pisikal na katangian ng asya

ASYAAraling Panlipunan 7

BAKIT KAILANGAN PAG-ARALAN ANG

ASYA?

ASYA

Pinakamalaking kontinente!

Halos 1/3 ng lupain ng daigdig ang sakop na humigit kumulang 44,579,000 km2

SAKOP

Pinaka-Kanlurang bahagi ng Cape Baba (Turkey) hanggang sa pinaka-Silangang bahagi into sa Cape Dezhnev (H. Siberia)!

Katimugang dulo ng Malay Peninsula hanggang Cape Chelyuskin sa (H. Siberia)

LOKASYON NG ASYA

MGA REHIYON SA ASYA

Gitnang Asya (GA)!

Kanlurang Asya (KA)!

Silangang Asya (SA)!

Timog Asya (TA)!

Timog Silangang Asya (TSA)

GITNANG ASYA

GITNANG ASYA (GA)BANSA KABISERA

Armenia YerevanAzerbaijan Baku

Georgia T’bilisiKazakhstan Alma AtaKyrgyzstan BishkekTajikistan Dushanbe

Turkmenistan AshgabatUzbekistan Tashkent

KANLURANG ASYA

KANLURANG ASYA (KA)BANSA KABISERABahrain ManamaCyprus Nicosia

Iran TehranIraq Baghdad

Israel JerusalemJordan AmmanKuwait Kuwait

Lebanon BeirutOman MuscatQatar Doha

Saudi Arabia RiyadhSyria Damascus

Turkey AnkaraYemen Sana’a

SILANGANG ASYA

SILANGANG ASYA (SA)

BANSA KABISERA

Hapon Tokyo

Hilagang Korea Pyongyang

Mongolia Ulaan Bataar

Taiwan Taipei

Timog Korea Seoul

Tsina Beijing

TIMOG ASYA

TIMOG ASYA (TA)BANSA KABISERA

Afghanistan KabulBangladesh Dhaka

Bhutan ThimpuIndia New Delhi

Maldives MaleNepal Kathmandu

Sri Lanka Colombo

TIMOG SILANGANG ASYA

TIMOG SILANGANG ASYA (TSA)BANSA KABISERA

Brunei Darussalam Bandar Seri BegawanCambodia Phnom PennIndonesia Jakarta

Laos VientianeMalaysia Kuala LumpurMyanmar RangoonPilipinas Manila

Singapore SingaporeThailand Bangkok

Timor-Leste DiliVietnam Hanoi

ANO ANG HEOGRAPIYA?

Pag-aaral ng mga katangiang pisikal ng daigdig, klima, vegetation

cover, ang pinagkukunang yaman, at aspektong pisikal ng populasyon nito.

I. KATANGIANG PISIKAL NG ASYA

ANYONG LUPA

KAHALAGAHAN NG ANYONG LUPA

Tirahan!

Malaki ang impluwensya sa kultura at pamumuhay!

Likas na tanggulan o depensa!

Gamit para sa pagsasaka, pagpapastol, at pinagkukunan ng yamang mineral

BUNDOK/KABUNDUKAN

HIMALAYAS

HIMALAYAS

Pinakamahabang hanay ng mga bundok sa Asya!

Rehiyon: Timog at Silangang Asya

BUNDOK EVEREST

BUNDOK EVEREST

Pinakamataas na bundok sa daigdig!

Bansa: Nepal!

Rehiyon: Timog Asya

PAMIR

PAMIR

Katatagpuan ng pinakamatataas na lupain/ bundok sa daigdig.!

Bumubuo sa halos 1/5 ng Asya!

Rehiyon: Hilaga at Timog Asya

BULKAN

PACIFIC RING OF FIRE

Hilera ng mga bulkan sa paligid ng Pacific Ring!

Tinagurian ding “seismic belt”!

Katatagpuan ng 75% ng mga bulkan sa daigdig!

REHIYON: Silangan at Timog Silangang Asya

MGA BULKAN SA INDONESIA

TALAMPAS

TIBET

Pinakamataas na talampas sa daigdig!

Rehiyon: Silangang Asya

TALAMPAS NG TIBET

KAPATAGAN at LAMBAK

MGA LAMBAK SA ASYA

Pawang masasaganang lam bak na sinilangan ng sinaunang kabihasnan!

May mga kapatagan at lambak sa halos lahat ng rehiyon sa kontinente!

Sa mga lupaing ito nagsimulang namuhay at alining ang mga sinaunang kabihasnang Asyano

LAMBAK NG HUANG HO

LAMBAK NG HUANG HO

LAMBAK NG TIGRIS AT EUPHRATES

Matatagpuan sa Kanlurang Asya

LAMBAK NG INDUS

Matatagpuan sa India

MGA PULO AT KAPULUAN

MGA BANSANG PULOSri Lanka at Singapore

SRI LANKA

SINGAPORE

MGA MALALAKING PULO SA KONTINENTE

Ilan sa pinakamataong pulo Borneo, Sumatra,Java, at Honshu

BORNEO

BORNEO

ILAN SA MAGAGANDANG PULO

SA ASYABali, Bohol, Camiguin, Hokkaido, Kyushu, at

Okinawa

BALI

CAMIGUIN

CAMIGUIN

MGA TANGWAY

Nagtataglay ng malalim na kanlungan at strahetikong lokasyon ay nalinang bilang sentro ng kalakalan at daungan!

Naghandog sa mga Asyanong naninirahan dito ng pagkakataong mapagyaman ang kanilang kultura, dahilan upang tawagin tong “Melting Pot of the World”

Subkontinente ng India (Timog Asya)!

Arabia (Kanlurang Asya)!

Hilaga at Timog Korea (Silangang Asya)!

Malay Peninsula, Indotsina, Kowloon (Timog Silangang Asya)

SUBKONTINENTE NG INDIA

INDOTSINA

Vietnam!

Laos!

Cambodia

MGA DISYERTO

MAINIT NA DISYERTO SA ASYA

Rub’al Khali o Empty Quarter Karakum (Black Sand) Kyzylkum (Red Sand)

Thar Desert/ Great Indian Desert

Rub’al Khali

Rub’al Khali

MALAMIG NA DISYERTO SA ASYA

Gobi Taklamakan

Silangang Siberia

Disyerto ng Gobi

ANYONG TUBIG SA ASYA

KAHALAGAHAN NG ANYONG TUBIG

Nagsisilbing likas na depensa!

Rutang pangkalakalan at paggagalugad!

Pinagkukunan ng yamang dagat at yamang mineral!

Naghuhubog sa uri ng pamumuhay ng mga taong nakatira

KARAGATAN

Arctic Ocean (H)!

Pacific Ocean (S)!

Indian Ocean (T)

ILOG

ILOG SA ASYA

Dumadaloy mula sa nagtataasang bundok at talampas sa H. Asya ay karaniwan nang bumabaybay sa higit na mataong lupain sa continent!

Halimbawa: Ilog Indus (India), Ganges (Bangladesh) , at Brahmaputra (Pakistan)

Ilog Ganges

Ilog Ganges

Huang/Yellow River, Yangtze, at Yalu

mahahalagang ilog sa Silangang Asya!

Yellow River (Tsina) bumabagtas ng 4,670 km papasok ng H. Tsina!

Yangtze- may habang 6,380 km at kilalang pinakamahabang ilog sa Asya

Yellow River

Ilog Mekong (Myanmar)

4,189 km ang haba!

Nagmumula sa Qinghai, Tsina na dumadaloy sa pagitan ng Thailand at Laos patawid sa mga bans ng tangway ng Indotsina

Ilog Mekong

Ilog Salween at Ilog Irrawady

mga pangunahing ilog sa Myanmar

ILOG IRRAWADY

Ilog Chao Phraya (Thailand)

Pinakamahaba at mayamang ilog sa Thailand

ILOG CHAO PHRAYA

Ilog Cagayan

Pinakamahabang ilog sa Pilipinas

Ilog Tigris at Ilog Euphrates

1,899 km ang haba!

dumadaloy patungong Timog Silangan sa pagitan ng Turkey at Syria papasok sa Iraq hanggang sa Golpo ng Persia.

LAWA

CASPIAN SEA

itinuturing na pinakamalaking laws sa daigdig!

matatagpuan sa Hilagang Kanluran ng kontinente; Hilagang Asya na nahahangganan ng Kazakhstan, Turkmenistan, Azerbaijan, at Russia!

may sukat na 370, 992 km2

CASPIAN SEA

CASPIAN SEA

LAWA NG BAIKAL

Pinakamalalim na lawa sa daigdig (1,620 m)!

may sukat na 31,494 km2 !

nagtataglay ng pinakamasaganang tubing tabang sa Asya!

Matatagpuan sa Silangang bahagi ng Russia

DEAD SEA

Pinakamaalat at pinakamahabang bah aging tubig mula sa kapatagan ng dagat sa daigdig!

Walang anumang yamang tubig na nabubuhay ditto!

Nahahangganan ng Israel at Jordan

DEAD SEA

GOLPO

Golpo ng Aden

Ang tubig mula sa Golpo ng Aden ay isinusulong ng Kipot ng Babel Mandeb patungong Red Sea.!

Matatagpuan sa pagitan ng Somalia at Yemen ay kasudlong ng Karagatang Indian

PERSIAN GULF

Kilala bilang isa sa mga pinaka-abalang daang dagat sa daigdig dahil ito ang nagsisilbing lagusan patungong kanluran para sa langis na nagmumula sa Persian Gulf na karugtong naman ng Arabian Sea

DAGAT

Dagat ng Tsina

Kasudlong ng Dagat ng Tsina, dito umaagos ang kilalang Ilog Chao Phraya ng Thailand

Sea of Japan/East Sea at China Sea

Pinagsusudlungan ng Kipot ng Korea

Philippine Sea

Karugtong ng Karagatang Pasipiko!

Matatagpuan sa HS ng Pilipinas

KLIMA

tumutukoy sa kalagayan ng atmosphere sa isang lupain sa loob ng mahabang panahon!

maaaring maging batayan ng uri ng pamumuhay ng mga tao sa isang lupain !

maaaring mating batayan ng uri ng kanilang hanapbuhay, panahanan, gawi, at iba pang aspekto ng pamumuhay.

PANAHON

kondisyon ng atmosphere sa isang natatanging pook sa loob ng nakatakdang oras

SALIK NA SANHI NG PAGKAKAROON NG IBA’T

IBANG URI NG KLIMA SA ASYAKinaroroonang Latitud!

Distansiya sa Karagatan at Hanay ng Nagtataasang mga Bundok!

Pagkalantad sa Halumigmig at Ekwador!

Direksyon ng umiiral na hangin!

Altitud o twas ng lupin

KINAROROONANG LATITUD

KINAROROONANG LATITUD

*LATITUD-distansya mula sa hilaga o timog na nasusukat sa digri!

KLIMANG POLAR: rehiyong nakalatag mula 60 digri hang gang sa polong hilaga o polong timog = mataas na latitud

KLIMANG TEMPERATE: Ang rehiyong nakalatag sa pagitan ng 60 digri latitude at 23 digri latitude sa pahilaga at patimog ay tinatawag na ginning latitude!

KLIMANG TROPIKAL - rehiyong nakalatag sa pagitan ng ekwador, Tropic of Cancer (23 digri sa Hilaga) at Tropic of Capricorn (23 digri sa Timog) ang mababang latitud. Dito nararanasan ang pinakamataas na preston ng klima sa daigdig

DISTANSYA SA KARAGATAN AT NAGTATAASANG BUNDOK

Bukod sa layo ng ibang lupain sa karagatan, ang mga lupaing ito ay nagkukubli rin sa nagtataasang mga bundok!

Ang mga ito ang nagsisilbing balakid

PAGKALANTAD SA HALUMIGMIG AT EKWADOR

Ang pagkalantad ng Timog Asya at Ti m o g S i l a n g a n g A s y a s a halumigmig at ekwador ay nagdudulot ng masaganang ulan at matataas na temperatura sa buong taon.

DIREKSYON NG UMIIRAL NA HANGIN

MONSOON: natatanging hang in na nararanasan sa Asya!

HANGING HABAGAT: (Mayo-Setyembre)!

Dulot into ang kabaligtarang dami ng hamog at ulang nagmumula sa Karagatang Indian

HANGING AMIHAN

nagaganap tuwing panahon ng taglamig!

walang dalang ulan ang uri ng monsoon na ito!

nararanasa sa pagitan ng Enero-Agosto!

nagdadala ng tagtuyot sa Timog Asya sa buwan ng Setyembre-Marso

ALTITUD O TAAS NG LUPAIN

ALTITUD: tawag sa twas ng lupain mula sa sea level o kapantay ng dagat!

HIGIT NA LAMIG ang nararanasan sa mas mataas na lupin , ang hang in ay numinipis at nawawalan ng kapasidad na makasipsip ng init

KLIMA SA ASYA

Nauuri sa sonang tropikal, arid/semi arid, temperate, continental, at polar!

Nagkakaiba-iba ang klima sa bawat rehiyon dahil sa lawak ng sakop nito sa latitude, altitud, lap it o kayo sa karagatan, atbp.

TROPIKAL

Mainit at mahalumigmig sa buong taon na nakakaranas ng madalas na pag-ulan!

Ang lupain ay nakakaranas din ng panahong tag-init at tag-ulan na bunsod ng monsoon!

Ang mga lupain sa hilagang kabundukang bahagi ng rehiyon ay karaniwang nakakaranas ng katamtamang panahon na sanhi ng kinalulugaran ng mga itong matataas na talampas

Monsoon ang nagdudulot ng masaganang ulan upang makapagsaka at makapag-ani ng 2-3 ulit!

Ang palay na naaayon sa klima ang pangunahing produkto ng mga bansa sa rehiyong may ganitong uri ng klima!

Hal. Pilipinas, Malaysia, Indonesia, Vietnam, Timor-Leste

ARID/SEMI ARID

Madalas na nakakaranas ng tagtuyot ang mga lupain sa rehiyon!

Ang rehiyon ay binubuo ng grassland, disyerto, at kabundukan!

Karaniwang hamon sa rehiyon ang kakulangan sa tubig

Nararanasan sa rehiyon ang sharqi at shamal—pana-panahong ihip ng hangin na karaniwang nararanasan sa buwan ng Abril-Hunyo at Setyembre-Nobyembre!

Hal. Saudi Arabia, Hilagang Kanlurang India, Kanlurang Mongolia, Afghanistan

SHARQI AT SHAMAL

SHARQI- hanging tuyo at may dalang buhangin na karaniwang umihip sa lakas na 80 km sa loob ng isang oras!

SHAMAL- nararanasan sa panahon ng tag-init na nagmumula sa Hilagang Kanluran ng Rehiyon (K. Asya)

TEMPERATE

Nararanasan sa katimugang bahagi ng rehiyon na nakakaranas ng monsoon sa panahon ng tag-init!

Nakakapghandog ang masaganang ulan sa tag-init ng 2-3 siklo ng pagsasaka at pag-ani sa isang taon!

Mahalumigmig na subtropikal naman ang nararanasan sa hilagang bahagi ng Korea at Japan dahil nakalatag ito sa mataas na latitud habang humid continental naman sa katimugang bahagi nito.

Mahabang panahon ng taglamig ang nararanasan sa mga bahaging ito ng rehiyon!

Hal. Tsina, Hapon, Timog Korea, Hilagang Korea

CONTINENTAL

Karaniwang umaabot ang temperature ng halos 10C at ang taglamig naman ay inaabot pa ng mas mababa sa 0C!

Karaniwang nararanasan sa silangang baybayin at hilagang kanlurang baybayin ng mga kontinente!

Hal. Turkey, Iran, Hilagang Asya, Timog Silangang Japan at Korea

POLAR

B u o n g t a o n g n a p a k a l a m i g n g temperatura sa mga lupaing nagtatamasa ng klimang polar!

Ang pinakamainit na temperatura ay umaabot lamang ng 10C!

Karaniwang nadarama sa pinakahilagang bahagi ng kontinente!

Hal. Hilagang Silangang Siberia

KLIMA SA BAWAT REHIYON

SILANGANG ASYA

Mongolia at Silangang Tsina ay nasa mataas at gitnang latitude (Mongolia, Hilagang Tsina—steppe; klimang polar)!

Paghahayupan ang karaniwang uri ng kabuhayan ng mga tao rito.!

Temperate- nararanasan sa katimugang bahagi; nakakaranas ng ulang monsoon sa tag-init

KOREA AT HAPON

HILAGA: Mahalumigmig na subtropical dahil nakalatag ito sa mataas na latitude!

TIMOG: Continental; mahabang panahon ng taglamig

TIMOG ASYA

matatagpuan sa katimugang bahagi ng Himalayas at Silangan ng Caspian Sea!

nakakaranas ng apat na uri ng panahon; tag-sibol (Dis-Peb), tag-init (Marso-Mayo), tag-lagas (Hunyo-Agosto), taglamig (Set-Nob)

KLIMANG ALPINE

nararanasan sa panahon ng taglamig sa pinakahilagang bahagi ng rehiyon at iba pang bahagi ng rehiyon ay nakakaranas ng tag-ulan at tag-init

MONSOON: nararanasan sa ilang bahagi ng Hilaga, Gitna, at baybaying bahagi ng India; ang panahon ay main it at mahalumigmig na may kadalasang pag-ulan!

SEMI DESERT: kondisyon ng panahon kapag tagtuyot

TIMOG SILANGANG ASYA

Karaniwang tropikal, mainit, mahalumigmig sa loon ng buong taon na nakakaranas ng madalas na pag-ulan!

Nakakaranas rin ng monsoon na nakakapagdulot ng masaganang ulan spat upang makapagsaka at makapag-ani

KLIMANG TROPIKAL RAINFOREST

sanhi ng pagkakaroon ng rehiyon ng malalawak na kagubatan at malalawak at masasaganang lam bak na karaniwang natatamnan ng naglalakihan puno at plantation

KANLURANG ASYA

karaniwang arid o semi arid ang klima sa rehiyon!

madalas na nakakaranas ng tagtuyot ang mga lupain sa rehiyon!

Binubuo ng mga lupaing grassland, disyerto at kabundukan!

Karaniwang hamon sa rehiyon ang kakulangan ng tubing

HILAGA/GITNANG ASYA

nagkakaiba-iba rin ang klima sa kabundukan sa rehiyon!

Karaniwan ang sonang arctic sa hilagang bahagi nito !

Ang vegetation cover ay maaaring tundra and taiga

VEGETATION COVER SA ASYA

VEGETATION COVER

tumutukoy sa iba’t ibang uri ng pananim na nakabalot sa lupin ng daigdig !

pinakahayag na bunga ng pagkakabahagi ng temperature at presipitasyon sa iba’t ibang bahagi ng munro!

hayagang bunga ng klima sa isang lupain

MGA URI NG VEGETATION COVER SA ASYA

Tundra!

Taiga!

Grassland o steppe!

Disyerto!

Tropical Rainforest

TUNDRA

TUNDRA

kapatagang latian or marshy plains (Ruso)!

mga look na ito ay karaniwang nababalutan lamang ng lumot at lichen (pinakamabagal na halamang lumalagong halaman at lumalaki lamang ito nang isang sentimentro sa loob ng isang taon)

LICHEN

TAIGA

TAIGA

pamayanang kagubatan (Ruso)!

matatagpuan sa timog ng mga lupaing tundra!

binubuo ng malalawak na kagubatang coniferous

GRASSLAND O STEPPE

malalawak na damuhang lupain!

ang uri ng mga damong tumutubo dito ay nakatatagal sa mga lupaing tuyo at temperate!

Halamang herbaceous ang tumutubo

DISYERTO

DISYERTO

tanging matitinik at mabababang palumpon ng mga halaman at punungkahoy ang bumubuo sa uri ng vegetation na mayroon sa disyerto.

TROPICAL RAINFOREST

TROPICAL RAINFOREST

Likas sa ganitong uri ng lupain ang mga punong tropical deciduous na nagtatagal sa klimang mayroong mahabang tuyong panahon at napakalakas na tag-ulan

TROPICAL DECIDUOUS

3 URI NG TROPICAL RAINFOREST VEGETATION

1. ang nagtataasang punong matatagpuan 100-120 talampakan!

2. ang mga punong may taas na 80 talampakan !

3 ang mga punong may taas na 60 talampakan

KAUGNAYAN NG VEGETATION COVER SA

BUHAY NG MGA ASYANO