pulmoner rehabilitasyon ve evde bakımın tanımlanması
Post on 12-Feb-2016
78 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
Pulmoner Rehabilitasyon Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakımın ve Evde Bakımın
TanımlanmasıTanımlanmasıProf. Dr. Müzeyyen ErkProf. Dr. Müzeyyen Erk
İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesiİ.Ü.Cerrahpaşa Tıp FakültesiGöğüs Hastalıkları ADGöğüs Hastalıkları AD
Konunun PlanıKonunun Planı►TanımTanım►Amaç, endikasyonlarAmaç, endikasyonlar►PR nun komponentleriPR nun komponentleri►PR yararlarıPR yararları►Evde bakımEvde bakım
Pulmoner Rehabilitasyonun TanımıPulmoner Rehabilitasyonun Tanımı
Akciğer hastalığı olan kişide, toplum içindeki Akciğer hastalığı olan kişide, toplum içindeki bağımsızlığını ve fonksiyonlarınıbağımsızlığını ve fonksiyonlarını kişininkişinin maksimumundamaksimumunda tutabilmeyi amaçlayan,tutabilmeyi amaçlayan, mültidisiplinermültidisipliner bir yaklaşımla kişiye vebir yaklaşımla kişiye ve ailesine ailesine yöneltilenyöneltilen çok boyutlu çok boyutlu veve sürekli bir hizmettir.sürekli bir hizmettir.
NIH Workshop AJRCCM 1994;149: 825NIH Workshop AJRCCM 1994;149: 825
Yaşam aktiviteleriEgzersiz kapasitesiBağımsız olma
SemptomlarMaliyet
AMAÇ
Kronik akciğer hastalıklarında rehabilitasyonun amacıNIH Workshop ARJCCM 1994; 149: 149
Pulmoner Rehabilitasyon Hangi Pulmoner Rehabilitasyon Hangi Hastalıklar İçindir? Hastalıklar İçindir? ► KOAHKOAH► AstımAstım► İnterstisyel hastalıklarİnterstisyel hastalıklar► BronşektaziBronşektazi► Kistik fibrozisKistik fibrozis► Göğüs duvarı hastalıklarıGöğüs duvarı hastalıkları► Nöromüsküler hastalıklarNöromüsküler hastalıklar► Vantilatöre bağımlı hastalarVantilatöre bağımlı hastalar► Cerrahi öncesi ve sonrasıCerrahi öncesi ve sonrası► TransplantasyonTransplantasyon► Volüm azaltıcı cerrahiVolüm azaltıcı cerrahi► Kanser hastalarıKanser hastaları
Pulmoner Rehabilitasyon Pulmoner Rehabilitasyon Ünitesinin KomponentleriÜnitesinin Komponentleri
►HastaHasta►Hasta yakınıHasta yakını►PR teknikleriPR teknikleri►Sorumlu Sorumlu
profesyonellerprofesyoneller
MEDİKAL SORUMLU
AARC Clinical Practice Guideline, Respir Care 2002; 45(5): 617-625
Solunum mekaniği bozukluğu
Gaz değişim anormalliği
Egzersiz toleransı
Dispne
Aktivite
Alevlenmeler
Yaşam kalitesi
Kronik Akciğer Hastalığında Klinik Seyir
Kaslarda erime
DepresyonAnksiyete
100
60
Kronik solunum yetmezliğinin (KOAH) seyrı - Yıl( 20-30)
20
mmHg
PaO2
PaCO2
“impairment” “disability” “handicap”
Kas Disfonksiyonunun MekanizmasıWilliams RS. N Eng J Med 1999; 341: 759-760
Agusti. Monaldi ACD 2000; 55: 6, 506 - 508
• İskelet kaslarındaki disfonksiyonun nedeni karmaşıktır
• Çok faktör rol oynayabiliro Hipoksemio İnaktiviteo Sistemik inflamasyono Kötü beslenmeo Steroid yan etkisio Sigarao Aşırı apopitozis (kardiyak kaşekside olduğu gibi)o Anabolik hormonların seviyesinde azalma
KOAH da Fizik KapasiteMaltais ve ark. AJRCCM 1996; 153: 228
100
10
Yıl
BAZ 0.5 1 1.5 2
Stan
dart
sko
r
N:74
P<0.001
VO2 (L/dak)0.5 1.0 1.5 2.0 3.0
Lakt
ik a
sit (
m m
ol/ L
)
KOAH
Sağlıklı
1
5
10
KOAH da Egzersiz - Laktik Asit ve Oksijen Sarfiyatı
Maltais ve ark. AJRCCM 1996; 153: 228
Akciğer Rehabilitasyonu için Hasta Seçim Kriterleri
1. Stabil 2. Kronik akciğer hastası3. Hevesli4. Mümkün olduğunca erken evre5. Gerçekçi amaçlar
Pulmoner Rehabilitasyon Pulmoner Rehabilitasyon Ünitesinin KomponentleriÜnitesinin Komponentleri
►HastaHasta►Hasta yakınıHasta yakını►PR teknikleriPR teknikleri►Sorumlu Sorumlu
profesyonellerprofesyoneller
MEDİKAL SORUMLU
AARC Clinical Practice Guideline, Respir Care 2002; 45(5): 617-625
Kronik akciğer hastaların ve Kronik akciğer hastaların ve yakınlarının hastalık ve tedavi yakınlarının hastalık ve tedavi
konusunda eğitime gereksinimi konusunda eğitime gereksinimi vardırvardır
►Hastalık hakkında eğitim gerekirHastalık hakkında eğitim gerekir►Risk faktörlerini ve korunmayı Risk faktörlerini ve korunmayı
öğretmek gerekiröğretmek gerekir► İnhalasyon teknikleri eğitim gerektirirİnhalasyon teknikleri eğitim gerektirir►Her hasta için uygun tekniği saptamak Her hasta için uygun tekniği saptamak
gerekirgerekir►Sosyal ve psikolojik sorunları Sosyal ve psikolojik sorunları
saptamak, öneri getirmek gerekirsaptamak, öneri getirmek gerekir
Pulmoner Rehabilitasyon Pulmoner Rehabilitasyon Servisinin KomponentleriServisinin Komponentleri
►HastaHasta►Hasta yakınıHasta yakını►PR teknikleriPR teknikleri►Sorumlu Sorumlu
profesyonellerprofesyoneller
MEDİKAL SORUMLU
AARC Clinical Practice Guideline, Respir Care 2002; 45(5): 617-625
Pulmoner Rehabilitasyon TeknikleriPulmoner Rehabilitasyon Teknikleri
►Hastanın saptanmasıHastanın saptanması►EğitimEğitim►Psikolojik destekPsikolojik destek►İlaç eğitimiİlaç eğitimi►Egzersiz eğitimiEgzersiz eğitimi►Göğüs fizyoterapisiGöğüs fizyoterapisi►Kontrollü solunum teknikleriKontrollü solunum teknikleri►Beslenme desteğiBeslenme desteği►Sürekli bakım, evde bakım programlarıSürekli bakım, evde bakım programları
Pulmoner rehabilitasyon eğitiminde Pulmoner rehabilitasyon eğitiminde neler göz önüne alınmalıdır (1)neler göz önüne alınmalıdır (1)
AARC Clinical Practice Guideline (Pulmonary Rehabilitation)AARC Clinical Practice Guideline (Pulmonary Rehabilitation)Respir Care 2002; 47 (5): 617 625Respir Care 2002; 47 (5): 617 625
► Akciğer anatomisi, fizyolojisi, fizyopatolojisiAkciğer anatomisi, fizyolojisi, fizyopatolojisi► Medikal testlerin tanımı ve yorumuMedikal testlerin tanımı ve yorumu► Bronşiyal hijyen teknikleriBronşiyal hijyen teknikleri► Egzersiz teknikleri:Egzersiz teknikleri:
Solunum egzersiziSolunum egzersizi Endurans, gerilme ve gevşeme egzersizleriEndurans, gerilme ve gevşeme egzersizleri
► Üst ekstremiteÜst ekstremite► Alt ekstremiteAlt ekstremite
Solunum kaslarının egzersizleri (Geleneksel Solunum kaslarının egzersizleri (Geleneksel ekstremite egzersizlerine solunum kas egzersizi ekstremite egzersizlerine solunum kas egzersizi eklendiğinde ne yarar elde edildiği konusunda kanıt eklendiğinde ne yarar elde edildiği konusunda kanıt az)az)
Günlük yaşam aktivitelerinde enerji tasarrufuGünlük yaşam aktivitelerinde enerji tasarrufu
Pulmoner rehabilitasyon eğitiminde Pulmoner rehabilitasyon eğitiminde neler göz önüne alınmalıdır (2)neler göz önüne alınmalıdır (2) AARC Clinical Practice Guideline (Pulmonary Rehabilitation) Respir Care 2002; 47 (5): 617 AARC Clinical Practice Guideline (Pulmonary Rehabilitation) Respir Care 2002; 47 (5): 617 625625
► İlaçların (hatta vitamin, bitkisel yardımcı İlaçların (hatta vitamin, bitkisel yardımcı ted. vb yaklaşımların) endikasyonu, etki ted. vb yaklaşımların) endikasyonu, etki mekanizması, yan etlilerimekanizması, yan etlileri
►Korunma, hastalıkla kendi kendine Korunma, hastalıkla kendi kendine başetme başetme Semptomlarla başetme, kontrol etmeSemptomlarla başetme, kontrol etme İnfeksiyonlardan korunma, erken davranmaİnfeksiyonlardan korunma, erken davranma Çevresel kontrol Çevresel kontrol Başka medikal olanakları araştırmakBaşka medikal olanakları araştırmak
Pulmoner rehabilitasyon eğitiminde Pulmoner rehabilitasyon eğitiminde neler göz önüne alınmalıdır (3)neler göz önüne alınmalıdır (3)
AARC Clinical Practice Guideline (Pulmonary Rehabilitation) Respir Care 2002; 47 (5): 617 AARC Clinical Practice Guideline (Pulmonary Rehabilitation) Respir Care 2002; 47 (5): 617 625625
► Kronik pulmoner hastalıkları ilgilendiren uyku Kronik pulmoner hastalıkları ilgilendiren uyku sorunları (somnolans,noktürnal desatürasyon, UAS)sorunları (somnolans,noktürnal desatürasyon, UAS)
► Cinsellik, mahremiyetCinsellik, mahremiyet► Beslenme Beslenme ► Sigara bırakma teknikleriSigara bırakma teknikleri► Psikososyal destekPsikososyal destek► Toplumda hasta ve aile için mevcut destek ve Toplumda hasta ve aile için mevcut destek ve
olanak ve hizmetlerolanak ve hizmetler► Kapsamlı bakım planıKapsamlı bakım planı► Seyahat etme özellikleriSeyahat etme özellikleri► Boş zamanların değerlendirilmesiBoş zamanların değerlendirilmesi► Stresle başetmeStresle başetme► Oksijen tedavisinin tüm özellikleriOksijen tedavisinin tüm özellikleri
Pulmoner Rehabilitasyonun Pulmoner Rehabilitasyonun Kanıtlanmış YararlarıKanıtlanmış Yararları
► Solunumsal semptomların azalması (dispne, Solunumsal semptomların azalması (dispne, yorgunluk)yorgunluk)
► Egzersiz performansının artmasıEgzersiz performansının artması► Hastalık ve tedavisi hakkında bilginin artmasıHastalık ve tedavisi hakkında bilginin artması► Günlük yaşam aktivitelerini başarma gücünün artmasıGünlük yaşam aktivitelerini başarma gücünün artması► Yaşam kalitesinin artmasıYaşam kalitesinin artması► Psikososyal semptomların azalmasıPsikososyal semptomların azalması ( (anksiyete ve anksiyete ve
depresyonun azalmasıdepresyonun azalması, , kendine yetme gücünün kendine yetme gücünün artmasıartması))
► Hospitalizasyon ve ilaç kullanımının azalmasıHospitalizasyon ve ilaç kullanımının azalması► İşi veya hobileri ile uğraşabilme yeteneğinin İşi veya hobileri ile uğraşabilme yeteneğinin
kazanılmasıkazanılması
Pulmoner Rehabilitasyonun Pulmoner Rehabilitasyonun Kanıtlanmış YararlarıKanıtlanmış Yararları
► Semptomlarda azalmaSemptomlarda azalma► Anksiyete ve depresyonun azalması, öz Anksiyete ve depresyonun azalması, öz
güvenin artmasıgüvenin artması► Günlük yaşam aktivitelerinin kolaylaşmasıGünlük yaşam aktivitelerinin kolaylaşması► Egzersiz yeteneğinin artmasıEgzersiz yeteneğinin artması► Daha iyi bir yaşam kalitesiDaha iyi bir yaşam kalitesi► Hospitalizasyon günlerinin azalmasıHospitalizasyon günlerinin azalması► Yaşam süresinin uzamasıYaşam süresinin uzaması
Hodgkin,JE,Clinics in Chest Med. 1990
Tedavi Etkileri DeğerlendirmeTedavi Etkileri Değerlendirme
Algılama
Solunum sistemi
Sistemik etkiler
Dispne skorlarıYaşam kalitesi anketleri
FEV1ICPaO2
BKİ6DYTVO2BODE
Alevlenmeler
Hastaneye yatış
Evde BakımEvde Bakım►Kronik akciğer hastalıklarında Kronik akciğer hastalıklarında
farmakolojik tedavinin yanı sıra, sürekli farmakolojik tedavinin yanı sıra, sürekli oksijen tedavisi, vantilatör desteği, oksijen tedavisi, vantilatör desteği, veya pulmoner rehabilitasyonun veya pulmoner rehabilitasyonun değişik komponentlerinin uygulanması değişik komponentlerinin uygulanması gerekmektedirgerekmektedir
► İşte bu mültidisipliner tedavi ve bakım İşte bu mültidisipliner tedavi ve bakım yaklaşımlarının ev ortamında yaklaşımlarının ev ortamında yürütülmesi mümkündüryürütülmesi mümkündür
maliyetmaliyet –– etkinliketkinlik ve evde bakımve evde bakım
KOAH ve diğer kronik akciğer hastalıklarına karşı KOAH ve diğer kronik akciğer hastalıklarına karşı sergilenen geleneksel “yok sayma” felsefesi sergilenen geleneksel “yok sayma” felsefesi günümüzde değişmiştir, çünkü:günümüzde değişmiştir, çünkü: Alevlenmelerin azalmasıAlevlenmelerin azalması QoL nin yükselmesiQoL nin yükselmesi Semptomların iyileştirilmesi, gayretiSemptomların iyileştirilmesi, gayreti
MALİYETİ AZALTMAKTADIRMALİYETİ AZALTMAKTADIR(Çünkü, hospitalizasyon, işgücü kaybı, ilaç sarfiyatı (Çünkü, hospitalizasyon, işgücü kaybı, ilaç sarfiyatı
azalmaktadır)azalmaktadır)
IB
Beta 2
LAB
Diğer tedaviler
Tanı araçları
Alevlenmeler
Hastaneye yatış
Hilleman DE ve ark. Chest 2000; 118: 1278-85
413 KOAH hastasının farmako-ekonomik analizi:
Evre I 1681 USD / 1 hasta / yıl
Evre II 5037 “ “
Evre III 10.812 “ “
KOAH da Maliyet – Etkinlik
Solunum Sistemi Hastalıklarında Evde Bakım
Evde bakım gerektiren solunum sistemi hastalıkları:
KOAHAkciğer fibrozisiKifoskolyozBronşektaziKistik fibrozisKas hastalıklarıKronik astımDiğer
1960-2000KAH (- %59)İnme (- %64)
KOAH (+ %163)
Hastanede yatırılan Hastanede yatırılan obstrüktif obstrüktif hastahastalıklarınlıkların sayısı sayısı
Kot A93: Bronşit-Amfizem-astım
Erkek Kadın
Taburcu olan 47 248 34 558
Ölen 702 384
Yatılan gün sayısı 423 272 287 426
Ortalama kalış (gün) 8.6
Yataklı tedavi kurumları istatistik yıllığı(1993)Sağlık Bakanlığı, Tedavi Hizmetleri MüdürlüğüAnkara,1994
5 milyon KOAH
Yaş ile İlgili ÖzelliklerYaş ile İlgili Özellikler
► 2002: 2002: Her 10 kişiden 1’ iHer 10 kişiden 1’ i 60 y 60 yaşaş ► 2020: 2020: Her 5 kişiden 1’iHer 5 kişiden 1’i 60 y60 yaşaş ► 2050: >60 2050: >60 yetişkinlerin sayısı, yetişkinlerin sayısı, 1414 yyaş aş
altı altı çocuk sayısını çocuk sayısını geçecekgeçecek
►2150: 2150: Her 3.3 kişiden 1’ iHer 3.3 kişiden 1’ i 60 yrs 60 yrs
Evde BakımEvde Bakım► 21. yüzyılda, majör sağlık sorunlardan biri, 21. yüzyılda, majör sağlık sorunlardan biri,
kronik hastalıkların bakımına etkin çözümler kronik hastalıkların bakımına etkin çözümler bulmaktırbulmaktır
► Kronik hastalıkların evde bakımı politik ve Kronik hastalıkların evde bakımı politik ve hukuki destek gerektirirhukuki destek gerektirir
► Bir çok gelişmiş ülke, kronik solunum Bir çok gelişmiş ülke, kronik solunum yetmezliği hastaları için Fransız modelinin yetmezliği hastaları için Fransız modelinin kullanışlı olduğunu düşünmektedirkullanışlı olduğunu düşünmektedir
► Fransa’nın sağlık harcamalarının ABD’ den Fransa’nın sağlık harcamalarının ABD’ den az olmasının nedeni, kronik hasta bakımına az olmasının nedeni, kronik hasta bakımına önem veriliyor olmasıdırönem veriliyor olmasıdır
Stuart M, Weinrich M. Integrated Health System for Chronic Stuart M, Weinrich M. Integrated Health System for Chronic Disease Management. Lessons learned from France. Chest 2004; Disease Management. Lessons learned from France. Chest 2004; 125: 695-703125: 695-703
Evde BakımEvde Bakım(Fransız örneği)(Fransız örneği)
► L’L’AAssociation de la Region de Lyon pour la Lutte ssociation de la Region de Lyon pour la Lutte CContre la Poliomyelite ontre la Poliomyelite ““ALLP” LionALLP” Lion, , 1960 1960
► Association d’ Entraide des Polios et HandicapesAssociation d’ Entraide des Polios et Handicapes ParisParis,, 1967 1967
►DDoktorlaroktorlar►KKonuyla ilgili devlet adamlarıonuyla ilgili devlet adamları►SSivil toplum örgütleriivil toplum örgütleri
ANTADIR (La Fédération Association National pour le ANTADIR (La Fédération Association National pour le
Traitment à Domicile de L’Insuffisance Respiratoire Traitment à Domicile de L’Insuffisance Respiratoire Chronique) Chronique)
1978 de Andre Ludot tarafından yazılan bir raporla teklif edildi ve 1980 1978 de Andre Ludot tarafından yazılan bir raporla teklif edildi ve 1980 ‘de onun başkanlığında kuruldu. ‘de onun başkanlığında kuruldu.
Evde BakımEvde Bakım (Fransız örneği)(Fransız örneği)
Yoğun bakımYoğun bakımAra bakımAra bakım
Evde solunum desteğiEvde solunum desteği
Kimsesizler için ikamet
Aile ile işbirliği
Acil ziyaret: Her anRutin ziyaret: 2 ayda bir
Aletin uygunluğuHastanın uyumuSolunum yetmezliğinin düzeyi
Genel Kurul•Sağlık sigortası Ulusal kuruluşları•Bilimsel dernekler•Fransız Solunum Yetmezliği Dostları ve Dernekleri Federasyonu
İdare KuruluSeçilmiş üyeler ve temsilciler(Genel kurul üyesi, Bakanlıklar’dan
üyeler, Sigorta ,Sendika)
İdare Kurulu Bürosu1 Başkan, 2 Yardımcı, Vs.
Mediko-teknik ve Mediko-sosyal komisyon
Görevi: Evde solunum desteğinin değerlendirilmesi ve tanıtımı için araştırma yapmak, Hasta izlemekUlusal Sigorta Sandıkları, Dernekler
AKTİVASYON ÖNERİLERİ
Bölgesel Dernekler Mali İşler Ulusal Komisyonu
Kuruluşlar arası ilişkiler, mali işlerDernekler, ANTADİR
ANTADIR in Organizasyon Şeması
SONUÇSONUÇ► PR, kronik akciğer hastalıklarında mutlaka PR, kronik akciğer hastalıklarında mutlaka
yer alması gereken mültidisipliner bir tedavi yer alması gereken mültidisipliner bir tedavi yaklaşımıdıryaklaşımıdır
► Hastayı eğitmek, kas gücünü arttırmak, Hastayı eğitmek, kas gücünü arttırmak, psikolojik veya sosyal destek vermek yaşam psikolojik veya sosyal destek vermek yaşam kalitesini arttırmayı mümkün kılarkalitesini arttırmayı mümkün kılar
► PR sayesinde kronik akciğer hastalıklarının PR sayesinde kronik akciğer hastalıklarının maliyeti azalırmaliyeti azalır
► Kronik akciğer hastalarının profesyonel Kronik akciğer hastalarının profesyonel kişiler ile evde düzenli izlenmesi mortalite, kişiler ile evde düzenli izlenmesi mortalite, morbidite ve maliyet açısından önemlidir.morbidite ve maliyet açısından önemlidir.
top related