polimorfizmy genu tnf- u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów

Polimorfizmy genuPolimorfizmy genu TNF-TNF- u u chorych na reumatoidalne chorych na reumatoidalne

zapalenie stawówzapalenie stawów

A.Paradowska-GoryckaA.Paradowska-Gorycka11, J.Trefler, J.Trefler22

11Zakład Biochemii, Instytut ReumatologiiZakład Biochemii, Instytut Reumatologii

22Klinika i Poliklinika Układowych Chorób Tkanki Łącznej, Instytut ReumatologiiKlinika i Poliklinika Układowych Chorób Tkanki Łącznej, Instytut Reumatologii

Reumatoidalne zapalenie stawów Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)(RZS)

(łac. (łac. polyarthritis reumatoidea, ang. rheumatoid polyarthritis reumatoidea, ang. rheumatoid arthritis) - arthritis) - przewlekła, autoimmunizacyjna choroba przewlekła, autoimmunizacyjna choroba zapalna charakteryzującą się symetrycznym zapalna charakteryzującą się symetrycznym zapaleniem stawów, niszczeniem chrząstki zapaleniem stawów, niszczeniem chrząstki stawowej i nasad kostnych oraz powikłaniami stawowej i nasad kostnych oraz powikłaniami narządowyminarządowymi..

CytokinyCytokiny

Mediatory zapalenia kontrolujące wszystkie Mediatory zapalenia kontrolujące wszystkie fazy odpowiedzi immunologicznej:fazy odpowiedzi immunologicznej: iindukcyjnąndukcyjną;; eefektorowąfektorową..

P rozapa lne P rzec iw zapa lne

PolimorfizmPolimorfizm występowanie więcej niż jednej wersjiwystępowanie więcej niż jednej wersji

danego genu danego genu

Polimorfizm genetycznyPolimorfizm genetyczny WWystępowanie w populacji w danym locus dwóch ystępowanie w populacji w danym locus dwóch

lub więcejlub więcej alleli z częstością większą niż alleli z częstością większą niż wynikającą z częstości mutacji. wynikającą z częstości mutacji.

WWystępowanie najczęstszego allelu w danym ystępowanie najczęstszego allelu w danym locus z częstością mniejszą niż 99%. locus z częstością mniejszą niż 99%.

PPolimorfizmem nie określa się zmian rzadkich, olimorfizmem nie określa się zmian rzadkich, tylko takie zmiany, które są częstsze niż 1%, czyli tylko takie zmiany, które są częstsze niż 1%, czyli zbyt częste, by można mówić o mutacji.zbyt częste, by można mówić o mutacji.

PolimorfizmPolimorfizm występowanie więcej niż jednej wersjiwystępowanie więcej niż jednej wersji

danego genu danego genu

Polimorfizm Polimorfizm pojedynczego nukleotydu (SNP)pojedynczego nukleotydu (SNP) SStanowią bardzo licznie występujące w genomie tanowią bardzo licznie występujące w genomie

pojedyncze mutacje punktowe, powodujące pojedyncze mutacje punktowe, powodujące zmianę budowy aminokwasowej białka lub zmianę budowy aminokwasowej białka lub poziomu jego ekspresji.poziomu jego ekspresji.

SStanowią 90% całej zmienności genetycznej.tanowią 90% całej zmienności genetycznej. WWystępują co 100-300 nukleotydów na ogólną ystępują co 100-300 nukleotydów na ogólną

liczbę 3mld.liczbę 3mld.

PolimorfizmPolimorfizm występowanie więcej niż jednej wersjiwystępowanie więcej niż jednej wersji

danego genu danego genu

Polimorfizm Polimorfizm długości fragmentów restrykcyjnych długości fragmentów restrykcyjnych (RFLP)(RFLP)

DDziedziczne warianty sekwencji DNAziedziczne warianty sekwencji DNA Objawiające się zanikiem lub utworzeniem miejsca Objawiające się zanikiem lub utworzeniem miejsca

restrykcyjnegorestrykcyjnego Marker genetycznyMarker genetyczny

CZYNNIK MARTWICY NOWOTWORU ALFA - CZYNNIK MARTWICY NOWOTWORU ALFA -

TNF-TNF-

6p21.36p21.3 SNP -238G/A, -308G/A, +489G/ASNP -238G/A, -308G/A, +489G/A

RRegulacja ekspresji cząstek adhezyjnychegulacja ekspresji cząstek adhezyjnych;;SStymulacja produkcji chemokintymulacja produkcji chemokin;;Regulacja ekspresji innych genów prozapalnych;Regulacja ekspresji innych genów prozapalnych;RRóżnicowanie osteoklastówóżnicowanie osteoklastów;;Aspekty proliferacyjne i zapalneAspekty proliferacyjne i zapalne..

Cel pracyCel pracy Określenie częstości występowania polimorfizmów Określenie częstości występowania polimorfizmów

genu genu TNF-TNF- w pozycji -238G/A, -308G/A i +489G/A u w pozycji -238G/A, -308G/A i +489G/A u chorych na RZS w odniesieniu do grupy zdrowych chorych na RZS w odniesieniu do grupy zdrowych ochotników w populacji polskiej.ochotników w populacji polskiej.

Określenie asocjacji badanych polimorfizmów Określenie asocjacji badanych polimorfizmów genu genu TNF-TNF- z z przebiegiem choroby u chorych na RZS przebiegiem choroby u chorych na RZS populacji polskiej w oparciu o wybrane parametry populacji polskiej w oparciu o wybrane parametry laboratoryjne, kliniczne i radiologiczne. laboratoryjne, kliniczne i radiologiczne.

Określenie korelacji analizowanych polimorfizmów Określenie korelacji analizowanych polimorfizmów genu genu TNF-TNF- z występowaniem powikłań z występowaniem powikłań pozastawowych u chorych na RZS w populacji pozastawowych u chorych na RZS w populacji polskiej.polskiej.

Materiał i metodyMateriał i metody

Grupa badana: 244 chorych na RZS (K: M – 1:6, Grupa badana: 244 chorych na RZS (K: M – 1:6,

średnia wieku 57,76)średnia wieku 57,76) Grupa kontrolna: 106 zdrowych dawców krwiGrupa kontrolna: 106 zdrowych dawców krwi;; Materiał biologiczny: DNA izolowany z leukocytów Materiał biologiczny: DNA izolowany z leukocytów

krwi obwodowejkrwi obwodowej.. Metoda: PCR-RFLPMetoda: PCR-RFLP

• -238G/A – BamHI;-238G/A – BamHI;• -308G/A – NcoI;-308G/A – NcoI;• +489G/A – TaiI.+489G/A – TaiI.

Porównanie rozkładu genotypów SNP-Porównanie rozkładu genotypów SNP-238G/A i -308G/A genu TNF-238G/A i -308G/A genu TNF- w grupie w grupie chorych na RZS i w grupie kontrolnejchorych na RZS i w grupie kontrolnej

Genotyp/allele Chorzyn (%)

Kontrolan (%)

p OR CI

-238 genotypyGGGAAA

236 (>96)7 (3)

1 (<1)

103 (97)3 (3)0 (0)

111

0.160.16

0

(0.06, 0.36)(0.09, 0.27)(0.01, ++)

-238 alleleGA

479 (98,5)9 (1,5)

209 (98,5)3 (1,5)

1 0.98 (0.162,4.354)

-308 genotypyGGGAAA

176 (72)54 (22)14 (6)

71 (67)28 (26)

7 (7)

0.370.410.81

1.270.790.86

(0.75, 2.14)(0.45, 1.4)(0.31, 2.6)

-308 alleleGA

406 (83)82 (17)

170 (80)42 (20)

0.33 1.22 (0.788,1.879)

Porównanie rozkładu genotypów Porównanie rozkładu genotypów SNP+489G/A genu TNF-SNP+489G/A genu TNF- w grupie chorych w grupie chorych

na RZS i w grupie kontrolnejna RZS i w grupie kontrolnej

Związek polimorfizmu genu TNF-Związek polimorfizmu genu TNF- -308G/A z -308G/A z aktywnością choroby i sprawnością fizycznąaktywnością choroby i sprawnością fizyczną

Parametr GG GA+AA p

średnia ± SD (mediana)

Czas trwania choroby [lata]

13.589.48 (12.0) 10.747.65 (10.0) 0.05

Liczba stawów bolesnych 10.626.33 (10.0) 11.727.01 (11.50) 0.28

Liczba stawów obrzękniętych

7.345.48 (7.0) 7.905.92 (8.0) 0.63

DAS-28-CRP 5.211.24 (5.27) 5.121.27 (5.37) 0.88

CRP [mg/l] 28.8527.52 (21.0) 22.8923.29 (15.0) 0,08

VAS [mm] 55.7022.67 (60.0) 52.1123.74 (50.0) 0.42

HAQ [0-3] 1.580.75 (1.63) 1.400.72 (1.62) 0.15

GG (n=153)(%) GA+AA (N=59)(%) p

Sztywność poranna (n=212)

106 (69%) 41 (69%) 1.00

Związek polimorfizmu genu TNF-Związek polimorfizmu genu TNF- +489G/A +489G/A z aktywnością choroby i sprawnością z aktywnością choroby i sprawnością

fizycznąfizycznąParametr GG GA+AA p

średnia ± SD (mediana)

Czas trwania choroby [lata] 12.368.69 (11.0) 13.569.77 (11.0) 0.51

Liczba stawów bolesnych 11.176.68 (10.0) 10.516.27 (10.0) 0.61

Liczba stawów obrzękniętych 7.825.88 (8.0) 6.925.02 (7.0) 0.33

DAS-28-CRP 5.221.23 (5.27) 5.141.27 (5.32) 0.76

CRP [mg/l] 27.3927.70 (19.50) 26.6924.15 (19.0) 0.90

VAS [mm] 54.9222.42 (52.50) 54.2524.07 (59.0) 0.75

HAQ [0-3] 1.500.71 (1.62) 1.580.80 (1.62) 0.43

GG (n=137)(%) GA+AA (n=75)(%) p

Sztywność poranna (n=212) 102 (74%) 45 (60%) 0.04

Ocena wpływu polimorfizmu genu TNF-Ocena wpływu polimorfizmu genu TNF- - -238 G/A na wybrane parametry 238 G/A na wybrane parametry

laboratoryjnelaboratoryjne

Parametr laboratoryjny

GG GA+AAp

Średnia ± SD (mediana)

OB [mm/h ] 43.7426.14 (38.0) 28.6713.06 (32.50) 0.19

Hb [g/dl] 11.941.67 (12.10) 12.931.41 (12.90) 0.16

PLT [x10³ /mm³] 339.21122.26 (316.0) 256.3343.18 (274.0) 0.04

Kreatynina [mg/dl] 0.920.51 (0.79) 0.730.18 (0.73) 0.33

GG(n=208)(%)

GA+AA(n=6)(%)

p

RF (n=214) 188 (90%) 4 (67%) 0.12

Ocena wpływu polimorfizmu genu TNF-Ocena wpływu polimorfizmu genu TNF- - -308 G/A na wybrane parametry 308 G/A na wybrane parametry

laboratoryjnelaboratoryjneParametr

laboratoryjny GG GA+AA p

średnia ± SD (mediana)

OB [mm/h ] 44.5927.37 (38.0) 40.1121.92 (37.0) 0.51

Hb [g/dl] 11.981.58 (12.15) 11.921.87 (12.0) 0.96

PLT [x10³ /mm³] 346.49131.80 (313.50) 312.0385.63 (310.0) 0.20

Kreatynina [mg/dl]

0.930.55 (0.79) 0.860.37 (0.79) 0.80

GG (n=153)(%) GA+AA (n=61)(%) p

RF (n=214) 134 (88%) 58 (95%) 0.14

Ocena wpływu polimorfizmu genuTNF-Ocena wpływu polimorfizmu genuTNF- +489 G/A na wybrane parametry +489 G/A na wybrane parametry

laboratoryjnelaboratoryjne

Parametr laboratoryjny

GG GA+AA p

średnia ± SD (mediana)

OB [mm/h ] 42.1423.76 (38.0) 45.5329.71 (37.0) 0.73

Hb [g/dl] 12.041.56 (12.07) 11.821.85 (12.10) 0.69

PLT [x10³ /mm³] 323.43101.29 (310.50) 361.20149.08 (322.0) 0.17

Kreatynina [mg/dl] 0.870.41 (0.78) 1.00.63 (0.82) 0.24

GG (n=140)(%) GA+AA (n=74)(%) p

RF (n=214) 124 (89%) 68 (92%) 0.49

Ocena wpływu polimorfizmu -238G/A Ocena wpływu polimorfizmu -238G/A TNF-TNF- na stopień uszkodzenia stawów i na stopień uszkodzenia stawów i

ubytek masy kostnejubytek masy kostnej

Analizowany parametr(n=211)

GG(n=205)(%)

GA+AA(n=6)(%)

p

Osteoporoza

TAK (71) 68 (96%) 3 (4%)

p=0.4459

NIE (140) 137 (98%) 3 (2%)

Endoprotezy

TAK (44) 42 (95%) 2 (5%)

p=0.7998NIE (167) 163 (98%) 4 (2%)

Parametr (n=216)GG GA+AA

pŚrednia SD (mediana)

Larsen 3.141.13 (3.0) 2.501.05 (2.50) 0.16

Ocena wpływu polimorfizmu -308G/A Ocena wpływu polimorfizmu -308G/A TNF-TNF- na stopień uszkodzenia stawów i na stopień uszkodzenia stawów i

ubytek masy kostnejubytek masy kostnej

Analizowany parametr

(n=211)

GG

(n=152)(%)

GA+AA

(n=59)(%)

p

Osteoporoza tak (71) 53 (75%) 18(25%) 0.66

nie (140) 99 (71%) 41 (29%)

Endoprotezy tak (44) 32 (73%) 12 (27%) 0.94

nie (167) 120 (72%) 47 (28%)

Parametr

(n=216)

GG GA+AA p

Średnia SD (mediana)

Larsen 3.081.15 (3.0) 3.231.10 (3.0) 0.46

Ocena wpływu polimorfizmu +489G/A Ocena wpływu polimorfizmu +489G/A TNF-TNF- na stopień uszkodzenia stawów i na stopień uszkodzenia stawów i

ubytek masy kostnejubytek masy kostnej

Analizowany parametr

(n=211)

GG

(n=137)(%)

GA+AA

(n=74)(%)

p

 Osteoporoza tak (71) 51 (72%) 20 (28%) 0.17

nie (140) 86 (61%) 54 (39%)

Endoprotezy tak (44) 30 (68%) 14 (32%) 0.44

nie (167) 107 (64%) 70 (36%)

Parametr

(n=216)

GG GA+AA p

średniaSD (mediana)

Larsen 3.131.18 (3.0) 3.111.05 (3.0) 0.75

Ocena związku polimorfizmuOcena związku polimorfizmu +489G/A TNF- +489G/A TNF- z z występowaniem chorób układu krążeniawystępowaniem chorób układu krążenia

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

Choroba wieńcowa (p=0,02)

Nadciśnienie tętnicze (p=0,005)

Zawał mięśnia serca (p=0,09)

% b

adan

ych

Tak GA+AA

Nie GA+AA

WnioskiWnioski

Allel +489A Allel +489A może byćmoże być istotnym istotnym czynnikiem ryzyka czynnikiem ryzyka rozwoju RZS w populacji polskiej;rozwoju RZS w populacji polskiej;

Polimorfizm genu TNF – α w pozycji +489 Polimorfizm genu TNF – α w pozycji +489 może może byćbyć istotnym istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju chorób czynnikiem ryzyka rozwoju chorób układu krążenia uukładu krążenia u pacjentów z RZS.pacjentów z RZS.

DZIĘKUJĘDZIĘKUJĘ