak ilgilerinin az olduğunu
söyleyebiliriz. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 20,13 oranında ilgi duyarken; %
79,87 oranında ilgi duymamaktadır.
Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Öğretici Metinler” adlı
dördüncü ünitesine ait konulara karşı ilgi duymama nedenlerine dair bulgular Tablo
4.1.10’da yer almaktadır.
49
Tablo 4.1.10. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü
Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
Kon
unun
işle
niş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
günl
ük
haya
tla il
işki
lend
irem
ediğ
imde
n
Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ara
ç ge
reç
kulla
nılm
adığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
f 81 63 52 66 43 52 20 19Metin ve Zihniyet
% 18,0 14,0 11,5 14,6 9,5 12,5 4,4 4,2
f 55 80 58 69 50 51 37 14Yapı (Plan)
% 12,2 17,7 12,9 15,3 11,1 11,3 8,2 3,1
f 58 59 48 54 35 63 45 24Ana Düşünce
% 12,9 13,1 10,6 12,0 7,8 14,0 10,0 5,3
f 66 58 56 50 39 50 50 45Dil ve Anlatım
% 14,6 12,9 12,4 11,1 8,6 11,1 11,1 10,0
f 72 55 46 59 52 59 32 12Metin ve Gelenek
% 16,0 12,2 10,2 13,1 11,5 14,1 7,1 2,7
f 70 41 47 61 51 57 30 23Anlam
% 15,5 9,1 10,4 13,5 11,3 12,6 6,7 5,1
f 80 48 39 65 34 54 40 23Metin ve Yazar
% 17,7 10,6 8,6 14,4 7,5 12,0 8,9 5,1
f 58 50 53 68 25 38 24 29Yorum
% 12,9 11,1 11,8 15,1 5,5 8,4 5,3 6,4
f 60 62 37 58 49 47 43 29
Öğretici Metin Örneklerini
İnceleme Karşılaştırma % 13,3 13,7 8,2 12,9 10,6 10,4 9,5 6,4
* Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir.
50
Tablo 4.1.10’a göre, öğrenciler, dördüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konu
başlıkları içerisinde önceliği “Yapı (Plan)”, “Metin ve Gelenek” ve “Metin ve
Zihniyet”e vermişlerdir. Bu konu başlıklarına öğrencilerin ilgi duymama nedenleri
arasında en çok “konunun içeriğinden dolayı ilgi duymama” nedeni ön plana
çıkmaktadır. Öğrenciler, dördüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konular içerisinde ilk
sırada yer alan “Yapı (Plan)” konusuna ilgi duymama nedeni olarak ilk üç sırada,
1. Konunun içeriğinden (% 17,7)
2. Konuyu sevmediğimden (% 15,3)
3. Konuda aktif olmadığımdan (% 12,9)
ifade etmişlerdir.
Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Metin ve Gelenek”e
öncelikli olarak
1. Konunun işleniş yönteminden (% 16,0)
2. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 14,1)
3. Konunun içeriğinden (% 12,2)
nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir.
Öğrencilerin dördüncü ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü
konu ise, “Metin ve Zihniyet”tir. Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında öncelikli
olan ilk üç neden,
1. Konunun işleniş yönteminden (% 18,0)
2. Konunun içeriğinden (% 14,0)
3. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 12,5)’dir.
Üçüncü ünitede olduğu gibi dördüncü ünitede de öğrenciler, “Metin ve Zihniyet”
ile “Metin ve Gelenek” konularına ilgi duymama nedenleri içerisinde anlatılanları,
günlük hayatla ilişkilendirememelerini en önemli sorun olarak görmektedirler. Tablo
4.1.10’daki verilere dayanak, öğrencilerin, öğretici metinlere ait ünite anlatılırken
“konunun işleniş yöntemine” yeteri kadar önem verilmediğini ifade ettiklerini
söyleyebiliriz. Öğretici metinlerin yapısına ait konuda ise öğrenciler, konunun
içeriğinden dolayı, bu konuya ilgilerinin az olduğunu ifade etmektedirler.
51
Öğretici metinlerde konunun işleniş yönteminden kaynaklanan bir problemin var
olduğunu ve bunun sonucu olarak da öğrencilerin konunun içeriğine karşı ilgisiz
kalmalarına neden olduğunu söyleyebiliriz. Konunun işlenişinden kaynaklanan
yöntemin doğru belirlenememesinden kaynaklanan sorunlardan dolayı da öğrenciler,
konuyu, günlük hayatları ile ilişkilendirememektedir. Bu durumun öğrencilerin konuya
olan ilgisinin azalmasına neden olduğu söylenebilir.
Üçüncü ünitede öğrenciler, konulara ilgi duymama nedenleri arasında önceliği,
“konuyu sevmemek” ve “konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendirememek”
nedenlerine verirken; dördüncü ünitede önceliği tıpkı ikinci ünitede olduğu gibi tekrar
“konunun işleniş yöntemi” nedenine vermişlerdir.
Aşağıda, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgi duyma veya
ilgi duymama nedenlerini açıklamaya yardımcı olacağı düşünülen konulardan elde
edilen bulgulara yer verilmiştir. Bu kapsamda öncelikle bir yılda okunan kitap sayısı ile
ilgili bulgulara yer verilmiştir.
Tablo 4.1.11’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bir yılda kaç kitap okuduklarına
dair veriler bulunmaktadır.
Tablo 4.1.11. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap
Sayısı
Okunan kitap sayısı f %
1 - 4 88 19,5
5 – 9 87 19,3
10 – 14 83 18,4
15 – 19 51 11,3
20 – 25 48 10,6
25’ten fazla 37 8,2
Hiç okumam 57 12,6
Toplam 451 100,0
52
Tablo 4.1.11’e göre öğrencilerin % 19,5’i yılda 1-4 arasında değişen sayıda
kitap okuduklarını belirtirken, % 19,3’ü 5-9 arasında değişen sayıda kitap okuduklarını
ifade etmişlerdir. “Hiç kitap okumam” diyenlerin oranı ise % 12,6’dır. Dünyaca kabul
edilmiş “iyi okuyucu” tanımlaması, 20’nin üzerinde kitap okuyanlar içindir.2 Bu
tabloda ise 20’nin üzerinde kitap okuyanların oranı % 18, 8’dir.
Tablo 4.1.12’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı
dersi karne notları ile yıllık okudukları kitap sayıları arasındaki fark olup olmadığı
görülmektedir.
Tablo 4.1.12. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık
Okuma Düzeyleri
1-4 5-9 10-14 15-19 20-25 25'ten fazla
Hiç okumam
ToplamBirinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu
f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
1 13
17,3 5
6,7 12
16,025
33,32
2,7 1
1,317
22,7
75 100,0
2 13
17,3 5
6,7 12
16,025
33,32
2,7 1
1,317
22,7
88 100,0
3 25 26,0
27 28,1
11 11,5
11 11,5
12 12,5
1 1,0
9 9,4
96
100,0
4 24
25,0 15
15,6 23
24,05
5,213
13,5 7
7,39
9,4
96 100,0
5 7
7,3 16
16,7 21
21,96
6,318
18,8 15
15,613
13,5
96 100,0
χ2=105,89
p=0,000
2 “Okuma alışkanlığını değerlendirmede ölçüt: çok okuyan 1 yılda 21 ve daha fazla kitap okuyan kişi,
orta düzeyde okuyucu 1 yılda 6-20 kitap okuyan kişi, az okuyan 1 yılda 1-5 kitap okuyan kişi, okuyucu
olmayan, hiç kitap okumayan kişi” (Çocuk Vakfı: 2006).
53
Dokuzuncu sınıf öğrencisinden % 16,62’sinin birinci dönem Türk Edebiyatı
dersi karne notu “1”; % 19,51’inin “2”; % 21,28’inin “3”; % 21,28’inin “4” ve %
21,28’inin “5”tir.
Tabloya göre, not ortalaması “1” olan öğrenciler, yılda en çok % 33,3 oranında
15-19 arasında değişen bir sayıda kitap okumaktadırlar. % 22,7’si ise “hiç
okumamakta”dır. 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (2,7+1,3) % 4,0’dır.
Not ortalaması “2” olan öğrenciler, yılda en fazla % 27’3 oranında 5-9 arasında
kitap okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 10,2’si “hiç kitap okumaz”ken, %18,2
(3,4+14,8) gibi yüksek bir oran 20 ve üzeri kitap okumaktadır.
Not ortalaması “3” olan öğrenciler, en yüksek oranda (% 28,1) bir yılda en çok
5-9 kitap okuduklarını belirtmişlerdir. Bu öğrencilerin % 9,4’ü “hiç kitap
okumamakta”dır. 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (12,5+1,0) % 13,5’tir.
Not ortalaması “4” olan öğrenciler, en yüksek oranda (% 25’0) en fazla 1-4
arasında kitap okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 9,4’ü “hiç okumaz”ken, % 20,8’i
(13,5+7,3) 20 ve üzeri kitap okumaktadır.
Not ortalaması “5” olan öğrenciler, en yüksek oranda (% 21,9) bir yılda en çok
10-14 arasında kitap okumaktadır. Bu öğrencilerin % 13,9’u “hiç kitap okumadığını”
belirtmiştir. 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (18,8+15,6) % 34,4’tür.
Bu bulgulara göre, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı
dersi karne notu ile bir yılda okudukları kitap sayısı arasında anlamlı bir fark olup
olmadığı incelendiğinde anlamlı bir fark olduğu bulunmuştur ( χ2=105,896, p<0,05).
Ayrıca gruplar arasında çok düşük (yokumsanabilecek) pozitif yönde bir ilişki vardır
(p=0,005; r=0,13). Not ortalaması düşük olan (bir) öğrenciler, yılda en fazla % 33,3
oranında 15-19 arasında kitap okurken; not ortalaması dört gibi yüksek olan öğrenciler
yılda en fazla % 25,0 oranı ile 1-4 arasında kitap okumaktadır. Yine not ortalaması dört
olan öğrenciler, yılda en fazla 1-4 arasında kitap okuduklarını ifade ederken, not
ortalaması beş olan öğrenciler yılda en fazla dünya standartlarınca da kabul görmüş olan
20 ve üzeri kitabı % 34,4’ü okumaktadır.
54
Tablo 4.1.13’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre
yıllık okudukları kitap sayılarının dağılımı verilmiştir.
Tablo 4.1.13. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Yıllık Okuma
Düzeyleri
1-4 5-9 10-14 15-19 20-25
25'ten
fazla
Hiç
okumam
f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
Genel Lise 36
24,0
26
17,3
27
18,0
13
8,7
14
9,3
12
8,0
22
14,7
Fen Lisesi 0
,0
6
25,0
1
4,2
2
8,3
3
12,5
8
33,3
4
16,7
Sosyal
Bilimler
Lisesi
0
,0
7
38,9
11
61,1
0
,0
0
,0
0
,0
0
,0
Anadolu
Lisesi
6
12,8
13
27,7
2
4,3
6
12,8
10
21,3
10
21,3
0
,0
Spor Lisesi 2
16,7
2
16,7
1
8,3
0
,0
0
,0
1
8,3
6
50,0
Anadolu
Öğretmen
Lisesi
3
15,0
5
25,0
7
35,0
0
,0
0
,0
0
,0
5
25,0
Meslek
Lisesi
41
22,8
28
15,6
34
18,9
30
16,7
21
11,7
6
3,3
20
11,1
Dokuzuncu sınıf öğrencisinden % 33,25’i genel lise, % 5,32’si fen lisesi, %
3,99’u sosyal bilimler lisesi, % 10,42’si Anadolu lisesi, % 2,66’sı spor lisesi, %
4,43’ü Anadolu öğretmen lisesi ve % 39,91’i meslek lisesine devam etmektedir.
55
Tablo 4.1.13’e göre, genel liseye devam eden öğrenciler, yılda en çok % 24,0
oranında 1-4 arasında kitap okumaktadırlar. % 14,7’si ise “hiç okumamakta”dır. 20 ve
üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (9,3+8,0) % 17,3’tür.
Fen lisesine devam eden öğrenciler, bir yılda en çok kitap okuyan öğrenci grubu
içerisindedir. Fen lisesi öğrencileri bir yılda % 33’3 oranında 25’ten fazla kitap
okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 16,7’si “hiç kitap okumaz”ken, % 45,8 (12,5+33,3)
gibi yüksek bir oranı 20 ve üzeri kitap okumaktadır.
Sosyal bilimler lisesine devam eden öğrencilerin bir yılda en çok okudukları
kitap sayısı (% 61,1) 10-14 arasıdır.
Anadolu lisesi öğrencilerinin 27’7’si 5-9 arasında kitap okurken % 42,6’sı
(21,3+21,3) 20 ve üzeri kitap okumaktadır.
Spor lisesi öğrencileri, ankete katılan öğrenciler arasında en az kitap okuyan
grubu temsil etmektedir. Bu öğrencilerin % 50,0’si hiç kitap okumazken, % 8,3’ü
25’ten fazla kitap okumaktadır.
Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri, yılda en fazla (% 35,0) 10-14 arasında
kitap okumakta; % 25’i hiç kitap okumamakta”dır. Bir diğer önemli bulgu, Anadolu
öğretmen lisesi öğrencileri arasında 20 ve üzeri kitap okuyan öğrencinin hiç
olmamasıdır.
Meslek lisesine devam eden öğrencilerin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı
% 22,8 oranında 1-4 arasıdır. Hiç kitap okumayan öğrenci oranı % 11,1; 20 ve üzeri
kitap okuyan öğrenci oranı % 15,0 (11,7+3,3)’dir.
Tablodaki okul türlerine göre en ilginç veri, Anadolu öğretmen lisesine aittir. Bu
öğrencilerin kitap okuma düzeylerinin düşük olması ilginçtir. Tablodaki oranlar, bize
göre, bu konuda daha büyük bir örneklemle derinlemesine bir araştırma yapılmasına
ihtiyaç olduğunu göstermektedir.
Tablo 4.1.14’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okul türlerine göre Türk
Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin dağılımı verilmiştir.
56
Tablo 4.1.14. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk
Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri
f % İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam
Genel Lise f
Satır %
Sütün %
122
81,3
36,6
28
18,7
23,7
150
100,0
33,3
Fen Lisesi f
Satır %
Sütün %
24
100,0
7,2
0
,0
,0
24
100,0
5,3
Sosyal
Bilimler
Lisesi
f
Satır %
Sütün %
10
55,6
3,0
8
44,4
6,8
18
100,0
4,0
Anadolu
Lisesi
f
Satır %
Sütün %
33
70,2
9,9
14
29,8
11,9
47
100,0
10,4
Spor Lisesi f
Satır %
Sütün %
11
91,7
3,3
1
8,3
,8
12
100,0
2,7
Anadolu
Öğretmen
Lisesi
f
Satır %
Sütün %
15
75,0
4,5
5
25,0
4,2
20
100,0
4,4
Meslek Lisesi f
Satır %
Sütün %
118
65,6
35,4
62
34,4
52,5
180
100,0
39,9
Toplam f
Satır %
Sütün %
333
73,8
100,0
118
26,2
100,0
451
100,0
100,0
χ2=14,680 p=0,000
Tablo 4.1.14’teki bulgulara göre, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okul türleri ile
Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi duyup duymamaları arasında 0,05 anlamlılık
düzeyinde önemli bir fark görülmektedir (χ2=14,680; p=0,000). Okul türleri ile
57
öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında pozitif yönlü çok zayıf bir ilişkiden
de söz edilebilir (p=0,001; r=0,16).
Tablodaki oransal verilere göre, Türk Edebiyatı dersine
sosyal bilimler lisesi öğrencileri % 44,4;
meslek lisesi öğrencileri % 34,4;
Anadolu lisesi öğrencileri % 29,8;
Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri % 25,0;
genel lise öğrencileri % 18,7;
spor lisesi öğrencileri % 8,3 oranında ilgi duymaktadır.
Fen lisesi öğrencilerinin ise Türk Edebiyatı dersine karşı hiç ilgi
duymamaktadırlar (% 0,0).
Fen lisesi öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin düşük olmasını
Kahraman Maraş’taki öğretmenler (MEB, 2008:60), “Fen Bilimleri alanı öğrenciler
ÖSS’de çıkan soruların kendilerini ilgilendirmediği gerekçesiyle Türk Edebiyatı dersine
yeterince ilgi göstermeyebiliyor” şeklinde açıklamışlardır.
Tablo 4.1.15’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem karne notlarına
göre Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin dağılımı verilmiştir.
58
Tablo 4.1.15. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk
Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri
Birinci Dönem
Karne Notu
f
% İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam
1
f
Satır %
Sütün %
71
94,7
21,3
4
5,3
3,4
75
100,0
16,6
2 f
Satır %
Sütün %
71
80,7
21,3
17
19,3
14,4
88
100,0
19,5
3 f
Satır %
Sütün %
74
77,1
22,2
22
22,9
18,6
96
100,0
21,3
4 f
Satır %
Sütün %
64
66,7
19,2
32
33,3
27,1
96
100,0
21,3
5 f
Satır %
Sütün %
53
55,2
15,9
43
44,8
36,4
96
100,0
21,3
Toplam
f
Satır %
Sütün %
333
73,8
100,0
118
26,2
100,0
451
100,0
100,0
χ2=34,302 p=0,000
Tablo 5.1.15’deki sonuçlara göre, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem
Türk Edebiyatı dersi karne notları ile Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi duyup
duymamaları arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde önemli bir fark görülmektedir
59
(χ2=34,302; p=0,000). Ayrıca değişkenler arasında pozitif yönde zayıf bir ilişki vardır
(p=0,000; r=0,29).
Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine,
not ortalaması “5” olan öğrencilerin % 44,8’i;
not ortalaması “4” olan öğrencilerin % 33,3’ü;
not ortalaması “3” olan öğrencilerin % 22,9’u;
not ortalaması “2” olan öğrencilerin % 19,3’ü;
not ortalaması “1” olan öğrencilerin % 5,3’ü ilgi duymaktadır.
Bu sonuçlar beklenen bir durumdur. Tablo 4.1.16’ya göre, Türk edebiyatı
dersinde başarılı olan öğrenciler, derse karşı da ilgililer. Başarı düzeyi düştükçe ilgi
oranları da düşmektedir. Öğrencilerin derse ilgileri ile başarıları arasında pozitif yönlü
düşük bir ilişki söz konusudur.
Tablo 4.1.16’da dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeylerine göre Türk
Edebiyatı dersine ilgilerinin dağılımı verilmiştir.
60
Tablo 4.1.16. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı
Dersine İlgileri
İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam
Hiç okumam
f
Satır %
Sütün %
47
82,5
14,1
10
17,5
8,5
57
100,0
12,6
1-4 f
Satır %
Sütün %
57
64,8
17,1
31
35,2
26,3
88
100,0
19,5
5-9
f
Satır %
Sütün %
57
65,5
17,1
30
34,5
25,4
87
100,0
19,3
10-14
f
Satır %
Sütün %
65
78,3
19,5
18
21,7
15,3
83
100,0
18,4
15-19
f
Satır %
Sütün %
44
86,3
13,2
7
13,7
5,9
51
100,0
11,3
20-25 f
Satır %
Sütün %
30
62,5
9,0
18
37,5
15,3
48
100,0
10,6
25’ten fazla f
Satır %
Sütün %
33
89,2
9,9
4
10,8
3,4
37
100,0
8,2
Toplam f
Satır %
Sütün %
333
73,8
100,0
118
26,2
100,0
451
100,0
100,0
χ2=21,704 p=0,001
Tablo 4.1.16’da, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bir yılda okudukları kitap sayısı
ile Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde fark
görülmektedir (χ2=21,704; p=0,001).
61
Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine bir yılda ,
“20-25” kitap okuyan öğrencilerin % 37,4’ü;
“1-4” kitap okuyan öğrencilerin % 35,2’si;
“5-9” kitap okuyan öğrencilerin % 34,5’i;
“10-14” kitap okuyan öğrencilerin % 21,7’si;
“Hiç okumayan” öğrencilerin % 17,5’i;
“15-19” kitap okuyan öğrencilerin % 13,7’si
“25 ve üzeri” kitap okuyan öğrencilerin % 10,8’i ilgi duymaktadır.
Öğrencilerin kitap okumaları ile derse ilgileri arasında anlamlı bir ilişkiden söz
edilememektedir.
Araştırmanın veri toplama aracının üçüncü bölümünü “Türk Edebiyatı dersine
ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” açık uçlu sorusu
oluşturmaktadır.
Tablo 4.1.17’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin kendi ifadeleri ile “Türk
Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” sorusuna
verdikleri cevaplar yer almaktadır.
Dokuzuncu sınıf öğrencilerine yöneltilen açık uçlu soruya öğrencilerin pek çok
önerileri olmuştur. Yazılan önerilerden frekansı 5 ve üzeri olanlar Tablo 4.1.17’de yer
almıştır.
62
Tablo 4.1.17. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl
Artacağına Ait Düşünceleri
Türk Edebiyatı Dersine İlginizi Artırmak İçin Neler Yapılabilir? Lütfen Belirtiniz.
f %
Farklı/daha fazla araç gereç kullanarak. 62 5,4
Ders eğlenceli hâle getirilebilir, böylece konular daha kalıcı olur. 60 5,2
Öğrenci daha çok aktif olmalıdır. 51 4,5
Farklı yöntemler uygulanmalı. 50 4,4
Konular tiyatrolarla canlandırılarak. 45 3,9
Öğretmenin öğrenciye yakın olmasıyla. 45 3,9
Görsel materyallerden (slayt vb.) yararlanılabilir. 45 3,9
Günlük hayatla ilişkilendirilerek. 43 3,7
Hiçbir şey yapılamaz. 40 3,5
Zaten ilgiliyim. 38 3,3
Sayısal derslere ilgi duyduğum için Türk Edebiyatı dersine ilgi duymam mümkün değil.
37 3,2
Ders arasında edebiyatla ilgili (şair ve yazarlar) ilginç anekdotlar yararlı olabilir.
34 2,9
Grup çalışması yaparak. 34 2,9
Konuları anlayabilsem ilgim artar. 32 2,8
Bazı konular drama yöntemi ile anlatılabilir. 32 2,8
Bilgiye oyunla (kelime oyunu gibi) ulaşabiliriz. 32 2,8
Öğrenciye kitap okumayı sevdirecek yöntemler denenmeli. 31 2,7
Ders kitaplarında iyileştirilmeye gidilebilir. 29 2,5
Kitaptaki metinler ilgimizi çekecek şekilde seçilmeli. 29 2,5
Sevdiğimiz öğretmen dersimize girerse ilgimiz artar. 27 2,3
Şiir daha ağırlıklı olabilse 26 2,2
Teknolojiden daha çok yararlanılmalı. 25 2,2
Daha çok kitap okuyarak. 25 2,2
63
Edebiyatın ilgi çekici yönlerinden de bahsedilmeli. 23 2,0
Öğretmenin her öğrenciyle aynı seviyede ilgilenmesi. 22 1,9
Gözleme dayalı eğitim verilmeli. 18 1,5
Konular somutlaştırılarak anlatılabilir. 18 1,5
Konular daha basite indirgenerek en sade şekli ile anlatılabilir. 16 1,4
Dersimize giren öğretmenin alanında daha yeterli olması. 16 1,4
Öğretmenin konuya hazırlıklı gelmesi. 16 1,4
Sohbete yönelik bir yöntem denenmeli. 15 1,1
Ezberci anlatımdan uzaklaşarak. 13 1,1
Örneklerle konular zenginleştirilmeli. 13 1,1
Daha fazla etkinlik yapılabilir. 13 1,1
Daha çok tartışma ortamı yaratılarak. 10 0,8
Örnekler çok olmalı. 9 0,7
Yaşayan yazarlarımız veya şairlerimiz derse davet edilmeli. 9 0,7
Yaşayan yazar ve şairler ayda bir okulda konferans verebilir. 6 0,5
Konular uygulamalı işlenmeli. 6 0,5
Şema çizme yöntemi kullanılmalı. 5 0,4
Konular daha gerçekçi olmalı. 5 0,4
Toplam 1134 100,0
Grafik 4.1.1’de, Tablo 4.1.17’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı
dersine ilgilerinin nasıl artacağına dair önerilerinin yedi ana başlık altında
gruplandırılması yer almaktadır.
64
46
5,2
11,616,2
3,7 57,8
4,5
0
10
20
30
40
50
60
Fark
lıyö
ntem
lerin
uygu
lanm
ası
Öğr
enci
nin
aktif
olm
ası
Der
sin
eğle
ncel
ihâ
le g
etiri
lmes
i
Fark
lı ar
aç g
ereç
kulla
nılm
ası
Öğr
etm
enin
yakl
aşımı
Kon
uların
gerç
ekle
iliş
kisi
Der
s kita
bı
Diğ
er
Grafik 4.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl
Artacağına Ait Düşünceleri
Açık uçlu soruya yazılan öneriler içerisinde, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk
Edebiyatı dersine ilgilerinin artmasında önceliği, % 46 oranında dersin işlenişinde
“farklı yöntemlerin uygulanması”nın faydalı olacağı ifadesi yer almaktadır. Açık uçlu
soruya görüş bildiren Anadolu lisesi öğrencilerinden birisi, “Yazarların hayatı için
piyes, şiir ve zihniyet için şiir dinletisi yapılabilir.”önerisinde bulunmaktadır.
“Öğretmenin yaklaşımı” da % 16. 2 oranı ile öğrencilerin derse ilgilerinin
artmasında önemli rol oynamaktadır. Derse ilgisi olan bir öğrenci, öğretmeni için
“Öğretmenimi çok sevdiğim için derse ilgim zaten var.” ifadesini kullanmaktadır. Tablo
4.1.17’de görüldüğü gibi öğrenciler; öğretmenlerinden “öğrenciye yakın olmasını, her
öğrenciyle aynı seviyede ilgilenmesini, konuyu anlatmaya istekli ve canlı olmasını ve
konuya hazırlıklı gelmesini” istemektedirler. Dokuzuncu sınıf öğrencileri için, Türk
edebiyatı dersine ilgili olmaları bakımından öğretmenin son derece önemli olduğu
65
ortaya çıkmıştır. Öğretmenler ise “ders sayılarının fazla oluşu, hazır materyallerin
azlığı, öğretmene yardımcı kitapların verilmeyişi”ni (MEB, 2008:17) performanslarının
azalmasına neden olarak göstermektedir.
Öğrencilerin derse ilgilerinin nasıl artacağına ait üçüncü öncelikli görüş grubu %
11,6 oranı ile “farklı araç gereç kullanımı”dır. Bu kapsamda “Teknolojiden ve görsel
materyallerden daha fazla yararlanılmalıdır.” önerisinde bulunmaktadırlar. Bu konuda
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının yaptığı çalışmada (MEB, 2008), ders
öğretmenleri de çeşitli materyallere ihtiyaç olduğunu
“Teknik yönden donanım yetersiz (a.g.e: s.20); Programda yer alan
etkinliklerin uygulanması için gerekli olan malzemenin hazırlanmasında ve
öğrencilerin bu kaynaklara ulaşmasında çevrenin ve okulların imkanları yetersiz
kalmaktadır vb.” (a.g.e: 21).
sözleri ile ifade etmektedirler.
% 3,5 oranında öğrenciler, derse ilgilerinin artması için “Hiçbir şey yapılamaz.”
derken, % 3,3’ü Türk edebiyatı dersine “Zaten ilgim var.” görüşünü bildirmişlerdir.
66
4.2. Onuncu Sınıf
4.2.1. Onuncu Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar
Aşağıdaki tabloda anket uygulanan onuncu sınıf öğrencilerinin devam ettikleri
okul türlerine ilişkin verilerin dağılımı yer almaktadır.
Tablo 4.2.1. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türleri
f %
Genel Lise 150 33,6
Fen Lisesi 15 3,4
Sosyal Bilimler Lisesi 18 4,0
Anadolu Lisesi 45 10,1
Spor Lisesi 18 4,0
Anadolu Öğretmen Lisesi 21 4,7
Meslek Lisesi 180 40,3
Toplam 447 100,0
Tablo 4.2.1’e göre; onuncu sınıf düzeyinde 550 öğrencinin araştırmamıza katkı
sağlaması beklenirken çeşitli nedenlerden dolayı anketi 447 öğrenci cevaplandırmıştır.
Bu sayı, araştırmamızın örneklemi açısından yeterli bir sayıdır. Tıpkı dokuzuncu sınıfta
olduğu gibi onuncu sınıfta da okul türleri bakımından orantısal bir tercih yapılmıştır.
Buna göre meslek liselerinden % 40,3; genel liselerden % 33,6; Anadolu liselerinden %
10,1; Anadolu öğretmen liselerinden % 4,7; sosyal bilimler liselerinden % 4,0; spor
liselerinden % 4,0; fen liselerinden % 3,4 oranında öğrenci ankete katkı sağlamıştır.
Verilere göre ankete katılan öğrencilerin okul türlerinin oranlarının
sıralamasında birinci sırayı meslek liseleri, ikinci sırayı genel liseler, üçüncü sırayı ise
Anadolu liseleri almaktadır.
Tablo 4.2.2’de onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi birinci dönem
karne notu dağılımları verilmiştir.
67
Tablo 4.2.2. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci
Dönem Karne Notuna Göre Dağılımı
Karne Notu
Bir İki Üç Dört Beş Toplam
f % f % f % f % f % f %
72 16,1 84 18,8 99 22,1 96 21,5 96 21,5 447 100,0
Tablo 4.2.3’teki bulgulara göre, birinci dönem Türk Edebiyatı dersine ait not
ortalamasını belirten öğrencilerin 6,1’inin ders notu bir; % 18,8’inin ders notu iki; %
22,1’inin ders notu üç; % 21,5’inin ders notu dört; % 21,5’inin ders notu beştir.
Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Tarih İçinde Türk
Edebiyatı” adlı birinci ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı Tablo 4.2.3’te
verilmiştir.
Tablo 4.2.3. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı
İlgi Düzeyleri
İLGİ
DUYUYORUM
İLGİ
DUYMUYORUM
Toplam
f 116 331 447Edebiyatı-Tarih
İlişkisi % 26,0 74,0 100,0
f 85 362 447Türk Edebiyatının Dönemlere
Ayrılmasındaki Ölçütler % 19,1 80,9 100,0
Toplam f
%
201
22,55
693
77,45
894
100,0
Tablo 4.2.3’e göre, öğrenciler, onuncu sınıf Türk Edebiyatı dersinin birinci
ünitesindeki iki konudan en fazla % 26,0 oranında “Edebiyat-Tarih İlişkisi” başlıklı
konuya ilgi duyarken, ikinci sırada % 19,1 oranında “Türk Edebiyatının Dönemlere
Ayrılmasındaki Ölçütler”; başlıklı konuya ilgi duymaktalar.
68
Onuncu sınıf öğrencilerinin birinci üniteye karşı genel olarak ilgilerinin az
olduğunu söyleyebiliriz. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 22,55 oranında ilgi
duyarken; % 77,45 oranında ilgi duymamaktadırlar.
Tablo 4.2.4’te onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi birinci ünitesine
ilgi duymama nedenlerine ilişkin bulgular yer almaktadır.
Tablo 4.2.4. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı
İlgi Duymama Nedenleri
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
Kon
unun
işle
niş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
günl
ük
haya
tla il
işki
lend
irem
ediğ
imde
n K
onu
işle
nirk
en d
eğiş
ik a
raç
gere
ç
kulla
nılm
adığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
f 106 91 52 66 33 35 39 51 Edebiyatı-Tarih İlişkisi
% 23,7 20,4 11,6 14,8 7,4 7,8 8,7 11,4
f 50 81 43 85 72 44 40 53 Türk Edebiyatının
Dönemlere Ayrılmasındaki
Ölçütler % 11,2 18,1 9,6 19,0 16,1 9,8 8,9 11,9
Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir.
Onuncu sınıf öğrencileri, birinci ünite içerisindeki iki konu başlığından ilki olan
“Edebiyat-Tarih İlişkisi”ne ilk üç sırada,
1. Konunun işleniş yönteminden (% 23,7)
2. Konunun içeriğinden (% 20,4)
3. Konuyu sevmediğimden (% 14,8)
nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir.
69
Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Türk Edebiyatının
Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler”e öncelikli olarak
1. Konuyu sevmediğimden (% 19,0)
2. Konunun içeriğinden (% 18,1)
3. Konuyu anlamadığımdan (% 16,1)
nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir.
Onuncu sınıfın birinci ünitesinde öğrencilerin derse ilgi duymamalarına neden
olan “dersin işleniş yöntemi” dokuzuncu sınıfta da önemli bir sorun olarak karşımıza
çıkmaktadır. Dokuzuncu sınıf öğrencileri “konuyu anlamadığımdan” nedenini ünitelere
karşı ilgisizliklerini açıklarken pek ön plana çıkarmazken; onuncu sınıf öğrencileri için
bu neden ilk ünitede ortaya çıkmaktadır.
Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Destan Dönemi Türk
Edebiyatı” adlı ikinci ünitesine karşı ilgi duyup duymamalarına ilişkin bulgular Tablo
4.2.5’te verilmiştir.
Tablo 4.2.5. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı
İlgi Düzeyleri
İLGİ DUYUYORUM
İLGİ DUYMUYORUM Toplam
f 116 331 447Destan Dönemi
% 26,0 74,0 100,0
f 143 304 447Sözlü Edebiyat % 32,0 68,0 100,0
f 132 315 447Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu, Koşuk) % 29,5 69,5 100,0
f 147 300 447Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan) % 32,9 67,1 100,0
f 84 363 447Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri) % 18,8 81,2 100,0
Toplam f
%
622
27,84
1613
72,16
2235
100,0
70
Tablo 4.2.5’e göre, onuncu sınıf öğrencilerinin ikinci ünite içerisinde yer alan
beş konu başlığına ilgi duyma düzeylerinin, farklı oranlarda olduğu görülmektedir.
Onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesindeki beş
konudan en fazla % 32,9 oranında “Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan)” başlıklı
konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 32,0 oranında “Sözlü Edebiyat”;
üçüncü sırada % 29,8 oranında “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,
Koşuk)” başlıklı konuya ilgi duymaktadırlar.
Öğrenciler, ikinci ünite içerisinde ilgi duymadıkları ilk konuyu % 81,2 oranında
“Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)”; ikinci konuyu % 74,0 oranında
“Destan Dönemi” olarak ifade etmişlerdir.
Onuncu sınıf öğrencileri, ders kitaplarındaki ikinci üniteye ait konu başlıklarına
% 67,1 ile % 81,2 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. En fazla ilgi duydukları
konuya % 67,1 oranında ilgi duymadıklarını belirtmişlerdir. Ünitenin bütününe karşı
öğrenciler, % 27,84 oranında ilgi duyarken; % 72,16 oranında ilgi duymamaktadırlar.
Bu oranlarla, onuncu sınıf öğrencilerinin ikinci ünitenin konularına karşı genel olarak
ilgilerinin az olduğunu söyleyebiliriz. Fakat yine de birinci üniteye göre (bkz. Tablo
4.2.3) ilgi duyma oranı daha fazladır.
Tablo 4.2.6’da onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci
ünitesine karşı ilgi duymama nedenlerine dair bulgular yer almaktadır.
71
Tablo 4.2.6. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı
İlgi Duymama Nedenleri
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
Kon
unun
işle
niş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
günl
ük h
ayat
la
ilişk
ilend
irem
ediğ
imde
n
Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ara
ç ge
reç
kulla
nılm
adığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
f 41 82 32 65 44 22 51 54 Destan Dönemi
% 9,2 18,3 7,2 14,5 9,8 4,9 11,4 12,1
f 60 46 29 80 36 37 17 26 Sözlü Edebiyat % 13,4 10,3 6,5 17,9 8,1 8,3 3,8 5,8 f 72 45 36 51 48 27 43 49 Coşku ve Heyecanı Dile
Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,Koşuk) % 16,1 10,1 8,1 11,5 10,7 6,0 9,6 11,0
f 55 40 48 71 39 37 36 43 Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan) % 12,3 8,9 10,7 15,9 8,7 8,3 8,1 9,6
f 49 74 60 74 68 46 39 22 Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)
% 11,0 16,4 13,4 16,6 15,2 10,3 8,7 4,9
Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir.
Ankete görüş bildiren onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin ikinci
ünitesi içerisindeki konulara karşı neden ilgi duymadıklarını birden çok seçenek
işaretleyerek ifade etmişlerdir.
Öğrenciler, ikinci ünitede ilgilerinin en az olduğu konu başlıkları içerisinde
önceliği “Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)”, “Destan Dönemi” ve
“Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,Koşuk)”e vermişlerdir. Bu konu
başlıklarına öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında en çok “konuyu sevmeme”
nedeni ön plana çıkmaktadır. Öğrenciler, ikinci ünitede ilgilerinin en az olduğu konular
72
içerisinde ilk sırada yer alan “Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)”
konusuna ilgi duymama nedeni olarak ilk üç sırada,
1. Konunun içeriğinden (% 16,6)
2. Konuyu sevmediğimden (% 16,2)
3. Konuyu anlamadığımdan (% 15,3)
ifade etmişlerdir.
Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Destan Dönemi”ne
daha çok,
1. Konunun içeriğinden (% 18,3)
2. Konuyu sevmediğimden (% 14,5)
3. Kitaba seçilen metinlerden dolayı (% 12,1)
nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir.
Öğrencilerin ikinci ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü
konu başlığı ise, “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu, Koşuk)”dir.
Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında öne çıkan üç neden,
1. Konunun işleniş yönteminden (% 18,0)
2. Konuyu sevmediğimden (% 14,0)
3. Kitaba seçilen metinlerden dolayı (% 12,1)’dır.
Tablo 4.2.6’da yer alan bulgulara göre, gibi onuncu sınıf öğrencileri Türk
Edebiyatı dersine ilgi duymama nedenleri arasında dokuzuncu sınıfta karşılaşmadığımız
bir nedeni öne sürmüşlerdir: Ders kitabına seçilen metinler. Öğrenciler, hem “Destan
Dönemi” konusuna hem de “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,
Koşuk)” konusuna kitaba seçilen metinlerden dolayı ilgi duymadıklarını ifade
etmişlerdir. Bu nedenle onuncu sınıf Türk Edebiyatı dersine ait kitabın yeniden gözden
geçirilmesi, belki öğrencilerin derse ilgi duymasına yardımcı olacaktır. Tablo 4.2.7’deki
bulgular, onuncu sınıf öğrencilerinin ikinci ünite ile ilgili olarak, ders kitaplarında bir
takım düzenlemelere ihtiyaç duyulduğunun ip uçlarını vermektedir.
Tablo 4.2.7’de onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü
ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı görülmektedir.
73
Tablo 4.2.7. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı
İlgi Düzeyleri
İLGİ DUYUYORUM
İLGİ DUYMUYORUM
Toplam
f 74 373 447XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü % 16,5 83,4 100,0
f 72 375 447İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.) % 16,1 83,8 100,0
f 177 270 447Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir) % 39,6 60,4 100,0
f 139 308 447Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler % 31,1 68,9 100,0
f 137 310 447Öğretici Metinler
% 30,6 69,4 100,0
f 85 362 447Divan Şiiri
% 19,0 81,0 100,0
f 159 287 447Anonim Halk Şiiri (Mani, Türkü) % 35,7 64,3 100,0
f 154 293 447Âşık Tarzı Halk Şiiri
% 34,5 65,5 100,0
f 96 351 447Dinî Tasavvufî Türk Şiiri
% 21,5 78,5 100,0
f 121 326 447Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler
% 27,1 72,9 100,0
f 122 325 447Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Temaşa)
% 27,3 72,7 100,0
f 158 289 447Öğretici Metinler
% 35,3 64,7 100,0
Toplam f
%
1494
27,85
3869
72,15
5363
100,0
Onuncu sınıfın üçüncü ünitesinde öğrenciler, “İslâm Uygarlığı Çevresinde
Gelişen Türk Edebiyatı” konusuna ait bilgiler öğrenmektedirler. “İslâm Uygarlığı
Çevresinde Gelişen Türk Edebiyatı” adlı üçüncü ünite içerisinde on iki konu başlığı yer
almaktadır.
74
Tablo 4.2.7’ye göre, onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin üçüncü
ünitesi içerisinde en fazla “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir)” (% 39,6)
başlıklı konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada “Anonim Halk Şiiri (Mani,
Türkü)” (% 35,7); üçüncü sırada ise “Öğretici Metinler” (% 35,3) başlıklı konuya ilgi
duymaktadırlar.
Öğrenciler, onuncu sınıfın son olan üçüncü ünitesi içerisinde en yüksek oranda
ilgi duymadıkları ilk üç konuyu “İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII.
yy.)” (% 83,8), “XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü” (% 82,6) ve “Divan
Şiiri” (% 81,0) olarak ifade etmişlerdir.
Öğrenciler, üniteye ait konu başlıklarına % 60,4 ile % 83,8 oranları arasında ilgi
duymamaktadırlar. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 27,85 oranında ilgi duyarken;
% 72,15 oranında ilgi duymamaktadır.
Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesine ait
konulara karşı ilgi duymama nedenlerine dair bulgular Tablo 4.2.8’de yer almaktadır.
75
Tablo 4.2.8. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı
İlgi Duymama Nedenleri
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
K
onun
un iş
leniş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
günl
ük
haya
tla il
işki
lend
irem
ediğ
imde
n
Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ara
ç ge
reç
kulla
nılm
adığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
f 67 63 54 69 50 43 42 27 XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü % 15,0 14,1 12,1 15,4 11,2 9,6 9,4 6,0
f 61 63 42 69 66 56 42 28 İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.)
% 13,6 14,2 9,4 15,4 14,8 12,5 9,4 6,3
f 62 37 43 50 32 37 38 28 Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir) % 13,9 8,3 9,6 11,2 7,2 8,3 8,5 6,3
f 58 54 33 70 45 41 47 38 Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler % 13,0 12,1 7,4 15,7 10,1 9,2 10,5 8,5
f 60 54 25 66 48 21 35 35 Öğretici Metinler % 13,4 12,1 5,6 14,8 10,7 4,7 7,8 7,8
f 58 71 60 78 70 44 40 33 Divan Şiiri % 13,0 15,9 13,4 17,4 15,7 9,8 8,9 7,4
f 40 44 42 42 50 47 39 23 Anonim Halk Şiiri (Mani, Türkü) % 8,9 9,8 9,4 9,4 11,2 10,5 8,7 5,1
f 57 40 23 44 50 45 41 20 Âşık Tarzı Halk Şiiri % 12,8 8,9 5,1 9,8 11,2 10,1 9,2 4,5
f 76 43 40 74 63 43 34 27 Dinî Tasavvufî Türk Şiiri % 17,0 9,6 8,9 16,6 14,1 9,6 7,6 6,0 f 63 50 33 65 39 38 31 38 Anlatmaya Bağlı Edebî
Metinler % 14,1 11,2 7,4 14,5 8,7 8,5 6,9 8,5 f 70 58 22 61 46 43 55 30 Göstermeye Bağlı Edebî
Metinler (Temaşa) % 15,7 13,0 4,9 13,6 10,3 9,6 12,3 6,7
f 69 41 33 44 64 31 27 43
Öğretici Metinler
% 15,4 9,2 7,4 9,8 14,3 6,9 6,0 9,6
Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir.
76
Onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesi içerisindeki
konulara karşı neden ilgi duymadıklarını birden çok seçenek işaretleyerek ifade
etmişlerdir.
Onuncu sınıf öğrencileri, üçüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konu başlıkları
içerisinde önceliği “İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.)”, “XI.-
XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü” ve “Divan Şiiri”ne vermişlerdir. Bu
konulara onuncu sınıf öğrencilerinin ilgi duymama nedenleri arasında en çok “konuyu
sevmeme” ve “konunun içeriğinden dolayı ilgi duymama” nedenleri ön plana
çıkmaktadır. Öğrenciler, ilgilerinin en az olduğu konular içerisinde ilk sırada yer alan
“İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.)” adlı konuya ilk üç sırada ,
1. Konuyu sevmediğimden (% 15,4)
2. Konuyu anlamadığımdan (%14,8)
3. Konunun içeriğinden (% 14,2)
dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir.
Öğrenciler, ilgi duymadıkları ikinci konu olan “XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet
ve Türk Kültürü”ne ilk üç sırada ilgi duymamalarına gerekçe olarak,
1. Konuyu sevmediğimden (% 15,4)
2. Konunun işleniş yönteminden (%15,0)
3. Konunun içeriğinden (% 14,1)
nedenlerine yer vermişlerdir.
Öğrenciler, ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü konu olan “Divan Şiiri”ne
ilgi duymamalarının ilk üç nedenini,
1. Konuyu sevmediğimden (% 17,4)
2. Konunun içeriğinden (% 15,9)
3. Konuyu anlamadığımdan (%15,7)
olarak ifade etmişlerdir.
Onuncu sınıfın son ünitesinde öğrencilerin derse karşı ilgilerinin az olmaları
arasında önceliği; “konuyu sevmemek”, “konunun içeriğinden”, “konuyu anlamamak”
ve “konunun işleniş yönteminden” nedenleri almaktadır.
77
Dokuzuncu sınıf öğrencileri Türk Edebiyatı dersi konularına ilgi duymama
nedenlerini açıklarken en önemli nedeni, “dersin işleniş yöntemi” olarak ifade ederken
(bkz. Tablo 4.1.6, Tablo 4.1.8, Tablo 4.1.10); onuncu sınıf öğrencileri, “konunun
içeriğini” ve “konuyu sevmemeyi” ön plana çıkarmaktadır. Ayrıca onuncu sınıfta ders
kitabına seçilen metinlere de öğrenciler dikkat çekmektedir. Çünkü ikinci üniteye ilgi
duymama nedenleri arasında “ders kitabına seçilen metinler” nedeni, yüzde oranları
bakımından diğer ilgi duymama nedenlerine yakın orandadır.
Aşağıda, onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgi duyma veya ilgi
duymama nedenlerini açıklamaya yardımcı olacağı düşünülen konulardan elde edilen
bulgulara yer verilmiştir. Bu kapsamda öncelikle bir yılda okunan kitap sayısı ile ilgili
bulgulara yer verilmiştir.
Tablo 4.2.9, onuncu sınıf öğrencilerinin bir yılda kaç kitap okuduklarına dair
bulguları içermektedir.
Tablo 4.2.9. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı
f %
1 - 4 62 13,9
5 – 9 91 20,4
10 – 14 94 21,0
15 – 19 60 13,4
20 – 25 41 9,2
25’ten fazla 35 7,8
Hiç okumam 64 14,3
Toplam 447 100,0
Tablo 4.2.9’a göre, öğrencilerin % 21,0’i yılda 10 ile 14; % 20,4’ü 5 ile 9; %
13,9’ü 1 ile 4; % 13,4’ü 15 ile 19; % 9,2’si 20-25 arasında; % 7,8’i 25’ten daha çok
kitap okuduklarını belirtirken, % 14,3’ü “hiç kitap okumadıklarını” ifade etmişlerdir.
Bu tabloya göre 20’nin üzerinde kitap okuyanların oranı % 17,0’dir.
78
Tablo 4.2.10’da onuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı dersi
karne notları ile yıllık okuma düzeylerine ilişkin bulgular yer almaktadır.
Tablo 4.2.10. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne
Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri
Yıllık okunan kitap sayısı
1-4 5-9 10-14 15-19 20-25
25'ten
fazla
Hiç
okumam Toplam
f 10 19 6 5 5 7 20 721
% 13,9 26,4 8,3 6,9 6,9 9,7 27,8 100,0
f 15 19 27 6 5 4 8 842
% 17,9 22,6 32,1 7,1 6,0 4,8 9,5 100,0
f 15 23 35 7 3 1 15 993
% 15,2 23,2 35,4 7,1 3,0 1,0 15,2 100,0
f 9 22 15 24 7 8 11 964
% 9,4 22,9 15,6 25,0 7,3 8,3 11,5 100,0
f 13 8 11 18 21 15 10 96
5
% 13,5 8,3 11,5 18,8 21,9 15,6 10,4 100,0
f 62 91 94 60 41 35 64 447Toplam
% 13,9 20,4 21,0 13,4 9,2 7,8 14,3 100,0
χ2=105,896 p=0,000
Onuncu sınıf öğrencilerinden % 16,10’unun birinci dönem Türk Edebiyatı dersi
karne notu “1”; % 18,79’unun “2”; % 22,14’ünün “3”; % 21,47’sinin “4” ve %
21,47’sinin de “5”tir.
Tablo 4.2.10’daki verilere göre, onuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk
Edebiyatı dersine ait karne notları ile bir yılda okudukları kitap sayısı arasında anlamlı
bir fark (χ2=105,896; p<0,05) ve pozitif yönde çok zayıf bir ilişki vardır (r=0,10;
p=0,02).
79
Tablo 4.2.10’a göre, birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notu “1” olan
öğrencilerin % 27,8’i bir yılda “hiç kitap okumadıklarını” ifade etmişlerdir. % 26,4’ü 5
ile 9 arasında kitap okurken, % 16,6’sı (6,9+9,7) 20 ve üzeri kitap okumaktadır.
Not ortalaması “2” olan öğrenciler, yılda en fazla % 32’1 oranında 10 ile 14
arasında kitap okurken, % 9,5’i “hiç kitap okumamakta”; %10,8’i (6,0+4,8) ise 20 ve
üzeri kitap okumaktadır.
Not ortalaması “3” olan öğrencilerin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı %
35,4 oranında 10-15 arasıdır. % 15,2’si “hiç kitap okumaz”ken % 4,0’ı (3,0+1,0) 20 ve
üzeri kitap okumaktadır.
Not ortalaması “4” olan öğrenciler, yılda en fazla % 25’0 oranında 15 ile 19
arasında kitap okuduklarını, % 11,5’i “hiç kitap okumadıklarını”, % 15,6’sı (7,3+8,3)
ise 20 ve üzeri kitap okuduklarını ifade etmişlerdir.
Not ortalaması “5” olan öğrencilerin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı %
21,9 oranında 20-25 arasıdır. Bu öğrencilerin % 10,4’ü “hiç kitap okumaz”ken, 20 ve
üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (21,9+15,6) % 37,5 gibi yüksek bir orandır.
Millî Eğitim Bakanlığı’nın “100 Temel Eser” (bkz. EK 3) uygulamasına dayalı
olarak öğrencilerin, yılda en az 25 kitap okuması hedeflenmektedir. Yukarıdaki
tablodaki verilerin çelişkili sonuçlarına dayanarak öğrencilerin, “100 Temel Eser”
uygulamasına bağlı olarak yılda 25 kitap okuyup okumadığı daha ayrıntılı ve o konuyu
içeren farklı bir araştırmayla ortaya konma ihtiyacı doğmuştur. Çünkü onuncu sınıf
öğrencilerinin % 14.3’ünün “hiç kitap okumaması”; % 13,9’unun en fazla 4 kitap
okuması düşündürücüdür.
Öğretmenler açısından ise 100 Temel Eser uygulamasındaki aksaklık ve buna
bağlı olarak öğrencilerin kitap okuyamama nedeni, “Öğrencilerin bu eserlere ve
orijinallerine ulaşmakta (karşılaştıkları) zorluklar” dır (MEB, 2008:21).
Tablo 4.2.11’de onuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine ve yıllık
okudukları kitap sayılarına ilişkin bulgulara yer verilmiştir.
80
Tablo 4.2.11. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Bulundukları Okul Türlerine Göre Yıllık
Okuma Düzeyleri
Yıllık okunan kitap sayısı
1-4 5-9 10-14 15-19 20-25 25'ten fazla
Hiç okumam Toplam
f 36 29 30 15 9 11 20 150Genel Lise
% 24,0 19,3 20,0 10,0 6,0 7,3 13,3 100,0
f 0 3 4 3 1 2 2 15Fen Lisesi
% ,0 20,0 26,7 20,0 6,7 13,3 13,3 100,0
f 1 7 8 0 0 0 2 18Sosyal Bilimler Lisesi % 5,6 38,9 44,4 ,0 ,0 ,0 11,1 100,0
f 8 0 13 5 6 8 5 45Anadolu Lisesi
% 17,8 ,0 28,9 11,1 13,3 17,8 11,1 100,0
f 0 8 3 0 2 1 4 18Spor Lisesi
% ,0 44,4 16,7 ,0 11,1 5,6 22,2 100,0
f 3 3 5 3 1 2 4 21Anadolu Öğretmen Lisesi % 14,3 14,3 23,8 14,3 4,8 9,5 19,0 100,0
f 14 41 31 34 22 11 27 180
Meslek Lisesi
% 7,8 22,8 17,2 18,9 12,2 6,1 15,0 100,0
f 62 91 94 60 41 35 64 447 Toplam % 13,9 20,4 21,0 13,4 9,2 7,8 14,3 100,0
Tablo 4.2.11’e göre, ankete katılan genel lise öğrencileri, yılda en çok % 24,0
oranında 1-4 arasında kitap okumaktadırlar. % 13,3’ü “hiç kitap okumazken” 20 ve
üzeri kitap okuyan öğrencilerin oranı (6,0+7,3) % 13,3’tür.
Fen lisesi öğrencileri, bir yılda en çok % 26’7 oranında 15-19 arasında kitap
okurken, % 13,3’ü “hiç okumamakta”, % 20,0’ı (6,7+13,3) ise 20 ve üzeri kitap
okumaktadır.
Ankete katılan sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin % 44,4’ü bir yılda en çok 10-
14 arasında kitap okuduklarını ifade ederken, % 11,1’i “Hiç kitap okumadığını”
belirtmiştir. Sosyal bilimler liselerinin araştırma kapsamındaki öğrenciler arasında 20 ve
üzeri kitap okuyan öğrenci bulunmamaktadır. Ancak bu veriler, araştırmamız örneklemi
içerisinde sosyal bilgiler liselerini temsil ettiğini düşündüğümüz 18 öğrenci için
81
geçerlidir. Bu nedenle sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin okuma kültürü ile ilgili daha
kapsamlı, örneklemi geniş ve sosyal bilimler lisesine yoğunlaşmış bir araştırma
yapılması, bu öğrenciler hakkında daha gerçekçi veriler sağlayacaktır.
Anadolu lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 28’9 oranında 10-14 arasında kitap
okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 11,1’i “hiç kitap okumaz”ken, % 31,1’i (13,3+17,8)
20 ve üzeri kitap okumaktadır.
Spor lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 44’4 oranında 5-9 arasında kitap
okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 22,2’si “hiç kitap okumaz”ken, % 16,7’si
(11,1+5,6) 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Onuncu sınıf spor lisesi öğrencileri,
dokuzuncu sınıf spor lisesi öğrencilerine göre kitap okuma bakımından daha iyi olduğu
söylenebilir. Çünkü araştırma kapsamındaki dokuzuncu sınıf spor lisesi öğrencilerinin
yarısı hiç kitap okumadığını belirtmiştir (bkz. Tablo 4.1.13).
Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 23,8 oranında 10-14
arasında kitap okumaktadırlar. % 19’0’ı “hiç kitap okumamakta”dır. Ankete katılan
Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri arasında 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı ise
% 14,4 (4,8+9,5)’tür.
Meslek lisesi öğrencilerinin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı, % 22,8
oranında 5-9 arasıdır. “Hiç kitap okumayan” öğrenci oranı, % 15,0; 20 ve üzeri kitap
okuyan öğrenci oranı % 18,3 (12,2+6,1)’tür.
Tablo 4.2.11’e göre, spor lisesi ile Anadolu öğretmen lisesi onuncu sınıf
öğrencilerinin “hiç kitap okumam” seçeneğini ortalama % 20 oranında işaretlemesi
düşündürücü bir durumdur. Onuncu sınıflar içerisinde Anadolu lisesi öğrencilerinin
daha fazla kitap okudukları söylenebilir.
Tablo 4.2.12’de onuncu sınıf öğrencilerinin okul türlerine göre Türk Edebiyatı
dersine ilgi düzeylerinin dağılımı verilmiştir.
82
Tablo 4.2.12. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine
İlgi Düzeyleri
İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam
Genel Lise f
Satır % Sütün %
110 73,3 33,2
40 26,7 34,5
150 100,0 33,6
Fen Lisesi f
Satır % Sütün %
15 100,0
4,5
0 ,0 ,0
15 100,0
3,4
Sosyal Bilimler Lisesi
f Satır % Sütün %
14 77,8
4,2
4 22,2
3,4
18 100,0
4,0
Anadolu Lisesi f Satır %
Sütün %
38 84,4 11,5
7 15,6
6,0
45 100,0 10,1
Spor Lisesi f
Satır % Sütün %
18 100,0
5,4
0 ,0 ,0
18 100,0
4,0
Anadolu Öğretmen Lisesi
f Satır % Sütün %
16 76,2%
4,8%
5 23,8%
4,3%
21 100,0%
4,7%
Meslek Lisesi f Satır % Sütün %
120 66,7 36,3
60 33,3 51,7
180 100,0 40,3
Toplam f
Satır % Sütün %
331 74,0
100,0
116 26,0
100,0
447 100,0 100,0
χ2=13,586 p=0,000
Tablo 4.2.12’deki sonuçlara göre, onuncu sınıf öğrencilerinin okul türleri ile
Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi duyup duymamaları arasında 0,05 anlamlılık
düzeyinde fark görülmektedir (χ2=13,586; p=0,000).
Türk Edebiyatı dersine
meslek lisesi öğrencileri % 33,3;
genel lise öğrencileri % 26,7;
83
Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri % 23,8;
sosyal bilimler lisesi öğrencileri % 22,2;
Anadolu lisesi öğrencileri % 15,6 oranında ilgi duymaktadırlar.
Spor lisesi öğrencileri ve fen lisesi öğrencileri ise, Türk Edebiyatı dersine karşı
hiç ilgi duymamaktadırlar (% 0,0).
Tablo 4.2.13’te onuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem karne notlarına göre
Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin dağılımı verilmiştir.
Tablo 4.2.13. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk
Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri
İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam
1
f
Satır %
Sütün %
66
91,7
19,9
6
8,3
5,2
72
100,0
16,1
2
f
Satır %
Sütün %
57
67,9
17,2
27
32,1
23,3
84
100,0
18,8
3 f
Satır %
Sütün %
77
77,8
23,3
22
22,2
19,0
99
100,0
22,1
4 f
Satır %
Sütün %
65
67,7
19,6
31
32,3
26,7
96
100,0
21,5
5 f
Satır %
Sütün %
66
68,8
19,9
30
31,3
25,9
96
100,0
21,5
Toplam
f
Satır %
Sütün %
331
74,0
100,0
116
26,0
100,0
447
100,0
100,0
χ2=17,433 p=0,002
84
Tablo 4.2.13’e göre, onuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı
dersi karne notları ile Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde
fark görülmektedir (χ2=17,433; p=0,002).
Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine,
not ortalaması “4” olan öğrenciler % 32,3;
not ortalaması “2” olan öğrenciler % 32,1;
not ortalaması “5” olan öğrenciler % 31,3;
not ortalaması “3” olan öğrenciler % 22,2;
not ortalaması “1” olan öğrenciler % 8,3 oranında ilgi duymaktadır.
Dokuzuncu sınıf öğrencilerinde not ortalaması ile derse yönelik ilgi arasında bir
ilişkiden söz ederken (bkz. Tablo 4.1.15) onuncu sınıf öğrencileri için bu ilişki pozitif
yönde yokumsanacak kadar zayıftır (p=0,005; r=0,13) ve bu ilişkinin, doğrusal bir ilişki
olduğu da söylenemez. Tablo 4.2.13’e göre, not ortalaması “2” olan öğrenci Türk
Edebiyatı dersine not ortalaması “5” olan öğrenciden daha fazla ilgi duymaktadır.
Onuncu sınıf öğrencileri için, öğrencilerin başarı durumları ile derse ilgileri arasında
çok da anlamlı bir ilişkiden söz edemeyiz.
Tablo 4.2.14’te onuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeylerine göre Türk
Edebiyatı dersine ilgilerinin dağılımı verilmiştir.
85
Tablo 4.2.14. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı
Dersine İlgileri
İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam
Hiç okumam
f
Satır %
Sütün %
59
92,2
17,8
5
7,8
4,3
64
100,0
14,3
1-4
f
Satır %
Sütün %
46
74,2
13,9
16
25,8
13,8
62
100,0
13,9
5-9
f
Satır %
Sütün %
57
62,6
17,2
34
37,4
29,3
91
100,0
20,4
10-14
f
Satır %
Sütün %
70
74,5
21,1
24
25,5
20,7
94
100,0
21,0
15-19
f
Satır %
Sütün %
36
60,0
10,9
24
40,0
20,7
60
100,0
13,4
20-25 f
Satır %
Sütün %
36
87,8
10,9
5
12,2
4,3
41
100,0
9,2
25 ve üzeri f
Satır %
Sütün %
27
77,1
8,2
8
22,9
6,9
35
100,0
7,8
Toplam f
Satır %
Sütün %
331
74,0
100,0
116
26,0
100,0
447
100,0
100,0
χ2=27,508 p=0,000
86
Tablo 4.2.14’te, onuncu sınıf öğrencilerinin bir yılda okudukları kitap sayısı ile
Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde fark
görülmektedir (χ2=27,508; p=0,000).
Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine bir yılda,
“15-19” kitap okuyan öğrencilerin % 40,0’ı
“5-9” kitap okuyan öğrencilerin % 37,4’ü;
“1-4” kitap okuyan öğrencilerin % 25,8’i;
“10-14” kitap okuyan öğrencilerin % 25,5’i;
“25 ve üzeri” kitap okuyan öğrencilerin % 22,9’u
“20-25” kitap okuyan öğrencilerin % 12,2’si;
“Hiç okumayan” öğrencilerin % 7,8’i ilgi duymaktadır.
Tablo 4.2.14’teki verilere göre, öğrencilerin kitap okuma sayıları ile Türk
Edebiyatı dersine ilgileri arasında anlamlı bir ilişki vardır (p=0,002). Değişkenler
arasında negatif yönlü yok denecek kadar zayıf bir ilişki söz konusudur (r= -0,14).
Öğrencilerin kitap okuma sayısı arttıkça derse olan ilgileri azalmaktadır.
Aşağıdaki tabloda onuncu sınıf öğrencilerinin “Türk Edebiyatı dersine ilginizi
artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz” açık uçlu sorusuna verdikleri cevaplar
yer almaktadır. Bu soru ile elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuş ve elde
edilen bulgular Tablo 4.2.15’te özetlenmiştir.
Onuncu sınıf öğrencilerine yöneltilen açık uçlu soruya öğrencilerin pek çok
önerileri olmuştur. Yazılan önerilerden frekansı 5 ve üzeri olanlar, öğrencilerin kendi
ifadeleri ile Tablo 4.2.15’te yer almıştır.
87
Tablo 4.2.15. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl
Artacağına Ait Düşünceleri
Türk Edebiyatı Dersine İlginizi Artırmak İçin Neler Yapılabilir? Lütfen Belirtiniz. f %
Günlük yaşantıyla bağlantı kurularak konular anlatılabilir. 62 8,5
Konular daha eğlenceli bir şekilde işlenebilir. 57 7,8
Daha çok görsel materyal kullanılmalı. 55 7,5
Öğretmeni sevmemize bağlı. 42 5,8
Daha fazla/farklı araç gereç kullanılmalı. 36 4,9
Hocamız çok iyi olduğu için zaten ilgimiz var. 36 4,9
Somut örnekler verilmeli. 33 4,5
Zaten ilgim var. 33 4,5
Kitaplara daha ilgi çekici metinler seçilmeli. 31 4,2
Kitaptaki parçalar daha anlaşılır seçilmeli. 30 4,1
Konular açık ve akıcı bir üslûpla anlatılmalı. 30 4,1
Sayısal bölüm öğrencisi olduğum için istesem de ilgi duyamıyorum. 30 4,1
Öğrencilerin derse daha çok aktif katılımı sağlanmalı. 27 3,7
Grup çalışmaları yaparak. 25 3,4
Ders kitabının iyi hazırlanmasıyla. 25 3,4
Ders öğretmeni alanında yeterli olursa, dersi işleyişi de ilgi çekici oluyor. 25 3,4
Öğretmen farklı etkinlikler bulmalı. 23 3,1
Hiçbir şey. 23 3,1
Anlamak için canlandırmalıyız. 21 2,9
Daha çok teknolojiden yararlanılmalı. 21 2,9
ÖSS’ye uygun olarak anlatılması ilgimi artırır. 17 2,3
Öğretmenin öğrenci ile iletişimi etkili olur. 17 2,3
Konular projektörden yansıtılarak anlatılırsa kalıcı olur. 15 2,0
Ezber mantığından uzaklaşarak. 10 1,3
Toplam 724 100,0
88
Tablo 4.2.15’e göre, onuncu sınıf öğrencileri, en fazla % 8,5 oranında Türk
Edebiyatı dersinin konuların günlük hayatla ilişkilendirilmesini istemektedirler.
Öğrencilerin önerilerinden oluşan bu tablodaki görüşleri aşağıdaki grafikte de
görüleceği gibi yedi ana başlık altında gruplandırılmıştır.
16,6
7,8
17,3 14,5 13 11,73,7
0
10
20
30
40
50
60
Fark
lı yö
ntem
lerin
uyg
ulan
ması
Öğr
enci
nin
aktif
olm
ası
Der
sin
eğle
ncel
i hâl
e ge
tirilm
esi
Fark
lı ar
aç g
ereç
kul
lanı
lması
Öğr
etm
enin
yak
laşı
mı
Kon
uların
ger
çekl
e ilişk
isi
Der
s kita
bı
Grafik 4.2.1. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl
Artacağına Ait Düşünceleri
Grafik 4.2.1’de onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin
öncelikle dersin işlenişinde “farklı araç gereç kullanılması” (% 17,3) ile artacağını ifade
etmektedirler.
Öğrencilerin % 16,6’sı Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin “farklı yöntemlerin
uygulanması” ile artacağı düşüncesindeler.
“Öğretmenin yaklaşımı” % 14,5 oranı ile öğrencilerin derse ilgilerinin
artmasında önemli rol oynamaktadır. Öğrenciler, Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin
öğretmenle ilişkisi konusunda, “Derse ilgi duymam öğretmeni sevmeme bağlı”,
89
“Öğretmenimiz dersimize girseydi, yine ilgim devam ederdi. O, konuları çok iyi
anlatıyordu.” gibi ifadeler kullanmışlardır. Öğrenciler, derse ilgilerinin artmasında
öğretmenin fonksiyonunu, Tablo 4.2.15’te görüldüğü gibi,
“Öğretmeni sevmemize bağlı (% 5,8).” “Ders öğretmeni alanında yeterli olursa, dersi işleyişi de ilgi çekici oluyor (%
3,4). ” “Öğretmen farklı etkinlikler bulmalı (% 3,1).” “Öğretmenin öğrenci ile iletişimi etkili olur. ” şeklinde ifade etmişlerdir.
Öğrencilerin derse ilgilerinin nasıl artacağına ait dördüncü öncelikli görüş grubu
% 13,0 oranı ile “konuların gerçekle ilişkisi”dir. Onuncu sınıf öğrencileri, Türk
Edebiyatı dersine ait konulara ilişkin ilgilerinin azlığının bir nedeni de, derste işledikleri
konuları günlük hayatla ilişkilendirememeleri olarak ifade etmişlerdir. Ayrıca bu sorunu
öğrenciler, kendilerine yöneltilen açık uçlu soruya da yazma gereği duymuşlardır. Bu
nedenle onuncu sınıf konularının işlenirken günlük hayatla ilişkilendirilmesi,
öğrencilerin konuyu anlamasına kolaylık sağlayacaktır. Bu hususta onuncu sınıf
konularının gerçek hayatla ilişkilendirilmesi açısından öğretmenlere hizmet içi eğitimler
verilebilir veya örnek çalışmalarla rehberlik yapılabilir.
Onuncu sınıf öğrencilerinin derse ilgilerinin artmasında ders kitabının da önemli
fonksiyonu vardır. Öğrenciler, % 11,7 oranında “ders kitabının yeniden düzenlenmesi”
ile derse ilgilerinin artacağını ifade etmişlerdir. Öğrencilere göre onuncu sınıf Türk
Edebiyatı ders kitabında/kitabı,
“Parçalar daha anlaşılır seçilmeli” ( % 4,1)
“Daha ilgi çekici metinler olmalı” ( % 4,2)
“Özenle hazırlanmalı” ( % 3,4)’dır.
Bu bulgular, onuncu sınıf ders kitabının, öğrencilerin değerlendirmeleri ışığında
ve onların görüşleri dikkate alınarak güncellenmesi gerektiğini ortaya çıkarmıştır.
90
4.3. On Birinci Sınıf
4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar
Tablo 4.3.1’de araştırmamıza katkı sağlayan on birinci sınıf öğrencilerinin
devam ettikleri okul türlerine göre dağılımı bulunmaktadır.
Tablo 4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Dağılımı
f %
Genel Lise 150 34,2
Fen Lisesi 23 5,3
Anadolu Lisesi 42 9,6
Spor Lisesi 19 4,3
Anadolu Öğretmen Lisesi 24 5,5
Meslek Lisesi 180 41,1
Toplam 438 100,0
Diğer sınıf düzeylerinde olduğu gibi on birinci sınıfta da öğrenciler, okul türleri
bakımından orantısal olarak belirlenmiştir. Tablo 4.3.1’e göre, görüşü alınan on birinci
sınıf öğrencilerinin % 41,1 meslek lisesi; % 34,2 genel lise; % 9,6 Anadolu lisesi; %
5,5 Anadolu öğretmen lisesi; % 5,3 fen lisesi; % 4,3 spor lisesidir.
Tablo 4.3.2’de on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi birinci dönem
karne notuna göre dağılımı yer almaktadır.
Tablo 4.3.2. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne
Notuna Göre Dağılımı
Karne Notu
Bir İki Üç Dört Beş Toplam
f % f % f % f % f % f %
67 15,3 88 20,1 96 21,9 96 21,9 91 20,8 438 100,0
91
Tablo 4.3.3’e göre, not ortalamasını belirten öğrencilerin % 15,3’ü bir; % 20,1’i
iki; % 21,9’u üç; % 21,9’u dört; % 20,8’i beştir.
Tablo 4.3.3’te on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci
ünitesine karşı ilgi duyup duymama oranları görülmektedir.
Tablo 4.3.3. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine
Karşı İlgi Düzeyleri
İlgi Duyuyorum İlgi Duymuyorum Toplam
f 76 362 438Edebiyat, Sosyal ve
Siyasî Hayat İlişkisi % 17,4 82,6 100,0
f 59 379 438Yenileşme Dönemi
% 13,5 86,5 100,0
Toplam f
%
135
15,45
741
84,55
876
100,0
Bu ünitede “Edebiyatla Düşünce, Sosyal ve Siyasî Hayatın İlişkisi”ne ait bilgiler
yer almaktadır. Birinci ünite içerisinde “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” ve
“Yenileşme Dönemi” adlı iki konu bulunmaktadır.
Araştırmaya katılan on birinci sınıf öğrencileri, birinci ünitede iki konu
içerisinde % 17,4 oranında “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” adlı konuya ilgi
duyarken; “Yenileşme Dönemi”ne ait konuya % 13,5 oranında ilgi duymaktadırlar.
Öğrenciler, birinci ünitedeki konulara % 82,6 ile % 86,5 oranları arasında ilgi
duymamaktadırlar. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 15,45 oranında ilgi duyarken;
% 84,55 oranında ilgi duymamaktadırlar.
Tablo 4.3.4’te on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci
ünitesine ait konulara ilgi duymama nedenlerine ilişkin bulgular yer almaktadır.
92
Tablo 4.3.4. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine
Karşı İlgi Duymama Nedenleri
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
Kon
unun
işle
niş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
günl
ük
haya
tla il
işki
lend
irem
ediğ
imde
n
Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ara
ç ge
reç
kulla
nılm
adığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
f 105 83 43 66 26 26 33 23 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî
Hayat İlişkisi % 24,0 18,9 9,8 15,1 5,9 5,9 7,5 5,3
f 60 77 59 94 41 20 33 28 Yenileşme Dönemi
% 13,7 17,6 13,5 21,5 9,4 4,6 7,5 6,4
Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir.
On birinci sınıf öğrencilerinin birden çok görüş bildirdiği birinci ünite
konularına öğrencilerin ilgileri oldukça düşüktür. Tablo 4.3.4’te görüldüğü gibi,
öğrencilerin bu konulara ilgi duymama nedenleri, hem “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî
Hayat İlişkisi”nde hem de “Yenileşme Dönemi”nde öncelikli olan ilk üç neden -
oranları farklı olsa da- aynıdır.
“Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” konusuna öğrencilerin ilgi duymama
nedenleri arasında öncelikli olan üç neden
1. Konunun işleniş yönteminden (% 24,0)
2. Konunun içeriğinden (%18,9)
3. Konuyu sevmediğimden (% 15,1)’dir.
Öğrenciler, “Yenileşme Dönemi” konusuna da yine aynı nedenlerden dolayı ilgi
duymadıklarını ifade etmişlerdir. Ancak oranları farklıdır.
93
1. Konuyu sevmediğimden (% 15,1)
2. Konunun içeriğinden (%18,9)
3. Konunun işleniş yönteminden (% 24,0)
On birici sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesine karşı ilgi
düzeylerinin dağılımı Tablo 4.3.5’te yer almaktadır.
Tablo 4.3.5. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri
İLGİ
DUYUYORUM
İLGİ
DUYMUYORUM
Toplam
f 57 381 438Tanzimat Dönemi
Edebiyatı’nın Oluşumu % 13,0 87,0 100,0
f 74 364 438Öğretici Metinler
% 16,9 83,1 100,0
f 79 359 438Coşku ve Heyecanı Dile
Getiren Metinler (Şiir) % 18,0 82,0 100,0
f 63 375 438Anlatmaya Bağlı Edebî
Metinler % 14,4 85,6 100,0
f 88 350 438Göstermeye Bağlı Edebî
Metinler % 20,1 79,9 100,0
f 59 379 438Tanzimat Dönemi
Edebiyatı’nın Genel
Özellikleri % 13,5 86,5 100,0
Toplam f
%
420
15,98
2208
84,02
2628
100,0
Bu ünitede öğrenciler, “Tanzimat Dönemi Edebiyatı (1860-1896)”nı
öğrenmektedirler. Ünite içerisinde altı konu yer almaktadır.
94
Tablo 4.3.5’e göre ankete katkı sağlayan on birici sınıfa devam eden öğrenciler,
Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesi içerisinde en fazla % 20,1 oranıında “Göstermeye
Bağlı Edebî Metinler” konusuna ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 18,0
oranında “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)”; üçüncü sırada ise % 16,9
oranında “Öğretici Metinler” başlıklı konuya ilgi duymaktadırlar.
Öğrenciler, ikinci ünite içerisinde ilgilerinin en az olduğu ilk üç konuyu, % 87,0
oranında “Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu”; ikinci konuyu % 86,5 oranında
“Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri”; üçüncü konuyu % 85,6 oranında
“Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler” olarak ifade etmişlerdir.
Öğrenciler, ikinci ünitedeki konu başlıklarına % 79,9 ile % 87,0 oranları
arasında ilgi duymamaktadırlar. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 15,98 oranında
ilgi duyarken; % 84,02 oranında ilgi duymamaktadırlar.
Tablo 4.3.6’da on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci
ünitesindeki ait konulara ilgi duymama nedenlerine ilişkin bulgular yer almaktadır.
95
Tablo 4.3.6. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine
Karşı İlgi Duymama Nedenleri
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
Kon
unun
işle
niş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
günl
ük h
ayat
la
ilişk
ilend
irem
ediğ
imde
n
Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ara
ç ge
reç
kulla
nılm
adığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
f 69 62 56 85 38 53 20 32 Tanzimat Dönemi
Edebiyatı’nın Oluşumu % 15,8 14,2 12,8 19,5 8,7 12,1 4,6 7,3
f 43 70 48 72 42 35 26 38 Öğretici Metinler
% 9,8 16,0 11,0 16,4 9,6 8,0 5,9 8,7
f 65 45 44 54 51 24 41 57 Coşku ve Heyecanı Dile
Getiren Metinler (Şiir) % 14,8 10,3 10,0 12,3 11,6 5,5 9,4 13,0
f 54 35 53 82 55 25 37 47 Anlatmaya Bağlı Edebî
Metinler % 12,3 8,0 12,1 18,7 12,6 5,7 8,4 10,7
f 50 54 38 59 45 43 39 30 Göstermeye Bağlı Edebî
Metinler % 11,4 12,3 8,7 13,5 10,3 9,8 8,9 6,8
f 63 62 57 84 54 48 29 24 Tanzimat Dönemi
Edebiyatı’nın Genel
Özellikleri % 14,4 14,2 13,0 19,2 12,3 11,0 6,6 5,5
Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir.
Tablo 4.3.6’da on birinci sınıf öğrencileri, ünite içerisinde en fazla ilgi
duymadıkları konu başlıklarını “Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu”, “Tanzimat
96
Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri” ve “Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler” olarak
ifade etmişlerdir. Konulara öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında en çok
“konuyu sevmediğimden”, “konunun işleniş yönteminden” ve “konunun içeriğinden”
nedenleri ön plana çıkmıştır.
Öğrenciler, üçüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konular içerisinde ilk sırada
yer alan “Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu” konusuna ilgi duymama nedeni
olarak ilk üç sırada,
1. Konuyu sevmediğimden (% 19,9)
2. Konunun işleniş yönteminden (% 15,8)
3. Konunun içeriğinden (%14,2)
ifade etmişlerdir.
Öğrenciler, ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın
Genel Özellikleri”ne öncelikli olarak
1. Konuyu sevmediğimden (% 19,2)
2. Konunun işleniş yönteminden (% 14,4)
3. Konunun içeriğinden (%14,2)
nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir.
Öğrencilerin bu ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü konu
ise, “Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler”dir. Öğrencilerin bu konuya karşı ilgisizliklerinde
öncelikli olan ilk üç neden,
1. Konuyu sevmediğimden (% 18,7)
2. Konuyu anlamadığımdan (% 12,6)
3. Konunun işleniş yönteminden (%12,3)’dir.
On birinci sınıf öğrencileri için “konuları sevmemek” ciddî bir sorun olarak
görülmektedir. Tablodaki verilere göre bunun bir nedeni, “dersin işleniş yöntemi”
olabilir. Öğrenciler, bu konulara ilgi duymamalarını, her ne kadar “konunun içeriği” ile
ilişkilendirseler de, ilgi çekici ve farklı yöntemlerle öğrencilerin konulara dikkatleri
çekilebilir. Ayrıca “Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler” konusunu öğrenciler (55 kişi), %
12,6 oranında “anlamadıklarını” ve bu nedenle de konuya ilgi duymadıklarını ifade
97
etmişlerdir. Konunun neden anlaşılmadığına dair öğretmen ve öğrencilerden yeni
görüşler alınarak, konunun kapsamı veya ele alınışı gözden geçirilebilir. Çünkü
örneklemimiz içerisinde 55 öğrenci, görüşleri dikkate alınması gereken büyüklükte bir
gruptur.
Tablo 4.3.7’de on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Servet-i
Fünûn (Edebiyat-ı Cedide 1896-1901) ve Fecr-i Âtî Topluluğu (1909-1912)” adlı
üçüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı yer almaktadır.
Tablo 4.3.7. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine
Karşı İlgi Düzeyleri
İLGİ DUYUYORUM İLGİ DUYMUYORUM Toplam
f 60 378 438Servet-i Fünûn
Edebiyatı’nın
Oluşumu % 13,7 86,3 100,0
f 63 375 438Öğretici Metinler
% 14,4 85,6 100,0
f 60 378 438Coşku ve Heyecanı
Dile Getiren
Metinler (Şiir) ve
Mensur Şiir
% 13,7 86,3 100,0
f 112 326 438Hikâye
% 25,6 74,4 100,0
f 107 331 438Roman
% 24,4 75,6 100,0
f 83 355 438Servet-i Fünûn
Edebiyatı’nın Genel
Özellikleri % 18,9 81,1 100,0
Toplam f
%
485
18,45
2143
81,55
2628
100,0
98
Tablo 4.3.7’de on birinci sınıf öğrencilerinin üçüncü ünitesine ilgi duyma
düzeylerinin dağılımı görülmektedir. Üçüncü ünite içerisindeki altı konuya öğrencilerin
ilgi duymaları ve ilgi duymamaları arasında orantısal olarak büyük farklılıklar söz
konusudur.
On birinci sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesinde en fazla
% 25,6 oranıyla “Hikâye”; % 24,4 oranıyla “Roman”; % 18,9 oranıyla “Servet-i Fünûn
Edebiyatı’nın Genel Özellikleri” adlı konulara ilgi duymaktalar.
On birinci sınıf öğrencileri ünite içerisinde en az ilgi duydukları konuları ise, %
86,3 oranında “Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu”; yine % 86,3 oranında “Coşku
ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir” ve % 85,6 oranında “Öğretici
Metinler” olarak ifade etmişlerdir.
Öğrenciler, üçüncü ünitedeki konulara % 74,4 ile % 86,3 oranları arasında ilgi
duymamaktadırlar. Üçüncü ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 18,45 oranında ilgi
duyarken; % 81,55 oranında ilgi duymamaktadırlar. Birinci ve ikinci üniteye bakarak bu
oran, biraz daha fazla gibi görülse de birinci ve ikinci sınıf öğrencilerinin Türk
Edebiyatı dersine karşı ilgilerine göre oldukça düşük oranlardır.
Tablo 4.3.8’de on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü
ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı görülmektedir.
99
Tablo 4.3.8. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine
Karşı İlgi Duymama Nedenleri
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
Kon
unun
işle
niş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
günl
ük h
ayat
la
ilişk
ilend
irem
ediğ
imde
n K
onu
işle
nirk
en d
eğiş
ik a
raç
gere
ç
kulla
nılm
adığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
f 73 55 52 73 50 56 32 24 Servet-i Fünûn
Edebiyatı’nın Oluşumu % 16,7 12,6 11,9 16,7 11,4 12,8 7,3 5,5
f 52 72 56 60 21 41 48 33 Öğretici Metinler
% 11,9 16,4 12,8 13,7 4,8 9,4 11,0 7,5
f 62 59 46 79 53 43 27 38 Coşku ve Heyecanı Dile
Getiren Metinler (Şiir) ve
Mensur Şiir % 14,2 13,5 10,5 18,0 12,1 9,8 6,2 8,7
f 51 63 50 49 41 33 18 28 Hikâye
% 11,6 14,4 11,4 11,2 9,4 7.5 4,1 6,4
f 45 59 23 57 47 45 34 20 Roman
% 10,3 13,5 5,3 13,0 10,7 10,3 7,8 4,6
f 56 56 53 89 53 45 23 40 Servet-i Fünûn
Edebiyatı’nın Genel
Özellikleri % 12,8 12,8 12,1 20,3 12,1 10,3 5,3 9,1
Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir.
100
Bu ünite de öğrenciler, “Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu” ve “Coşku ve
Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir” adlı konulara aynı oranda (%
86,3) ilgi duymamaktadırlar. Ancak bu iki konuya ilgi duymama nedenleri arasında fark
vardır. “Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu” konusuna ilk üç sırada
1. Konuyu sevmediğimden (% 16,7)
2. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (%12,8)
3. Konunun içeriğinden (% 12,6)
nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade ederken; “Coşku ve Heyecanı Dile
Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir” adlı konuya,
1. Konuyu sevmediğimden (% 18,0)
2. Konunun işleniş yönteminden (% 14,2)
3. Konunun içeriğinden (% 13,5)
nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir.
Öğrenciler, ilgi düzeylerinin düşük olduğu üçüncü konu olan “Öğretici
Metinler”e ise, ilgilerinin az olma nedenini ilk üç sırada,
1. Konunun içeriğinden (% 16,4)
2. Konuyu sevmediğimden (% 13,7)
3. Konuda aktif olmadığımdan (% 12,8)
şeklinde ifade etmişlerdir.
Bu ünitede öğrencilerin derse karşı ilgilerinin az olmaları arasında önceliği;
“konuyu sevmemek” ve “konunun içeriğinden” nedenleri almaktadır.
On birinci sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesini büyük
oranda “sevmedikleri”nden dolayı ilgi duymadıklarını ifade ederlerken, “konunun
içeriğine” karşı da ilgisizdirler.
Tablo 4.3.9’da on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Millî
Edebiyat Dönemi (1911-1923)” adlı dördüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı
yer almaktadır.
101
Tablo 4.3.9. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine
Karşı İlgi Düzeyleri
İLGİ
DUYUYORUM
İLGİ
DUYMUYORUM
Toplam
f 47 391 438Millî Edebiyat
Dönemi’nin Oluşumu % 10,7 89,3 100,0
f 75 363 438Öğretici Metinler
% 17,1 82,7 100,0
f 65 373 438Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir % 14,8 85,2 100,0
f 81 357 438Saf (Öz) Şiir
% 18,5 81,5 100,0
f 84 354 438Halkın Yaşayış Tarzını ve Değerlerini Anlatan Manzumeler % 19,2 80,8 100,0
f 84 354 438Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler
% 19,2 80,8 100,0
f 128 310 438Hikâye
% 29,2 70,8 100,0
f 120 318 438Roman
% 27,4 72,6 100,0
f 89 349 438Göstermeye Bağlı Edebî Metinler
% 20,3 79,7 100,0
f 73 365 438Millî Edebiyat Dönemi’nin Genel Özellikleri % 16,7 83,3 100,0
Toplam f
%
846
19,31
3534
81,69
4380
100,0
102
On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesine karşı
ilgi düzeylerinin dağılımı Tablo 5.3.9’da verilmiştir. Dördüncü ünitede öğrenciler,
“Millî Edebiyat Dönemi”ne ait bilgiler öğrenmektedirler. Dördüncü ünitede toplam on
konu bulunmaktadır.
On birinci sınıf öğrencileri, dördüncü ünite içerisinde en fazla % 29,2 oranıyla
“Hikâye” başlıklı konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 27,4 oranıyla
“Roman”; üçüncü sırada ise % 20,3 ile “Göstermeye Bağlı Edebî Metinler” başlıklı
konuya ilgi duymaktalar.
Öğrenciler, dördüncü ünite içerisinde ilgi duymadıkları ilk konuyu % 89,3
oranında “Göstermeye Bağlı Edebî Metinler”; ikinci konuyu % 85,2 oranında “Sade Dil
ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir”; üçüncü konuyu % 82,7 oranında “Öğretici Metinler”
olarak ifade etmişlerdir.
Öğrenciler, üniteye ait konu başlıklarına % 70,8 ile % 89,3 oranları arasında ilgi
duymamaktadırlar. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 19,31 oranında ilgi duyarken;
% 81,69 oranında ilgi duymamaktadırlar.
Tablo 4.3.10’ da on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü
ünitesi olan “Millî Edebiyat Dönemi (1911-1923)”ne karşı ilgi düzeylerinin neden
düşük olduğuna dair bilgiler yer almaktadır.
103
Tablo 4.3.10. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine
Karşı İlgi Duymama Nedenleri
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
Kon
unun
işle
niş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
günl
ük
haya
tla il
işki
lend
irem
ediğ
imde
n
Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ara
ç ge
reç
kulla
nılm
adığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
f 59 61 46 86 55 41 37 28 Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu % 13,5 13,9 10,5 19,6 12,6 9,4 8,4 6,4
f 60 43 47 64 43 41 21 40 Öğretici Metinler
% 13,7 9,8 10,7 14,6 9,8 9,4 4,8 9,1
f 58 59 58 76 32 49 39 32 Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir % 13,2 13,5 13,2 17,4 7,3 11,2 8,9 7,3
f 62 50 38 60 45 32 44 47 Saf (Öz) Şiir
% 14,2 11,4 8,7 13,7 10,3 7,3 10,0 10,7
f 59 45 73 64 61 38 33 29 Halkın Yaşayış Tarzını ve Değerlerini Anlatan Manzumeler % 13,5 10,3 16,7 14,6 13,9 8,7 7,5 6,6
f 71 36 48 70 56 52 33 36 Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler % 16,2 8,2 11,0 16,0 12,8 11,9 7,5 8,2
f 67 57 44 51 25 42 20 24 Hikâye
% 15,3 13,0 10,0 11,6 5,7 9,6 4,6 5,5
f 48 59 51 42 41 37 39 13 Roman
% 11,0 13,5 11,6 9,6 9,4 8,4 8,9 3,0
f 49 37 61 82 44 44 21 47 Göstermeye Bağlı
Edebî Metinler % 11,2 8,4 13,9 18,7 10,0 10,0 4,8 10,7
f 66 51 40 87 49 43 49 32
Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu
% 15,1 11,6 9,1 19,9 11,2 9,8 11,2 7,3
Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir.
104
On birinci sınıf öğrencileri, dördüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konu
başlıkları içerisinde önceliği “Göstermeye Bağlı Edebî Metinler”, “Sade Dil ve Hece
Ölçüsüyle Yazılmış Şiir” ve “Öğretici Metinler”e vermişlerdir. Bu konu başlıklarına
öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında en çok yoğunluk “konuyu sevmeme”,
“konunun işleniş yöntemi”, “konunun içeriği” ve “konuda aktif olmama”
nedenlerindedir. Öğrenciler, dördüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konular
içerisinde ilk sırada yer alan “Göstermeye Bağlı Edebî Metinler” konusuna ilgi
duymama nedeni olarak ilk üç sırada,
1. Konuyu sevmediğimden (% 19,6)
2. Konunun içeriğinden (% 13,9)
3. Konunun işleniş yönteminden (% 13,5)
ifade etmişlerdir.
Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Sade Dil ve Hece
Ölçüsüyle Yazılmış Şiir”e öncelikli olarak,
1. Konuyu sevmediğimden (% 17,4)
2. Konunun içeriğinden (% 13,5)
3. Konunun işleniş yönteminden (% 13,2) ve Konuda aktif olmadığımdan (%
13,2)
nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir.
Öğrencilerin üçüncü ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü
konu başlığı ise, “Öğretici Metinler”dir. Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında
öncelikli olan ilk üç neden,
1. Konuyu sevmediğimden (% 14,6)
2. Konunun işleniş yönteminden (% 13,7)
3. Konuda aktif olmadığından (% 10,7)’dır.
Bu ünitede de üçüncü ünitede olduğu gibi diğer nedenlerden farklı olarak
öğrenciler, “konularda aktif olmadıklarından dolayı” konulara ilgi duymadıklarını ifade
etmektedirler. Bu durumu, “dersin işleniş yöntemi” ile açıklamak mümkündür. Eğer
105
öğrenciler derste aktif değilse, konunun işlenişinde daha çok öğretmen anlatımlı
yöntemin tercih edildiği düşüncesi ön plana çıkabilir.
Tablo 4.3.11’de on birinci sınıf öğrencilerinin yılda kaç kitap okuduklarına dair
verilerin dağılımı yer almaktadır.
Tablo 4.3.11. Ankete Katılan On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap
Sayısı
Okunan kitap sayısı f %
1 - 4 65 14,8
5– 9 94 21,5
10 – 14 85 19,4
15 – 19 60 13,7
20 – 25 18 4,1
25’ten fazla 21 4,8
Hiç okumam 95 21,7
Toplam 438 100,0
Tablo 4.3.11’e göre on birinci sınıf öğrencilerinin % 21,7’si bir yıl boyunca “hiç
kitap okumadıklarını” ifade etmişlerdir. Öğrencilerin, % 21,5’i 5-9; % 19,4’ü 10-14; %
14,8’i 1-4; % 13,7’si 15-19 arasında; % 4,8’i 25’ten fazla kitap okuduklarını
belirtmişlerdir. Tabloya göre 20 ve üzeri kitap okuyan öğrencilerin oranı % 8,9’dur.
Tablo 4.3.12’de on birinci sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı
dersi karne notları ile bir yılda okudukları kitap sayısı arasındaki ilişkiyi göstermektedir.
106
Tablo 4.3.12. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne
Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri
Yıllık okunan kitap sayısı
1-4 5-9 10-14 15-19 20-25 25'ten fazla
Hiç okumam Toplam
f 18 14 11 0 1 0 23 671
% 26,9 20,9 16,4 ,0 1,5 ,0 34,3 100,0
f 8 20 20 6 2 1 31 882
% 9,1 22,7 22,7 6,8 2,3 1,1 35,2 100,0
f 11 15 28 11 9 9 13 963
% 11,5 15,6 29,2 11,5 9,4 9,4 13,5 100,0
f 19 25 9 15 4 2 22 964
% 19,8 26,0 9,4 15,6 4,2 2,1 22,9 100,0
f 9 20 17 28 2 9 6 91
5
% 9,9 22,0 18,7 30,8 2,2 9,9 6,6 100,0
f 65 94 85 60 18 21 95 438Toplam
% 14,8 21,5 19,4 13,7 4,1 4,8 21,7 100,0
Tablo 4.3.12’ye göre, birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notu “1” olan on
birinci sınıf öğrencilerinin % 34,3 gibi yüksek bir oranı yılda “hiç kitap okumadıklarını”
ifade etmişlerdir. Öğrencilerin, % 26,9’u 1-4 arasında kitap okurken, % 1,5 (1,5+0,0)
gibi düşük oranda 20 ve üzeri kitap okumaktadır.
Not ortalaması “2” olan öğrenciler, yılda % 35’2 oranında “hiç kitap
okumamakta”dırlar. 10-14 arasında kitap okuyan öğrenci oranı % 22,7 iken, 20 ve
üzeri kitap okumayan öğrenci oranı % 3,4 (2,3+1,1)’tür.
Not ortalaması “3” olan öğrencilerin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı %
29,2 oranında 10-14 arasıdır. % 13,5’i “hiç okumaz”ken % 18,8’i (9,4+9,4) 20 ve üzeri
kitap okumaktadır.
Not ortalaması “4” olan öğrenciler, yılda en fazla % 26’0 oranında 5-9 arasında
kitap okuduklarını, % 22,9 gibi yüksek bir oranı “hiç okumadıklarını”, % 6,3’ü
(4,2+2,1) ise 20 ve üzeri kitap okuduklarını ifade etmişlerdir.
107
Not ortalaması “5” olan öğrencilerin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı %
30,8 oranında 15-19 arasıdır. % 6,6’sı “hiç kitap okumaz”ken, 20 ve üzeri kitap okuyan
öğrenci oranı (21,9+15,6) % 12,1’dir.
On birinci sınıf öğrencileri arasında not ortalaması “1” ve “2” olan öğrenciler
arasında ‘hiç kitap okumayan’ların oranı oldukça yüksektir. On birinci sınıf
öğrencilerinin hiç olmazsa okulun açık olduğu aylarda kitap okuması beklenir. Çünkü
her ne kadar “100 Temel Eser” uygulaması zorunlu olmasa da öğrencilerin ortak
kültürde birleşmesi için on birinci sınıf öğrencilerinin de okuması gereken kitaplar
belirlenmiştir. Fakat bu öğrenciler, kendilerini ÖSS gibi sınava hazırladıkları için, kitap
okumak onlar için amaçlarının dışında bir faaliyet olarak görülebilir.
Tablo 4.3.13’te on birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine ve
yıllık okudukları kitap sayılarına ilişkin bulgular verilmiştir.
Tablo 4.3.13. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Bir Yılda Okudukları
Kitap Sayısı
Yıllık okunan kitap sayısı
1-4 5-9 10-14 15-19 20-25
25'ten fazla
Hiç okumam Toplam
f 24 43 30 7 6 13 27 150Genel Lise % 16,0 28,7 20,0 4,7 4,0 8,7 18,0 100,0f 1 1 2 3 0 5 11 23Fen Lisesi % 4,3 4,3 8,7 13,0 ,0 21,7 47,8 100,0f 4 14 6 8 4 1 5 42Anadolu
Lisesi % 9,5 33,3 14,3 19,0 9,5 2,4 11,9 100,0f 3 0 3 0 0 0 13 19Spor
Lisesi % 15,8 ,0 15,8 ,0 ,0 ,0 68,4 100,0f 3 7 5 1 2 0 6 24Anadolu
Öğretmen Lisesi
% 12,5 29,2 20,8 4,2 8,3 ,0 25,0 100,0
f 30 29 39 41 6 2 30 29
Meslek Lisesi
% 16,7 16,1 21,7 22,8 3,3 1,1 16,7 16,1
f 65 94 85 60 18 21 95 438Toplam % 14,8 21,5 19,4 13,7 4,1 4,8 21,7 100,0
Tablo 4.3.13’e göre, genel lise öğrencileri, yılda en çok % 28,7 oranında 5-9
arasında kitap okumaktadırlar. % 18,0’ı “hiç kitap okumazken, 20 ve üzeri kitap
okuyan öğrenci oranı (4,0+8,7) % 12,7’dir.
108
Fen lisesi öğrencilerinin % 47,8’i “hiç kitap okumadıklarını” ifade etmişlerdir ki
bu oran oldukça yüksektir. % 21,7’si ise 25’ten fazla kitap okumaktadırlar. Onuncu sınıf
fen lisesi öğrencilerinin tersine, on birinci sınıf fen lisesi öğrencileri arasında kitap
okuma oranı oldukça düşüktür.
Anadolu lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 33’3 oranında 5-9 arasında kitap
okumaktadırlar. % 11,9’u “hiç kitap okumaz”ken ; % 11,9’u (9,5+2,4) 20 ve üzeri kitap
okumaktadır.
Araştırmamıza katkı sağlayan spor lisesi öğrencilerinin % 68,4’ü “hiç kitap
okumam” seçeneğini işaretlemişlerdir. Bu öğrenciler içerisinde yılda 15 ve üzeri kitap
okuyan öğrenci bulunmamaktadır.
Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 29,2 oranında 5-9
arasında kitap okumaktadırlar. % 25,0’ı “hiç kitap okumaz”ken; % 8,3’ü (8,3+0,0) 20
ve üzeri kitap okumaktadır.
Meslek lisesi öğrencilerinin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı % 22,8
oranında 15-19 arasıdır. Hiç okumayan öğrenci oranı % 16,7; 20 ve üzeri kitap okuyan
öğrenci oranı % 4,0 (3,3+1,1)’dır.
Tablo 4.3.14’e göre diğer sınıf düzeylerinde olduğu gibi, spor lisesi
öğrencilerinin okuma düzeyleri farklı bir araştırma ve daha büyük bir örneklemle
derinlemesine araştırılmaya muhtaç bir konudur. Ayrıca on birinci sınıf öğrencileri
içerisinde “hiç kitap okumam” seçeneğini işaretleyen öğrenci oranı oldukça fazladır.
Şayet anketi uyguladığımız eğitim öğretim döneminde (2007-2008) yeni Türk
Edebiyatı Öğretim Programı on ikinci sınıflarda da uygulanıyor olsaydı ve biz bu anketi
onlara da uygulama şansı bulsaydık; büyük bir ihtimalle on ikinci sınıf öğrencilerinin
okuma düzeyleri daha da düşük çıkacaktı. Çünkü bu öğrencilerin sınava hazırlanma
süreçleri, kitap okumaya zaman ayırmalarına engel olabilir. Biz bunu on birinci sınıf
öğrencilerinin verilerinden yararlanarak tahmin etmekteyiz. Ancak bu yargılarımız yine
sınıf düzeylerinde öğrencilerin okuma kültürünü ortaya koyacak bir araştırma ile
doğruluk kazanacaktır.
Tablo 4.3.14’te on birinci sınıf öğrencilerinin okul türlerine göre Türk Edebiyatı
dersine ilgi düzeylerine ait bulgular yer almaktadır.
109
Tablo 4.3.14. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı
Dersine İlgi Düzeyleri
İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam
Genel Lise f
Satır %
Sütün %
118
78,7
32,6
32
21,3
42,1
150
100,0
34,2
Fen Lisesi f
Satır %
Sütün %
19
82,6
5,2
4
17,4%
5,3
23
100,0
5,3
Anadolu
Lisesi
f
Satır %
Sütün %
38
90,5
10,5
4
9,5%
5,3
42
100,0
9,6
Spor Lisesi f
Satır %
Sütün %
19
100,0
5,2
0
,0
,0
19
100,0
4,3
Anadolu Öğretmen Lisesi
f
Satır %
Sütün %
21
87,5
5,8
3
12,5
3,9
24
100,0
5,5
Meslek Lisesi f
Satır %
Sütün %
147
81,7
40,6
33
18,3
43,4
180
100,0
41,1
Toplam
f
Satır %
Sütün %
362
82,6
100,0
76
17,4
100,0
438
100,0
100,0
Tablo 4.3.14’te on birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine ile
Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi düzeyleri arasındaki karşılaştırma verilmiştir.
Türk Edebiyatı dersine
genel lise öğrencileri % 21,3;
meslek lisesi öğrencileri % 18,3;
fen lisesi öğrencileri % 17,4;
Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri % 12,5;
Anadolu lisesi öğrencileri % 9,5;
oranında ilgi duymaktadırlar.
110
Spor lisesi öğrencileri ise, Türk Edebiyatı dersine karşı hiç ilgi
duymamaktadırlar (% 0,0).
Tablo 4.3.15’te on birinci sınıf öğrencilerinin birinci dönem karne notlarına göre
Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin bulguları yer almaktadır..
Tablo 4.3.15. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk
Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri
İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam
1
f
Satır %
Sütün %
52
77,6
14,4
15
22,4
19,7
67
100,0
15,3
2
f
Satır %
Sütün %
81
92,0
22,4
7
8,0
9,2
88
100,0
20,1
3 f
Satır %
Sütün %
81
92,0
22,4
7
8,0
9,2
88
100,0
20,1
4 f
Satır %
Sütün %
78
81,3
21,5
18
18,8
23,7
96
100,0
21,9
5 f
Satır %
Sütün %
68
74,7
18,8
23
25,3
30,3
91
100,0
20,8
Toplam
f
Satır %
Sütün %
362
82,6
100,0
76
17,4
100,0
438
100,0
100,0
χ2=11,690 p=0,020
111
Tablo 4.3.15’e göre, on birinci sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı
dersi karne notları ile Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde
fark vardır (χ2=11,690; p=0,020). Ancak farklar arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde
herhangi bir ilişkiden söz edilememektedir (p=0,86).
Tablo 4.3.15’teki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine,
not ortalaması “5” olan öğrenciler % 25,3;
not ortalaması “1” olan öğrenciler % 22,4;
not ortalaması “4” olan öğrenciler % 18,8;
not ortalaması “3” olan öğrenciler % 8,0;
not ortalaması “2” olan öğrenciler % 8,0 oranında ilgi duymaktadır.
On birinci sınıf öğrencilerinde de onuncu sınıf öğrencilerinde olduğu gibi, derse
ait ilgileri ile ders başarıları arasında beklediğimiz sonuç çıkmamıştır. Çünkü not
ortalaması “1” olan öğrenciler, Türk Edebiyatı dersine not ortalaması “4, 3, 2” olan
öğrencilerden daha fazla ilgi duymaktadırlar. Tablo 4.3.15’e göre, öğrencilerin derse ait
başarı notları ile derse ilgileri arasında her hangi bir ilişkiden söz edilememektedir.
Tablo 4.3.16’da, on birinci sınıf öğrencilerinin okuma düzeylerine göre Türk
Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri yer almaktadır.
112
Tablo 4.3.16. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı
Dersine İlgileri
İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam
Hiç okumam f
Satır %
Sütün %
53
81,5
14,6
12
18,5
15,8
65
100,0
14,8
1-4 f
Satır %
Sütün %
82
87,2
22,7
12
12,8
15,8
94
100,0
21,5
5-9
f
Satır %
Sütün %
62
72,9
17,1
23
27,1
30,3
85
100,0
19,4
10-14
f
Satır %
Sütün %
55
91,7
15,2
5
8,3
6,6
60
100,0
13,7
15-19
f
Satır %
Sütün %
17
94,4
4,7
1
5,6
1,3
18
100,0
4,1
20-24 f
Satır %
Sütün %
17
81,0
4,7
4
19,0
5,3
21
100,0
4,8
25 ve üzeri f
Satır %
Sütün %
76
80,0
21,0
19
20,0
25,0
95
100,0
21,7
Toplam
f
Satır %
Sütün %
362
82,6
100,0
76
17,4
100,0
438
100,0
100,0
χ2=12,675 p=0,048
113
Tablo 4.3.16’da, on birinci sınıf öğrencilerinin bir yılda okudukları kitap sayısı
ile Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde fark
görülmektedir (χ2=12,675; p=0,048). Ancak gruplar arasında herhangi bir ilişkiden söz
edilemez (p=0,87). Öğrencilerin okudukları kitap sayısı ile derse ilgileri arasında
orantısal bir ilişki yoktur.
Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine bir yılda,
“5-9” kitap okuyan öğrencilerin % 27,1’i;
“25 ve üzeri” kitap okuyan öğrencilerin % 20,0’ı;
“20-24” kitap okuyan öğrencilerin % 19,0’ı;
“Hiç okumayan” öğrencilerin % 18,5’i;
“1-4” kitap okuyan öğrencilerin % 12,8’i;
“10-14” kitap okuyan öğrencilerin % 8,3’ü;
“15-19” kitap okuyan öğrencilerin % 5,6’sı ilgi duymaktadır.
Araştırmanın veri toplama aracının üçüncü bölümünü “Türk Edebiyatı dersine
ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” açık uçlu sorusu
oluşturmaktadır.
Tablo 4.3.17’de on birinci sınıf öğrencilerinin kendi ifadeleri ile “Türk Edebiyatı
dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” sorusuna verdikleri
cevaplar yer almaktadır.
On birinci sınıf öğrencilerine yöneltilen açık uçlu soruya öğrencilerin pek çok
önerileri olmuştur. Yazılan önerilerden frekansı 5 ve üzeri olanlar Tablo 4.3.17’de yer
almıştır.
114
Tablo 4.3.17. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl
Artacağına Ait Düşünceleri
Türk Edebiyatı Dersine İlginizi Artırmak İçin Neler Yapılabilir? Lütfen Belirtiniz. f %
Hiçbir şey yapılamaz. 51 6
Günümüz sanatçıları derse davet edilebilir. 47 5,5
Ders işlenişi daha eğlenceli hâle getirilebilir. 43 5
Sayısal bölümde olduğum için konuları öğrenmeye ihtiyaç duyamıyorum.
43 5
Öğrencilerin derse daha fazla katılımı sağlanabilir. 36 4,2
Ders kitaplarında daha ilgi çekici parçalar yer alabilir. 34 4
İlgim zaten var. 34 4
Değişik aktiviteler yapılmalı. 33 3,9
Daha fazla grup çalışmaları yapılabilir. 33 3,9
Öğretmenin mesleğini ve bizleri sevmesi. 33 3,9
Derse ilgisizliğim ders öğretmeninden kaynaklanıyor. 33 3,9
Dersin içeriğine güncel konular eklenebilir. 32 3,7
Öğretmenin konuya daha hakim olması. 31 3,6
Öğretmenin dersi daha istekli işlemesi. 31 3,6
Dersin işleniş yöntemi değişmeli. 31 3,6
Tiyatrolar, oyunlar, yazı çalışmaları yapılabilir. 31 3,6
Notun ikinci planda olması öğrenciyi daha başarılı yapacaktır. 30 3,5
Daha çok bilgi içeren konular yerine tartışılacak, yorum getirilecek, öğrenciyi konuşmaya yöneltecek konuların yoğunlukta olması iyi olur.
30 3,5
Konular değişik araç gereç kullanılarak işlenebilir. 30 3,5
Sanatçıların kendi ağzından hayatları dinletilebilir (video gibi). 30 3,5
ÖSS ile bağlantılı anlatılırsa ilgimiz artar. 28 3,3
Ünite aralarında küçük sınavlar yapmak. 20 2,3
Bilgisayarlı öğretim artırılabilir. 17 2
Konuyu cazip hâle getirecek ilginç bilgiler verilmeli. 29 3,4
Konuyu anlatan sohbet tarzı konuşmalar artırılmalı. 15 1,7
Şairlerin ağzından şiirler okunabilir. 13 1,5
İdealim olarak seçtiğim mesleğin bu dersle ilgisi yok. 13 1,5
Şiir okuma saatleri yapılıp, sınıfın katılımı sağlanabilir. 12 1,4
Toplam 844 100,0
115
Tablo 4.3.17’de on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin
nasıl artacağına dair görüşleri yer almaktadır. Öğrenciler, en fazla % 6,0 oranında derse
ilgilerinin artması için “hiçbir şey yapılamayacağını” ifade etmişlerdir. Gerçekte bu
öğrenciler, Türk Edebiyatı dersiyle ne yapılırsa yapılsın ilgilenmeyeceklerini
belirtmişlerdir. Bunun nedenlerini ise Grafik 4.3.1’deki verilerle açıklayabiliriz.
Öğrencilerin önerilerinden oluşan Tablo 4.3.17’deki görüşleri, Grafik 4.3.1’de de
görüleceği gibi sekiz ana başlık altında gruplandırılmıştır.
28,6
8,7
20,115
3,7 49,37,7
0
10
20
30
40
50
Fark
lı yö
ntem
lerin
uygu
lanm
ası
Öğr
enci
nin
aktif
olm
ası
Der
sin
eğle
ncel
i hâl
ege
tirilm
esi
Fark
lı ar
aç g
ereç
kulla
nılm
ası
Öğr
etm
enin
yak
laşı
mı
Kon
uların
ger
çekl
e ilişk
isi
Der
s kita
bı
Kon
uların
sayı
sal b
ölüm
ve
OSS
ile
ilişk
isi
Grafik 4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl
Artacağına Ait Düşünceleri
On birinci sınıf öğrencilerinin % 28,6’sı, “farklı yöntemlerin uygulanması” ile
derse ait ilgilerinin artacağını ifade etmektedirler.
Öğrencilerin % 20,1’i “farklı araç gereç kullanılması” ile derse ilgilerinin
artacağı düşüncesindedir.
Öğrencilerin % 15’i “öğretmenin yaklaşımı”nı önemsemektedir. Öğrenciler, eğer
öğretmen, “mesleğini ve öğrencileri severse (% 3,9); konusuna hakim olursa (% 3,6);
116
dersi istekli işlerse (% 3,6)” Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artacağını ifade
etmekteler. “Derse ilgisizliğim ders öğretmeninden kaynaklanıyor (% 3,9).” diyen
öğrenciler, öğretmenle derse ilgileri arasındaki ilişkiyi açıkça ifade ediyorlar.
On birinci sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersine ilgi duyabilmek için
öğrendikleri konuların kendilerine ne kadar gerekli olduğunu sorgulamaktadır. Özellikle
sayısal bölüm öğrencileri, kendilerinin sayısal bölüme devam ettiklerini ve Türk
Edebiyatı dersiyle çok ilgilenmediklerini “Sayısal bölümde olduğum için konuları
öğrenmeye ihtiyaç duyamıyorum (% 5,0).”, “İdealim olarak seçtiğim mesleğin bu dersle
ilgisi yok (% 1,5).” gibi cümlelerle ifade etmişlerdir.
Öğrencilerin % 8,7’si “dersin eğlenceli hâle getirilmesi”; % 7,7’si öğrencinin
aktif olması; % 4,0’ı “ders kitabı” ve % 3,7’si “konuların gerçekle ilişkisi” hakkında
görüş bildirerek derse ilgilerinin artacağını belirtmişlerdir.
117
BEŞİNCİ BÖLÜM
5.1. Sonuç
• Grafik 5.1.1’de görüldüğü gibi, dokuzuncu sınıf öğrencileri, dokuzuncu sınıf
Türk Edebiyatı dersine ait dört ünite içerisinde en fazla üçüncü üniteye (Olay
Çevresinde Oluşan Edebî Metinler) % 23,07 oranında ilgi duymaktadır. İlgilerinin en az
olduğu ünite ise, % 79,87 oranı ile dördüncü ünite (Öğretici Metinler)’dir. Öğrencilerin
dört üniteye de ilgi duymaları açısından oranlar arasında önemli bir fark
görülmemektedir.
21.9
8
21.0
7
78.9
3
23.0
7
76.9
3
20.13
79.87
78.0
1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
İlgi duyuyorum. İlgi duymuyorum.
BirinciÜnite
İkinci Ünite
ÜçüncüÜnite
DördüncüÜnite
Grafik 5.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı
İlgi Düzeyleri
Öğrencilerin dokuzuncu sınıf üniteleri içerisinde ilgilerinin en az olduğu ilk üç
konu;
Birinci ünitede : Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi, Metin, Edebiyat ve Gerçeklik
İkinci ünitede : Şiirde Gelenek, Şiirde Tema, Manzume ve Şiir
118
Üçüncü ünitede : Metin ve Zihniyet, Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri
Tanıma ve Gruplandırma, Metin ve Gelenek
Dördüncü ünitede : Yapı (Plan), Metin ve Gelenek, Metin ve Zihniyet’tir.
Öğrenciler; ikinci, üçüncü ve dördüncü ünitede ortak olarak ilgi duymadıkları
konular arasında ilk üç sırada öncelikle “Gelenek” konusunu ifade etmişlerdir. “Şiirde
Gelenek”, “Metin ve Gelenek” onlar için anlaşılması zor bir konu olarak ön plana
çıkmıştır. Ayrıca “Metin ve Zihniyet” konusu da ilgi duyulmayan konu başlıkları
arasında üçüncü ünitede birinci, dördüncü ünitede üçüncü sırada yer almaktadır.
Üçüncü ünitede öğrencilerin ifadelerine göre, öncelikli olarak ilgi duymadıkları
konulara ilgi duymama nedenleri içerisinde anlatılanları günlük hayatla
ilişkilendirememeleri öğrenciler için ciddi bir sorundur. Gerek sınıflandırmaya dayanan
“Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma” konusu gerekse
Türk Edebiyatı öğretmenleri için de yeni olan Türk Edebiyatı Öğretim Programında
inceleme metodolojisi içerisinde terim olarak ilk kez karşılaştıkları “Metin ve Zihniyet”
ve “Metin ve Gelenek” konusu, örneklerle ve işleniş yöntemi ile günlük hayatla
ilişkilendirilememiş görülmektedir. Bu durumun öğrencilerin konuya olan ilgisinin
azalmasına neden olmuş olabileceği söylenebilir. Anlatılanları düşünce dünyasında
somutlaştıramayan öğrenciler, konulara karşı ilgi duymadıklarını ve sevmediklerini
rahatlıkla ifade etmektedirler.
Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bu konulara ilgi duymamasında önceliği;
“konuyu sevmediğimden”, “konunun içeriğinden”, “dersin işleniş yönteminden”,
“konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden” nedenleri yer almaktadır.
• Onuncu sınıf öğrencileri Grafik 6.1.2’ye göre, Türk Edebiyatı dersi üniteleri
içerisinde en fazla sonuncu üniteye (İslâm Uygarlığı Çevresinde Gelişen Türk
Edebiyatı) % 27,85 oranında ilgi duymaktadırlar. İlgilerinin en az olduğu ünite, % 77,45
oranında birinci ünite (Tarih İçinde Türk Edebiyatı)’dir. Onuncu sınıf öğrencileri ilk
üniteye, diğer ünitelerden daha az ilgi duymaktadır.
119
22.5
5
27.8
4
72.1
6
27.8
5
72.1
5
77.4
50
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
İlgi duyuyorum. İlgi duymuyorum.
Birinci Ünite
İkinci Ünite
ÜçüncüÜnite
Grafik 5.1.2. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi
Düzeyleri
Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi üniteleri içerisinde ilgilerinin
en az olduğu ilk üç konu;
Birinci ünitede :Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler,
Edebiyat-Tarih İlişkisi
İkinci ünitede :Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri),
Destan Dönemi, Coşku ve Heyecanı Dile Getiren
Metinler (Şiir) (Sagu, Koşuk)
Üçüncü ünitede :İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII.
yy.), XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü,
Divan Şiiri’dir.
Onuncu sınıf öğrencilerinin yukarıdaki konulara ilgi duymamasında, tıpkı
dokuzuncu sınıfta olduğu gibi “konuyu sevmediğimden” ve “konunun içeriğinden”
nedenleri ilk iki sırada yer almaktadır. Ayrıca “konuyu anlamadığımdan” ve “dersin
işleniş yönteminden” cümleleri de öğrencilerin derse ilgilerinin azlığını açıklayan diğer
nedenlerdir. Onuncu sınıf öğrencileri için diğer bir sorun, dokuzuncu sınıfta karşımıza
çıkmayan “ders kitabına seçilen metinler”dir. Onuncu sınıf konularının özelliğinden
120
dolayı öğrenciler, ders kitabına seçilen metinleri beğenmiyor olabilirler; ancak yine de
onuncu sınıf ders kitabının öğrencilerin eleştirileri doğrultusunda gözden geçirilmesi
yararlı olacaktır.
• On birinci sınıf öğrencileri aşağıdaki grafikte görüldüğü gibi, Türk Edebiyatı
dersi ünitelerine karşı ilgi düzeyleri birbirine yakındır. Fakat ünitelere ilgi duyma
oranları çok düşüktür. En fazla ilgi duydukları dördüncü üniteye (Millî Edebiyat
Dönemi) bile % 19,31 oranında ilgi duymaktadırlar. İlgilerinin en az olduğu ünite ise, %
15,45 oranında birinci ünite (Edebiyatla Düşünce, Sosyal ve Siyasî Hayatın İlişkisi)’dir.
15.4
5
15.9
8
84.0
2
18.4
5
81.5
5
19.31
81.6984.5
5
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
İlgi duyuyorum. İlgi duymuyorum.
Birinci Ünite
İkinci Ünite
ÜçüncüÜnite
DördüncüÜnite
Grafik 5.1.3. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı
İlgi Düzeyleri
Öğrencilerin on birinci sınıf üniteleri içerisinde ilgilerinin en az olduğu ilk üç
konu;
Birinci ünitede : Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi, Yenileşme
Dönemi
İkinci ünitede : Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu, Tanzimat
Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri, Anlatmaya
Bağlı Edebî Metinler
121
Üçüncü ünitede : Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu, Coşku ve
Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir,
Öğretici Metinler
Dördüncü ünitede : Hikâye, Roman, Göstermeye Bağlı Edebî Metinler
On birinci sınıf öğrencilerinin bu konulara ilgi duymamalarında ilk sırayı, dokuz
ve onuncu sınıfta olduğu gibi “konuyu sevmemek”; ikinci sırayı, “konunun içeriğinden”
nedeni almaktadır. “Dersin işleniş yöntemi” de on birinci sınıflar için ciddi bir sorundur.
• Grafik 6.1.4’te görüldüğü gibi, dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk
Edebiyatı dersine karşı ilgileri gerçekten azdır. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk
Edebiyatı konuları ile ilk kez karşılaştıklarını düşünürsek ilgilerinin az olmalarına
anlam verebiliriz. Ancak onuncu sınıf, öğrencilerinin on birinci sınıf öğrencilerinden
daha fazla derse ilgi duymaları düşündürücüdür. Çünkü yıllardır “Divan Edebiyatı”nın
konularının öğrenciler için ne kadar ağır olduğu yönünde çeşitli tartışmalar yapılsa da
grafikte görüldüğü gibi öğrenciler, Türk Edebiyatı dersine onuncu sınıfta daha fazla ilgi
göstermektedir. On birinci sınıfta Tanzimat’tan Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı’na kadar
işlenen konular, öğrencilerin ilgisini çekmemektedir.
Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin az
olmasının en büyük nedeni, “konuları sevmemeleri”dir. Ardından “konunun içeriği” ve
“konunun işleniş yöntemi” derse olan ilginin azalmasında önde gelen nedenler
arasındadır.
122
21.5
6
26.0
8
73.9
2
17.2
9
82.7
1
78.4
40
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
İlgi duyuyorum. İlgi duymuyorum.
9.Sınıf
10. Sınıf
11. Sınıf
Grafik 5.1.4. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine Karşı
İlgi Düzeyleri
• Dokuz, On ve On birinci sınıf öğrencilerinin devam ettikleri okul türlerine göre
Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi düzeyleri arasında farklılıklar söz konusudur.
Aşağıdaki tablo dikkatle incelendiğinde ankete cevap veren “fen lisesi” ve “spor lisesi”
öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine hemen hemen hiç ilgilerinin olmadığını
söyleyebiliriz. Bu durum eğilimleri ve ideallerindeki meslek grupları tahmin edildiğinde
fen lisesi ve spor lisesi öğrencileri için hoş görülebilir; ancak “sosyal bilimler lisesi”,
“Anadolu öğretmen lisesi” ve “Anadolu liseleri” için hoş karşılanamaz. Bu okul türleri
hakkında daha doğru bir yargıya varmak için okul türleri özelinde, geniş bir örneklemle
yeni bir araştırma yapılması, okul türlerinin Türk Edebiyatı dersine olan ilgilerinde daha
net yargılar ortaya çıkaracaktır.
123
Tablo 5.1.1. Ankete Katılan Öğrencilerin Bulundukları Okul Türlerine Göre Türk
Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri
İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum
9. Sınıf 10.Sınıf 11.Sınıf 9. Sınıf 10.Sınıf 11.Sınıf
Genel Lise 122
81,3
110
73,3
118
78,7
28
18,7
40
26,7
32
21,3
Fen Lisesi 24
100,0
15
100,0
19
82,6
0
0,0
0
0,0
4
17,4
Sosyal Bilimler Lisesi 10
55,6
14
77,8
8
44,4
4
22,2
Anadolu Lisesi 33
70,2
38
84,4
38
90,5
14
29,8
7
15,6
4
9,5
Spor Lisesi 11
91,7
18
100,0
19
100,0
1
8,3
0
0,0
0
0,0
Anadolu Öğretmen
Lisesi
15
75,0
16
76,2
21
87,5
5
25,0
5
23,8
3
12,5
Meslek Lisesi 118
65,6
120
66,7
147
81,7
62
34,4
60
33,3
33
18,3
Toplam 333
73,8
331
74,0
362
82,6
118
26,2
116
26,0
76
17,4
• Dokuzuncu sınıfta Türk Edebiyatı dersinde başarılı olan öğrenciler, derse karşı
da ilgililer. Başarı düzeyi düştükçe ilgi oranları da düşmektedir. Öğrencilerin derse
ilgileri ile başarıları arasında anlamlı bir ilişki söz konusudur. Onuncu sınıf
öğrencilerinin de ders başarıları ile derse olan ilgileri arasında anlamlı bir fark ve pozitif
yönde zayıf bir ilişki vardır. On birinci sınıflar için öğrencilerin ders başarıları ile
ilgileri arasında anlamlı bir fark bulunmakla birlikte gruplar arasında her hangi bir
ilişkiden söz edilememektedir. Dokuz ve onuncu sınıf öğrencileri için, derse karşı ilgisi
124
olan öğrencinin başarılı olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak aynı yargıyı on
birinci sınıflar için söylemek mümkün değildir. On birinci sınıf öğrencileri içerisinde
not ortalaması “1” olanlar, “4, 3, 2” olanlardan daha fazla Türk Edebiyatı dersine ilgi
duymaktadırlar. Bu durum bize göre ilginç bir sonuçtur ve farklı bir araştırma ile bunun
nedenleri açıklanabilir.
• Grafik 6.1.5’te görüldüğü gibi, dokuzuncu sınıf öğrencileri, bir yılda en fazla “1-
4” (% 19,5) arasında kitap okurken; onuncu sınıf öğrencileri, “10-14” (% 21,0) arasında
kitap okumaktadır. On birinci sınıf öğrencilerine yöneltilen “Bir yılda kaç kitap
okuyorsunuz?” sorusuna öğrenciler, öncelikli olarak, “hiç kitap okumadıklarını” (%
21,7) ifade etmişlerdir. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin % 12,6’sı, onuncu sınıf
öğrencilerinin % 14,3’ü “hiç kitap okumamakta”dır. Dünyaca kabul görmüş iyi
okuyucu tanımı, 20 kitap ve üzeri kitap okuyan kişidir. Dokuzuncu sınıflar içerisinde 20
ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı, % 18,8; onuncu sınıf öğrenci oranı, % 17,0; on
birinci sınıf öğrenci oranı, % 8,9’dur.
19,5
18,4
11,3
10,6
8,2
12,613
,9
20,4 21
13,4
9,2
7,8
14,3
14,8
21,5
19,4
13,7
4,1 4,8
21,7
19,3
0
10
20
30
1 ile 4 5 ile 9 10 ile 14 15 ile 19 20 ile 25 25'ten fazla hiç okumam
9. Sınıf 10. Sınıf 11. Sınıf
Grafik 5.1.5. Ankete Katılan Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda
Okudukları Kitap Sayısı
On birinci sınıf öğrencileri içerisinde not ortalaması “1” ve “2” olan öğrenciler
arasında ‘hiç kitap okumayan’ların oranı oldukça yüksektir. On birinci sınıf
125
öğrencilerinin hiç olmazsa okulun açık olduğu aylarda kitap okuması beklenir. Fakat bu
öğrenciler, kendilerini ÖSS sınavına hazırladıkları için, kitap okumak onlar için
amaçlarının dışında bir faaliyet olarak görülebilmektedir. Dökmen’in (1990)
araştırmasında da lise öğrencileri kendilerinin (araştırmaya katılanların % 62’si )
yeterinde kitap okumadıklarını ifade etmişlerdir.
Çocuk Vakfı (2006)’nın araştırmasına göre lise öğrencilerinin kitap okumama
nedeni, öğrencilerin üniversiteye giriş hazırlıklarından dolayı ders kitabı ve kaynak
kitaba bağımlı olmalarıdır.
Millî Eğitim Bakanlığı’nın “100 Temel Eser” uygulamasına dayalı olarak
öğrencilerin, ortak kültürde birleşmesi için yılda en az 25 kitap okuması hedeflenmiştir
(bkz. EK 3). Bu uygulamaya paralel olarak araştırmaya katkı sağlayan öğrencilerin “hiç
kitap okumam” seçeneğini işaretlememeleri gerekirdi. Araştırma içerisindeki veriler de
dikkate alınarak, “100 Temel Eser” uygulamasının sonuçlarını görmek ve verimliliğini
artırmak için daha ayrıntılı ve o konuyu içeren farklı bir araştırma yapmak, öğrencilerin
okuma kültürü hakkında daha net bilgiler verecektir.
• Dokuzuncu ve onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ait başarı
notları yükseldikçe kitap okuma oranlarında da zayıf da olsa pozitif bir korelasyon
(dokuzuncu sınıf r=0,13; onuncu sınıf r=0,10) söz konusudur. Fakat aynı durum, on
birinci sınıf öğrencileri için söz konusu değildir.
• Dokuz ve on birinci sınıf öğrencilerin bir yılda okudukları kitap sayısı ile derse
ilgileri arasında Spearman Korelasyon testine göre bir ilişki bulunamamıştır. Bu
öğrenciler için “Ne kadar çok kitap okuyorlarsa o derece derse ilgi duyuyorlar.”
ifadesini kullanmak mümkün değildir. Ancak onuncu sınıf öğrencileri için ilginç bir
durum söz konusudur. Çünkü onuncu sınıf öğrencilerinin okudukları kitap sayısı ile
Türk Edebiyatı dersine olan ilgileri arasında zayıf da olsa negatif bir ilişki (r= -0,14)
vardır. Onuncu sınıf öğrencilerinin kitap okuma sayısı arttıkça derse olan ilgileri
azalmaktadır. Bunun nedenleri arasında Türk Edebiyatı onuncu sınıf konularının metin
dillerinin ağır olmasından dolayı öğrencilerin derse ilgileri azalırken, güncel eserleri
okuma isteği artıyor olabilir. Fakat yine de bu durum, farklı bir araştırma konusu olarak
değerlendirilebilir.
126
46
5,2
11,6
16,2
3,7 5
16,6
3,7
7,8
17,3
14,5
13 11,7
28,6
7,7 8,7
20,1
15
3,7 44,5
0
10
20
30
40
50
Fark
lıyö
ntem
lerin
uygu
lanm
ası
Öğr
enci
nin
aktif
olm
ası
Der
sin
eğle
ncel
ihâ
le g
etiri
lmes
i
Fark
lı ar
açge
reç
kulla
nılm
ası
Öğr
etm
enin
yakl
aşımı
Kon
uların
gerç
ekle
iliş
kisi
Der
s kita
bı
9.Sınıf
10. Sınıf
11. Sınıf
Grafik 5.1.6. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine
İlgilerinin Nasıl Artacağına Dair Düşünceleri
• Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgileri
gerçek anlamda düşüktür. Araştırmamıza katılan öğrencilere, “Türk Edebiyatı dersine
ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” sorusu yöneltilmiştir.
Öğrenciler açık uçlu sorulan bu soruya pek çok görüş bildirmişlerdir. Ancak görüşler
frekansı 5 ve yukarı olanlar dikkate alınarak 7 ana başlıkta bir araya getirilmiştir.
Bunlar:
1. Farklı yöntemlerin uygulanması,
2. Farklı araç gereç kullanılması,
3. Öğretmenin yaklaşımı,
4. Öğrencinin aktif olması,
5. Dersin eğlenceli hâle getirilmesi,
6. Konuların gerçekle ilişkisi,
127
7. Ders kitabı’dır.
Grafik 6.1.6’da görüldüğü gibi dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin derse
ilgilerinin artması için öğrencilerin önerilerinde ilk üç sırada: farklı yöntemlerin
uygulanması, farklı araç gereç kullanılması ve öğretmenin yaklaşımı yer almaktadır.
1. Öğrenciler, farklı yöntemlerin uygulanması için aşağıdaki önerilerde
bulunmuşlardır:
Grup çalışması yapılmalı.
Konular günlük hayatla ilişkilendirilmeli.
Konular tiyatrolarla canlandırılmalı.
Bazı konular drama yöntemi ile anlatılabilir. Anlamak için canlandırmak gerek.
Bilgiye oyunla (kelime oyunu gibi) ulaşabilir.
Şema çizme yöntemi kullanılmalı.
Daha çok tartışma ortamı yaratılmalı.
Ezberci anlatımdan uzaklaşılmalı.
Sohbete yönelik bir yöntem denenmeli.
Daha fazla etkinlik yapılabilir.
Konular somutlaştırılarak anlatılabilir.
Ders arasında edebiyatla ilgili ilginç anekdotlar yararlı olabilir.
Edebiyatın ilgi çekici yönlerinden de bahsedilmeli.
Konular daha basite indirgenerek en sade şekli ile anlatılabilir.
Konular uygulamalı işlenmeli.
Yaşayan yazarlarımız veya şairlerimiz derse davet edilmeli.
Konuyu anlatan sohbet tarzı konuşmalar artırılmalı.
Şiir okuma saatleri yapılıp, sınıfın katılımı sağlanabilir.
Şairlerin sesinden şiirler dinletilebilir.
Sanatçıların kendi sesinden hayatları dinletilebilir (video gibi).
128
Günümüz sanatçıları derse davet edilebilir.
2. Farklı araç gereç kullanılması için öğrencilerin önerileri:
Teknolojiden daha çok yararlanılmalı.
Görsel materyallerle (sunum, video vb.) konular desteklenmeli.
Bilgisayarla öğretime önem verilmeli.
Konular projektörden yansıtılarak anlatılanların kalıcılığı sağlanabilir.
Konular değişik araç gereç kullanılarak işlenebilir.
3. Öğretmenin yaklaşımına dair öğrencilerin görüşleri:
Sevdiğimiz öğretmen dersimize girerse ilgimiz artar.
Derse ilgisizliğim ders öğretmeninden kaynaklanıyor.
Öğretmenin konuya daha hakim olması.
Öğretmenin dersi daha istekli işlemesi.
Öğretmen ile öğrencilerin iletişimi pozitif olmalı.
Öğretmenin öğrenciye yakın olmasıyla ilgimiz değişecektir.
Öğretmen, her öğrenciyle aynı seviyede ilgilenmeli.
Öğretmen konuyu anlatmaya istekli ve canlı olursa biz de etkilenebiliriz.
Öğretmenin konuya hazırlıklı gelmesi.
Dersimize giren öğretmenin alanında daha yeterli olması.
Öğretmenin mesleğini ve bizleri sevmesi.
• Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerin derse ilgilerinin artması için farklı
yöntemler uygulanırken “Grup çalışması” ile konuların desteklenmesi araştırma veri
toplama aracının ön uygulaması sırasında öneriler arasında yer almıştır. Bu nedenle
öğrencilere Türk Edebiyatı dersi işlenirken grup çalışması yapılıp yapılmadığı da
sorulmuştur. Çünkü Türk Edebiyatı Öğretim Programı, etkinliklerle özellikle de grup
çalışmaları ile desteklenen bir programdır. Türk Edebiyatı öğretmenlerinin önerilen
grup çalışmasıyla yapılan etkinlikleri ne kadar uyguladıklarına dair Grafik 5.1.7.
tahmini bir fikir vermektedir.
129
25,3 32
,2
16,6
46,3
37,1
28,1
48,8
23,1
42,1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Evet Hayır Çok Az
9.Sınıf
10. Sınıf
11. Sınıf
Grafik 5.1.7. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinde Grup
Çalışması Yapma Oranları
Grafiğe 5.1.7’ye göre Türk Edebiyatı dersi konuları işlenirken öğretmenler,
öğrencilere ortalama olarak % 23,3 oranında grup çalışması yaptırmaktadır. % 31,0’ı
“çok az” grup çalışması yaparken, % 45,7’si hiç grup çalışması yapmamaktadır.
Konuların özelliğine göre ve programın ön gördüğü kadarıyla grup çalışması ile ders
işlenir. Ancak yeni öğretim programına dayanarak Türk Edebiyatı öğretmenlerinin
nasıl grup çalışması yapabilecekleri konusunda öğretmenlerin eğitimlerle
desteklenmesi yararlı olacaktır. Çünkü Türk Edebiyatı Öğretim Programı’nın temel
felsefesi, yapılandırmacı öğrenme temelleri üzerine kurulmuştur. Yapılandırmacı
yaklaşımda kullanılan stratejilerden birisi de –drama, proje çalışmaları, tasarımlayarak
öğrenme, öğreterek öğrenmenin (Wilson, 1997:8) yanında- “iş birlikçi öğrenme”dir ve
grup çalışması ön plandadır.
Grafik 5.1.7’de onuncu sınıf konularında % 16,6 oranında grup çalışması
yapıldığı görülmektedir ki bu oran oldukça düşüktür. Muhtemelen bunun nedeni
konuların özelliğinden ve öğretmenlerin iş birlikçi uygulamaya yer vermediğinden
kaynaklanmalıdır. Grafik 5.1.8’de görüldüğü gibi öğretmenler en çok onuncu sınıfta
ders içerisinde söz sahibidir. Bu nedenle diğer öğretmenler de dikkatten uzak
tutulmamak kaydıyla onuncu sınıf öğretmenlerine konuların anlatımında farklı
130
yöntemler uygulamaları ve yeni programın felsefesini kavramaları için eğitimler
düzenlenmelidir.
35,3
48,351
,3
15,7
33
42,9
16,2
40,9
16,2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Öğretmen Öğrenci Hem öğretmen hemöğrenci
9.Sınıf
10. Sınıf
11. Sınıf
Grafik 5.1.8. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Düzeylerine Göre Söz Sahibi Olan Kişilerin
Oranları
• Yapılandırmacı yaklaşımda öğretmenin görevi, “yol gösterici ve rehber”dir
(Brooks ve Brooks, 1999:23). Öğrenci merkezdedir ve öğretmen, eğitim ortamını
düzenleyen, öğrencilerin aktif katılımını sağlayan ve bilgiye ulaşılması için yönlendiren
bir danışmandır. Ancak mevcut uygulama programda ön görülen öğretmen modeli ile
çakışmaktadır. Çünkü merkezde öğrenci yerine öğretmen bulunmaktadır. Grafik
5.1.8’de görüldüğü gibi, öğrenci % 15 civarında söz sahibidir.
131
12,2 19
,7
13,6
60,2
26,2
13,9
68,5
17,6
67,8
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Evet Hayır Çok Az
9.Sınıf
10. Sınıf
11. Sınıf
Grafik 5.1.9. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinde
Farklı Araç Gereç Kullanma Oranları
• Öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgilerinin az olma nedenlerinden biri
de dersin işlenişinde farklı araç gereçlerden yeteri kadar yararlanılmamasıdır. Grafik
5.1.9’da görüldüğü gibi öğrenciler % 12,2 ile % 13,9 oranında derslerinde farklı araç
gereç kullandıklarını ifade etmişlerdir. Oysa uygulanmakta olan öğretim programının
felsefesinde teknoloji önemli bir yer tutmaktadır. “Yapılandırmacı sınıf teknolojik
olmalıdır. Bilginin üretilebilmesi için sınıfın dünyaya açık olması gerekir. Bu bilişim
teknolojisi ile mümkün olabilir. İnternet bağlantısı, telefon, televizyon, kitaplık (içi
dolu), dersle ilgili gerekli materyal ve diğer donanımlar..vs.” (Yapıca.M, 2007).
Gerekli düzenlemeler yapılamadığı takdirde programda ön görülen hedeflere de
ulaşılmakta güçlük çekilebilir. Bunun sonucu olarak da öğrencilerin derse olan ilgileri
düşük seviyede olmaktadır.
• Öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgileri beklenen düzeyde olmasa da Türk
Edebiyatı öğretmeni olma istekleri, ilgilerine göre daha fazladır. Dokuz, ve on birinci
sınıf öğrencilerinin derse ilgi duymaları ile Türk Edebiyatı öğretmeni olma istekleri
arasında her hangi bir ilişkiden söz edilemezken onuncu sınıf öğrencileri için negatif
yönlü zayıf bir ilişki vardır (p=0,008; r= -125). Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk
Edebiyatı dersine ilgileri arttıkça Türk Edebiyatı öğretmeni olma istekleri azalmaktadır.
132
29
25,3
74,7
25,3
74,7
710
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Evet Hayır
9. Sınıf
10. Sınıf
11. Sınıf
Grafik 5.1.10. Ankete Katılan Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk
Edebiyatı Dersi Öğretmeni Olma İstekleri
Grafik 5.1.10’da görüldüğü gibi dokuzuncu sınıf öğrencilerinin, onuncu ve on
birinci sınıf öğrencilerine göre Türk Edebiyatı öğretmeni olma istekleri daha fazladır (%
29,0).
133
5.2. Öneriler
• Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programına İlişkin Öneriler
Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı güncelleştirme çalışmalarında
araştırmamız içerisinde yer alan öğrencilerin dokuz, on ve on birinci sınıf
ünitelerinin konuları hakkındaki görüşleri dikkate alınmalıdır.
• Öğrencilere İlişkin Öneriler
1. Türk Edebiyatı dersinin amaçları, öğrencilere iyi özümsetilmelidir.
Öğrenciler, bu dersin varlığının kendileri için öneminin farkında olmalılar.
2. On birinci sınıf sayısal bölümü öğrencileri, kendilerine üniversite giriş
sınavında gerekli olmadığı için Türk Edebiyatı dersine ilgi duymadıklarını
ifade etmişlerdir. Öğrencilere Türk Edebiyatı konularının sınavdan uzak,
genel kültür bağlamında gerekli olduğu hissettirilmelidir.
• Öğretmenlere İlişkin Öneriler
Öğretmenlerin, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgili olmalarında
ne kadar etkin olduklarının önemini bir kez daha vurgulamak için, toplantılar
düzenlenmeli veya küçük broşürler hazırlanmalıdır.
Türk Edebiyatı öğretmenlerine Türk Edebiyatı dersi konularının işlenişi
hakkında hizmet içi eğitimler verilmelidir. Bu hizmet içi eğitimler arasında:
1. Türk Edebiyatı Öğretim Programının Tanıtımı (öğretmenlere ve kitap
yazarlarına),
2. Türk Edebiyatı Dersinde Kullanılan Yöntem ve Teknikler,
3. Türk Edebiyatı Konularının Günlük Hayatla İlişkilendirilmesi,
4. “Metin ve Zihniyet”, “Metin ve Gelenek” konularının Türk Edebiyatı
öğretmenlerine örneklerle uygulamalı olarak açıklanması,
5. “Yapılandırmacı Yaklaşımda Öğretmenin Rolü”,
6. “Yapılandırmacı Yaklaşımın Stratejileri”,
134
7. “Türk Edebiyatı Dersinde Grup Çalışmaları”,
8. “Türk Edebiyatı Dersinde Teknolojiden Yararlanma”,
9. “Türk Edebiyatı Dersinde Öğrenci Merkezli Eğitimi Uygulama
Yöntemleri”,
10. “Türk Edebiyatı Dersinde Süreç Değerlendirme”,
11. “Türk Edebiyatı Dersinin İşlenişine Ait İyi Örneklerin Paylaşılması”
(Türkiye genelindeki Türk Edebiyatı öğretmenlerinin konuları işlerken
uyguladıkları ilgi çekici yöntem ve etkinliklerin paylaşılması, örnek
teşkil etmesi ve genele yayılması).
• Ders Kitabına İlişkin Öneriler
Onuncu sınıf Türk Edebiyatı ders kitabı, öğrencilerin kitap hakkındaki eleştirileri
doğrultusunda gözden geçirilmeli.
• Proje Çalışmalarına İlişkin Öneriler
1. Yaşayan şair ve yazarların okullarda Türk Edebiyatı dersine katılımları için
proje geliştirilmeli.
2. Bakanlığımızın politikaları içerisinde yer alan ve öğrencilerde ortak bir
kültür oluşturulması hedeflenen “100 Temel Eser” projesinin okullarda ne
kadar hayata geçirildiğine dair değerlendirme yapılmalı ve projenin
işlerliğinin artırılması için önlemler alınmalıdır.
• Türk Edebiyatı Öğretmeni Yetiştiren Yüksek Öğretim Bölümlerine Yönelik
Öneriler
1. Eğitim fakültelerinde teorik bilgilerden çok uygulama ön planda olmalıdır.
Türk edebiyatı branşındaki öğretmen, sistemde görev aldığı zaman sadece
programların felsefesine uygun yaklaşımları bilmekle kalmayıp,
uygulamadaki yöntemleri de çok iyi tanıyor olması gerekir. Sistemdeki Türk
Edebiyatı öğretmenleri; hizmet içi eğitim, seminer, toplantı, el kitabı, broşür
vb. yeniliklere uyum amacıyla eğitilirken, yetişmekte olan öğretmen
135
adayları, fakültelerinde eğitim öğretim görürken yetiştirilmelidir. Bu nedenle
eğitim fakültesi ders programları gözden geçirilmeli ve konuların işlenişine
ait uygulamalar ağırlıklı olmalıdır. Öğretmen adayları; yaparak ve yaşayarak
kendileri öğrenirken zevk alırlarsa öğrencilere de bu yöntemleri
uygulayacaklardır. Dolayısıyla öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine
ilgilerinin az olma nedenleri arasında ilk sırayı alan “dersin işleniş yöntemi”
sorunu, en aza indirgenmiş olacaktır.
2. Üniversitelerin Türk Edebiyatı öğretmeni yetiştiren bölümleri, gelişen ve
değişen çalışmalar doğrultusunda ders programlarını güncellemelidir.
136
5.3. Araştırma Önerileri
Öğrencilerin okuma düzeyleri hakkında çeşitli araştırmalar yapılmalı. Bunlar
arasında geniş örneklem alınarak
1. Spor Lisesi Öğrencilerinin Okuma Düzeylerinin Düşük Olmasının
Nedenleri,
2. Spor Lisesi Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine Olan İlgileri,
3. Sosyal Bilimler Lisesi Öğrencilerinin Okuma Düzeylerinin Düşük
Olmasının Nedenleri
4. Anadolu Öğretmen Lisesi Öğrencilerinin Okuma Düzeylerinin Düşük
Olmasının Nedenleri
konulu araştırmalar yapılmalı ve sonuçlarına göre önlemler alınmalıdır. Ayrıca:
1. “100 Temel Eser” Projesinin Uygulanmasında Karşılaşılan Problemler
ve Çözüm Önerileri,
2. Türk Edebiyatı Öğretmeni Yetiştiren Fakültelerin Ders Programlarının
Uygulama Boyutu
araştırma konuları da araştırmamızı destekleyecek diğer konulardır.
137
KAYNAKLAR
Alpaslan Gökalp, Gonca. (2000). "Derslikten Günlük Yaşama Edebiyat Eğitimi",
Türkbilig (Türkoloji Araştırmaları), Sayı I.
Ayyıldız, Mustafa ve Bozkurt, Ümit (2006) “Edebiyat ve Kompozisyon Eğitiminde
Karşılaşılan Sorunlar (Alan Araştırması-Van Örneği)”, Türk Eğitim Bilimleri
Dergisi, Gazi Üniversitesi Yayınları, Cilt 4, Sayı 1/45-54.
Brooks G. and M G. Books. (1999). “The Courage to be Constructivist”, Educational
Leadership, Novemher, 18-24.
Çocuk Vakfı (2006). Türkiye’nin Okuma Alışkanlığı Karnesi,
http://www.cocukvakfi.org.tr/soru2.htm, (21.08.2009).
Demirel, Özcan. (2003). Öğretme Sanatı, Ankara, Pegema Yayıncılık.
Dökmen, Üstün. (1990). “Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Okuma Becerileri, İlgileri,
Okuma ve Kütüphane Kullanma Alışkanlıkları”, Ankara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Fakültesi Dergisi, C.23, S.2.
Güzel, Abdurrahman (2006). “Edebiyat Eğitiminde Amaçlar ve Bu Amaçlara Yönelik
Yöntem Teknik ve Örnek Uygulamaları”, Millî Eğitim, S.169.
Güzel, A, -Torun, A.,- Bilkan, A.F.,- Demir, C. (1997). Türk Dili ve Edebiyatı I, İstanbul.
Kantemir, Enise (1987). “Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Çağdaş Eğilimler”,
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, No:36.
Karaalioğlu, Seyit. (1980). Edebiyat Sanatı, İstanbul, İnkılâp Yayınevi.
Karasar, Niyazi. (1995). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: 3A Araştırma ve
Danışmanlık Ltd.
Kavcar, Cahit. (1993). “Yeni Türk Edebiyatı Öğretimi”. A. Ü. Eğitim Bilimleri
Fakültesi Dergisi , C.26, S.1.
138
Keşmer, Emin. (2002), “Türkçe-Edebiyat Öğretiminde Oyunlaştırma ve Özgün Yazma
Üretimi”, Türkçe-Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Sorunlar, Çözümler, Yeni
Yaklaşımlar Sempozyumu II.
Kızılca, Mesut. (2007). Lise 3’üncü Sınıflarda Türk Dili ve Edebiyatı Dersinde
“Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı”nın Öğrenci Merkezli Öğretim Modeliyle
İşlenmesi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kütükçü, Tamer. (2002). “Lise Edebiyat Öğretiminde Yöntem Önerileri”, Türkçe-Türk
Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Sorunlar, Çözümler, Yeni Yaklaşımlar
Sempozyumu II.
MEB, TTK (2005). Ortaöğretim Türk Edebiyatı Dersi 9,10,11,12. Sınıflar Öğretim
Programı.
(2008). 2005 Yılında Geliştirilerek Uygulamaya Konulan 9,10 ve 11. Sınıf Türk
Edebiyatı Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitabının Değerlendirilmesi
Çalışması.
(2008). 2005 Yılında Geliştirilerek Uygulamaya Konulan 9,10 ve 11. Sınıf Türk
Edebiyatı Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitabının Değerlendirilmesi
Çalışması II.
(2008) Ortaöğretim Programları ile Ders Kitaplarını Değerlendirme Çalıştayı.
“Spor Liseleri Yönetmeliği”, http://www.mevzuat.adalet.gov.tr (02.01.2009).
Oral, Behçet ve Aşılıoğlu, Bayram. (2000). “Lise Türk Dili ve Edebiyatı Dersi
Öğretmenlerinin Türk Dili ve Edebiyatı Programı Hakkındaki Görüşlerinin
Değerlendirilmesi”, Eğitim ve Bilim, Cilt:25, Sayı:116.
Önder, Alev. (1999). Yaşayarak Öğrenme İçin Eğitici Drama, İstanbul, Epsilon
Yayıncılık.
Sağlamtunç, Tülin. (1990). Türkiye’de Üniversite Kütüphanecilik Bölümlerinin 4. Sınıf
Öğrencilerinin Özgür (Boş) Zaman-Ders Dışı Okuma Alışkanlıkları Üzerine Bir
Araştırma. Türk Kütüphaneciliği 4 (1) 3-21.
139
Serin, Aslıhan (2005). Yaratıcı Dramayla Kurgulanmış Yaratıcı Yazma Çalışmalarına
İlişkin Bir Model Önerisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara
Üniversitesi.
Sever, Sedat. (2003). Çocuk ve Edebiyat, Ankara, Kök Yayıncılık.
Şaşan, Hasan H. (2002). “Yapılandırmacı Öğrenme”, Yaşadıkça Eğitim, 74-75, 49-52.
TDK, (2009). Edebiyat ve Söz Sanatı Terimleri Sözlüğü, (Hzl. R. FİLİZOK) 09.03.2009
tarihinde http://tdkterim.gov.tr adresinden indirilmiştir.
Üstün, Özgür. (2007) Ortaöğretim Üçüncü Sınıfta Türk Dili ve Edebiyatı Dersinde
Karikatür Kullanmanın Yazılı Anlatım Öğretimine Etkisi, Yayımlanmamış
Yüksek Lisan Tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
Yapıcı, Mehmet. “Yapılandırmacılık ve Sınıf”, http://myapici.blogspot.com/2007/04/
(02.02.2009).
Wilson, Brent G Reflections on Constructivism and lnstructional Design, Denver,
Englewood Cliiffs NJ. Educational Technology Publications, 1997.
http://www.surveysytem.com/sscals.htm
140
EKLER
141
EK 1
TÜRK EDEBİYATI DERSİ 9, 10 ve 11. SINIF ÜNİTELERİ
DOKUZUNCU SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ ÜNİTELERİ
I.ÜNİTE: GÜZEL SANATLAR VE DEBİYAT 1.Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri 2. Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi 3. Dilin İnsan ve Toplum Hayatındaki Yeri ve Önemi 4. Metin 5. Edebî Metin 6. Edebiyat ve Gerçeklik
II. ÜNİTE: COŞKU ve HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER (ŞİİR) 1. Şiir İnceleme Yöntemi
a. Şiir ve Zihniyet (Dönemi) b.Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm) c.Şiir Dili d.Şiirde Yapı e.Şiirde Tema f.Şiirde Gerçeklik ve Anlam g. Şiir ve Gelenek h.Yorum ı.Metin ve Şair
2. Manzume ve Şiir 3. Manzume ve Şiir Örneklerini İnceleme
III.ÜNİTE : OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER 1. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma 2. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi
a. Metin ve Zihniyet b. Yapı (Olay Örgüsü, Kişiler, Mekân, Zaman) c.Tema d. Dil ve Anlatım e. Metin ve Gelenek f. Anlama ve Yorumlama g. Metin ve Yazar
142
3. Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İncele (Masal ve Destandan Hikâye ve Romana)
4. Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Karagöz ve Seyirlik Oyunlardan Modern Tiyatro metinlerine) a. Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri Tanıma (Tiyatro) b. Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri İnceleme
IV. ÜNİTE: ÖĞRETİCİ METİNLER 1. Öğretici Metinleri İnceleme Yöntemi
a. Metin ve Zihniyet b.Yapı (Plan) c. Ana Düşünce d. Dil ve Anlatım e. Metin ve Gelenek f. Anlam g. Metin ve Yazar h. Yorum
2. Öğretici Metin Örneklerini İnceleme/ Karşılaştırma
143
ONUNCU SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ ÜNİTELERİ
I. ÜNİTE : TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI 1. Edebiyat-Tarih İlişkisi 2.Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler
II. ÜNİTE: DESTAN DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI 1.Destan Dönemi 2. Sözlü Edebiyat
a.Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,Koşuk) b.Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan)
3.Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)
III. ÜNİTE: İSLÂM UYGARLIĞI ÇEVRESİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI 1. XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü
2. İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.) 3. Oğuz Türkçesinin Anadolu’daki İlk Ürünleri (XIII.-XIV. yy.)
a. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir) b. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler c. Öğretici Metinler
4. XV. Yüzyıldan XIX. Yüzyıl Ortalarına Kadar Osmanlı Edebiyatı a. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)
1. Divan Şiiri 2. Halk Şiiri
a. Anonim Halk Şiiri (Mani, Türkü) b. Âşık Tarzı Halk Şiiri c. Dinî Tasavvufî Türk Şiiri
b. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler 1. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler 2.Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Temaşa)
c. Öğretici Metinler
144
ON BİRİNCİ SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ ÜNİTELERİ
I. ÜNİTE : EDEBİYATLA DÜŞÜNCE, SOSYAL ve SİYASÎ HAYATIN İLİŞKİSİ 1. Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi 2. Yenileşme Dönemi
II. ÜNİTE : TANZİMAT DÖNEMİ EDEBİYATI (1860-1896) 1. Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu 2. Öğretici Metinler 3. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) 4. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler
A. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler B. Göstermeye Bağlı Edebî Metinler
5. Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri III. ÜNİTE : SERVET-İ FÜNÛN (EDEBİYAT-I CEDİDE)(1896-1901) ve FECR-İ
ÂTÎ TOPLULUĞU (1909-1912) 1. Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu 2. Öğretici Metinler 3. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir 4. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler
Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler a.Hikâye b.Roman
5. Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Genel Özellikleri FECR-ÂTÎ TOPLULUĞU(1909-1912) IV. ÜNİTE: MİLLÎ EDEBİYAT DÖNEMİ (1911-1923)
1. Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu 2. Öğretici Metinler 3. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)
a.Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir b. Saf (Öz) Şiir c. Halkın Yaşayış Tarzını ve Değerlerini Anlatan Manzumeler
4. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler A. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler
1. Hikâye 2. Roman
B. Göstermeye Bağlı Edebî Metinler 5. Millî Edebiyat Dönemi’nin Genel Özellikleri
145
EK 2
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı
ÖĞRENCİLERİN TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ ARAŞTIRMASI
OKUL MÜDÜRÜ YÖNERGESİ
Sayın Yönetici, Okulunuzda uygulanacak olan anket, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersinin
içeriğine yönelik görüşlerini almak amacı ile hazırlanmıştır. Anketi okulunuzda uygulanırken aşağıda belirtilen yönerge maddelerine uyunuz.
1. Anketler dokuzuncu, onuncu ve on birinci sınıf düzeyine uygulanacaktır. 2. Her sınıf düzeyinden üç şube seçilecek (Dokuzuncu sınıftan üç, onuncu
sınıftan üç, on birinci sınıftan üç, Okulunuzdan toplam 9 şube). 3. er sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı ders notu ortalama aralığı en başarılı, orta
ve en düşük olmak üzere üç şube seçilecek. 4. Sınıfların başarı ortalamalarının tespitinde ve şubelerin belirlenmesinde Türk
Edebiyatı dersi öğretmenlerinden görüş alınız. 5. Anketi uygulayan Türk Edebiyatı dersi öğretmeninin o sınıfın dersine
girmeyen Türk Edebiyatı dersi öğretmeni olmasını sağlayınız. 6. Anketi uygulayan Türk Edebiyatı öğretmeni dokuzuncu sınıfa anket
uyguluyorsa, farklı dokuzuncu sınıf şubelerine ders veren Türk Edebiyatı öğretmeni olmalı (Onuncu sınıfsa, farklı onuncu sınıf şubelerine ders veren öğretmen; on birinci sınıfsa, farklı on birinci sınıf şubelerine ders veren öğretmen).
MEB
EARGED BAŞKANLIĞI
146
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı
ÖĞRENCİLERİN TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ ARAŞTIRMASI
ÖĞRETMEN YÖNERGESİ ve ANKETİ
Sayın Meslektaşım, Öğrencilere uygulayacağınız anket, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersinin
içeriğine yönelik görüşlerini almak amacı ile hazırlanmıştır. Anketi uygularken: 1. Öğrenci anketleri üzerinde yer alan yönergeyi sesli olarak öğrencilere
okuyunuz. 2. Öğrencilerin hepsinin Türk Edebiyatı kitabının yanında olup olmadığını
kontrol ediniz. 3. Siz de Türk Edebiyatı kitabınızı yanınızda bulundurunuz. 4. Birinci sütunda yer alan konu başlıkları bölümünü öğrencilerle birlikte takip
ediniz. 5. Birinci konuyu öğrenciler, kitaplarına bakıp hatırladıktan sonra birinci konu
başlığı karşısındaki kutuları işaretlemeleri için süre veriniz. Sonra ikinci konu başlığını sesli okuyunuz ve tekrar öğrencilerin kitaplarına bakıp konuyu hatırlamalarını isteyiniz. Bu süreç son konuya kadar devam edecektir.
6. Bütün öğrencilerin aynı anda aynı konu başlığında olmalarına dikkat ediniz. Anketi uyguladıktan sonra aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Anketi uyguladığınız okulun adı? ……………………………………… 2. Anketi hangi düzeye uyguladınız.
( ) Dokuzuncu sınıf ( ) Onuncu sınıf ( ) On birinci sınıf
3. Anketi uyguladığınız sınıfın birinci döneme ait Türk Edebiyatı ders notu ortala aralığı aşağıdakilerden hangisidir?
( ) Okulda dokuzuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarılı sınıf ( ) Okulda dokuzuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde orta derecede başarılı sınıf ( ) Okulda dokuzuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarısız sınıf ( ) Okulda onuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarılı sınıf ( ) Okulda onuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde orta derecede başarılı sınıf ( ) Okulda onuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarısız sınıf ( ) Okulda on birinci sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarılı sınıf ( ) Okulda on birinci sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde orta derecede başarılı sınıf ( ) Okulda on birinci sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarısız sınıf
147
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı
ÖĞRENCİLERİN TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ ARAŞTIRMASI
DOKUZUNCU SINIF
Sevgili Öğrenciler, Bu ölçek, sizlerin Türk Edebiyatı dersinin içeriğine yönelik görüşlerinizi almak amacı ile hazırlanmıştır.
Tabloda; 1 Birinci sütunda Türk Edebiyatı dersine ait 38 konu başlığı verilmiştir. 2 İkinci sütunda bu konulara ait ilgi duymama nedenleriyle ilgili 8 ifade
bulunmaktadır. 3 Konulara ilgi duyma nedeninizi kitabınızı takip ederek sırayla işaretleyiniz. 4 İlgi duymama nedeninizi konu başlığıyla aynı satırda yer alan kutulara
işaretleyerek belirtiniz. 5 Her konu başlığı için birden fazla kutu işaretleyebilirsiniz.
KONULARI HATIRLAMANIZ İÇİN SORULARI DERS KİTABINIZDAN
YARARLANARAK CEVAPLANDIRINIZ.
Örnek: “Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri” konusuna ilgi duymama nedeniniz bir tane ise o nedenin altındaki kutuyu işaretlemelisiniz. (Birinci Sütun) (İkinci Sütun)
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
KONU BAŞLIĞI
Kon
unun
işle
niş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
gün
lük
haya
tla
ilişk
ilend
irem
ediğ
imde
n
Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ara
ç ge
reç
kulla
nılm
adığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
İLGİ D
UY
UY
OR
UM
1 Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri X “Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri” konusuna eğer ilgi duymuyorsanız ve ilgi duymama nedeniniz birden çoksa aşağıdaki gibi işaretleyebilirsiniz.
1 Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri X X X
“Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri” konusuna ilgi duyuyorsanız “ilgi duyuyorum” seçeneğini işaretlemelisiniz.
1 Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri X
MEB EARGED BAŞKANLIĞI
148
(Birinci Sütun) (İkinci Sütun)
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
KONU ADLARI
Kon
unun
işle
niş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
gün
lük
haya
tla
ilişk
ilend
irem
ediğ
imde
n
Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ara
ç ge
reç
ku
llanı
lmadığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
İLGİ
DU
YU
YO
RU
M
1 Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri
2 Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi
3 Dilin İnsan ve Toplum Hayatındaki Yeri ve Önemi
4 Metin 5 Edebî Metin 6 Edebiyat ve Gerçeklik 7 Şiir ve Zihniyet (Dönemi) 8 Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm) 9 Şiir Dili 10 Şiirde Yapı 11 Şiirde Tema 12 Şiirde Gerçeklik ve Anlam
13 Şiir ve Gelenek
14 Yorum 15 Metin ve Şair
16 Manzume ve Şiir
17 Manzume ve Şiir Örneklerini İnceleme
18 Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma
19 Metin ve Zihniyet
20 Yapı (Olay Örgüsü, Kişiler, Mekân, Zaman)
21 Tema 22 Dil ve Anlatım 23 Metin ve Gelenek 24 Anlama ve Yorumlama
149
Kon
unun
işle
niş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
gün
lük
haya
tla
ilişk
ilend
irem
ediğ
imde
n
Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ara
ç ge
reç
ku
llanı
lmadığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
İLGİ
DU
YU
YO
RU
M
25 Metin ve Yazar
26 Anlatmaya Bağlı Edebî Metin
Örneklerini İnceleme
27
Göstermeye Bağlı Edebî Metinler
(Karagöz ve Seyirlik Oyunlardan
Modern Tiyatro metinlerine)
28 Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri
Tanıma (Tiyatro)
29 Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri
İnceleme
30 Metin ve Zihniyet
31 Yapı (Plan)
32 Ana Düşünce
33 Dil ve Anlatım
34 Metin ve Gelenek
35 Anlam
36 Metin ve Yazar
37 Yorum
38 Öğretici Metin Örneklerini
İnceleme/ Karşılaştırma
150
1. Birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notunuz aşağıdakilerden hangisidir?
1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( )
Beş
2. Türk Edebiyatı dersinde grup çalışması yapıyor musunuz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 3 ( ) Çok az
3. Türk Edebiyatı dersinde en çok kim konuşur?
1 ( ) Öğretmen 2 ( ) Öğrenci 3 ( ) Hem öğretmen hem
öğrenci
4. Türk Edebiyatı dersinde farklı araç gereçler kullanıyor musunuz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 3 ( ) Çok az
Arka sayfaya geçiniz.
5. Türk Edebiyatı dersi öğretmeni olmak ister misiniz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır
6. Bir ayda kaç kitap okuyorsunuz?
1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş 6 ( ) Hiç
okumam.
7. Yıllık kaç kitap okuyorsunuz?
1 ( ) 1-4
2 ( ) 5-9
3 ( ) 10-14
4 ( ) 15-19
5 ( ) 20-25
6 ( ) 25’ten fazla
7 ( ) Hiç okumam.
8. Türk Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.
151
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı
ÖĞRENCİLERİN TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ ARAŞTIRMASI
ONUNCU SINIF
Sevgili Öğrenciler, Bu ölçek, sizlerin Türk Edebiyatı dersinin içeriğine yönelik görüşlerinizi almak amacı ile hazırlanmıştır.
Tabloda; 1 Birinci sütunda Türk Edebiyatı dersine ait 19 konu başlığı verilmiştir. 2 İkinci sütunda bu konulara ait ilgi duymama nedenleriyle ilgili 8 ifade
bulunmaktadır. 3 Konulara ilgi duyma nedeninizi kitabınızı takip ederek sırayla işaretleyiniz. 4 İlgi duymama nedeninizi konu başlığıyla aynı satırda yer alan kutulara
işaretleyerek belirtiniz. 5 Her konu başlığı için birden fazla kutu işaretleyebilirsiniz.
KONULARI HATIRLAMANIZ İÇİN SORULARI DERS KİTABINIZDAN YARARLANARAK CEVAPLANDIRINIZ.
Örnek: “Edebiyat-Tarih İlişkisi” konusuna ilgi duymama nedeniniz bir tane ise o nedenin altındaki kutuyu işaretlemelisiniz. (Birinci Sütun) (İkinci Sütun)
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
KONU BAŞLIĞI K
onun
un iş
leniş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
gün
lük
haya
tla
ilişk
ilend
irem
ediğ
imde
n K
onu
işle
nirk
en d
eğiş
ik a
raç
gere
ç ku
llanı
lmadığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en
dola
yı
İLGİ D
UY
UY
OR
UM
1 Edebiyat-Tarih İlişkisi X “Edebiyat-Tarih İlişkisi” konusuna eğer ilgi duymuyorsanız ve ilgi duymama nedeniniz birden çoksa aşağıdaki gibi işaretleyebilirsiniz.
1 Edebiyat-Tarih İlişkisi X X X X
“Edebiyat-Tarih İlişkisi” konusuna ilgi duyuyorsanız “ilgi duyuyorum” seçeneğini işaretlemelisiniz.
1 Edebiyat-Tarih İlişkisi X MEB
EARGED BAŞKANLIĞI
152
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
KONU ADLARI
Kon
unun
işle
niş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
gün
lük
haya
tla
ilişk
ilend
irem
ediğ
imde
n
Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ara
ç ge
reç
ku
llanı
lmadığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
İLGİ D
UY
UY
OR
UM
1 Edebiyat-Tarih İlişkisi
2 Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler
3 Destan Dönemi 4 Sözlü Edebiyat
5 Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,Koşuk)
6 Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan)
7 Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)
8 XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü
9 İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.)
10 Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir)
10 Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler
12 Öğretici Metinler 13 Divan Şiiri 14 Anonim Halk Şiiri (Mani, Türkü)
15 Âşık Tarzı Halk Şiiri 16 Dinî Tasavvufî Türk Şiiri 17 Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler
18 Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Temaşa)
19 Öğretici Metinler
Arka sayfaya geçiniz.
153
1. Birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notunuz aşağıdakilerden hangisidir?
1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş
2. Türk Edebiyatı dersinde grup çalışması yapıyor musunuz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 3 ( ) Çok az
3. Türk Edebiyatı dersinde en çok kim konuşur?
1 ( ) Öğretmen 2 ( ) Öğrenci 3 ( ) Hem öğretmen hem öğrenci
4. Türk Edebiyatı dersinde farklı araç gereçler kullanıyor musunuz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 3 ( ) Çok az
5. Türk Edebiyatı dersi öğretmeni olmak ister misiniz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır
6. Bir ayda kaç kitap okuyorsunuz?
1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş 6 ( ) Hiç
okumam.
7. Yıllık kaç kitap okuyorsunuz?
1 ( ) 1-4
2 ( ) 5-9
3 ( ) 10-14
4 ( ) 15-19
5 ( ) 20-25
6 ( ) 25’ten fazla
7 ( ) Hiç okumam.
8. Türk Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.
154
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı
ÖĞRENCİLERİN TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ ARAŞTIRMASI
ON BİRİNCİ SINIF
Sevgili Öğrenciler, Bu ölçek, sizlerin Türk Edebiyatı dersinin içeriğine yönelik görüşlerinizi almak amacı ile hazırlanmıştır.
Tabloda; 1 Birinci sütunda Türk Edebiyatı dersine ait 24 konu başlığı verilmiştir. 2 İkinci sütunda bu konulara ait ilgi duymama nedenleriyle ilgili 8 ifade
bulunmaktadır. 3 Konulara ilgi duyma nedeninizi kitabınızı takip ederek sırayla işaretleyiniz. 4 İlgi duymama nedeninizi konu başlığıyla aynı satırda yer alan kutulara
işaretleyerek belirtiniz. 5 Her konu başlığı için birden fazla kutu işaretleyebilirsiniz.
KONULARI HATIRLAMANIZ İÇİN SORULARI DERS KİTABINIZDAN
YARARLANARAK CEVAPLANDIRINIZ. Örnek: “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” konusuna ilgi duymama nedeniniz bir tane ise o nedenin altındaki kutuyu işaretlemelisiniz. (Birinci Sütun) (İkinci Sütun)
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
KONU BAŞLIĞI K
onun
un iş
leniş
yönt
emin
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
ol
madığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n K
onuy
u an
lam
adığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
gü
nlük
hay
atla
ilişk
ilend
irem
ediğ
imde
n Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ar
aç g
ereç
ku
llanı
lmadığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
İLGİ
DU
YU
YO
RU
M1 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi X
“Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” konusuna eğer ilgi duymuyorsanız ve ilgi duymama nedeniniz birden çoksa aşağıdaki gibi işaretleyebilirsiniz.
1 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi X X X X
“Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” konusuna ilgi duyuyorsanız “ilgi duyuyorum” seçeneğini işaretlemelisiniz.
1 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi X
MEB EARGED BAŞKANLIĞI
155
İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ
KONU ADLARI
Kon
unun
işle
niş y
önte
min
den
Kon
unun
içer
iğin
den
Kon
uda
aktif
olm
adığım
dan
Kon
uyu
sevm
ediğ
imde
n
Kon
uyu
anla
madığım
dan
Kon
uda
anla
tılan
ları
gün
lük
haya
tla
ilişk
ilend
irem
ediğ
imde
n
Kon
u iş
leni
rken
değ
işik
ara
ç ge
reç
kulla
nılm
adığın
dan
Kita
ba se
çile
n m
etin
lerd
en d
olayı
İLGİ D
UY
UY
OR
UM
1 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi 2 Yenileşme Dönemi 3 Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu 4 Öğretici Metinler
5 Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)
6 Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler 7 Göstermeye Bağlı Edebî Metinler
8 Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri
9 Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu 10 Öğretici Metinler
11 Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir
12 Hikâye 13 Roman
14 Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Genel Özellikleri
15 Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu
16 Öğretici Metinler
17 Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir
18 Saf (Öz) Şiir
19 Halkın Yaşayış Tarzını ve Değerlerini Anlatan Manzumeler
20 Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler
21 Hikâye
22 Roman
23 Göstermeye Bağlı Edebî Metinler
24 Millî Edebiyat Dönemi’nin Genel Özellikleri
Arka sayfaya geçiniz.
156
1. Birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notunuz aşağıdakilerden hangisidir?
1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş
2. Türk Edebiyatı dersinde grup çalışması yapıyor musunuz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 3 ( ) Çok az
3. Türk Edebiyatı dersinde en çok kim konuşur?
1 ( ) Öğretmen 2 ( ) Öğrenci 3 ( ) Hem öğretmen hem öğrenci
4. Türk Edebiyatı dersinde farklı araç gereçler kullanıyor musunuz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 3 ( ) Çok az
5. Türk Edebiyatı dersi öğretmeni olmak ister misiniz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır
6. Bir ayda kaç kitap okuyorsunuz?
1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş 6 ( ) Hiç
okumam.
7. Yıllık kaç kitap okuyorsunuz?
1 ( ) 1-4
2 ( ) 5-9
3 ( ) 10-14
4 ( ) 15-19
5 ( ) 20-25
6 ( ) 25’ten fazla
7 ( ) Hiç okumam.
8. Türk Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.
157
EK 3
T.C. MİLL Î EĞİTİM BAKANLIĞI
Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı
SAYI : B.08.0.APK.0.03.01.00/ ..../08/2004
KONU : 100 Eser.
GENELGE 2004/.
1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu'nun 10'uncu maddesinde "Millî birlik ve bütünlüğün temel unsurlarından biri olarak Türk dilinin, eğitimin her kademesinde, özellikleri bozulmadan ve aşırılığa kaçılmadan öğretilmesine önem verilir; çağdaş eğitim ve bilim dili halinde zenginleştirilmesine çalışılır ve bu maksatla Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile iş birliği yapılarak Millî Eğitim Bakanlığınca gerekli tedbirler alınır" denilmektedir.
Millî Eğitim Bakanlığının amaçlarından birisi de öğrencilere okuma alışkanlığı kazandırmak; bu yolla onları düşünen, düşündüğünü doğru ve açık bir şekilde ifade eden, algılama gücü yüksek, yorum yapan, analitik düşünen, sentez yapan, tartışan, doğruların; tek noktadan değil, çeşitli bakış açılarıyla bakmak suretiyle ortaya çıkacağını kavramış, güzellik duygusu ve estetik anlayışı gelişmiş, kültürlü, millî ve manevî değerlere sahip yüksek karakterli bireyler yetiştirmektir.
İnsanlar çeşitli kabiliyetlerle donanımlı olarak yaratılmıştır. Ancak, bu kabiliyetler kendiliğinden ortaya çıkmaz. Bunların fark edilmesi için, eğitimde bazı materyalleri kullanmak gerekir. Var olan bu kabiliyetlerin ortaya çıkması, çocukların veya gençlerin yaşlarına ve mizaçlarına uygun edebî değeri yüksek eserleri okumalarını sağlamakla mümkün olabilecektir.
Dilimizin gelişmesi ve korunması için öğrencilerimizden başlayarak toplumun tüm kesimlerinde ömür boyu okuma alışkanlığının kazandırılması büyük önem taşımaktadır.
Öğrenci ve gençlerin önüne, yaşlarına ve mizaçlarına uygun kitapları getirdiğimiz ve bu eserlerin Türkçe, Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri rehberliğinde okunmalarını sağladığımız takdirde, yakın gelecekte okuma alışkanlığı ve okuma zevki kazanmış, kültür birikimi zengin bir toplum hâline gelebiliriz. Bu amaca dönük olarak, eğitim kurumlarımızdaki öğrencilerin okumaları için çeşitli sivil toplum kuruluşları, kültür ve bilim adamları ve gazetecilerin katkıları ile Bakanlıkça, Türk ve dünya edebiyatından "100 Eser" belirlenmiş bulunmaktadır.
Aynı eserleri okumuş, o eserlerdeki dil varlığı ile duygu ve düşünce zenginliğini fark etmiş, hatta özümsemiş bireylerden oluşan toplum, hiç şüphesiz daha hoşgörülü, daha paylaşımcı, kültür seviyesi yüksek, bağımsız ve demokratik düşünce kabiliyeti kazanmış bireylerden oluşacaktır.
158
100 Eserin, öğretmenler rehberliğinde okunup incelenmesi, öğrencilerde, sadece yaratılıştan gelen kabiliyetlerin gün yüzüne çıkmasına yardımcı olmayacak, bu metinler sayesinde öğrenciler, Türkçe'nin güzel, doğru ve etkili kullanılması becerisini kazanacaklar ve kelime hazinelerini de önemli ölçüde zenginleştireceklerdir.
Bu amaca yönelik olarak;
• Belirlenen 100 Eserin sosyal ve kültürel etkinliklerde yararlanmak, boş zamanlarını olumlu uğraşlarla değerlendirmek üzere, öğrencilerin öncelikle baş vurabilecekleri kaynak eserler olarak tavsiye edilmesi,
• Bu eserlerin tavsiyesinin, öğrencilerin sınıf seviyeleri ve öğretim programları dikkate alınarak zümre öğretmenler kurulunca yapılması,
• Bu 100 Eserin ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı dersi müfredat programı ile ilişkilendirilip okutulması,
• Bu 100 Eserden en çok kitap okuyan öğrencinin Bayrak Törenlerinde bütün öğrenciler önünde ödüllendirilmesi,
• Bu 100 Eserin tanıtımı ile bu eserlerin konularını içeren münazara ve dinleti programlarının düzenlenmesi, dramalar hazırlanması ve başarılı öğrencilerin ödüllendirilmesi,
• Okul kütüphanelerinin öğrencilerin severek, isteyerek, kendiliklerinden gelebilecekleri sıcak bir ortama kavuşturulması,
gereklidir.
Bu kitapların büyük bir kısmı piyasada vardır ve bunların bakanlık tarafından öğrencilere ücretsiz olarak dağıtımı söz konusu değildir.
Piyasada mevcudu olmayan ve hazırlanması gereken eserler konusunda Bakanlık gerekli tedbirleri en kısa sürede alacaktır.
İlköğretim okulları için de böyle bir eser listesi ayrıca hazırlanıp yayımlanacaktır.
Bilgilerinizi ve gereğini önemle rica ederim.
Doç. Dr. Hüseyin ÇELİK Millî Eğitim Bakanı
EKLER Ek-1: Liste (100 Eser)
159
100 TEMEL ESER
TÜRK EDEBİYATI
1 • M. Kemal Atatürk -Nutuk
2 • Kutadgu Bilig'den Seçmeler
3 • Dede Korkut Hikâyeleri
4 • Yunus Emre Divanı'ndan Seçmeler
5 • Mevlana -Mesnevî'den Seçmeler
6 • Nasreddin Hoca Fıkralarından seçmeler
7 • Divan Şiirinden Seçmeler
8 • Halk Şiirinden Seçmeler
9 • Evliya Çelebi -Seyahatnâmesi'nden Seçmeler
10 • Kerem ile Aslı
11 • Samipaşazade Sezai -Sergüzeşt
12 • Halit Ziya Uşaklıgil -Mai ve Siyah
13 • Hüseyin Rahmi Gürpınar -Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç
14 • Ahmet Rasim -Şehir Mektupları
15 • Ahmet Hikmet Müftüoğlu -Çağlayanlar
16 • Ömer Seyfettin -Hikâyelerden Seçmeler
17 • Mehmet Âkif Ersoy -Safahat
18 • Ahmet Haşim -Bize Göre
19 • Yahya Kemal Beyatlı -Eğil Dağlar
20 • Yahya Kemal Beyatlı -Kendi Gök Kubbemiz
21 • Abdulhak Şinasi Hisar -Boğaziçi Mehtapları
22 • Ruşen Eşref Ünaydın -Diyorlar ki
23 • Yakup Kadri Karaosmanoğlu -Kiralık Konak
24 • Yakup Kadri Karaosmanoğlu -Yaban
25 • Refik Halit Karay -Memleket Hikâyeleri
160
26 • Refik Halit Karay -Gurbet Hikayeleri
27 • Halide Edib Adıvar -Sinekli Bakkal
28 • Halide Edib Adıvar -Mor Salkımlı Ev
29 • Reşat Nuri Güntekin -Anadolu Notları
30 • Reşat Nuri Güntekin -Çalıkuşu
31 • Falih Rıfkı Atay -Çankaya
32 • Falih Rıfkı Atay -Zeytindağı
33 • Faruk Nafız Çamlıbel -Han Duvarları
34 • Nazım Hikmet -Memleketimden İnsan Manzaraları
35 • Şevket Süreyya Aydemir -Suyu Arayan Adam
36 • Memduh Şevket Esendal -Ayaşlı ile Kiracıları
37 • Peyami Safa -Dokuzuncu Hariciye Koğuşu
38 • Peyami Safa -Fatih-Harbiye
39 • Nihad Sami Banarlı -Türkçe'nin Sırları
40 • Ahmet Hamdi Tanpınar -Beş Şehir
41 • Ahmet Hamdi Tanpınar -Sahnenin Dışındakiler
42 • Samiha Ayverdi -İbrahim Efendi Konağı
43 • Necip Fazıl Kısakürek -Çile
44 • Sabahattin Ali -Kuyucaklı Yusuf
45 • Ahmet Kutsi Tecer -Şiirler
46 • Ahmet Muhip Dıranas -Şiirler
47 • Âşık Veysel -Dostlar Beni Hatırlasın
48 • Orhan Veli -Bütün Şiirleri
49 • Cahit Sıtkı Tarancı -Otuzbeş Yaş (Bütün Şirleri)
50 • Kemal Tahir -Esir Şehrin İnsanları
51 • Orhan Kemal -Eskicinin Oğulları
52 • Sait Faik Abasıyanık -Kayıp Aranıyor
161
53 • Sait Faik Abasıyanık -Hikâyelerinden Seçmeler
54 • Halikarnas Balıkçısı -Aganta Burina Burinata
55 • Kemal Bilbaşar -Cemo
56 • Samim Kocagöz -Kalpaklılar
57 • Tarık Buğra -Küçük Ağa
58 • Necati Cumalı -Tütün Zamanı
59 • Rıfat Ilgaz -Karartma Geceleri
60 • Orhan Hançerlioğlu -7. Gün
61 • Fakir Baykurt -Kaplumbağalar
62 • Faik Baysal -Drina'da Son Gün
63 • Abbas Sayar -Yılkı Atı
64 • Haldun Taner -Hikâyelerinden Seçmeler
65 • Oğuz Atay -Bir Bilim Adamının Romanı
66 • Aziz Nesin -Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz
67 • Sabahattin Kudret Aksel -Gazoz Ağacı
68 • Yusuf Atılgan -Anayurt Oteli
69 • Cemil Meriç -Bu Ülke
70 • Ord. Prof. Dr. Ali Fuat BAŞGİL -Gençlerle Başbaşa
71 • Naki Tezel -Türk Masalları
72 • Salâh Birsel -Boğaziçi Şıngır Mıngır
73 • Bahattin Özkişi -Sokakta
DÜNYA EDEBİYATI
74 • Beydeba -Kelile veDimne
75 • Eflatun -Devlet
76 • Eflatun -Sokrates'in Savunması
77 • Sadi -Gülistan
78 • Servantes -Don Kişot
162
79 • Balzac -Vadideki Zambak
80 • Viktor Hugo -Sefiller
81 • Goethe -Faust
82 • Daniel Daefo -Robenson Cruzoe
83 • Dostoyevski -Suç ve Ceza
84 • Gogol -Ölü Canlar
85 • Turgenyev -Babalar ve Oğullar
86 • Tolstoy -Savaş ve Barış
87 • Gustav Flaubert -Madam Bovary
88 • Charles Dickens -İki Şehrin Hikâyesi
89 • Knut Hamsun -Açlık
90 • Jack London -Beyaz Diş
91 • Rabindranath Tagore -Gora
92 • Ernest Hemingway -Çanlar Kimin İçin Çalıyor
93 • William Faulkner -Ses ve Öfke
94 • İvo Andriç -Drina Köprüsü
95 • Paniat İstrati -Akdeniz
96 • John Steinbeck -Fareler ve İnsanlar
97 • M Selimoviç -Derviş Ve Ölüm
98 • Cengiz Dağcı -Onlar da İnsandı
99 • Cengiz Aytmatov -Beyaz Gemi
100 • Cengiz Aytmatov -Gün Olur Asra Bedel
top related