phylum nematoda - zoological museum kasetsart universityzmku.sci.ku.ac.th/zmku...

Phylum Nematoda (nema = เสนดาย)

• ชอเรยกท วไป : หนอนตวกลม (round worm)

• มท งเปนปรสตในสตว ในพช และดารงชวตเปนอสระ

พบไดทกแหง ในนาจด ทะเลลก ดนโคลนในทะเลทราย ขวโลก• พบไดทกแหง : ในนาจด ทะเลลก ดนโคลนในทะเลทราย ขวโลก

• มชองตวเปนชองตวเทยม (pseudocoelom) คอเปนชองวางระหวาง

mesoderm และ endodermmesoderm และ endoderm

พยาธไสเดอน Ascaris lumbricoides

• ลาตวเปนรปทรงกระบอกกลม หวทายเรยวเลกลง มเพศแยก

• ปลายสวนหวจะมชองปากและรมฝปาก (lip) เปนตมเนอรอบ ๆ ปาก

จานวน 3 อน ดานหลง 1 ชน และ 2 ขางของดานทองดานละ 1 ชน

ปลายหางเรยวแหลม

• ตวผมขนาดเลกกวาตวเมย และมสวนหางท มวนงอ ตวผมขนาดเลกกวาตวเมย และมสวนหางทมวนงอ

http://medic.stup.ac.ru/lib/atlas/Ascaris%20lumbricoides.files/image007.gif

http://www.pathobio.sdu.edu.cn/sdjsc/webteaching/Course/webteach/Introduction/hc.jpg

• เหนอปลายหางมชองเปด ตวเมยเรยกวา anus ตวผ เรยกวา cloaca

opening ซงมเดอย (penial spicule) ยนออกมา 1 ค

• ตวเมย บรเวณกลางตว มชอง genital pore หรอ vulva

ลาตวมเสนสขาว 4 เสน คอ d l li t l li l t l li 2 เสน• ลาตวมเสนสขาว 4 เสน คอ dorsal line, ventral line, lateral line 2 เสน

1 Cuticle เปนชนนอกสด มความหนามาก หมตวไว

ผนงตว

1. Cuticle เปนชนนอกสด มความหนามาก หมตวไว

2. Epidermis

• Syncytial layer เซลลเช อมรวมเปนเนอเดยวกน ไมมผนงกนระหวางเซลลy y y

• nucleus กระจายทวไป

• บางบรเวณจะโปงเปนสนยนเขาไปในชองตว สนนจะม 4 เสน

3. ชนกลามเนอ

เปนกลามเนอตามยาวเพยงอยางเดยว มอย 4 กลมอยระหวาง• เปนกลามเนอตามยาวเพยงอยางเดยว มอย 4 กลมอยระหวาง

epidermal cord ใยกลามเนอแตละเสนมแขนง (muscle cell process)

ป ป ใ ไ

โภชนาการ

• เปนปรสตอยในลาไสเลกของคน

• กนอาหารท ยอยไปบางแลวจาก host และอาจใชรมฝปากกดผนงลาไส

เพ อดดกนเลอด

• หายใจแบบไมใชออกซเจน (anaerobic respiration)

เพอดดกนเลอด

การแลกเปลยนแกส

หายใจแบบไมใชออกซเจน (anaerobic respiration)

ระบบประสาท

มวงแหวนประสาทรอบฟารงซ

มเสนประสาท 6 เสน มเสนประสาทหลง เสนประสาททอง และสองขางตว

ดานละ 1 ค

การสบพนธ

มเพศแยก (dioecious)( )

ทางเดนอาหาร ประกอบดวยทางเดนอาหาร ประกอบดวย

1. ปาก (mouth) มรมฝปาก 3 อน

2. หลอดอาหาร (pharynx) เปนทอยาว มกลามเนอบผนงหนามาก ชองวางภายใน

คอนขางแคบและเปนรป 3 แฉก

3. ลาไส (intestine) ซงเปนทอยาว เปดออกท anus ในตวเมย สาหรบตวผ เปดออกท

cloaca opening cloaca opening

ระบบขบถาย ป ใ • มทอข บถายเปนทอยาว (longitudinal excretory tubule) อยในเสนขางตว ทอข บถายท งสอง รวมกนเปน excretory canal เปดออกทาง

excretory pore ซงอยต าลงมาจากรมฝปากเลกนอยexcretory pore ซงอยตาลงมาจากรมฝปากเลกนอย

อวยวะสบพนธของตวผ : อยทางคร งทายของลาตว

• ม testis 1 อน คลายเสนดายขดเปนเกลยว , vas defferens ,

ถงเกบสเปรม (seminal vesicle) , ทอฉ ดสเปรม (ejaculatory duct), cloaca

• ทผนงของ cloaca ม spicule pouch สรางเดอยซงเปนสาร cuticle

ใชในการจบคผสมพนธ (copulatory spicule) เดอยจะทาหนาท ชวยถาย

sperm โดยจะขยายชองสบพนธของตวเมยใหกวางข นsperm โดยจะขยายชองสบพนธของตวเมยใหกวางขน

1 C ti l 2 H d i 3 E t l1. Cuticle 2. Hypodermis 3. Excretory canal4. Testis5. Vas deferens 6. Longitudinal muscles7. Pseudocoelom

อวยวะสบพนธของตวเมย : อยตอนทายประมาณ 2/3 ของลาตวอวยวะสบพนธของตวเมย : อยตอนทายประมาณ 2/3 ของลาตว

• รงไข 1 ค เปนทอยาวขดงอพนกน, ทอนาไข, ถงรบอสจ (seminalreceptacle),

มดลก (uterus), ชองคลอด (vagina), ชองสบพนธ (gonopore หรอ vulva)

อยต าลงมาจากปลายหวประมาณ 1/3

วฏจกรชวต

• ตวออนทฟกออกจากไขจะ

เจรญเตบโตโดยการลอกคราบ

( lti ) (molting)

• ระยะตวออนม 4 ระยะ

และการลอกคราบม 4 ระยะ และการลอกคราบม 4 ระยะ

• ตวออนระยะท 1, 2 อยในเปลอกไข เมอพฒนาเปนตวออนระยะท 3 ซงเปน

ระยะตดตอ เมอไขถกคนกนจะออกจากเปลอกเขาไปในผนงลาไส ไปตบ หวใจ

ปอด ถงลมของปอด ทอของถงลม ขวปอด ลอกคราบเปนตวออนระยะท 4 ซง

เคลอนท เขาสหลอดลมและ pharynx ตวออนจะถกกลนเขาไปยงหลอดอาหาร

กระเพาะอาหาร ลาไสเลก ทลาไสเลกจะมการลอกคราบครงสดทายเจรญเปน

ตวแก ใชเวลา 2 เดอน มช วตอยในลาไสเลกได นานเปนป

หนอนตวกลมอน ๆ

หนอนตวกลมทดารงชวตเปนอสระ พบไดท งน าจด นาเคม มมากใน นาท มสารอนทรยเนาเปอย ลาตวจะใสมองเหนอวยวะภายใน

หนอนตวกลมทเปนปรสตในพช มกเรยกวาไสเดอนฝอย มขนาดเลกไ ป โ ไ ป ( ) ไขมกเจรญเปนตวออนโดยไมตองมการปฏสนธ (pathenogenesis)

หนอนตวกลมทเปนปรสตในสตว พยาธเข มหมด พยาธแสมา พยาธปากขอ พยาธตวจด ฯลฯ พยาธเขมหมด, พยาธแสมา, พยาธปากขอ , พยาธตวจด ฯลฯ

พยาธเขมหมดหรอพยาธ เสนดาย

Enterobius vermicularis = pinworm = thread worm

เปนปรสตอยในลาไสและไสตง เดกจะคนบรเวณทวารหนก เนองจากตวเมย

ออกมาวางไขออกมาวางไข

htt h lth h di h lth i h9991054 j

http://www.med.cmu.ac.th/dept/parasite/nematode/107.jpg

http://health.yahoo.com/media/healthwise/h9991054.jpg

พยาธแสมา

ป Trichuris trichiura (trichiura = หางเปนเสน), whipworm

ตวพยาธ ยาวเรยว สวนทายหนาคลายดามแส

http://www.paru.cas.cz/helminti/Nematoda/Trichuris_trichura01.jpg

พยาธปากขอ (hook worm)

Necator americana Ancylostoma duodenaleNecator americana , Ancylostoma duodenale

มอ งปากขนาดใหญท มฟน หรอแผนตด (cutting plate) อยในองปาก

ใชปากดดเกาะทผนงลาไสและดดกนเลอด

พยาธโรคเทาชาง

เปนพยาธ ในระบบนาเหลอง ทาใหตอมนาเหลองอ กเสบ และเปนพยาธในระบบนาเหลอง ทาใหตอมนาเหลองอกเสบ และ

ทอนาเหลองอดตน มยงเปนพาหะนาเช อ

พยาธตวจด (Gnathostoma)

ตวแกเปนปรสตในสนข และแมว ตวแกเปนปรสตในสนข และแมว

คนเปนโฮสตโดยบงเอญ (Accidental host)

เมอคนไดรบตวออนเขาไป ปรสตจะไมเจรญเปนตวแก เมอเคลอนท ไปยงญ

อวยวะใดกจะทาใหเกดการอ กเสบ

http://rydberg.biology.colostate.edu/Dissections/bz212%20slides/ascaris%20lumbricoides%20female%20cs.JPG

http://rydberg.biology.colostate.edu/Dissections/bz212%20slides/ascaris%20lumbricoides%20male%20cs.JPG