prøveforelesing presentasjon 2 · • resultatet vert ei kjensle av å høyre til –resultatet...

«Lett»,skreiveinkollegaavmegpåfacebook,

«Barneskirenn»skreiveinannan.

Jauda,mendågløymedeisamstundesatdeternettdennetypentematikksosiologienharbalamediheilesimodernetid.

Kommisjonenharmedandreordgittmeg;denstørstmoglegesamfunnsfaglegeoppgåvadeikunnefinne.

HeiltsidanDurkheim – harsosiologanesøktåforklaresamarbeidmellommenneskjergjennomåidentifiserekvaverdiarsomerinternalisert iossmenneskjersomfårosstilåetterlevenormer.

Samstundesharøkonomifaget–heiltsidanAdamSmith,jakanskjeendatilførhan– vorelike opptattavsamarbeidmellommenneskjer,mendåfyrstogfremstavkvainsentivsomfåregoistiskeindividtilåsamarbeide.

Egskalaltsådrøfteforholdetmellomkultur,normerogkollektivegode,ogkommisjonenbermegomåavgrensemegtilruralsosiologien,ogdetkaniallefallhjelpemegeitstykkjepåveg.

1

Sålatmegstarteder,latmegstartemedåsjåpådetsæreignemeddetrurale,ogtilhøvetmellomkultur,normerogkollektivegodepåbygda.

• Fornokreårtilbakelærteegmegeitnyttord.Ikkjenyttidenforstandatdeternylaga,snararetvertom,ordetergamaltsomallehaugar,menformegvardetlikevelnytt.

DetvareineldremanninordTrøndelagsomlærtemegordet,menegerovertyddomattilsvarandevaksnepersonarfråkvarsomhelstilandetkunnelikefortlærtmegdetsameordet.

Hanbruktedetdåhansnakkaomkorleissamarbeidsrelasjonaneigrendahaddeendrasegfrådåhanvarlitenogframtilidag.

• «Detmesteskjeddeinnanforbearkretsen» sahan.Egforstodnokordetintuitivt,mendetvarlikevelheiltnyttformeg.

• Bearkretsen slikhansadeternokeindialektvariantogskaldufinnedetiordbokamådufordetfyrsteleiteinynorskordbokaogsåmådusøkjepåbedarlag ellerbedlag.

INorskordbokfinstdetogsåsombedkrins.

2

Ordettyder:grendellereinkrinsderdeibedkvarandreivisseslaggjestebod

• Minmannskildralivetidetgamlebondesamfunnetogkorleisdetvarorganisertkringdeistadeigneressursane,dentilgjengelegeteknologien ogdei fysiskeføresetnadarknytttilgeografioglandskap.

• Frågamaltavutgjordegjernegrendadeiytrerammeneformykjeavdetsosialelivettilgrendefolket,bådeiyrkjeogfritid– idengraddetgjekkannåskiljemellomyrkjeogfritididetgamlesamfunnet.

• Herfanstbearkretsane,deiutgjordemaskinsamarbeidet,vêrringen,sankelagetogdetmesteanna.Hersamarbeidadeiomvatningsanlegget,vedlikehaldavflomvernetogeimestauendelegrekkjeavlivsviktigeoppgåversomelles ingenhadderektoveraleine.

Godtgranneskapvareinviktiggrunnkapitalfordeneinskilde,granneskapetvaravgjerandeforsuksesssåvelsomfiaskoilivet.

Eitgodtgranneskapaukaeffektivitetenogreduserterisikoenidetdaglege,ogdåvardet– ikkjeberregreitt– menabsoluttrasjoneltåbegrannanepågjestebodnårodelssonenskulledøypast,konfirmerast,giftastelleriverstefallgravleggjast.

Åinviteregrannanetilåtadelifamiliensineglederogsorger,styrkabandasomdeiallevarsådjuptavhengigeav.Bearkretsenstyrkamoralen,denvedlikeholdt denlokalekulturenogmanifestertenormenesinbetydingsomgrunnpilarenideirafellessamfunn.

Menformegvardeteitnyttord.

2

Formekjennerikkjebearkretsen idennyebygda.

• Tildetharbygdaendrasegformykje.

• Ogendringaerkjenneteiknaavskiftandeøkonomiskeogkulturelleforhold.

• Itilleggvilegstressedeiinfrastrukturelleforholda.

Vegar,flyplassarogbreiband….,raskareogbetrebilar,bussarogtogogbeinhardeflyselskapseigararsomtynerpilotar,cabintillsette ogbakkemannskaptildetytste,haraltbidregetilågjerebygdamindreogstørrepåsametid.

Detharsettossistandtilåbupåbygda,medanmelevervåredagleglivibyen.

• Modernitetsteoretikaraneharnoknokrepoengnårdeihevdarmegårfrådetlokaletildetglobale

3

• Blantdeimestkjenteher,finnmeslikesomUlrikBeck,AnthonyGiddensogScottLash,somi1994hevdaatidetseinmoderneellerhøgmodernesamfunnet,hardetskjeddeisvekkingavkollektividentitet,stadkjensleogklassemedvit.

Mendeivarpålangtnærfyrstmeddesseideane.Eigentleghardessetankanepregabygdesosiologienigenerasjonar.

• AllereieGeorgSimmel ogLouisWirth,hevdabeggeatmoderniseringogurbaniseringvilleøydeleggedeipersonlegeogvarigerelasjonanesomkjenneteiknardeiruralesamfunnaogerstattedeimedfragmenterte,flyktigeogupersonlegeband.

• OgamerikanarenRolandWarrenlandsertei1963sinteoriom«TheGreatChange»derhanhevdaatdeiruralesamfunnavilvertemeirdifferensierteogdeneinskildevilistadigstørregradlenkesegoppmotstørresystemsomliggutanforlokalsamfunnet.

Dettevilsvekkedeilokalebandasomeingongfemnaommestaaltsomskjeddeilokalsamfunnet.Ogovertidvildetteogsåsvekkeverdienavlokalsamfunnetifolksinedaglegliv- ogdetsomtilslutttelerdetsomskjerutanforlokalsamfunnet

• SamstundeskomogsåEdwardShilsmedteorienom«TheMassSociety»som- imotsetnadtilWarren- sågendringasomeinfordelforlokalsamfunnet.

Fori«Themass society»liggdeteitsterktargumentforåforlatedetterritoriale somharvorevanlegfordefinisjonenaveitlokalsamfunnoghellerstuderekorleisfolkvertinnlemmaieitfellesverdisystem,medtrådarutmoteitstørresamfunn.

Forskalmetrumass society teorien,erikkjelokalsamfunn lengereinsmeddetlokalesamfunnet.

3

Mendeterikkjeberrebygdebefolkningasinidentitetsorienteringsomharvoresettpåprøvedeiseinareåra, ogsåsjølverelasjonenmellombyoglandharendrasegbetydeleg.

• Detharvokseframeinnyøkonomiibygdene

• ogdenharmykjegodtrøystsegpåruinanefrådengamle.

Fråstortsettåhaprodusertlivsviktigforrådforbybefolkninga–iformavmat,tømmer,energi,mineralarogyouname it,somdetheitersåfintidag,

• harbygdeneetterkvartogsåvorteleverandøraravrekreativ velferdogvortegjorttilgjenstandforkonsumogikkjeeinastproduksjon.

• OgdeternettdetsomliggidenbritiskegeografenPaulCloke sinformuleringomat«skilnadenmellomdetnyeogdetgamleliggirelasjonenmellomproduksjonogforbruk».

Latosssjålittnærarepånettdenneendringa.

4

DensomegtykkjerformularardettebesterdenamerikanskefilosofenogaktivistenStevenBest

• Besterny-marxistogsterktinspirertavtoeksentriskefranskefilosofar

• Guy-ErnestDebordog

• JeanBaudrillard

Bestskildrarframvekstenavdennyeøkonomiengjennomnettoppåstudereforbruket,oghevdarmegår

• fråvaresamfunnet,

• viaskodespelssamfunnet

• tilsimuleringssamfunnet

5

Varesamfunnet,seierBest.

• Kommedpengeøkonomien.Hans skildringavvaresamfunnetertungtforankraiMarxsinforståingavkapitalismen.

• Ivaresamfunnetgjekk- latossseiegulrota- frååverematenåtbonden,tilåvertevarasomskaffabondenmaten

• Detskjeddealtsåeintransformasjon,fråmattilmatvare

• Ogtypiskhervaratsjølveforbruketavvara,skjeddeutanforbygda.

6

Iskodespelssamfunnet,somdåerinspirertavDebord,

• gjekkgulrotaigjennomennoeintransformasjon

• Novarvara;opplevingaavåsjåbondenståbøygdieinhaustvåtgulrotåker

• Bondenerskodespelarenoggulrotaerkulisseneidetmeoppleversomeitautentiskteaterombygdekultur.

7

Idetsistestadiet– simuleringssamfunnet– startardetheileåvertekomplisert.

• Isimuleringssamfunnet stårmesjølveiåkeren;ogsimulereratmeerbønder.

• Notekmebildeavosssjølveogpostardetpåfacebook

• Samanmedeitfyndigtweedpå140teikn

Altforåprojisereosssjølve,altforåviseossfram,foråskapeeitinntrykkavatmeerbetreennkvameeigentlegsjølvtrurmeer.

8

Kvaravdesseoverganganeendrarbygda

• Kvaravdeirepresenterereitskifteavmeiningsinnhaldet

Ikkjeberreforgulrota,menogsåforlandbruket,landskapetsovelsomforheilebygda.

Bygdahargåttfrååverestadenderfolkproduserteråvareforeksportutavbygda

• tilåblirepresentasjonarfordensymbolkonsumerandemiddelklassa

• Denharblitteitsymbolivårtiaugefallandekonsum

• ogeinrekvisittivåriherdigeprojiseringavflyktigeidentitetar.

• Dennyeøkonomienharikkjeberreomdefinertbygda,denharogsåførtmedsegnyebrukarar,somsøkjerlegitimitetforsineinteresser.Ogdenhargjortbygdameirkomplisert.

9

Dennyebygdahar– somomdenikkjevarkompleksnokfråfør

• – blitteitennomeirkomplekstsosialtsystem.

• Denbeståravmeirflytandeogtildelsogsåfleireparallellenettverk

• Ogtrulegerdetdekningforåseieat;idetmodernebygdesamfunnetidag,finstlangtfleireogmeirulikeinteresserogpreferansarennfør,

• ogkanskjesamarbeiderbygdefolkogsåsjeldnaremedkvarandre,menuansettskjergjernesamarbeidetpåheiltandreområderidag,ennkvadetgjordefør.

Nåreinilysavdetteserpåkorleisdetervanlegådefinerekulturognormerisosiologienerdetkanskjeikkjesåvanskelegåførestilesegat;

• detåskullegjerekulturognormertilviktigeparameterforbygdeutvikling- eller forproduksjonenavkollektivegodeigrendene-kanvereeiutfordring.

10

ForkulturseierElster,ogeigentlegmangemedhan,er:

eitkollektivtmedvitforeisosialgruppe,dergruppasmedlemmardelareifellestruogeitfellessettavverdiar.

Truaherinkludererpåstandaromkorleisverdaserutogomkorleistinghengsaman,altsåårsaksrelasjonar.

Oginærslektskapmedtruafinstogsåverdianesominkludererreligion,politiskeideologiar,menogsåmoralogsosialenormer.

11

Menkvasåmedgrendaidag?Gårdetannåsnakkeomgrendasom

• ei sosialgruppe?

Erdetmogelegåtenkjesegatinnbyggaraneieimodernegrenddeler

• ei fellestruog

• eit fellessettavverdiar?

Egtrurikkjenødvendigvisdet,menlikevelkandetsjåutsomatinnbyggaraneieigrenddeler

• eitslagskollektivtmedvitomatdeitrasssinemangeparallelle sosialenettverk,trassulikskaparitruogkanskjeogsåverdiar,likevelutgjereislagssosialgruppe.

12

Altså,mekanlesesåmykjemodernesamtidsdiagnostiskeanalysar- avkorleismodernitetenharskaptmekanismarsomharflyttadetsosialeutfrådetlokale- sommeberrevil,menlikevelsermeatdetlokaleframleishargyldigheit.

Meserdetkvargongmeerder.Meserdetnårmeforlètkontorpultenvårforågjerefeltarbeidigrendene,meserdetnårmeferierar,meserdetnårmeerinviterttilåhaldeeitforedragtileitellerannaslagsbygdemobiliseringsmøte.

Kortsagt;meserdetheile tida.Bygdefolketsnakkaromgrendasi,ogdeialleraller flestesnakkardåomME.

Somomdeiereislagsfellesgruppe,somdeidelereislagsfellestruogsomomdeihareitslagsfellessettavverdiar.

12

TruleggjeldennotidlegareBerkeleyprofessorPhilipSelznick sinskildringav

• detidealtypiskelokalsamfunnetsom

• eitnettverkavkjenslevarerelasjonar

kvalitativtforskjelligfrådeisompregarandresosialegrupper.

• Åveredelaveitlokalsamfunnomfattarlangsiktigogkontinuerligsosialsamhandling

sombidregtilformingaavdenpersonlegeidentitetensamttilsosialogøkonomiskproduksjonogreproduksjon.

• Resultatetverteikjensleavåhøyretil– resultatetvertvi-kjensla somReidarAlmåssåenkeltkallardet

• Lokalsamfunnetforpliktarmedlemmaneoverforeindeltkultur,

forpliktingainkludererverdiar,normerogendatilmeiningar.

13

MenSelznick siskildringavlokalsamfunnetereiidealtype,kvasåmed

• lokalsamfunnetipraksis?

• Ipraksisvillokalsamfunnavariereistyrke,avhengigavmedlemmanesinkollektiveinvolvering.

• Ingenlokalsamfunnharnøyaktigdensamegradaavidentitet,moralskautoritet,kollektivmobiliseringogsåvidare

• Menforåvereeitlokalsamfunnlytdethaeivissgradavdesseeigenskapane.

13

Kanskjekaneintenkjesegatstyrkenikulturenavhengaveirekkjekarateristika.

Kanskjekaneintenkjesegatstyrkenidetkollektivemedvitetavhengavtildelsobserverbarekriteriervedlokalsamfunnet

• Ostromersåvidtinnomdetteisittfyrstekapitteliboka«UnderstandingInstitutionalDiversity».

• Styrkenidenlokalekulturenkanvarieremedstorleikogbefolkningssamansetjing.Altsåmeddeimeirdemografiskefaktorane.

Ikkjeforstortogikkjeforlite,ikkjeforfåungeogikkjeforfågamle

Fordethandlaromsamhandling.Dethandlaromåmøtes,omåsjåkvarandreiaugene,ogomåsnakkesaman,omådeleeitminimumavsosialeopplevingar– kortsagtdethandlarominteraksjon.

14

Forkulturognormervertfyrstogfremstformidlaoginternalisertiossgjennominteraksjon.

Erdu15årogveksoppieigrendmed«berregamlinga ogtrygdebygdeharrya»foråsitereSteinTorleifBjella,såvertdetlittstusseleg.Ogdetstusselegegjersitttilatviljentilågjereeininnsatsforfellesskapetvertgittdårlegekår.

• Kanskjekaneinogsåtenkjesegatstyrkeni- ogforsåvidtogsågradaavfelleseigarskaptil– verdisettet,avhengavkorgodtdesseverdianeerforankraogkommunisertilokalsamfunnet.

Detteerislektmedstoredelaravkultursosiologienogsemiotikken

Mesnakkaromfiskarmentalitetarogomskogsarbeidarkulturar,enkelteharendatilteketilordeforatdetoppståreineigenformforkulturblantdeisomstårvedsmelteomnaneifjordbotnanevåre.Deihistoriskelinjenespelarheiltsikkertinnogspørsmåleter;korfleksiblegreiermeågjereforteljinganeomdetsomervårt?Ogikvagradevnareinåfemneomeinstørstmoglegdelavdetvi’et forteljinganeermeintåinkludere?

Idagharmehundrevisavprogramkringomilandetsomhevdaråtamålavsegåskullebidratilåstyrkedenlokaleidentitetenogbyggesamhaldogstyrke.Allemeineråhaeitunderliggandelangsiktigmålomåbidratilågjerelokalsamfunnetkapabletilåtagrepoversineigensituasjon.

Personlegharegeingnagandetvilomverdienavdesseprogramma.Egerusikkerpåkorvidtdesseprogrammaerforankralokaltelleromdeieigentlegberreerforankraiskallaneåtprosjektmakarane.

Ifalldetsiste,eregreddforatprosjektasnarareverkarframandgjerandeennstyrkandefordeidetermeintåunderstøtte.

14

Menladetliggeno.OglatosshellergåvidaretildettredjekarakteristikasomegmeineråkunneleseutavOstromsitkapittel.

• Forkanskjekaneintenkjesegatsjølveforståingaavdenellerdeiulikehandlingssituasjonanesombygdaståroverforogsåermedpååinnverkepåkulturenogleggepremissanefordetkollektivearbeidetmedåtasegsjølvvidareoginniframtida.

Handlingssituasjonenkanvereavgrensaavuliketing.Detkanverepolitiskehindringar,detkanhandleomøkonomiellerendatilnaturgittefaktorarsomfjellogfjordogsørvestkulingogregn.

Detteerislektmedtrua,slikdenerinkludertiElstersindefinisjonavkultur.Deterislektmedårsaksrelasjonaneogkorleismeserpåtrugsmålogmoglegheiterforvårteigesamfunn.

Detteminnerosssamstundespåeffekteneitutanforståandetrugsmålkanhapålokalsamfunnet.

Ingentingersåbraforsamhaldetsomeinfellesfiende.

AntenfiendenerrovdyrforvaltingaellerKommunalministerSanner,såblesdetlivivårforståingomatmelideifellesskjebne.

DetsistemomentetsomegviltrekkeutavOstromsittkapittelomdiversitet ogstruktureringavmenneskelegsamhandlinger

• gradaavsymmetrimellombefolkningasressursarogpreferansar.Dethandlarommaktogomviljentilåbrukemaktogombefolkningasulikeinteresser.

Herliggkanskjeeiavdeistørsteutfordringaneforfleirelokalsamfunnframover.

Foretterkvartsombygdeneharblittmindrehomogene.Etterkvartsomdeihargåttfrååveresmåbruksbygdertilåblipendlarbygder.

14

Etterkvartsomdeihargåttfrååverestadendereinoppheldsegmestaheilelivet,tilåblirekreative kolloniar forandreheims-bebuararogtilfeldigforbipasserande.

Såharogsåsymmetrienmellomfolksineressursarogpreferansarendraseg.

Menegerikkjesåsikkerpåomdettevilveresåeinsidignegativtforbygdene.

Fordethandlarmestomviljetilåbrukemaktasomliggiressursanekvarogeinrårover,ogomevnadeneinskildehartilåsjådeikompleksesamanhenganesomliggbakskapingaogvedlikehaldetavdetmeeigentlegerinteresserti.

Deterikkjesikkertat,sjølvomegdjupast settermeirinteressertihavlysetogdetvisuelleintrykketaveinruralidyllennieffektivmjølkeproduksjonogbehovaforeifunksjonellfiskerihamn,dermedautomatiskvilsettemegimottiltakforåleggevilkåratilrettefordeisomlever,burogverkarilokalsamfunnet.

Deterfortegevnaråsjåatdetnettopperdeisomleverogburilokalsamfunnet,somfaktisksamstundesprodusererdeigodasomegsetsåstorprispånåregskalnytecalvadosenminpåterrassen.

Kanskjeerdetstørresymmetrimellombygdefolksinepreferansarforkvadetruraleerogkvadetskalvere,enneinavogtilkanfåinntrykkavnåreinlesaviskronikkaroglitteræreessaysfråsalonganeihovudstaden.

14

Menovertildetsomkanskjeereitavkjenespørsmålaher,nemleg;kviforbørbygdeforskararvereopptattavdenlokalekulturen?

• HervilegigjenreferertilElinorOstromogeitforedragsomegvarsåheldigåfåmedmegundereitbesøktilCornellUniversityimai2010.

• «viharklareprovforatgrupperdermedlemmanedelereinkulturforgjengjelding,oppnårstørresuksessenngrupperdermedlemmaneopptrersomomdeivarframandeforkvarandreogprimærtsøkjerkortsiktigprofittforsegsjølv»saOstrom

ogkviltesegpåeithavavempiriskearbeidutføriregiavdetsomseinareskullefånamnet«TheVincentandElinorOstromWorkshop inPolitical Theory andPolicy Analysis».

• Størresuksess,seierOstrom.

Dethandlaraltsåomgruppasevnetilåproduseregodesomgirgruppaeinaukasamlasuksess.

15

Omsetttilbygdesosiologisåbetyrdetatgrendavertbetretilåivaretagrunnlegganderessursarsomkrevstfåråsikreinnbyggaranesinvelferd,omdeidelareinfelleskultur.

OgdetførerossoverpåeitannapoengidenneutsegnafråOstrom.

Forherdreghooppeitskiljemellomeinkulturfor

• gjengjeldingogdetåvere

• framandforkvarandre

• ogdetåsøkjekortsiktigprofittforsegsjølv.

Kjennskaptilkvarandreogdeneinskildesintidshorisontharaltsåbetydingforkorvidteingjengjeldareihandling.

Densomharlevdsamanmedsinesambygdingareitid,ogsomogsåserføresegålevesamanmedsambygdinganeilangtidframover,vilaltsåveremeirtilbøyelegtilåinngåisamarbeidenneinsomberredropparinnomforeikortperiode.

Mentrengdetnødvendigvisåvereslik?Jadeter,meinereg,eitempiriskspørsmålmeirenneitteoretiskspørsmål.

15

Menlatosslikevelstartemedteorienomkviforfolksamarbeidar

• Deterfunksjonelt.Detvarlengedenrådandetesa.Detvararvenfrå

• AugustComte,• HerbertSpencerogseinarebåde• Dürkheim og• Weber….ogendelegsyntetisertgjennom• Talcott Parsons sittarbeid.

• Framoverpå60og70taletvaksdetderimotframeinbetydelegkritikkavdetteperspektivet.

Detskildrareitoversosialisertemenneskje,sakritikaraneogsærlegParsons fekkgjennomgå

• Funksjonalismenframstillermennesketsomeitumælandedyrsomslaviskfølgdenormeneutantankeforsegsjølv,hevdakritikarane.

16

Ikjølvatnetavkritikkenfølgdeeiheilrekkjeretningar isosiologien.Mefekk

• bytteteoretikaraneHomansogBlau,mefekkdenfortolkandesosiologienmedpragmatismenogChicagoskulenogmefekk

• MeadogGoffmanogmefekksosialkonstruktivismenmed• BergerogLuckmannogmangefleireretningarisosiologien

• MenifølgjeFehrogGintis skaptekritikaranelitealternativempiriskbasertteoriomkvasomdrivosstilhandling.

Ogegkjenneregkanstøttedeipådet.

Detvarmykjeskrivebordssosiologisomlågtilgrunnfortenkingatilstoredelaravdesseskallane.

Fågreiddeeigentlegåkomeoppmedempiriskeprovforkviformemenneskjersamarbeidar.

• Samstundesblomstrahovudstraumenavøkonomanesin”economicman”førestilling.

Eiførestillingdermennesketvartframstiltsom100%rasjonellognyttemaksimerandeieinkvarsituasjonutantankepåsituasjonenskompleksitet.

Dette vareiførestillingsomfåelleringeneigentlegtruddenemneverdigpå,denvarberresålettåreknemed.

Ogdetsågtilsynelatandeuttilåfunke.

16

EgtykkjerFehrogGintis seierdetsåbraidenneformuleringa.

• Fortrassdetatmangelenpåeinmodellformenneskelegåtferdletsosiologiendriveiromsjøutananker,harhovudstraumenavøkonomifagetknyttsegtilfeianker.

Foreinmodellformenneskelegåtferderviktigforsosiologien,omdenskalharelevansforsamfunnsutviklinga.

Ogsomeinreaksjonpådetenkeltesågpåsomeikriseforsosiologifaget,gjekknokretillaboratoriet.

Deivillerettogslettfinnekvasomliggiosssommenneskjer,somigjenfremmarellerhemmarsamarbeid.

17

Kvalærdomkaneindåtrekkjefrålaboratoriet?Kviforsamarbeidermenneskjer?

• Deterfyrstogfremstdeisokallaoffentliggodeeksperimentasomkanlæreossnokoomdette.

Egveitikkjekorgodtdokkekjennerdennetypeneksperiment,derforskalegnodrageeiraskskissesomsynergrunnprinsippa

• Tenkdokkefiremedlemmaraveigruppe

• somskalsamarbeideomåprodusereeitfellesgode

• medlemmanefårutdelt20kronerkvar

• Avdentjuelappenkandeiinvesteresåmykjedeiønskar inniproduksjonenavfellesgodet

• Eigenskapenvedfellesgodeteraveinslikartatdentotalesummensomvertlagtifelleskassavertmultiplisertmedto

• føraltvertførttilbaketilallemedlemmaneigruppa,medliktbeløptilalle,uavhengigavdeninvesteringakvaravdeigjorde

18

Einmaksvariantavdettespeletfinnmeomalleinvestereraltdeihariproduksjonenavgodet.

• Allelegg20kroneripotten

• Detgir80kronermultiplisertmed2ogdermed160kronerifellespotten

• Somkantilbakebetalasttilmedlemmanelikt,

• Altså40kroner.Kvaravmedlemmanehardådoblapengebehaldningasi,frådetopphaveleg20kronertilnoåseteattmed40kronerkvar.

• Detteerdåreineskjæreparadiset

19

Alternativtkaneintenkjesegatberreein investererifellesskapet,oghaninvestereritilleggalthaneig.

RestenvelistadenåseteinneåsjåpåHotelCæsar

• Dåvertdetberre20kronerikassaogmultiplisertmed2girdetberre40kroner

• somigjenvertfordelttilbaketilalledeifiremedlemmane.

• Dettrasigedåeratdensominvestertealthaneigdeberreseteatmed10kronertotalt,medandeitrekaranesomsatåkostesegigodstolen,vertsitjandeattmed30kroneripungen- utansåmykjesomåhaløftaeinfinger...

Slikkunnemehahaldepålenge,menegreknarmeddetergreittåstoggeher

20

Poengeterateksperimentasyneratioffentliggodeeksperiment

• utankommunikasjonmellommedlemmane

• sågårmellom40og60%avossinnispeletmedeinviljetilåsamarbeide.

• Etterkvartavtek rettnokdenviljen,mendengåreigentlegaldriheiltnedtilnull.Dettiltrossforatideialleflestetilfella såburdedendet,reintrasjonelt.

• Eitannainteressantempiriskfunnfråeksperimentaeratdeisomtrurandrevilsamarbeideermeirvilligtilsjølveåsamarbeide.Detbetyraltsåatvåreidearogvårtruomandrehar betydning forvåreeigneval.

• Itilleggsereinattilbetreeinspelarkanspelet,tilstørrevertviljentilsamarbeid.Altsånåeinharskjøntprinsippetispelet,såslårikkjedetutiateindropparsamarbeidrettogslettfordideterlogisksettdetmestrasjonelle,neieinsatsarhellermeirpååfådettilåfunke.Detkanvanskelegtolkastsomnokoannaennat;ja,egserkorleisdettevilende,menegskaliallefallgjeremittforåfådettetilåvirkeslikdetbørvirke.Egveitskutavilgåned,menegskaliallefallgånedmedflaggettiltopps.Fordethandlaromsjølvrespekt,dethandlaromsjølvaktomåståfornokoogomåflaggemoralskeprinsipp....

21

Ommedåserpåoffentliggodeeksperimentderdeteropnaforkommunikasjonmellommedlemmane

• sereinatideteinopnarforkommunikasjonmellommedlemmanegårogsåsamarbeidsviljendramatiskopp.

• Sjølvienkleeksperimentderkommunikasjonenmellommedlemmaneeinastvartformidlavedhjelpavsimpeldatakommunikasjon,dermedlemmanekunnegikvarandreraudekortforåmarkeremisnøyemeddeiandredeltakaranesinstrategi,gårsamarbeidsratabetydelegopp.

• Omeinitilleggopnarforandlet-til-andletkommunikasjon,såløftarsamarbeidsviljensegdramatiskbådevedinngangentilspeletoggjennomheilespelet.

• Ytterlegareløftavertsamarbeidetommedlemmaneogsåforlovåsanksjoneremotdeisomyterundergjennomsnittleginnsats.

• Etterkvartsomspelavertmeirkompleksefinneinogsåeirekkjeandrevariablarsominnverkarpåsamarbeidet.

22

• sommellomannaomeinlegginnkriterierformedlemskapigruppa

• ogendatilomeinopnarforkonkurransemellommedlemmanesågårsamarbeidsviljenopp

• ogomeindåitillegglegginnvariasjonarisliketingsomkorsofistikertkommunikasjonenmellommedlemmaneskalkunnevere,koravansertesanksjonsmekanismersomerlovispeletogikkjeminstomkorleisfordelingavutbytteskalskje.Altdetteermedpååhevesamarbeidetigruppa.

22

Såaltså; kviforsamarbeidar menneskje

• Frålabbenharmelærtat

• sjølvaktingaogdeisosialenormenesamspelar

• meerikkjepredisponerttilreinegoistiskåtferd

• menmeersjølvaktandeogpredisponertmedeigjengjeldingsnorm

• vidareharmelærtatsamhandlingogkommunikasjoneravgjerdandeforåskapeeffektiveogvelfungerandekollektivgodeproduksjon

• detmogleggjerpositivognegativsanksjonering

• detmogleggjerforhandlingarmellomgruppasmedlemmar

• ogdetmogleggjer etableringavreglar

23

OK,noharmealtsåsnakkaom

• grenda,ogmekanantaatgrendenefinstogatmedlemmane– altsåinbyggarane– delereinslagsfelleskultur

• detfinsteivi-kjenslemedvarierandestyrkeavhengigaveirekkjefaktorar.

• Itilleggharmesettatmenneskeerioverraskandegradvilligetilågåinnisamarbeidomåproduserekollektivegodeogatdenviljenveksogvertstyrkamedaukamoglegheitforsamhandling.

• meersjølvaktandeogpredisponertmedeigjengjeldingsnorm

• altdetteerviktigegrunnressursarforeitsamfunnsevnetilåproduserekollektivegode

• mensåvardetdetmednormer,ogallefyrstkvaernormer?

24

Eller latossheller startemed

• kvanormerikkjeer

• deterviktigåskiljemellomnormerogdetsomvertkallakodifisertereglar.Altsåreglarsomdetgjerneerforhandlaomogsometterforhandlingaharblittnedskrivne.

• slikereglarfølsgjerneavformellesanksjonar,detgjerikkjenormene– deieralltid uformelle,detkanfølgjesanksjonarmednormene,mendeierisåfallikkjeformalisert.

• Einannanviktigtingmednormereratmekanikkjestilleossoppogobservereeigruppemenneskjerogdefinerenormertilåveregjentattobserverbaråtferd.Determeirkomplisertennsomså

• Altsånormerer,somnemnt,

• fyrstogfremstuformelle,deiskilsegfråformelleognedskrivnereglarsærlegvedatdeiermidre klarepåsanksjonstypeoggrad

• itillegggirdeiossføringarpåtreviktigehandlingsval• deifortelosskvamemågjere• ogdeifortelosskvamekangjere• ogtilsistforteldeiosskvameikkjemågjere

25

Latosssjålitttilevolusjonspsykologaneogså,nårmenofyrsterigong,ogkorleisdeihandterernormer

• ommeteksomutgangspunktatvårrasjonaliteteravgrensa– detkanmevelveresamdeomno….?

• dåsermeatikompleksesosialesituasjonar,kanverevanskelegåforstå…detkan rettogslettverevanskelegåskaffesegoversiktover,ogkalkulereutfalletav,ulikestrategiaroghandlingar

• Derforharmeutviklaeinevne– likdenmefinnforspråk– tilålærenormeroggenerelle sosialereglar. Rettogslettforåforenklevalsituasjonenidagleglivet.

• Melærergjennominteraksjonmedandre

• Prøvingogfeilingereiprimærkjelde,likemykjeforlæringavindividuelleferdigheiter,somforlæringavfellesnormerogreglar,sombidregtilåaukeeigruppeavindividsineevnertilåproduserefellesgode.

Denmenneskelegenaturer,medandreord,einkomplisertmiksaveigeninteresserogeisærskildevnetilåetablerefellesinternenormerforsosialsamhandling,samteineigenskaptilåunderkastesegnormene,såsantdeiikkjegårutovervåreigasjølvakting.

26

Menkorleishengaltdettesaman?

• gårdeteirettlinefråkulturenigrendameddettilhøyrandenormsettetogproduksjonenavkollektivegode?

Egtrurikkjenødvendigvisdet

Omdutenkjerdegatduflyttarinnieigrend.Vildudåautomatisktatildegdenlokalekulturen?Vildudåautomatiskunderkastedegdeifellesnormenesomgjeldilokalsamfunnet?

Neiduvilikkjedet…deterfyrstidetduinvolvererdegilokalsamfunnetatduharmoglegheittilålæredenlokalekulturen….deterfyrstidetduinvolvererdegilokalsamfunnetatdetlokalenormsettetvertrelevantfordeg….førdetfinstdetikkjeidinverden.

Detkollektivegodetkjemikkjefrådenlokalekulturenognormsettetaleine….dettrengstaktørar,ogdettrengstaktørarsominvolvererseg.

27

• Detkollektivegodeerresultatetavsamhandlandeaktørar.

• Ogdettrengdessverreikkjealltidvereeitgodeeingong

Skaldetkollektiveutbytteavsamhandlingavereeitgodeogikkjeeitondetrengstdeteit

• solidkollektivtnormsystemåkvilesegpå.Eitnormsystemforankraiaktøranesineintensjonaromåbuigrendaeigodstundframover.Dettrengeitnormsystemder

• gjengjeldingsnorma– sjølvebasisnormafordenmenneskelegesamhandlinga– vertunderstøttaavein

• tillit tilateibeinevertgjengjeldamedeiannabeine

• Ogtillitaertuftapåeirøynslebasertforventingomat;slikerdet,forslikhardetalltidvore.

Detteerkjernerelasjonaneidetsosialesomdefinerar

• samhandlingsnivået

• ogavgjerdkorvidtutbyttetfrådetkollektiveverteitonde ellereitgode

• Røynsleneogtillita fråaktørnivået,setsegsomkollektiveminnerigrenda.Oginesteomgangvildetteminnetinformeregrunnlagetforkjernerelasjonaneidetsosiale.

Derforgårpilaneherbeggevegar

• Deisnakkaromdetpåbutikkenogdetvertnemntiforbifartaat;«jahoEster,jahokandustolepå,hostilleropp»

Slikgårordetomsambygdingar,ogslikleggeingrunnlagetforatandreskalvågeågåinnisamarbeid,somfordrartillitomgjengjelding

27

• Ogergrendapassestorogpasselitasåspreiastordetogtillita raskt

• oglettarekaneinsemjastomdetlokalenormsettet

historienegårtilheilegrenda,deigårtilskipsreiarenogtilvaskehjelpa,deigårtilbondenogtilrøyrleggjarenogdeigårtilJørgenogtilSalomon

• Altetterkorulikedeierisinepreferansar,altetterkvamaktmiddlardeisetpåogaltetterkorvilligedeiertilåbrukemakta,innverkardetpåforhandlingaogpåkostnadenmedåutformedetfelleskollektivenormsystemet

Slikkanforholdetmellomdenlokalekulturen,normerogkollektivegodeillustrerastinnanforrammeneavgrendesamfunnet.

Skaleinskapekollektivegodeframforkollektiveonde ieitlokalsamfunn,erdetherfireviktigeovergangareinbørveremerksampå.

1) gradaavtillitoggjengjeldingisamarbeidsrelasjonar

2) deterforteljinganeomgradaavtillitoggjengjeldingisamarbeidsrelasjonar

3) fungerandearenaforandlet-til-andletkommunikasjon

4) forhandlingaometableringavfellesinteresser

AltsamankoktnedtileitstadeigekollektivtnormsystemsomevnaråseleoppBygdedyrettilåblieiteffektivoghardtarbeidandetrekkdyrsomdregheilegrendaieiretningditmeallevill.

27

28

29