radzenie sobie ze stresem

Sposoby radzenia sobie ze stresem

Stresu nie jesteśmy w stanie uniknąć, możemy jednak nauczyć się jak minimalizować jego szkodliwe skutki.

Stres nie zawsze jest szkodliwy. Oprócz stresów szkodliwych są stresy przyjemne, które działają korzystnie na organizm, mobilizują do działania. Do takich należą np.: osiągnięcie sukcesu, zaspokojenie silnego pragnienia, przeżycie wzniosłego uczucia, wyczyny sportowe.

Wyróżniamy zatem: Dystres (stres zły) - kiedy stres jest tak ciężki lub trwa tak długo, że wywołuje dezorganizację działania;

Eustres (stres dobry) - działanie mimo chwilowego dyskomfortu prowadzi do rozwoju osobowości.

Poniższy wykres przedstawia zależność pobudzenia organizmu od działania czynnika stresowego. Przedstawione są fazy reakcji stresowej(alarm i adaptacja) oraz rodzaje stresu

(stres korzystny i stres szkodliwy)

Stres rozumiany bywa jako:

- bodziec - przykry, przeszkadzający i odrywający od aktywności (różnorodne, nieprzyjemne sytuacje wywołujące stres, np. hałas w miejscu) pracy, przykre wydarzenie, wydalenie z pracy, choroba itp.]

- reakcja organizmu na stawiane wymagania, reakcja na przykry bodziec ze środowiska zewnętrznego (reakcje, które pojawiają się w ciele i umyśle człowieka w odpowiedzi na nieprzyjemne sytuacje)

- jako relacja między czynnikami zewnętrznymi, a właściwościami człowieka

Rozróżniamy dwa rodzaje stresu:

•stres psychiczny – wywołany przez silny bodziec zewnętrzny i wewnętrzny (stresor), wzrost napięcia emocjonalnego prowadzący do ogólnej mobilizacji sił organizmu, mogący przy długotrwałym działaniu doprowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu, wyczerpania i chorób psychosomatycznych;

•stres fizjologiczny – całokształt zmian, którymi organizm odpowiada na różnorakie czynniki uszkadzające, jak zranienie, oziębienie, przegrzanie itp.

Głównymi przyczynami stresu są sytuacje trudne – stresoryRodzaje stresorów: 1. stresory silne i ograniczone w czasie np. wizyta u

dentysty, wtargnięcie osy do samochodu, oczekiwanie na biopsję piersi

2. stresory mające określone następstwa np. utrata drugiej osoby, utrata pracy

3. powtarzające się stresory okresowe np. egzaminy dla studentów, spotkanie z nielubianymi osobami

4. stresory przewlekłe np. choroba wyniszczająca, długotrwały konflikt w rodzinie, stałe ryzyko związane z wykonywanym zawodem

Test: Koło życiaZazwyczaj ludzie są bardzie szczęśliwi, gdy wszystkie aspekty ich życia pozostają w równowadze. Ale co właściwie decyduje o równowadze w życiu? Poniższy test może pomóc znaleźć odpowiedź na to pytanie. Jest to koło podzielone na 8 części, które oznaczają różne elementy codziennego życia: dom/środowisko, pieniądze/finanse, rodzina/przyjaciele, zdrowie/kondycja fizyczna, rozwój osobisty, kariera/praca, związki partnerskie, rozrywka/rekreacja. Środek koła odpowiada zerowej satysfakcji w każdej dziedzinie życia, natomiast linia będąca obwodem koła oznacza satysfakcję na poziomie 10, czyli najwyższą.

Jak wypełnić koło?

W każdej części koła narysuj linię, która określi, w jakim stopniu dana sfera życia jest dla Ciebie satysfakcjonująca. Jeżeli nie satysfakcjonuję cię kariera zawodowa, narysuj linię bliżej środka koła – na poziomie 1 lub 2, natomiast jeśli jesteś w szczęśliwym, stałym związku, narysuj linię blisko obwodu koła- na poziomie 8 lub wyżej.

Spróbuj ocenić bardzo precyzyjnie każdą sferę życia.

Po naniesieniu wszystkich linii powstanie rysunek odzwierciedlający poziom równowagi w twoim życiu. Stosunkowo regularny okrąg wskazuje na równowagę życiową, a nierówny kształt – jedne elementy ocenione wysoko, a inne nisko, oznacza, że musisz przemyśleć pewne kwestie.

Zadaj sobie pytanie, jak możesz zmienić te sfery życia, które Cię nie satysfakcjonują

Rodzaje sytuacji trudnych:

1. zagrożenie – sytuacja, w której pojawia się niebezpieczeństwo utraty jakiejś cenionej przez osobę wartości np. życia, zdrowia, pozycji społecznej

2. deprywacja – brak lub znaczne ograniczenie dostępu do podstawowych czynników niezbędnych dla normalnego funkcjonowania, do zaspokojenia potrzeb biologicznych albo psychologicznych

3. przeciążenie – położenie, w którym stopień trudności zadania jest na granicy możliwości fizycznych, umysłowych lub wydolności nerwowej człowieka

4. utrudnienie – okoliczność, w której możliwość wykonania zadania zostaje zmniejszona na skutek pojawiających się braków przedmiotowych, informacyjnych lub fizycznych

5. konflikt motywacyjny – występowanie sprzecznych dążeń tej samej osoby lub konieczności dokonania wyboru pomiędzy dwoma sytuacjami o jednakowej wartości pozytywnej lub negatywnej.

Skala stresu wg. Thomasa HolmesaStatystyczny efekt stresorówZ badań Holmesa wynika interesująca zależność statystyczna pomiędzy stresorami, a prawdopodobieństwem zapadnięcia na poważną chorobę.

Wyniki:150-199 jednostek stresu = 37% zagrożenie poważną chorobą w ciągu kolejnych 2 lat200-299 jednostek stresu = 51% zagrożenie poważną chorobą w ciągu kolejnych 2 latponad 300 jednostek stresu = 79% zagrożenie poważną chorobą w ciągu kolejnych 2 lat

Istnieją trzy fazy stresu psychologicznego: 1. Faza mobilizacji

2. Faza rozstrojenia

3. Faza destrukcji

Faza mobilizacji cechuje się:

Aktywacją procesów psychologicznych: -sprawniej przebiegają procesy spostrzegania i myślenia; - reakcje są intensywniejsze i szybsze; -zachowanie zmienia się stosownie do sytuacji.

Jeżeli stres się przedłuża, wskutek ciągłej mobilizacji organizmu dochodzi do obniżenia poziomu czynności psychicznych i następuje

Faza rozstrojenia, którą cechują:

- trudności z koncentracją uwagi; - rozkojarzenie; - luki w pamięci; - zaburzone myślenie logiczne; - brak przewidywania skutków własnego działania; - schematyzm w działaniu, który nie prowadzi do osiągnięcia celów; – syndrom bezradności;- emocje wymykają się spod kontroli; - zmienne nastroje;- obojętne podchodzenie do wykonywanych zadań; - kłopoty ze snem

Faza destrukcji,

w której żadna czynność nie jest wykonywana poprawnie.Cechują ją:

- niezdolność do prawidłowej oceny sytuacji;- gwałtowne obniżenie poziomu motywacji do radzenia sobie;- gwałtowne poszukiwanie pomocy, płacz lub izolacja, ucieczka w chorobę, agresja przeciw przedmiotom, innym ludziom, sobie.

Do najpowszechniejszych reakcji na stres należą:

•w sferze fizjologii: bladość, pocenie się, przyspieszone bicie serca, napięcie mięśni, dyszenie, zmiany ciśnienia krwi, odpływ krwi do mięśni, suchość w ustach i gardle, częste oddawanie moczu, ból pleców, szyi i innych części ciała, zaburzenia menstruacji, niestrawność, bóle głowy, częste przeziębienia i inne pospolite dolegliwości, bezsenność

•w sferze sprawności myślenia: luki w pamięci, zapominanie, niemożność skoncentrowania się, ogólny brak zainteresowań, obsesyjne trzymanie się pewnych pomysłów

•w sferze emocji: lęk, rozdrażnienie, depresja, zamykanie się w sobie, nerwowość, złość, zakłopotanie

•w sferze zachowań: trudności z mówieniem, impulsywność, drżenie, tiki nerwowe, wysoki i nerwowy śmiech, zgrzytanie zębami, częstsze uleganie wypadkom, intensywne palenie papierosów, picie dużych ilości alkoholu, nieuzasadnione zażywanie leków, zmiany w odżywianiu, inne "nerwowe" zachowania

w sferze "filozofii życiowej": bezradność, kwestionowanie wartości, bezosobowe podejście do wykonywanych zadań

Skala poziomu stresuSamoocena

WynikiDo 46 – wynik niski47-75 – wynik średniPowyżej 76 – wynik wysoki, niepokojący

Strategie i techniki w radzeniu sobie ze stresem

W procesie radzenia sobie ze stresem człowiek wykorzystuje wiele zasobów zarówno osobistych –wewnętrznych, jak i zewnętrznych.

Do osobistych należy np. kontrola psychologiczna, która pozwala zmniejszyć poczucie bezradności, umożliwia zmianę odbioru sytuacji stresowej i zapewnia dostęp do konkretnych metod działania.

Skuteczność radzenia sobie ze stresem zależy także od naszych relacji z otoczeniem.

Rodzaje wsparcia

•wsparcie emocjonalne: pozytywne uczucia, bliskość, doświadczenie zaufania i zaangażowania, akceptacja przez innych własnej osoby i uczuć, aktywne wysłuchiwanie

•wsparcie przy rozwiązywaniu problemów: możliwość opowiedzenia o problemie, otrzymanie informacji i działań istotnych dla rozwiązania problemu, przeżycie dodawania otuchy, otrzymywanie informacji zwrotnej co do własnego zachowania i sposobu przeżywania

•wsparcie praktyczne i materialne: w razie potrzeby pożyczenie lub otrzymanie pieniędzy, przedmiotów, doświadczenie przyjaznej współobecności drugiej osoby podczas wykonywania uciążliwych czynności, bycie zwolnionym od zadań i obciążeń

• przeżycie integracji społecznej: doświadczenie podobieństwa wyobrażeń o życiu i wartościach

Rodzaje sposobów radzenia sobie ze stresem:

•działania skierowane na siebie (zmierzające do zmiany spojrzenia na problem, formy, logiczna analiza sytuacji) •działania związane ze zmianą interpretacji np. sytuację zagrożenia redefiniuje się na sytuację wyzwania, ale także zaprzeczanie i unikanie informacji •działania, których celem jest manipulacja, kontrolowanie emocji i napięć wywołanych stresorami (regulowanie napięcia emocjonalnego, ekspresja uczuć, akceptująca rezygnacja, ucieczka, wyparcie, stosowanie środków odurzających)•działania skierowane na środowisko (formy ukierunkowane na rozwiązywanie problemów, aktywne próby działania, poszukiwanie nowych informacji i wsparcia)

•strategie zdrowe (np. humor, sport, odwracanie uwagi) i niezdrowe (np. alkohol, obżarstwo, stosowanie używek, lekomania, ucieczka w chorobę, pracoholizm)

•strategie realistyczne (np. sterowanie funkcjami poznawczymi) i nierealistyczne (np. myślenie magiczne)

•strategie akceptowane społecznie (np. racjonalne działanie, wytrwałość, poszukiwanie pomocy) i

•nieakceptowanych społecznie, raniące innych (np. reakcje wrogie, agresja, przypisywanie winy)

•

•strategie adaptacyjne, konstruktywne (np. strategie zorientowane problemowo, poznawcza reinterpretacja sytuacji) i nieadaptacyjne (np. strategie zorientowane emocjonalnie, unikanie, wycofywanie, zaprzeczanie, wypieranie, wyładowywanie emocji, zachowania wrogie)

•strategie dojrzałe (transformacyjne np. zachowywanie zimnej krwi, opanowywanie gniewu i lęku, logiczna analiza problemu, rozważanie priorytetów) i neurotyczne (regresyjne np. negowanie, unikanie, zamykanie się w sobie)

Typ osobowości a reakcja na stres

Dwa ogólne podejścia do zagadnienia redukcji zbyt wysokiego stresu

Radzenie sobie zorientowane na problem - kierujemy wówczas wysiłki na zmianę obiektywnej sytuacji poprzez zmianę elementów otoczenia lub też zmianę interakcji podmiotu z otoczeniem,

Radzenie sobie zorientowane na emocje - czyli podejmujemy działania w celu przezwyciężenia napięcia emocjonalnego wynikającego ze stresu. Występuje wówczas kiedy jednostka uznaje, że nie może zrobić nic, aby zmienić samą sytuację. Wtedy osoba koncentruje się na próbach adaptacji do negatywnie ocenianej sytuacji.

Pierwsza strategia wydaje się być najszybszą metodą unikania zbyt dużego stresu. Nie podejmujemy w niej jednak wyzwań, uciekamy od sytuacji, które w naszej ocenie mogą powodować nasz lęk i zdenerwowanie. Istnieje zbyt wiele miejsc, sytuacji, których musielibyśmy unikać, co może prowadzić do stagnacji, do braku rozwoju

osobistego, do braku podejmowania przez jednostkę wyzwań.

Inteligencja emocjonalna to umiejętność radzenia sobie z własnymi emocjami, zdolność pokonywania przeszkód, analizowania niepowodzeń i niepoddawania się im.

Składa się na nią pięć podstawowych kompetencji emocjonalnych i społecznych:

Samoświadomość - wiedza o swoich stanach wewnętrznych; świadomość swoich umiejętności i możliwości, poprawna samoocena, wiara w siebie;

Samoregulacja - kontrola stanów emocjonalnych, umiejętność ich plastycznego, skutecznego wykorzystania, bycie uczciwym i prawym;

Motywacja - zaangażowanie w osiąganie celów, inicjatywa, optymizm,

Empatia - uświadomienie sobie uczuć i potrzeb innych ludzi, rozumienie ich, umiejętne słuchanie innych;

Umiejętności społeczne - skuteczna komunikacja interpersonalna, umiejętność budowania pozytywnych relacji w grupie, rozwiązywania konfliktów, tworzenie więzi, wpływanie na innych i uleganie bądź nie wpływom innych.

Osobowość antystresowa- jak ją zbudować?

Wierz we własne możliwości.Stawiaj sobie precyzyjne i realistyczne cele.Naucz się traktować niepowodzenia jako informację zwrotną.Poddawaj je analizie.Uprawiaj sport. Nagromadzone emocje rozładowuje bieganie,pływanie, gimnastyka, spacery.Utrzymuj kontakt z przyrodą. Szukaj momentów wyciszenia.Stosuj techniki relaksujące. Naucz się medytacji.Słuchaj muzyki relaksującej.

Dbaj o właściwą dietę. Unikaj wszelkich używek.Naucz się zarządzać własnym czasem. Wyeliminuj "pożeraczy" własnego czasu.Pamiętaj, aby zawsze znaleźć czas na wypoczynek i rozrywkę.Dbaj o odpowiednią ilość snu.Otaczaj się ludźmi, którzy pozytywnie Cię "nakręcają".Rozwijaj poczucie humoru. Śmiej się jak najczęściej.Znajdź sobie wciągające i odprężające hobby.Zawsze oczekuj najlepszego. Wyobrażaj sobie swoją przyszłość tylko w "jasnych kolorach".

Osobowość a stres

Stephen Covey w zakresie nastawień dzieli ludzi na pro aktywnych i reaktywnych.

Ludzie reaktywni koncentrują swoje wysiłki na błędach i słabościach innych, problemach i czynnikach, nad którymi nie panują, obwiniając innych, złe, niesprzyjające okoliczności, nieżyczliwe środowisko. Utwierdzają się tym, w przekonaniu że są ofiarami, tracą pozytywna energię, ich pole wpływu zawęża się i zaniedbują dziedziny, w których mogliby efektywnie działać. Motorem ich działania są uczucia, okoliczności i środowisko. Osoby te czekają na decyzje innych, na właściwy moment. Język reaktywny - przykłady:„To kwestia szczęścia". „Ona mnie irytuje", „Muszę to zrobić...., muszę tam iść", „Taki się urodziłem" itp.

Ludzie pro aktywni z kolei koncentrują swoją uwagę i działania na obszarze swoich wpływów. Ich sposób działania, myślenia, język, postawa odzwierciedlają przekonanie o szerokim wpływie na otaczającą ich rzeczywistość. Podejmują ryzyko, działania, świadomie decydują o swoim życiu. Z konsekwencją dążą do zamierzonych celów, nie oglądając się na zmianę nastrojów w środowisku, na innych. Ich podejście pełne jest inicjatywy i pozytywnej energii. Język pro aktywny - przykłady: „To zależy od dyscypliny" „W pełni kontroluję emocje", „Sam kształtuje swoją osobowość", „Pomyślę co mogę z tym zrobić"

Osobowość typu A i BOpisane przez Friedmana i Rosemana w 1970 roku

Ludzi o osobowości typu A cechuje: dążenie do perfekcjonizmu, niecierpliwość, pośpiech, irytacja, chroniczny gniew i wrogie nastawienie do ludzi.

Osoby typu A mają mniejsze umiejętności radzenia sobie ze stresem, częściej zapadają na chorobę wieńcową serca.

Na podstawie badań Henry Dreher stworzył listę siedmiu aspektów osobowości, które sprzyjają odporności na stres:

Wrażliwość na sygnały wewnętrzneZdolność do zwierzeńSiła charakteru - zaangażowanie, kontrola, wyzwanieAsertywnośćTworzenie związków opartych na miłościZdrowe pomaganieWszechstronność i integracja - ludzie, którzy odznaczają się wszechstronnością i mają tzw. wewnętrzną harmonię, są wewnętrznie zintegrowani, są odporniejsi na stres, rzadziej chorują, mają wyższą samoocenę

PIĘĆ ZASAD ZDROWEGO MYŚLENIA

•Jest oparte na oczywistych faktach;

•Pomaga osiągać bliższe i dalsze cele;

•Pomaga unikać niepożądanych konfliktów lub je rozwiązywać;

•Pomaga chronić Twoje życie i zdrowie;

Pomaga czuć się (emocjonalnie) jak, jak chcemy się czuć.

Jak mogę sprawdzić, czy moje przekonaniasą zdrowe?

Metoda 5 Palców:Zadaj sobie sam pytanie czy to przekonanie:•Pomaga mi zapobiegać konfliktom lubrozwiązywać je?•Pozwala mi czuć się lepiej?•Pomaga mi osiągać moje cele (bliższe idalsze)?•Jest oparta na faktach?•Pomaga mi chronić moje zdrowie i życie?

Jeżeli na co najmniej 3 pytania udzieliłeś (sam sobie) szczerej odpowiedź „TAK", to Twoje przekonanie jest zdrowe.

Jeśli nie uzyskałeś 3 x "tak", potrzebujesz pracy nad swoimi myślami

Właściwe nastawienie możemy budować poprzez:

Wyznaczanie sobie jasnych i ważnych celów w życiu, według zasady

SMART

S - specyficzny, skonkretyzowany M - mierzalnyA - akceptowalnyR - realistycznyT - terminowy

PYTANIA KARTEZJAŃSKIE

Co się stanie, jeśli osiągnę ten cel?

Co się nie stanie, jeśli osiągnę ten cel?

Co się stanie, jeśli nie osiągnę tego celu?

Co się nie stanie, jeśli nie osiągnę tego celu?

Warto pamiętać:

Przestań martwić się rzeczami, na które nie masz wpływu

Śmiej się jak najczęściej, kiedy masz „zły dzień" - obejrzyj twój ulubiony, zabawny film, umów się ze znajomymi, poszukaj towarzystwa osób, które potrafi cię rozbawić

Miej czyste sumienie

Bądź konsekwentny w działaniu, realizuj wyznaczone zadania z determinacją

Są działania, które nie przynoszą zamierzonych efektów, naucz się wyciągać z nich wnioski, niepowodzenia traktuj jako zdarzenia do przeanalizowania

ASERTYWNOŚĆ W WALCE ZE STRESEM

Asertywność to wyuczony sposób zachowań społecznych, którego istotę stanowi przestrzeganie należnych nam praw poprzez rzeczywiste, zgodne z naszymi przekonaniami wyrażanie naszych uczuć, myśli, potrzeb i życzeń - bez naruszania praw innych ludzi.

Jeżeli chcesz być asertywny, pamiętaj że masz prawo:

W niektórych sytuacjach myśleć tylko o sobiePowiedzieć „nie"Do popełniania błędówNie usprawiedliwiać się przed innymiDo uznania za swoją pracę i osiągnięciaDecydować o swojej reakcji na daną sytuacjęIgnorować rady innych

Asertywne wyrażanie pochwał i krytyki

• Słowa pochwały i krytyki formułuj w komunikatach typu JA.• Odwołuj się do faktów.• Postaraj się uwiarygodnić swój przekaz.• Pamiętaj o mowie ciała: gestach, mimice itp.

Asertywne wyrażanie pochwał i krytykiZachęć rozmówcę do wyrażenia krytyki, aby dowiedzieć się, co go tak naprawdę trapi:• „Co konkretnie nie podobało ci się w prezentacji, którą przeprowadziłem?" ROZMYCIE:• Gdy ktoś Cię krytykuje, przyznaj się do jakiegoś elementu krytyki, z którym możesz się zgodzić, ignorując całą resztę:• „Masz rację. Spóźniłem się z tym raportem" (zgoda częściowa)• „Być może masz rację, że często się spóźniam" (zgoda za pomocą przypuszczenia)• „Gdybym spóźniał się tak często jak twierdzisz, rzeczywiście byłby to spory problem" (zgoda co do zasady)ASERTYWNA ZGODA:• „Masz rację. Rzeczywiście sknociłem to"• „Ma pan rację, szefie. Spóźniłem się pół godziny... zepsuł mi się samochód"

Asertywne wyrażanie złości

PROCEDURA 4 KROKÓW:1. Udzielamy drugiej osobie informacji o tym, co nam sie nie podoba w jej zachowaniu i jak chcielibyśmy, żeby się zachowała.

2. Dajemy wyraz swojej irytacji, zmieniając ton głosu na bardziej stanowczy.

3. Przedstawiamy swoje zaplecze psychologiczne, czyli zapowiadamy, co zrobimy, jeśli rozmówca nie zmieni swojego zachowania.

Asertywne odmawianie

• „Nie", opis, czego nie zrobimy, uzasadnienie.

• Technika „zdartej płyty" - kilkakrotne powtarzanie tego samego argumentu.

• Przejście od treści do procesu: ujawnienie naszych emocji, jeśli namawianie trwa.

Zamiast słów: „muszę", „nie mogę", „powinienem/powinnam",używaj: „decyduję się", „postanawiam", „planuję", „zamierzam", „mam takie zasady"

Asertywne wyrażanie próśb i oczekiwań

• Odpowiedz sobie na pytanie -„Co się stanie, jeśli nie uzyskam zamierzonego rezultatu?"

• Uzasadnij przedstawioną prośbę.

• Prośbę zakończ pytaniem do drugiej osoby o jej decyzję.

• Dopytuj.

Asertywne wydawanie poleceń

• Wskaż nadawcę polecenia.

• Zwróć się do konkretnego adresata.

• Konkretnie wskaż, czego dotyczy polecenie.

• Określ termin wykonania polecenia.

SKUTECZNA KOMUNIKACJA W WALCE ZE STRESEM

CECHY SKUTAECZNEJ KOMUNKACJI

Pytania otwarte są szczególnie przydatne na początku spotkania;stanowią dobry sposób na budowanie więzi i pozytywnego klimatu,pobudzają dialog partnerski. Świetnie sprawdzają się w procesieanalizy potrzeb, ponieważ są źródłem wielu informacji o partnerzenegocjacji. Na pytania otwarte nie można udzielić odpowiedzi „tak"lub „nie". Pytania te zaczynają się od słów:• jak...•co...•gdzie...•kiedy...•który...

Pytania zamknięte

Skonstruowane są w taki sposób, by odpowiedź brzmiała„tak” lub „nie"; wymagają krótkich i zwięzłych wypowiedzi.Służą potwierdzeniu lub zanegowaniu tego, co zostałopowiedziane. Przydatne przy uzgadnianiu wyników dyskusjialbo w celu skłonienia partnera do zajęcia konkretnegostanowiska.Stosowanie pytań zamkniętych w trakcie negocjacji jestszczególnie użyteczne, gdy chcemy usłyszeć wyraźnądecyzję, chcemy przejść do sedna sprawy czypotrzebujemy zdecydowanego potwierdzenia lubzaprzeczenia.

Pytania wyjaśniające

Mogą przybrać zarówno formę pytań otwartych („Co ma pan na myśli, mówiąc..."], jak i zamkniętych („Czy dobrze zrozumiałem, że..."). Warto pytać o wszystko, co wydaje nam się niejasne!

Udzielanie niepełnych informacji czy też formułowanie wypowiedzi przy użyciu specjalistycznego słownictwa może być taktyką wykorzystywaną prze drugą stronę w celu wytrącenia nas z równowagi/ zyskania przewagi/ zyskania na czasie.

Parafraza

Szczególny rodzaj pytania, które polega na powtórzeniu własnymi słowami tego, co powiedział rozmówca:•jeśli dobrze rozumiem...?•Czy ma Pan na myśli...?•jak rozumiem...?•Czy chce Pan przez to powiedzieć, że...?•Mówi Pan, że...?•Innymi słowy...?

Zastosowanie parafrazy sygnalizuje rozmówcy, że dotychczas uważnie go słuchaliśmy i pozwala upewnić się czy dobrze go zrozumieliśmy, dzięki czemu pozwala uniknąć nieporozumień i przejść do etapu przedstawiania naszej argumentacji.

Skuteczna argumentacja

Podstawą dobrania odpowiedniej argumentacji są informacje, które uzyskaliśmy od partnera dzięki aktywnemu słuchaniu. Warto zauważyć, że jedno stwierdzenie może być uzasadnione za pomocą wielu argumentów, które elastycznie dostosowujemy do sytuacji i partnera.

TEZA ponieważ ARGUMENT

Twierdzenie niczym nie uzasadnione ma dla partnera małe znaczenie. Partner chce wiedzieć, jakie korzyści uzyska dzięki przyjęciu naszej propozycji. W im większym stopniu korzyści te będą pokrywały się z jego potrzebami, tym bardziej będzie skłonny

przyjąć naszą propozycję.

Stres zawodowy

Przeciążenie ilościowe: gdy pracy jest zbyt dużo

Przykłady:

• praca wymaga znacznego wysiłku fizycznego;

• pracujesz w pośpiechu i pod presją czasu;

• nagle pojawiają się znaczne ilości pracy do wykonania;

• często zabierasz pracę do domu lub pracujesz w nadgodzinach;

• w firmie brakuje pracowników.

Co możesz zrobić:

• staraj się robić częstsze przerwy na odpoczynek w czasie pracy;

• nie pozwól aby wywieranie presji i ponaglanie Cię zdarzało się zbyt często;

• proś o zlikwidowanie niepotrzebnej części Twojej pracy;

• ustal z przełożonym harmonogram swojej pracy;

• proś o wskazywanie przez przełożonych zadań do wykonania w pierwszej kolejności;

• odmawiaj, gdy nie jesteś w stanie czegoś zrobić;

• poinformuj pracodawcę o potrzebie zatrudnienia odpowiedniej ilości pracowników;

• nie zgadzaj się, aby praca w nadgodzinach stała się regułą;

• wypoczywaj po pracy.

Przeciążenie jakościowe: gdy praca jest zbyt trudna

Przykłady:

• brakuje Ci przygotowania do wykonania zlecanych Ci obowiązków;

• wykonujesz zadania trudne i skomplikowane umysłowo;

• ponosisz odpowiedzialność za ludzi lub odpowiedzialność materialną;

• stajesz przed dylematami moralnymi;

• podejmujesz decyzje o możliwych znącząnych konsekwencjach dla przyszłości zakładu lub innych pracowników.

Co możesz zrobić:• proś o czas na zapoznanie się z nowymi obowiązkami;

• nie podejmuj się wykonywania zadań, do których nie masz przygotowania;

• sam lub przy pomocy pracodawcy podnoś swoje kwalifikacje zawodowe;

• staraj się uczestniczyć w okresowych szkoleniach doskonalących;

• mów pracodawcy o potrzebie ich organizowania;

• staraj się zapewnić sobie odpowiednią ilość czasu na podjęcie ważnej decyzji;

• konsultuj się z przełożonymi, proś o radę bardziej doświadczonych pracowników; otwarcie szukaj pomocy i wsparcia, gdy tego potrzebujesz.

Niedociążenie jakościowe: gdy praca jest monotonna

Przykłady:

• wykonujesz proste, powtarzalne, monotonne czynności;

• praca jest zautomatyzowana, nie angażuje Twoich wrodzonych możliwości,

• nie zaspokaja potrzeb lub aspiracji.

Co możesz zrobić:

• poproś o rozszerzenie zakresu czynności i/lub zwiększenie różnorodności przydzielanych Ci zadań;

• w uzgodnieniu z przełożonymi zamieniaj się pracą z innymi pracownikami;

• przyjmij dodatkowe obowiązki i/lub bardziej odpowiedzialną pracę;

• rozwijaj swoje zainteresowania pozazawodowe.

Brak kontroli nad pracą: gdy nie masz wpływu na swoją pracę

Przykłady:

• wykonujesz swoje obowiązki w stałych i niezmiennych godzinach;

• nie masz możliwości przerwania pracy w razie nagłej potrzeby;

• nie możesz decydować o sposobie lub tempie pracy;

• w zakładzie wprowadzono monitoring elektroniczny pracowników.

Co możesz zrobić:

• jeśli danego dnia musisz rozpocząć lub zakończyć pracę wcześniej, staraj się informować przełożonych z odpowiednim wyprzedzeniem;

• informuj pracodawcę o potrzebie zadudnienia odpowiedniej ilości pracowników;

• włączaj się w podejmowanie decyzji dotyczących Twojej przyszłości w firmie;

• dowiedz się, jaki jest cel elektronicznej kontroli nad Twoją pracą i ustal z pracodawcą jej zakres.

Niejasność roli: gdy nie wiesz, za co odpowiadasz

Przykłady:• nie znasz swojego zakresu czynności;

• Twój zakres odpowiedzialności pokrywa się z zakresami odpowiedzialności innych pracowników;

• brakuje Ci wiedzy i informacji o celach i efektach Twojej pracy;

• pracodawca nakłania Cię do zawarcia z nim umowy cywilnoprawnej - np. umowy zlecenia, umowy o dzieło - w sytuacji, gdy pracujesz na zasadach umowy o pracę, tj. wykonujesz pracę osobiście, pod nadzorem pracodawcy, we wskazanym przez niego miejscu i czasie oraz otrzymujesz za nią wynagrodzenie.

Co możesz zrobić:

• poproś o jasne sprecyzowanie swoich obowiązków na piśmie;

• ustalcie z przełożonymi i pozostałymi współpracownikami zakres odpowiedzialności za poszczególne zadania;

• proś o informację o wynikach i efektach Twojej pracy;

• domagaj się uznania i doceniania Cię za dobrze wykonaną pracę;

• samodzielnie nagradzaj się za dobrze wykonaną pracę;

• nie pozwól traktować się niesprawiedliwe.

Konflikt roli: gdy praca nie pozwala na realizację innych obowiązków lub potrzeb

Przykłady:

• przełożeni stawiają niespójne lub zmienne wymagania;

• przełożeni, klienci i współpracy mają sprzeczne oczekiwania co do Ciebie;

• praca nie daje Ci możliwości awansu i rozwoju;

• nie zaspokaja Twoich aspiracji;

• wpływa na życie rodzinne - wymaga ciągłej dyspozycyjności, długich lub częstych wyjazdów służbowych, uniemożliwia opiekę nad dzieckiem.

Co możesz zrobić:

• proś o wy dawanie jasnych i spójnych poleceń;

• wyjaśniaj wątpliwości na bieżąco;

• przyjmuj polecenia wyłącznie od przełożonych;

• proś o wyjaśnienie potrzeb i zadań pozostałych działów firmy;

• jasno formułuj swoje potrzeby i oczekiwania;

• poproś o przedstawienie Ci możliwości awansu i rozwoju przed zatrudnieniem i podpisaniem umowy;

• domagaj się rozdzielenia szczególnie uciążliwych obowiązków na kilka osób;

• proś o wcześniejsze wskazanie osób zastępujących Cię w czasie nieobecności w pracy.

Brak wsparcia: gdy przełożeni i współpracownicy nie udzielają pomocy

Przykłady:• system motywacyjny w firmie wymusza rywalizację między pracownikami;

• w pracy izoluje się starszych pracowników i nie wykorzystuje się potencjału młodych;

• brakuje informacji, wyposażenia i środków potrzebnych do pracy;

• brak jest informacji o planowanych lub wprowadzanych zmianach w firmie;

• pojawiają się konflikty między przełożonymi, pracownikami i współpracownikami;

• pracujesz na jedynym w firmie stanowisku danego typu;

• pracownikom nie udziela się pomocy, pomoc jest niewystarczająca lub przychodzi zbyt późno;

• kontakt z przełożonymi jest utrudniony;

• pracowników traktuje i ocenia się uznaniowo;

• w pracy ma miejsce przemoc fizyczna i psychiczna.

Co możesz zrobić:

• zapytaj o atmosferę i stosunki panujące w firmie przed zatrudnieniem;

• zorientuj się, jaki system motywacyjny panuje w firmie przed podpisaniem umowy;

• gdy już pracujesz, współpracuj z innymi zamiast z nimi rywalizować;

• korzystaj z doświadczenia innych pracowników;

• wykorzystuj swój entuzjazm do pracy;

• unikaj wzajemnego obwiniania się w trudnych momentach;

• w okresie zmian domagaj się jasnych informacji dotyczących przyszłości firmy;

• włączaj się w planowanie i przeprowadzanie zmian;

• wspieraj swoich kolegów w trudnych momentach;

• rozwiązuj problemy na bieżąco;

• bądź otwarty, szczery, okazuj szacunek innym;

• domagaj się opracowania przez pracodawcę jasnego systemu nagradzania i awansowania;

• dowiedz się, jaki system składania i badania skarg obowiązuje w Twojej firmie;

• zwróć się o pomoc do związku zawodowego, rady pracowników lub innych przedstawicieli załogi działających w Twojej firmie;

• zdecydowanie reaguj na przemoc i nie pozwól, aby ktokolwiek stosował ją w Twojej obecności;

• szukaj wsparcia i pomocy poza firmą.

Fizyczne warunki pracy: gdy w pracy jest niebezpiecznie

• pracujesz w hałasie;

• obsługujesz drogie lub niebezpieczne maszyny i urządzenia;

• pracujesz w zbyt wysokich lub zbyt niskich temperaturach;

• często podczas pracy czujesz nieprzyjemne i uciążliwe zapachy;

• na stanowisku pracy znajdują się substancje łatwopalne, wybuchowe, drażniące, żrące lub trujące.

Co możesz zrobić:

• domagaj się wymiany wyeksploatowanych maszyn, urządzeń i instalacji;

• nigdy nie podejmuj się wykonywania obowiązków, do których nie masz przygotowania lub wystarczającego doświadczenia zawodowego;

• nigdy nie demontuj fabrycznie zainstalowanych osłon, ekranów i filtrów ochronnych;

• uczestnicz w szkoleniach wstępnych i okresowych z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielania pierwszej pomocy;

• jeśli masz wątpliwości, proś o udostępnienie wyników pomiarów hałasu, zapylenia itp. na swoim stanowisku pracy;

• domagaj się od pracodawcy przedstawienia wyników oceny ryzyka zawodowego dla Twojego stanowiska pracy

• wykonuj pracę zgodnie z instrukcjami stanowiskowymi;

• sprawdź, jakie środki ochrony indywidualnej przysługują na Twoim stanowisku pracy i domagaj się ich przydziału od pracodawcy;

• dowiedz się, jakie procedury bezpieczeństwa i postępowania w sytuacjach zagrożenia obowiązują w Twojej firmie;

• poproś o poradę specjalistę ds. bezpieczeństwa i higieny pracy.

KOSZTY STRESU W PRACY:

Pracownik podlegający stresowi:

• nie jest w stanie pracować efektywnie i wydajnie

• popełnia niezamierzone pomyłki i błędy

• ulega częstszym wypadkom przy pracy

• jest niechętny nowościom i zmianom w pracy

• wypala się – traci zainteresowanie pracą

• wchodzi w konflikt z przełożonymi, nie wykonuje ich poleceń

• omija zasady bezpieczeństwa

• jest niechętny wszelkim zmianom i nowatorskim rozwiązaniom

• bierze częste zwolnienia lekarskie, często korzysta z porad lekarzy

• odchodzi z pracy (częsta rotacja kadr)

• zapada na ciężkie przewlekłe choroby wymagające kosztownych oddziaływań

W państwach Unii Europejskiej nadmierny stres związany z pracą zawodową to drugi po bólach pleców problem zdrowotny osób czynnych zawodowo.

Na podstawie badań przeprowadzonych w 10 krajach członkowskich UE wynika, że dolegliwości spowodowane stresem częściej występują u kobiet niż u mężczyzn

Problemy psychospołeczne i zagadnienia zdrowia psychicznego w pracy zostały uznane za priorytetowe w 9 krajach Europy.

Dziękujemy za uwagę życzymy sukcesów w walce ze stresem