prekonsepsİyonel İzlem (gebelİk Öncesİ bakim-gÖb)tmftp.org/webkontrol/uploads/files/sebahat...
Post on 15-Mar-2019
217 Views
Preview:
TRANSCRIPT
PREKONSEPSİYONEL İZLEM
(GEBELİK ÖNCESİ BAKIM-GÖB)
Prof. Dr. Sebahat ATAR GÜREL
ORDU ÜNİVERSİTESİ
• İlk kez tanımlayan: Chamberlain, 1980
• DÖB’ın perinatal bakım üzerine etkisi
sınırlı
• Yeterli DÖB’a rağmen erken doğum DDA
oranında anlamlı azalma yok
o Alexander GR, Kotelchuck M, 2001
• Olumsuz etkilenme gebelik öncesi ve
gebeliğin erken döneminde olabilmekte
o Ör. Folik asit kullanımı
GÖB-GAB AMACI
• Sağlıklı kadında amaç
• Yüksek risk grubundaki kadında amaç o anne ve bebeği riske atan her türlü tıbbi ve
sosyal durumun saptanılarak gerekli danışmanlık,
tanı, tedavi, takibin yapılmasıdır
GÖB-TANIM
• Gebelik öncesi bakım
(Prekonsepsiyonel bakım)
• Gebelik öncesi ve erken gebelikte
bakım (Perikonsepsiyonel bakım)
• Gebelikler arasında bakım
(İnterkonsepsiyonel bakım)
o Bhutta ve ark, 2011
• 15-49 yaş arası herkesi kapsar
GÖB’ın TEMEL BİLEŞENLERİ
• Risk skorlaması) o Aile içi şiddet
o Enfeksiyonlar
o Beslenme
o Depresyon
o Stress
o Kr hastalıklar
o Diğer
• Klinik girişimler
• Psikososyal
girişimler
• Sağlığın
geliştirilmesi o Emzirme
o Uyku
o Egzersiz
o Zararlı etmenlerden uzak
durma
o Aile planlaması
o Folik asit kullanımı
GÖB’ın İÇERİĞİ
• CDC Perinatal Sağlık ve Bakım Çalışma
Grubu
• GÖB içeriğini oluşturan 14 bölüm o Sağlığın geliştirilmesi -Beslenme
o Aşılama -Çevresel maruziyet
o Enfeksiyöz hastalıklar -Psikososyal riskler
o Tıbbi durumlar -İlaçlar
o Psikiyatrik durumlar -Üreme hikayesi
o Parental maruziyet -Özel Gruplar
o Aile ve Genetik öykü -Erkek
SAĞLIĞIN GELİŞTİRİLMESİ
BESLENME
• Beslenme o Yeterli beslenme durumu
o Multivitamın kullanımı
• Folik asit alımı o Folik asitten zengin sağlıklı
beslenme
o 400 mcg/gün folik asit
• Sigara içme o Sorgulama-danışmanlık
• Alkol alımı o Yıllık sorgulama-
danışmanlık
• Aile planlaması o AP danışmanlığı
o Doğurganlık planı
• Fiziksel aktivite o Egzersiz konusunda
danışmanlık
• Kilo durumu o Yılda bir kez VKİ
hesaplanmalı
o VKİ ≤ 19.8 kg/m² ve VKİ ≥
26 kg/m² olanlara
danışmanlık
o İleri merkeze yönlendirme
AŞILAMA
• Kızamık/kabakulak
/kızamıkçık o Kızamıkçık bağışık
olmayanlara aşılama
o Aşıdan sonra 3 ay korunma
• Grip o Gebeler ve riskli grupta
Grip sezonundan önce
aşılama
• Difteri/tetanoz/boğ
maca o Tetanoz aşısı güncel olmalı
• Aşılama o DTB/kızamık/kızamıkçık/ka
bakulak/suçiçeği
o Diğer aşılar
• HPV o Sitolojik takip
o Risk grubunda aşılama
• Hepatid B o Risk grubunda aşılama
o Kr taşıyıcılara danışmanlık
• Suçiçeği o Bağışıklık olmayanlara
aşılama
ENFEKSİYON HASTALIKLARI-1
• Tüberküloz o Yüksek risk grubunda
tarama-ted
• Toksoplazmozis o Rutin tarama ?
o Test +/- danışmanlık
• Sitomegalovirus o Rutin tarama ?
o Test +/- danışmanlık
• Gonore o Yüksek risk gr tarama ve ted
• HIV o HIV durumunu öğrenme
o Güvenli seks-danışmanlık
o Gebelikte geçişten
korunma
• Hepatid C o Rutin tarama ?
o Virüs yükü ile YD geçiş
arasında ilişki
o Hepatotoksik ilaçlardan
kaçınma
o Kr KC hastalığı riski
o Ted sırasında etkili korunma
ENFEKSİYON HASTALIKLARI-2
• Periodontal
hastalıklar o Çalışma yok
o Rutin tarama/ted
önerilmiyor
• Bakteriyel vajinozis o Çalışma yok
o Semptomatik: ted verilir
o Asemptomatik rutir tarama
önerilme
o Erken doğum öyküsü
olanlarda tarama?
• Gr B Streptekok o Rutin tarama önerilmez
• Klamidya o Tarama önerilir:
o 25 yaş ve altı cinsel aktif
o Yüksek risk
• CYBH öyküsü
• Yeni cinsel partner
• Çok sayıda partner
• Düzenli kondom kullanmama
• Seks işçisi
• Sifiliz o Yüksek risk gr tarama/ted
o ABD’de rutin tarama
• Asemptomatik bakteriüri o Rutin tarama önerilme
TIBBİ HASTALIKLAR DİYABET
• VKİ ≥ 25 kg/m² + 1 riksk faktörü: GTT o Diabetes Care, 2008
• GDM doğumdan 6-12 hf sonra GTT
• Gerekli danışmanlık verilmeli o Kan şekeri kontrolü -Uygun kilo
o Kan şekeri takibi -Egzersiz
o Tedavinin düzenlenmesi -sigara, alkol kullanmama
o Vasküler komplikasyonlar -Sosyal destek
• AP etkili kullanımı
• HbA1C düzeyi normale yakın olmalı
TİROİD HASTALIKLARI
• Gebelikte erken tanı ve ted ile
sonuçlar iyi
• Rutin tiroid taraması önerilmez
• Uygun danışmanlık verilir.
• Hipertiroidi: ilk ted seçneği
propylthiouracil
• Radyoaktif iyot ted izleyen ilk altı ay
içinde gebelik önerilmez.
NÖBET HASTALIKLARI
• Gebelik öncesi danışmanlık
• Etkili aile planlaması o OK (50 mcg EE)
• Nörolojik muayene
• Tedavinin yeniden düzenlenmesi o Tek ilaç
o En düşük doz
o Folik asit 400 mcg/gün
o Tedavinin kesilmesi
KRONİK HİPERTANSİYON
• Uygun danışmanlık
• Aile planlaması önemli o OK uygun değil
o Orta-ciddi HT varlığı (Kan B > 160/100 mm Hg)
o Kontrolsüz/takipsiz HT
o Cu RİA
• Uzun süreli HT varlığında hedef organ
hasarı açısından değerlendirme
• Tedavi yeniden düzenlenir.
ÇEVRESEL ZARARLI ETKİLER
• Çevresel zararlı etmenler konusunda
toplumda bilinçlenme o İçme suyu, hava kirliliği
o Çalışma ortamı ile ilgili
o Ev ortamı ile ilgili
o Diğer çevresel
• Uzak durma
• Kurşun emilimin azalması için demir-
kalsiyum alımının arttırılması
LABORATUVAR İNCELEME
• Gerekli durumlarda
• Enf taraması o Rubella Sifilis
o Hepatid B HIV
o Gonore Klamidya
• Diyabet
• Simir
• Tiroid testleri
• Tam kan sayımı
• İdrar testi
• Kan grubu
HEDEF KİTLE ve HİZMETİN VERİLMESİ
• Gebelik öncesi tek muayene
VEYA
• Sağlam kadın muayeneleri
• Diş dahil diğer klinik muayeneler
• Diğer uygulamalar
• Gebe kalma planı
olan gebeler
VEYA
• Üreme
dönemindeki tüm
kadınlar ve eşleri
ZAMANLAMA KİM VERECEK
• Planlanan
gebelikten önceki o Üç ay içinde
o Altı ay içinde
o Bir yıl içinde
• Gebelikler arası
bakım o Doğumdan 2 hf sonra
o Doğumdan 6 hf sonra
o Doğumdan 6 ay sonra
o Yıllık rutin takip
• Tıp dışı alanlar
• Hemşire/ebe
• Aile hekimi
o 15-49 yaş arası
kadın muayenesi
• Kadın Doğum
Uzmanı o Simir takibi
o GÖB içih başvuru
• İlgili klinisyenler
• Öneminin
farkında %98.6
• Bilgilendirme
gebelikten önce
yapılsın: %75
• Bilgilendirmeyi
yapan o %51 Aile Hekimi
o %44 Kadın Doğum Uzm
GÖB VERİLME DURUMU
• Kadınlar GÖB’ın önemimin farkında o Frey ve Files, 2006 -Coonrod DV ve ark, 2009
• Hekimler GÖB önemli olduğuna
inanıyor o Morgan ve ark, 2006
• Çoğu hekim rutin GÖB vermiyor o Williams ve ark, 2006
• Kadın Hast ve Doğum Uzm/Aile
Hekimlerinde GÖB verme oranı 1/6 o Henderson ve ark, 2002
GÖB ÖNÜNDEKİ ENGELLER
• GÖB’a en çok ihtiyacı olanlar bu hizmetlerden en az yararlananlar
• GÖB veren yerler çok parçalı
• Yüksek riskli grup için tedavi hizmetleri yetersiz
• Saptanılan riskin giderilmesi ve sağlığın geliştirilmesi çalışmalarının yetersiz olması
• Hitap ettiği grup motive olmadıkça sağlığı geliştirici mesajların etkili olmaması
• Sadece az sayıda durum için erken gebelik yerine gebelik öncesi müdahaleyi destekleyen verinin olması
• Çoğu klinik eğitim programlarında risk tayini ve sağlığın geliştirilmesi girişimlerinin vurgulamaması o Jack ve Culpepper, JAMA, 1990
SAĞLIK BAKANLIĞI-GÖB
• Evlilik ve Gebelik Öncesi
Danışmanlık Programı o Akraba evliliği
o Sık doğum
o Erken ve geç yaşta yapılan doğumlar
o Aile planlaması
o Cinsel yolla geçen hastalıklar
• 15-49 yaş kadın muayenesi
MACARİSTAN GÖB MODELİ
• 1984’de araştırma projesi olarak başladı.
• 1984-2010 (27 yıl), 25 313 olgu çalışma o (Czeizel AE, 2012)
• GÖB üç aşamada veriliyor
• 1. Üreme ile ilgili risk faktörlerinin
belirlenmesi
• 2. 3 aylık sürede gebelik için hazırlık
yapılması
• 3. En uygun koşullarda gebeliğin
sağlanması-erken gebelik mua
• 4. Çıkış özeti ile birlikte DÖB içen sevk
MACARİSTAN GÖB
MODELİNİN SONUÇLARI
• Erken doğum sıklığında azalma
o%9.2’e karşılık %5
• Konjenital anomali sıklığında
azalma
o%4’e karşılık %2.9
• Kadın sigara içme oranında azlma
• Eşin AP hizmetlerinde yer alması
DOĞUM ÖNCESİ BAKIMA GEBELİKTEN ÖNCE BAŞLANILMASININ ETKENLERİ
• Gebelik öncesi mua sıklığı: %13.8
• GÖ mua oranı daha yüksek o Yaş ortalaması yüksek
o Yüksek sosyoekonomik düzey
o DÖB’yi doktordan alanlar
o DÖB’yi sıklıkla hastaneden alanlar
• GÖ muayeneye gelmeme nedenleri o İhtiyaç hissetmeme
o Maddi imkansızlık
o İstenmeyen/planlı olmayan gebelikler
o Bu konuda bilgisiz olma
• Atar Gürel S ve ark, 10. Ulusal Perinatoloji Kongresi 2005
SONUÇLAR
• Perinatal sonuçların iyileştirilmesinde tek
başına DÖB yeterli değil
• GÖB, tek muayene olarak görmek doğru
değil
• GÖB tıbbi, davranışsal, sosyal yönleri ile
birlikte geniş kapsamlı ele alınması gerekiyor
• GÖB ile ilgili bilimsel araştırmalara ihtiyaç
var.
• GÖB ile ilgili ülkemize yönelik düzenlemelere
ihtiyaç var
top related