phylum apicomplexa klasse sporozo(e)a • kleine...

Phylum APICOMPLEXA

Klasse SPOROZO(E)A(Subklasse 1 : Gregarinia)Subklasse 2 : Coccidia

• Schizogonie + gametogonie + sporogonie• vormen resistente cysten = « sporen »• Kleine, intracellulaire gamonten• endoparasitair bij vnl. bij vertebraten

Orde Eucoccidiida – Suborde Eimeriinavb. Eimeria, Isospora, Sarcocystis, Toxoplasma

Orde Eucoccidiida – Suborde Haemosporinavb. Plasmodium,

Orde Eucoccidiida – Suborde Piroplasmarinavb. Babesia, Theileria

Ongeslachtelijke X

Geslachtelijke X

(langswaar voeding van gastheer wordt opgenomen)

(‘Apicomplexa’)

Algemeen beeld van een Sporoza

Suborde Eimeriina

1. Isospora : oocyste : + 2 sporocysten ieder met 4 sporozoïetenbij katten, honden, ev. mens

2. Eimeria : oocyste + 4 sporocysten ieder met 2 sporozoïtenbij konijnen, gevogelte

Ziekte : coccidiose Vrij gastheer specifiek, 1 gastheer

3. Toxoplasma gondii

1-2 gastheren, indien 2 : tussengastheer niet specifiek : inprincipe alle warmbloedige vertebraten. Enige gastheerof eindgastheer = KAT (waarbij geslachtelijke voortplanting gebeurt)Speciaal : geëncysteerde merozoïten in tussengastheer >>voornaamste infectiebron voor de mens (via eten rauw vlees).Andere infecties via oocysten / sporocysten

Toxoplasmosis : bij mens zelden acuut.

Congenitale besmetting : gevaarlijk voor fœtus (besmetting voor de geboorte)

Suborde Haemosporina

• verspreid door een vektor = bloedzuigende insect

• bijv. Plasmodium : verwekker van malaria. Vektor : vrouwelijke malariamuggen (vnl. Anopheles)

Cyclus : zie plaat

MALARIA : ergste protozoa-ziekte van de mens.200-400 miljoen mensen in tropen en subtropen aangetast. Nu sterfte in Afrika 10 % (vnl. kleine kinderen), rest is ziek.

Verschillende soorten Plasmodium; de ergste soort is P. falciparum met dikwijls fatale complcaties door verstopping van bloedvaten, indien in de hersenen : cerebrale malaria.

NB1. Als er veel TNF (tumor necrosis factor) in bloed is, dan stijgt de gevoeligheid voor cerebrale malaria sterk. Toedienen van anti-TNF antilichamen : mogelijke behandeling van cerebrale malaria. NB2. P. falciparum is nauwer verwant met Plasmodium soorten die Bij vogels parasiteren dan met andere Plasmodium soorten van de mensVoorbeeld van horizontale transmissie ??

Sporen in speekselvan de mug

A merozoite, showing the apical prominence with a rhoptry, dense granules, and a very indented nucleus.

PLASMODIUM

A ring stage of the cup-like form, showing the nucleus n surrounded byribosomes and some endoplasmic reticulum. The species name falciparummeans "crescent-shaped" and refers to the appearance of the ring stage.

PLASMODIUM

Mid-trophozoite stage, showing the nucleus, the pigment vacuole and acytostome with a forming food vacuole. "Trophozoite" means the maturing stage. Greek "tropho" means "to nurture".

PLASMODIUM

microporus

A schizont, showing a series of nuclei and developing merozoitescontaining rounded early rhoptriesaround their perimeters. A lipid vacuole is present centrally. Note theirrgular appearance of the red blood cell (RBC) surface and the presence of knobs. The name "schizont" comes from the Greek "schizo", meaning "to tear apart".

PLASMODIUM

Anopheles punctipennis

Bestrijding van Malaria

Vectorbestrijding : 1 vrouwelijke mug kan na 5 generaties20.000.000 nakomelingen produceren. Dus zelfs als 99% van de populatievernietigd wordt met insecticide, kan de rest 1% snel een nieuwepopulatie opbouwen, die trouwens resistent is tegen dat insecticide.Steeds grotere dosissen insecticide nodig >> vergiftiging van het milieu.

Bijv. In Indië, DDT gehalte in moedermelk 21x hoger dan aanvaardbaar.

Parasietbestrijding : 1 sporozoït geeft 5000 tot 10000 merozoïten......Geneesmiddelen : oorspronkelijk kinine, nadien kunstmatige middelenzoals chloroquine/proguanil (1) ; Fansidar (pyrimethamine/sulfadoxine)(2);Mefloquine (3). Efficiëntie : 3>2>1 maar (2) geeft huidaandoeningen; (3) geeft gezichtsstoornissen en neuropsychiatrische effecten.

>> resistentie : dus meer of andere geneesmiddelen nodig. Immuunsysteem van de gastheer : gedeeltelijke afweer door aanmakenvan afweerstoffen in het bloed. Doch voortdurende bescherming van de parasiet ertegen (aanmaken van een manteleiwit die de parasite beschermt).

Multipele antigenische kopieën (epitopen) worden gemaakt van het manteleiwit rond de parasiet. Vootdurend vervangen van de oppervlakkige eiwitmantel >> afleidingsmaneuver voor het immuunsysteem > vangt antilichamen weg. >systeem beschermt de parasiet onmiddellijk en voortdurend >> veel minder parasieten sterven.

Verandering van oppervlakteglycoproteïnen (antigenen) zodanig dat immuunsysteem van de gastheer niet kan volgen (= steeds te laat komt) >> veel parasieten sterven maar er blijven er voldoende over >> aanmaak van een andere klone, enz.....

Intra-cellulairExtra-cellulair

Kortstondig in bloedLangdurig in bloed

PlasmodiumTrypanosoma

Phylum III : MICROSPORA of MICROSPORIDIA

worden nu bij de Archezoa ondergebracht (cf. begin hoofdstuk).

Bijv. Nosema apis (veroorzaakt nosemose bij de honingbijen)

Phylum CILIOPHORA (CILIATA)

• 2 soorten kernen : micronucleus (of –nuclei) voor generatieve processen,diploid (2n) en de macronucleus voor somatische processen, polyploïd.• micronucleus regelt de vermenigvuldiging• macronucleus regelt de groei• geslachtelijke voortplanting : conjugatie = versmelting van kernen >Synkarion 2n uit n + n van stationaire kern en migratorische kern, autogamie (in clone) = “zelfbevruchting”.• ongeslachtelijke vermenigvuldiging : door dwarsdeling• ingewikkelde pellicula met cilia en infraciliatuur• bijv. Paramecium = pantoffeldiertje (vrijlevend zoals de meeste ciliaten)• bijv. Pensciliaten : Entodiniomorpha ; leven in rumen van herkauwers alscommensalen : verteren cellulose (niet essentieel; cf. cellulose afbrekendebacteriën)• bijv. Colonciliaten bij paardachtigen : idem. • bouw : zie ook practicum

‘cultuur’ van ciliaten

Paramecium

SEM van een ciliaat

Sexuele reproductie in Paramecium

‘Vorticella’ –like animalStentor : ‘trompetdiertje’

Hypotriche ciliaten : Euplotes en Stylonychia