podmiotowość w wychowaniu - repozytorium.amu.edu.pl · literatura: dryll e., 1989, podmiotowość...
Post on 01-Mar-2019
241 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Podmiotowość w wychowaniu
„Children are people; they grow into tomorrow only as they live
today” John Dewey
Poznań 2010 1
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Podmiotowość (wg J.Reykowskiego)
Podmiotowa aktywność – kierowana przez cele wybrane lub wytworzone przez sam podmiot – nadaje człowiekowi jego indywidualność
Zjawisko autodeterminacji (E.Deci i R. Ryan)
to zachowania, które są inicjowane
i regulowane przez procesy zachodzące we własnym „ja”
Poznań 2010 2
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Podmiotowość
Aktywność podmiotowa
Emocja pozytywna +
Efekt czynności zgodny z intencją =
Poczucie skuteczności (wg White’a)
Poznań 2010 3
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Poczucie podmiotowości (Daniecki) Poziom wpływu jest zgodny z osobistym standardem
Doświadczenie wpływu
Uformułowanie struktury „ja”
Podstawa powstania przeświadczenia o sobie samym, jako o istocie, która jest zdolna wywierać wpływ na otoczenie i kontrolować je
Ujęcie siebie jako podmiotu – dyspozycyjne poczucie podmiotowości
Poznań 2010 4
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Różnice między ludźmi w dyspozycyjnym poczuciu podmiotowości
• różne sfery życia
• poziom wpływu jaki jednostka uznaje za odpowiedni
Dyspozycyjne poczucie podmiotowości jest trwałe, gdy człowiek posiada przeświadczenia, że w ważnych dla siebie obszarach posiada wpływ zgodny ze standardami
Poznań 2010 5
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Zahamowanie dążenia do podmiotowości
Reaktancja
W sytuacji ograniczenia swobody i wolności wyboru pojawia się negatywna reakcja emocjonalna, następuje:
• spadek częstości i jakości tej czynności, do której człowiek został zmuszony,
• mniejsze zaangażowanie
• pogorszenie wyników
Poznań 2010 6
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Zahamowanie dążenia do podmiotowości
Wyuczona bezradność
Reaktancja + sytuacja podporządkowania, gdy istnieje ktoś lub instytucja, która może sprawować kontrolę nad sytuacją
sytuacja uzależnienia
ucieczka od wolności, poczucie bezpieczeństwa i komfort
brak odpowiedzialności
Poznań 2010 7
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
konflikty
• Dążenie do podmiotowości
Rozwój kompetencji
• Dążenie do uzależnienia
Brak rozwoju,
bezpieczeństwo
Poznań 2010 8
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
„uprzedmiotowienie” w szkole
• dziecko nie wybiera szkoły, klasy, wychowawcy, treści
• zewnętrzne nakazy i zakazy
• nagrody i kary wzmacniają jego podporządkowanie regułom szkolnym
• szkoła preferuje myślenie odtwórcze i zachowania konformistyczne
Poznań 2010 9
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
skutki „uprzedmiotowienia”
• obniżony poziom poczucia wolności i sprawstwa u ucznia
• zachwiane poczucie odpowiedzialności
• zmniejszona odporność psychiczna
• zaburzona zdolność do autonomicznego działania
Poznań 2010 10
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Podmiotowość w wychowaniu
• aktywność własna ucznia
• współuczestnictwo
• partnerstwo w relacji: uczeń – uczeń, nauczyciel – uczeń
• szacunek
• tolerancja odmienności
Poznań 2010 11
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Podmiotowość w wychowaniu
Przyczynowość osobista rozumiana jako:
• wybory jednostki,
• samodzielne decyzje,
• samodzielne wartościowanie,
• samodzielne ocenianie,
• ponoszenie konsekwencji własnych działań
Poznań 2010 12
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Podmiotowości w edukacji (wg A.Guryckej)
1. jako sposób wychowania
2. jako cel wychowania
Poznań 2010 13
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Podmiotowość jako sposób wychowania Relacja nauczyciel – uczeń cechuje się:
• równowagą w aktywności
• współdecydowaniem
• dokonywaniem autonomicznych wyborów
• wzajemnym szacunkiem i życzliwością
• odpowiedzialnością za własne działania
• nauczyciel jako partner, życzliwy obserwator lub doradca
Uczeń ma prawo:
• swobodnego wyboru zadania z wielu możliwych
• szukania na własną rękę sposobów rozwiązania zadania (poczucie wpływu)
• własnej oceny wykonanego zadania i wyniku
(poczucie kontroli)
Poznań 2010 14
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Podmiotowość jako cel wychowania
Kształtowanie poczucia przyczynowości osobistej, która wyraża się w:
• formułowaniu celów i planów przez młodego człowieka,
• samokontroli
• konstruowaniu własnego świata wartości
Poznań 2010 15
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Podmiotowość jako cel wychowania
Kształtowanie własnej wewnętrznej autonomii ma miejsce wtedy gdy człowiek:
• jest aktywny
• działa celowo
• posiada umiejętność dokonywania wyborów
• odważnie pokonuje przeszkody
• jest refleksyjny – świadomość konsekwencji swoich czynów
Poznań 2010 16
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Pomysły realizowania podmiotowości w szkole (A.Gurycka)
1. Metoda projektów – udział uczniów i rodziców w planowaniu edukacji
2. Metoda ośrodków zainteresowań
3. Plan daltoński – H.Parkhurst – samodzielne uczenie się we własnym tempie
Poznań 2010 17
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
Literatura:
Dryll E., 1989, Podmiotowość w doświadczeniach wychowawczych, w: A. Gurycka (red.), Podmiotowość w doświadczeniach wychowawczych dzieci i młodzieży, Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego
Gurycka A.,1989, Podmiotowość – postulat dla wychowania, w: A. Gurycka (red.), Podmiotowość w doświadczeniach wychowawczych dzieci i młodzieży, Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego.
Meighan R., 1991, Edukacja elastyczna, Toruń.
Reykowski J. 1988, Podmiotowość – szkic problematyki, w: . P. Buczkowski, R. Cichocki (red.), Podmiotowość : możliwość - rzeczywistość – konieczność, Poznań : Redakcja Wydawnictw Ośrodka Analiz Społecznych ZMW.
Poznań 2010 18
Copyright © by Danuta Anna
Michałowska
top related