procesy geologiczne · zjawiska krasowe kras podziemny •stalaktyty •stalagmity •stalagnaty...
Post on 01-Mar-2019
229 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Procesy geologiczne
Podział procesów geologicznych
Procesy wewnętrzne
• Trzęsienia Ziemi
• Wulkanizm
• Ruchy górotwórcze
• Ruchy lądotwórcze• Ruchy lądotwórcze
Procesy zewnętrzne
• Wietrzenie
• Erozja
• Akumulacja
• Ruchy masowe
Budowa wnętrza Ziemi
Tektonika płyt – ruch płyt
Wulkany - budowa
Wulkany – rodzaje
Podział ze względu na częstotliwość wybuchu:Podział ze względu na częstotliwość wybuchu:
• Wygasłe
• Czynne
• Drzemiące• Drzemiące
Podział ze względu na kształt:Podział ze względu na kształt:
• Stratowulkany (strome)
• Wulkany tarczowe (o łagodnych zboczach)
Wulkany – produkty wybuchu
• Lawa
• Bomby wulkaniczne
• Lapille (materiał gruboziarnisty, obtopiony na krawędziach)
• Popioły wulkaniczne• Popioły wulkaniczne
• Pumeks (porowate bryłki zastygłej lawy)
• Gazy wulkaniczne
Wulkany czynne - przykłady
Etna• Etna
• Wezuwiusz
• Kluczewska Sopka (Kamczatka, Rosja)
• Orizaba (Meksyk)• Orizaba (Meksyk)
• Hekla (Islandia)
• Mauna Loa (Hawaje)
• Krakatau (Jawa/Sumatra)
• Góra Świętej Heleny (USA)
Trzęsienia Ziemi
• Ruch płyt litosfery generuje naprężenia, uwolnienie nagromadzonej energii na styku płyt powoduje trzęsienie ziemi.
• Epicentrum – miejsce na powierzchni Ziemi, • Epicentrum – miejsce na powierzchni Ziemi, położone nad ogniskiem trzęsienia
• Hipocentrum – miejsce pod powierzchnią ziemi, skąd rozchodzą się fale trzęsienia
Hipocentrum a epicentrum
Pomiar trzęsień Ziemi
Skala Richtera –skala otwarta, algorytmiczna
Trzęsienia o sile 7 uznawane są za poważne, a o sile 9 jako katastrofalne
Rejony sejsmiczne i płyty litosfery
Płyty tektoniczne Rejony sejsmiczne
Skutki trzęsień Ziemi
Tsunami – fala morska wywołana trzęsieniem Ziemi
Ruchy lądotwórcze
• Ruchy epejrogeniczne (lądotwórcze) – powolne, długotrwałe, pionowe ruchy skorupy ziemskiej powodujące wydźwignięcie lądu lub obniżanie dna oceanicznego, a właściwie ruchy wypiętrzające gotowy już blok kontynentalny. wypiętrzające gotowy już blok kontynentalny. Powodują podnoszenie lub obniżanie lądów, a poprzez to transgresję (zalewanie) i regresję (cofanie się) mórz.
Ruchy górotwórcze (orogeneza)
• Powstawanie gór w wyniku aktywności tektonicznej, polegające na fałdowaniu i tworzeniu się skał.
• Ruchy kaledońskie• Ruchy kaledońskie
• Ruchy hercyńskie
• Ruchy alpejskie
PROCESY ZEWNĘTRZNE
WietrzenieWietrzenie
Wietrzenie – proces polegający na rozpadzie i rozkładzie skał pod wpływem działania
powietrza wody, temperatury i organizmów.
Rodzaje wietrzenia
Wietrzenie fizyczne (mechaniczne)
• Zachodzi pod wpływem zmian temperatury, działania mrozu
• Przykład: gołoborza • Przykład: gołoborza
Wietrzenie chemiczne
• Polega na rozkładzie skał w wyniku zachodzących reakcji chemicznych pomiędzy skałą a innymi związkami chemicznymi np. CO2, siarką, azotem
• Przykład: zjawiska krasowe
Rodzaje wietrzenia
Wietrzenie biologiczne
• Zachodzi pod oddziaływania organizmów żywych na skały.
• Przykład: szczeliny skalne na zboczach gór utworzone • Przykład: szczeliny skalne na zboczach gór utworzone przez korzenie roślin
Ruchy masowe
• Polegają na przemieszczaniu się mas skalnych (kamieni, okruchów, żwirów) pod wpływem siły grawitacji
• Przykład: stożki piargowe
Wietrzenie mechaniczne (fizyczne) - gołoborza
Gołoborza – rumowiska skalne na zboczach gór, efekt wietrzenia mrozowego.
Zbocza Gór Świętokrzyskich, Sudety
Wietrzenie chemiczne –zjawiska krasowe
Kras podziemny
• Stalaktyty
• Stalagmity
• Stalagnaty
• Draperie
• Kominy krasowe
Kras powierzchniowy
Proces rozpuszczania skał Proces rozpuszczania skał wapiennych i gipsowych wapiennych i gipsowych przez dwutlenek węgla przez dwutlenek węgla rozpuszczony w wodzierozpuszczony w wodzie.
Kras powierzchniowy
• Jary (kaniony)
• Leje krasowe
• Ponory
• Wywierzyska
• Ostańce
• Polja (obniżenia)
Formy krasowe
Klimat a wietrzenie
• W klimatach wilgotnych i ciepłych przeważa wietrzenie chemiczne
• W klimatach zimnych i suchych dominuje wietrzenie mechanicznewietrzenie mechaniczne
Wietrzenie biologiczne
Ruchy masowe – osuwanie, spełzywanie, obrywanie
Przykład: Stożki usypiskowe (piargi) u podnóża góry
Erozja
• Erozja to procesy polegające na mechanicznym niszczeniu skał przez różne czynniki np. wodę, wiatr, lód
Działalność rzek
Bieg rzeki
W biegu górnym dominuje erozja wgłębna i transportW biegu środkowym zachodzi erozja boczna, transport i akumulacja
W biegu dolnym występuje akumulacja
Bieg górny
• Bieg górny - odcinek rzeki od źródła, po tereny wyżynne
• Początkowo w górnym biegu rzeka płynie zazwyczaj po stromych zboczach, często zazwyczaj po stromych zboczach, często bardzo szybko, żłobiąc wąskie i głębokie doliny. Siła płynącej wody jest tu tak duża, że wyrywa z dna i brzegów koryta rzeki nawet duże bloki skalne.
Meandry rzeki – bieg środkowy
Bieg dolny i ujście rzeki
• Rzeka płynie powoli, transportowany materiał jest tu osadzany (akumulowany).
• Powstają mielizny, ławice (łachy), kępy
• Ujście rzeki: rodzaje• Ujście rzeki: rodzaje
- Lejkowate (estuarium)
- Deltowe
Estuarium / delta
Wodospad – erozja wsteczna i wgłębna
Lodowce
Lodowce dzielimy na kontynentalne (lądolody)
np. na Grenlandii i Antarktydzie
Lodowce górskie (Himalaje, Pamir, Alpy)
Lodowce szelfowe (Antarktyda) – pływające
płyty lodowe blisko brzegu
Granica wiecznego śniegu
Granica wiecznego śniegu Granica wiecznego śniegu ––wysokość powyżej której wysokość powyżej której więcej śniegu przybywa niż się więcej śniegu przybywa niż się go topigo topi.
Granica przebiega na różnej Granica przebiega na różnej Granica przebiega na różnej Granica przebiega na różnej wysokości w zależności od wysokości w zależności od klimatu oraz ekspozycji stokuklimatu oraz ekspozycji stoku.
S N
Budowa lodowca górskiego
Działalność lodowców górskich
•• Działalność niszczącaDziałalność niszcząca
Tworzenie dolin U-kształtnych
•• Działalność budująca Działalność budująca (akumulacyjna)(akumulacyjna)
Powstawanie moren (czołowej, dennej bocznej)
Ponadto:Ponadto:
Powstawanie jezior cyrkowych
Źródła rzek
Lodowiec górski
Lądolody
Formy polodowcowe
• Moreny (czołowa, boczna, denna)
• Gliny zwałowe
• Głazy narzutowe
Wody polodowcowe - działalność
• Jeziora rynnowe
• Jeziora wytopiskowe
• Pradoliny
• Sandry• Sandry
• Ozy
• Kemy
• Drumliny
Rzeźbotwórcza działalność fal morskich
• Abrazja – erozja morska polegająca na niszczeniu brzegu przez fale morskie.
Inne pojęcia:
• klif (faleza) – stromy brzeg morski• klif (faleza) – stromy brzeg morski
• Mierzeja – zbudowana z piasku bariera (wydłużony półwysep) oddzielająca zatokę od morza
Abrazja
Mierzeja
Typy wybrzeży morskich
Typy wybrzeży
Typy wybrzeży
Typy wybrzeży
Typy wybrzeży
Typy wybrzeży
dalmatyńskie fiordowe
Typy wybrzeży
Lidowo-lagunowe Mierzejowe
Typy wybrzeży
riasowe szkierowe
Rzeźbotwórcza rola wiatru
• Erozja wietrzna (korazja) – żłobienie, szlifowanie skał wskutek działania wiatru (np. uderzenia ziaren piasku o skały)
• Deflacja – wywiewanie drobnych okruchów • Deflacja – wywiewanie drobnych okruchów skał przez wiatr
• Akumulacyjna działalność wiatru –powstawanie wydm
Rodzaje wydm
paraboliczne barchany
Środek wydmy „wyprzedza” ramiona Ramiona poruszają się szybciej niż środek wydmy
Wydma paraboliczna
Wydmy wędrujące Wydmy wędrujące –– Słowiński Park NarodowySłowiński Park Narodowy
Erozyjna działalność wiatru Erozyjna działalność wiatru –– grzyby skalnegrzyby skalne
Grzyb skalny na pustyni
top related