(reservoir operation simulation) - idi.rid.go.thidi.rid.go.th/training/2558/volume 04.pdf ·...

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 1

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

คมอการจาลองการปฏบตการอางเกบนา (Reservoir Operation Simulation)

1. วตถประสงค

1.1 เพอใหกรมชลประทานมคมอการบรหารจดการนาทชดเจน อยางเปนลายลกษณอกษร ทแสดงถงรายละเอยดขนตอน และสรางมาตรฐานการปฏบตงานทมงไปสการบรหารคณภาพทวทงองคกรอยางมประสทธภาพ เกดผลงานทไดมาตรฐานเปนไปตามเปาหมาย ไดผลผลตหรอบรการทมคณภาพ และบรรลขอกาหนดทสาคญของกระบวนการ

1.2 เพอเปนหลกฐานแสดงวธการทางานทสามารถถายทอดใหกบผเขามาปฏบตงานใหม พฒนาใหการทางานเปนมออาชพ และใชประกอบการประเมนผลการปฏบตงานของบคลากร รวมทงแสดงหรอเผยแพรใหกบบคคลภายนอก หรอผใชบรการ ใหสามารถเขาใจและใชประโยชนจากกระบวนการทมอย เพอขอรบการบรการทตรงกบความตองการ

1.3 เพอเปนแนวทางใหผปฏบตงานทเกยวของไปใชสาหรบการปฏบตงานดานการจดสรรนา 1.4 เพอเปนเครองมอชวยในการวางแผนการจดสรรนาในอางเกบนาโดยจาลองความตองการใชนา

และปรมาณนาไหลเขาอางในชวงเวลาตางๆ นามาเปนขอมลประกอบกบขอมลอนๆ เพอตดตามสถานการณนาในอางในชวงเวลาตางๆ โดยหลกเลยงปญหาการขาดแคลนนาและปญหานาลานอางใหไดมากทสดเทาทจะทาได

1.5 หากเกดปญหาขาดแคลนนาหรอนาลนอาง จะสามารถคาดการณไดวาจะเกดขนประมาณวนทเทาไหร เพอจะไดเตรยมมาตราการรองรบสถานการณทจะเกดขนไดอยางทนทวงท 2. ขอบเขต คมอการปฏบตงานนจะครอบคลมการบรหารจดการนาตลอดทงปโดยนาคาขอมลสถตตางๆของอางเกบนามาใชในการคานวณประเมนสถานการณนาในอาง 3. คาจากดความ การจาลอง (Simulation) เปนการจาลองของสงทมอยจรง เหตการณในอดต หรอเพอคาดการณสงทจะเกดขนในอนาคต หรอขนตอนเชงวทยาศาสตร เพอชชดลกษณะอยางใดอยางหนงออกมาใหชดเจน บางครงจะมการสรางแบบจาลองอยางงายขน เพอใหจดเดนจดใดจดหนงชชดออกมา 4. หนาทความรบผดชอบ

4.1. หวหนาฝายบรหารและจดการนา (ฝจน.ชป.) สวนจดสรรนาและบารงรกษา วางแผนและรายงานผลความกาวหนาการบรหารจดการนาฤดฝนและฤดแลงของโครงการในสงกดสานกชลประทาน

4.2. หวหนาฝายจดสรรนาและปรบปรงระบบชลประทาน (ฝจน.คป./ฝจน.คบ.) วางแผนและจดทารายงานผลความกาวหนาการบรหารจดการนาฤดฝนและฤดแลงของโครงการชลประทาน/โครงการสงนาและบารงรกษา

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 2

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

5. ผงกระบวนการ

ลาดบ ผงกระบวนการ ระยะเวลา รายละเอยดงาน ผรบผดชอบ

1

สปดาหแรกของฤดแลง/ฝน

- รวบรวมขอมลพนฐานตามคมอการเกบรวบรวมขอมลพนฐานดานการจดสรรนาของโครงการชลประทาน (เลมท1/16)

- ฝจน.คป./ฝจน.คบ.

2

ทกสปดาห

- อพเดทขอมลนารายวนจนถงปจจบน - ปรบแผนการระบายนาจากอาง (ถาม) - ประเมนและวเคราะหปรมาณนาในอางเกบนา

- ฝจน.คป./ฝจน.คบ.

3

ทกสปดาห

- เกบขอมล ตดตาม ตรวจสอบ ตรวจวดผล - ปรบแผนการจดสรรนาใหสอดคลองกบปรมาณนาทเหลออย

- ฝจน.คป. / ฝจน.คบ.

4

ทกสปดาห

- ดาเนนการบรหารจดการนาตามแผนการจดสรรนาและการเพาะปลกพช

- ฝจน.คป. / ฝจน.คบ.

5

สปดาหสดทายของฤดแลง/ฝน

- คาดการณปรมาณนาตนฤด - ฝจน.คป. / ฝจน.คบ.

สนสดฤดแลง / ฝน

ไม

บรหารจดการตามแผน

เรมกระบวนการขอมลพนฐาน

จาลองการปฏบตการอางเกบนาโดยใชโปรแกรมReservoir Operation

Simulation

ตดตามตรวจสอบและปรบแผน

ใช

ไมใช

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 3

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

6. ขนตอนการปฏบตงาน

ขนตอนท 1 รวบรวมขอมลพนฐาน รวบรวมขอมลพนฐานของโครงการไดแก

1. รายละเอยดอางเกบนา ประกอบดวย - ระดบเกบกก - ระดบสนเขอน - ความจทระดบเกบกก - ความจทระดบเกบกกตาสด - ความยาว Spillway

2. แผนและผลการจดสรรนาเฉลยรายวนของแตละเดอน โดยแผนการจดสรรนาหาไดจาก ROS 3. อตราการระเหยสะสมประจาเดอน 4. ขอมลโคงความจ 5. ขอมลนารายวน ประกอบดวย

- ระดบนา - ปรมาณนาในอาง - ปรมาณนาไหลลงอาง - ปรมาณนาระบายจากอาง

ขนตอนท 2 จาลองการปฏบตการอางเกบนาโดยใชโปรแกรม Reservoir Operation Simulation โปรแกรมการจาลองการปฏบตการอางเกบนา (Reservoir Operation Simulation) เปนโปรแกรมชวยจาลองสภาพปรมาณนาในอางเกบนา ทเกดขนจากกจกรรมตางๆ โดยใชหลกสมดลของนาในอางเกบนา เพอใชในการพจารณาวางแผนเกบกกและสงนาจากอางเกบนาเพอกจกรรมตางๆ เพอใหการบรหารจดการนาเกดประสทธภาพสงสด เพอไมใหเกดการขาดแคลนนาและนาไหลลนอาง หรอเกดใหนอยทสดโดยตวโปรแกรมถกเขยนขนมาจาก Visual Basic for Applications ทมอยใน Microsoft Office Excel ซงสะดวกตอการใชงานเนองจากสามารถทางานบนระบบปฏบตการ Windows ไดทกเวอรชน รายละเอยดชตในโปรแกรม ในโปรแกรมนสามารถแบงชตตางๆ ได 2 ประเภทคอ ชตสาหรบกรอกคารบขอมล 6 ชตไดแก

1. Simulation Condition เปนชตใสรายละเอยดขอมลของอางเกบนา, ขอมลความตองการใชนา, รายละเอยดของโปรแกรมทตองใชในการ Run

2. Simulation เปนชตทใชกรอกขอมลระดบนา, ปรมาณนาในอางเกบนา,Inflow, ปรมาณระบายทายเขอน

3. Sheet for chart เปนชตทตองใสคาปรมาณทระดบนาเกบกกปรมาณทระดบนาตาสดปรมาณนา Upper Rule Curve รายวนปรมาณนา Lower Rule Curve รายวนใสสตร Average, SD, Avg+SD และ Avg-SD

4. Monthly Inflow เปนชตใสคา Inflow รายวนตงแตเรมเกบกกนาจนถงปจจบน 5. EL_Area_Vol เปนชตทใชกรอกคาโคงความจอางเกบนา 6. Evap เปนชตทใชกรอกคาอตราการระเหยนา

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 4

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

ชตสาหรบแสดงผลและตรวจสอบ 6 ชต ไดแก 1. Chart ปรมาณนาจาลองเปนชตแสดงกราฟปรมาณนาจาลอง, กราฟ Rule Curve, กราฟ

ปรมาณนาปอนๆ และกราฟคาอนๆ 2. Chart Daily Inflow เปนชตแสดงกราฟ Inflow เฉลย และ Inflow ปปจจบน 3. Chart Daily Outflow เปนชตแสดงกราฟ Outflow เฉลย และ Outflow ปปจจบน 4. Chart Daily Storage เปนชตแสดงกราฟ Storage เฉลย และ Storage ปปจจบน 5. Monthly Outflow เปนชตแสดงคา Outflow รายวนตงแตเรมเกบกกนาจนถงปจจบน 6. Monthly Storage เปนชตแสดงคา Storage รายวนตงแตเรมเกบกกนาจนถงปจจบน

การใชงานโปรแกรมสามารถแบงได 3 กรณดงน

1. กรณรนโปรแกรมครงแรก 2. กรณอพเดทรายสปดาห 3. กรณขนปใหม

ตวอยาง ขอมลอางเกบนาฯ ปาสกชลสทธ ขอมลตงแต 1 ม.ค. 46 ถง 19 ก.ค. 54

รายละเอยดอางเกบนา ระดบเกบกก 42.000 เมตร

ระดบสนเขอน 46.500 เมตร ความจทระดบเกบกก 785.000 ลาน ลบ.ม. Spillway Crest Length 102.500 เมตร Dead Storage 3.000 ลาน ลบ.ม.

ผลการสงนาจรงเดอน

มกราคม 169.384 ลาน ลบ.ม. กมภาพนธ 151.424 ลาน ลบ.ม. มนาคม 80.290 ลาน ลบ.ม. เมษายน 75.780 ลาน ลบ.ม. พฤษภาคม 39.029 ลาน ลบ.ม. มถนายน 276.870 ลาน ลบ.ม.

แผนการสงนาเดอน

กรกฎาคม 7.471 ลาน ลบ.ม. สงหาคม 12.927 ลาน ลบ.ม. กนยายน 41.190 ลาน ลบ.ม. ตลาคม 116.467 ลาน ลบ.ม. พฤศจกายน 7.000 ลาน ลบ.ม. ธนวาคม 107.000 ลาน ลบ.ม.

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 5

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

อตราการระเหยสะสมรายเดอน มกราคม 152.8 มม. กมภาพนธ 167.4 มม. มนาคม 211.8 มม. เมษายน 204.4 มม. พฤษภาคม 176.1 มม. มถนายน 155.8 มม. กรกฎาคม 147.8 มม. สงหาคม 133.2 มม. กนยายน 116.8 มม. ตลาคม 124.2 มม. พฤศจกายน 136.6 มม. ธนวาคม 148.1 มม.

ขอมลโคงความจ

ระดบ ม.รทก. พนทผวนา ตร.กม. ความจ ลานลบ.ม.

29.00 2.56 3.00 30.00 3.36 4.00 31.00 4.16 9.00 32.00 8.32 14.00 33.00 16.64 31.00 34.00 27.04 48.00 35.00 44.00 90.00 36.00 60.00 133.00 37.00 78.40 210.00 38.00 95.52 287.00 39.00 111.20 398.00 40.00 127.20 509.00 41.00 137.92 647.00 42.00 148.80 785.00 43.00 169.92 960.00 44.00 191.75 1,124.08 46.00 252.43 1,566.81

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 6

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

ขอมลระดบนา ปรมาณนาในอาง ปรมาณนาไหลเขาอาง ปรมาณนาระบายออกจากอาง (รายวน)

Dam Date(d/m/y) Level Storage Inflow Released

PS 1/1/2003 42.350 846.300 0.000 0.864 PS 2/1/2003 42.370 849.000 1.728 0.864 PS 3/1/2003 42.350 846.300 0.000 2.592 PS 4/1/2003 42.350 846.300 0.000 2.592 PS 5/1/2003 42.310 839.300 0.000 2.592 : : : : : :

PS 16/7/2011 38.930 390.230 3.530 8.700 PS 17/7/2011 38.880 384.680 3.470 8.640 PS 18/7/2011 38.840 380.240 4.530 8.820 PS 19/7/2011 38.800 375.800 4.710 8.780

รายละเอยดการรนโปรแกรมกรณรนโปรแกรมครงแรก ขนตอนท 1 ตงคาความปลอดภย Marco

เนองจากโปรแกรมถกเขยนขนมาจาก Visual Basic for Applications ทมอยใน Microsoft Office Excel ซงถาหากมการตงคาความปลอดภยของแมโคร (Security) ไวทระดบสงมาก หรอ สง จะไมสามารถรนโปรแกรมได โดยการปรบคาความปลอดภยของแมโครของ MS.Office2003 ไปทเมน Tools เลอก Marco เลอก Security เลอก medium

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 7

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

หากเปน MS.Office2007 ปรบคาความปลอดภยของแมโครไดดงน

1. กดปม โลโก Office แลวไปทตวเลอกของ Excel

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 8

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

2. คลกถกทแสดงแทบนกพฒนาใน Ribbon

3. คลกเลอกแถบนกพฒนา เลอกหวขอการรกษาความปลอดภย

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 9

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

4. ไปทตงคาแมโคร เลอกเปดใชงานทงหมด

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 10

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

ขนตอนท 2 กรอกขอมลชตทใชในการรน เนองจากเปนการรนโปรแกรมครงแรกจงจาเปนตองกรอกรายละเอยดตามชตตาง ดงน

- ชต Evap เปนชตทใชกรอกคาอตราการระเหยนาสะสมทงเดอน หนวยเปน ม.ม. ในชอง B3 ถง B14 ดงรป

- ชต EL_Area_Vol เปนชตทใชกรอกคาโคงความจอางเกบนา ประกอบดวย ระดบนา (ม.รทก.) ในชอง A3 พนทผวนา (ตร.กม.) ในชอง B3 และความจ (ลาน ลบ.ม.) ในชอง C3 เปนตนไป โดยอาจจะใสคาระดบนาทละ 1 ม.รทก เพอความสะดวก

หมายเหต: หากโปรแกรมรนไมได อาจเกดจากนาลนอางแลวขอมลโคงความจมไมมากพอใหทาการเพมขอมลโคงความจอางใหมากกวาปรมาณนาทคาดการณวาจะลนอาง

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 11

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

- ชต Monthly Inflow เปนชตใสคา Inflow (ลาน ลบ.ม.) รายวนตงแตปแรกทมขอมลจนถงปจจบน เพอหาคา inflow เฉลย ตงแตปแรกทมขอมลตงแต 1 ม.ค. – 31 ธ.ค. จนถงปทแลว โดยหากเปนวนท 29 ก.พ. ใหละไว จากขอมลตวอยางจะพบวาปแรกทมขอมลครบทงปคอป 2546 จงเรมกรอกขอมลปเรมตนในชอง D2 ใสป 2546 ชอง D3 ใสป ค.ศ. 2003 แลวใสป พ.ศ. และ ค.ศ. จนถงปปจจบนทงสองชอง จากนนเรมกรอกขอมล inflow รายวน (ลาน ลบ.ม.) จนถงปจจบน สาหรบคอลลม Average ใหคาสตรครบคลมตงแตป 2 5 4 6 ถ ง 2 5 5 3 เ พ อ ใ ช เ ป น ค า inflow เ ฉ ล ย โ ด ย โ ป ร แก รม ไ ด ใ ส ส ต ร ไ ว ใ ห แ ล ว ค อ =AVERAGE(OFFSET(D3,1,0,1, COUNTA($D$3:$IV$3)-1)) โดยสตรจะทาการเฉลยคา inflow ตงแตปแรกจนถงยอนหลง 1 ป หรอหากตองการพมพสตรเองใหใส =AVERAGE(D4:K4) ลงในชอง K4 จากนนทาการคดลอกสตร ในชอง C4 ลงในคอลลมทเหลอ จนถง C368 แตวธนตองแกสตรทกครงทขนปใหม

- ชต Sheet for chart เปนชตทตองใสคา ปรมาณทระดบนาเกบกกปรมาณทระดบนาตาสด ปรมาณนา Upper Rule Curve รายวนปรมาณนา Lower Rule Curve รายวนในชองสชมพ (โดยการหาคา Upper Lower Rule Curves หาไดจากคมอการจดทาโคงปฏบตการอางเกบนา แลวนามา Interpolate เปนรายวน) ใสสตร Average, SD, Avg+SD, Avg-SD ในชองสเหลอง โดยสตรจะใชตงแตปแรกทเกบนาถงปยอนหลง 1 ปจากตวอยางปแรกทมขอมลคอป 2546 อยในคอลลม K โดยมปปจจบนคอป 2554 อยในคอลลม S แตปยอนหลงหนงปในทนคอป 2553 ซงอยในคอลลม R ดงนนการใสสตร Average ในชอง G1 จะพมพ =average(K4:AZ4) ในทานองเดยวกนการใสสตร SD ในชอง H4 จะพมพ=STDEV(K4:AZ4) สตร Avg+SD ในชอง I4 จะพมพ =G4+H4 และสตร Avg-sd ในชอง J4 จะพมพ =G4-H4 จากนนทาการคดลอกสตรในแถวท 4 (วนท 1 ม.ค.) จนถงแถวท 368 (วนท 31 ธ.ค.)

นาคา Average ไปใชในการคาดการณ

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 12

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

- ชต Simulation ใหทาการใสวนทในชอง B4 เปนตนไปในรปแบบของป ค.ศ. จากตวอยางจะเรมใส

ตงแตวนท 1/1/2003 จนถง 31/12/2011 กลาวคอใสขอมลวนท 1 ม.ค. 46 จนถงสนปปจจบนคอ 31 ธ.ค. 54 เพอรองรบขอมล Inflow คาดการณทจะใสจนถงสนป จากนนจงใสขอมลระดบนา ปรมาณนา Inflow Out flow ตงแต 1/1/2003 จนถงปจจบนคอ 19/7/2011 และตงแตวนท 20/7/2011 จนถง 31/7/2011 ใหใสคา Inflow คาดการณโดยอาจใชคาจากชต Monthly Inflow ชอง Average ตงแตวนท 20 ก.ค. จนถง 31 ธ.ค. หรอหาคาจากคมอการประเมนปรมาณนาไหลลงอางเกบนา โดยใสเปนคารายวน

พมพสตร =AVERAGE(K4:R4) โดยเปนการคลมป 2546-2553

พมพสตร =STDEV(K4:R4) โดยเปนการคลมป 2546-2553

พมพสตร =G4+H4

พมพสตร =G4-H4

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 13

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

- ชต Simulation Condition ใหใสคารายละเอยดของอางเกบนา แผนและผลการสงนาเฉลย เปนรายวน

เมอกรอกคาตางๆ ครบเรยบรอยแลงจงกดปม Calculation

ผลการสงนาจรงเฉลยรายวน

แผนการสงนาจรงเฉลยรายวน

รายละเอยดอางเกบนา

ขอมลวนทเรมทาการจาลอง คา Row Number ของขอมลสดทาย

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 14

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

ขนตอนท 3 ผลการรน เมอโปรแกรมรนเสรจแลวจะแสดงกราฟคาดการณปรมาณนาในอางและคา Monthly Outflow Monthly Storage โดยผลการรนจะแปรเปลยนไปตามคา Inflow คาดการณทใสในชต Simulation และแผนความตองการนาเฉลยรายเดอนในชต Simulation Condition ซงผลการรนในครงนพบวากราฟแสดงปรมาณนาป 2554 (เสนสแดงเขม) ลนอางประมาณเดอนกนยายน

โดยสามารถระบวนทเรมลนอางไดโดยกลบไปดทชต Simulation ในตาราง Simulation คอลลม R

(ชอง Spill) เรมมการระบายนาในชอง Spill ทมากกวา 0 จากการตรวจสอบพบวาจะลนอางในวนท 10 กนยายน ระบายนาผานชอง Spill Way 0.348 ลาน ลบ.ม. ซงเหนสมควรใหเพมปรมาณนาระบายทายอางใหมากขน โดยปรบแกแผนการสงนาจรงในชวงเดอน ก.ค. – พ.ย. ใหมากขน แลวทาการจาลองใหมจนไดคาแผนการระบายนาททาใหไมเกดนาลนอาง หรอลนอางนอยทสด

จาลองสถานการณนาในอางเกบนาเขอนปาสกชลสทธ

0.00

100.00

200.00

300.00

400.00

500.00

600.00

700.00

800.00

900.00

1,000.00

1,100.00

1,200.00

1,300.00

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.เดอน

ปรมาณนา

(ลาน

ลบ

.ม.)

2546 2547 25482549 2550 25512552 2553 2554Average Avg+SD Avg-SDUpper Rulecurve LRC ความจอางฯ ท รนก.ความจอางฯ ท รนต.

Upper Rule Curve

Lower Rule Curve

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 15

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

ในทางกลบกนหากผลการรนแสดงถงการระบายนาจนหมดอางในทนขอยกตวอยางการคาดการณ อางเกบนาลาตะคลองในป 2553 ทคาดวาจะเกดนาแหงอาง จากกราฟจะเหนวานาจะหมดอางประมาณกลางเดอนกรกฎาคม

โดยสามารถระบวนทเรมลนอางไดโดยกลบไปดทชต Simulation ในตาราง Simulation คอลลม M

(ชอง Storage) เรมมปรมาณนาเทากบปรมาณนาเกบกกตาสด (23 ลาน ลบ.ม.) จากการตรวจสอบพบวาจะมปรมาณนาตาสดวนท 24 กรกฎาคม ซงมความจาเปนทจะตองสงนาใหประหยดทสด โดยปรบแผนการสงนาแลวจาลองใหมจนไดคาปรมาณนาไมถงระดบเกบกกตาสด ถาไมสามารถปรบแผนการสงนาไดใหทาการประชาสมพนธใหเกษตรกรและหนวยงานทเกยวของทราบลวงหนาเพอเตรยมรบมอกบภาวะนาแลง

จาลองสถานการณนาในอางเกบนาเขอนลาตะคอง

-50

0

50

100

150

200

250

300

350

400

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

เดอน

ปรมาณนา

(ลาน

ลบ

.ม.)

2512 2513 2514 25152516 2517 2518 25192520 2521 2522 25232524 2525 2526 25272528 2529 2530 25312532 2533 2534 25352536 2537 2538 25392540 2541 2542 25432544 2545 2546 25472548 2549 2550 25512552 2553 Average Avg+SDAvg-SD Upper Rulecurve Lower Rule Curve ความจอางฯ ท รนก.ความจอางฯ ท รนต.

Upper Rule C

Lower Rule Curve

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 16

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

รายละเอยดการรนโปรแกรมกรณอพเดทขอมลประจาสปดาห เมอครบหนงอาทตยแลวจาเปนตองมการรนโปรแกรมเพอปรบใหสอดคลองกบสถานการณนาจรง ซงจาเปนตองทาการอพเดทขอมลจรงทผานมา 1 สปดาห แลวจงรนโปรแกรมใหจาลอง โดยมขอมลดงน

Date(d/m/y) Level Storage Inflow Released

20/7/2011 38.78 373.58 6.9 11.26

21/7/2011 38.75 370.25 9.87 13.94

22/7/2011 38.72 366.92 12.1 18.15

23/7/2011 38.64 358.04 11.93 21.64

24/7/2011 38.56 349.16 12.85 21.66

25/7/2011 38.49 341.39 14 24.22

26/7/2011 38.39 330.29 14.97 26.82

จากขอมลทผานมา 1 สปดาหใหทาการกรอกขอมลอพเดทลงในชต Simulation

อพเดทขอมล

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 17

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

จากนนไปชต Simulation Condition อพเดทวนและปรมาณนาวนททาการจาลองใหมแลวจงกดปม Calculation

รายละเอยดการรนโปรแกรมกรณการเพมขอมล 1 ป

ในกรณททาการอพเดทมาจนจะครบปแลวจาเปนตองทาการเพมชองปใหมขน และอพเดทเสนกราฟในชตตางๆ ดงน

- ชต Evap และ EL_Area_Vol อพเดทใหม (ถาม) - ชต Monthly Storage, Monthly Outflow, Monthly Inflow เพมชองป 2012 (พ.ศ. 2555)

ลงไปดวย

- ชต Sheet for chart เพมชองป 2555 แลวลบขอมลตงแตชอง Average ถงชองป 2554 ลบตงแตวนท 1 ม.ค. – 31 ธ.ค. แลวพมพสตรในชอง Average และ SD ใหคลมตงแตป 2546-2554

*** ใหเตมขอมลเฉพาะในชองสเหลอง *****ชอโครงการ เขอนปาสกระดบเกบกก 42.000 เมตรระดบสนเขอน 46.500 'เมตรความจทระดบเกบกก 785.000 ลาน ลบ.ม.Spillway Crest Length 102.500 'เมตรDead Storage 3.000 ลาน ลบ.ม.Row Number ของขอมลสดทาย 3290วน/เดอน/ป ทเรมจาลองเหตการณ 26/7/2011 ว/ด/ปปรมาณนา ณ วนทเรมจาลองเหตการณ 330.29 ลาน ลบ.ม.

อพเดทขอมล

พมพสตร =AVERAGE(K4:S4) โดยเปนการคลมป 2546-2554 พมพสตร =STDEV(K4:S4)

โดยเปนการคลมป 2546-2554

พมพสตร =G4+H4

พมพสตร =G4-H4

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 18

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

- ชต Simulation ใหทาการเพมแถววนท 1/1/2012 จนถง 31/12/2012 และทาการอพเดทขอมลจนถงปจจบน และใสคาขอมล Inflow คาดการณรายวนมาใสใหครบจนถงสนป

- ชต Simulation Condition อพเดทขอมลและใสแผนความตองการใชนาของป 2555 แลวจงกดปม Calculation

อพเดทขอมล

ใสคา Inflow คาการณ

Row Number ของขอมลสดทาย

ใสแผนความตองการใชนา

อพเดทขอมล

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 19

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

- ชต Simulation Condition และ Chart ปรมาณนาจาลอง ใหปรบเสนกราฟป 2554 ใหเปนปกตกอนโดยทาตามรป

- เพมเสนกราฟป 2555 ใหชต Simulation Condition และ Chart ปรมาณนาจาลอง

1. คลกเลอกแลวดบเบลคลกอกครงจนขนกรอบเมนขนมา

2. เลอก None

3. กด OK

1

2

3. กดปมแลวไปท Sheet for chart เลอกป 2555 (ชอง T3)

4. กดปมแลวไปท Sheet for chart เลอกขอมลป 2555 (ชอง T4 ถง T368)

5

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 20

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

- ปรบขนาดเสนกราฟป 2555 ใหชต Simulation Condition และ Chart ปรมาณนาจาลอง

- ปรบแกเสนกราฟชต Chart Daily Inflow, Chart Daily Outflow และ Chart Daily Storage ใหเปนคาเฉลยกบคาของป 2555 ตวอยางเชน ชต Chart Daily Storage คลกขวาทกราฟแลวแกตามรป

1. คลกเลอกแลวดบเบลคลกอกครงจนขนกรอบเมน

2. เลอก

3. ปรบ Size

4. กด OK

1

2

3. พมพ

4. กดปมแลวไปทชตMonthly Storage เลอกขอมลป 2555 (ชอง M4 ถง M368)

5

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 21

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

ขนตอนท 3 ตดตามตรวจสอบ และปรบแผน จากผลการรนโปรแกรมทไดมาทาการตรวจสอบและตดตามวาเปนไปตามแผนหรอไม หากไมเปนไปตามแผนหรอจากผลการรนพบวาจะประสบปญหา นาแลง/นาลนอาง กทาการปรบแผนการจดสรรนาใหสอดคลองกลบปรมาณนาทเหลออย ขนตอนท 4 บรหารจดการตามแผน

ดาเนนการบรหารจดการนาตามแผนการจดสรรนาทวางไว ขนตอนท 5 สนสดฤดกาล คาดการณปรมาณนาตนฤด 7. มาตรฐานงาน

ขอมลถกตองและครบถวนตามโปรแกรม ROS ของ สอน.

8. ระบบตดตามและประมวลผล ตดตามการบรหารจดการนาเปนรายสปดาหโดยสานกชลประทานท 1-17 เปนผรายงานผลความกาวหนาการบรหารจดการนา สภาพปญหาและอปสรรค เพอเปนแนวทางปรบปรงการวางแผนและแนวทางการปฏบตในฤดกาลตอไป 9. เอกสารอางอง - 10. แบบฟอรมทใช

ROS-01 ถง ROS-06

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 22

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

ภาคผนวก ก. ทฤษฎทเกยวของ

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 23

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

หลกสมดลนาในอางเกบนา อางเกบนาทาหนาทกกเกบนาในยามทปรมาณนาไหลเขาอางมากกวาความตองการ เพอใหมนา

เพยงพอสาหรบสงใหกบความตองการตางๆ ในชวงเวลาขาดแคลนนาการวางแผนการใชนาจากอางเกบนาประจาเดอนจะทาไดโดยการวเคราะหสมดลของนา (Water Balance) ในอางเกบนา ตามรปท 1

หลกการสมดลของนาในอางคอ ปรมาณนาทไหลเขาอาง - ปรมาณนาทไหลออกจากอางทงหมด = ปรมาณนาในอางทเปลยนไป หรอจากรปท 1 เราสามารถเขยนสมการแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนาไหลเขา ปรมาณนาไหลออก และปรมาณนาในอางแตละเดอนไดดงน

รปท 1 สมดลของนาในอางเกบนา

ปรมาณนาในอางเมอสนเดอน = ปรมาณนาในอางเมอตนเดอน + ปรมาณนาทไหลลงอางในเดอนนน

- ปรมาณความตองการนาจากอางเพอวตถประสงคตางๆ - ปรมาณการระเหยจากผวนาในอางเดอนนน - ปรมาณการรวซมจากอางในเดอนนน

ถาปรมาณนาในอางเมอสนเดอนทคานวณไดมากกวาปรมาณนาเกบกกสงสด จะถอวามการไหลลนอางในเดอนนน และปรมาณนาทไหลลนอางจะเทากบ ปรมาณนาในอางเมอสนเดอนลบดวยปรมาณนาเกบกกสงสด และปรมาณนาในอางสาหรบตนเดอนตอไปจะเทากบปรมาณนาเกบกกสงสด ในทางกลบกนถาปรมาณนาในอางเมอสนเดอนทคานวณไดนอยกวาปรมาณนาเกบกกตาสดจะถอวามการขาดนาในเดอนนน ปรมาณนาทสงจากอางจะนอยกวาความตองการนาทงหมดจากอาง ปรมาณนาทขาดไปเทากบปรมาณนาเกบกกตาสดลบดวยปรมาณนาในอางเมอสนเดอน ปรมาณนาในอางสาหรบตนเดอนถดไปจะเทากบปรมาณนาเกบกกตาสด การวางแผนการใชนาจากอางจะประกอบไปดวย การประเมนปรมาณนาไหลลงอาง ปรมาณความตองการนาจากอางทงหมด การสญเสยนาเนองจากการระเหยและการรวซม แลวนาเอามาคานวณหาปรมาณนาทตองสงและทเหลออยในอาง จากปรมาณนาทมอยเมอตนเดอนตามหลกสมดลนา การคานวณสมดลนาประจาเดอนจะทาตอเนองกนไปตลอดระยะเวลาทใชในการวางแผนซงปกตจะเปน 1 ป

ปรมาณนาไหลลงอาง ปรมาณการระเหยจากผวนาในอาง

ปรมาณนาในอาง

ปรมาณการรวซมจากอาง

ปรมาณนาลนอาง

ปรมาณความตองการนาจากอาง

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 24

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

ขอมลทตองการ 1) ปรมาณนาไหลลงอาง อาศยสถตขอมลปรมาณนาทวดไดทสถานวดนาทาตรงบรเวณจดทตงอางเกบนาจะสามารถคานวณหา

ปรมาณนาไหลลงอางเฉลยประจาเดอนได หรอสามารถนาเอาไปวเคราะหตามหลกความถของการเกด (Frequency Analysis) เพอหาโอกาศของความนาจะเปน (Probability) ของการไหลของนาลงอางในปรมาณตางๆ แลวจงเลอกปรมาณการไหลทมโอกาศของความนาจะเปนทตองการมาใชในการคานวณสมดลของนา สถตนาทาทใชในการคานวณยงมากปยงด

2) ความตองการนาจากอาง ปรมาณความตองการนาจากอางโดยทวๆ ไปประกอบดวยปรมาณความตองการนาเพอการ

ชลประทาน อปโภค - บรโภค เลยงสตว การผลตกระแสไฟฟา และการอตสาหกรรม ความตองการนาจากอางจะแตกตางกนไปในแตละอางมากกวาความตองการอนๆ ทงหมด และจะเปนสวนทสาคญทสดในการวเคราะห

3) การระเหยและการรวซม อางทาหนาทเกบนาจงหลกเลยงไมไดทจะมการสญเสยนาเนองจากการระเหยจากผวนาในอาง และ

การรวซมจากบรเวณพนดนกนอาง ในการคานวณปรมาณการระเหยและรวซมจะคดการอตราการระเหยและรวซม คณดวยพนทผวนาเฉลยของเดอนนน อยางไรกตาม เพอความสะดวกจะใชคาพนทผวนาทตนเดอนแทนคาพนทผวนาเฉลยซงไมทราบคาอตราการะเหยจากผวนาและอตราการรวซมจะไดจากการทดลองตรวจวดจรงในสนาม

4) ขอมลเกยวกบอางเกบนา ขอมลไดแก ระดบนาเกบกกสงสด (ระดบสนทางระบายนาลน) ระดบเกบกกตาสด (ระดบทเผอไว

สาหรบการตกตะกอน) ระดบสนเขอน ขนาดของทางระบายนาลน โคงความจและโคงพนทผวนา (Capacity – Area – Elevation Curve)

5) ขอมลอนๆ ไดแกปรมาณนาฝนทตกลงอาง ซงจะเทากบอตราการตกของฝนในแตละเดอนคณดวยพนทผวนาใน

อางเมอตนเดอน และประสทธภาพในการสงนาและใชนาในโครงการ 2. การปฏบตงานอางเกบนา (Reservoir Operations)

การปฏบตงานอางเกบนา (Reservoir Operations) หมายถง การเกบกกนาในอางและการสงนาจากอางเพอวตถประสงคตางๆ โดยมการวางแผนลวงหนาวาควรจะเกบกกและสงนาจากอางในแตละชวงเวลาเปนปรมาณเทาใด และมการปฏบตการตามแผนทวางไวตราบเทาทสภาพในอนาคตเปนไปตามทคาดคะเนไว ถาสภาพในอนาคตตางจากทคาดคะเนไวในตอนวางแผน การปฏบตการอาจตางจากแผนทวางไว เพอลดสภาวะการขาดแคลนนาหรอนาลนอาง

สงสาคญทมผลตอความสาเรจหรอลมเหลวของการปฏบตงานอางเกบนา คอการคาดคะเนปรมาณนาไหลลงอางในชวงระยะเวลาวางแผนลวงหนา เชนในชวง 12 เดอนขางหนา ถาสามารถรบรปรมาณนาไหลงอางในแตละเดอนในชวง 12 เดอนขางหนา การวางแผนจะทาไดงาย โดยขนแรกจะสมมตแผนการใชนาจากอางแลวจงทาการวเคราะหสมดลนาในอางในแตละเดอนอยางตอเนอง 12 เดอน ผลการวเคราะหสมดลของนาจะทาใหทราบวาควรจะเกบกกนาแตละเดอนเทาใด ควรสงนาในแตละเดอนเทาใด และเมอใดจะมการขาดแคลนนาและการไหลลนอาง สงนจะเปนเครองชใหเหนวาแผนการใชนาจากอางควรตองมการปรบแผนการใชนาและการเกบกกนาใหม เพอไมใหเกดการขาดแคลนนาและนาไหลลนอาง หรอเกดใหนอยทสด

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 25

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

ภาคผนวก ข. แบบฟอรมทใช

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 26

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

(1) (2)

Month Evap (mm)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

ตารางอตราการระเหย

แบบฟอรม ROS-01

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 27

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

(1) (2) (3)

ระดบ (ม.รทก.) พนทผวนา (ตร.กม.) ความจ (ลาน ลบ.ม.)

ตารางโคงความจ

แบบฟอรม ROS-02

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 28

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

คมอปฏบตงาน ดานจดสรรนาคมอปฏบตงาน ดานจดสรรนา 4 - 29

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11)

Dam Date(d/m/y) Level Storage Inflow Released Spilled Irrigation Rel + Irr Evap_lossed Pumped

ตารางขอมลนารายวน

แบบฟอรม ROS-04

WWoorrkk MMaannuuaall 4 - 30

กรมชลประทาน กรมชลประทาน งานเพอแผนดนงานเพอแผนดนไทยไทย

เลมท

4

ชอโครงการ

ระดบเกบกก เมตร

ระดบสนเขอน 'เมตร

ความจทระดบเกบกก ลาน ลบ.ม.

ความจทระดบเกบกกตาสด ลาน ลบ.ม.

Spillway Crest Length 'เมตร

Dead Storage ลาน ลบ.ม.

วน/เดอน/ป ทเรมจาลองเหตการณ ว/ด/ป

แบบฟอรม ROS-05

ตารางรายละเอยดโครงการ

เดอนมกราคม ลาน ลบ.ม./วน

เดอนกมภาพนธ ลาน ลบ.ม./วน

เดอนมนาคม ลาน ลบ.ม./วน

เดอนเมษายน ลาน ลบ.ม./วน

เดอนพฤษภาคม ลาน ลบ.ม./วน

เดอนมถนายน ลาน ลบ.ม./วน

เดอนกรกฎาคม ลาน ลบ.ม./วน

เดอนสงหาคม ลาน ลบ.ม./วน

เดอนกนยายน ลาน ลบ.ม./วน

เดอนตลาคม ลาน ลบ.ม./วน

เดอนพฤศจกายน ลาน ลบ.ม./วน

เดอนธนวาคม ลาน ลบ.ม./วน

แบบฟอรม ROS-06

ตารางความตองการใชนารายเดอน