organik meyve yetiştiriciliğinin temel esasları...organik tarım, doğadaki dengeyi koruyan,...
Post on 17-Feb-2020
27 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Organik Tarım, doğadaki dengeyi koruyan,
toprak verimliliğinde devamlılığı sağlayan, hastalık
ve zararlıları kontrol altına alarak doğadaki
canlıların sürekliliğini oluşturan, doğal kaynakların
ve enerjinin optimum kullanımı ile optimum
verimlilik alınan bir sistemdir.
Yayın No: 42 Yayın Tarihi: 15.11.2011
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Organik Meyve
Yetiştiriciliğinin
Temel Esasları Adem ATASAY
Sayfa 2
Organik meyve yetiştiriciliğinde amaç, uzun yıllar boyunca bilinçsiz toprak
işleme uygulamaları, gereğinden fazla kullanılan sentetik kimyasal gübre ve
bitki koruma ilaçları nedeniyle oluşan çevresel sorunların giderilmesi ve
kirlenmemiş alanların korunmasını sağlamaktır. Bu amaç gerçekleştirilirken
doğal kaynaklar ve enerji optimum kullanılır ve modern yetiştiriciliğin bir çok
imkanından yararlanılır.
Dünyada organik yetiştiricilik giderek artmaktadır. 2000 yılında 86, 2008
yılında 154, 2009 yılında ise 160 ülkede organik yetiştiricilik yapılmaktadır. 1999
yılında dünyada organik üretim alanı (geçiş süresi dahil) 11 milyon ha iken, 2008
yılında 35,2 milyon ha’a, 2009 yılı itibariyle ise 37,2 milyon ha’a yükselmiştir.
Türkiye’de ise organik üretim alanı (geçiş süresi dahil) yaklaşık olarak 2002
yılında 90.000 ha iken 2010 yılında ise % 566 artarak 510.000 ha olmuştur.
Organik meyvelerin, üretimi sırasında kullanılan zirai mücadele preparatları
ve bitki besin materyalleri yönüyle, özellikle insan sağlığını tehdit etme
noktasında konvansiyonel üretime göre bir takım üstünlükleri vardır. Örneğin
organik yetiştiricilikte bitki besin kaynağı olarak daha çok organik kökenli
preparatlar kullanıldığından, toprağın organik maddesi konvansiyonel
yetiştiriciliğe göre daha yüksek olur. Böyle topraklarda bitkilerin ihtiyacından
fazla azot bulunmaması nedeniyle bitkilerde nitrat birikimi daha az olmaktadır.
Organik meyve yetiştiriciliğine fidan aşamasından başlanması istenen bir
durum olmasına rağmen, konvansiyonel üretim yapılan bahçelerin de organik
üretime geçmesi mümkündür. Bunun için belirli bir geçiş süreci uygulanır.
Yetkilendirilmiş kuruluş arazinin önceki yıllardaki kullanım durumu, yapılan
uygulamalar, bölgedeki genel durum ve yetiştirilen ürünler, risk durumları, konu
ile ilgili müteşebbis kayıtları ve raporlarının incelenmesi neticesinde mevcut
yönetmeliğe göre normalde 3 yıl olan geçiş sürecini uzatabilir ya da 24 aydan
daha az olmamak şartı ile kısaltabilir.
Dünyada organik meyve yetiştiriciliği, organik üretimdeki artışa parelel olarak
sürekli bir artış göstermektedir. 2005 yılında 293.735 ha alanda organik meyve
ve bağ yetiştirilirken 2008 yılında % 73 artışla 508.651 ha alanda üretim
yapılmıştır. Bazı organik meyve üretim alanları ve toplam organik meyve üretim
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Sayfa 3
alanına oranları çizelgede gösterilmiştir.
Kaliteli organik ürünün yetiştirilmesi
yanında pazarlaması da çok önemlidir.
Dünya organik ürün pazar değeri 1999
yılında 15.2 milyar $ iken, 2009 yılında
54,9 milyar $’a ulaşmıştır. Türkiye’de iç
pazar hariç organik pazar değerleri
incelendiğinde; 1998 yılında 19 milyon $
olan ihracat değeri 2009 yılında yaklaşık
% 42 artarak 27,5 milyon $ olmuştur. Bu
artış oranı dünyadaki organik pazar
artışından çok daha azdır.
Organik Meyve Yetiştiriciliğinin Genel Kuralları
Bu yetiştiricilik sistemi mutlaka organik tarım ile ilgili mevcut yönetmeliğe
uyularak yapılır.
Organik tarım faaliyetleri, müteşebbis ile yetkilendirilmiş kuruluş arasında
imzalanan sözleşmeye dayalı olarak yürütülür. Yetkilendirilmiş kuruluş
sözleşme yaptığı müteşebbisi belirlenen süre içerisinde (mevcut
yönetmelikte en geç 45 gün) veri sistemine kayıt etmek ve bakanlığa
bildirmek zorundadır.
Organik tarım faaliyetlerinin tüm aşamaları kayıt altına alınarak
izlenebilirlik temin edilir.
Kısmen veya tamamen GDO’ lardan elde edilen, GDO içeren veya GDO’
lardan oluşan bitki koruma ürünleri, gübreler, toprak düzenleyiciler,
tohumlar, mikroorganizmalar organik tarımda kullanılamaz.
Arazinin bütün bölümlerinin organik üretim için kullanılmadığı yerlerde,
müteşebbis organik birimler için kullanılan araziyi ve ürünleri ayırır ve bu
ayrımı gösterecek kayıtları düzgün bir şekilde tutar.
Organik tarımda yenilenemez kaynakların ve çiftlik dışı girdilerin kullanımı
minimum düzeyde tutulur.
Bitkisel ve hayvansal orijinli ürünlerin ve atıkların (ör: budama artıkları)
Üretilen Organik meyve
Alan (ha)
Organik meyve alanı
içindeki oranı (%)
Tropik ve Subtropik meyveler
140.723 27,7
Turunçgiller 57.631 11.3
Yumuşak Çekirdekli meyveler
43.234 8,5
Sert Çekirdekli Meyveler
35.804 7,0
Üzümsü meyveler (Çilek)
31.285 6,2
Bağ 150.543 29,6
Sayfa 4
tarımsal faaliyette girdi olarak kullanmak üzere geri dönüştürülmesi
sağlanır
Organik tarımsal üretim ile ilgili kararlarda yerel ve bölgesel ekolojik
dengenin dikkate alınması gerekir.
Organik tarımda topraksız tarıma izin verilmez
Yetiştiriciliğe Başlama
Organik meyve yetiştiriciliği yönetmelikte belirtilen kurallara uymak kaydıyla
tüm ülkede uygulanabilir. Müteşebbis öncelikle, kontrol ve sertifikasyon
kuruluşuna veya kontrol kuruluşuna başvurur. Organik tarım faaliyetleri bireysel
olarak yapılabildiği gibi, üretici grubu ile de yapılabilir. Müteşebbis organik tarım
faaliyetini üretici grubu ile yapıyorsa, her üretici ile sözleşme imzalamak
zorundadır. Bu durumda, müteşebbis üretici grubu adına yetkilendirilmiş kuruluş
ile sözleşme yapar. Bu üretici grubu içinde yer alan çiftçi müteşebbis olarak
değerlendirilir ve bir kod verilerek kayıt altına alınarak bakanlığa bildirilir.
Çevre kirliliğinden şüphe duyulan alanlarda organik tarım yapılıp
yapılmayacağına, kontrol veya kontrol ve sertifikasyon kuruluşu tarafından karar
verilir. Eğer uygun bulunursa müteşebbis ile yetkilendirilmiş kuruluş arasında
sözleşme yapılır ve müteşebbis geçiş sürecine alınır.
Geçiş Süreci
Geçiş süreci yönetmelikte belirtilen süre kadardır (mevcut yönetmelikte üç
yıldır ve sürenin tamamlanmasında hasat tarihi göz önüne alınır). Kontrol ve
sertifikasyon kuruluşu veya kontrol kuruluşu, arazinin önceki yıllardaki kullanım
durumu, yapılan uygulamalar, bölgedeki genel durum ve yetiştirilen ürünler, risk
durumları, konu ile ilgili müteşebbis kayıtları ve raporlarının incelenmesi
neticesinde geçiş sürecini uzatabilir ya da kısaltabilir. Bu süre yönetmelikte
belirtilen miktardan daha az (mevcut yönetmelikte 24 ay) olamaz.
Kontrol ve Sertifikasyon
Organik üretimin en büyük özelliği, her aşamasının kontrollü olması ve
ürünün sertifikalandırılmasıdır. Yönetmelik hükümlerine göre, ürünün güvence
altına alınmasındaki iki temel unsur kontrol ve sertifikasyondur.
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Sayfa 5
Kontrol ve sertifikasyon işlemi, aynı kuruluş tarafından yapılabileceği gibi ayrı
ayrı kuruluşlar tarafından da yapılabilir. Müteşebbisler yaptıkları organik
faaliyetler ile ilgili her türlü bilgi ve belgeleri, sözleşmeli olduğu kontrol veya
kontrol ve sertifikasyon kuruluşuna vermekle yükümlüdür. Bu bilgi ve belgeler
kuruluş tarafından kayıt altına alınır. Kuruluş yılda en az bir defa haberli veya
habersiz olarak işletmeyi yerinde kontrol eder. Kontrol işlemi sırasında
kontrolör, bağlı bulunduğu kontrol veya kontrol ve sertifikasyon kuruluşunun
organik tarım faaliyetlerini içeren kendi kontrol formlarını doldurur. Kontrolör,
yaptığı kontrole dair sonuçları içeren bir belge düzenleyerek müteşebbise verir
ve bu belge müteşebbisçe saklanır.
Sertifikasyon, bütün kontrol yöntemlerinin uygulanması sonucu işletmenin,
organik ürünün ve girdinin geldiği aşamanın belgelendirilmesidir. Sözleşme
yapılan müteşebbise yetkilendirilmiş kuruluş tarafından yapılacak ilk kontrole
müteakip uygun görülmesi halinde yetkilendirilmiş kuruluş tarafından organik
tarım müteşebbis sertifikası ve bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak
üretilen ürünlere ürün sertifikası verilir (Örnek: Organik elma ve geçiş
sürecindeki kiraz sertifikası).
Kontrol ve sertifikasyon kuruluşları Tarım ve
Köyişleri Bakanlığı tarafından denetlenirler.
Kontrol ve sertifikasyon, organik tarımın
önemli basamaklarından biridir. İç ve dış
piyasalarda bir ürünün organik olarak
satılabilmesi için organik ürün sertifikasına
sahip olması gerekir. Sertifika sistemi, ürünlerin
organik üretim standartlarına göre
üretildiğinin, işlendiğinin ve paketlendiğinin
garantisidir.
Üretim Materyali
Organik meyve yetiştiriciliğinde kullanılacak fidan (tohum anaçlı ya da klon
anaçlı), organik materyallerden elde edilmiş ve yönetmelik hükümlerine uygun
olarak üretilmiş olmalıdır. Organik fidanın piyasada bulunmaması halinde,
Sayfa 6
organik tarıma geçiş sürecindeki materyallerden, bunun da mümkün olmadığı
durumlarda konvansiyonel üretim alanındaki materyallerin (anaç/çeşit)
kullanımına izin verilir. Organik tarımda GDO’lu çoğaltım materyalleri
kullanılamaz.
Toprak Koruma, Hazırlama ve Gübreleme
Organik meyve yetiştiriciliğinde toprağın verimliliği ve biyolojik aktivitesi
aşağıda belirtilen yöntemlerle sağlanır.
Gereksiz ve toprakta erozyona neden olacak şekilde toprak işleme
yapılamaz.
Çok yıllık ekim rotasyon programı içerisinde yeşil gübreleme önerilir.
Yılda dekar başına en fazla 17 kg saf azotu geçmeyecek şekilde organik
hayvansal üretimden elde edilen gübre kullanılmalıdır.
Kompost aktivitasyonu için, genetiği değiştirilmemiş uygun bitki bazlı
preparatlar veya mikroorganizma preparatları kullanılır.
Organik bitkisel üretim yapılacak alanlarda, belirtilen önlemlere rağmen
yeterli toprak verimliliği ve biyolojik aktivitenin sağlanamaması halinde, ilgili
yönetmeliğin Ek-1’inde yer alan Organik Tarımda Kullanılacak Gübreler, Toprak
İyileştiriciler ve Besin Maddeleri kullanılır. Bu kapsamda ürün kullanılmasının
gerekli olduğuna dair kayıtların müteşebbis tarafından tutulması gerekir.
Bitki Koruma
Organik meyve yetiştiriciliğinde, hastalık, zararlı ve yabancı otların
mücadelesinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır.
Hastalık ve zararlılara dayanıklı tür ve çeşit seçimi yapılır.
Uygun ekim nöbeti hazırlanır ve uygun toprak işleme yöntemleri
uygulanır.
Kültürel, biyolojik ve biyoteknik mücadele metotları uygulanır.
Bitki hastalık, zararlıları ve nematodlar ile yabancı otlara karşı yukarıda
belirtilen hususların uygulanamaması veya yetersiz kalması halinde bu
Yönetmeliğin Ek-2 bölümünde belirtilen girdiler kullanılır.
Tuzak ve yayıcılarda kullanılan ürünler için, feromon yayıcılar hariç, tuzak
ve/veya yayıcılar bu maddelerin doğaya salınmasını ve yetiştirilen ürünle
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Sayfa 7
temasını engelleyecek şekilde olur. Tuzaklar kullanıldıktan sonra toplanır
ve imha edilir.
Organik tarımda kullanılmasına izin verilen pestisit ve benzeri maddelerin
ruhsatlandırılmasında 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina
Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri geçerlidir.
Sulama
Organik meyve yetiştiriciliğinde sanayi ve şehir atık suları ile drenaj
sisteminden elde edilen drenaj suları kullanılamaz, gerekli hallerde suyun
uygunluğuna yetkilendirilmiş kuruluş tarafından yapılacak kontrollerde karar
verilir. Sulama suyu çevre kirliliğine, toprak yapısında bozulmaya ve erozyona yol
açmamalıdır.
Hasat
Organik meyve yetiştiriciliğinde hasat kuralları aşağıda belirtilmiştir.
Organik ürünlerin hasadında kullanılan teknik araç ve gereçlerin ekolojik
tahribat ve kirlilik oluşturmaması gerekir.
Elle toplama, materyalleri ürünün organikliğini bozmayacak yapıda
olmalıdır. Toplama materyalleri hijyenik olmalıdır.
Müteşebbislerin organik olmayan ürünlerle olası karışma ve değişmelere
karşı gerekli önlemleri almalıdır.
Organik ürünlerin tanımlanması sağlanabiliyorsa organik olmayan
ürünlerle aynı zamanda hasat edebilirler.
Müteşebbis ürünlerin hasat günleri, saatleri, devreleri, kabul tarih ve
zaman bilgilerine ait kayıtları tutmalı ve yetkilendirilmiş kuruluşa
vermelidir.
Sonuç ve Öneriler
Ülkemiz, toprak yapısı ve ekolojisi bakımından geniş alanlarda organik meyve
yetiştirme imkanına sahip durumdadır. Bunun yanında coğrafi anlamda AB
ülkelerine yakın olması organik pazar potansiyelini de arttırmaktadır. Organik
meyve yetiştiriciliğin yeterince gelişememe sebeplerinden bazıları; kullanılan
bitki besleme ve zirai mücadele preparatların rekabet piyasası oluşmamasından
dolayı daha pahalı satılması, arazilerin küçük olması, fazla teknik destek talep
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
edilmemesi sonucu hatalı uygulamalar, gerek girdi kullanımı gerekse pazarlama
konusunda birlikte hareket edilmemesi olarak gösterilebilir. Organik yetiştiriciliği
daha fazla teşvik ederek, bölgelere göre uygun ürün desenini belirleyerek, küçük
alanlarda değil de birlik içerisinde daha geniş alanlarda ve teknik destek alarak
kaliteli organik meyve üretimi yapılması halinde öncelikle AB ülkeleri başta
olmak üzere dünya piyasalarında önemli bir pazar imkanına sahip olabiliriz.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarafından Yetkilendirilen Organik Tarım Kontrol ve Sertifikasyon Kuruluşları (2011)
ETKO-İzmir Tel: 0232 3397606 Faks: 0232 3397607
IMO-İzmir Tel: 0232 3474705 Faks: 0232 3474780
ICEA-İzmir Tel: 0 232 3426068 Faks: 0 232 3428464
ECOCERT-İzmir Tel: 0 232 3434360 Faks: 0 232 3433959
CU-İzmir Tel: 0 232 3470704 Faks: 0 232 3470693
BCS-İzmir Tel: 0 232 3390581 Faks: 0 232 3390591
BİO. İNSPECTA Tel: 0 232 3474868 Fax: 0 232 3474866
EKO-TAR-Mersin Tel: 0 324 3254964 Faks: 0 324 3271944
ORSER – Ankara Tel: 0 312 4381560 Faks: 0 312 4381559
CERES-İzmir Tel: 0 232 2472022 Faks: 0 232 2477001
ICEA-İzmir Tel: 0 232 3426068 Faks: 0 232 3428464
ANADOLU-Yalova Tel: 0 226 8122100 Faks: 0 226 8122105
TURKGAP-Mersin Tel: 0 324 3274191 Faks: 0 324 3274191
NİSSERT-Ankara Tel: 0 312 3976009 Faks: 0 312 3970058
ANKA-Ankara Tel: 0 312 4256055 Faks: 0 312 4179889
KALİTEST-İstanbul Tel: 0 212 2693741 Faks: 0 212 2693744
IMC-Ankara Tel: 0 312 2325432 Fax: 0 312 2325000
EGETAR-İzmir Tel: 0 232 3885412 Fax: 0 232 3885413
Not: 1. Organik tarımda kullanılabilecek ürünler kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşu tarafından denetlenmeli-dir ve onaylanmalıdır. 2. Organik tarımda kullanılabilecek ürünlerin tamamı, tanımı, bileşime ait şartlar kullanım koşulları ve riskleri Organik Tarım Yönetmeliğinde belirtilmektedir.
Telefon : 0 246 313 24 20 - 21
Faks : 0 246 313 24 25
E-posta : marem@gthb.gov.tr
İnternet : www.arastirma.tarim.gov.tr/marem
Adres
Kızılçubuk Mah. 2. Sok. No: 46
32500 Eğirdir / Isparta
top related